Sejm Czteroletni. Konstytucja 3 maja.

• Lata po I rozbiorze Rzeczypospolitej pokazały, że konieczne są reformy.

• W 1787 roku, kiedy zaostrzyły się stosunki rosyjsko-tureckie, król
Stanisław August Poniatowski spotkał się z carycą Katarzyną II. W
zamian za zgodę na reformy obiecywał pomoc zbrojną w wojnie z Turkami.
Dodatkową korzyścią dla Polski miało też być powiększenie armii.
• Caryca odrzuciła propozycję i zgodziła się tylko na zwołanie sejmu.
• Sejm działał przez cztery lata (stąd nazwa – Sejm Czteroletni, był także
nazywany Sejmem Wielkim) od 1788 do 1792 roku.
• Powstały na nim trzy stronnictwa:

Stronnictwo patriotyczne Stronnictwo dworskie Stronnictwo hetmańskie

- przeprowadzenie reform - byli to magnaci i - zachowanie złotej

w Rzeczypospolitej szlachta skupieni wokół wolności szlacheckiej
- obalenie ustroju króla - unikanie reform i zmian
narzuconego przez Rosję - liczono, że Rosja ustrojowych
- obalenie Rady pozwoli na ograniczone - członkowie przyjmowali
Nieustającej reformy łapówki od rządów innych
- z czasem połączyło siły państw
ze stronnictwem
patriotycznym

• Na początku zawiązano konfederację, nie można już było zerwać sejmu

przez liberum veto (wcześniej obrady mógł przerwać nawet pojedynczy
poseł).
• Rosja toczyła wojnę z Turcją, co ośmieliło posłów do reform.
Przeprowadzono następujące reformy:
- rozwiązano Radę Nieustającą
- uchwalono powiększenie armii do 100 tysięcy żołnierzy
- wprowadzono nowe stałe podatki, którymi objęto szlachtę i
duchowieństwo
• W 1789 roku z inicjatywy Hugo Kołłątaja i Jana Dekerta do Warszawy
przybyli burmistrzowie miast królewskich (byli ubrani na czarno, dlatego
wydarzenie to nazywa się czarną procesją). Prosili oni króla o prawa dla
mieszczan.
• Wokół Kołłątaja powstała grupa reformatorów (Kuźnica Kołłątajowska),
która żądała zmian społecznych. Chcieli, aby rząd wziął pod opiekę
mieszczan i chłopów.
• Autorami Konstytucji byli: Stanisław August Poniatowski, Ignacy
Potocki, Scypion Piattoli i Hugo Kołłątaj.
• Obawiali się, że projekt może zostać odrzucony, więc głosowanie
przeprowadzono w czasie wakacji sejmowych, gdy w Warszawie przebywali
tylko wtajemniczeni posłowie.
• Konstytucję uchwalono 3 maja 1791 roku. Jej założenia to:
- zniesienie podziału Rzeczypospolitej na Koronę i Litwę, powstałe
 państwo nosiło nazwę Polska
- wprowadzenie ustroju monarchii konstytucyjnej
- zachowanie podziału na stany, szlachta wciąż uprzywilejowana
- szlachta i przedstawiciele miast w sejmie
- na czele rządu zwanego Strażą Praw miał stać król
- zniesienie liberum veto
- decyzje miały zapadać większością głosów
- tron po śmierci Poniatowskiego dziedziczny, dla dynastii Saskiej
• Część magnatów była niezadowolona z reform i założyła konfederację
targowicką.
• Katarzyna II wysłała do Polski armię.
• Do walki z Rosją przystąpiła polska armia. Dowódca – Józef Poniatowski.
Była to wojna w obronie Konstytucji.
• Rosja miała przewagę liczebną.
• Polskie oddziały zwyciężyły pod Zieleńcami i Dubienką.
• Król i otoczenie nie wierzyli w sukces militarny. Liczono, że kapitulacja
skłoni Katarzynę II do zachowania części reform. Poniatowski
przyłączył się do targowicy.
• Caryca nie zdecydowała się na współpracę z Polakami i nie wierzyła
targowiczanom. Porozumiała się z Prusami i dokonała II rozbioru.
• Austria była zaangażowana w wojnę z Francją i nie wzięła udziału w
rozbiorze.
• Rozbiór zaakceptował sejm w Grodnie w 1793 roku.

Pytania pod rozdziałem:

1) Jakie reformy w Rzeczypospolitej uchwalił Sejm Czteroletni?

Rozwiązał Radę Nieustającą, uchwalił powiększenie armii do 100 tysięcy
żołnierzy i wprowadził nowe podatki, którymi objęto szlachtę i
duchowieństwo.
2) Jakie postanowienia zawierała konstytucja 3 maja?
Znosiła podział na Koronę i Litwę, wprowadzała monarchię konstytucyjną i
tron dziedziczny, utrzymała przywileje dla szlachty, zachowała podział na
stany, znosiła liberum veto.
3) Co było przyczyną powstania konfederacji w Targowicy? Jaki były skutki
działań targowiczan?
Przyczyną powstania konfederacji było niezadowolenie części szlachty i
magnaterii z reform wprowadzonych przez konstytucję i ograniczenia
pozycji i wpływu na rząd. Skutkiem działań było wkroczenie do Polski
rosyjskiej armii.
4) W jakich okolicznościach doszło do II rozbioru Polski?
Caryca nie zaufała Polakom i w porozumieniu z Prusami dokonała rozbioru.
W 1793 roku w sejmie w Grodnie posłowie zgromadzeni pod strażą wojsk
rosyjskich mimo wielogodzinnego milczenia zaakceptowali rozbiór.