Professional Documents
Culture Documents
Wykad nr 1 02.10.2012r.
Literatura:
Zarys ekonomii midzynarodowej J. wierocki PWE Warszawa 2011
EGZAMIN test wielokrotnego wyboru, uzupenianki, co do uszeregowania; adnych
opiswek i poj; zakres taki jak na wykadzie
Wykad nr 2 09.10.2012
Gospodarka wiatowa to zbiorowo rnorodnych organizmw i instytucji,
funkcjonujcych zarwno na poziomie krajowym jak i midzynarodowym bezporednio lub
porednio zajmujcych si dziaalnoci gospodarcz oraz powizanych ze sob w pewien
caociowy system poprzez sie midzynarodowych stosunkw gospodarczych.
Podmioty gospodarki wiatowej:
a) Przedsibiorstwa krajowe
b) Przedsibiorstwa midzynarodowe
c) Pastwa
d) Midzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne
e) Midzynarodowe organizacje gospodarcze
Ad. a) Podmiotem w gospodarce wiatowej jest takie gospodarstwo narodowe, ktre w
zwizku ze swoj dziaalnoci gospodarcz nawizuje i utrzymuje znaczce pod wzgldem
zakresu, charakteru i znaczenia dla swojego funkcjonowania midzynarodowe stosunki
gospodarcze z innymi podmiotami w gospodarce wiatowej.
Ad. b) Przedsibiorstwo midzynarodowe to przedsibiorstwo prowadzce dziaalno
gospodarcz w co najmniej dwch krajach i posiadajce rwnie w co najmniej dwch
krajach swoje filie lub oddziay bdce w caoci lub w czci wasnoci przedsibiorstwa
macierzystego i dziaajce pod jego kontrol (Podmioty pierwszoplanowe).
Ad.c) Pastwo = gospodarka narodowa + instytucje pastwa
Gospodarka narodowa to wyodrbniony granicami polityczno administracyjnymi organizm
gospodarczy, w ramach ktrego dziaaj podmioty gospodarcze niszego szczebla
podlegajce wadzy pastwa rozumianego jako centralny orodek administracyjny i
regulacyjny.
Instytucja pastwa prowadzi rnego rodzaju polityki oraz spenia okrelone funkcje
organizacyjne i regulacyjne.
Ad. d) Ugrupowania integracyjne to wyranie wyrniajcy si na tle otoczenia wzgldnie
jednolity nowy organizm gospodarczy obejmujcy dwa lub wicej krajw. Wyrnia si
ugrupowania integracyjne formalne i nieformalne.
Formalne: moe przybra posta midzynarodowego porozumienia organizacji integracyjnej
lub gospodarczej, ktra wraz ze struktur organizacyjn oraz organami ma za zadanie
inicjowa i sprzyja procesom integracyjnym, np. Unia Europejska, NAFTA, CEFTA,
MERKOSUR
Wykad 3 16.10.2012
WTO (1995) World Trade Organisation
MFW (IMF) decyzja o powstaniu: 1944, Midzynarodowy Fundusz Walutowy
GATT 1948 1994 General Agreement on Tariffs and Trade, Ukad Oglny w Sprawie Ce
i Handlu
MBOiR (IBRD) Midzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju International Bank for
Reconstruction and Development
Czynniki dezintegrujce gospodark wiatow:
a) koniec systemu kolonialnego
b) powstanie grupy pastw socjalistycznych
c) zmiana ukadu si w gospodarce wiatowej
Globalizacja proces coraz bliszego, realnego scalania gospodarek narodowych
przejawiajcy si w dynamicznym wzrocie obrotw handlowych, midzynarodowych
przepyww kapitaowych i usugowych, bdcy efektem rosncej tendencji do traktowania
przez coraz wiksz liczb przedsibiorstw caego wiata jako rynku zbytu.
Teorie wymiany midzynarodowej:
Teorie przedklasyczne: Merkantylizm XVI poowa XVII wiek
Teorie klasyczne:
- Teoria kosztw absolutnych. 2. Poowa XVII wieku
- Teoria kosztw komparatywnych(wzgldnych, porwnawczych) pocz. XIX wieku
- Teoria kosztw alternatywnych
Teoria neoklasyczna:
- Teoria obfitoci zasobw:
- Twierdzenie o wyrwnaniu si cen czynnikw produkcji
- Twierdzenie Stolpera- Samuelsona
- Twierdzenie Rybczyskiego
- Paradoks Leontiepa
Teorie wspczesne
a) Teorie neoczynnikowe:
- teoria trjczynnikowa
- teoria wewntrznej zoonoci czynnikw pracy i kapitau
- teoria wieloczynnikowa
b) teorie neotechnologiczne:
- teoria luki technologicznej
- teoria cyklu ycia produktu
- teoria korzyci ze skali produkcji
c) teorie popytowo-podaowe:
- teoria podobiestwa preferencji
- teoria zrnicowania produktw
- teoria handlu wewntrzgaziowego
MERKANTYLIZM:
Drog prowadzc pastwo do siy i bogactwa jest utrzymywanie przez nie dodatniego salda
bilansu handlowego (nadwyki eksportu nad importem).
Rol rzdu jest popieranie eksportu i jednoczesne ograniczanie importu (w szczeglnoci
luksusowych produktw konsumpcyjnych).
Celowym jest gromadzenie jak najwikszej iloci kruszcw. W okresie wczesnego
merkantylizmu kadziono nacisk na posiadanie jak najwikszych iloci zota i srebra, w
okresie merkantylizmu waciwego take na posiadanie zagranicznych pienidzy.
TEORIA KOSZTW ABSOLUTNYCH:
A. Smith, 1776 Traktat p.t. Badania nad natur i przyczynami bogactwa narodw
krytyka merkantylizmu.
Zaoenia:
Dwa kraje, dwa towary, jeden czynnik produkcji: Anglia ptno, Portugalia wino,
czynnik produkcji: praca
Na rynku panuje doskonaa konkurencja
Rynek jest przejrzysty
W danym kraju istnieje doskonaa mobilno czynnikw produkcji, natomiast
pomidzy krajami czynniki te nie s mobilne
Istnieje wolny handel
Nie bierze si pod uwag kosztw transportu
Kraj powinien eksportowa te towary, ktre wytwarza absolutnie mniejszym kosztem ni
zagranica, a importowa te towary, ktre wytwarza droej. Miar kosztw, a co za tym idzie,
wartoci wymiennych towarw jest ilo pracy potrzebna do wytworzenia jednostki towaru.
Jednostkowe koszty produkcji ksztatuj si nastpujco:
Japonia
Australia
Kamery
A1 = 4
A2 = 6
Zboe
B1 = 8
A2 = 3
W Japonii koszt wytworzenia jednej kamery to 4:8 = kosztu wytworzenia tony zboa.
W Australii koszt wytworzenia jednej tony zboa to 3:6 = kosztu wytworzenia jednej
kamery.
Jeli na rynku midzynarodowym ustali si relacja wymienna 1:1 (jedna kamera za jedn ton
zboa), to:
a) Japonia odniesie korzyci z wymiany, bo za 4 jednostki pracy uzyska 1 ton zboa, na
wyprodukowanie ktrej musiaaby zuy 8 jednostek pracy (oszczdza 4 jednostki pracy)
b) Australia za 3 jednostki pracy ( czyli za jedn ton zboa) otrzyma 1 kamer wart 6
jednostek pracy (oszczdza 3 jednostki pracy).
Wykad 4 23.10.2012
Jednostkowe koszty produkcji ksztatuj si nastpujco:
Kraj I
Kraj II
Dobro A
A1=1/6
A2=1
Dobro B
B1=1/4
A2=1/3
Dobro B:
3/2 > (Pb/Pa) > 1/3
Teoria kosztw komparatywnych:
Jest rozszerzeniem teorii kosztw absolutnych i pokazuje, e moliwoci korzystnej wymiany
i specjalizacji istniej nawet wtedy gdy okrelony kraj wytwarza wszystkie produkty taniej
lub droej ni inne kraje.
Wystarczajc przesank stabilizacji jest wystpowanie wzgldnych rnic kosztw
wytwarzania (produkcja i eksport tych towarw, ktre dany kraj moe wytworzy
stosunkowo taniej ni partnerzy, tj. gdzie przewaga nad partnerami w kosztach produkcji jest
stosunkowo najwiksza lub rnica w kosztach na jego niekorzy jest stosunkowo
najmniejsza).
Teoria kosztw alternatywnych:
Zaoenie: Wszystkie moce w gospodarce s wykorzystane.
Koszt alternatywny koszt rezygnacji z produkcji okrelonej iloci dobra x, aby
wyprodukowa dodatkow jednostk dobra y warunkach skoczonej i staej iloci zasobw w
gospodarce. Zostaa sformuowana przez Gottfrieda Haberlera twierdzcego, e dany kraj
moe produkowa tylko towar X lub tylko towar Y lub te moe wytwarza kombinowan
ilo zarwno towaru X, jak i Y. Kady kraj powinien specjalizowa w tych dziedzinach lub
Wykad nr 5 30.10.2012
praca
prosta
kapita
rzeczowy
Handel wewntrzgaziowy
h. towarami jednorodnymi
h. wewntrzgaziowy towarami zrnicowanymi
h. substytutami w produkcji
h. s. w konsumpcji
h. s. produkcji i konsumpcji
Indeks Grubela-Lloyda
Bj e (0,1)
Jeeli indeks wynosi 0 oznacza to, e jest 0 wymiany wewntrzgaziowej (tylko
midzygaziowy).
1 cao handlu wewntrzgaziowego (brak handlu midzygaziowego)
Termin Terms of trade stosowany jest do okrelenia warunkw wymiany midzy krajami,
relacji cenowych i tendencji ksztatowania si cen w eksporcie i imporcie midzy krajami, jak
te do okrelania warunkw i relacji wymiany jednej grupy towarw na inn grup towarw.
Ntot=Pex(t)/Pim(t):Pex(o)/Pim(o)
albo Ntot=Pex(t)/Pex(o):Pim(t)/Pim(o)
gdzie:
Ntot cenowe terms of trade
Pex(t) ceny eksportowe w okresie badanym
Pim (t) ceny importowane w okresie badanym
Pex (o) ceny eksportowe w okresie podstawowym
Pim (o) ceny importowe w okresie podstawowym
NIE JEST TO POTRZEBNE NA EGZAMIN
praca
prosta
kapita
rzeczowy
Teoria wieloczynnikowa
Teoria trjczynnikowa (Vanek)
TEORIE NEOTECHNOLOGICZNE:
Teoria luki technologicznej pewne kraje s innowatorami pewnych produktw
kraje wysoko rozwinite, mocno zaawansowane technologicznie; inne kraje d do
przyjcia innowacji, ale maj opnienie naladowawcze, a niektre kraje nigdy nie
bd ich miay.
Teoria cyklu ycia produktu narodziny dojrzewanie stabilizacja staro
(spadek) reanimacja
Fazy cyklu ycia wg. Vernona:
Syntetyczny przegld rozwoju teorii midzynarodowego cyklu ycia produktu przeprowadzi
R. Vernon, ktry powszechnie uwaany jest za autora tej teorii. Wedug Vernona mona
wyrni trzy fazy cyklu ycia produktu:
1. faza produktu innowacyjnego,
2. faza produktu dojrzaego,
3. faza produktu standaryzowanego.
Autor wyodrbni te fazy na podstawie analizy ekspansji amerykaskich korporacji
midzynarodowych, ktre po drugiej wojnie wiatowej byy producentami wikszoci
nowych produktw [Przybylska 1998]. Faza produktu innowacyjnego charakteryzuje si
lokalizacj produkcji w kraju macierzystym, wysoko rozwinitym gospodarczo oraz
zapocztkowaniem eksportu do krajw o podobnym poziomie rozwoju. Druga faza polega na
zmniejszaniu produkcji w kraju macierzystym, lokalizowaniu jej w krajach rozwinitych
gospodarczo i zapocztkowaniu importu do kraju macierzystego. Faza produktu
standaryzowanego charakteryzuje si lokalizacj produkcji w krajach rozwijajcych si oraz
importem do kraju macierzystego i innych krajw rozwinitych. Kada faza stwarza nowe
zadania dla logistyki i nadaje jej inn form. Midzy innymi zwiksza si rola wzajemnych
zwizkw przez cilejsze powizanie systemw informacyjnych nadawcw towarw,
przewonikw oraz urzdw i agencji celnych.
Teoria korzyci ze skali produkcji jeeli produkujemy na wiksz skal, to
produkujemy taniej
HANDEL WEWNTRZGAZIOWY
Handel towarami
jednorodnymi
Wykad nr 6, 6.11.2012
Poprawa terms of trade ( dalej tot) oznacza wzgldny wzrost cen towarw eksportowanych
w porwnaniu ze zmianami cen towarw importowanych. Poprawa cenowych tot nic nie
mwi o bezwzgldnym kierunku ruchu cen, moe si bowiem zdarzy ze poprawa nastpi
wtedy gdy bezwzgldny poziom cen paconych w eksporcie spad pod warunkiem e ten
spadek by niszy ni cen paconych w imporcie. Czsto te tot pogarsza si gdy ceny w
eksporcie wzrastaj i jest to spowodowane wyszym tempem wzrostu cen towarw
importowych.
Szczegln odmian cenowych tot s tzw. Towarowe tot jest to relacja cen jednej lub
wielu grup towarowych do pozostaych grup np. ceny art. surowcowo rolnych do cen art.
przemysowych.
Realne ( ILOCIOWE) tot - zmiany iloci towarw ( przy nie zmienionej ich strukturze)
jakie musi eksportowa dany kraj aby mc importowa okrelone iloci innych towarw.
Wykad nr 7, 20.11.2012
Gospodarka autarkiczna realizuje tylko niezbdny import i eksport.
Niezbdny import taki import, ktry jest niezbdny do funkcjonowania gospodarki.
Najbardziej wolnorynkow gospodark w dzisiejszym wiecie jest Singapur. Najbardziej
protekcjonistyczn jest Korea Pnocna oraz Kuba.
rodki polityki handlowej
- taryfowe ( ca, kontyngenty)
- pozataryfowe
- parataryfowe
Co - opata pobierana od towaru, ktry przekracza granic celn danego kraju.
Ca wedug kryterium ich naliczania:
- od wartoci ( ad valorem)
-od iloci ( specyficzne) konkretna wysoko od jednostki fizycznej
- kombinowane ( od wartoci i iloci)
Ca wedug kierunku ruchu towarw:
- importowe
- eksportowe
- tranzytowe
(Wikszo spotykanych ce to ca importowe)
Wykad nr 8 27.11.2012r.
rodki parataryfowe rodki, ktre dziaaj jak ca, ale nie s cami. Wpywaj na handel z
zagranic podobnie jak ca tzn. oddziauj bezporednio na podwyszenie ceny towaru
importowanego. Mog rwnie suy pobudzeniu eksportu poprzez obnienie ceny dobra
krajowego. Z reguy stanowi bezporedni alternatyw ce.
Podatek importowy ustalany w procentowej wysokoci podatek od towaru
importowanego. Raz obnione co nie moe by podniesione- dlatego wprowadza si podatek
importowy- taki sam wpyw do gospodarki jak co. W Polsce w latach 1989-1996
obowizywa powszechny podatek importowy, a do ustabilizowania sytuacji. Czsto
stosowany jest w rynku rolnym. Moliwoci stosowania podatku importowego s wiksze ni
ce bo le w gestii kraju.
Subsydium eksportowe/subwencja eksportowa wszelka pomoc pastwa majca na celu
zwikszenie eksportu poprzez popraw konkurencyjnoci towarw krajowych na rynku
zagranicznym. Subsydia wystpuj w dwch formach:
bezporednie patno rzdu efektywnie przekazana eksporterowi ( rodki
przeznaczone z budetu pastwa)
porednie wszelkie ulgi i uatwienia obniajce koszty produkcji eksportera lub
stwarzajce mu moliwo osignicia zyskw w innej ni eksport dziedzinie, a tym
samym obnienia cen eksportowych czsto kredyty obciajce budet,
organizowanie targw przez pastwo
Subsydia oznaczane s kolorami:
czerwone- zabronione (subsydiowanie artykuw przemysowych)
te/bursztynowe zagroone sankcjami
zielone dozwolone (subsydiowanie artykuw rolniczych)
Ca wyrwnawcze maj neutralizowa negatywny efekt subsydiowania. Moe by
zastosowane po udowodnieniu szkody i tylko do jej wysokoci.
o swj rynek jeeli u siebie obni ceny za bardzo to wystpi niebezpieczne zmiany na
rynku.
Dumping wyniszczajcy upieczy w kraju utrzymuje si normaln cen, a za granic
wyniszcza si konkurencj cena poniej kosztw produkcji- denie do monopolizacji.
Dumping trway w kraju wysoka cena ( monopol ), a za granic cena nisza. Konieczna
jest separacja rynku krajowego - tak barier jest najczciej co ekspansywne tak wysokie,
eby w kraju mona byo utrzyma cen monopolow. Gdyby tego ca nie byo towar z
zagranicy szybko wrciby do kraju rodzimego i zosta sprzedany taniej.
Wykad 9 4.12.12 r.
kontyngent
importowy
swobodnie dysponowa kapitaem, w praktyce swoboda ta jest czsto ograniczona przez eksportera,
ograniczenia te dotycz czasu, celu i sposobw uytkowania kapitau.
Kredyty handlowe (inne nazwy: kupieckie, eksportowe) przeznaczone s do finansowania eksportu
towarw i usug w celu zwikszenia konkurencyjnoci eksportu.
Kredyty te maj charakter wizany dziki wystpowaniu bezporedniego zwizku midzy
przyznaniem rodkw, a ich wykorzystaniem na zakup towarw i usug w kraju kredytodawcy.
Kredyty finansowe polegaj na pozostawieniu do decyzji kredytobiorcy okrelonych rodkw
finansowych bez ograniczenia dt. sposobw ich wykorzystania. Mog by ustalone wg. staej lub
zmiennej stopy procentowej.
Imigracja napyw do danego kraju na duszy czas lub na stae ludzi zamieszkujcych dotychczas w
innym kraju.
Reemigracja powrt do ojczyzny osb z emigracji.
Repatriacja powrt do ojczyzny osb przebywajcych na terenie, ktry w wyniku zmiany granic
przesta wchodzi w skad danego pastwa lub osb, ktre przymusowo przebyway poza granicami
swojego kraju.
Uchodctwo przymusowa emigracja
Teoria push-pull czynniki, ktre wypychaj lub przycigaj do danego kraju.
Czynniki wypychajce:
Ekonomiczne: brak pracy, brak zatrudnienia w swoim zawodzie
Prawne: uatwienia paszportowe, wizowe, moliwo zakupu walut obcych
Demograficzne: wysoki przyrost naturalny brak miejsc pracy
Spoeczno-politczne: dyskryminowanie mniejszoci, konflikty zbrojne, wojny
Czynniki sprzyjajce imigracji:
Historyczne np., czonkowie rodziny za granic
Ekonomiczne: niskie bezrobocie, miejsca pracy
Spoeczno-polityczne : dobry stosunek spoeczestwa do imigrantw