Sygn.

akt II PK 270/10

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 kwietnia 2011 r.
Sd Najwyszy w skadzie :
SSN Jerzy Kuniar (przewodniczcy)
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
SSN Magorzata Wrbiakowska-Marzec
w sprawie z powdztwa J. W.
przeciwko Zarzdcy Kompensacji Stoczni //
o odpraw,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpiecze
Spoecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 kwietnia 2011 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sdu Okrgowego Sdu Pracy i Ubezpiecze
Spoecznych
z dnia 18 czerwca 2010 r.,

oddala skarg kasacyjn.

UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2009 r. Sd Rejonowy Sd Pracy oddali
powdztwo o odpraw pienin w kwocie 15.812,55 z, z ktrym powd J. W.
wystpi przeciwko pozwanemu Zarzdcy Kompensacji Stoczni [].

Rozstrzygnicie to Sd Rejonowy opar na nastpujcych ustaleniach.

Powd by pracownikiem Stoczni [], ostatnio w okresie od dnia 1 czerwca 2009 r.
do dnia 30 czerwca 2009 r. na podstawie umowy o prac na stanowisku kierownika
dziau w penym wymiarze czasu pracy. rednio miesiczne wynagrodzenie brutto
powoda wynosio kwot 5.270,85 z. W dniu 15 stycznia 2009 r. powd zoy
pracodawcy pisemn ofert rozwizania stosunku pracy za porozumieniem stron
na podstawie art. 117 i art. 118 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postpowaniu
kompensacyjnym w podmiotach o szczeglnym znaczeniu dla polskiego przemysu
stoczniowego. W zwizku z tym stosunek pracy czcy strony usta z dniem 29
maja 2009 r. Powd otrzyma jednorazowe odszkodowanie pienine w ramach
programu dobrowolnych odej w kwocie 60.000 z.

Po rozwizaniu stosunku

pracy nie korzysta natomiast z programu zwolnie monitorowanych, gdy pracowa

dorywczo na zlecenie, a nadto nie rejestrowa si w urzdzie pracy. W czerwcu
2009 r. podj z kolei zatrudnienie w stoczni na okres 1 miesica, na stanowisku
kierownika dziau.
Wskazujc na powysze ustalenia, sd pierwszej instancji zauway, i
powd w niniejszym postpowaniu domaga si zasdzenia na swoj rzecz
odprawy, twierdzc e pracodawca rozwiza z nim umow o prac za
porozumieniem stron. Swoje roszczenie opar zatem na treci art. 8 ust. 1 ustawy z
dnia 13 marca 2003 r. o szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami
stosunkw pracy z przyczyn niedotyczcych pracownikw. W ocenie Sdu
Rejonowego

roszczenie

to

nie

zasugiwao

jednake

na

uwzgldnienie.

Wprowadzajc do systemu prawa pracy przepisy tzw. ustawy kompensacyjnej

ustawodawca dy bowiem do racjonalnego, ale i kompletnego unormowania
zagadnie tam uregulowanych. Po pierwsze, likwidacja stoczni jest szczeglnym
przypadkiem zwolnie grupowych, gdy pracodawca z przyczyn nielecych po
stronie poszczeglnych pracownikw nie ma moliwoci dalszego ich zatrudniania,
a po drugie przepisy ustawy kompensacyjnej maj zastosowanie jedynie do
pracodawcw okrelonych jako Stocznia []oraz do ich pracownikw. Zakres
podmiotowy oraz przedmiotowy ustawy kompensacyjnej zawiera si wic w
zakresie ustawy o zwolnieniach grupowych. Ponadto ustawa kompensacyjna
okrela warunki, zasady i tryb ochrony praw pracownikw stoczni. Dlatego te,

zdaniem sdu pierwszej instancji, ma ona charakter wyjtkowy wobec ustawy o

zwolnieniach grupowych, o czym przekonuje jej art. 1 oraz w sposb wyrany art.
114 ust. 1, ktrego literalne brzmienie wskazuje, i intencj ustawodawcy byo
unormowanie sytuacji pracownikw stoczni w G. i S. jedynie w oparciu o zasady w
niej okrelone jako rozwizania szczeglnego, z wyczeniem zastosowania innych
regulacji w materii praw pracowniczych. Sd Rejonowy dokona take analizy
uregulowa zawartych w ustawie o postpowaniu kompensacyjnym przez pryzmat
zasady lex specialis derogat legi generali oraz doszed do wniosku, e jeliby
zastosowa koncepcj, i wykadnia prawa powinna by dokonywana z
uwzgldnieniem regulacji wzgldniejszych (korzystniejszych) dla pracownikw, to
cech t bez wtpienia mona przypisa wanie tej ustawie, a nie ustawie o
zwolnieniach grupowych. W ocenie sdu pierwszej instancji ustawa o postpowaniu
kompensacyjnym jest w istocie jednym z najbardziej unikalnych i wyjtkowych pod
wzgldem

merytorycznym

aktw

prawnych

spord

wszelkich

regulacji

normujcych stosunki pracownicze w Rzeczypospolitej Polskiej. Okoliczno ta

skania wic do konkluzji, e nie sposb uzupeni unormowa szczeglnych
programu dobrowolnych odej przewidzianych t ustaw co do trybu i skutkw
ustania stosunku pracy powoda dyspozycjami zawartymi w innych aktach
prawnych, gdy powd zosta objty ochron praw pracowniczych stoczni na
zasadach szczeglnych, o czym mowa w art. 114 ust. 1 i 2 ustawy i o czym
wiadczy rwnie art. 33 ust. 1 tej ustawy. Jeeli wol ustawodawcy byoby
natomiast stosowanie w postpowaniu kompensacyjnym take przepisw innych
ustaw, to ustawodawca daby temu wyraz w treci ustawy kompensacyjnej, tak jak
uczyni to w art. 6 ust. 1, ktry wprost odsya do Kodeksu postpowania
administracyjnego albo w innych przepisach, tj. art. 28 ust. 4, art. 58 ust. 4, art. 64
ust. 1 i art. 105. Brak jest jednak odesania do ustawy o zwolnieniach grupowych.
Argumentem przemawiajcym za przyznaniem powodowi prawa do odprawy
przewidzianej w art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych nie moe by rwnie fakt
wyczenia w sposb wyrany w przepisach ustawy kompensacyjnej uprawnie do
zasiku

dla

bezrobotnych

dla

pracownika

uczestnika

programu

zwolnie

monitorowanych. Takie wyczenie jest bowiem oczywiste wobec przyznania

pracownikom stoczni szeregu wiadcze szczeglnych i wynika z objcia

pracownikw, zgodnie z art. 123 pkt 1 ustawy kompensacyjnej, regulacjami ustawy

z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ktra to
ustawa przyznaje w sposb generalny prawo do zasiku dla bezrobotnych
pracownikom, ktrzy stracili prac. Za kompletnoci ustawy kompensacyjnej
przemawia ponadto, zdaniem Sdu Rejonowego, zawarte w niej szczegowe
uregulowanie dotyczce kosztw i rde finansowania postpowania.
Sd ten odnis si take do stanowiska wyraonego w opinii Biura
Legislacyjnego Kancelarii Senatu i nie podzieli jej, wskazujc na oglnikowo tej
opinii, brak argumentacji prawnej, brak mocy wicej i niemono traktowania jej
jako wykadni autentycznej ustawy. Taki przymiot mona by bowiem przypisa
uzasadnieniu projektu ustawy. Ten jednak na ten temat milczy.
Konkludujc, sd pierwszej instancji uzna zatem, e przypadku omawianych
ustaw spenione s warunki zajcia stosunku lex specialis lex generalis, co musi
skutkowa oddaleniem powdztwa J. W.
Apelacj zaskarajc powyszy wyrok w caoci wnis powd J. W.,
podnoszc w niej zarzuty racego naruszenia prawa materialnego przez bdn
wykadni i niewaciwe zastosowanie bd niezastosowanie: art. 8 ustawy z dnia
13 marca 2003 r. o szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami
stosunkw pracy z przyczyn niedotyczcych pracownikw, dyrektywy 98/59/WE z
dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich
odnoszcych si do zwolnie grupowych, racego naruszenia zasad wykadni
prowadzcego do ustalenia, e ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o postpowaniu
kompensacyjnym w podmiotach o szczeglnym znaczeniu dla polskiego przemysu
stoczniowego jest ustaw szczegln wzgldem ustawy o zwolnieniach grupowych,
a take racego naruszenia przepisw prawa procesowego majcego istotny
wpyw na wynik sprawy, tj. art. 328 2 k.p.c., art. 316 1 k.p.c. i art. 233 1 k.p.c.
oraz wnoszc o zmian zaskaronego wyroku poprzez uwzgldnienie powdztwa
w caoci i zasdzenia kosztw postpowania, ewentualnie o uchylenie
zaskaronego wyroku i przekazanie sprawy Sdowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2010 r. Sd Okrgowy Sd Pracy

Ubezpiecze Spoecznych oddali apelacj wniesion przez powoda od wyroku
sdu pierwszej instancji, uznajc e nie zasuya ona na uwzgldnienie.
W ocenie sdu drugiej instancji, nieuzasadnione byy podniesione w apelacji
zarzuty naruszenia przepisw prawa procesowego, za wyjtkiem tego, ktry
zwizany by z pominiciem przez sd pierwszej instancji w jego rozwaaniach
prowsplnotowej interpretacji prawa w wietle Dyrektywy 98/59/WE, ale nawet
jego podzielenie pozostawao, zdaniem Sdu Okrgowego, bez wpywu na tre
zaskaronego rozstrzygnicia.
Odnoszc si z kolei do zarzutw naruszenia przepisw prawa materialnego,
Sd Okrgowy stwierdzi, i zasadnicz kwesti podlegajc rozstrzygniciu w
rozpoznawanej sprawie byo ustalenie, czy na pozwanym ciy obowizek
wypacenia powodowi odprawy, o ktrej mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13
marca 2003 r. o szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami stosunkw
pracy z przyczyn niedotyczcych pracownikw w przypadku, gdy zostao mu ju
wypacone odszkodowanie pienine zgodnie z art. 118 ust. 2 ustawy
kompensacyjnej w ramach programu dobrowolnych odej. W tym zakresie sd
drugiej instancji uzna, e Sd Rejonowy bdnie przyj, i ustawa kompensacyjna
peni w dochodzonym przez powoda roszczeniu rol ustawy szczeglnej w
stosunku do postanowie

ustawy o

zwolnieniach

grupowych.

Ustawa o

zwolnieniach grupowych dokonuje bowiem wdroenia dyrektywy 98/59/WE z dnia

20 lipca 1998 r., co zostao wyranie zaznaczone w pierwszym przypisie i Polska
podaa wanie t ustaw do Komisji Europejskiej jako rodek implementacji
wymienionej dyrektywy. Ustawa kompensacyjna zostaa natomiast wydana w
oparciu o art. 88 ust. 2 Traktatu Ustanawiajcego Wsplnot Europejsk celem
ochrony konkurencji, a skoro nie podano jej jako rodka wdroenia dyrektywy
98/59/WE, to nie moe by stosowana jako bardziej korzystna i szczegowa od
ustawy o zwolnieniach grupowych. Niepodanie jej jako rodka wdroenia dyrektywy
jest te zrwnane przez Komisj Europejsk oraz przede wszystkimi przez
Europejski Trybuna Sprawiedliwoci z sytuacj, w ktrej ustawa ta nie istnieje w
kontekcie zastosowania konkretnej dyrektywy. Wskazane okolicznoci nie czyni
jednak, zdaniem Sdu Okrgowego, uprawnionym wnioskowania, e ustanie

stosunku pracy w szczeglnym trybie przewidzianym ustaw kompensacyjn

zezwala na realizacj uprawnie wynikajcych z dyrektywy 98/59/WE oraz ustawy
o zwolnieniach grupowych jako notyfikowanego Komisji Europejskiej krajowego
rodka wdroenia tej dyrektywy. Bdne jest rwnie twierdzenie powoda, e jeeli
w wyniku realizacji celw ustawy kompensacyjnej zwolniono kilka tysicy
pracownikw, to nastpiy zwolnienia grupowe, a ich konstrukcja bya zbliona do
rozwizania stosunku pracy za porozumieniem stron z inicjatywy pracodawcy, z
powodu jego likwidacji. Z niebudzcych wtpliwoci sdu drugiej instancji ustale
dokonanych przez Sd Rejonowy wynikao bowiem, i stosunek pracy powoda nie
zosta rozwizany przez pracodawc, jak rwnie nie wygas i nie zosta rozwizany
za porozumieniem stron z inicjatywy pracodawcy, lecz zosta rozwizany przez
strony za porozumieniem stron na skutek zoenia stosownej oferty przez
pracownika w zamian za wypat jednorazowego odszkodowania pieninego.
Dlatego te okoliczno, e do rozwizania stosunku pracy powoda doszo w trybie
nieprzewidzianym przepisami ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczeglnych
zasadach

rozwizywania

pracownikami

stosunkw

pracy

przyczyn

niedotyczcych pracownikw, uzasadniaa przyjcie, i powd nie mg skutecznie

dochodzi odprawy na podstawie art. 8 tej ustawy, a dostateczn rekompensat
utraty pracy w tym szczeglnym trybie byo wypacone mu wysokie odszkodowanie,
znacznie przewyszajce kwot ewentualnej odprawy pieninej.
W tym kontekcie Sd Okrgowy przyzna racj sdowi pierwszej instancji,
e ustawa kompensacyjna kompleksowo reguluje ochron pracownikw stoczni,
stanowic i postpowanie uregulowane t ustaw naley prowadzi tak, aby
ochrona praw pracowniczych bya zapewniona a roszczenia wierzycieli mogy by
zaspokojone co najmniej w takim stopniu, w jakim byoby to moliwe w przypadku
ogoszenia upadoci stoczni, oraz aby zalenie od wynikw przetargu skadnik
majtkowe

stoczni

Potwierdza

to

suyy

bowiem

nadal

tre

art.

prowadzeniu
114

ust.

1.

dziaalnoci
Kolejnym

gospodarczej.
argumentem

potwierdzajcym zasadno przyjtej przez sd pierwszej instancji koncepcji

kompletnoci rozwiza przyjtych przez ustaw kompensacyjn w zakresie
ochrony praw pracownikw jest te bezporednie odsyanie przez zapisy tej ustawy
do konkretnych przepisw innych aktw prawnych i milczenie w zakresie

stosowania przepisw ustawy o zwolnieniach grupowych. Racjonalny ustawodawca

posuy si wic metod precyzyjnego odsyania do innych przepisw.
Odnoszc si do zarzutu naruszenia dyrektywy 98/59/WE z dnia 20 lipca
1998 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich odnoszcych si
do zwolnie grupowych, Sd Okrgowy podkreli natomiast, e okrela ona
jedynie cele, jakie maj by z jej pomoc osignite na terenie UE. Podstawowym
celem jest przy tym konsultacja i zawiadamianie wadzy publicznej o zamiarze
zwolnie i cel ten zosta osignity przez wprowadzenie w ustawie o zwolnieniach
grupowych specjalnej procedury przeprowadzania zwolnie. aden przepis
dyrektywy nie nakada natomiast obowizku wprowadzania odpraw pieninych.
Polski ustawodawca zdecydowa si co prawda na wprowadzenie takich odpraw,
ale w sytuacjach przewidzianych ustaw, tj. w razie rozwizania stosunkw pracy z
przyczyn i w trybie okrelonych ustaw. Dlatego wyczenie przepisw o
odprawach w okolicznociach przedmiotowej sprawy nie stanowi na ruszenia
zarwno wymienionej dyrektywy, jak i zasady prowsplnotowej wykadni prawa.
Sd drugiej instancji nie zgodzi si rwnie ze stanowiskiem powoda, jakoby
opinia Biura Legislacyjnego Senatu z dnia 11 grudnia 2008 r. miaa mie
jakiekolwiek znaczenie w sprawie oraz e moga by kwalifikowana jako praca
przygotowawcza w procesie legislacyjnym i z tej przyczyny stanowi uzupeniajce,
pomocnicze rdo prawa w procesie jego wykadni.
Reasumujc, Sd Okrgowy stan na stanowisku, i zaskarony apelacj
powoda wyrok sdu pierwszej instancji by prawidowy, pomimo czciowo bdnie
przyjtej podstawy orzeczenia. Apelacja powoda podlegaa zatem oddaleniu.
W

skardze

kasacyjnej

od

powyszego

wyroku

powd

Jerzy

W.

reprezentowany przez penomocnika zaskary ten wyrok w caoci i w ramach

pierwszej podstawy kasacyjnej zarzuci mu:
1. naruszenie art. 8 w zwizku z art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o
szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami stosunkw pracy z
przyczyn niedotyczcych pracownikw polegajce na przyjciu przez sdy
obu instancji stanowiska, e powodowi nie przysuguje prawo do odprawy
pieninej z tytuu zwolnie grupowych oraz e stosunek pracy powoda nie
zosta rozwizany za porozumieniem stron z inicjatywy pracodawcy,

2. oczywiste naruszenie przepisw ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o

postpowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczeglnym znaczeniu dla
polskiego przemysu stoczniowego polegajce na dokonaniu bdnej
wykadni

skutkujcej

niewaciwym

zastosowaniem

prawa

przez

dorozumiany (bo nie zapisany wprost w ustawie kompensacyjnej) brak

uprawnienia powoda do odprawy z art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Wskazujc na powysze zarzuty skarcy wnis o uchylenie wyroku Sdu
Okrgowego w caoci, a take o uchylenie w caoci poprzedzajcego go wyroku
Sdu Rejonowego Sdu Pracy i przekazanie sprawy temu sdowi ponownego
rozpoznania, ewentualnie za o uchylenie obu wymienionych wyrokw i orzeczenie
co do istoty sprawy poprzez uwzgldnienie powdztwa w caoci.
W ocenie skarcego, trudno o okoliczno bardziej wskazujc na
inicjatyw pracodawcy w sprawie rozwizania stosunku pracy za porozumieniem
stron ni wezwanie pracownika do zoenia oferty w tej sprawie, tym bardziej e
pracownik, skadajc tak ofert wedug wzoru ustalonego przez pracodawc
musia owiadczy, i rozwizanie umowy za porozumieniem stron nastpi w dniu
wybranym przez zarzd stoczni albo zarzdc kompensacji. Dlatego nie ma
znaczenia fakt, e pracodawca wykonywa w ten sposb dyspozycj art. 118
ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postpowaniu kompensacyjnym w podmiotach o
szczeglnym znaczeniu dla polskiego przemysu stoczniowego. Nie ma bowiem
wtpliwoci, i wystpiy przesanki dla zastosowania przepisw ustawy o
zwolnieniach grupowych wskazane w jej art. 1 oraz art. 8. Zdaniem powoda nie ma
take znaczenia prawnego ocena kompleksowoci ustawy kompensacyjnej, skoro
nie jest ona ustaw szczegln w stosunku do ustawy o zwolnieniach grupowych. Z
kolei sygnalizowana przez Sd Okrgowy bezporednio i precyzja w odsyaniu
przez ustaw kompensacyjn do innych aktw prawnych prowadzi do wniosku
zupenie odmiennego od przyjtego w uzasadnieniu zaskaronego wyroku. Gdyby
bowiem racjonalny ustawodawca chcia wyczenia t ustaw przepisw ustawy o
zwolnieniach grupowych, to zapisaby to wprost, tak jak uczyni na przykad w
ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o restrukturyzacji hutnictwa elaza i stali w art.
15 ust. 4 tej ustawy, czy te w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji
grnictwa wgla kamiennego w latach 2003 2006 w art. 8 ust. 3 tej ustawy.

Skarcy nawiza rwnie do ocenionej przez sd drugiej instancji opinii

Biura Legislacyjnego Senatu i stwierdzi, e opinia ta powinna by traktowana jako
istotny element przy dokonywaniu wykadni zgodnie z dyrektyw dla wykadni
historycznej wskazujcej potrzeb uwzgldniania historii powstawania aktu
prawnego. Opinia ta ugruntowaa bowiem u uczestnikw prac legislacyjnych
przekonanie, e odprawy z art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych bd nalene
pracownikom niezalenie od odszkodowa ustanawianych ustaw kompensacyjn.
Gdyby za miao by inaczej, to nie obyoby si bez da o zapisanie tego
expressis verbis w ustawie kompensacyjnej. Naley zatem stwierdzi, e
ustawodawca wiadomie nie wyczy prawa pracownikw stoczni do odpraw moc
ustawy kompensacyjnej, poniewa w ten sposb stworzyby przepis sprzeczny z
prawem wsplnotowym. Ustawa kompensacyjna nie moe wic sta na
przeszkodzie realizacji wzgldem powoda uprawnie wynikajcych z dyrektywy
Rady 98/59/WE z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zblienia ustawodawstw pastw
czonkowskich odnoszcych si do zwolnie grupowych oraz ustawy z dnia 13
marca 2003 r. o szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami stosunkw
pracy z przyczyn niedotyczcych pracownikw jako notyfikowanego Komisji
Europejskiej krajowego rodka wdroenia wymienionej dyrektywy.
Sd Najwyszy zway, co nastpuje.
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych zarzutw. Oparcie jej na
zarzutach sformuowanych jedynie w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej (art.
3983 1 pkt 1 k.p.c.) oznacza, e Sd Najwyszy jest zwizany ustaleniami
faktycznymi stanowicymi podstaw zaskaronego wyroku (art. 398 13 2 k.p.c.). Z
ustale tych wynika za, i powd by pracownikiem Stoczni [] oraz, e w dniu 15
stycznia 2009 r., w zwizku z wczeniejszym wezwaniem dokonanym w stosunku
do niego przez pracodawc, zoy pracodawcy pisemn ofert rozwizania
stosunku pracy za porozumieniem stron na podstawie art. 117 i art. 118 ustawy z
dnia 19 grudnia 2008 r. o postpowaniu kompensacyjnym w podmiotach o
szczeglnym znaczeniu dla polskiego przemysu stoczniowego, w konsekwencji
czego czcy go z pracodawc stosunek pracy usta z dniem 29 maja 2009 r. W

10

ramach programu dobrowolnych odej powd otrzyma od swego pracodawcy

jednorazowe odszkodowanie w kwocie 60.000 z.
Zdaniem skarcego nie ma zatem wtpliwoci, e wystpiy wszystkie
przesanki dla zastosowania przepisw ustawy o zwolnieniach grupowych
wskazane w jej art. 1 oraz art. 8. Pogld ten nie zasuguje jednak na aprobat.
Zgodnie bowiem z treci art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczeglnych
zasadach

rozwizywania

pracownikami

stosunkw

pracy

przyczyn

niedotyczcych pracownikw (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) przepisy tej ustawy
stosuje si w razie koniecznoci rozwizania przez pracodawc zatrudniajcego co
najmniej

20

pracownikw

stosunkw

pracy

przyczyn

niedotyczcych

pracownikw, w drodze wypowiedzenia przez pracodawc, a take na mocy

porozumienia stron, jeeli zwolnienie obejmuje okrelon w tym przepisie liczb
pracownikw zwanego dalej grupowym zwolnieniem. Z kolei, stosownie do art. 8
teje ustawy pracownikowi, w zwizku z rozwizaniem stosunku pracy w ramach
grupowego zwolnienia, przysuguje odprawa pienina w wysokoci, odpowiednio
do tzw. zakadowego stau pracy, jedno -, dwu lub trzymiesicznego
wynagrodzenia, ustalonego wedug zasad obowizujcych przy obliczaniu
ekwiwalentu pieninego za urlop wypoczynkowy. Doda wypada, e w myl art.
10 cytowanej ustawy przepisy jej art. 5 ust. 3 7 i art. 8 stosuje si odpowiednio
take w razie koniecznoci rozwizania przez pracodawc zatrudniajcego co
najmniej

20

pracownikw

stosunkw

pracy

przyczyn

niedotyczcych

pracownikw, jeeli przyczyny te stanowi wyczny powd uzasadniajcy

wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwizanie na mocy porozumienia stron, a
zwolnienia w okresie nieprzekraczajcym 30 dni obejmuj mniejsz liczb
pracownikw ni okrelona w art. 1. Zestawienie treci wszystkich cytowanych
wyej przepisw wskazuje wic jednoznacznie, e odprawa pienina, o ktrej
mowa w art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych, przysuguje tylko wwczas, gdy
dojdzie do rozwizania stosunkw pracy z pracownikami, bd to w ramach
grupowego zwolnienia, bd te w ramach zwolnie indywidualnych, jednake w
takim przypadku, gdy przyczyny niedotyczce pracownikw stanowi wyczny
powd uzasadniajcy rozwizanie stosunku pracy. Spord sposobw (form)
rozwizania stosunku pracy przewidzianych w art. 30 k.p. ustawa o zwolnieniach

11

grupowych wymienia wszake w tym zakresie jedynie dwa: rozwizanie za

wypowiedzeniem przez pracodawc oraz na mocy porozumienia stron. W doktrynie
i orzecznictwie dotyczcym prawa pracy panuje zgodno co do tego, i aby naby
prawo do odprawy na podstawie omawianego art. 8 ustawy o zwolnieniach
grupowych w nastpstwie rozwizania stosunku pracy na mocy porozumienia stron,
ten sposb rozwizania stosunku pracy winien nastpi z inicjatywy pracodawcy
(art. 1 ust. 2 ustawy), co w praktyce zwykle oznacza, e to pracodawca skada
pracownikowi ofert zawarcia porozumienia, cho uwzgldniajc fakt, i pojcie z
inicjatywy ma szersze znaczenie od zoenia oferty, naley uzna, e
rozstrzygnicie kwestii czy rozwizanie stosunku pracy nastpio z inicjatywy
pracodawcy bdzie wymaga szczegowego zbadania towarzyszcych tej
inicjatywie okolicznoci. Jeli jednak nastpi zoenie oferty przez pracownika, to na
nim bdzie spoczywa ciar dowodu, e w rzeczywistoci zawarcie porozumienia
nastpio

inicjatywy

pracodawcy.

okolicznociach

faktycznych

charakterystycznych dla rozpoznawanej sprawy nie moe budzi wtpliwoci to, i

ofert rozwizania stosunku pracy na mocy porozumienia stron zoy powd. Nie
ma przy tym racji skarcy, zarzucajc e okolicznoci towarzyszce zoeniu tej
oferty wskazuj na inicjatyw pracodawcy w sprawie rozwizania stosunku pracy,
skoro oferta zostaa zoona na wezwanie pracodawcy. Zarzut ten nie uwzgldnia
bowiem faktu, i obowizek wezwania pracownika przez pracodawc nie jest
zaleny od woli pracodawcy, lecz stanowi realizacj obowizku ustawowego
okrelonego w treci art. 117 ust. 2 i art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008
r. o postpowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczeglnym znaczeniu dla
polskiego przemysu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569). Owe wezwanie
stanowi za niezbdny element uregulowanego t ustaw programu dobrowolnych
odej. Trafny jest w tych warunkach pogld sdu drugiej instancji, e do
rozwizania stosunku pracy powoda doszo w trybie nieprzewidzianym przepisami
ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o rozwizywaniu stosunkw pracy z przyczyn
niedotyczcych pracownika, co uzasadnia twierdzenie, e powd nie moe
skutecznie dochodzi odprawy na podstawie art. 8 cytowanej ustawy. Za trafnoci
tego pogldu przemawia take to, i ustawa kompensacyjna przewiduje ustanie
wszystkich stosunkw pracy pracownikw zatrudnionych w dwch wymienionych w

12

niej stoczniach najpniej z dniem 31 maja 2009 r. Z tym dniem nie ulegaj one
jednak rozwizaniu, lecz wygasaj z mocy prawa (art. 122 ust. 1), a wic rwnie w
sposb nieprzewidziany w ustawie o zwolnieniach grupowych jako przesanka
prawa do odprawy pieninej, chyba e pracownicy zostali przejci przez innego
pracodawc na podstawie art. 231 k.p. (art. 115) lub czce ich ze stoczni
stosunki pracy zostay rozwizane wczeniej, w szczeglnoci w ramach programu
dobrowolnych odej. Program ten polega wanie na zoeniu przez pracownika
oferty rozwizania stosunku pracy za porozumieniem stron na wezwanie
pracodawcy w zamian za wypat jednorazowego odszkodowania pieninego,
przy czym pracodawca wybiera dzie, w ktrym nastpuje rozwizanie stosunku
pracy (art. 117 ust. 2, art. 118 ust. 1 i art. 120 ust. 1 ustawy). Pracownicy objci
programem dobrowolnych odej s okreleni w art. 114 ust. 2 i 3 ustawy.
Niezalenie od przedstawionych wyej argumentw Sd Najwyszy w peni
popiera stanowisko zawarte w wyroku z dnia 9 lutego 2011 r., III PK 41/10
(dotychczas niepublikowanego), zgodnie z ktrym pracownik, ktry uzyska
odszkodowanie przewidziane w art. 118 ust. 2, art. 120 ust. 2 i art. 121 ust. 1
ustawy kompensacyjnej, nie nabywa prawa do odprawy z tytuu grupowego
zwolnienia. Sd Najwyszy w skadzie rozpoznajcym niniejsz spraw rwnie
bowiem jest zdania, i pracownik ma prawo do tylu wiadcze okrelonych w
rnych przepisach, ile przepisy te przyznaj, chyba e ustawa zawiera wyczenie
prawa do jednego z nich w razie nabycia prawa do innego wiadczenia. Wbrew
odmiennemu pogldowi skarcego, wyczenie to nie musi by wprost okrelone
w przepisie ustawy odnoszcym si bezporednio do wyczenia prawa do
konkretnego

wiadczenia.

Ustawa

kompensacyjna

zawiera

wszake

takie

wyczenie w przepisie art. 114 ust. 1. Stanowi on, e dniem wszczcia

postpowania kompensacyjnego prawa pracownikw zatrudnionych w stoczni
podlegaj ochronie na zasadach okrelonych w ustawie. Cytowany przepis jest
wprawdzie sformuowany bardzo oglnie, co przemawia za uznaniem, e nie
wycza on stosowania wobec pracownikw stoczni caego ustawodawstwa pracy,
jednake nie moe by rwnoczenie traktowany jako niezawierajcy adnej normy
prawnej regulujcej stosunek midzy ustaw kompensacyjn (cile rzecz ujmujc
jej rozdziaem 15 zatytuowanym ochrona prawa pracownikw) a pozostaym

13

ustawodawstwem pracy. Przecie bez art. 114 ust. 1 ustawy kompensacyjnej

pozostae przepisy tego rozdziau i tak byyby stosowane. Naley zatem przyj, e
wprowadza on pierwszestwo w stosowaniu przepisw tego rozdziau przed
pozostaymi przepisami prawa pracy, co prowadzi ostatecznie do wniosku, i w tym
wanie znaczeniu przepisy ustawy kompensacyjnej maj charakter szczeglny w
stosunku do innych przepisw prawa pracy. Przewidziane w niej odszkodowania
przysuguj za tylko tej grupie pracownikw, ktra zostaa cile okrelona w
przepisach zawartych w rozdziale 15 ustawy kompensacyjnej (art. 118, art. 120
oraz art. 118 ust. 4 pkt 3 i art. 121 w zwizku z art. 122 ustawy), penic tak sam
funkcj, co odprawy z ustawy o zwolnieniach grupowych, czyli maj na celu
zagodzenie skutkw utraty zatrudnienia w razie zgodnego z prawem ustania
stosunku pracy. Zakres stosowania obu ustaw, tzn. ustawy kompensacyjnej i
ustawy o zwolnieniach grupowych jest jednak rny nie tylko co do pracodawcw,
ktrych nie dotycz, ale take w odniesieniu do pracownikw zatrudnionych u
pracodawcw objtych ustaw kompensacyjn. W szczeglnoci naley wskaza,
e ustawa o zwolnieniach grupowych bdzie miaa zastosowanie do tych
pracownikw stoczni, ktrzy nie speniaj warunkw z art. 114 ust. 2 i 3 ustawy
kompensacyjnej. Uzasadnia to zreszt brak generalnego wyczenia ustawy o
zwolnieniach grupowych w przepisach ustawy kompensacyjnej. Na koniec tego
wtku

rozwaa

wypada

te

podkreli,

zgodnie

art.

ustawy

kompensacyjnej, w zakresie ochrony praw pracownikw stoczni postpowanie

kompensacyjne stanowi inne podobne postpowanie", o ktrym mowa w art. 5 ust.
1 dyrektywy Rady 2001/23/WE, z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliania
ustawodawstw Pastw Czonkowskich odnoszcych si do ochrony praw
pracowniczych w przypadku przejcia przedsibiorstw, zakadw lub czci
przedsibiorstw lub zakadw (Dz. Urz. UE L 82 z 22.03.2001, str. 16, Dz. Urz. WE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 98), co oznacza, i przepisy rozdziau
15 tej ustawy nie zastpuj przepisw ustawy o zwolnieniach grupowych,
stanowicej notyfikowany Komisji Europejskiej krajowy rodek wdroenia dyrektywy
rady 98/59/WE z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zbliania ustawodawstw Pastw
Czonkowskich

odnoszcych

si

do

zwolnie

grupowych,

gdy

znajduj

zastosowanie w sytuacjach, ktrych ustawa o zwolnieniach grupowych nie reguluje.

14

Nie ma take racji skarcy, gdy zarzuca, e o naruszeniu wskazanych w

podstawie kasacyjnej przepisw ustawy o zwolnieniach grupowych wiadczy tre
opinii Biura Legislacyjnego Senatu, ktra w jego ocenie powinna by traktowana
jako istotny element przy dokonywaniu wykadni zgodnie z dyrektyw dla wykadni
historycznej

wskazujcej

potrzeb

uwzgldniania

historii

powstania

aktu

prawnego. Abstrahujc bowiem od faktu, i stanowisko zawarte we wspomnianej

opinii,

zgodnie

ktrym

pracownikom

obok

rekompensaty

ustawy

kompensacyjnej przysuguje take odprawa z tytuu tzw. zwolnie grupowych, nie

zawiera bliszego uzasadnienia, na co susznie zwrci uwag sd drugiej instancji,
naley podkreli i to, e wspomniana opinia jest jedynie wypowiedzi jednostki
organizacyjnej Senatu, a zatem z ca pewnoci nie moe by traktowana jako
wykadnia aktu prawnego, w szczeglnoci za jako wykadnia wica dla sdu
rozstrzygajcego spr na podstawie konkretnych przepisw tego aktu prawnego. Z
przyczyn wczeniej przytoczonych wspomniana opinia nie znajduje take
uzasadnienia w uregulowaniach ustawy kompensacyjnej.
Kierujc si przedstawionymi motywami, Sd Najwyszy stoi na stanowisku,
e nie zasuguje na uwzgldnienie sformuowany przez skarcego zarzut
naruszenia art. 8 w zwizku z art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczeglnych
zasadach

rozwizywania

pracownikami

stosunkw

pracy

przyczyn

niedotyczcych pracownikw.
Odnoszc si do drugiego zarzutu polegajcego, zdaniem skarcego, na
oczywistym naruszeniu przepisw ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o
postpowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczeglnym znaczeniu dla
polskiego przemysu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569), Sd Najwyszy
stwierdza przede wszystkim, e zosta on skonstruowany niezgodnie z treci art.
3983 1 pkt 1 k.p.c. i art. 3984 1 pkt 2 k.p.c. Stosownie do tych przepisw nie
mona bowiem poprzesta na zarzucie naruszenia przepisw prawa materialnego i
wskaza w tym celu jedynie oglnie przepisy danej ustawy, ale konieczne jest
wskazanie, ktre konkretnie przepisy zostay naruszone. Skarcy powinien wic
przytoczy - oznaczone numerem artykuu (paragrafu, ustpu) ustawy - naruszone
przepisy prawa i wyjani, na czym ich naruszenie polega (por. postanowienie
Sdu Najwyszego z dnia 11 marca 1997 r., sygn. akt III CKN 13/97, OSNC 1997,

15

nr 8, poz. 114, czy te postanowienie Sdu Najwyszego z dnia 28 kwietnia 2010

r., II PK 326/09, LEX nr 603417), gdy nie jest rzecz Sdu Najwyszego domyla
si, ktre konkretnie przepisy zostay naruszone przez wydanie zaskaronego
orzeczenia. Niezalenie od tego stwierdzenia Sd Najwyszy zauwaa, e w
postpowaniu zakoczonym zaskaronym wyrokiem (co zostao ju wyjanione) nie
doszo do naruszenia wczeniej wymienionych przepisw ustawy kompensacyjnej.
Majc na uwadze wszystkie podniesione wyej argumenty oraz opierajc si
na treci art. 39814 k.p.c., Sd Najwyszy orzek, jak w sentencji swego wyroku.