Plan Rozwoju 2010 2025

Fot.
Adam Wenicki
PLAN ROZWOJU
w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszego zapotrzebowania na energi elektryczn
na lata 2010 2025
WYCIG
Konstancin Jeziorna, marzec 2010
Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszego zapotrzebowania na en. elektryczn na lata 2010-2025
Wycig
Spis Treci
WSTP....................................................................................................................................... 4
1. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIBIORSTWA ENERGETYCZNEGO PSE
OPERATOR S.A. ................................................................................................................. 6
2. CELE I UWARUNKOWANIA ROZWOJU KRAJOWEGO SYSTEMU
PRZESYOWEGO ............................................................................................................. 8
2.1. Stan krajowej sieci przesyowej ............................................................................... 9
2.2. Wskaniki makroekonomiczne i zapotrzebowanie na energi i moc elektryczn
.......................................................................................................................................... 13
2.2.1. Wskaniki makroekonomiczne ....................................................................... 13
2.2.2. Zuycie energii elektrycznej ............................................................................ 15
2.3.3. Zapotrzebowanie szczytowe na moc elektryczn .......................................... 18
2.3. Strona podaowa energii elektrycznej (stan obecny i rozwj) ............................ 20
2.3.1. rda konwencjonalne ................................................................................... 20
2.3.2 Farmy wiatrowe................................................................................................. 23
2.4. Wsppraca z Operatorami Systemw Dystrybucyjnych.................................... 27
2.4.1. Rozwj wytwarzania konwencjonalnego ....................................................... 29
2.4.2 Rozwj energetyki wiatrowej ........................................................................... 29
2.4.3. Moc zwarciowa nowa konfiguracja dla sieci 110 kV ................................. 30
2.5. Wsppraca z wytwrcami (wnioski, warunki przyczenia).............................. 31
3. ROZWJ KRAJOWEGO SYSTEMU PRZESYOWEGO DO 2025 ROKU ....... 38
3.1. Plan Rozwoju KSP w latach 2010 2015.............................................................. 41
3.1.1. Przyczenia ...................................................................................................... 44
3.1.2. Wyprowadzenia mocy...................................................................................... 44
3.1.3. Bezpieczestwo pracy sieci .............................................................................. 46
3.1.4. Poczenia transgraniczne ............................................................................... 49
3.1.5. Efekty przedsiwzi planowanych do realizacji w latach 2010 do 2015.... 51
3.2. Potrzeby inwestycyjne w zakresie rozwoju pocze transgranicznych ............ 52
3.2.1. Poczenia transgraniczne asynchroniczne................................................. 53
3.2.2. Poczenia transgraniczne synchroniczne................................................... 56
4. MOLIWOCI REALIZACJI PLANU ROZWOJU KSP ....................................... 58
4.1. Wsppraca z organami administracji rzdowej i samorzdowej...................... 58
Wykaz skrtw
PSE Operator S.A.
Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszego zapotrzebowania na en. elektryczn na lata 2010-2025
Wycig
ATR Autotransformator
EC Elektrociepownia zawodowa
EJ Energetyka Jdrowa
ESP Elektrownie Szczytowo-pompowe
FW Farma wiatrowa
GK Grupa Kapitaowa
IT Departament Informatyki i Telekomunikacji PSE Operator SA
IPS/UPS Independent Power Systems of 12 countries / Unified Power System of Russia
/odpowiednik polskiego OSP/
JWCD Jednostka Wytwrcza Centralnie Dysponowana
KPZK Koncepcja Planowania i Zagospodarowania Kraju
KSE Krajowy System Elektroenergetyczny
KSP Krajowy System Przesyowy
mpzp miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
NN najwysze napicia
n-1 ; n-2 kryteria wystarczalnoci sieci w stanach awaryjnych
OSD Operator Systemu Dystrybucyjnego
OSP Operator Systemu Przesyowego
OZE odnawialne rda energii
PKB Produkt Krajowy Brutto
PR Plan Rozwoju
TR Transformator
UCTE Union of the Co-ordination of transmission of electricity
URE Urzd Regulacji Energetyki
WN Wysokie napicie
Dane wykorzystane do analiz Planu Rozwoju s zgodne ze stanem wiedzy

PSE Operator S.A. na czerwiec 2009 roku.
PSE Operator S.A.
Plan Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszego zapotrzebowania na energi elektryczn na lata 2010-2025
Wycig
WSTP
Niniejszy wycig zosta sporzdzony zgodnie z pkt. III.D Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci
Przesyowej obowizujcej od dnia 1 czerwca 2006 r.
Dokument ten zosta sporzdzony na podstawie Planu Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i
przyszego zapotrzebowania na energi elektryczn na lata 2010-2025 i obejmuje okres 2010-2015
w zakresie prezentacji planw rozwoju Krajowego Systemu Przesyowego.
Plan Rozwoju powsta w celu wypenienia obowizku operatora systemu przesyowego okrelonego
w Art. 16 ustawy Prawo Energetyczne. Celem planu jest przedstawienie zamierze inwestycyjnych
zapewniajcych pokrycie przyszego zapotrzebowania na moc i energi elektryczn.
W obecnej edycji planu uwzgldniono nowe uwarunkowania w pracy systemu powstae do chwili
zamknicia zaoe do prowadzonych analiz. W roku 2008 wystpio szereg faktw majcych
wpyw na prowadzone analizy i planowany przez PSE Operator S.A. rozwj sieci przesyowej.
Nale do nich:
1. Ustalenia szczytu energetycznego UE z 8 grudnia 2008 roku. W wyniku ktrych inwestorzy
zoyli wnioski o przyczenie konwencjonalnych rde wytwrczych o sumarycznej mocy
23000 MW;
2. Zaoenia zawarte w ostatnich projektach polityki energetycznej, w tym odnoszce si do
rozwoju energetyki jdrowej w Polsce;
3. Polityka rzdu dotyczca wspierania rozwoju odnawialnych rde energii w wyniku czego
nastpuje bardzo dynamiczny napyw wnioskw o okrelenie warunkw przyczenia dla tych
rde;
4. Nakrelone cele tzw. pakietu klimatycznego;
5. Obserwowane zmiany wskanikw makroekonomicznych i gospodarczych oraz rozbiene
prognozy ich zmian w przyszoci.
Dynamika w/w faktw miaa istotny wpyw na prowadzone i wykorzystywane przez PSE Operator
S.A. analizy i ostateczny ich wynik w postaci niniejszego dokumentu.
Jednoczenie PSE Operator S.A. odnotowujc wzrost zapotrzebowania na energi elektryczn,
zmian charakteru i struktury zapotrzebowania oraz zderzajc si z prawnymi barierami rozbudowy
sieci przesyowej podj szereg dziaa majcych na celu likwidacj barier prawnych. PSE
Operator S.A. oczekuje, e w wyniku tych dziaa moliwa bdzie rozbudowa sieci przesyowej
adekwatna do potrzeb kraju.
Ponadto PSE Operator S.A. przeprowadzi uzgodnienia z inwestorami w zakresie lokalizacji
i budowy nowych rde wytwrczych oraz ze spkami dystrybucyjnymi w zakresie koordynacji
rozwoju sieci przesyowej i sieci dystrybucyjnych, a take wsplnych dziaa w zakresie
pozyskiwania prawa drogi dla inwestycji liniowych.
W wyniku powyszych dziaa zaplanowano ksztat i rozwj sieci przesyowej uwzgldniajcy:
1. Pokrycie prognozowanego zapotrzebowania na moc i energi elektryczn w przyszoci;
2. Przyczenie do sieci przesyowej nowych rde konwencjonalnych;
PSE Operator S.A.
Wycig
3.
4.
5.
6.
Przewidywane lokalizacje elektrowni jdrowych na obszarze kraju;

Przyczenie do sieci OZE o mocach wynikajcych z celw pakietu klimatycznego;
Zmiany strukturalne ukadw zasilania poszczeglnych wojewdztw;
Rozwj pocze transgranicznych wynikajcy ze zobowiza midzynarodowych.
Przedstawiony w niniejszym dokumencie rozwj sieci przesyowej zaplanowano w oparciu

o pozyskane przez OSP dane uwzgldniajce m.in. przekazane przez wytwrcw plany w zakresie
inwestycji odtworzeniowych i rozwojowych. Zmiany tych planw bd miay wpyw na rozwj
sieci przesyowej.
Wszystkie w/w okolicznoci faktyczne w otoczeniu zewntrznym w aspekcie zobowiza
ustawowych PSE Operator S.A. skutkuj:
1. Reaktywnymi dziaaniami na fakty bdce poza wpywem PSE Operator S.A.;
2. Reaktywnymi dziaaniami wynikajcymi z obowizujcych przepisw prawa;
3. Kreatywnymi dziaaniami na projektowane regulacje prawne i zachowania inwestorw.
Rwnie wszystkie w/w okolicznoci faktyczne wpyn na skal wymaganego rozwoju sieci
przesyowej, sieci dystrybucyjnych i koszty tego rozwoju.
Cz zasadnicz Planu Rozwoju podzielono na trzy okresy analityczno-planistyczne, s to lata:
2010 2015; 2016 2020; 2021 2025. W kadym okresie zaplanowane przedsiwzicia
inwestycyjne przypisano istotnym i majcym duy wpyw na rozwj krajowego systemu
elektroenergetycznego nastpujcym kategoriom:
1. Przyczenia;
2. Wyprowadzenia mocy;
3. Bezpieczestwo pracy sieci;
4. Poczenia transgraniczne.
W Wycigu zaprezentowano okres analityczno planistyczny 2010-2015.
Najwaniejszym i decydujcym o bezpieczestwie pracy i moliwoci dalszego rozwoju sieci
przesyowej jest zrealizowanie zada zaplanowanych na lata 2010 2015. Zostay one tak
dobrane, e stanowi baz i punkt wyjcia dla rozwoju systemu elektroenergetycznego w
latach nastpnych. Wykonalno tych zada jest uzaleniona od wprowadzenia w ycie takich
uregulowa prawnych, ktre bd umoliwiay i wspieray rozwj systemu
elektroenergetycznego.
Plan Rozwoju jest podstawowym dokumentem planistycznym w systemie planowania

zhierarchizowanego w PSE Operator S.A. i stanowi baz dla siedmioletniego Planu Zamierze
Inwestycyjnych, ktry to z kolei jest podstaw dla rocznego Planu Inwestycji. Plan Rozwoju jak i
Plan Zamierze Inwestycyjnych (ktry jest planem kroczcym) podlegaj okresowej aktualizacji.
Naley podkreli, e zarwno Plan Rozwoju jak i Plan Zamierze Inwestycyjnych, s
dokumentami planistycznymi wieloletnimi i nie naley ich bezporednio utosamia z planem
realizacyjnym inwestycji.
PSE Operator S.A.
Wycig
1. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIBIORSTWA ENERGETYCZNEGO PSE

OPERATOR S.A.
Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator Spka Akcyjna (w skrcie: PSE Operator S.A.) zostay
utworzone aktem notarialnym z 17 lutego 2004 roku jako jednoosobowa spka Polskich Sieci
Elektroenergetyczny S.A. (PSE SA). W dniu 3 marca 2004 roku Spka zostaa wpisana do
Krajowego Rejestru Sdowego prowadzonego przez Sd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XII
Wydzia Gospodarczy, pod numerem 0000197596. PSE Operator S.A. nadano numer statystyczny
REGON 015668195.
Do 30 grudnia 2006 roku jedynym akcjonariuszem Spki, posiadajcym 100% akcji byy Polskie
Sieci Elektroenergetyczne SA. Z dniem 31 grudnia 2006 roku wszystkie akcje Spki zostay
przeniesione w formie dywidendy rzeczowej na Skarb Pastwa. W majtek sieci przesyowej PSE
Operator S.A. zosta wyposaony pod koniec grudnia 2007 roku.
Kapita zakadowy spki PSE Operator S.A. na dzie 31 grudnia 2008 roku wynosi 9.605.473.000
z i dzieli si na akcje imienne o wartoci nominalnej 100 z kada.
PSE Operator S.A. na mocy decyzji Prezesa URE nr PEE/272/4988/W/2/2004/MS
z dnia 15 kwietnia 2004 roku, posiada koncesj na przesyanie i dystrybucj energii elektrycznej na
obszarze Rzeczpospolitej Polskiej, na okres od 1 lipca 2004 roku do 1 lipca 2014 roku.
Decyzj Prezesa URE nr DPE-47-58(5)/4988/2007/BT z dnia 24 grudnia 2007 roku spka PSE
Operator S.A. zostaa wyznaczona na operatora elektroenergetycznego systemu przesyowego na
obszarze Rzeczpospolitej Polskiej na czas obowizywania koncesji.
W 2008 roku na mocy postanowienia Sdu Rejonowego dla m. St. Warszawy w Warszawie XII
Wydzia Gospodarczy Krajowego Rejestru Sdowego z dnia 12 grudnia 2008 r. zostaa dokonana
zmiana firmy PSE-Operator Spka Akcyjna na Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator Spka
Akcyjna (skrt PSE Operator S.A.).
Podstawowymi celami dziaania PSE Operator S.A. s:
1. wiadczenie usug przesyania energii elektrycznej oraz zapewnienie bezpiecznej i
ekonomicznej pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego jako czci
wsplnego, europejskiego systemu elektroenergetycznego, z uwzgldnieniem
wymogw pracy synchronicznej i pocze asynchronicznych;
2. zapewnienie niezbdnego rozwoju krajowej sieci przesyowej oraz pocze
transgranicznych;
3. udostpnianie na zasadach rynkowych zdolnoci przesyowych dla realizacji wymiany
transgranicznej,
4. tworzenie infrastruktury technicznej i organizacyjnej dla funkcjonowania krajowego
hurtowego rynku energii elektrycznej,
5. zachowanie stabilnoci finansowej przedsibiorstwa, kreowanie wartoci Spki oraz
przyczynianie si do wzrostu wartoci Grupy Kapitaowej PSE Operator S.A. z
poszanowaniem zasad adu korporacyjnego i regulacji zewntrznych.
PSE Operator S.A.
Wycig
PSE Operator S.A. wiadczy na rzecz uytkownikw systemu przesyowego usugi przesyania w
obrocie krajowym i transgranicznym.
Usugi przesyania wiadczone w obrocie krajowym obejmuj w szczeglnoci:
przesyanie energii elektrycznej rozumiane jako transport energii elektrycznej za pomoc sieci
przesyowej;
utrzymywanie
cigoci dostarczania i odbioru energii elektrycznej w systemie

elektroenergetycznym i niezawodnoci jej dostarczania oraz utrzymywanie parametrw
jakociowych energii elektrycznej;
biece zapewnienie bilansowania zapotrzebowania na energi elektryczn z jej poda oraz
prowadzenie rozlicze wynikajcych z niezbilansowania energii elektrycznej dostarczonej i
pobranej z KSE.
Usugi przesyania wiadczone w obrocie transgranicznym obejmuj w szczeglnoci:
wyznaczanie wielkoci i udostpnianie zdolnoci przesyowych wymiany transgranicznej;
rezerwowanie zdolnoci przesyowych wymiany transgranicznej;
realizacj wymiany transgranicznej.
Zgodnie z rozporzdzeniem Rady Ministrw z dnia 30 wrzenia 2008 r., PSE Operator S.A. jest
spk o istotnym znaczeniu dla porzdku i bezpieczestwa publicznego, wobec ktrej Skarb
Pastwa ma szczeglne uprawnienia.
PSE Operator S.A.
Wycig
2. CELE I UWARUNKOWANIA ROZWOJU KRAJOWEGO SYSTEMU

PRZESYOWEGO
Rozwj Krajowego Systemu Przesyowego prowadzony jest w celu zapewnienia moliwoci
dugofalowego wiadczenia uczestnikom rynku energii elektrycznej usug przesyowych zgodnie z
ich potrzebami. Wrd celw szczegowych naley wymieni:
1. Cele zwizane ze stron popytow energii elektrycznej:
zaspokojenie wzrastajcego zapotrzebowania na energi elektryczn odbiorcw
kocowych;
poprawa pewnoci i jakoci zasilania duych aglomeracji;
2. Cele zwizane ze stron podaow energii elektrycznej;
zabezpieczenie pewnoci pracy sieci przesyowej w warunkach niepewnoci kierunkw
rozwoju duych krajowych rde wytwarzania;
wyprowadzenie mocy z nowych rde wytwarzania, w tym z farm wiatrowych;
3. Cele zwizane z zapewnieniem spjnoci rozwoju sieci przesyowej NN i sieci
dystrybucyjnej:
zabezpieczenie potrzeb przedsibiorstw dystrybucji energii elektrycznej w zakresie
nowych punktw poboru energii elektrycznej z sieci przesyowej NN;
poprawa niezawodnoci pracy caego KSE;
4. Cele zwizane z zapewnieniem prawidowej pracy infrastruktury sieciowej OSP:
odtworzenie majtku trwaego OSP;
zapewnienie priorytetu dla rozwoju sieci przesyowej o napiciu 400 kV;
poprawa gospodarki moc biern;
5. Cele zwizane ze wspomaganiem funkcjonowania krajowego rynku energii elektrycznej;
zapewnienie lub poprawa elastycznoci wyprowadzenia mocy z istniejcych rde
wytwarzania;
zmniejszenie ogranicze przesyowych w sieci NN;
6. Cele zwizane z rozwojem rynku midzynarodowego:
zwikszenie zdolnoci KSE do wymiany energii elektrycznej z ssiednimi systemami
elektroenergetycznymi przy zapewnieniu bezpiecznej pracy tych pocze;
zapewnienie aktywnego uczestnictwa KSE w wewntrznym rynku Unii Europejskiej.
Poszczeglne przedsiwzicia inwestycyjne i rozwojowe uwzgldnione w Planie Rozwoju mog
przyczynia si do realizacji jednego lub jednoczenie wikszej iloci celw szczegowych.
Uwarunkowania rozwoju obejmuj zarwno diagnoz stanu obecnego, jak rwnie przyjtych
scenariuszy ich dalszego ksztatowania. Dla potrzeb opracowania Planu Rozwoju przyjto
kaskadowy ukad uwarunkowa obejmujcy kolejno obszary: szerszego otoczenia PSE Operator
S.A., podmiotw uczestnikw rynku energii elektrycznej oraz wewntrznych uwarunkowa. W
kadym z obszarw zidentyfikowano uwarunkowania czstkowe, ktre w sposb kluczowy bd
determinowa kierunki, zakres rzeczowy dugoterminowego rozwoju KSP oraz jego moliwoci
realizacyjne. Do najistotniejszych uwarunkowa majcych wpyw na prawidowe wykonywanie w
dugim okresie czasowym zada realizowanych przez OSP zaliczone zostay:
zaoenia makroekonomiczne i zwizane z nimi zmiany popytu na energi elektryczn;
moliwoci poday energii elektrycznej (stan obecny i rozwj);
wsppraca z Operatorami Systemw Dystrybucyjnych;
PSE Operator S.A.
Wycig
stan techniczny Krajowej Sieci Przesyowej;

wspomaganie funkcjonowania rynku energii elektrycznej;
moliwe kierunki rozbudowy pocze transgranicznych;
rda finansowania rozwoju KSP.
Zadaniem Planu Rozwoju KSP jest okrelenie dla OSP zbioru przedsiwzi inwestycyjnych i
rozwojowych umoliwiajcych w szczeglnoci likwidacj lub ograniczenie oddziaywa
uwarunkowa mogcych negatywnie wpywa na wykonywanie, w dugim horyzoncie czasowym,
podstawowych zada naoonych na PSE Operator S.A.
Przy tworzeniu Planu Rozwoju KSP jako podstawowe kryterium techniczne przyjto zachowanie
reguy n-1. Spenienie tej reguy oznacza, e w przypadku zaistnienia wyczenia dowolnego,
pojedynczego elementu systemu (np. jednego toru linii, transformatora, sekcji szyn zbiorczych lub
bloku energetycznego) nie zostan przekroczone dopuszczalne parametry obcieniowe i
napiciowe adnego z elementw systemu i nie wystpi zagroenie stabilnoci jego pracy. Sie
przesyowa NN, rozwijana przy uwzgldnieniu reguy n-1, jest z jednej strony elastyczna w
dziaaniu, a z drugiej strony jest odporna na dziaanie zakce zewntrznych (tzw. sie
szkieletowa).
Przy podejmowaniu decyzji o rozwoju infrastruktury przesyowej, jako kryterium ekonomiczne z
wyczeniem inwestycji zapewniajcych bezpieczestwo energetyczne przyjmuje si sytuacj, w
ktrej zdyskontowane koszty rozwoju i eksploatacji dodatkowych zdolnoci przesyowych nie bd
przewysza zwizanych z tymi przedsiwziciami korzyci. Jako korzyci w skali PSE Operator
S.A. przyjmuje si, dajce przeliczy si na zotwki, skadniki kosztw opaty staej i zwrot z
zaangaowanego kapitau.
Plan Rozwoju KSP w istniejcych uwarunkowaniach zapewnia optymalizacj nakadw
inwestycyjnych, optymalizacj kosztw dziaalnoci oraz takie rozoenie nakadw w czasie, aby
nakady i koszty operacyjne nie powodoway, w poszczeglnych latach, nadmiernego wzrostu cen
i stawek opat za przesy energii elektrycznej przy zapewnieniu cigoci, niezawodnoci i jakoci
dostaw.
2.1. Stan krajowej sieci przesyowej

Polsk sie elektroenergetyczn najwyszych napi tworzy infrastruktura sieciowa (Rys. 2.1.1.
stan na 2009 r.), w ktrej skad wchodz nastpujce obiekty:
236 linii o cznej dugoci 13053 km, w tym jedna linia o napiciu 750 kV i dugoci 114
km, 68 linii o napiciu 400 kV o cznej dugoci 5031 km i 167 linii o napiciu
220 kV o cznej dugoci 7908 km,
106 stacji najwyszych napi;
174 transformatorw NN/110 i NN/NN kV o cznej mocy 38 450 MVA.
PSE Operator S.A.
Wycig
ZRC
GDA
SLK
GBL
DUN
ELK
ZYD
REC
OLM
PLC
OLS
GLN
GRU
MON
VIE
KRA
BIA
JAS
PKW
BYD
TEL
WLA
GOR
PLO
PDE
CZE
PLE
PAT
PPD
MSK
SOC
KON
LSN
ADA
MOR
SDL
MIL
WTO
PIA
ZGI
ZGC
JAN
LES
ZUK
NAR
OST
PAB
OSR
KOZ
POL
PIO
CRN
LSY
PUL
ROG
ROZ
ABR
HAG
KLE
MIK
TRE
PAS
CHS
BEK
OSC
SWI
CPC
ZBK
BOG
KIE
ANI
DBN
HCZ
GRO
MKR
KPK
RAD
JOA
TCN
ROK
WIE
LAG
KAT
JAM
HAL
KOP
MOS
ALB
NOS
LIS
BIR
CZT
KHK
SIE
BUJ
KOM
DOB
LUA
RZE
KLA
BYC
WAN
PRB
STW
PEL
LOS
BLA
KED
ZAM
CHM
WRZ
SKA
ATA
BGC
TAW
KRI
ZAP
LOS
LEM
LAG
JAM
BLA
KAT
KED
KHK
HAL
SIE
WIE
BYC
KOP
BIR
PRB
MOS
KOM
CZT
BUJ
ZAP
LIS
Rys. 2.1.1. Schemat krajowej sieci przesyowej w 2009 roku

Zasig terytorialny elektroenergetycznego systemu przesyowego obejmuje ca Polsk. Najwiksza
gsto sieci wystpuje w poudniowej czci kraju a najmniejsza w jej pnocno-wschodniej
czci.
W duych zbiorach linii, obiektw i urzdze, obnianie stanu technicznego nastpuje stopniowo,
wraz z ich wiekiem. Rwnie z wiekiem obiektw zwizane s stosowane w czasie ich budowy
materiay i technologie majce wpyw na zdolno do realizacji funkcji w przewidywanym okresie
PSE Operator S.A.
10
Wycig
ycia obiektu. Dlatego te podstawowym parametrem w syntetycznej ocenie stanu technicznego jest
wiek linii, obiektu lub urzdzenia z uwzgldnieniem jego zdolnoci do realizacji funkcji.
Wikszo linii przesyowych o napiciu 400 kV zostao wybudowanych w latach
siedemdziesitych i osiemdziesitych XX wieku. Cz sieci w wieku powyej 40 lat wymaga
pilnej modernizacji. Przeprowadzenie modernizacji jest utrudnione ze wzgldu na brak moliwoci
wyczenia linii. Struktura wieku linii 220kV wskazuje na konieczno ich modernizacji.
Przygotowane przez PSE Operator S.A. programy rozbudowy i modernizacji oparte s o koncepcj
rozwoju sieci 400 kV po trasach istniejcych linii 220 kV. Po ich realizacji zmianie ulegnie
struktura dugoci linii wg napi (zwikszeniu ulegnie czna dugo linii 400 kV, natomiast
czna dugo linii 220 kV ulegnie zmniejszeniu).
W strukturze procentowej wieku transformatorw duy udzia stanowi jednostki w wieku od 30 do
40 lat. W latach ubiegych realizowano etapowy program wymiany jednostek transformatorowych.
Planowana jest kontynuacja wymiany wraz z programem dobudowy jednostek transformatorowych
oraz zakupy transformatorw nowej generacji. Jest to niezbdne dla odnowienia populacji
transformatorw, pokrycia zapotrzebowania i zwikszenia pewnoci zasilania odbiorcw.
Z wykonanych analiz wynika, e wikszo obiektw moe by jeszcze eksploatowana przez
kilkanacie lat. W przypadku urzdze tj. transformatorw, wycznikw oraz obiektw liniowych
o napiciu 400 kV taki okres jest bezpieczny. Natomiast w przypadku linii 220 kV przewidywany
czas moliwej eksploatacji jest krtki.
Biorc pod uwag:
czn dugo linii 220 kV wynoszc 7800 km,
plany zmiany napicia pracy tych linii na napicie 400 kV,
powszechnie znane utrudnienia prawne,
niezbdne s dziaania majce na celu przypieszenie procesw przebudowy i modernizacji linii
220 kV oraz uproszczenie procedur formalno-prawnych w procesie inwestycyjnym. Zadania te
ujte s w niniejszym planie.
Potrzeby w zakresie rozbudowy sieci przesyowej wynikaj z prognoz wzrostu zapotrzebowania
odbiorcw na moc i energi elektryczn, wymaga odbiorcw w zakresie pewnoci zasilania oraz
inwestycji niezbdnych do przyczenia i wyprowadzenia mocy z nowych jednostek wytwrczych.
Potrzeby w zakresie rozbudowy sieci przesyowej wynikaj rwnie z dyrektyw UE dotyczcej
udziau OZE w produkcji energii elektrycznej oraz wymaga zwizanych z rozbudow pocze
transgranicznych. Na przysze koszty funkcjonowania systemu przesyowego w warunkach
rynkowych, istotny wpyw bd miay dzisiaj podejmowane decyzje o wysokoci nakadw na jego
rozwj. Celem powinna by minimalizacja cznych kosztw wytwarzania i przesyu energii
elektrycznej.
Trudnoci w rozbudowie sieci przesyowej spowodoway, e gsto sieci na pnocy oraz
w relacjach z pnocy do centrum kraju jest niewystarczajca. Wdroony w pniejszym czasie,
rynek energii elektrycznej oparty na koncepcji handlu ponad rzeczywist sieci,. wprowadzi
zakcenia konkurencji cenowej oraz braku bodcw do odbudowy i dywersyfikacji rde
wytwarzania. Dla ograniczenia skutkw powyszej sytuacji, OSP inicjuje i prowadzi prace majce
na celu popraw i rozwj mechanizmw rynkowych. W zakresie funkcjonowania rynku
bilansujcego wdroono, m.in., nowe zasady rozlicze energii bilansujcej, z uwzgldnieniem cen
marginalnych, indywidualne ceny generacji wymuszonej oraz rozliczenia kosztw uruchomie
PSE Operator S.A.
11
Wycig
jednostek wytwrczych. Planuje si wdroenie obsugi transakcji z rynku dnia biecego.

W perspektywie dugoterminowej najwaniejsze kierunki rozwoju mechanizmw rynkowych
w warunkach krajowych powinny obejmowa wysyanie wieloskadnikowych sygnaw
ekonomicznych do inwestorw w rda wytwrcze oraz wdroenie zasad handlu energi
elektryczn spjnych z rzeczywist, fizyczn natur systemu elektroenergetycznego.
Podsumowanie:
Stan techniczny istniejcych obiektw sieci przesyowej pozwala na penienie zaplanowanych dla
nich funkcji a plany PSE Operator S.A. daj rkojmi waciwych dziaa firmy penicej rol
operatora systemu przesyowego. Najwaniejsze efekty dziaa PSE Operator S.A. przedstawiono
poniej.
Najwaniejsze efekty prowadzonej dziaalnoci w zakresie bezpieczestwa krtkoterminowego
1. nie wystpi przypadek rozdzielenia pracy KSE z systemem UCTE;
2. nie wystpi przypadek pracy wyspowej w KSE;
3. warunki bezpiecznej pracy KSE okrelone w Instrukcji pracy systemw poczonych (ang.
Operation Handbook) w okresie lipiec 2004 do chwili obecnej zostay dotrzymane z
wyjtkiem warunkw pracy systemu w pnocno wschodniej Polsce (kilka godzin w dniu
24.06.2006 roku);
4. utrzymano w sprawnoci funkcjonalnej linie, stacje oraz systemy sterowania, systemy
rozlicze i systemy telekomunikacyjne;
5. utrzymano w stanie niepogorszonym obiekty KSP;
6. majtek PSE Operator S.A. jest ubezpieczony czterema polisami;
7. GK PSE Operator S.A. posiada polis odpowiedzialnoci cywilnej;
8. wskaniki pynnoci biecej OSP s zadawalajce;
9. dziki zmianom w mechanizmie bilansujcym:
o ulega poprawie efektywno wykorzystania infrastruktury sieciowej oraz zasobw
wytwrczych,
o w zarzdzaniu systemem przesyowym w bardziej adekwatny sposb uwzgldniano
czynniki istotne z punktu widzenia bezpieczestwa jego pracy.
Najwaniejsze efekty prowadzonej dziaalnoci w zakresie bezpieczestwa dugoterminowego:
1. najwaniejsze urzdzenia i obiekty maj bezpieczny, kilkunastoletni zapas ycia,
2. opracowano Plan Rozwoju do 2025 stanowicy podstaw do rozpocztych dziaa
rozbudowy KSP,
3. OSP opracowa i doprowadzi do stosowania zintegrowany i hierarchiczny proces
planowania, ktrego jednym z zasadniczych elementw jest plan inwestycyjny,
4. OSP w istniejcych uwarunkowaniach zabezpieczy rodki finansowe na realizacj planu
inwestycyjnego,
5. sytuacja finansowa OSP jest stabilna,
6. wydanie warunkw przyczenia dla piciu blokw energetycznych o cznej mocy 4 GW,
7. wydanie warunkw dla przyczenia farm wiatrowych do sieci przesyowej o cznej mocy
2623 MW,
8. uzgodnienie warunkw dla przyczenia farm wiatrowych o cznej mocy 6940 MW,
9. OSP podj dziaania przygotowawcze do przyczenia obiektw dla ktrych wydano
warunki przyczenia oraz stworzenia warunkw przyczenia obiektw bdcych w fazie
planowania,
PSE Operator S.A.
12
Wycig
10. OSP podj wstpne dziaania dla uruchomienia projektu instalacji jednostek
interwencyjnych mocy zapewniajcych bezpieczn prac KSE w okresie planowanej
znaczcej rozbudowy KSP,
11. OSP wprowadzi nowe rozwizania zmierzajce do skoordynowanego i zintegrowanego
rozwoju KSP we wsppracy z OSD i wytwrcami,
12. OSP podj dziaania budowy rde mocy biernej stabilizujcej problemy napiciowe w
KSE do czasu zasadniczej przebudowy sieci przesyowej,
13. prowadzone s prace w celu wdroenia rynku dnia biecego krajowego.
2.2. Wskaniki makroekonomiczne i zapotrzebowanie na energi i moc elektryczn
2.2.1. Wskaniki makroekonomiczne
Zuycie energii elektrycznej w kraju uzalenione jest od oglnie rozumianego rozwoju
gospodarczego kraju, ktrego wskanikiem jest m.in. dynamika produktu krajowego brutto (PKB).
Na rysunku 2.2.1. zaprezentowano powysz zaleno. W obserwowanym przedziale lat 19612007 widoczne s dwa okresy spadku PKB jeden na pocztku lat osiemdziesitych i drugi na
przeomie lat osiemdziesitych i dziewidziesitych ubiegego stulecia. Odnotowane okresy
spadku zuycia energii wystpujce w okresach spadku PKB wykazuj siln korelacj pomidzy
tymi wielkociami. W pozostaych okresach wzrostu PKB nastpowa wzrost krajowego zuycia
energii elektrycznej, co potwierdza t zaleno.
180
120
160
Zuycie
energii
elektrycznej
PKB
TWh
120
100
80
100
60
80
60
mld z '90
140
40
40
20
20
0
)
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 ne
19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 st p
w
ne
a
(d
08
20
Rok
rdo: ARE S.A
Rys. 2.2.1. Zuycie energii elektrycznej ogem i produkt krajowy brutto w latach 1961 2008
Zaleno pomidzy wzrostem PKB a zuyciem energii elektrycznej w kraju jest wykorzystywana
do okrelenia prognoz zapotrzebowania na energi elektryczn. Dla bdcego w fazie uzgodnie
projektu Polityki energetycznej Polski do 2030 roku wykonano prognoz zapotrzebowania na
energi elektryczn. Prognoza ta stanowi zacznik 2 do projektu Polityki energetycznej Polski do
2030 roku. Prognozowany w Polityce wzrost zapotrzebowania na energi elektryczn
zobrazowano na poniszym wykresie (Rys. 2.2.2.). rednioroczny wskanik wzrostu
PSE Operator S.A.
13
Wycig
zapotrzebowania na energi elektryczn do 2025 roku, ktry wynika z prognozowanej cieki

wzrostu jest zbliony do 1,28%.1
250
200
TWh
150
100
50
0
2007
2010
2015
2020
2025
Lata
rdo: Zacznik 2 do projekt Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku MG, marzec 2009
Rys. 2.2.2. Prognozowane zapotrzebowanie na energi elektryczn

W okresie prognozowanym, po chwilowym spadku zapotrzebowania na energi elektryczn
spowodowanym trwajcym spowolnieniem gospodarczym, zapotrzebowanie na energi elektryczn
powraca na ciek wzrostu. W efekcie kocowym prognozowane zapotrzebowanie na energi
elektryczn w 2025 roku w stosunku do roku 2007 ronie o nieco ponad 26% i osiga warto
zblion do 195 TWh.
Istotnym pomocniczym wskanikiem branym pod uwag przez PSE Operator S.A. w procesie
prognozowania jest zuycie energii na jednego mieszkaca Polski w porwnaniu do zuycia energii
przez jednego mieszkaca rozwinitych krajw Unii Europejskiej. Szacuje si, e wskanik ten
wynosi 0,5. Na prognoz wzrostu zapotrzebowania wynikajc ze wzrostu gospodarki powinien
by naoony dodatkowy wzrost zuycia energii wynikajcy ze zblienia wskanika na mieszkaca
Polski do wskanika na mieszkaca UE.
Podsumowanie:
1. Tempo wzrostu PKB bdzie podlega cyklom koniunkturalnym, jednak obserwowany w
duszych horyzontach czasowych trend zmian jak do tej pory zawsze pozostawa
dodatni.
2. Zuycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Polsce jest parametrem o
tendencji rosncej, co w efekcie wpywa na oglny wzrost zapotrzebowania na energi
elektryczn ogem.*
Na podstawie projektu Polityki energetycznej Polski do 2030 roku marzec 2009 r.

PSE Operator S.A.
14
Wycig
* (udzia procentowy gospodarstw domowych w zuyciu energii ogem wg prognozy EnergSys w

wariancie efektywnym w latach 2005-2030 ksztatuje si w przedziale od 31 do 28 %; rdo:
Polska 2030 wyzwania rozwojowe, s.173).
2.2.2. Zuycie energii elektrycznej

Dynamika zuycia energii elektrycznej w ubiegych latach bya dodatnia. ciek wzrostu zuycia
energii elektrycznej w latach 2001 do 2007 prezentuje rysunek 2.2.3. W latach 2001 do 2007
cakowity wzrost zuycia wynis nieco poniej 12%. Najwyszy roczny wzrost zuycia wystpi w
roku 2006 w stosunku do roku 2005 wynis 4,2%. rednioroczny wzrost zuycia w latach 2001
do 2007 wynis 1,7% i by znacznie wyszy od wzrostu w wysokoci 1,28% przyjtego w
projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku.
160 000
Zuycie enrergii elektrycznej [GWh]
140 000
W z ros t 12%
120 000
100 000
80 000
60 000
40 000
20 000
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
L a ta
rdo: ARE S.A.
Rys. 2.2.3. cieka wzrostu zuycia energii elektrycznej w latach 2001 do 2007
Struktur zuycia energii elektrycznej w ukadzie wojewdztw oraz jego rnorodn dynamik w
ubiegych latach, przedstawiono na rysunku 2.2.4.
PSE Operator S.A.
15
Wycig
2002
2003
2004
2005
2006
op
ol
sk
ie
2001
m
az
ow
ie
ck
ie
25 000
2007
20 000
GWh
15 000
10 000
5 000
w
ie
lk
op
ol
sk
za
ie
ch
od
ni
op
om
or
sk
ie
w
i
to
kr
zy
w
sk
ar
ie
m
i
sk
om
az
ur
sk
ie
l
s
ki
e
po
m
or
sk
ie
po
dl
as
ki
e
po
dk
ar
pa
ck
ie
m
a
op
ol
sk
ie
dz
ki
e
lu
bu
sk
ie
lu
be
ls
ki
e
do
ln
o
l
sk
ie
ku
ja
w
sk
opo
m
or
sk
ie
rdo: ARE S.A.
Rys. 2.2.4. cieki wzrostu zuycia energii elektrycznej w poszczeglnych wojewdztwach w

latach 2001 do 2007
Najwiksze zuycie energii elektrycznej (ponad 20 TWh/rok) wystpuje w wojewdztwach lskim
i mazowieckim. Charakterystyczn cech zuycia w wojewdztwie lskim jest jego wzgldna
stabilno w latach. Zbliony poziom zuycia energii elektrycznej do zuycia w wojewdztwie
lskim wystpuje w wojewdztwie mazowieckim. Jednak dynamika wzrostu zuycia jest tutaj
bardzo wysoka, a pokrycie przyszego zapotrzebowania na energi bdzie wymaga rozbudowy
sieci przesyowej i sieci dystrybucyjnych.
W drugiej grupie czterech wojewdztw (o zuyciu ponad 10 TWh/rok), we wszystkich
wojewdztwach widoczna jest wysoka dynamika wzrostu zuycia energii elektrycznej. Pokrycie w
przyszoci zapotrzebowania na energi elektryczn wymaga podjcia pilnych i skutecznych dziaa
na rzecz rozbudowy sieci przesyowej i sieci dystrybucyjnych.
W trzeciej grupie wojewdztw (o zuyciu poniej 10 TWh/rok), w wojewdztwach kujawsko
pomorskim, lubelskim, podkarpackim i witokrzyskim rwnie widoczna jest wysoka dynamika
wzrostu zuycia energii elektrycznej. W pozostaych wojewdztwach tej grupy obserwowana jest
stabilno zapotrzebowania (wojewdztwa: lubuskie, opolskie i zachodniopomorskie).
Wedug wstpnych danych ARE S.A. w 2008 roku zuycie energii elektrycznej ogem w kraju
wynioso 153,4 TWh. Byo ono nisze od zuycia w 2007 roku o okoo 0,4 %. Na spadek zuycia
energii elektrycznej w 2008 roku mia wpyw rozpoczynajcy si okres spowolnienia
gospodarczego.
Podsumowanie:
1. Zaproponowany w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku rednioroczny
wzrost zapotrzebowania na energi elektryczn do 2025 roku w wysokoci 1,28% jest znacznie
niszy ni wskanik 1,7% w okresie 2001 do 2007.
PSE Operator S.A.
16
Wycig
2. Dynamika wzrostu krajowego zapotrzebowania na energi elektryczn jest redni z dynamiki

zapotrzebowania wojewdztw (rys. 2.2.4.). Zrnicowana dynamika zapotrzebowania
wojewdztw na energi elektryczn bdzie wymagaa zrnicowania planw PSE Operator S.A.
w kategorii bezpieczestwo pracy sieci wzrost zapotrzebowania, w tym uwzgldnienie
wysokich wymaga klientw obszarw zurbanizowanych w projektowanych ukadach
zasilania).
3. Zaoony przez PSE Operator S.A. dla potrzeb planu rozwoju sieci przesyowej wzrost
zapotrzebowania na energi elektryczn jest wyszy ni okrelony w projekcie Polityki
energetycznej Polski do 2030 roku. Podstawy do przyjcia wyszej prognozy zapotrzebowania
s nastpujce:
3.1. Zaprojektowane w planie rozwoju sieci przesyowej, obiekty sieci przesyowej bd
pracoway w duszym okresie ni horyzont czasowy obecnej edycji planu rozwoju,
3.2. Niski wskanik zuycia energii elektrycznej na jednego mieszkaca Polski w stosunku do
analogicznych wskanikw krajw UE do poziomu ktrych Polska aspiruje,
3.3. Minimalizacja ryzyka zanienia prognozy poprzez przyjcie dodatniego marginesu
wraliwoci wynikajcego z niskiego wskanika opisanego w punkcie 1 powyej.
Biorc pod uwag w/w podstawy, dla potrzeb budowy planu rozwoju sieci przesyowej przyjto
nastpujc prognoz zapotrzebowania na energi elektryczn (Tabela 2.2.1.).
Tabela 2.2.1. Prognoza zapotrzebowania na energi elektryczn dla potrzeb budowy planu rozwoju
sieci przesyowej
Lata
2005
2007
2010
2015
2020
2025
173,5
191,0
220,3
TWh
Scenariusz
Oczekiwany
145,8
154,0
159,9
Porwnanie prognoz zapotrzebowania na energi elektryczn zobrazowano na rysunku 2.2.5.
PSE Operator S.A.
17
Wycig
250,0
200,0
TWh
150,0
100,0
Plan Rozwoju '09 sc. oczekiwany

50,0
Polityka Energetyczna_III_2009
0,0
2007
2010
2015
2020
2025
Lata
rdo: Plan Rozwoju 2009, Zacznik 2 do projekt Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku MG,
marzec 2009
Rys. 2.2.5. Porwnanie cieek wzrostu zapotrzebowania na energi elektryczn

2.3.3. Zapotrzebowanie szczytowe na moc elektryczn
Jedn z podstawowych wielkoci fizycznych i parametrem, sucym do projektowania obiektw
sieci przesyowej jest moc szczytowa zapotrzebowania.
Dynamika zmian mocy szczytowej w ubiegych latach bya dodatnia. W 2007 roku maksymalne
zapotrzebowanie na moc elektryczn wystpio w dniu 18 grudnia o godz. 16.30 i wynioso 24 611
MW. W kolejnym 2008 roku zapotrzebowanie maksymalne wystpio 4 stycznia i wynioso 25 120
MW. Warto ta bya wysza od wartoci z 2007 roku o 2,1 % i stanowia historycznie najwysz
warto szczytu rocznego odnotowan do koca 2008 roku. ciek wzrostu mocy szczytowej w
latach 2005 do 2008 prezentuje rysunek 2.2.6.
PSE Operator S.A.
18
Wycig
30
Wzrost 6,9 %
Moc [GW]
25
20
15
10
5
0
2005
2006
2007
2008
Lata
rdo: ARE S.A.
Rys. 2.2.6. Wzrost wielkoci mocy szczytowej w latach 2005 do 2008

W latach 2005 do 2008 skumulowany wzrost zuycia wynis 6,9%. Najwyszy roczny wzrost
zuycia wystpi w roku 2007 w stosunku do roku 2006 wynis 4,7%. rednioroczny wzrost
zuycia w latach 2001 do 2007 wynis nieco poniej 1,7% by znacznie wyszy od
redniorocznego wskanika 1,5% przyjtego w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030
roku.
Podsumowanie:
1. Przyjty w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku rednioroczny wzrost
zapotrzebowania na moc szczytow do 2030 roku w wysokoci 1,5% jest znacznie niszy ni
wskanik 1,7% w okresie 2005 do 2008.
2. Zaoony przez PSE Operator S.A. dla potrzeb planu rozwoju sieci przesyowej wzrost mocy
szczytowej jest wyszy ni okrelony w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku.
Podstawy do przyjcia wyszej prognozy zapotrzebowania s nastpujce:
2.1. Zaprojektowane w planie rozwoju sieci przesyowej obiekty bd pracoway w duszym
okresie ni horyzont czasowy obecnej edycji planu rozwoju. Z tego punktu oraz z punktu 1
wynika konieczno przyjcia dla potrzeb zaoe do planu rozwoju dodatniego marginesu
wraliwoci eliminujcego moliwe niedoszacowanie prognozy przyjtej w projekcie
Polityki energetycznej Polski do 2030 roku.
2.2. Sieci s budowane wg skwantyfikowanych standardw wymaga w zakresie paramentw
techniczno konstrukcyjnych.
2.3. Niski wskanik zuycia energii elektrycznej na jednego mieszkaca Polski w stosunku do
analogicznych wskanikw krajw UE, do poziomu, ktrych Polska aspiruje, przeoy si
rwnie na wzrost zapotrzebowania mocy, w tym mocy szczytowej,
2.4. Minimalizacja ryzyka zanienia prognozy w projekcie Polityki poprzez przyjcie
dodatniego marginesu wraliwoci wynikajcego z niskiego wskanika opisanego
w punkcie 1 powyej,
2.5. Obserwowany w ubiegych latach wzrost zapotrzebowania na moc i energi elektryczn by
pokrywany przez istniejce sieci. Rozbudowa sieci w tym okresie bya praktycznie
niemoliwa ze wzgldu na bariery prawne. Zalegoci z ulegych lat musz by nadrobione
w najbliszej przyszoci.
PSE Operator S.A.
19
Wycig
Biorc pod uwag w/w podstawy, dla potrzeb budowy planu rozwoju sieci przesyowej przyjto
nastpujca prognoz zapotrzebowania na moc szczytow tabela 2.2.2.
Tabela 2.2.2. Prognoza wzrostu mocy szczytowej dla potrzeb budowy planu rozwoju sieci
przesyowej
Lata
2005
2007
2010
2015
2020
2025
28 360
31 220
36 020
MW
Scenariusz
Oczekiwany
23 477
24 611
26 150
Naley podkreli, e prognozy zapotrzebowania bd miay mniejszy ni w ubiegych latach

wpyw na ksztat sieci wynikajcy z niniejszego planu rozwoju. W obecnej edycji planu rozwoju
sieci przesyowej podstawowe przesanki do ksztatowania sieci bd wynikay z:
1. Przyczenia do sieci przesyowej nowych rde konwencjonalnych, w tym w nowych
lokalizacjach;
2. Wzrostu mocy jednostkowej blokw przyczanych do sieci przesyowej konieczno
przyczania do sieci 400 kV;
3. Przewidywanych lokalizacji elektrowni jdrowych na obszarze kraju;
4. Miejsc przyczenia i wielkoci przyczanej mocy OZE do sieci przesyowej i sieci
dystrybucyjnej (o mocach wynikajcych z celw pakietu klimatycznego);
5. Zmian strukturalnych ukadw zasilania poszczeglnych wojewdztw majcych na celu
zwikszenie pewnoci zasilania, w tym szczeglnych wymaga obszarw zurbanizowanych;
6. Zmiennoci charakterystyki pracy OZE i koniecznoci przystosowania sieci przesyowej do
szybkozmiennych kierunkw przepywu mocy;
7. Koniecznoci rozbudowy elementw sieci penicej rol tzw. rde mocy interwencyjnej
8. Realizacji pocze transgranicznych wynikajcych z podpisanych umw.
2.3. Strona podaowa energii elektrycznej (stan obecny i rozwj)

2.3.1. rda konwencjonalne
Wielko mocy osigalnych rde wytwrczych na koniec 2008 roku (dane wstpne) bya
nastpujca:
1. Elektrownie zawodowe
23 799 MW
2. Elektrociepownie
6 376 MW
3. Odnawialne rda energii
1 532 MW
a. Elektrownie wodne
852 MW
b. Farmy wiatrowe
306 MW
c. Inne
74 MW
4. Elektrownie szczytowo pompowe
1 406 MW
5. Energetyka przemysowe i rda rozproszone
2 433 MW
Suma mocy osigalnej na koniec roku 2008 zgodnie z danymi powyej wyniosa 35 546 MW.
W horyzoncie lat objtych planem rozwoju sieci przesyowej zaszy i prognozowane s nastpujce
zmiany w wielkoci i strukturze rde wytwarzania energii elektrycznej:
PSE Operator S.A.
20
Wycig
1. W roku 2008 do systemu elektroenergetycznego kraju przyczony zosta blok 464 MW

w Ptnowie. Kolejna jednostka wytwrcza w elektrowni agisza jest w trakcie prb i testw w
zakresie prowadzonego ruchu prbnego po pierwszej synchronizacji z systemem przesyowym.
W roku 2010 planowane jest uruchomienie najwikszej jak dotychczas jednostki wytwrczej w
kraju o mocy 850 MW brutto w elektrowni Bechatw.
2. Planowane wycofania istniejcych blokw z przyczyn ekologicznych lub technicznych: W
okresie 2009 2015 gwnej przyczyny wycofa naley upatrywa w zwizku z zaostrzeniem
norm dotyczcych emisji SO2, natomiast dla okresu lat 2016-2020 intensyfikacja wycofa jest
efektem zaostrzenia kryteriw emisji NOx. Rwnoczenie w obu tych podokresach spodziewany
jest proces wycofa zwizany z naturalnym procesem starzenia jednostek wytwrczych.
Podsumowujc, w okresie lat 2009 2025 naley spodziewa si w elektrowniach systemowych
ubytkw rzdu 9 GW mocy osigalnej.
Rozkad ubytkw w czasie oraz w grupach prezentuje Tabela 2.3.1.
Tabela 2.3.1. Przewidywane ubytki mocy osigalnych w el. systemowych w latach 2009-2025
Lata
Ubytki mocy o charakterze
technicznym [MW]
Ubytki mocy o charakterze
ekologicznym [MW]
Cakowity ubytek mocy w okresach
[MW]
2009-2015
2016-2020
2021-2025
206
1790
2599
1610
2886
1816
4676
2599
Pod koniec 2008 roku do PSE Operator S.A. trafiy wnioski o przyczenie do sieci przesyowej
blokw wytwrczych o cznej mocy ok. 23 GW. Wnioski zoyy wikszo duych firm
dziaajcych na polskim rynku i kilka zagranicznych.
Jest to efekt ustale szczytu energetycznego UE z grudnia 2008 dotyczcych fizycznie
rozpocztych inwestycji budowy rde wytwrczych oraz planowanych zamierze inwestorw
w sektorze wytwarzania energii elektrycznej.
Lawina zoonych wnioskw bya efektem ustale podjtych podczas unijnego szczytu na temat
pakietu energetyczno-klimatycznego, ktry mia miejsce w Brukseli w grudniu ubiegego roku.
Zgodnie z jednym z ustale elektrownie nie bd musiay od 2013 r. kupowa wszystkich
potrzebnych im uprawnie do emisji CO2 i dostan bezpatnie 70 proc. z nich. Przydziaem
bezpatnych uprawnie objte zostay jedynie elektrownie obecnie pracujce lub te, ktrych budowa
zostaa fizycznie rozpoczta przed kocem 2008 r.
Na rysunku 2.3.1. zaprezentowano potencjaln struktur rde wytwrczych dostpnych w
systemie energetycznym kraju dla pokrycia wzrostu zapotrzebowania w horyzoncie lat 2010-2025
(na tle danych z lat statystycznych 2006-2009).
PSE Operator S.A.
21
Wycig
60000
55000
50000
45000
Moc [MW]
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
Rok
El.zawodowe istniejce
EC. zawodowe istniejce
El. wodne
El. szczytowo-pompowe
EC przemysowe i rda rozproszone
El. wiatrowe
Inne rda odnawialne
Nowe rda systemowe - zdeterminowane
Nowe rda systemowe - istniejce lokalizacje
Nowe rda systemowe - nowe lokalizacje
rdo: PSE Operator S.A.
Rys. 2.3.1. Potencjalna struktura rde wytwrczych do roku 2025

Dodatkowo zgodnie z informacjami zawartymi w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030
roku- w ktrej podjto inicjatyw budowy na terenie Polski elektrowni jdrowej PSE Operator
SA uwzgldni w projekcie Planu Rozwoju dla zamodelowania struktury sieci przesyowej
uruchomienie elektrowni jdrowej.
Na podstawie prognozowanego zapotrzebowania szczytowego oraz planowanej mocy osigalnej

rde krajowych okrelono marginesy mocy w systemie dla skrajnych wariantw pracy FW
(Tabela 2.3.2.).
Tabela 2.3.2. Wielko marginesu mocy w rnych wariantach pracy FW w latach

LATA
2009
2015
2020
2025
Zapotrzebowanie szczytowe na moc [MW]
25660
28360
31210
36010
Moc osigalna rde krajowych [MW], w tym:
35754
45558
52892
56510
-200
-235
-235
-235
Saldo wymiany midzysystemowej

Sie przesyowa [MW]
Sie dystrybucyjna [MW]
PSE Operator S.A.
22
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
Wycig
Suma mocy do pokrycia zapotrzebowania

szczytowego
- z 5% udziaem farm wiatrowych [MW]
35241
40488
44739
46629
- bez udziau farm wiatrowych [MW]
35214
40221
44310
46109
- z 5% udziaem farm wiatrowych [%]
36
42
42
29
- bez udziau farm wiatrowych [%]
36
41
41
27
Margines mocy
2.3.2 Farmy wiatrowe

Obecnie mona zaobserwowa cigy przyrost mocy farm wiatrowych (FW), zgaszany przez
inwestorw we wnioskach o przyczenie do sieci przesyowej oraz dystrybucyjnej. Aktualnie (stan
na czerwiec 2009 r.) wydane s warunki przyczenia do sieci farm wiatrowych o mocy
przyczeniowej ok. 12,1 GW (w tym 2,6 GW do NN, 6,9 GW do WN i 2,6 do SN). W celu
wyprowadzenia mocy z wzw do ktrych s podczone FW naley zapewni odpowiedni
infrastruktur sieciow.
Farmy wiatrowe s rdem mocy, ktre pracuje bardzo niestabilnie. Rozwj FW stwarza
nowe uwarunkowania w ksztatowaniu sieci a zwaszcza powiza obszarw ich lokalizacji
poprzez sie ze rdami systemowymi. Stawia rwnie nowe wymagania w zakresie
ksztatowania wielkoci rezerw wirujcych w konwencjonalnych rdach systemowych i jej
dostpnoci dla pokrycia zapotrzebowania w sytuacji braku generacji w obszarach o nasilonej
lokalizacji farm wiatrowych.
Rozwj generacji odnawialnej jako efekt planowanej cieki dochodzenia do celw pakietu
klimatycznego: w wyniku okrelonego przez pakiet klimatyczny obligatoryjnego udziau zuycia
energii elektrycznej wytworzonej przez odnawialne rda energii nastpi konieczno przyczenia
takich rde do sieci przesyowej i sieci dystrybucyjnej.
Dla spenienia w/w warunkw, przy:
prognozowanym krajowym zuyciu energii elektrycznej,
prognozowanej produkcji energii w OZE z innych rde odnawialnych ni farmy wiatrowe,
prognozowanym, rednim czasie pracy FW w cigu roku,
prognozuje si, potrzeb uruchomienia mocy osigalnych w FW na poziomie zaprezentowanym
w Tabeli 2.3.3.
PSE Operator S.A.
23
Wycig
Tabela 2.3.3. Szacunkowe wielkoci mocy osigalnej FW do 2025 roku.

Lata
Moc farm wiatrowych [MW]
2015
5,3
2020
8,6
2025
10,4
Na podstawie wydanych warunkw przyczenia, ewidencji wnioskw o wydanie warunkw

przyczenia oraz wnioskw o okrelenie zakresu analiz niezbdnych do okrelenia warunkw
przyczenia PSE Operator S.A. okreli obszary sieciowe, do ktrych planowane jest przyczenie
FW.
Stan aktualny w zakresie wydanych oraz okrelonych przez OSD oraz OSP warunkw przyczenia
przedstawiono na rysunku 2.3.2. (kolor bkitny), natomiast skal okrelonych zaoe do ekspertyz
przyczeniowych farm wiatrowych do KSE prezentuj na tym samym rysunku liczby w kolorze
czarnym.
Natomiast na rysunku 2.3.3 zaprezentowano odpowiednio w poszczeglnych latach obszary
lokalizacji farm wiatrowych dla roku 2015. Schemat sieci przesyowej pokazany na tych rysunkach
odnosi si do stanu sieci na 2009 rok. Pokazane na tym schemacie wielkoci generacji farm
wiatrowych zostay uwzgldnione w rnych wariantach w ramach analiz technicznych bdcych
podstaw analityczn planu rozwoju.
PSE Operator S.A.
24
Wycig
Rys. 2.3.2. Stan aktualny w zakresie wydanych oraz okrelonych przez OSD oraz OSP warunkw
przyczenia oraz okrelonych zaoe do ekspertyz przyczeniowych farm wiatrowych do KSE
(na mapie sieci przesyowej stan 2009)
PSE Operator S.A.
25
Wycig
Rys. 2.3.3. Obszary lokalizacji farm wiatrowych do roku 2015 (na mapie sieci przesyowej stan
2009)
PSE Operator S.A.
26
Wycig
W celu wyprowadzenia prognozowanej mocy z farm wiatrowych naley wybudowa w krajowym

systemie przesyowym okoo 660 km linii 400 kV do 2015 r. Dalszy rozwj energetyki wiatrowej w
kolejnych latach wymaga znaczcej rozbudowy sieci 400 kV.
2.4. Wsppraca z Operatorami Systemw Dystrybucyjnych
Wanym elementem w procesie planowania rozwoju sieci przesyowej s plany rozwoju sieci
opracowywane przez OSD. Koordynacja rozwoju sieci przesyowej z rozwojem sieci
dystrybucyjnej pozwala na optymalne pod wzgldem ekonomicznym i technicznym
zwymiarowanie potrzeb inwestycyjnych dla kadej ze stron. Ze zintegrowanego planowania
rozwoju sieci przesyowej i dystrybucyjnej 110 kV wynikaj potrzeby lokalizacji nowych miejsc
dostarczania energii, wzmacniania istniejcych, budowy nowych stacji NN/WN oraz uruchamiania
nowych transformacji NN/WN. Integrowanie planw rozwoju sieci zamknitej jest nowym
elementem procesu planowania rozwoju sieci przesyowej.
Dostp do nowych technologii uatwia procesy budowy, natomiast rosnce wymagania zwaszcza w
zakresie ochrony rodowiska bd powodoway konieczno wikszej integracji dziaa w procesie
rozwoju sieci, budowy linii wielotorowych i wielonapiciowych oraz stosowania w uzasadnionych
przypadkach pocze kablowych.
PSE Operator S.A., w miesicach marzec kwiecie 2009 r. odby szereg spotka z Operatorami
Systemw Dystrybucyjnych w celu omwienia zamierze rozwojowych w sieci przesyowej i
dystrybucyjnych na obszarach poszczeglnych OSD. Na przeprowadzonych spotkaniach OSP
poinformowa OSD o swoich zamierzeniach inwestycyjnych stacyjnych i liniowych oraz o
zamierzeniach wytwrcw energii elektrycznej na obszarach OSD. W wyniku spotka ustalono
zasady wsppracy przy tworzeniu kolejnych edycji Planw Rozwoju, podkrelono potrzeb
wymiany informacji rozwojowych midzy OSD a OSP oraz wskazano na potrzeb wzmocnienia
istniejcych i budowy nowych wzw czcych sie przesyow z sieci dystrybucyjn, a take
nowych sprze pomidzy sieciami 220 i 400 kV w celu poprawy pewnoci zasilania
poszczeglnych obszarw OSD.
Operatorzy zwrcili szczegln uwag na problem zwizany ze zgaszaniem przez rnych
inwestorw bardzo duej iloci nowych mocy rde wiatrowych do przyczenia do KSE i
podkrelili konieczno optymalnego rozwoju sieci przesyowej i dystrybucyjnej 110 kV ze
wzgldu na wyprowadzenie z nich mocy. Ze wzgldu na wydane warunki przyczenia dla rde o
mocy ponad 10 GW ( mocy speniajcej wymagania pakietu klimatycznego do roku 2025),
Operatorzy podkrelili konieczno ograniczenia wydawania warunkw przyczenia do sieci
przesyowej.
Operatorzy wyrazili wol wsppracy przy wprowadzeniu do wojewdzkich planw
zagospodarowania przestrzennego zamierze inwestycyjnych wynikajcych ze skoordynowanych
planw rozwoju OSD i OSP.
PSE Operator S.A.
27
Wycig
OSD wsppracuj z OSP przekazujc zamierzenia inwestycyjne w swojej sieci wynikajce ze

zwikszenia pewnoci zasilania oraz z przycze nowych farm wiatrowych (FW), ktre s
uwzgldniane przy tworzeniu PR przez OSP.
Uwarunkowania majce wpyw na prac i rozwj sieci zamknitej:

Niewystarczalno systemu dla stanu przyszego,
Rozwj wytwarzania konwencjonalnego,
Rozwj energetyki wiatrowej,
Warunki niezawodnej pracy sieci potrzeba nowych sprze NN/110 kV,
Wzrost mocy zwarciowej,
Lokalizacja nowych inwestycji w terenie prawo drogi,
Waciwa wymiana informacji o zamierzeniach rozwojowych Operatorw tworzenie
odpowiednich baz danych
Analizy systemowe opracowywane na rzecz perspektywicznego bezpieczestwa dostaw energii
elektrycznej oraz przycze nowych jednostek wytwrczych zarwno konwencjonalnych, OZE,
jak i jdrowych, wykazuj potrzeb rozbudowy sieci przesyowej. Plan dziaa w tym zakresie
moe by kompleksowo opracowany dopiero w wyniku uzgodnie planw sporzdzanych przez
OSD i po ich ocenie pod wzgldem spjnoci z Planem Rozwoju Sieci Przesyowej (PRSP).
Koordynacja rozbudowy sieci w chwili obecnej dotyczy ustalenia wsplnych inicjatyw
obejmujcych budow bd rozbudow wzw sieciowych NN/110 kV oraz rozwizywania
problemw rozbudowy sieci w tym zwikszania przepustowoci istniejcych linii wynikajcych z
potrzeby przyczenia nowych jednostek wytwrczych zgodnie z okrelonymi warunkami
przyczenia. Radykalne zmiany w rozbudowie sieci zamknitej (sie o napiciu 110, 220 i 400 kV)
i tworzenie planw rozwoju, powinny powstawa na podstawie wnioskw wynikajcych z
realizowanych wsplnie z OSD analiz pracy sieci.
W strategii rozbudowy sieci zamknitej przyjto generaln zasad rozbudowy sieci o napiciu
400 kV stanowic szkieletow i oczkow sie przesyow z odcieniem funkcji przesyowych
penicych dotychczas w wielu obszarach przez sie o napiciu 110 kV. W sieci 110 kV a
zwaszcza w liniach napowietrznych konieczne jest podjcie dziaa zmierzajcych do
zlikwidowania tzw. ,,wskich garde przesyu spowodowanych w wikszoci przypadkach cigw
liniowych zbyt maymi przekrojami lub niejednorodnoci przekrojw przewodw fazowych na
poszczeglnych odcinkach linii, brakiem rezerwowania sieci dla stanw awaryjnych oraz
niewystarczajcych zdolnoci przesyowych poszczeglnych cigw liniowych. OSP na podstawie
przeprowadzonych analiz rozpywowych rekomenduje podjcie przez OSD odpowiednich dziaa
inwestycyjnych w swojej sieci w celu zlikwidowania tych ogranicze.
W zwizku z rnic w horyzontach planistycznych wystpujcych w planach rozwoju OSP i OSD

(15 lat OSP, 3 lata OSD) istnieje konieczno perspektywicznego patrzenia na rozwj sieci obu
operatorw w dugim horyzoncie czasowym.
OSP i OSD, majc na uwadze rozwj sieci zamknitej oraz potrzeb odciania sieci 110 kV w celu
poprawy bezpieczestwa pracy KSE oraz poprawy niezawodnoci dostarczania energii elektrycznej
planuj nowe miejsca sprze sieci przesyowej z sieci dystrybucyjn. Podczas spotka z OSP,
PSE Operator S.A.
28
Wycig
OSD przedstawili swoje zapotrzebowanie na nowe sprzenia z sieci przesyow poprawiajce

bezpieczestwo zasilania poszczeglnych obszarw.
2.4.1. Rozwj wytwarzania konwencjonalnego

W zwizku z planowanym przyrostem nowych mocy w istniejcych elektrowniach systemowych
oraz budow jednostek wytwrczych w nowych lokalizacjach, OSP jest zobligowany do
zaplanowania odpowiedniej rozbudowy infrastruktury sieciowej zapewniajcej wyprowadzenie
mocy z poszczeglnych wzw. Wraz z rozbudow sieci przesyowej powinna by rwnolegle w
sposb skoordynowany realizowana rwnie rozbudowa sieci dystrybucyjnej. Zakres rozbudowy
sieci zamknitej w tych wzach powinien by przedmiotem wsplnych uzgodnie operatorw w
celu stworzenia optymalnych warunkw prowadzenia ruchu sieci, w tym likwidacji ogranicze
sieciowych zwaszcza w stanach awaryjnych pracy sieci (n-1) .
W obecnych uwarunkowaniach rynkowych nowobudowane bloki charakteryzuj si wysokim
poziomem mocy sigajcym do 1000 MW, co skutkuje ich przyczaniem do sieci 400 kV. Trwa
jednoczenie proces wycofywania z pracy jednostek przestarzaych technicznie przyczonych
najczciej do sieci 110 kV. Powysze dziaania skutkuj potrzeb zwikszenia liczby transformacji
NN/WN w systemie, co z kolei najczciej skutkuje potrzeb dodatkowej rozbudowy sieci 110 kV.
Celowym jest wypracowanie przez OSP i OSD takiego modelu ksztatowania rozwoju sieci ktry
pozwoli wskaza inwestorom odpowiednich miejsc sieciowych do ktrych w sposb
bezkonfliktowy i ekonomicznie uzasadniony bdzie mona przyczy jednostki wytwrcze o
okrelonych parametrach i zdolnociach ruchowych. Powysze dziaania zapewni warunki
bezpieczestwa dostaw energii optymalizujc koszty rozbudowy i prowadzenie ruchu systemu. W
obecnej edycji planu rozwoju podjto pierwsze kroki nad wypracowaniem nowych warunkw i
zasad planowania rozwoju sieci przesyowej w skoordynowaniu z planowaniem po stronie OSD.
2.4.2 Rozwj energetyki wiatrowej
Rwnolegle do rozwoju rde konwencjonalnych planowany jest przyrost mocy w rdach
wiatrowych. Planowane FW przyczane bd do istniejcych wzw sieciowych przez
dedykowane transformatory lub te do nowych stacji NN/110 kV, ktrych budowa zostaa
potwierdzona analizami oraz wypracowana w porozumieniu OSP z OSD.
Ze wzgldu na przyczenie FW, podobnie jak w przypadku rde konwencjonalnych, naley
zaplanowa odpowiedni rozbudow infrastruktury sieciowej oraz skoordynowa rozbudow sieci
dystrybucyjnej z rozbudow sieci przesyowej.
Dla stanw awaryjnych N-1, cz mocy wytworzonej w FW przyczonych do sieci przesyowej
moe istotnie dociy sie dystrybucyjn. Niezbdny jest zatem dla takich sytuacji odpowiedni
rozwj sieci 110 kV. W sytuacjach, kiedy z rnych wzgldw nie jest to moliwe (np. ze wzgldu
na opnienie realizacji poszczeglnych inwestycji sieciowych wzmocnienia sieci) naley
zapewni w umowach przyczeniowych moliwo zanienia wytwarzania w odpowiednich FW.
W zwizku z koniecznoci zaplanowania optymalnego skoordynowanego rozwoju sieci
przesyowej i dystrybucyjnej zapewniajcego wyprowadzenie mocy z jednostek wytwrczych w
tym FW, wystpuj potrzeby odwrcenia obecnych relacji w ktrej to najczciej wytwrcy
PSE Operator S.A.
29
Wycig
poprzez wnioski o przyczenie jednostek wytwrczych ksztatuj zakres budowy i rozbudowy

systemu elektroenergetycznego.
Ze wzgldu na skal oraz wielkoci mocy w skadanych wnioskach o przyczenie FW do sieci,
celowym jest wskazywanie przez OSP i OSD wzw sieciowych do ktrych mona przycza
FW, a take miejsc, gdzie jest ju potrzeba wstrzymania procesu wydawania warunkw
przyczenia do sieci (np. gdy przyrost mocy FW w wle jest wikszy ni zapotrzebowanie w
danym obszarze).
PSE Operator S.A. uwaa za celowe i uzasadnione przyjcie zasady odciania sieci 110 kV z
penienia przez ni w wielu obszarach funkcji przesyowej. Moe by osignite poprzez skuteczn
rozbudow sieci przesyowej i wprowadzenie przez OSD uzgodnionych podziaw w sieci 110 kV.
2.4.3. Moc zwarciowa nowa konfiguracja dla sieci 110 kV
W zwizku ze zmian struktury wytwarzania polegajcej na wycofywaniu jednostek wytwrczych
maej mocy (rzdu 100-200 MW) i zastpowaniem ich nowoczesnymi generatorami o mocy rzdu
800-1000 MW, zachodzi potrzeba rozbudowy sieci przesyowej i dystrybucyjnej.
Wraz z przyrostem mocy w poszczeglnych wzach oraz budow nowych cigw liniowych,
nastpuje zwikszenie poziomw mocy zwarciowych w poszczeglnych wzach sieciowych. W
sytuacjach, gdy moc zwarciowa osiga graniczne wielkoci wynikajce z wytrzymaoci
aparaturowej naley albo dopasowa aparatur do nowych wielkoci prdw zwarciowych albo
znale sposb na jej ograniczenie.
S rne sposoby na ograniczanie mocy zwarciowej. Jednym z najprostszych sposobw
ograniczania prdw zwarciowych jest stosowanie staych podziaw i odpowiednich ukadw
pracy sieci.
Stay podzia sieci na nie wsppracujce poczone ze sob obszary jest powszechnie stosowany
w sieci 110 kV. Ze wzgldu na pewno zasilania odbiorcw energii elektrycznej sie 110 kV dzieli
si na sekcje zasilane z kilku transformatorw NN/110 kV lub lokalnych elektrowni usytuowanych
w rnych stacjach. Sterowanie poziomem wartoci prdw zwarciowych ma istotne znaczenie w
doborze parametrw wytrzymaociowych aparatury zwaszcza czeniowej a brak koordynacji w
tym zakresie grozi rozlegymi awariami sieciowymi. Praca sieci zamknitej bez wprowadzenia
optymalnego sekcjonowania stanowi kolejne zagroenie w postaci przenoszenia si zakce
zwaszcza w sytuacji braku selektywnoci w eliminowaniu uszkodzonych elementw sieci.
Wzorem zatem wielu operatorw systemw elektroenergetycznych podjto decyzje o
wprowadzeniu sekcjonowania sieci zwaszcza w duych aglomeracjach miejskich. Powysze
decyzje s jednym z elementw dziaa nad dotrzymaniem postanowie w zakresie dotrzymania
standardowych parametrw zwarciowych dla aparatury czeniowej przyjtej w instrukcjach i
standardach przez OSP i OSD. W chwili obecnej przyjto w standardach technicznych nastpujce
poziomy wielkoci prdw zwarciowych dla poszczeglnych poziomw napi.
Typoszeregi aparatury czeniowej stosowanych w stacjach NN i WN:
a) 110 kV 40, 50 kA
b) 220 kV 50, 63 kA
c) 400 kV 50 kA.
PSE Operator S.A.
30
Wycig
W zwizku z przekroczeniami prdw zwarciowych w sieci 110 kV OSP podj dziaania w

porozumieniu z OSD, majce na celu wyznaczeniu optymalnej konfiguracji sieci 110 kV. Prace w
tym zakresie zostay rozpoczte w 2009 r. i bd zakoczone do 2010 roku. Wprowadzajc nowe
zasady i warunki pracy sieci zamknitej naley pamita o dotrzymaniu parametrw
niezawodnociowych tworzonego ukadu pracy tej sieci, co jest zwizane z odpowiednim
wyposaeniem sieci w automatyki systemowe i systemy sterowania i nadzoru warunkw pracy.
2.5. Wsppraca z wytwrcami (wnioski, warunki przyczenia)

Procedura przyczenia obiektw m.in. farm wiatrowych do sieci elektroenergetycznej jest
okrelona w Rozporzdzeniu Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegowych
warunkw funkcjonowania systemu elektroenergetycznego Dz. U. Nr 93, poz. 623 z dnia 29 maja
2007 r. zgodnie z aktem nadrzdnym mianowicie ustaw Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr
89,poz.625, z pn. zm).
W myl regulacji zawartych ww. rozporzdzeniu, inwestor ubiegajcy si o przyczenie farmy
wiatrowej do sieci elektroenergetycznej powinien zoy do przedsibiorstwa energetycznego
zajmujcego si przesyaniem lub dystrybucj energii elektrycznej wniosek o okrelenie warunkw
przyczenia, zawierajcy wszystkie wymagane zaczniki. Kluczowym zacznikiem do
przedmiotowego wniosku jest ekspertyza wpywu przyczenia farmy wiatrowej na prac
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), wykonywana na zlecenie podmiotu
ubiegajcego si o przyczenie do sieci przez instytucj, posiadajc niezbdne kompetencje i
dowiadczenie w przedmiotowym zakresie.
Przed wykonaniem przedmiotowej ekspertyzy inwestor powinien wystpi do w/w
przedsibiorstwa energetycznego o okrelenie zakresu i warunkw jej wykonania. W przypadku
realizacji przycze podmiotw zaliczanych do II-giej grupy przyczeniowej istnieje dodatkowo,
obowizek uzgodnie w/w zakresu z operatorem systemu przesyowego. Po otrzymaniu
kompletnego wniosku o okrelenie warunkw przyczenia, przedsibiorstwo energetyczne
przystpuje do opracowania warunkw przyczenia, ktre zostan przesane wnioskodawcy, wraz
z projektem umowy o przyczenie. Tu rwnie w przypadku podmiotw zaliczanych do II-giej
grupy przyczeniowej istnieje potrzeba uzgodnie warunkw przyczenia z operatorem systemu
przesyowego. Okres wanoci warunkw przyczenia wynosi 2 lata. Podpisana umowa o
przyczenie stanowi podstaw do rozpoczcia realizacji prac projektowych i budowlanomontaowych, na zasadach okrelonych w umowie.
Spka Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. penica na obszarze Polski rol operatora
systemu przesyowego obserwuje w ostatnim okresie 3 lat, dynamiczne zainteresowanie w obszarze
przycze do KSE, gwnie instalacji farm wiatrowych. Planowane przyczenia maj miejsce
zarwno na poziomie wysokich napi (110 kV) jak rwnie do sieci najwyszych napi 220 kV i
400 kV. Moce przyczeniowe instalacji farm wiatrowych planowanych do przyczenia do sieci
110 kV operatorw systemw dystrybucyjnych zawieraj si od 5 MW do 200 MW, a do sieci
operatora systemu przesyowego od 42 MW do 1560 MW.
OSP wyda i uzgodni warunki przyczenia do sieci 110 kV i sieci przesyowej dla farm
wiatrowych na czn moc 9563 MW. Ponadto do OSP wpyny wnioski o okrelenie zaoe do
ekspertyz wpywu przyczenia na KSE farm wiatrowych na czn moc ok. 66 GW.
PSE Operator S.A.
31
Wycig
Uwzgldniajc powysze uwarunkowania niezbdne staje si wypracowanie nowych zasad do

strategii przyczania FW. Opracowanie nowej strategii przyczania FW powinno uwzgldnia
dotychczasowe dowiadczeniach operatorw i inwestorw oraz zebranych opiniach ekspertw
zewntrznych dotyczcej tej problematyki.
Zdaniem OSP powinno si uwzgldni nastpujce aspekty:
a) zapewnienie prawnych moliwoci skonsolidowania przez operatorw mocy planowanych
FW do wzw sieci dystrybucyjnej i przesyowej,
b) wykonanie analiz optymalizujcych koszty rozbudowy sieci uwzgldniajc rwnie
obnienie opat za przyczenie FW w wyniku konsolidacji mocy FW do poszczeglnych
wzw,
c) stworzenie narzdzi prawnych dla zapewnienia warunkw bezpieczestwa praca systemu
elektroenergetycznego poprzez skoordynowanie przyczenia jednostek wytwrczych
konwencjonalnych ze rdami OZE,
d) operatorzy zgodnie z planowan nowelizacj Prawa Energetycznego wska zgodnie wzy
sieciowe do ktrych bd mogy by przyczone jednostki wytwrcze w tym OZE,
e) opracowana zostanie wsplnie z inwestorami FW koncepcja systemu monitorowania pracy
OZE,
f) inwestorzy zostan zobligowani do opracowania realnych harmonogramw realizacji
swoich inwestycji zharmonizowanych z planami rozwoju sieci opracowanymi przez
operatorw,
g) wypenione zostanie w sposb optymalny kosztowo warunek pokrycia zapotrzebowania na
energi elektryczn z OZE zgodnie z polityk energetyczn kraju,
Tworzeniu nowej edycji Planu Rozwoju towarzyszy szereg nowych okolicznoci majcych
zdecydowany wpyw na planowany rozwj sieci przesyowej, zasadniczym tego elementem s
wnioski przyczeniowe zgoszone przez wytwrcw energii elektrycznej w tym spodziewane i
planowane zmiany w mocy osigalnej w najbliszej perspektywie w obecnych rdach
systemowych.
W zamieszczonych w rozdziale tabelach i wykresach przedstawiono zagregowane plany
wytwrcw energii na podstawie zgoszonych wnioskw o przyczenie oraz planw wycofa
mocy.
W tabeli 2.5.1 przedstawiono zagregowane zmiany mocy osigalnej w istniejcych elektrowniach
systemowych w horyzoncie roku 2025 natomiast na rysunku 2.5.1 pokazano to graficznie..
Tabela 2.5.1. Zagregowane zmiany mocy osigalnej [MW] w istniejcych elektrowniach
systemowych
2009
Lata
moc
osigalna
[MW]
2015
moc
wycofana
[MW]
nowe
moce
[MW]
2025
2020
moc
osigalna
[MW]
moc
wycofana
[MW]
nowe
moce
[MW]
moc
osigalna
[MW]
moc
wycofana
[MW]
nowe
moce
[MW]
moc
osigalna
[MW]
PSE Operator S.A.
32
Wycig
RAZEM: 25057
-1716
moc osigalna
6088
29429
-4676
wycofane moce
4910
29663 -2579
2710
29794
nowe moce
35000
30000
moc [MW]
25000
20000
15000
10000
5000
0
-5000
2009
2015
2020
2025
Rok
Rys.2.5.1. Zagregowane zmiany mocy osigalnej [MW] w istniejcych elektrowniach systemowych

Inwestorzy zgosili rwnie zamiary budowy elektrowni w nowych lokalizacjach na sumaryczn
moc 8324 MW do roku 2025. Plany w perspektywie 2020 do 2025 s z dotychczasowego
dowiadczenia mao precyzyjne. Operator przy wykorzystywaniu tych danych do analiz zdaje sobie
spraw z ich ograniczonej wiarygodnoci, a odpowiedzialno za rzetelno informacji pozostawia
po stronie zgaszajcych. Niemniej jedna informacje pozyskane t drog bd korygowane w
trakcie prac nad analiz warunkw technicznych przyczenia, niemniej OSP jest zobligowane do
wykonania analiz scenariuszy rozbudowy sieci zapewniajcej stworzenie warunkw przyczenia
zaplanowanych jednostek. W przypadku wycofania przez Inwestorw niektrych wnioskw o
przyczenie ww. elektrowni systemowych rozbudowa sieci przesyowej umoliwiajca
przyczenie tych elektrowni bdzie zaniechana. Zmiany i precyzyjne okrelenie inwestycji
zwizanych z przyczeniem nowych jednostek wytwrczych bdzie okrelone po podpisaniu
umw o przyczenie do sieci przesyowej. W zwizku z tym w kolejnej edycji Planu Rozwoju
rozbudowa sieci przesyowej w celu wyprowadzenia nowej mocy wytwrczej moe ulec
modyfikacji.
Okres planistyczny do roku 2020 jest natomiast bardzo krtkim dla rozbudowy sieci zapewniajcej
przyczenie i wyprowadzenie mocy z planowanych lokalizacji, nowe moce s jednoczenie
niezbdne da zbilansowania pokrycia zapotrzebowania na moc energie w tym horyzoncie
czasowym. Dlatego te OSP podj szereg dziaa nad przygotowaniem warunkw niezbdnej
rozbudowy sieci dotyczy to zwaszcza:
zgoszeniem wszystkich planowanych zamierze do planw przestrzennych
zagospodarowania kraju i wojewdztw,
PSE Operator S.A.
33
Wycig
rozpoczto wsplnie z inwestorami realizacj prac studialnych nad wykonaniem

koncepcji i prac projektowych niezbdnych dla zapewnienia realizacji tych zamierze,
dokonano zgosze do mpzp niektrych planowanych zamierze
wsplnie z inwestorami przygotowywane s harmonogramy dziaa dla realizacji
zamierze.
Sumaryczn planowan moc osigalna rde systemowych w KSE uwzgldniajca zmiany w

generacji (uruchomienie nowych jednostek oraz planowane wycofania ) na przestrzeni okresu
planistycznego przedstawia rysunek 2.5.2.
moc osigalna
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
2009
2015
Rok
2020
2025
Rys. 2.5.2. Moc osigalna w rdach systemowych [MW] ( bez EJ )

Poniej przedstawiono rwnie zgoszone planowane rozbudowy i budow nowych mocy w
elektrociepowniach zawodowych (tabela 2.5.2.). S to jednostki najczciej wykorzystujce gaz
tzw. systemowy do produkcji energii cieplnej i elektrycznej. Dla wikszoci tego typu inwestycji
nie powinno stanowi problemu z ich przyczeniem do sieci zamknitej 220 i 110 kV.
Tabela 2.5.2. Planowane rda w EC zawodowych
LATA
2015
2020
[MW] [MW]
RAZEM:
594,4
1054,4
2025
[MW]
1054,4
W tabeli poniej (Tabela 2.5.3.) przedstawiono planowan na podstawie danych bdcych w

dyspozycji OSP struktur pokrycia zapotrzebowania na moc w okresie planistycznym. Zestawione
dane naley traktowa bardzo optymistycznie, ale s one wynikiem procesw planowania
uruchomie jednostek wytwrczych przez inwestorw, a OSP nie dysponuje narzdziami
sprawdzajcymi wiarygodno tych zamierze. Biorc pod uwag obecny stan uregulowa pranych
OSP jest zobowizany do przyjcia wszystkich zgosze jednakowo traktujc wszystkich
inwestorw zwaszcza w sytuacji nieodlegego zagroenia braku pokrycia zapotrzebowania w KSE.
Planowane wielkoci mocy w rdach odnawialnych OZE zostay przyjte na bazie
PSE Operator S.A.
34
Wycig
obligatoryjnych dla naszego kraju wymaganych Dyrektyw wielkoci energii pochodzcej z tych
rde.
Zaoono rwnie stopniowe dochodzenie do obligatoryjnych wielkoci energii na przestrzeni
okresu planistycznego majc na uwadze obecny stan realizacji umw przyczeniowych.
Tabela 2.5.3.Struktura pokrycia zapotrzebowania w kraju
LATA
Zapotrzebowanie szczytowe na moc [MW]
Moc osigalna rde konwencjonalnych [MW]
Moc osigalna rde krajowych [MW], w tym:
JWCD [MW]
elektrownie zawodowe [MW]
EC zawodowe[MW]
elektrownie wodne[MW]
farmy wiatrowe[MW]
inne OZE[MW]
ESP[MW]
EC przemysowe i rda rozproszone[MW]
nowe rda systemowe [MW]:
zdeterminowane[MW]
w istniejcej lokalizacji[MW]
w nowych lokalizacjach [MW]
2009
25660
34180
35754
24204
24204
6129
929
540
105
1406
2441
0
0
0
0
2015
28360
39067
45558
28809
22911
6363
954
5337
200
1406
2489
5898
858
5040
0
2020
31210
42981
52831
35617
18235
3429
974
8582
294
1406
2529
17382
858
9950
6634
2025
36010
44752
56510
37348
15656
3429
990
10401
367
1406
2569
21692
858
12660
8234
Majc na uwadze struktur globaln strony popytowej w KSE w tym zapotrzebowanie na moc
szczytow oraz ksztatowania si zapotrzebowania w dolinie obcienia KSE, poniej w dwch
zestawieniach tabelarycznych (Tabela 2.5.4. i 2.5.5.) oraz na dwch rysunkach (Rys. 2.5.3. i 2.5.4.)
udzia poszczeglnych rodzajw jednostek wytwrczych w tym OZE w pokryciu zapotrzebowania
na moc dla dwch charakterystycznych okresach szczytu i doliny zapotrzebowania.
Dla FW przyjto ich pen moc osigaln zakadajc zgodnie z obecnie obowizujcym stanem
prawa ich pierwszestwo w pokryciu zapotrzebowania. W chwili obecnej brak jest wiarygodnych
danych dla przeprowadzenia symulacji bardziej precyzyjnych a te bd czynione z postpem w
budowie FW a zwaszcza ich alokacji w strukturze sieci na obszarze kraju.
PSE Operator S.A.
35
Wycig
moc zainstalowana rde konwencjonalnych

szczytowe zapotrzebowanie
maksymalna generacja OZE (80%mocy zainstalowanej generacji wiatrowej + 100%inne OZE)
50000
45000
40000
35000
[MW]
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
2009
2015
2020
2025
Rok
Rys. 2.5.3. Struktura pokrycia zapotrzebowania przy maksymalnej generacji z OZE w szczycie
zapotrzebowania
Tabela 2.5.4. Struktura pokrycia zapotrzebowania przy maksymalnej generacji z OZE w szczycie
zapotrzebowania
2009
2015
2020
2025
rok
34180 39067
42981 44752
szczyt zapotrzebowania
25660 28360
31210 36010
maksymalna generacja OZE (80% mocy zainstalowanej
Generacja Wiatrowa + 100% inne OZE)
1429
5424
8134
9678
dolina zapotrzebowania
maksymalna generacja OZE (80%mocy zainstalowanej generacji wiatrowej + 100%inne OZE)
50000
45000
40000
35000
[MW]
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
2009
2015
Rok
2020
2025
Rys. 2.5.4. Struktura pokrycia zapotrzebowania przy maksymalnej generacji z OZE w dolinie
zapotrzebowania
PSE Operator S.A.
36
Wycig
Tabela 2.5.5. Struktura pokrycia zapotrzebowania przy maksymalnej generacji z OZE w dolinie
zapotrzebowania
rok
dolina zapotrzebowania
maksymalna generacja OZE (80% mocy zainstalowanej
Generacja Wiatrowa + 100%inne OZE)
2009
34180
11000
2015
39067
12414
2020
42981
13661
2025
44752
15762
1429
5424
8134
9678
Na uwag zasuguje teoretyczny obraz w postaci bardzo duej rezerwy mocy w jednostkach
systemowych konwencjonalnych w dolinie obcienia przy penym wykorzystaniu mocy z
FW.
Powysze moe implikowa szereg niekorzystnych zjawisk w prowadzeniu ruchu sieci oraz
nie pozostaje bez znaczenia na koszty utrzymania systemu elektroenergetycznego w tym
wiadczonych usug dostarczania energii elektrycznej.
Zgodnie z zasadami eksploatacji poczonych systemw UCTE, operatorzy poszczeglnych
systemw musz zapewni ich biece bilansowanie techniczne. W tym celu dysponowa musz
niezbdnym zakresem rezerwy operacyjnej. Zgodnie z IRiESP operator systemu przesyowego
sporzdza plany koordynacyjne dobowe (PKD) i programuje prac jednostek wytwrczych
centralnie dysponowanych (JWCD) w taki sposb, aby dla kadej godziny doby bya zapewniona
minimalna rezerwa operacyjna w postaci:
rezerwy dodatniej rwnej 9% planowanego zapotrzebowania mocy,
rezerwy ujemnej rwnej 500 MW (jako nadwyka zapotrzebowania nad sum minimw
technicznych pracujcych jednostek wytwrczych).
Powysze wymagania odnosz si do aktualnych warunkw pracy polskiego systemu z bardzo
niewielkim udziaem elektrowni wiatrowych (ok. 500 MW mocy osigalnej).
Generacja wiatrowa moe by wprowadzana do KSE tylko wtedy, kiedy zapotrzebowanie mocy
jest wiksze od minimum technicznego pracujcych jednostek wytwrczych innych ni wiatrowe
powikszonego o rezerw operacyjn ujemn.
Minimum techniczne pracujcych jednostek wytwrczych tworz jednostki wytwrcze, ktrych
praca jest wymuszona wzgldami technologicznymi (elektrociepownie), warunkami
bezpieczestwa elektrowni oraz wynika z warunkw pracy sieci (minimalna liczba jednostek
wytwrczych w poszczeglnych wzach sieciowych). Warto tego minimum jest zmienna w
poszczeglnych okresach roku i waha si od ok. 8000 MW latem do ok. 12000 MW zim.
PSE Operator S.A.
37
Wycig
3. ROZWJ KRAJOWEGO SYSTEMU PRZESYOWEGO DO 2025 ROKU

W obecnej edycji Planu Rozwoju Istotnymi uwarunkowaniami branymi pod uwag w procesie
planowania rozwoju sieci przesyowej, s:
1. Zoone wnioski o przyczenie konwencjonalnych rde wytwrczych o sumarycznej
mocy 23.000 MW bdce konsekwencj ustale szczytu energetycznego UE z 8 grudnia
2008 roku.
2. Decyzje w zakresie rozwoju energetyki jdrowej w Polsce.
3. Polityka rzdu i Unii Europejskiej dotyczca wspierania rozwoju odnawialnych rde
energii wynikajca z realizacji celw tzw. Pakietu klimatycznego;
Podstaw do rozpoczcia procesu planowania stanowia ocena stanu pracy KSE prowadzona na
bieco w dwch zasadniczych obszarach:
- w obszarze ruchowym - ocena pracy systemu prowadzona przez suby ruchowe
w odniesieniu do niezawodnoci pracy i zdolnoci do pokrycia biecego zapotrzebowania
na energi elektryczn,
- w obszarze eksploatacyjnym - ocena stanu technicznego sieci i jej poszczeglnych
elementw w kontekcie dotrzymania zakadanych parametrw pracy prowadzon przez
suby eksploatacyjne,
Istotnym elementem z punktu widzenia planowania byy rwnie wnioski przyczeniowe skadane
do OSP w zakresie zwaszcza budowy lub odtworzenia rde wytwrczych. Ich lokalizacja w
duej mierze decyduje o potrzebach rozbudowy sieci dla stworzenia warunkw dla wyprowadzenia
planowanych mocy wytwrczych.
Kolejnym bardzo istotnym elementem w procesie planowania rozwoju sieci przesyowej byy plany
rozwoju sieci opracowywane przez OSD, z ktrych wynika potrzeba lokalizacji nowych miejsc
dostarczania energii, czyli budowy stacji NN/WN. Integrowanie planw rozwoju sieci zamknitej
jest rwnie po restrukturyzacji sektora elektroenergetycznego nowym elementem procesu
planowania rozwoju sieci przesyowej. Koordynacja rozbudowy sieci w chwili obecnej dotyczy
ustalenia wsplnych inicjatyw obejmujcych budow bd rozbudow wzw sieciowych NN/110
kV oraz rozwizywanie problemw rozbudowy sieci w tym zwikszanie przepustowoci linii
wynikajce z potrzeby przyczenia jednostek wytwrczych zgodnie z okrelonymi warunkami
przyczenia. Radykalne zmiany w rozbudowie sieci zamknitej mog powsta w wyniku
wnioskw pyncych ze wsplnie realizowanych z OSD analiz pracy sieci, oraz tworzenia planw
rozwoju obejmujcych sie zamknit (sie o napiciu 110, 220 i 400 kV).
PSE Operator S.A. przeprowadzi uzgodnienia z inwestorami w zakresie lokalizacji nowych rde
wytwrczych, ze spkami dystrybucyjnymi w zakresie koordynacji rozwoju sieci przesyowej i
sieci dystrybucyjnych oraz wykona techniczno-ekonomiczn analiz rozwoju KSP. Ocen pracy
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego wykonano dla trzech etapw jego rozwoju, tj. dla lat
2015, 2020 i 2025. W ramach analizy techniczno ekonomicznej stanowicej podstaw analityczn
niniejszego planu rozwoju wykonano analiz rozpyww mocy i analiz wielkoci zwarciowych.
Obliczenia rozpyww mocy w kadym rozpatrywanym roku wykonano dla dwch
charakterystycznych stanw obcienia KSE: szczytu zimowego i szczytu letniego. W obliczeniach
PSE Operator S.A.
38
Wycig
tych uwzgldniono rwnie 2 scenariusze wytwarzania w elektrowniach wiatrowych: niskiej i

bardzo wysokiej generacji mocy w tych elektrowniach.
Modele rozpywowe przygotowane zostay w oparciu o zaoenia dotyczce prognoz
zapotrzebowania na moc i energi elektryczn oraz w oparciu o planowane zmiany w sektorze
wytwrczym. W modelach tych uwzgldniono rwnie inwestycje sieciowe realizowane w chwili
obecnej inwestycje te potraktowane jako zdeterminowane. Analiz rozpyww mocy
wykonywano iteracyjnie tzn. w przypadku zidentyfikowania przekrocze dopuszczalnej
obcialnoci prdowej linii przesyowych lub mocy znamionowych transformatorw oraz
przekrocze dopuszczalnych poziomw napi w systemie, analizowano potencjalne inwestycje
likwidujce poszczeglne przekroczenia. Poszczeglne inwestycje sieciowe wprowadzano
iteracyjnie a do momentu likwidacji wszystkich zagroe dla pracy KSE.
Obliczenia wielkoci zwarciowych wykonano rwnie dla lat 2015, 2020 i 2025. Obliczenia te
wykonano dla ukadu maksymalnego tzn. ukadu, w ktrym wszystkie generatory s wczone. W
ramach analizy zwarciowej wyznaczono wartoci prdu zwarciowego trjfazowego i
jednofazowego w stacjach sieci przesyowej (w wzach NN i 110 kV tych stacji). Obliczenia
zwarciowe posuyy do oceny wystarczalnoci aparatury czeniowej w stacjach
elektroenergetycznych.
W wyniku wykonanych analiz technicznych okrelono zakres rozbudowy sieci przesyowej
optymalny z punktu widzenia obowizujcych kryteriw technicznych. Zakres ten poddany zosta
ocenie potencjalnych warunkw wykonalnoci.
Podsumowujc powyszy zakres rozbudowy sieci przesyowej uwzgldniono:
1. Przyczenie do sieci przesyowej nowych rde konwencjonalnych;
2. Planowane likwidacje wycofania z pracy czci jednostek wytwrczych;
3. Przewidywane lokalizacje elektrowni jdrowych na obszarze kraju;
4. Przyczenie do sieci OZE o mocach wynikajcych z celw pakietu klimatycznego;
5. Zmiany strukturalne ukadw zasilania poszczeglnych wojewdztw;
6. Pokrycie prognozowanego zapotrzebowania na energi eklektyczn w przyszoci;
7. Likwidacj zidentyfikowanych zagroe w strukturze zasilania niektrych obszarw kraju w
tym zwaszcza duych aglomeracji miejskich;
8. Wykorzystanie tzw. mocy interwencyjnych rde energii likwidujcych czasowe
niedobory mocy czynnej i/lub biernej wynikajce z dzisiejszego ukadu sieci przesyowej,
warunkw jej pracy i nieprzewidywalnego charakteru pracy farm wiatrowych;
9. Realizacj
pocze
transgranicznych
wynikajcych
z
podpisanych
umw
midzyrzdowych.
Jednoczenie PSE Operator S.A. dc, zgodnie z art. 39 ust 4 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym do zachowania zgodnoci podstawowych dokumentw
planistycznych kraju oraz obecnego etapu opracowywania KPZK wystpi do wadz rzdowych
(MRR i MG) oraz wadz rzdowych i samorzdowych wszystkich wojewdztw z wnioskami
o umieszczenie zaplanowanych pocze liniowych w KPZK oraz w wojewdzkich planach
zagospodarowania przestrzennego.
Zaplanowane przez PSE Operator S.A. ksztat i koszty rozwoju sieci przesyowej oraz planowane
terminy realizacji poszczeglnych przedsiwzi przedstawiono w tabelach. Przy zaoonych:
kosztach budowy linii - 3 mln PLN/1km linii 400 kV,
PSE Operator S.A.
39
Wycig
kosztach budowy stacji - 100 mln PLN/1 stacj,

wymagane nakady inwestycyjne na rozbudow sieci przesyowej w latach 2010 2025
zapewniajce zrealizowanie zada wymienionych w punktach 1 do 9 powyej ksztatuj si
nastpujco:
Do 2015 8 546 mln PLN,
Do 2020 7 530,5 mln PLN,
Do 2025 2 225 mln PLN, (bez dalszej rozbudowy pocze transgranicznych).
Przewidziane jest czciowe finansowanie z funduszy unijnych dla projektw indywidualnych
dotyczcych pocze transgranicznych (Polska-Litwa).
Poszczeglne przedsiwzicia i zwizane z nimi nakady podzielono na nastpujce kategorie:
1. Przyczenia
2. Wyprowadzenia mocy
3. Bezpieczestwo pracy sieci
4. Poczenia transgraniczne.
Podzia ten ma na celu przypisanie poszczeglnych inwestycji do rodzajw zjawisk wpywajcych
na przyszy ksztat Krajowego Systemu Przesyowego (KSP).
Pozwala on wyranie wyrni inwestycje sieciowe zwizane z budow nowych rde
wytwrczych (w tym OZE) ich przyczenie do sieci oraz wyprowadzenie mocy w gb KSE oraz
inwestycje sieciowe zapewniajce bezpieczn i niezawodn prac caego KSE, sprzyjajce
likwidacji ogranicze sieciowych.
Osobn grup inwestycji stanowi poczenia transgraniczne, czyli zwikszenie roli KSE na
wsplnym europejskim rynku energii elektrycznej zarwno w ramach UE, jak i wymiany
midzysystemowej z krajami ssiednimi nie nalecymi do UE.
Podsumowujc w chwili obecnej ksztat planowanej rozbudowy sieci przesyowej jest wynikiem
obecnego jej stanu oraz dziaa wynikajcych zwaszcza z planowanych przycze nowych
jednostek wytwrczych w tym OZE, jest rwnie wynikiem prowadzonych uzgodnie zwaszcza z
OSD nad zapewnieniem perspektywicznego bezpieczestwa dostaw energii elektrycznej oraz
uzgodnionych z operatorami ssiednich systemw elektroenergetycznych kierunkowych dziaa
rozbudowy pocze midzysystemowych.
Skuteczna realizacja zaplanowanych dziaa jest uzaleniona od likwidacji szeregu wskazanych
barier w przepisach prawnych dotyczcych pozyskiwania praw do dysponowania
nieruchomociami w procesie budowy linii elektroenergetycznych. Realizacja zaplanowanej
rozbudowy wynika rwnie ze spenienia szeregu dziaa zawartych w polityce energetycznej kraju
w tym w odniesieniu do spenienia postanowie pakietu klimatycznego i stworzeniu warunkw
przyczenia OZE w wielkoci obligatoryjnej dla naszego kraju, oraz planowanej rozbudowy sieci
przesyowej w jednym ze scenariuszy potencjalnej budowy elektrowni jdrowych.
PSE Operator S.A.
40
Wycig
3.1. Plan Rozwoju KSP w latach 2010 2015

W latach 2010-2015 w ukadzie struktury majtku PSE Operator, w wyniku poniesionych nakadw
powstan:
Linie przesyowe o wartoci
5 352,5 mln z;
Stacje elektroenergetyczne o wartoci
3 193,5 mln z;
Do projekcji finansowej Planu Rozwoju przyjto nastpujce zaoenia:

Stopniowo rosnce wartoci nakadw w poszczeglnych latach.
Struktura rocznych nakadw inwestycyjnych na rozbudow sieci przesyowej: 60% nakady na
budow linii; 40 % nakady na budow stacji,
Przekazywanie nakadw na majtek bdzie odbywao si nastpujco:
o Nakady na budow linii z opnieniem 3 lat,
o Nakady na budow stacji z opnieniem 2 lat,
Zestawienie planowanych do realizacji, do 2015 roku zada zawiera tabela 3.1.2.
Ponadto poza nakadami podanymi w poniszej tabeli w latach 2010 2015 w rocznych planach
inwestycji OSP ujmuje si w zakresie biecych potrzeb eksploatacyjnych Departamentu
Eksploatacji nakady na program wymiany transformatorw, program wymiany
transformatorowych izolatorw przepustowych oraz program wyposaenia jednostek
transformatorowych w stae instalacje ganicze w cznej kwocie 370 mln PLN.
W zakresie programw realizowanych przez Departament IT ujmuje si nakady w zakresie zakupu
oprogramowania i licencji, realizacji programu bezpieczestwa, rozwoju systemw wspomagania
zarzdzani, rozwoju infrastruktury teleinformatycznej oraz systemw telekomutacyjnych w cznej
kwocie 230 mln PLN
W zakresie programw realizowanych w Departamencie Usug Operatorskich w latach 2009-2010
ujmuje si nakady w kwocie 60 mln PLN na rozwj systemw teleinformatycznych w obszarze
zarzdzania rynkiem energii oraz w obszarze sterowania dyspozytorskiego.
PSE Operator S.A.
41
Wycig
Tabela 3.1.2. Opis kategorii nakadw do roku 2015
LP
1.
KATEGORIA NAKADW
PRZYACZENIA
PLANOWANE
NAKADY
DO 2015
ROKU
[mln z]
857,0
1.1.
ELEKTROWNI SYSTEMOWEJ
539,0
1.2.
PRZYACZENIE OZE
318,0
2.
WYPROWADZENIA MOCY
2 829,0
2.1.
Z ELEKTROWNI SYSTEMOWEJ
1 545,0
2.2.
Z OZE
1 284,0
3.
BEZPIECZESTWO PRACY SIECI
2 386,5
3.1.
REALIZACJA STRATEGII ZMIANA NAPICIA SIECI (LIKW. OGR.

SIEC.)
3.2.
WZROST ZAPOTRZEBOWANIA
621,0
3.3.
ZWIKSZENIE PEWNOCI ZASILANIA (LIKW. OGR. SIEC.)
327,0
3.4.
REGULACJA NAPICIA I MOCY BIERNEJ
185,0
3.5.
SPRZGANIE SIECI 400 I 220 KV (LIKW. OGR. SIEC.)
218,5
4.
POCZENIA TRANGRANICZNE
4.1.
ASYNCHRONICZNE
4.2.
SYNCHRONICZNE
1 035,0
2 473,5
2 043,5
430,0
RAZEM
8 546,0
Na rysunku 3.1.1. zobrazowano graficznie schemat KSP w 2015 r. z wyrnionymi inwestycjami

planowanymi w latach 2010 2015 bdcymi konsekwencj realizacji zada opisanych w tabeli
3.1.2.
PSE Operator S.A.
42
Wycig
Rys. 3.1.1. Schemat KSP w 2015 r. z wyrnionymi inwestycjami planowanymi w latach 2010
2015
PSE Operator S.A.
43
Wycig
3.1.1. Przyczenia
czne nakady w tej grupie wynosz 857 mln PLN i dziel si na nakady w grupie przycze
elektrowni systemowych oraz w grupie przycze odnawialnych rde energii.
3.1.1.1. Przyczenia elektrowni systemowych
czne nakady w tej grupie wynosz 539 mln PLN.
Elementy skadajce si na powysze inwestycje prezentuje tabela 3.1.3.
Tabela 3.1.3. Inwestycje w grupie przycze elektrowni systemowych
Lp. PLANOWANE PRZEDSIWZICIA W LATACH 2010 DO 2015
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji agisza z TR 400/220 kV, 500 MVA i

400/110 kV, 330 MVA po likwidacji TR 220/110 kV oraz wprowadzenie do
tej stacji linii 400 kV Rokitnica Tucznawa
Budowa rozdzielni 220 kV w stacji Warszawa Siekierki z dwoma TR
220/110 kV, 275 MVA
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Skawina z dwoma TR 400/110 kV, 400
MVA po likwidacji TR 220/110 kV oraz wprowadzenie do tej stacji linii
400 kV Tarnw Tucznawa i Rzeszw Tucznawa
Rozbudowa stacji Kozienice
Budowa stacji Stalowa Wola
Budowa stacji Pelplin z TR 400/110 kV, 400 MVA
3.1.1.2. Przyczenia OZE

Tabela 3.1.4. Inwestycje w grupie przycze OZE
1.
2.
3.
4.
Budowa stacji 400/110 kV Dargoleza z TR 400/110 kV, 400 MVA i

wprowadzenie do tej stacji linii 400 kV arnowiec Supsk
Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 400 MVA w stacjach Supsk i Dunowo
Budowa stacji 400/110 kV ydowo z dwoma TR 400/110 kV, 400 MVA po
likwidacji TR 220/110 kV w tej stacji
Rozbudowa stacji Supsk
3.1.2. Wyprowadzenia mocy

czne nakady w tej grupie wynosz 2 829 mln PLN i dziel si na nakady w grupie
wyprowadzenia mocy z elektrowni systemowych oraz wyprowadzenia mocy z odnawialnych rde
energii.
PSE Operator S.A.
44
Wycig
3.1.2.1. Wyprowadzenia mocy z elektrowni systemowych

czne nakady w tej grupie wynosz 1 545 mln PLN.
Tabela 3.1.5. Inwestycje w grupie wyprowadze mocy z elektrowni systemowych
1.
2.
Budowa 2-torowej linii 400 kV Kromolice Ptnw z czasow prac jednego

toru na napiciu 220 kV w relacji Plewiska Konin
Instalacja TR 400/110 kV, 400 MVA w stacji Ptnw
3.
Likwidacja ukadu gwiazdowego Abramowice Stalowa Wola Chmielw

Wprowadzenie linii 220 kV Kopanina Katowice do stacji Halemba
Budowa linii 220 kV Warszawa Siekierki Piaseczno
Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 275 MVA w stacji Stalowa Wola
Instalacja drugiego TR 400/220 kV, 500 MVA w stacji Byczyna
Budowa 2-torowej linii 400 kV Dobrze nacicie linii Pasikurowice
8.
Wrocaw
Budowa rozdzielni 220 kV w stacji Pomorzany z TR 220/110 kV, 275 MVA
9.
oraz budowa linii 220 kV Krajnik Pomorzany
10. Budowa 2-torowej linii 400 kV Grudzidz Pelplin Gdask Przyja
4.
5.
6.
7.
11
Budowa 2-torowej linii 400 kV Kozienice Otarzew
3.1.2.2. Wyprowadzenia mocy z OZE

Tabela 3.1.6. Inwestycje w grupie wyprowadze mocy z OZE
1.
Budowa linii 400 kV Pia Krzewina Bydgoszcz Zachd z czasow prac na

napiciu 220 kV
2.
Budowa 2-torowej linii 400 kV ydowo Supsk
3.
4.
Budowa 2-torowej linii 400 kV ydowo Gdask Przyja po trasie linii

220 kV ydowo Gdask z czasow prac jednego toru na napiciu 220 kV
Dostosowanie linii 220 kV Gorzw Leniw do wikszych przesyw mocy
(likwidacja ogranicze zwisowych)
5.
Budowa stacji 400 kV Gdask Przyja z wprowadzeniem do tej stacji jednego

toru linii arnowiec Gdask Bonia
6.
Budowa rozdzielni 220 kV w stacji Recaw z dwoma TR 220/110 kV, 275

MVA i przeczenie linii Morzyczyn Recaw na napicie 220 kV oraz
budowa linii 220 kV Recaw Glinki z wprowadzeniem linii Morzyczyn
Police do stacji Glinki
PSE Operator S.A.
45
Wycig
3.1.3. Bezpieczestwo pracy sieci

czne nakady w tej grupie wynosz 2 386,5 mln PLN i dziel si na nakady zwizane z realizacj
strategii zmiany napicia sieci (likwidacja ogranicze sieciowych), wzrostem zapotrzebowania,
zwikszeniem pewnoci zasilania (likwidacja ogranicze sieciowych), regulacj napicia i mocy
biernej oraz sprzganiem sieci 400 i 220 kV (likwidacja ogranicze sieciowych.
3.1.3.1. Bezpieczestwo pracy sieci realizacja strategii zmiany napicia sieci (likwidacja
ogranicze sieciowych)
Tabela 3.1.7. Inwestycje w grupie bezpieczestwo pracy sieci realizacja strategii zmiany napicia
sieci (likwidacja ogranicze sieciowych)

1.
Budowa linii 400 kV Wrocaw wiebodzice
2.
Budowa 2-torowej linii 400 kV Ptnw Grudzidz z czasow prac jednego

toru na napiciu 220 kV w relacji Ptnw Jasiniec Grudzidz
3.
Budowa 2-torowej linii 400 kV Ostroka Olsztyn Mtki z czasow prac

jednego toru na napiciu 220 kV w relacji Ostroka Olsztyn
3.1.3.2. Bezpieczestwo pracy sieci wzrost zapotrzebowania

PSE Operator S.A.
46
Wycig
Tabela 3.1.8. Inwestycje w grupie bezpieczestwo pracy sieci wzrost zapotrzebowania

1.
Budowa stacji Praga z dwoma TR 220/110 kV, 275 MVA oraz wprowadzenie
do tej stacji linii 220 kV Miosna Mory
2.
Budowa stacji Kromolice z TR 400/110 kV, 400 MVA
3.
Budowa stacji Wrocaw z dwoma TR 400/110 kV, 400 MVA
4.
Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 160 MVA w stacji Leszno
5.
Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 275 MVA w stacji Czerwonak
6.
Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 160 MVA w stacji Moszczenica
7.
Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 160 MVA w stacji Bieru
8.
Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 160 MVA w stacji Kozienice
Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 330 MVA w stacji Miosna po likwidacji

TR 220/110 kV *
10. Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 400 MVA w stacji Pock
9.
11. Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 330 MVA w stacji Mociska

12. Instalacja drugiego TR 220/110 kV, 275 MVA w stacji Glinki
13. Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 400 MVA w stacji Ostrw
14. Wymiana TR 220/110 kV w stacji Janw na jednostk o mocy 275 MVA
15.
Wymiana TR 220/110 kV na jednostki o mocy 275 MVA w stacjach: Leniw,

Wocawek, Pabianice, Halemba
16. Instalacja TR 400/110 kV, 400 MVA w stacji Polkowice

17. Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 400 MVA w stacji Narew
18. Instalacja drugiego TR 400/110 kV, 400 MVA w stacji Grudzidz
3.1.3.3. Bezpieczestwo pracy sieci zwikszenie pewnoci zasilania (likwidacja ogranicze

sieciowych)
PSE Operator S.A.
47
Wycig
Tabela 3.1.9. Inwestycje w grupie bezpieczestwo pracy sieci zwikszenie pewnoci zasilania
(likwidacja ogranicze sieciowych)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Budowa ukadu Ostrw *

Budowa linii 400 kV Pasikurowice Wrocaw
Budowa linii 220 kV Radkowice Kielce Piaski
Wymiana przewodw na linii 220 kV Kozienice Mory/Piaseczno
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Morzyczyn z TR 400/220 kV, 330 MVA i
TR 400/110 kV, 330 MVA oraz wprowadzenie do tej stacji linii 400 kV
Krajnik Dunowo *
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji wiebodzice z TR 400/220 kV, 500 MVA i
TR 400/110 kV, 400 MVA
Wprowadzenie linii 220 kV Siersza Klikowa do stacji Lubocza oraz
instalacja drugiego TR 220/110 kV, 160 MVA w stacji Lubocza
Instalacja drugiego TR 400/220 kV, 500 MVA w stacji Krajnik *
Dostosowanie linii 220 kV Ptnw Wocawek do wikszych przesyw
mocy (likwidacja ogranicze zwisowych)
* - Nakady w pozycjach zaznaczonych gwiazdk ujto w nakadach Planu Inwestycji 2009.
3.1.3.4. Bezpieczestwo pracy sieci regulacja napicia i mocy biernej

Tabela 3.1.10. Inwestycje w grupie bezpieczestwo pracy sieci regulacja napicia i mocy biernej

1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
2.
2.1
2.2
2.3
3.
3.1
3.2
Instalacja baterii kondensatorw w stacjach:
Mory (110 kV): 250 Mvar
Plewiska (220 kV): 250 Mvar
Narew (110 kV): 150 Mvar
Wocawek Azoty (110 kV): 150 Mvar
Toru Elana (110 kV): 150 Mvar

Instalacja urzdze SVC do kompensacji mocy biernej (+ poj. / ind.) w
stacjach:
Grudzidz (400 kV): +150/50 Mvar
Miosna (400 kV): 100 Mvar
Ostroka (220 kV): 100 Mvar

Instalacja urzdze SVC do kompensacji mocy biernej (+ poj. / ind.) w
stacjach:
Ek (400 kV): 100 Mvar
Narew (400 kV): +100/50 Mvar
PSE Operator S.A.
48
Wycig
3.1.3.5. Bezpieczestwo pracy sieci sprzganie sieci 400 i 220 kV (likwidacja ogranicze
sieciowych)
czne nakady w tej grupie wynosz 218,5 mln PLN.
Tabela 3.1.11. Inwestycje w grupie bezpieczestwo pracy sieci sprzganie sieci 400 i 220 kV
(likwidacja ogranicze sieciowych)

1.
2.
3.
4.
Budowa linii 400 kV Czarna Polkowice z TR 400/220 kV, 500 MVA w

stacji Polkowice
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Gdask I z TR 400/220 kV, 330 MVA oraz
wprowadzenie jednego toru linii arnowiec Gdask Bonia do stacji Gdask
I
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Byczyna z TR 400/220 kV, 500 MVA oraz
wprowadzenie do tej stacji linii 400 kV Tarnw Tucznawa
Budowa linii 220 kV Lublin Systemowa Abramowice z TR 400/220 kV, 500
MVA w stacji Lublin Systemowa
3.1.4. Poczenia transgraniczne

czne nakady w tej grupie wynosz 2 473,5 mln PLN.
Szczegowy opis inwestycji w zakresie pocze transgranicznych znajduje si w rozdziale 3.2.
3.1.4.1. Poczenia transgraniczne asynchroniczne

czne nakady w tej grupie wynosz 2 043,5 mln PLN.
Tabela 3.1.12. Inwestycje w grupie transgranicznych pocze asynchronicznych

PSE Operator S.A.
49
Wycig
1.
Budowa stacji 400/220/110 kV Otarzew z dwoma TR 400/220 kV, 500 MVA i jednym 400/110 kV, 400
MVA oraz wprowadzenie do tej stacji linii 400 kV Rogowiec Mociska i Miosna Pock i linii 220 kV
Mory Sochaczew i Mory Janw
2.
Budowa linii 400 kV Ostroka Rutki Narew
3.
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Ostroka z TR 400/220 kV, 500 MVA i 400/110 kV, 400 MVA etap I
4.
Rozbudowa rozdzielni 400 kV w stacji 400/110 kV Narew
5.
Budowa 2-torowej linii 400 kV Ek Nowa stacja [Rutki]
6.
Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Ek z TR 400/220 kV, 500 MVA i TR 400/110 kV, 400 MVA - etap I
7.
Budowa Nowej stacji 400 kV [Rutki]
8.
Budowa linii 400 kV Siedlce Ujrzanw Miosna
9.
Budowa stacji Siedlce Ujrzanw z TR 400/110 kV, 400 MVA
10.
Budowa 2-torowej linii 400 kV Ostroka Stanisaww z czciowym wykorzystaniem trasy istniejcej
linii 220 kV Ostroka Miosna
11. Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Ostroka etap II

12. Budowa stacji 400 kV Stanisaww
13. Budowa linii 400 kV Kozienice Siedlce Ujrzanw
14. Budowa linii 400 kV Pock Olsztyn Mtki
15. Budowa linii Ek Granica RP
16. Budowa rozdzielni 400 kV w stacji Ek etap II
17. Rozbudowa stacji 400/110 Pock
3.1.4.2. Poczenia transgraniczne synchroniczne

Tabela 3.1.13. Inwestycje w grupie pocze transgranicznych synchronicznych.

1.
2.
Przeczenie linii Krajnik Vierraden na napicie 400 kV oraz instalacja

przesuwnikw fazowych na tej linii oraz na linii Mikuowa Hagenwerder
Budowa linii w relacji Plewiska granica RP kierunek Eisenhuettenstadt prowadzenie prac przygotowawczych
PSE Operator S.A.
50
Wycig
3.1.5. Efekty przedsiwzi planowanych do realizacji w latach 2010 do 2015

W efekcie zrealizowania zaplanowanych do 2015 roku zada ujtych w niniejszym planie,
w strukturze sieci przesyowej zajd nastpujce zmiany ilociowe i jakociowe:
1. dugo linii 400 kV wzronie o blisko 1800 km,
2. dugo linii 220 kV zmniejszy si o blisko 800 km,
3. na blisko 190 km linii 220 kV zostanie zwikszona zdolno przesyowa,
4. zdolno transformacji 400/110 kV zostanie zwikszona o 11060 MVA,
7. zdolnoci regulacyjne mocy biernej sieci przesyowej zostan zwikszone w zakresie
+800/-400 MVar,
8. na zachodniej granicy Polski zostan zainstalowane przesuwniki fazowe pozwalajce na
ograniczenie tzw. przepyww karuzelowych.
Wyej wymienione planowane zmiany w sieci przesyowej pozwol na:
1. pokrycie prognozowanego do 2015 roku zapotrzebowania na moc i energi elektryczn;
2. przyczenie do sieci elektroenergetycznej OZE o mocy szacowane na poziomie
ok. 5 000 MW (mocy pozwalajcej na spenienie w roku 2015 wymaga rozporzdzenia
Ministra rodowiska z dnia 14.08.2008 r.),
3. przyczenie do sieci przesyowej rde konwencjonalnych o mocy planowanej blisko
3 500 MW,
4. stworzenie warunkw sieciowych dla wyprowadzenie mocy z planowanych do przyczenia
nowych rde,
5. realizacj transgranicznych przepyww mocy pomidzy systemem polskim i litewskim,
6. zwikszenie zdolnoci do regulacji napi w sieci przesyowej,
7. ograniczenie przepyww karuzelowych i efektywn wymian mocy z systemem
niemieckim,
8. zwikszenie pewnoci zasilania obszarw metropolii poprzez strukturalne zmiany ukadw
zasilania newralgicznych obszarw sieciowych.
Ponadto planowana instalacja w sieci przesyowej 300 MW mocy rde mocy interwencyjnych
pozwoli na ograniczenie skutkw zidentyfikowanych zagroe wynikajcych z niedorozwoju sieci
i awaryjnych wycze wanych obiektw sieciowych w pnocno wschodniej Polsce. rda te
speniajce gownie zadanie rezerwy mocy zapewni rwnie zdolnoci regulacyjne oraz
moliwo wykorzystania ich przy odbudowie systemu. Zwikszona elastyczno pracy sieci
poprzez dobudow wanych i brakujcych elementw sieci w tym okresie pozwoli na planowe,
eksploatacyjne wyczenia linii, ktrych wyczenie w obecnym ksztacie sieci i przy obecnych
obcieniach byo niemoliwe.
W wyniku zrealizowanych zada zmniejszona zostanie obcialno (tzw. praca sieci wyraona w
MWkm przesyu) sieci 220 kV oraz zwikszona zostanie obcialno sieci 400 kV. Praca sieci 110
kV pozostanie na staym poziomie pomimo wzrostu zapotrzebowana na moc. wiadczy to
o wzgldnym zmniejszeniu obcienia sieci 110 kV. Jednak pewne elementy sieci NN i 110 kV
bd wymagay wymiany gwnie z koniecznoci zwikszenia ich przepustowoci lub
dostosowania do aktualnych warunkw pracy sieci w szczeglnoci ze wzgldu na nowe lokalizacje
wszystkich rodzajw rde wytwrczych.
PSE Operator S.A.
51
Wycig
3.2. Potrzeby inwestycyjne w zakresie rozwoju pocze transgranicznych

Utworzenie wewntrznego rynku energii UE zapewniajcego m.in. bezpieczestwo dostaw energii
elektrycznej oraz likwidacja barier swobodnego handlu energi elektryczn na rynkach
wewntrznym i midzynarodowym jest celem wynikajcym z dyrektywy 2003/54/WE Parlamentu
Europejskiego. Budowa i utrzymanie koniecznej infrastruktury sieci, cznie ze zdolnoci
przesyow pocze transgranicznych, powinna przyczynia si do zapewnienia stabilnych dostaw
energii elektrycznej oraz realizacj celw wynikajcych z tzw. Pakietu klimatycznego w zakresie
wspierania rozwoju odnawialnych rde energii. Rozwj pocze transgranicznych daje
moliwo planowania pracy sieci z uwzgldnieniem ich zdolnoci przesyowych oraz
wykorzystania tych linii do importu energii w sytuacjach braku moliwoci pokrycia
zapotrzebowania ze rde krajowych.
W obecnej edycji Planu Rozwoju podstawowe analizy przeprowadzono przy zaoeniu
wystarczalnoci krajowego sektora wytwrczego dla pokrycia przewidywanego zapotrzebowania na
moc w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym tj. utrzymania zerowego salda wymiany
midzynarodowej. Na bazie powyszych analiz przedstawiony zosta zakres inwestycji niezbdnych
dla zapewnienia wystarczalnoci systemu przesyowego. Analiz midzynarodowej wymiany mocy
wykonano w kolejnym kroku przyjmujc jako punkt wyjcia uprzednio zwymiarowany stan sieci
przesyowej. W ramach analiz wykonano obliczenia rozpywowe wymiany mocy na poczeniach
transgranicznych z Litw i Ukrain na przekroju wschodnim oraz przy wykorzystaniu istniejcych
pocze z UCTE na przekroju poudniowym i zachodnim. W zwizku z asynchroniczn prac
obszarw UCTE i IPS/UPS potencjalna wymiana mocy z Litw i Ukrain moe by realizowana
wycznie poprzez poczenia asynchroniczne budowane z wykorzystaniem wstawek prdu staego
back-to-back. W niniejszej analizie przyjto, e wymiana mocy z Litw bdzie realizowana za
porednictwem dwutorowej linii 400 kV Ek (PL) Alytus (LT) o dugoci okoo 150 km,
a nastpnie poprzez wstawki prdu staego back-to-back ustawione po stronie litewskiej (w stacji
Alytus). Wymiana mocy z Ukrain bdzie z kolei realizowana za porednictwem istniejcej
jednotorowej linii 750 kV Rzeszw (PL) Chmielnicka (UA), a nastpnie poprzez wstawki prdu
staego back-to-back ustawione w stacji Rzeszw. Dla wykorzystania zdolnoci przesyowych
pocze transgranicznych na przekroju wschodnim i umoliwienia planowanej wymiany mocy
wymagana jest rwnie rozbudowa Krajowego Systemu Przesyowego. Dotyczy to przede
wszystkim poczenia z Litw dla realizacji ktrego konieczna jest znaczna rozbudowa sieci
przesyowej w pnocno-wschodniej czci kraju. W przypadku poczenia z Ukrain dobre
powizanie stacji 750/400/110 kV Rzeszw z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym
powoduje, e poza pracami zwizanymi z budow samego poczenia nie s konieczne dodatkowe
inwestycje wewntrz kraju. Na przekroju synchronicznym zaoono w analizie, e wymiana
realizowana jest poprzez istniejce poczenia na przekroju poudniowym i zachodnim. Dla
ograniczenia przesyw piercieniowych przez KSE przyjto, e w polskich stacjach
przygranicznych na poczeniach z Niemcami (na istniejcych liniach 400 kV Krajnik Vierraden i
Mikuowa Hagenwerder) zainstalowane bd transformatorowe przesuwniki fazowe
umoliwiajce zmniejszenie niepodanych narzutw mocy na polski system od strony systemu
niemieckiego.
PSE Operator S.A.
52
Wycig
Poniszy rysunek (3.2.1) prezentuje kierunki rozwoju w zakresie budowy nowych pocze
transgranicznych w KSP.
Rys. 3.2.1. Mapa planowanych i istniejcych pocze transgranicznych

3.2.1. Poczenia transgraniczne asynchroniczne
Wyniki zrealizowanych ostatnio projektw midzynarodowych wykazay, e w cigu najbliszych
lat nie naley si spodziewa poczenia synchronicznego obszarw UCTE i IPS/UPS. W zwizku z
tym potencjalna wymiana mocy na przekroju wschodnim obejmujcy poczenia z Litw,
Biaorusi i Ukrain moe mie charakter wycznie pocze asynchronicznych, sucych
stworzeniu dodatkowych moliwoci bilansowania mocy w systemie polskim. Rozwaane warianty
pracy pocze transgranicznych realizowane byyby z wykorzystaniem wstawek prdu staego.
Realizacja rozbudowy pocze transgranicznych we wschodniej czci KSE wymaga
zintegrowanej rozbudowy sieci w caym obszarze KSE w tym stworzenie warunkw dla
wyprowadzenia mocy z nowych rde wytwarzania zlokalizowanych w tym obszarze.
Podkreli naley, e przedstawione w rozdziale zamierzenia inwestycyjne stanowi jedynie
scenariusz opracowany w PSE Operator S.A. Realizacja tych projektw zaley natomiast od decyzji
rzdowych.
PSE Operator S.A.
53
Wycig
Wykaz zamierze inwestycyjnych w systemie przesyowym do 2015 r. przedstawiony w tabeli

3.1.12. w znacznej czci zwizany jest z uruchomieniem asynchronicznego poczenia
transgranicznego Polska Litwa. Wymienione inwestycje s niezbdne dla zapewnienia
bezpieczestwa elektroenergetycznego pnocno wschodniej czci kraju i pozwalaj
jednoczenie na rozszerzenie europejskiego rynku energii o kraje zwaszcza nadbatyckie (Litw,
otw i Estoni), co jest zgodnie z polityk UE. Dodatkowym argumentem przemawiajcym za
realizacj tego poczenia jest planowany udzia strony polskiej w budowie bloku 1000 MW
elektrowni atomowej w Ignalinie, za poczenie to ma na celu rwnie wyprowadzenie mocy z
budowanego bloku do naszego systemu.
Zakada si, e poczenie z systemem litewskim w wymienionym zakresie zostanie uruchomione
do 2015 roku umoliwiajc w pierwszym okresie import mocy do systemu polskiego na poziomie
600 MW.
Poniej przedstawiono charakterystyk kierunkw

transgranicznych i moliwoci ich wykorzystania.
rozwoju
asynchronicznych
pocze
Poczenie Polska Litwa

Docelowy zakres rozbudowy systemu polskiego (w horyzoncie roku 2020) w zakresie poczenia
Polska Litwa obejmuje:
Budow stacji 400/220/110 kV Otarzew
Budow linii 400 kV Ostroka Rutki Narew
Budow rozdzielni 400 kV w stacji Ostroka I etap
Rozbudow rozdzielni 400 kV w stacji 400/110 kV Narew
Budow 2-torowej linii 400 kV Ek Nowa stacja [Rutki]
Budow rozdzielni 400 kV w stacji Ek I etap
Budow Nowej stacji 400 kV [Rutki]
Budow linii 400 kV Siedlce Ujrzanw Miosna
Budow stacji Siedlce Ujrzanw I etap
Budow 2 torowej linii 400 kV Ostroka Stanisaww (kierunek Miosna)
Budow rozdzielni 400 kV w stacji Ostroka II etap
Budow stacji 400 kV lub 400/110 kV Stanisaww
Budow linii 400 kV Kozienice Siedlce Ujrzanw
Budow linii 400 kV Pock Olsztyn Mtki
Budow linii Ek Granica RP
Budow rozdzielni 400 kV w stacji Ek II etap
Rozbudow stacji 400/110 Pock
Rozbudow stacji 400/110 Olsztyn Mtki
Rozbudowa sieci zwizana z poczeniem Polska Litwa pozwoli na zwikszenie wymiany mocy
do okoo 1000 MW.
Poczenie Polska Ukraina
KSE posiada dwa poczenia transgraniczne z systemem ukraiskim:
PSE Operator S.A.
54
Wycig
promieniow lini jednotorow 220 kV Zamo (PL) Dobrotwr (UA) wsppracujc z

wydzielon po stronie ukraiskiej jednostk wytwrcz,
jednotorow lini 750 kV w relacji Rzeszw (PL) Chmielnicka (UA) (wyczona od 1993
roku).
Uruchomienie poczenia jest moliwe gwnie poprzez zabudow wstawki przeksztatnikowej
AC/DC/AC o mocy 2600 MW na terenie stacji Rzeszw. Inwestycja umoliwi ponowne
uruchomienie midzysystemowej linii 750 kV Rzeszw Chmielnicka i zapewni wymian mocy
pomidzy systemem polskim i ukraiskim.
W celu uruchomienia poczenia niezbdne jest wykonanie po stronie polskiej nastpujcego zakresu
prac:
Budowa wstawki przeksztatnikowej AC/DC/AC,
Ustanowienie suebnoci terenu pod lini (do granicy RP),
Prace liniowe modernizacja linii 750 kV z dostosowaniem jej do nowych warunkw
pracy,
Prace stacyjne rozbudowa i modernizacja istniejcej rozdzielni 750 i 400 kV.
Nakady inwestycyjne s gwnie po stronie PSE Operator S.A. i szacunkowo zakada si, e bd
wynosiy okoo 920 mln z w tym instalacja wstawki stanowi kwot 635 mln z.
Rozpoczcie realizacji budowy poczenia wymaga uzgodnie z ukraiskim operatorem systemu
przesyowego w zakresie planowanych zmian w systemie elektroenergetycznym po stronie ukraiskiej.
Istotnym uwarunkowaniem rozmw ze stron ukraisk jest zoony dwa lata temu wniosek Ukrainy o
przyczenie synchroniczne do UCTE.
Poczenie Polska Biaoru

Powizanie to stanowi alternatyw dla poczenia Polska Litwa. Wikszo inwestycji
dedykowanych dla poczenia Polska Litwa wykorzystana moe zosta dla rozbudowy poczenia
z Biaorusi.
KSE posiada dwa poczenia transgraniczne z systemem biaoruskim:
1-torowa linia 220 kV Biaystok Ro Poczenie nieczynne od 2006 roku po przerwaniu
pracy na wydzielon wysp sieciow po stronie KSE. Stan techniczny linii i rozdzielni
220kV wymaga penej modernizacji. Wacicielem poczenia jest PSE Operator S.A.
2-torowa linia 110 kV Wlka Dobrzyska Brze przesyajca moc do KSE
z wydzielonych na polski system blokw elektrowni Berezowska (tzw. praca antenowa
maksymalny przesy 120 MW). Wacicielem linii jest prywatna osoba.
Odtworzenie i ponowne uruchomienie poczenia z systemem biaoruskim moliwe jest poprzez
wybudowanie nowej linii 400 kV w relacji Narew Ro z wstawk przeksztatnikow AC/DC/AC lub
AC/DC i dostosowanie jej do poczenia sytemu elektroenergetycznego polskiego z systemem
biaoruskim. Trasa istniejcej (aktualnie wyczonej) linii 220 kV Biaystok (PL) Ro (BY) moliwa
byaby do wykorzystania dla nowego poczenia asynchronicznego 400 kV stacji Narew z Biaorusi.
Zakada si, e realizacja poczenia Narew Ro moliwa bdzie po zakoczeniu planowanego
PSE Operator S.A.
55
Wycig
docelowego zakresu rozbudowy KSP w pnocno-wschodniej czci Polski oraz rozbudow

Warszawskiego Wza Energetycznego.
Planowana przepustowo poczenia minimum 600 MW w obu kierunkach. Dugo linii w caoci ok.
120km w tym do granicy z Biaorusi ok. 75 km oraz ok. 45 km po stronie biaoruskiej. Proponowane
rozwizanie poczenia daje wiksz elastyczno wymiany mocy pomidzy obydwoma systemami.
Rozpoczcie realizacji budowy poczenia wymaga szczegowych uzgodnie z biaoruskim
operatorem systemu przesyowego.
Poczenie Polska Szwecja
KSE posiada poczenie transgraniczne z systemem szwedzkim Supsk (PL) Strn (S) za pomoc
kabla prdu staego 450kV umoliwiajcego przesy w obu kierunkach 500MW mocy czynnej. Nie
przewiduje si zwikszenia moliwoci wymiany w tym kierunku oraz rozbudowy infrastruktury KSP
dla tego poczenia.
3.2.2. Poczenia transgraniczne synchroniczne

Zgodnie z wytycznymi KE moc pocze transgranicznych powinna w przyblieniu odpowiada
10% mocy zainstalowanej w systemie. Przez wiele lat polskie poczenia synchroniczne (wraz z
poczeniem staoprdowym Polska Szwecja) speniay ten warunek. Konfiguracja pracy
poczonych systemw elektroenergetycznych Niemiec, Polski, Czech i Sowacji powoduje jednak
istnienie przesyw piercieniowych pomidzy tymi krajami, ktre zmniejszaj zarwno
moliwoci eksportu i importu mocy z Polski. Przesyy te w znaczny sposb skorelowane s z
wielkoci generacji mocy w pnocno wschodniej czci systemu niemieckiego. Negatywnie na
niezawodno pracy pocze synchronicznych na granicy Polsko Niemieckiej wpywa rwnie
dua zmienno generacji w systemie niemieckim w zwizku z coraz wikszym udziaem rde
wiatrowych (wynika to z przyjtego w prawodawstwie niemieckim priorytetu dla generacji z tych
rde).
W ostatnich latach, w zwizku z cig, ywioow rozbudow farm wiatrowych na terenie Niemiec
przesyy piercieniowe ulegaj cigemu zwikszaniu (moc niemiecka wpywa transgranicznymi
poczeniami z Niemiec do Polski i przepywa nastpnie przez system Polski do systemw Czech i
Sowacji, obniajc zarwno niezawodno pracy KSE jak i znacznie zmniejszajc eksportowo
importowe moliwoci wymiany mocy KSE z zagranic).
Na podstawie informacji i danych pozyskiwanych w ramach wsppracy dwustronnej od
operatorw niemieckich, w nastpnym dziesicioleciu oczekiwany jest dalszy, znaczny wzrost
nadwyek mocy systemu niemieckiego pochodzcych z nowych rde odnawialnych (gwnie
wiatrowych) i konwencjonalnych, ktre bd wysyane do centrum i na poudnie Niemiec oraz do
innych europejskich systemw krajowych, przy jednoczesnym planowanym w systemie niemieckim
braku wzrostu zapotrzebowania, a nawet jego zmniejszeniu o okoo 10% w perspektywie
najbliszych kilkunastu lat. Bez zastosowania odpowiednich regulacyjnych rodkw technicznych
na granicy polsko-niemieckiej powodowa to bdzie dalszy niebezpieczny wzrost przesyw
piercieniowych przez KSE, a przez to i dalszy wzrost potencjalnych zagroe dla systemu
polskiego oraz brak moliwoci eksportowo importowych. Taka sytuacja wymusza wic na PSE
Operator S.A. konieczno poszukiwania rodkw zaradczych.
PSE Operator S.A.
56
Wycig
Poniej przedstawiono charakterystyk kierunkw

transgranicznych i moliwoci ich wykorzystania.
rozwoju
synchronicznych
pocze
Poczenie Polska Niemcy

KSP posiada dwa poczenia transgraniczne z systemem niemieckim:
2-torow lini pracujc obecnie na napiciu 220 kV Krajnik (PL) Vierraden (DE)
wykonan w gabarytach linii 400 kV (poza przsami na wejciach do obu stacji kocowych
wykonanych w gabarytach linii 220 kV),
2-torow lini 400 kV Mikuowa (PL) Hagenwerder (DE).
W toku wsppracy z Vattenfall Europe Transmission ustalono konieczno moliwie jak
najszybszego zainstalowania w polskich stacjach przygranicznych na poczeniach z Niemcami (na
istniejcych liniach 400 kV Krajnik Vierraden i Mikuowa Hagenwerder) transformatorowych
przesuwnikw fazowych (umoliwiajcych regulacj/zmniejszenie niepodanych narzutw mocy
na polski system od strony systemu niemieckiego). Powizane to musi by z odpowiednim
wzmocnieniem wewntrznej sieci przesyowej w zachodniej czci KSP oraz odpowiednimi
inwestycjami w sieci przesyowej Niemiec. Inwestycje te umoliwi utrzymanie wymaganego
poziomu bezpieczestwa i pewnoci pracy KSE i zwikszenie moliwoci wymiany
midzynarodowej mocy zarwno w kierunku importowym jak i eksportowym.
Ten etap rozbudowy KSP, ktry zabezpieczy bezpieczn prac KSP w najbliszych latach
i powinien by zrealizowany jak najszybciej, tj. przed rokiem 2015, obejmuje zainstalowanie 4
przesuwnikw fazowych w stacjach Krajnik i Mikuowa.
W nastpnej kolejnoci, w celu dalszego zwikszenia moliwoci wymiany midzynarodowej
konieczna bdzie dodatkowa budowa nowego poczenia 400kV z Niemcami (prawdopodobnie
rwnie z transformatorowymi przesuwnikami fazowymi) poczona z odpowiednim dalszym
wzmocnieniem KSP w nastpnych latach.
Poczenie Polska Czechy

KSP posiada dwa poczenia transgraniczne z systemem czeskim:
2-torow lini 400 kV, ktrej tory tworz relacje: Wielopole (PL) Nosovice (CZ)
i Dobrze (PL) Albrechtice (CZ),
2-torow lini 220 kV, ktrej tory tworz relacje: Kopanina (PL) Liskovec(CZ) i Bujakw
(PL) Liskovec (CZ),
Nie przewiduje si zwikszenia moliwoci wymiany w tym kierunku oraz rozbudowy infrastruktury
KSP dla pracy tych pocze.
Poczenie Polska Sowacja
Na poczeniu transgranicznym z systemem sowackim KSP posiada obecnie 2-torow lini 400 kV
Krosno Iskrzynia (PL) Lemeany (SK)
W celu zwikszenia moliwoci wymiany transgranicznej konieczna bdzie budowa nowego
poczenia 400 kV z Sowacj wraz z odpowiednim dalszym wzmacnianiem KSP w nastpnych
latach. Rozbudowa poczenia na granicy z Sowacj bdzie skutkowaa przede wszystkim
zwikszeniem moliwoci eksportowych w tym kierunku.
PSE Operator S.A.
57
Wycig
4. MOLIWOCI REALIZACJI PLANU ROZWOJU KSP

4.1. Wsppraca z organami administracji rzdowej i samorzdowej
Rozbudowa sieci przesyowej i innych sieci energetycznych napotyka na bariery i utrudnienia.
Szeroki opis barier i utrudnie w rozbudowie sieci energetycznych zawarto w Raporcie o wpywie
uregulowa prawnych na warunki eksploatacji i rozwoju infrastruktury technicznej liniowej sektora
paliwowo energetycznego decydujcej o bezpiecznych warunkach funkcjonowania kraju [grudzie
2008 roku]. Autorami Raportu byli Operator Gazocigw Przesyowych GAZ-SYSTEM S.A., Izba
Gospodarcza Gazownictwa, Polskie Towarzystwo Przesyu i Rozdziau Energii, PSE Operator S.A.,
Towarzystwo Rozwoju Infrastruktury Prolinea, Izba Gospodarcza CIEPOWNICTWO POLSKIE i
Przedsibiorstwo Eksploatacji Rurocigw Naftowych "Przyja" S.A. Autorzy opatrzyli Raport
nastpujc dedykacj:
wiadomi znaczenia naszych obowizkw,
przesanie tego Raportu dedykujemy wraliwym na dobro Polski ludziom
majcych wpyw na bieg rzeczy.
W Raporcie szczegowo opisano stan sieci energetycznych, wystpujce bariery i utrudnienia
w rozwoju sieci oraz zobrazowano i opisano skutki dziaania istniejcych przepisw prawa.
Utworzony dla potrzeb decydentw skrt Raportu zamieszczono poniej.
Syntetyczny opis infrastruktury liniowej sektora:
Na infrastruktur techniczn liniow sektora paliwowo energetycznego skada si:
25,2 tys km linii przesyowych (elektroenergetycznych, gazowych, naftowych)
878 tys km linii dystrybucyjnych (jw. oraz ciepowniczych)
W sumie infrastruktura techniczna liniowa liczy w Polsce ponad 900 tys km.
Ze wzgldu na wielorakie utrudnienia, w tym w dostpie do istniejcych sieci (m.in. z
powodu nieuregulowania stanu prawnego) oraz brak odpowiednich rodkw finansowych, mamy w
Polsce do czynienia z pogarszajcym si stanem technicznym infrastruktury sieciowej. Skutkiem
tego blisko 50 % obiektw liniowych sieci przesyowych oraz ponad 30% obiektw liniowych
sieci dystrybucyjnych przekroczyo ju planowany dla nich okres sprawnoci funkcjonalnej
tj. przyjty przy projektowaniu i budowie czas pracy.
70%
UDZIA % OBIEKTW LINIOWYCH STARSZYCH NI PLANOWANY OKRES

EKSPLOATACJI
SIECI PRZESY OWE
60%
50%
SIECI DY STRY BUCY JNE
40%
30%
20%
10%
0%
SIECI
ELEKTROENERGETYCZNE
SIECI GAZOWE
SIECI PALIWOWE
CIEPOWNICTWO
PSE Operator S.A.
58
Wycig
Jednoczenie utrudnienia wynikajce z obowizujcych uregulowa prawnych zahamoway

budow nowych sieci oraz modernizacje sieci istniejcych. Skutkiem tego w cigu ostatnich 10-12
lat wybudowano niewiele ponad 900 km sieci przesyowych (przyrost o niecae 3,8%) oraz
niecae 13 tys km sieci dystrybucyjnych (przyrost o niewiele ponad 4,6%).
PORWNANIE MOLIWOCI I POTRZEB ROZBUDOWY [km]
NA PRZYKADZIE SIECI PRZESYOWYCH ELEKTROENERGETYCZNYCH
3 000
2 600
2 500
2 000
1 500
1 000
500
198
83
0
W CIGU OSTATNICH 10 LAT
W CIAGU OSTATNICH 5 LAT
POTRZEBY DO 2020 ROKU
Zderzenie moliwoci rozbudowy systemw przesyowych i dystrybucyjnych oraz potrzeb w tym

zakresie, zobrazowano na powyszym wykresie na przykadzie sieci przesyowych
elektroenergetycznych. Jeeli operatorzy nie bd mogli zrealizowa inwestycji majcych na celu
pokrycie zaplanowanego zapotrzebowania, w niedugim czasie moe dochodzi do wystpowania
coraz powszechniej awarii i zakce w dostawach mediw na znacznych obszarach, (podobnych
do tzw. awarii szczeciskiej z pocztku 2008r.) oraz wystpi brak moliwoci przyczania nowych
odbiorcw i wytwrcw mediw energetycznych. Wystpi rwnie trudnoci z realizacj
projektw lecych w interesie Europy oraz dotrzymaniem wymaga wynikajcych z pakietu
klimatycznego.
Planowane przez operatorw potrzeby rozbudowy sieci w celu pokrycia rosncego zapotrzebowania
odbiorcw oraz modernizacji sieci w celu likwidacji ryzyka utraty sprawnoci funkcjonalnej i
uniknicia ryzyka rozlegych awarii, w horyzoncie do 2020 roku ksztatuj si nastpujco:
1. sieci przesyowe potrzeby rozbudowy i przebudowy wynosz 5,6 tys km,
2. sieci dystrybucyjne potrzeby modernizacji wynosz 255 tys km.
Funkcj liniowej infrastruktury technicznej jest przesyanie i dystrybucja do odbiorcw
czterech rodzajw mediw energetycznych, ktrych roczna ilo wynosi:
160 TWh energii elektrycznej,
3
14.3 mld m gazu,
55 mln ton ropy i paliw,
421.000 TJ ciepa rocznie,
Cigo dostarczania i wystarczalno dostaw kadego z tych mediw ma decydujcy wpyw na
funkcjonowanie kraju, w tym jego bezpieczestwo, rozwj gospodarczy itd. Brak ktregokolwiek
z nich powoduje krytyczne zakcenia w funkcjonowaniu pastwa i opnia jego rozwj.
PSE Operator S.A.
59
Wycig
Przykadami skutkw zakce spowodowanych brakiem dostaw mediw s:

1. dezorganizacja funkcjonowania duych obszarw Stanw Zjednoczonych, Europy w tym w
Polsce np. dezorganizacja funkcjonowania aglomeracji szczeciskiej i pnocno wschodnich
obszarw Polski spowodowanych brakiem dostaw energii elektrycznej na pocztku 2008r.,
2. zakcenia w funkcjonowaniu duych zakadw przemysu chemicznego spowodowanych
ograniczeniem dostaw gazu ziemnego,
3. dezorganizacja transportu drogowego spowodowanych brakiem dostaw produktw ropy
naftowej
4. lokalne zakcenia w funkcjonowaniu aglomeracji spowodowanych brakiem dostaw ciepa,
energii elektrycznej i gazu
Bariery oraz utrudnienia w remontach i utrzymaniu we waciwym stanie technicznym
istniejcych sieci przesyowych i dystrybucyjnych wynikaj z ich nieuregulowanego stanu
prawnego. Przyczyn tego s niejasne, niejednoznaczne, niekompletne i czsto wzajemnie
sprzeczne przepisy prawa, dotyczce m.in. suebnoci przesyu oraz wynikajca std konieczno
rozstrzygania wszystkich tych spraw na drodze sdowej (wieloletnie procesy, nie dajcy si
przewidzie wynik rozstrzygnicia sdowego itd.). Problematyka infrastruktury sieciowej na
cudzych gruntach stanowi bez wtpienia jeden z najbardziej palcych problemw polskiej
rzeczywistoci gospodarczej. Mamy do czynienia z systematycznie rosnc skal roszcze i
brakiem odpowiednich, jednoznacznych regulacji prawnych, czego skutki gospodarcze mog by
niewyobraalne. Std te istotne oczekiwania stoj nadal przed polskim ustawodawc.
Bariery oraz utrudnienia w budowie nowych sieci przesyowych i dystrybucyjnych wynikaj
midzy innymi z:
przepisw ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ustawa nie uwzgldnia
specyfiki inwestycji liniowej w procesie planowania przestrzennego,
przepisw ustawy o gospodarce nieruchomociami,
przepisw szerokiego spektrum ustaw o ochronie rodowiska.
Pena lista przepisw utrudniajcych operatorom wywizywanie si z ich ustawowych obowizkw
znajduje si w penej wersji raportu.
Podsumowujc:
Biorc pod uwag wpyw cigoci dostarczania i wystarczalnoci dostaw mediw
energetycznych na warunki: funkcjonowania, zapewnienia bezpieczestwa oraz
rozwoju pastwa zobligowani ustawow odpowiedzialnoci operatorzy sieciowi,
wnioskuj do administracji rzdowej, posw i senatorw o podjcie w trybie pilnym
inicjatywy uchwalenia przepisw jednoznacznie regulujcych status prawny
infrastruktury liniowej. Proponuj jednoczenie, deklarujc pen wspprac przy
opracowywaniu i uszczegawianiu rozwiza prawnych, wykorzysta dowiadczenia
innych krajw unijnych, zwaszcza tych o podobnym do Polski systemie prawnym
oraz przechodzcych podobne przeobraenia ustrojowe.
Przykadem takiego rozwizania prawnego mogaby by ustawa wzorowana na
specustawie z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczeglnych zasadach przygotowania
i realizacji inwestycji w zakresie drg krajowych, regulujca przepisy prawne
dotyczce inwestycji liniowych w tym ustalajca nadzwyczajny tryb ich lokalizacji,
ograniczajca prawa wasnoci na potrzeby budowy i okrelajca wartoci suebnoci
PSE Operator S.A.
60
Wycig
przesyu a take likwidujca inne bariery w rozwoju i eksploatacji systemw

przesyowych i dystrybucyjnych.2
W tym miejscu naley podkreli, e rzd i ustawodawca dostrzeg bariery prawne utrudniajce lub
wrcz uniemoliwiajce rozbudow technicznej infrastruktury liniowej, co wicej wprowadzi
rozwizania prawne likwidujce te bariery. Wprowadzone rozwizania prawne dotycz rozbudowy
drg i kolei. W celu uzyskania efektu synergii gospodarczego wykorzystania terenw, PSE
Operator S.A. zainicjowa wdroenie funkcjonujcej na wiecie koncepcji korytarzy
infrastrukturalnych. Nie sposb nie zauway, e budowa rozwiza prawnych integrujcych
dziaania rnych obszarw gospodarki i wykorzystujcych cechy podobiestwa pewnych rodzajw
inwestycji powinna by celem i norm dziaa rzdu jako caoci i powinna by wspierana przez
organy stanowice.
Dziaajc dla dobra wsplnego (publicznego), PSE Operator S.A. podj szereg innych inicjatyw
majcych na celu zapewnienie teraz i w przyszoci pokrycie zapotrzebowania na energi
elektryczn. Nale do nich:
1. Inicjatywa z 2008 roku wprowadzenia do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
rezerwy terenw dla planowanych obiektw elektroenergetycznych, inicjatywa zostaa
ponowiona w 2009 roku,
2. Wspieranie Ministerstwa Gospodarki w trakcie opiniowania projektw ustaw, w tym projektw
ustaw opracowywanych przez Ministerstwo Infrastruktury i inicjowanie nowych rozwiza w
obszarze projektowanych ustaw,
3. Inicjatywa uchwalenia ustawy specjalnej regulujcej problemy sektora energetycznego [2009]
na wzr wprowadzonych ustaw,
4. Inicjatywa wprowadzenia do strategii wojewdztw i wojewdzkich planw zagospodarowania
przestrzennego rezerwy terenw dla planowanych obiektw elektroenergetycznych [2009],
5. Inicjatywa rozwoju tzw. rde interwencyjnych [2008],
6. Konferencje i spotkania z organami ustawodawczymi, administracj rzdow i samorzdow
przedstawiajce skale problemu i moliwe skutki dalszej bezczynnoci organw stanowicych
prawo.
W dniach koczenia edycji projektu Planu Rozwoju w MG przygotowywane s zaoenia do
ustawy o korytarzach infrastrukturalnych oraz przygotowywany jest projekt rozporzdzenia RM
wprowadzajcego program zada rzdowych w zakresie rozwoju elektroenergetycznych sieci
przesyowych (w oparciu o art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80 poz. 717). Zaproponowana przez MG cieka
rozporzdzenia RM w niewielkim stopniu rozwie problemy rozmieszczania i realizacji inwestycji
liniowych celu publicznego oraz pozostawi otwart kwesti regulacji praw pod istniejcymi liniami.
Podstawowym warunkiem skutecznego wykonania zamierze inwestycyjnych ujtych
w Planie Rozwoju Sieci Przesyowej jest usunicie przez organy stanowice barier prawnych
i stworzenie zgodnie z wymaganiami UE sprzyjajcych warunkw dla realizacji inwestycji
sieciowych.
Raport o wpywie uregulowa prawnych na warunki eksploatacji i rozwoju infrastruktury technicznej liniowej
sektora paliwowo energetycznego decydujcej o bezpiecznych warunkach funkcjonowania kraju Skrt.
PSE Operator S.A.
61
Wycig
Kierunki dziaa pastwa w tym zakresie okrela Dyrektywa 2005/89/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. dotyczca dziaa na rzecz zagwarantowania
bezpieczestwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych. Dyrektywa:
1. w Artykule 1 dotyczcym zakresu stosowania okrela dziaania zmierzajce do
zagwarantowania bezpieczestwa dostaw energii elektrycznej oraz zagwarantowanie:
a) odpowiedniego poziomu mocy wytwrczych;
b) odpowiedniej rwnowagi midzy dostawami a zapotrzebowaniem;
oraz
c) waciwego poziomu pocze midzysystemowych pomidzy Pastwami
Czonkowskimi w celu rozwoju rynku wewntrznego.
2. w Artykule 3 formuuje oglne obowizki naoone na Pastwa Czonkowskie. Wrd tych
obowizkw Dyrektywa wymienia obowizek zapewnienia wysokiego poziomu
bezpieczestwa dostaw energii elektrycznej poprzez podjcie koniecznych rodkw,
majcych na celu sprzyjanie stabilnemu klimatowi inwestycyjnemu
Brak rozwiza prawnych zgodnych w Dyrektyw spowoduje nie tylko opnienia realizacji
rozbudowy systemu przesyowego, lecz moe skutkowa niewykonaniem przez nasz kraj
postanowie unijnych w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszcze (ujtych w dyrektywie
klimatyczno- energetycznej) oraz ograniczy moliwo realizacji projektw lecych w interesie
Europy.
PSE Operator S.A. stwierdza, e konieczne jest wprowadzenie regulacji prawnej
rozwizujcej kwestie:
1. prawa drogi pod istniejcymi liniami elektroenergetycznymi,
2. rozmieszczania planowanych obiektw liniowych w wojewdzkich i gminnych planach
zagospodarowania przestrzennego,
3. realizacji inwestycji liniowych celu publicznego wg sprawdzonych zasad
wykorzystanych w ustawach specjalnych.
Plan rozwoju sieci przesyowej uwzgldniajcy preferowane lokalizacje jednostek wytwrczych
powinien sta si programem dziaa rzdowych, realizujcych strategi dziaa na rzecz
zapewnienia bezpieczestwa energetycznego kraju i wypenienie postanowie Polityki
Energetycznej. Plan rozwoju sieci przesyowej w proponowanym zakresie bdzie stanowi wkad do
planw zagospodarowaniu kraju i poszczeglnych jego regionw.
PSE Operator S.A.
62

Plan Rozwoju 2010 2025

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Plan Rozwoju 2010 2025

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Fot.

na lata 2010 2025

Dane wykorzystane do analiz Planu Rozwoju s zgodne ze stanem wiedzy

PSE Operator S.A.

Przewidywane lokalizacje elektrowni jdrowych na obszarze kraju;

Przedstawiony w niniejszym dokumencie rozwj sieci przesyowej zaplanowano w oparciu

Plan Rozwoju jest podstawowym dokumentem planistycznym w systemie planowania

PSE Operator S.A.

1. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIBIORSTWA ENERGETYCZNEGO PSE

PSE Operator S.A.

cigoci dostarczania i odbioru energii elektrycznej w systemie

PSE Operator S.A.

2. CELE I UWARUNKOWANIA ROZWOJU KRAJOWEGO SYSTEMU

stan techniczny Krajowej Sieci Przesyowej;

2.1. Stan krajowej sieci przesyowej

PSE Operator S.A.

Rys. 2.1.1. Schemat krajowej sieci przesyowej w 2009 roku

jednostek wytwrczych. Planuje si wdroenie obsugi transakcji z rynku dnia biecego.

PSE Operator S.A.

rdo: ARE S.A

PSE Operator S.A.

zapotrzebowania na energi elektryczn do 2025 roku, ktry wynika z prognozowanej cieki

Rys. 2.2.2. Prognozowane zapotrzebowanie na energi elektryczn

Na podstawie projektu Polityki energetycznej Polski do 2030 roku marzec 2009 r.

* (udzia procentowy gospodarstw domowych w zuyciu energii ogem wg prognozy EnergSys w

2.2.2. Zuycie energii elektrycznej

Zuycie enrergii elektrycznej [GWh]

rdo: ARE S.A.

PSE Operator S.A.

rdo: ARE S.A.

Rys. 2.2.4. cieki wzrostu zuycia energii elektrycznej w poszczeglnych wojewdztwach w

2. Dynamika wzrostu krajowego zapotrzebowania na energi elektryczn jest redni z dynamiki

Porwnanie prognoz zapotrzebowania na energi elektryczn zobrazowano na rysunku 2.2.5.

PSE Operator S.A.

Plan Rozwoju '09 sc. oczekiwany

Rys. 2.2.5. Porwnanie cieek wzrostu zapotrzebowania na energi elektryczn

PSE Operator S.A.

rdo: ARE S.A.

Rys. 2.2.6. Wzrost wielkoci mocy szczytowej w latach 2005 do 2008

Naley podkreli, e prognozy zapotrzebowania bd miay mniejszy ni w ubiegych latach

2.3. Strona podaowa energii elektrycznej (stan obecny i rozwj)

1. W roku 2008 do systemu elektroenergetycznego kraju przyczony zosta blok 464 MW

PSE Operator S.A.

EC. zawodowe istniejce

EC przemysowe i rda rozproszone

Inne rda odnawialne

Nowe rda systemowe - zdeterminowane

Nowe rda systemowe - istniejce lokalizacje

Nowe rda systemowe - nowe lokalizacje

rdo: PSE Operator S.A.

Rys. 2.3.1. Potencjalna struktura rde wytwrczych do roku 2025

Na podstawie prognozowanego zapotrzebowania szczytowego oraz planowanej mocy osigalnej

Tabela 2.3.2. Wielko marginesu mocy w rnych wariantach pracy FW w latach

Zapotrzebowanie szczytowe na moc [MW]

Moc osigalna rde krajowych [MW], w tym:

Saldo wymiany midzysystemowej

PSE Operator S.A.

Suma mocy do pokrycia zapotrzebowania

- bez udziau farm wiatrowych [MW]

- z 5% udziaem farm wiatrowych [%]

- bez udziau farm wiatrowych [%]

2.3.2 Farmy wiatrowe

PSE Operator S.A.