Metodologia notatki z wykadw

opracowaa: Klaudia Korona

Metodologia notatki z wykadw .........................................................................................1
opracowaa: Klaudia Korona ..................................................................................................1
Metodologia - Wykad I..........................................................................................................2
Metodologia Wykad II........................................................................................................2
Metodologia - Wykad III (2007.10.18 ) ................................................................................5
Metodologia - Wykad IV (2007.10.25 ) ................................................................................7
Metodologia - Wykad V (2007.11.08) ...................................................................................8
Metodologia - Wykad VI (2007.11.15) ................................................................................10
Metodologia - Wykad VII (2007.11.29)...............................................................................12
Metodologia - Wykad VIII (2007.12.06) .............................................................................14
Metodologia - Wykad IX (2007.12.13) ................................................................................16
Metodologia - Wykad X (2008.01.03) .................................................................................17
Metodologia - Wykad XI (2008.01.10) ................................................................................19
Metodologia wykad XII....................................................................................................22

Metodologia - Wykad I
Znaczenie wyniku zaley od :
Szczegowej konstrukcji uytego zdania
Instrukcji i motywacji osb badanych
Rodzaju badanej populacji
Sposobu doboru uczestnikw badannia
Liczebnoci przebadanej grupy
Znajomoci przez uczestnikw celu badania
Znajomoci celu badania przez prowadzcych
Oczekiwa badacza co do wyniku
Zgodnoci wyniku z innymi podobnymi badaniami.
Metody:
Testy- w zastosowaniu poradniowym, klinicznym i biznesowym;
Badania gwnie marketing i reklama;
Wasna dziaalno badawcza np. w zastosowaniach klinicznych- porwnanie
skutecznoci metod, epidemiologia i inne.
opracowaa: Klaudia Korona

Metodologia Wykad II

Specyfika poznania naukowego

Nauka i wiedza od strony jzykowej

o Nauka

Czym si zajmuje nauka? pytanie wykadowcy

*Teorie naukowe, s to tylko prawdziwe teorie. Nauka nie jest prawd, lecz deniem do
prawdy.
Nauka to dyscyplina badawcza odnoszca si do pewnej dziedziny rzeczywistoci;
intelektualna i praktyczna dziaalno obejmujca systemy badania struktury i zachowania
wiata (jak jest zbudowany i jak dziaa?) zdobywana za pomoc obserwacji i eksperymentu.
Science knowledge about the world especially based on examination and testing, and on
facts that can be proved. (Longman Dictionary of Contemporary English).
! trudno dowie czego, co nie jest falsyfikowalne ! Wszelkie twierdzenia naukowe
musz by falsyfikowalne.
Nauka to:
Wiedza o wiecie i zachodzcych w nim zjawiskach
Dziaalno intelektualna i praktyczna
Efekt dziaalnoci badawczej
Opiera si na obserwacji i ekperymencie
Odwouje si do faktw, ktre daj si udowodni
o Wiedza
Knowledge the facts, skills and understanding that you have gained through learning of
experience

fakty i informacje zdobyte przez osob

Wiedza to:
Fakty
Informacje
Umiejtnoci
Zrozumienie
Skutek dowiadczenia lub uczenia si

Nauka i wiedza od strony pscyhologicznej

o Ciekawo

Tak zwierzta jak i ludzie powicaj wiele energii na eksploracj (badanie, ogldanie, prby
zrozumienia) swojego bliszego i dalszego otoczenia.

Efektem eksploracji jest poznanie otoczenia

Poznawanie to gromadzenie wiedzy
Wiedzy pozwalajcej na skuteczne dziaanie
W przypadku ludzi, wiedza ta moe te by przekazywana innym
o Reprezentacje

Psychologowie zajmujcy si procesami umoliwiajcymi orientacj w otoczeniu (tzw.

procesami poznawczymi) mwi tu o budowaniu modeli rzeczywistoci tzw. reprezentacji
czyli swoistych wewntrznych modeli rzeczywistoci.
Jak powstaj ?
Wrodzone
(np. bdnik umoliwia nam zachowanie pozycji w przestrzeni trjwymiarowej, gotowo
dziecka do uczenia si mowy, jego silniejsze reakcje na twarze, szczeglnie te
umiechnite)

Nabyte
o Metod prb i bdw
o Metod kolejnych przyblie (weryfikacji kolejnych roboczych wersji)

* Mody osobnik interesuje si ! nabywa umiejtnoci dowiadczajc, eksperymentujc i

tworzy reprezentacje.
Dorosy osobnik ma ju reprezentacj.
Np. szczeniak :
Obserwuje
Manipuluje
Weryfikuje hipotezy
Gromadzenie wiedzy o wiecie

Hipotezy, wnioski,
uoglnienia

Obserwacja
Manipulacja

*Kontinuum naukowoci
Zabobon
Np. duchy

twarda nauka
np. teoria Darwina

naukowoci decyduje metoda. (cechy metod naukowych):

Odpowiednie kryteria faktw empirycznych (waciwy sposb

pomiaru)
Waciwa metoda weryfikacji teorii
Sprowadzalno metod

Gromadzenie wiedzy o wiecie

Amatorskie

Naukowe

Hipotezy, wnioski, uoglnienia

Hipotezy, wnioski, teorie

Obserwacja
Manipulacja

Pomiar
Manipulacja

*Istniej wane pytania, na ktre nauka nie moe odpowiedzie np. jak y?, czy wartoci
istniej obiektywnie?
*Istniej wane pytania, na ktre nauka nie potrafi odpowiedzie np.skd wzi si wiat i
dlaczego wyglda tak, jak wyglda?, jakie s granice ludzkiej wolnoci w ksztatowaniu
siebie i innych?, jaka jest natura czowieka?, jaki jest potencja rozwojowy dziecka i jakie
czynniki sprzyjaj jego najlepszemu wykorzystaniu?...
*Istniej pytania ciekawe, bo... le postawione np. Czy czowiek moe spostrzega
pozazmysowo?

Metodologia - Wykad III (2007.10.18 )

Temat : Obieg informacji naukowej cz.1.

Nauka w odrnieniu od gromadzenia wiedzy na swj wasny uytek, ktrym zajmuje si
amatorsko kady z nas, gromadzenie wiedzy naukowej ma charakter podjednostkowy. !
Wymaga wic rodkw informacji.

Hipotezy, wnioski, teorie

Budowanie teorii modeli

Pomiar
Manipulacja

Gromadzenie dancyh
empirycznych

Formy wymiany informacji naukowej:

Kontakty bezporednie
o Nieformalne
o Formalne
" Referaty na konferencjach naukowych
" Postery, czyli plakaty tame
" Inne referaty i wystpienia

Korespondencja
Pub li kacje

Artykuy z czasopism naukowych:

Doniesi enia z bada
Artyku przegldowy
Notatka/ Komentarz/ List do wydawcy
Przykad opisu artykuu:
Tranec, D., Damasio, H. I Damasio, A.R. (1997). A neutral basis for the retrieval of
conceptual knowledge. Neuropsychologia, 35 (10), 1319-1327.
! system ustalony przez APA PUBLICATION MANUAL

Metodologia - Wykad IV (2007.10.25 )

Temat : Obieg informacji naukowej cz.2
Adres wany ! reprinty
Numerowanie stron np. 1 strona czasopisma ma nr 1319, poniewa czasopisma s
wydawane w cigu i taka numeracja stron uatwia ich pniejsze scalenie.
Wstp
- prace na ktre powouje si autor (! numery artykuw)
- koniec wstpu hipoteza
- dlaczego akurat to badali?
- dlaczego akurat tak?
Hipoteza
! zasada 20 pyta tak albo nie
* Materiay i aparatura
Metoda
- osoby badane
- procedura ! jak odbywao si badanie?
* SPZS lub Statistica programy do oblicze statystycznych
Wyniki
- suche fakty bez interpretacji
Dyskusja wynikw
- odniesienie do hipotez! czy potwierdziy si czy nie? ( Nie w wynikach! )
- co znacz liczby, ktre zaobserwowalimy?
- wtpliwoci co do wynikw, pytania
- pomysy dotyczce nowych bada ! kolejne pytania
Literatura cytowana
- spis pozycji do ktrych autor odwoywa si w tekcie
Rekomendacje bibliografia ! spis literatury na dany temat

Metodologia - Wykad V (2007.11.08)

Wstp: odwoanie do prac innych autorw. Kontekst wstp ! wprowadzenie w kontekst !
co chc robi? Powinien koczy si hipotezami.
Metoda: jak i co mierzylimy? Szczegowo. Ale bez jaj :P
Wyniki: liczby, bez interoretacji! (ew. e co zaprzecza hipotezom, albo potwierdza ale nic
wicej)
Dyskusja wynikw.
Poziom operacyjny praktyka, konkret
Poziom teoretyczny teoria, abstrakcja
Co od czego naprawd zaley? Zrobi dobr operacjonalizacj to sztuka...

Artyku przegldowy

rdo inny format, skrty, kursywa

Tytu krtki i treciwy
Autorzy, maile, adresy, sowa kluczowe...
Abstrakt
Spis treci
Nie ma czci typu metoda itp. (publikowane tylko za pierwszym razem)
Wstp odwoania do innych prac nie ma goosownoci!
Literatura cytowana inny format, nawet ponad 200 pozycji Oo.

Notatka
- mae artykuliki

Komentarz
Ksiki
Ksiki autorstwo
Zbiory artykuw (podobne do czasopism naukowych, czsto powstaj np. po
konferencjach)
Ksiki autorskie
Ksiki tre
Monografie (treci nie do nauczania dla zainteresowanych)
Podrczniki (do nauczania)
Bibliograficzne bazy danych
Current Contents
o Biblioteka IPsUJ

o BJ
o Inne biblioteki
Psyclit/PsychInfo
o EBSCO (przez BJ lub IPsUJ)
Medline
o BJ
o Bazy on-line przez BJ
PubMed
*bazy danych s patne

Metodologia - Wykad VI (2007.11.15)

Zmienne
Zmienna (ang. Variable) pojcie pierwotne ! trudno go zdefiniowa, ! definicje s mao
satysfakcjonujce, czsto tautologiczne, ! najczciej w zasadzie niepotrzebne
Zmienno czyli wariancja (variability, variance)
Kluczowe waciwoci zmiennych:
Przyjmuj rne wartoci zmieniaj si :P
Zmienne:
Niezbdne:
o Zmienne niezalene
o Zmienne zalene
o Zmienne zakcajce
o (Zmienne losowe)
o Zmienne nominalne
o Zmienne porzdkowe
o Zmienne przedziaowe
o Zmienne ilorazowe
Rzadko potrzebne:
o Zmienne gwne
o Zmienne uboczne
Wyjanianie
Istot bada naukowych jest poszukiwanie rde zmiennoci (rde wariancji).
Skorygowane R-kwadrat procent zmiennoci ocen, ktre wyjaniaj zmienne wprowadzane
jako hipotezy
Wariancja spada ! czynnik ma co do rzeczy
Gromadzenie wiedzy w wiecie:
Amatorskie

Naukowe

Hipotezy, wnioski, uoglnienia

Hipotezy, wnioski, teorie

Obserwacja
Manipulacja

Pomiar
Manipulacja

Pomiar to czynno, ktrej skutkiem i celem jest przypisanie wartoci obserwowanej

zmiennej.

10

Manipulacja to czynno, ktrej skutkiem i celem jest spowodowanie zmiany wartoci

zmiennej.

Skale
Skala synonim testu, albo... typy zmiennych ze wzgldu na poziom pomiaru.
Skale pomiaru zmiennych (4 rodzaje zmiennych klasyfikacja Stevensa)
Nominalna
Porzdkowa
Przedziaowa
Ilorazowa
W programie statystycznym: nominalne, porzdkowe, ilociowe (przedziaowa i ilorazowa
potraktowane razem)
Skala nominalna:
Skala nazw
Pozwala jedynie rozrnia obiekty
Pe, wyznanie, rczno, kolor, rodzaj bodca, instrukcja, warunek, grupa
Ale te czasem: wiek, wyksztacenie, inteligencja

11

Metodologia - Wykad VII (2007.11.29)

Skale albo Typy zmiennych ze wzgldu na poziom pomiaru
Pomiar, to czynno, ktrej celem i skutkiem jest przypisanie wartoci zmiennej. Wystpuj
rne zmienne ! klasyfikacja Steavensa (patrz: poprzedni wykad)
Skala nomina lna:
Skala nazw
Pozwala jedynie rozrnia obiekty

Pe, wyznanie, rczno, kolor, rodzaj bodca, instrukcja, warunek, grupa

Ale te czasem: wiek, wyksztacenie, inteligencja

Skala porzd kowa (lub te zmienne porzdkowe)

Skala rang
Pozwala rozrnia i porzdkowa obiekty

Wyksztacenie, miejsce w rankingu

! (inteligencja, rednia ocen, waga) prawie zawsze mierzone na skali przedziaowej
lub ilorazowej

Rangi numery kolejne

Lp.
1.
2.
3.
4.
5.

Wynik
100
110
110
120
130

Rangi
1
2,5
2,5
3
4

Rangi wizane (! renia)

Skala p rzed zi aowa = interwaowa

Skala odlegoci
Pozwala rozrnia i porzdkowa obiekty, a take niesie informacje o ich odlegoci
wzgldem siebie

Inteligencja, poziom neurotyzmu

Ska la i lo ra zo wa = sto sun kowa

Skala proporcji
Niesie informacje o relatywnej wielkoci opisywanych obiektw
Posiada bezwzgldne zero (czyli zero, ktre oznacza realn nico np. brak
pienidzy, w odrnieniu od zera, ktre jest czysto konwencjonalne np. 0 stopni
Celsjusza, 100 punktw inteligencji)

12

Liczba punktw w zadaniu, czas reakcji, liczba bdw, przewaga szybkoci prawej
rki nad lew

*Zerowy punkt w skali inteligencji rednia w populacji: 100 punktw

Operacjonalizacja (w ujciu teoretycznym)

Jedna z podrcznikowych definicji operacjonalizacji:
Operacjonalizacja polega na:
1. tworzeniu obrazu (wielkoci) zmiennej teoretycznej (czynnika) oraz na
2. dobieraniu do niego wskanikw
Operacjona li zacja zmi ennych ~
~tworzenie ich definicji operacyjnych
~ operacyjne definiowanie zmiennych
Definicja nieformalna:
Okrelanie (wymylanie, wykonywanie) czynnoci praktycznych, czyli operacji
prowadzcych do przypisania zmiennym takich a nie innych wartoci. Dotyczy zarwno
pomiaru jak i manipulowania zmiennymi.

Operacjonalizacja jest wanym elementem bada empirycznych

W psychologii kluczowym, jej jako najczciej decyduje o jakoci i znaczeniu
bada
Mimo istnienia wielu zasad operacjonalizacja pozostaje w duej mierze sztuk

13

Metodologia - Wykad VIII (2007.12.06)

Typy bada naukowych (wg Rosnowa i Rosenthala)

Opisowe
Relacyjne ! korelacyjne
Eksperymentalne

Badania opisowe
Jak si rzeczy maj?
Opis wartoci przyjmowanych przez zmienne
Eksperyment Zimbardo
! studenci psychologii jako winiowie i stranicy
Eksperyment Milgrama
Epidemiologia, sondae wyborcze
Badania korelacyjne
Jak si rzeczy maj w relacji do innych rzeczy?
Jakie wartoci rnych zmiennych wspwystpuj ze sob?
Badania ankietowe, testowe, psychopatologia, przykad z ocenami
Badania eksperymentalne
Jak si rzeczy maj i jak to si stao e tak si maj?
Dlaczego? ! pytania przyczynowo skutkowe
Eksperyment Milgrama z uwzgldnieniem statusu spoecznego
Istota bada eksperymentalnych
Manipulacja nadawanie wartoci zmiennym
Kontrola kontrola niepodanych wpyww
(w praktyce: randomizacja, plan eksperymentalny)
Zmienna nieza lena
Inaczej: czynnik, predyktor
Zmienna podlegajca manipulacji
Badacz decyduje jakie wartoci przyjmuj zmienne niezalene, ktrymi manipuluje
Zmienna zalen a
Inaczej: zmienna wyjaniona
Zmienna podlegajca obserwacji
Badacz robi co moe, eby nic poza kontrolowanymi przez niego zmiennymi
niezalenymi nie wpywao na to, jakie wartoci przyjmuje zmienna zalena
Pomiar to czynno, ktrej skutkiem ( i celem) jest przypisanie wartoci obserwowanej
zmiennej zalenej.
Manipulacja, to czynno, ktrej skutkiem (i celem) jest spowodowanie zmiany wartoci
zmiennej niezalenej.
14

Zmienne zakcajce ! niezalene

Szeroko: zmienne niezalene, ktre w niekontrolowany sposb wpywaj na zmienne
zalene
Wsko: zmienne niezalene, ktrymi badacz manipuluje w sposb niezamierzony
Eliminowanie wpywu zmiennych zakcajcych
Randomizacja 1 stopnia losowy dobr osb badanych do prby
Randomizacja 2 stopnia losowy dobr osb badanych do warunkw
eksperymentalnych

15

Metodologia - Wykad IX (2007.12.13)

Plany ekpery menta lne
Krytyczn ch rnicujc wiele podstawowych planw eksperymentalnych jest
sposb manipulowania zmienn niezaln:
Midzygrupowy lub wewntrzgrupowy
Prawidowe rozrnienie tych sposobw manipulacji jest warunkiem waciwego
doboru odpowiednich technik wnioskowania statystycznego.
Manipulacja midzygrupwa
Zmienna niezalena przyjmuje rne wartoci u rnych (grup) osb
Prowadzi do powstania danych nieskorelowanych = danych niezalenych
Between groups/ between subjects
Manipulacja wewntrzgrupowa ! plan z powtarzanymi pomiarami
Zmienna niezalena przyjmuje rne wartoci u tych samych (grup) osb
Prowadzi do powstania danych skorelowanych = danych zalenych
*Ta sama osoba w 1 zadaniu i w 2 zadaniau moe mie wysze wyniki, bo np. ma
predyspozycje lub np. lepsz pami oglnie. W 1 zadaniu wynik niszy to i w drugim niszy
ni rednia.
Within groups/ within subjects
Po mia r w psychologii
Psychofizyka, proste pytanie:
Jaka jest relacja midzy si bodca a si natenia reakcji?
Prawo Feduera:
Sia wraenia zaley od siy bodca logarytmicznie:
S = k * log ( I )
Prawo Stearensa:
Sia wraenia zaley od siy bodca potgowo:
S = k * Ia
! Dla wymiernych wykadnikw:
S=k*
Metoda granic ! zagadnienie progw zmysowych
Pr g w met o dzie granic
rednia indywidualnych wartoci progowych z wszystkich serii rosncych i malejcych
(przy rwnej liczbie serii rosncych i malejcych)
Metoda staych bodcw
Metoda przymusowego wyboru (lepsza od metody staych bodcw)
! teoria afekcji sygnaw
opracowaa: Klaudia Korona
16

Metodologia - Wykad X (2008.01.03)

Statystyka opisowa cz.I
Miary tendencji centralnej
Dziay statystyki:
Statystyka opisowa
Dostarcza narzdzi do opisu zjawisk masowych
Statystyki opisowe (narzdzia) funkcje, syntetycznie opisujce analizowane zbiory
danych np. rednia arytmetyczna, odchylenie standardowe, zakres zmiennoci,
spaszczenie, skono
Wnioskowanie statystyczn e
Rozkad czstoci histogram
Miary tendencji centralnej zamiast caego zbioru pokazuj jednego typowego reprezentanta.
! uyteczne uproszczenie
Modalna ! warto najczstsza
Opis zbiorowoci przez wskazanie typowego egzemplaa* ma wikszy sens gdy istniej
egzemplarze, ktre mona zasadnie uzna za typowe.
*czyli stosowanie miar tendencji centralnej
Czym si rni modalna, mediana i rednia?

Miary zmiennoci
Pozwalaj sprawdzi na ile typowy reprezentant jest typowy dla zbioru obserwacji
(wskazany przez miary tendencji centralnej)
Pozwalaj mierzy zmienno, czyli zrnicowanie dla niego samego (przydatne w
wyjanianiu przyczyn zoonych zjawisk)

- Sigma, symbol sumy

- wszystkie elementy poczynajc od pierwszego a koczc na ostatnim

17

Rozstp rnica midzy najwikszym a najmniejszym = zakres zmiennoci (Xmax-Xmin)

Odchylenie przecitne

! jak daleko pojedyncze egzemplarze odbiegaj od redniej? ! zawsze wynosi zero (tak
samo duo jest odchyle in + jak in i wzajemnie si znosz) ! dlatego uywamy wartoci
bezwzgldnej (bez znakw +/- )
Odchylenie przecitne jest praktycznie nie stosowane.
Wariancja (prawie to samo ale 2)

Odchylenie standardowe

Wariancja estymator nieobciony

Funkcja suca do przewidywania wartoci w populacji na podstawie wartoci w grupie

- przy przewidywaniu w grupie

- przy przewidywaniu w populacji

18

Metodologia - Wykad XI (2008.01.10)

K orelacja i regresja
Korelacja to wspzaleno midzy danymi o charakterze ilociowym lub jakociowym...
Korelacja = wspzmienno; albo podobiestwo zmiennoci
Wsplne wystpowanie pewnych czynnikw.
Korelacja:
Dodatnia obie wartoci rosn (wielkoci wprost proporcjonalne)
Ujemna 1 spada, 2 ronie (wielkoci odwrotnie proporcjonalne)
Korelacja:
Silna
Umiarkowana
Saba
Graficzna prezentacja korelacji = wykres rozproszenia.

Korelacja a przyczynowo
Istnienie zalenoci korelacyjnej nie wiadczy o przycyznowoci!
!Zmienno A jest przyczyn B lub zmienno B jest przyczyn A lub A ! C ! B
lub
A
B
C
Jeli nawet powody korelacji s oczywiste wniosek o kierunku zalenoci opiera si na
przesankach logicznych a nie empirycznych (korelacja).

19

Obserwacja korelacji midzy 2 zmiennymi nie daje adnych! podstaw do wnioskowania o

charakterze zalenoci przyczynowych.
Wspczynnik korelacji (statystyki):
[-1;1]
0 = brak korelacji
1 lub -1 = korelacja zupena (fikcyjna)
wartoci dodatnie
wartoci ujemne
Wspczynnik korelacji
Pearsona (skale przedziaowe i ilorazowe)
Spearmana
Warto wspczynnika a sia zwizku
r2 wspczynnik determinancji okrela jak cz (procent) zmiennoi jednej zmiennej da
si wyjani zmiennoci drugiej; procent wsplnej zmiennoci 2 zmiennych
Istnieje rwnie wielozmienna wersja tego wspczynnika:
Wspczynnik determinancji wielorakiej, R2
*Korelacja pozorna
Regresja liniowa prosta
! pozwala na przewidywanie Y na podstawie X
Rwnanie regresji liniowej prostej
Oglnie: Y = b*X+a
a punkt przecicia linii regresji z lini x

Korelacja czstkowa przykad

Wyniki w tecie pamici (l. Zapamitanych sw)
Wiek (9-16l)
Sia motywacji nagrod 20 z (% chtnych do wzicia udziau w badaniu)
r pam wiek = 0,34; r pam mot = 0,45; r wiek mot = -0,36;
r pam wiek mot = 0,60
Rozkad no rma lny

20

! straszny wzr
! znajoma krzywa

Przykady cech o rozkadzie normalnym:

Wzrost, waga
Cinienie krwi spoczynkowe
Cechy osobowoci
Dlaczego tyle rnych cech ma taki sam rozkad?
Czynniki losowe powoduj pojawianie si odchyek od g. Tendencji
Odchyki te najczciej s mae, rzadziej due, b. Rzadko b. Due
Kumulowanie si tych czynnikw losowych powoduje charakterystyczne
rozproszenie, ktrego modelem jest krzywa rozkadu normalnego
Jeli zmienna ma rozkad normalny:
rednia arytmetyczna wskazuje istot badanego zjawiska wynik prawdziwy
Rozproszenie obserwacji wok redniej jest wypadkow dziaania losowych (a wic
nieistotnych) czynnikw

21

Metodologia wykad XII

17 I 2008
opracowanie: Kamila Kpiska

SKALA Z:
Wzor i wlasciwosci:

[kolorki dla wzrokowcow]

z=(x-m):s
x wynik surowy
m srednia (to to samo co x z kreska na gorze, ale nie mam takiego symbolu:P)
s odchylenie standardowe
z wynik wystandaryzowany
(x-m to odchylenie od redniej)

czyli skala z odpowiada na pytanie o ile odchylen standardowych dany wynik odbiega
od redniej
jednostk skali z jest odchylenie standardowe, a srednia jest rowna zero
wynik standaryzacji jest rowny 0 & wynik surowy jest rowny redniej

rozklad z to rozklad normalny

1. Obszary pod krzyw
100% wynikw to cale pole powierzchni pod wykresem rozkadu normalnego
1z (jedno odchylenie) 68,3% wszystkich wynikw (68,3% jest w granicach 1 odchylenia
standardowego => np. 68,3% ludzi ma IQ z przedzialu od 85 do 115)
2z => 95,5%
3z => 99,7%
Regua 3 sigm: prawie wszystkie obserwacje w rozkadzie normalnym mieszcza si w
zakresie od -3z do +3z)
95% 1,96z
99% 2,58z
95% (od nieskoczonoci do +1,64z)
99% (od nieskoczonoci do +2,33z)
dalej ni 3z 0,3%
4z 0,006%
przypadkw
5z 0,0001%

22

PODSTAWY WNIOSKOWANIA STATYSTYCZNEGO:

Pojecia: populacja
proba
parametry
statystyki
populacja ! zbiorowo generalna skonczona lub nieskonczona zbiorowo, ktrej
elementy obserwujemy
proba ! probka czesc populacji wybrana w okrelony sposb w celu zbadania wasnoci
proba losowa p. wybrana metoda wyboru losowego, wszystkie elementy maja jednakowe i
stale prawdopodobienstwo bycia wylosowanym.
Proba reprezentatywna jest prb losow; jest typowa pod wzgldem pewnych charakterystyk
niezalenie od metody za pomoca ktrej zostanie wybrana

PARAMETRY
STATYSTYKI
Wasnoci populacji
wasnoci proby
(np. srednia, odchylenie standarsowe, wspczynnik korelacji)
[nie byo na wykadzie ale na cwiczeniach: parametry oznacza si literami greckimi a
statystyki aciskimi srednia: (mi) / m, wariancja: 2 (sigma2)/ s2, odchylenie stand.:
(sigma) / s]

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE
Estymacja (punktowa lub przedzialowa)
Sluzy do szacowania parametrow populacji
midzy statystykami

Weryfikacja hipotez
badanie istotnoci rnic

Centralne twierdzenie graniczne:

23

Jeli pobierzemy z populacji bardzo wiele prob o jednakowej wielkoci i w kadej obliczymy
srednia to rozklad tych rednich bdzie rozkadem normalnym.
Srednia rednich z prob = srednia z populacji.
Odchylenie standardowe tych rednich bdzie tym mniejsze od odchylenia w populacji im
liczniejsze proby pobierzemy (bdzie tyle razy mniejsze ile wynosi pierwiastek pierwiastek
liczebnoci jednej proby)
! powysze tyczy si duych prob ! okoo 30-50 osob ju mona uznac

blad standardowy
przedzial ufnoci
(te 2 pojecia si jakos pod koniec pojawily)

24