NR

TECHNICZNE I EKONOMICZNE ASPEKTY

INWENTARYZACJI POWYKONAWCZEJ
BUDYNKU TECHNOLOGI SKANINGU
LASEROWEGO

Anna NIEEK**, Rafa MDRO**, Jerzy GAJDEK*1

1. Wprowadzenie
Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z 2011 r. w sprawie
standardw technicznych zaliczyo skaning laserowy w poczet metod pomiarw sytuacyjno wysokociowych stosowanych w geodezji.
Tym samym inwentaryzacje powykonawcze niektrych obiektw budowlanych,
wymienionych w Art.3 Prawa budowlanego, bdzie mona wykonywa technologi skaningu
laserowego, pod warunkiem zapewnienia wymaganych dokadnoci i korzystnego rachunku
ekonomicznego.
Kluczowym zagadnieniem jest odpowied na pytanie, czy technologia skaningu
laserowego moe bez obaw zastpi dotychczasowe sposoby pomiarw, a zwaszcza
dominujc metod biegunow.
W niniejszym opracowaniu czonkowie Naukowego Koa Geodetw GLOB wraz
z byym opiekunem przedstawi dane zwizane z inwentaryzacj powykonawcz flagowego
budynku V Politechniki Rzeszowskiej (rys.1.1), przeprowadzon metod biegunow
i skanerem FARO FOCUS 3D.

*) Politechnika Rzeszowska, Katedra Geodezji im. Kaspra Weigla st. wykadowca

**) Politechnika Rzeszowska, Naukowe Koo Geodetw GLOB

Rysunek 1.1. Budynek "V" Politechniki Rzeszowskiej (fot. Karolina Mierzwiska).

2. Istota inwentaryzacji powykonawczej budynku

Inwentaryzacj powykonawcz, zgodnie z Prawem budowlanym, zleca uprawnionemu
geodecie kierownik budowy. Stanowi ona jeden z wielu dokumentw, ktre s niezbdne do
uzyskania pozwolenia na uytkowanie budynku, a w dalszej kolejnoci do uzyskania adresu2.
Zagadnienia techniczno-prawne, zwizane z inwentaryzacj powykonawcz, reguluj
rozporzdzenia [1, 2, 3, 4, 5].
Wykonanie zlecenia powinno by poprzedzone zgoszeniem pracy geodezyjnej przez
uprawnionego geodet w odpowiednim terytorialnie Orodku Dokumentacji Geodezyjnej
i Kartograficznej, a efektem kocowym bd:
Znak kartograficzny [2-za. Nr 7, kod EGBB01], przedstawiajcy na mapie
numerycznej kontur budynku, tzn. lini zamknit, wyznaczon przez prostoktny
rzut na paszczyzn poziom linii przecicia si zewntrznych cian budynku z
powierzchni terenu [4-63 b)ust.1a]. Budynkom czsto towarzysz nawisy [2
EGBN11] oraz podpory [2 EGBP12_01 i 02].
Dane zawarte wewntrz znaku kartograficznego takie jak: oznaczenie literowe funkcji
budynku, liczb kondygnacji i numer porzdkowy.
Arkusz danych ewidencyjnych zgodnie z [3-63, 64] oraz [4-63, 63a i 64 pkt.3].
W sumie budynek ma uzyska lokalizacj przestrzenn w obowizujcym, pastwowym
systemie odniesie [2-3.3.1)] za pomoc "wsprzdnych paskich prostoktnych
i wysokoci okrelonych punktw obiektw. Niestety, aden zapis z rozporzdzenia [2] nie
wskazuje jakie okrelone punkty wysokociowe naley pomierzy w przypadku obiektw
budowlanych, bdcych budynkami.
Numer najwyszej kondygnacji [2-11.1)] czy liczba kondygnacji nadziemnych
i podziemnych budynku [4-63 a) ust.1.1.12)] tylko w przybliony sposb lokuj budynek
w przestrzeni, bo przecie kondygnacje maj rne wysokoci i na dodatek wykoczone s
rnymi dachami.

3. Przygotowanie do inwentaryzacji
Zarwno inwentaryzacja budynku metod klasyczn, jak i przy pomocy skanera
laserowego, wymagaj zgodnie z rozporzdzeniem [1] zaprojektowania, pomierzenia
2

Pozwolenie na uytkowanie nie jest warunkiem koniecznym do uzyskania numeru adresowego budynku. Nr
adresowy mona ju uzyska przed oddaniem budynku do uytkowania a wic nota bene w trakcie budowy. Sprawy te
reguluje rozp. z dn. 9 stycznia 2012r w sprawie ewidencji miejscowoci, ulic i adresw.

i wyrwnania metod najmniejszych kwadratw (MNK) pomiarowej osnowy sytuacyjnej

(POS) i pomiarowej osnowy wysokociowej (POW), z praktycznego punktu widzenia
powinna to by osnowa dwufunkcyjna (POSiW). Aby moliwa bya ocena dokadnoci
skaningu laserowego, niezbdny jest klasyczny pomiar punktw obrysu budynku, a take
punktw kontrolnych, zasygnalizowanych specjalnymi foliami.
3.1 Wymagane dokadnoci i metodyka porwnania pomiarw budynku
Zgodnie z rozporzdzeniem [1] redni bd POS rozwinitej i pomierzonej klasycznie,
nie moe przekracza 0,10 m wzgldem punktw nawizania do poziomej osnowy
geodezyjnej (POG). Natomiast redni bd POW, nie powinien przekracza 0,05 m lub 0,02 m
(dla czci obiektw budowlanych) wzgldem najbliszych punktw nawizania
wysokociowej osnowy geodezyjnej (WOG).
Budynki to obiekty budowlane, gdzie wybrane do pomiaru punkty s szczegami
terenowymi tzw. I grupy dokadnociowej i w zwizku z tym bd redni ich pomiaru nie
powinien przekracza 0,10 m w stosunku do zaoonej i wyrwnanej POS oraz POG.
Oceniajc dokadnoci w opracowaniu [9], autorzy dla punktw kontrolnych utworzyli
rnice wsprzdnych (x, y, z) z modelu i punktw pomierzonych bezporednio oraz
posuyli si odlegociami przestrzennymi midzy modelem a rzeczywistym pooeniem
obiektu.
Wydaje si, e naleaoby rozdzieli rnice w pooeniu sytuacyjnym i wysokociowym
z uwagi na moliwe rne dokadnoci wyrwnania POS i POW. Ponadto, aktualnie
obowizujce przepisy kad nacisk gwnie na dokadno pooenia sytuacyjnego, ktre
ocenimy posugujc si [1- 67.6] tzw. odchyleniem liniowym dl, czyli odlegociami
obliczonymi ze wsprzdnych, uzyskanych z pomiaru klasycznego i z modelu.
Obliczone odchylenia liniowe dl bd wiarygodne wtedy, kiedy wyniki pomiaru
klasycznego bd wyrubowane, co oznacza, e pomiary powinny charakteryzowa si
obserwacjami nadliczbowymi, umoliwiajcymi wyrwnywanie metod najmniejszych
kwadratw (MNK).
Z kolei, w opracowaniu [10] autorzy oceniajc wyniki inwentaryzacji powykonawczej
budynku jednorodzinnego, posuyli si porwnaniem czowek z pomiaru tachimetrem,
skanerem i tam miernicz. Rozbienoci trzech metod wzgldem siebie wyniosy
maksymalnie 4-5 cm.
3.2 Pomiarowa osnowa dwufunkcyjna
POS i POW dookoa budynku V (w konturze budynku jego powierzchnia wynosi
0,64 ha) zostaa zastabilizowana omioma punktami poligonowymi 201S 208S (rys. 3.1).

Rysunek 3.1. POSiW dookoa budynku V.

Wyniki wyrwnania POS (11 punktw nawizania, 8 ktw, 35 kierunkw i 39

odlegoci) MNK w ukadzie 2000 zawieraj si od 0,006 m do 0,010 m (Tab. 3.1).
Pomiary kierunkw, ktw i odlegoci niezbdne do wyrwnania POS wykonali studenci
podczas wicze terenowych z geodezji, a obliczenia w systemie C-GEO wykona J. Gajdek.
Tabela 3.1.

m0=1,01
Numer
201S
202S
203S
204S
205S
206S
207S
208S

X wyr.
5542929.673
5542937.958
5542987.717
5543072.028
5543086.721
5543083.781
5543016.492
5542965.954

Y wyr.
7570847.556
7570937.073
7570939.827
7570922.036
7570884.681
7570810.027
7570796.808
7570790.583

mx
0.004
0.005
0.005
0.004
0.003
0.007
0.006
0.004

my
0.004
0.004
0.005
0.006
0.006
0.007
0.005
0.004

mp
0.006
0.007
0.007
0.008
0.007
0.010
0.008
0.006

Bdy rednie POW po wyrwnaniu zawieraj si od 0,002 m do 0,004 m (Tab. 3.2).

Niwelacja dowizana zostaa do czterech reperw pastwowych III klasy. Pomiary
(w kierunkach gwnych i powrotnych) rwnie wykonali studenci podczas wicze
terenowych. Studenci wykonali obliczenia poszczeglnych cigw metod przyblion,

a uzyskane zestawienia 76-ciu przewysze zostay wykorzystane do cznego wyrwnania

MNK wszystkich cigw niwelacyjnych.
Tabela 3.2.

m0=0,96
Numer
201S
208S
207S
206S
205S
204S
70S
203S
202S
164S
68S

H wyr.
211.220
211.372
211.299
210.149
208.365
208.010
206.816
209.899
210.661
209.191
211.241

mH
0.002
0.002
0.002
0.002
0.003
0.002
0.002
0.002
0.001
0.004
0.003

3.3 Punkty kontrolne

Punkty kontrolne (folie samoprzylepne) wraz z naturalnymi punktami obrysu
(przyziemia) budynku, po wyrwnaniu MNK przewidziane byy do analizy porwnawczej
metody klasycznej z metod skaningu laserowego.
W sumie na budynku umieszczono 41 tarczek samoprzylepnych (1V-41V). Ostatecznie
wykonano wcicia kierunkowo-liniowe do 24 tarczek (rys. 3.2).
Pomiary wykonali w padzierniku 2013 r. dwoma tachimetrami bezlustrowymi SOUTH
NTS-360R czonkowie NKG GLOB.

Rysunek 3.2. Rozmieszczenie pomierzonych punktw kontrolnych na budynku V.

4. Wyrwnania metod najmniejszych kwadratw (MNK)

MNK wyrwnano:
punkty przyziemia budynku V cznie z punktami wicymi dla zwizkw
liniowych do niewidocznych punktw i zasygnalizowanych punktw na dwch ukach
(x, y)
punkty kontrolne (x, y)
punkty kontrolne (H)
4.1 Wyrwnanie punktw obrysu (przyziemia) budynku
Wyrwnanie przeprowadzono w dwch czciach - 38 punktw (71 kierunkw, 104
odlegoci) i 36 punktw (49 kierunkw, 77 odlegoci), wykorzystujc:
stanowiska pomiaru biegunowego (kierunki, odlegoci)
miary czoowe
zwizki liniowe, sigajce z punktw wicych do punktw niewidocznych
w pomiarze biegunowym
W czasie pomiarw obrano 18 punktw wicych, z ktrych wykonano wspomniane
zwizki liniowe, a tyczka z lustrem ustawiana na nich bya przy pomocy cikiego stojaka
szczypcowego.
Na uwag zasuguje fakt wykorzystania w wyrwnaniach miar czoowych. Zagadnienie
to porusza J. Gajdek w publikacjach [6] i [7]. Wykorzystanie czowek w wyrwnaniach
sprawia, e wymagany wzr 4.1 z Rozporzdzenia [1-33.2] na dokadno punktu (pikiety)
pomierzonego metod biegunow staje si bezprzedmiotowy.

mP ( pom) = md +
2

d 2 m

(4.1)

Aby mc stosowa wzr 4.1 naley wyznaczy dla kadego tachimetru indywidualnie
tzw. dokadno uytkow ( md i m ). Do takiego wniosku naley doj, studiujc publikacj
[8].
Szkic obserwacji (rys. 4.1) zawiera te odnotowanie bdw rednich mP czci
wyrwnanych punktw i stwierdzonych na nich odchyle liniowych dl.

Rysunek 4.1. Szkic z wyrwnania MNK z wybranymi danymi mP i dl.

Wyrwnanie 44 punktw obrysu (w oparciu o stanowiska pomiaru biegunowego oraz

miary liniowe cznie z czowkami) dao bdy rednie mP, zawierajce si w przedziale
0,005-0,011 m.
Tab. 4.1 zawiera wybrane punkty o skrajnych wartociach bdw rednich.
Tabela 4.1.

m0=0.98
Numer
551
502
554
800
553
832
564
837
512
511

X wyr.
5543047.258
5542962.431
5542992.917
5542973.208
5542992.787
5543013.078
5543012.187
5543014.624
5542971.312
5542973.157

Y wyr.
7570850.938
7570854.417
7570829.564
7570824.488
7570831.501
7570879.612
7570879.883
7570873.118
7570908.094
7570879.865

mx
0.003
0.003
0.004
0.003
0.005
0.004
0.005
0.007
0.008
0.007

my
0.004
0.004
0.004
0.004
0.005
0.008
0.009
0.008
0.006
0.008

mP
0.005
0.005
0.005
0.005
0.006
0.010
0.010
0.011
0.011
0.011

4.2 Wyrwnanie wsprzdnych punktw kontrolnych

Punkty byy wyrwnywane w czciach, po trzy folie w kadej, na podstawie obserwacji
kierunkowo liniowych. Pomiary byy wykonywane dwoma tachimetrami bezlustrowymi

SOUTH NTS-360R. Na przykadzie folii 31V-33V przedstawiono

wsprzdnych X, Y punktw kontrolnych (rys. 4.2 i Tab. 4.2).

wyniki wyrwnania

Rysunek 4.2. Kierunki obserwacji kierunkowo - liniowych.

Tabela 4.2.

m0=0.97
Numer
31V
32V
33V

WSPRZDNE WYRWNANE
X wyr.
Y wyr.
5543046.581
7570921.414
5543046.815
7570917.714
5543047.064
7570913.853

mx
0.004
0.004
0.004

my
0.003
0.003
0.003

mp
0.004
0.004
0.004

4.3 Wyrwnanie wysokoci punktw kontrolnych

W Tab. 4.3 zaprezentowano wyniki obliczenia wysokoci tarczki 1V, gdzie punktami
nawizania byy wyrwnane wczeniej wysokoci POW (Tab. 3.2), a przewyszeniami Dh
odpowiednie sumy wysokoci instrumentw "i" oraz wyliczonych wartoci h=dzred/tgz.
Bdy rednie obliczonych wysokoci wszystkich pomierzonych tarczek zawieraj si
w granicach 3 5 mm.
Tabela 4.3.

m0=1.02
Numer
68S
201S
202S
208S
3245
1V

H
211.241
211.220
210.661
211.372
211.093
231.150

WYKAZ WYSOKOCI
mH
popr.
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.004

H wyr.
211.241
211.220
210.661
211.372
211.093
231.154

mH
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.003

Numer P
68S
201S
202S
208S
3245

Numer K
1V
1V
1V
1V
1V

PRZEWYSZENIA
Dh
mDh
popr.
19.909
0.007 0.004
19.940
0.007 -0.006
20.500
0.007 -0.007
19.772
0.007 0.010
20.063
0.007 -0.002

Dh wyr.
19.913
19.934
20.493
19.782
20.061

mDh w pop/mDhw
0.003
1.312
0.003
-1.812
0.003
-2.125
0.003
3.188
0.003
-0.562

5. Skaner FARO FOCUS 3D dane techniczne

Dziaanie skanera laserowego FARO FOCUS 3D, polega na wysyaniu wizki wiata
laserowego i jej odbiorze po odbiciu od punktu. Urzdzenie pozwala na pomiar o zasigu 360
wok osi pionowej i 305 wok osi poziomej. Do pomiaru odlegoci wykorzystuje
technologi przesunicia fazowego. Polega to na pomiarze przesunicia fazowego fal wizki
podczerwonego wiata laserowego. Aby obliczy wsprzdne punktw, instrument
rejestruje kty obrotu lustra i obrt skanera w poziomie. Efektem kocowym jest chmura
punktw, czyli miliony punktw, tworzcych model przestrzenny.
Do kilku najistotniejszych parametrw zalicza si[11]:
Prdko pomiaru do 976000 pkt./s
Zasig pomiaru do 120 m, przy spenieniu odpowiednich warunkw
Bd pomiaru odlegoci +/- 2 mm
Masa urzdzenia 5,0 kg
Czas pracy na baterii do 5 h

6. Pomiar skanerem laserowym

Zadaniem osoby obsugujcej urzdzenie jest ustawienia go na stanowisku, dobr
parametrw skanowania oraz odpowiednie rozoenie punktw referencyjnych. Istotna jest
rwnie optymalizacja doboru miejsc ustawienia skanera. Liczba stanowisk powinna by jak
najmniejsza, a ich rozoenie musi wyeliminowa w jak najwikszym stopniu martwe pola.
Dla skanera FARO FOCUS 3D punktami referencyjnymi s specjalnie dedykowane kule
i tarcze.
6.1 Skanowanie
Uyte parametry skanowania, pozwoliy na pomiar 244 tys. punktw na sekund! Czas
potrzebny na wykonanie jednego skanu to 16 minut. Aby odczytanie punktw referencyjnych
przebiego bez problemw, przyjto odlego 30 m midzy nimi a skanerem. Zasig obrazu
chmury punktw jest sporo wikszy, ni wyej wymieniona odlego. Postanowiono, e kule
wykorzystane bd do czenia skanw ze sob, natomiast tarcze posu do wpasowania
chmury punktw w zewntrzny, pastwowy ukad 2000. Do tej operacji wykorzystano
wyrwnane wczeniej wsprzdne punktw osnowy (201S-208S). Droga poruszania si
podczas procesu skanowania przedstawiona jest na rys. 6.1.

Rysunek 6.1. Droga pomiaru i kierunki nawiza.

Sposb wykorzystania tarcz do zasygnalizowania punktu osnowy przedstawia rys. 6.2.

Obrazowo mona to opisa, jako scentrowanie geodezyjnej tarczy celowniczej nad punktem
oraz naoenie na ni tarczy referencyjnej FARO, z zachowaniem pokrycia si osi pionowych
tych tarcz.

Rysunek 6.2. Wykorzystanie tarczy referencyjnej FARO na punkcie POSiW.

Kompleksowy pomiar budynku wykonano z poziomu terenu (16 skanw), z dachw

o rnych wysokociach (10 skanw) oraz wewntrz (3 skany). czny czas wynis 15
godzin (w tym 7 godzin przeznaczone na skanowanie z poziomu gruntu, pozostae na dach
i wntrze), a ilo zebranych danych to ponad 16 GB.
Aby proces skanowania odby si bez zakce i uszkodze sprztu, wymagana jest
bezdeszczowa pogoda.

7. Praca na chmurze punktw

Pomiar, wykonany na pojedynczym stanowisku, zapisywany jest w oddzielnym folderze
na karcie pamici skanera. Aby uzyska model 3D obiektu w postaci chmury punktw,
konieczne jest, aby na kadym kolejnym skanie widoczne byy co najmniej 3 punkty
referencyjne z poprzedniego pomiaru.
7.1 Prace kameralne
W technologii skaningu laserowego nieodcznym etapem jest praca biurowa, ktra rni
si od obecnie tradycyjnych, wykonywanych czynnoci. Najwiksz rnic jest ilo
punktw, jak dysponujemy, ktre tworz przestrzenny model obiektu (rys. 7.1). Jest
wykorzystywany, jako podstawa opracowa w wielu dziedzinach.

Rysunek 7.1. Widok chmury punktw (Autocad 2014) - miliony pojedynczych punktw tworzy
model przestrzenny.

Natomiast efekt pomiarw biegunowych, to zaledwie kilkadziesit punktw, ktre

wymagaj szkicu polowego, aby mona byo odtworzy sytuacj w terenie (rys. 7.2).

Rysunek 7.2. Widok punktw z pomiarw biegunowych.

Do scalenia skanw wykorzystano oprogramowanie dostarczone przez Faro o nazwie

Faro Scene, ktre zapewnia najwysz dokadno (dedykowane oprogramowanie). Jest
przeznaczony do pierwszego etapu pracy z chmur punktw. Faro Scene z pojedynczych
skanw generuje cay model 3D obiektu, ktry po eksporcie mona obrabia w programach
zewntrznych.
Kolejnym krokiem, koniecznym w deniu do uzyskania wynikw, bya transformacja
wewntrznego ukadu wsprzdnych skanera do ukadu 2000. Czynno t wykonano w
Faro Scene, importujc plik o rozszerzeniu .csv (plik rozdzielony przecinkami) zawierajcy
wsprzdne (X, Y, Z) punktw osnowy oraz wskazujc odpowiadajce im punkty
referencyjne, w postaci tarcz. Program automatycznie dopasowuje geometri punktw
zaimportowanych i wskazanych/wykrytych, transformujc je na zadany ukad.
W niniejszym opracowaniu, poza FARO Scene, wykorzystano programy zewntrzne
z rodziny Autodesku. Prace wykonano gwnie w Autocad 2014 (najwikszy wpyw na
pynno ma moc obliczeniowa komputera). Przydatna jest rwnie nakadka geodezyjna Geo
7 Tools dla Autocad (dawniej Geodacad) o cakowicie darmowej licencji. Jest ona bardzo
pomocna przy eksporcie i imporcie punktw (w postaci pikiet pomiarowych).
Podsumowujc, na prace kameralne skada si wygenerowanie modelu chmury punktw,
zaczytanie jej do programu umoliwiajcego prac z ni oraz interpretacja danych.

8. Ocena dokadnoci
8.1 Punkty obrysu budynku
Obrys obiektu w chmurze punktw, pozwoli na uzyskanie wsprzdnych punktw
naronych. Majc na wzgldzie, e rednio redni bd mP wyrwnanych punktw z pomiaru
tachimetrycznego wynosi 0,008 m, przyjto e ich pooenie jest bezbdne i w stosunku do
nich prowadzono analiz z punktami pomierzonymi metod skaningu laserowego. Rnice
odlegoci midzy odpowiadajcymi sobie punktami zawieraj si w przedziale 0,0020,048 m. rednie odchylenie liniowe dla 44 punktw obrysu wynosi dlr = 0,017 m. W Tab.
8.1 zaprezentowano odchylenia dla wybranych 15 punktw.
Tabela 8.1.

Nr punktu
551
553
554
555
508
818
823
829
537
538
540
867
869
838
547

mP dl = x 2 + y 2
[mm]
[mm]
5
2
6
21
5
10
6
6
8
48
9
21
9
29
10
7
7
35
7
10
6
6
8
22
9
2
10
40
8
39
n = 44

dlsr =

dl
i =1

736
= 17 mm ,
44

(8.1.)

8.2 Punkty kontrolne

Dysponowano 24 punktami z folii, pomierzonymi tachimetrycznie i wyrwnanymi MNK
(wcicia kierunkowo liniowe). Do analizy wykorzystano wsprzdne przestrzenne siedmiu
punktw 10V-11V; 23V-24V oraz 32V-33V (Rys. 2), poniewa tylko na tyle pozwolia
interpretacja z chmury punktw. Dane te zestawiono w Tab. 8.2. rednio, bd redni mP
wyrwnanych punktw kontrolnych z pomiaru tachimetrycznego wynosi 0,006 m i tak jak
wczeniej, przyjto e w stosunku do nich prowadzona bdzie analiza. rednie odchylenie
liniowe to 0,034 m, natomiast przecitne odchylenie dH wysokoci wynosi 0,010 m.

Tabela 8.2.

Nr
10V
11V
12V
23V
24V
31V
32V

mP
7
7
7
6
6
4
4

dl
32
69
28
6
49
2
55

dH
16
12
-11
-11
3
-5
9

n=7

dlsr =

dl
i =1

241
= 34mm ,
7

(8.2)

n=7

dH sr =

dH
i =1

67
= 9,6mm 10mm ,
7

(8.3)

8.3 Dodatkowe analizy

Dodatkowym elementem analizy, sprawdzenia poprawnoci i moliwoci zastosowania
skaningu byy:
Porwnanie wysokoci wazw studzienek kanalizacyjnych, uzyskanych z mapy
zasadniczej, wykonanej podczas pierwotnej inwentaryzacji powykonawczej budynku
i z chmury punktw (Tab. 8.3).
Tabela 8.3.

Wysoko z mapy
[m]
K13
K12
K11
K10
K9
K8
K7
K6
K4
K2
K1

209,02
208,20
208,34
210,40
210,40
210,38
210,32
210,05
210,27
209,78
209,72

Wysoko odczytana
Rnica
z chmury punktw
[m]
[m]
209,005
0,015
208,188
0,012
208,328
0,012
210,371
0,029
210,385
0,015
210,361
0,019
210,306
0,014
210,047
0,003
210,249
0,021
209,74
0,040
209,697
0,023

 porwnanie charakterystycznych, projektowanych wysokoci budynku i uzyskanych

z chmury punktw (Rys. 9, 10)

Rysunek 8.1. Charakterystyczne projektowane wysokoci budynku.

Rysunek 8.2. Obraz chmury punktw ze skanowania z zaznaczonymi wysokociami.

Na rys. 8.1 i 8.2 przedstawiony jest fragment elewacji pnocno wschodniej bud. V
z trzema istotnymi rzdnymi projektowanymi i dwiema okrelonymi skaningiem, ktre
w zasadzie w peni speniaj postulat lokalizacji przestrzennej obiektu (budynku).

9. Podstawowe wnioski i uwagi

9.1 Wnioski:
Technologia skaningu laserowego moe by z powodzeniem wykorzystana do
inwentaryzacji powykonawczych budynkw, w ukadzie 2000. Oprcz wsprzdnych X,Y
moemy w ograniczonym zakresie uzyska wysokoci H wybranych elementw, co moe
mie znaczenie w zwizku z perspektyw tworzenia w Polsce katastru 3D [12,13,14].
Nie wyklucza si, e technologia ta moe by te przydatna do inwentaryzacji
powykonawczych czci obiektw budowlanych wymienionych w Prawie budowlanym,
np. uzbrojenia podziemnego przed jego zakryciem.
Za niezbdne naley uzna opracowanie wytycznych technicznych w zakresie
usytuowania dwufunkcyjnej pomiarowej osnowy sytuacyjnej i wysokociowej (POSiW)
wzgldem przyszych stanowisk skanera i inwentaryzowanych obiektw, a take
okrelajcych nowe kryteria dokadnociowe mPOS i mH. Wedug nas powinny by zawyone
w stosunku do obowizujcych (m POS 0,10 m i mH 0,02 m). Skaner dziaajcy na zasadach
metody biegunowej (X, Y, H) w lokalnie zorientowanym ukadzie wsprzdnych [15]
wykonuje pomiary odlegoci, rnice wysokoci i kierunki (kty) do tarcz referencyjnych
FARO (rys. 6.2) scentrowanych na wczeniej zaoonych, pomierzonych i wyrwnanych
punktach POSiW. Pomiary te mona porwna do wci przestrzennych wstecz okrelajcych
X, Y, H rodka optycznego ukadu soczewek skanera, sucych w dalszej kolejnoci do
nadania (przetransformowania) chmurze punktw wsprzdnych przestrzennych w ukadach:
2000 (X, Y) i Kronsztadt 86 (H).
Dane ze skaningu laserowego maj duy rozmiar, co powoduje konieczno obrbki
w pracowniach, wyposaonych w mocne stacje robocze z du iloci pamici operacyjnej
i bardzo wydajnymi procesorami. Do opracowania danych potrzebne jest rwnie
specjalistyczne oprogramowanie (opisane w rozdziale powyej).
W wietle wymogw aktualnie stawianych w rozporzdzeniach, skaning laserowy
naley uzna za technologi, nie majc nic wsplnego z ekonomi, bowiem koszt zwizany
z zakupem skanera, oprzyrzdowania, oprogramowania i stacji roboczych do obrbki danych,
jest tak znaczny, e niewielu firmom bdzie si to opacao. W tej sytuacji, dla wielu
zainteresowanych, ciekaw opcj moe okaza si oferta firm proponujcych tzw. Pracownie
3D, gdzie mona zleci skanowanie obiektw i odpowiedni obrbk danych. Dylematy
zwizane z wyborem skanera i oprogramowania pomaga przyszym uytkownikom rozwiza
Karolina Hejbudzka [15].
9.2 Uwagi:
Do niezaprzeczalnych korzyci naley uzna to, e zeskanowany budynek bdzie mia
wykonany tzw. pomiar wyjciowy (pierwotny), tak niezbdny w pomiarach osiada
i odksztace, zwykle realizowany w przypadku zaistniaej awarii lub zagroenia awari.
Raz wykonany pomiar daje moliwo wielokrotnego i rnorodnego wykorzystania
w wielu branach. W kadej chwili mona z modelu pozyska potrzebne dane, jak np. spd
nawisu czci administracyjnej budynku "V" (rys. 9.1).

Rysunek 9.1. Wysokoci spodu nawisu.

9.3 Sowo kocowe

NKG Glob optymistycznie podj si na pocztek zeskanowania obiektu bardzo duego,
co zwaywszy na to, e nikt nie mia dowiadczenia z tego typu prac, byo przedsiwziciem
w pewnym sensie ryzykownym. W tej sytuacji, bezcenn pomoc okazay si uwagi
i powicony czas pana Grzegorza Sobiny z firmy TPI, oddzia w Rzeszowie, oraz
wczeniejszy wyjazd autorw na jesienn szko pomiarw TPI Wierchomla 2014.
Przy skomplikowanych bryach architektonicznych, skaner lepiej radzi sobie z ich
odwzorowaniem od pomiarw biegunowych i praktycznie cakowicie niweluje niedogodnoci
zwizane z brakami wizury podczas tego pomiaru.
Przedstawione fakty dowodz, i skaner laserowy bez wtpienia moe zastpi tachimetr,
podczas pomiarw inwentaryzacyjnych bez utraty dokadnoci, a nawet jest w stanie podnie
poziom opracowania.

Bibliografia
[1] Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r.
w sprawie standardw technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarw sytuacyjnych
i wysokociowych oraz opracowywania i przekazywania wynikw tych pomiarw do
pastwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego DzU. Nr 263 poz. 1572.
[2] Rozporzdzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 12 lutego 2013 r. w sprawie bazy
danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, bazy danych obiektw topograficznych
oraz mapy zasadniczej DzU RP 2013 r./poz. 383.
[3] Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r.
w sprawie ewidencji gruntw i budynkw Dz.U. z dnia 2 maja 2001 r.
[4] Rozporzdzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 listopada 2013 r. zmieniajce
rozporzdzenie w sprawie ewidencji gruntw i budynkw DzU RP 2013 r./poz. 1551.
[5] Rozporzdzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w sprawie rodzaju i zakresu
opracowa geodezyjno-kartograficznych oraz czynnoci geodezyjnych obowizujcych
w budownictwie Dz.U. z 1995 r.Nr 25 poz.133.

[6] Gajdek J.: Szczegy pod specjalnym nadzorem, Magazyn Nowa Geodezja w Praktyce Nr 4/2013,
Wydawnictwo FORUM Pozna.
[7] Gajdek J.: Odlego budynku od granicy, Magazyn Geoinformacyjny GEODETA 8/2013.
[8] Wojciechowski J., Pokarowska M.: Metodyka testowania dokadnoci uytkowej instrumentw
geodezyjnych wedug norm midzynarodowych, Geodezyjna Konferencja Naukowo
Dydaktyczna EUROmatyka 2012 Pozna Puszczykowo 31 maja 2 czerwca 2012,
Politechnika Poznaska.
[9] Borkowski A., Jkw G.: Ocena dokadnoci modelu 3D zbudowanego na podstawie danych
skaningu laserowego przykad zamku Piastw lskich w Brzegu, Uniwersytet Przyrodniczy
we Wrocawiu Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol.23, 2012 s.37-47.
[10] Cymerman M., Cymerman W., Hejbudzka K.: Inwentaryzacja obiektw metod klasyczn
i naziemnym skanerem laserowym, Magazyn Nowa Geodezja w Praktyce 1/2014.
[11] FARO Laser Scanner Focus3D Instrukcja obsugi, Stycze 2011.
[12] Karabin M.: Analiza istniejcych rozwiza w zakresie katastrw trjwymiarowych (tzw.3D)
w wybranych krajach Unii Europejskiej cz.I, Przegld Geodezyjny 12/2007, cz.II Przegld
Geodezyjny 1/2008.
[13] Felcenloben D.: Pojcie dziaki powietrznej jako obiektu przestrzennego umoliwiajcego
rejestracj trjwymiarowych praw do nieruchomoci kataster 3D, Instytut Geodezji
i Informatyki Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocawiu.
[14] Matuk-Ucielak O.: rda informacji o gruntach inwestycyjnych na potrzeby racjonalnego
gospodarowania przestrzeni, Przegld Geodezyjny 5/2014.
[15] Hejbudzka K.: Co w skanerze piszczy, czyli jaki skaner wybra?, Magazyn Nowa Geodezja
w Praktyce 3/2014.

Dane autorw :
st. wykadowca Jerzy Gajdek
e-mail: jgajdek@prz.edu.pl
Anna nieek
e-mail: anna.sniezek@stud.prz.edu.pl
Rafa Mdro
e-mail: medron.rafal@gmail.com