Biblioteka Ojcw Kocioa nr 14

w. Cyryl Jerozolimski

KATECHEZY

PRZEDCHRZCIELNE
I MISTAGOGICZNE
Tumaczy
KS. WOJCIECH KANIA
Opatrzy wstpem
O. JACEK BOJARSKI OP
Opracowa
O. MATEUSZ BOGUCKI OP

Krakw

Katecheza 12

Ktry przyj ciao

i sta si czowiekiem"
(Czytanie Iz 7,10-14)

1. Jako wychowankowie czystoci i uczniowie wstrzemi

liwoci czystymi wargami chwalmy z Panny zrodzonego Boga.
Zaszczyceni poywaniem ciaa duchowego Baranka signijmy
zarwno po gow, jak i po nogi. Przez gow rozumiemy bstwo,
przez nogi czowieczestwo. Suchajc Ewangelii, dajmy wiar
teologowi Janowi. Powiedzia: Na pocztku byo Sowo, a Sowo
byo u Boga i Bogiem byo Sowo" i doda: Sowo stao si
Ciaem"'. Ani nie naley czci samego czowieka, ani te nie
wystarczy dla pobonoci widzie w Nim Boga bez czowiecze
stwa. Gdyby Chrystus, ktry prawdziwie jest Bogiem, nie przyj by
natury ludzkiej, bylibymy pozbawieni zbawienia. Naley si Mu
zatem chwaa jako Bogu, ale te mamy wierzy w Jego Wcielenie.
Nie wystarczy mwi o Jego czowieczestwie bez bstwa, bez
poytku byoby te wyznanie bstwa, gdyby si wykluczyo
czowieczestwo. Wyznajmy zatem, i objawi si Krl i Lekarz!
Chcc leczy, Jezus Krl przepasa si przecieradem czowie
czestwa i leczy to, co byo chore. Doskonay Nauczyciel dzieci
sta si dzieckiem dla dzieci, by da mdro nieumiejtnym.
Zstpi na ziemi chleb niebieski, aby ywi godnych.
2. ydzi odrzucaj Tego, ktry przyszed, a czekaj na tego,
ktry przyjdzie na ich zgub. Wzgardzili prawdziwym Chrys
tusem, a zwiedzeni przyjm zwodziciela. Sprawdzaj si tu sowa

164

Katecheza 12

Zbawiciela: Przyszedem w imieniu Ojca mego, a wy mnie nie

przyjmujecie; gdy kto inny przyjdzie we wasnym imieniu, tego
przyjmiecie" 2 . Dobrze bdzie postawi ydom pytanie: prawd
mwi czy kamie prorok Izajasz, gdy mwi, e Emanuel narodzi
si z Panny? 3 Nie byoby nic dziwnego, choby mu zarzucili
kamstwo. Oni bowiem maj zwyczaj prorokw nie tylko o kam
stwo pomawia, lecz i kamienowa. Jeli jednak prorok mwi
prawd, wskacie na Emmanuela! Czy ten, ktry ma przyj i na
ktrego czekacie, narodzi si z Dziewicy, czy nie? Jeli si nie
narodzi z Dziewicy, obwiniacie proroka o kamstwo. Jeli za tego
narodzenia oczekujecie w przyszoci, czemu odrzucacie to, co si
ju stao?
3. Niech ydzi pozostaj w bdzie, jeli tak chc! Lecz
Koci Boy niech si opromieni chwa! Przyjmujemy bowiem,
i Sowo Boe prawdziwie stao si czowiekiem, nie jak chc
heretycy z woli ma i ony, lecz wedug Ewangelii z Dzie
wicy i Ducha witego, nie pozornie, lecz prawdziwie. Poczekaj
jeno troch na nauk o tym, a otrzymasz dowody, e Sowo
prawdziwie przyjo natur ludzk z Dziewicy. Wieloraki jest bd
heretykw. Jedni cakowicie odrzucili Jego narodzenie z Dziewi
4
cy . Inni wprawdzie przyjli Jego narodzenie, ale nie z Dziewicy,
5
lecz z zamnej kobiety . Jeszcze inni twierdz, e nie Chrystus
Bg sta si czowiekiem, lecz czowiek sta si Bogiem. Odwayli
si nawet powiedzie, e czowiekiem sta si nie Logos (Sowo)
istniejcy uprzednio, lecz e czowiek jaki wznis si wysoko
i otrzyma wieniec 6 .
4. Przypomnij sobie, co powiedzielimy wczoraj o Bstwie!
Wierz, i jednorodzony Syn Boy narodzi si z Panny! Trzymaj
si sw ewangelisty Jana: Sowo stao si ciaem i mieszkao
midzy nami" 7 . Sowo odwieczne, przed wszystkimi wiekami
zrodzone z Ojca, nie tak dawno przyjo dla nas ciao. Wielu
sprzeciwia si temu i mwi: Dlaczego Bg zstpi do ludzkoci?
Czy w swej naturze moe przestawa z ludmi? Czy moga zrodzi
Panna bez mczyzny? Liczne s zarzuty i rnorakie ataki.

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

165

Starajmy si przeto za ask Chrystusa i ufni w modlitwy tu

obecnych rozwiza punkt po punkcie.
5. Zastanwmy si wpierw, dlaczego Jezus zstpi na ziemi.
Nie bacz na me wymysy! Bo atwo tu ulec zudzie. Jeli tu na
kady punkt nie otrzymasz wiadectw prorokw, nie wierz so
wom! Jeli ci o Dziewicy, miejscu, czasie, sposobie narodzenia
Jezusa nie pouczy Pismo wite, nie przyjmuj wiadectwa ludz
kiego! Komu, co teraz yje i uczy, mona nie dowierza, ale czy
takie stanowisko mona zaj wzgldem proroka, ktry przema
wia przed tysicem i wicej lat? Jeli pytasz o przyczyn przyjcia
Chrystusa, signij do pierwszej ksigi Pisma! Bg stworzy wiat
w szeciu dniach, ale ten wiat powsta dla czowieka. Rzucajce
promienie soce zostao stworzone, by nam wieci. Wszystkie
zwierzta otrzymay ycie, by nam suy. Roliny i drzewa
istniej dla naszego poytku. Wspaniae s wszystkie stworzenia,
ale adne z nich poza czowiekiem nie jest obrazem Boga.
Soce powstao na samo sowo, czowieka jednak stworzyy rce
8
Boga: Uczymy czowieka na obraz i podobiestwo nasze" !
Czcimy drewniany obraz ziemskiego krla; ile wicej zasuguje
na cze z rozumu wynikajcy obraz Boga! Ale zawi szatana
wygnaa to najwspanialsze, rajskim szczciem cieszce si stwo
rzenie. Nieprzyjaciel ucieszy si z upadku tego, ktrego znienawi
dzi. Czy yczyby wrogowi trwaej radoci? Szatan nie odway
si przystpi do mczyzny z powodu jego siy, przystpi
natomiast do sabej kobiety, bdcej jeszcze pann: bo dopiero po
wygnaniu z raju Adam pozna sw on Ew.
6. Jako drudzy w rodzaju ludzkim wystpuj Kain i Abel. Kain
by pierwszym zabjc. Pniej przyszed potop z powodu licz
nych grzechw ludzi. Ogie z nieba spad na mieszkacw
Sodomy, dla ich przestpstw. Potem wybra Bg Izraela. Lecz
i Izrael zgrzeszy zraniony zosta wybrany rodzaj. Gdy Mojesz
sta przed Bogiem na grze, zamiast Bogu odda lud cze
cielcowi 9 . Za prawodawcy Mojesza, ktry powiedzia: Nie
cudzo" 10 , pewien m odway si wej do domu nierzdnego

166

Katecheza 12

i popeni cudzostwo". Po Mojeszu dla uzdrowienia Izraela

zostali posani prorocy. Lecz ci, co nieli uzdrowienie, pakali, bo
nie potrafili usun choroby, tak e jeden z nich musia powie
dzie: Biada mi, bo zgin wity z ziemi i nie ma prawego
midzy ludmi" 12 . Inny powiedzia: Wszyscy odstpili, razem
stali si nieuyteczni, nie ma, kto by czyni dobrze, nie ma ani
jednego" 1 3 .1 jeszcze: Zorzeczestwo, kradzie, rozpusta, zabjs
two wylay z brzegw" 14 , Swych synw i swe crki ofiarowali
czartom" l 5 . Oddano si wreniu z lotu ptakw i czarom. Gdzie
indziej syszymy: Swe szaty wizali powrozami i robili z tego
zasony na otarz" 1 6 .
7. Wielk ran cierpia rodzaj ludzki. Od stp do gw nie byo
na nim zdrowego miejsca, by pooy plaster, olej czy opask.
Prorocy pakali i w smutku mwili: Kt da z Syjonu zbawie
nie?" n , Niech bdzie Twa rka nad mem prawicy Twojej i nad
synem czowieczym, ktrego sobie umocni, a nie odejdziemy od
Ciebie" 1 8 ! Inny prorok paka: Panie, nachyl niebiosa
i przyjd" l 9 ! Za wielkie byy rany ludzkoci, by je mona byo
uleczy. Prorokw zabito, otarze Twe zburzono. Nie moglimy
naprawi za, Ty musisz uzdrowi!
8. Wysucha Pan modlitw prorokw. Nie opuci Ojciec
gincej ludzkoci. Zesa z nieba swego Syna, Pana naszego, jako
lekarza. Jeden z prorokw mwi: Pan, ktrego szukacie, idzie
i przyjdzie zaraz" 2 0 . Gdzie? Pan przyjdzie do swej wityni"21,
22
gdzie Go ukamienowalicie . Gdy inny prorok o tym usysza,
rzek do niego: Ty, ktry mwisz o boskim zbawieniu, mwisz
w ciszy? Ty, ktry zwiastujesz radosn nowin, e Bg si objawi,
by zbawi, mwisz w ukryciu? Wstp na gr wysok ty, co
zwiastujesz radosn nowin Syjonowi, i mw do miast Judy!" 2 3
C mam mwi? Oto Pan Bg przyjdzie w mocy" 2 4 ! Pan sam
powiedzia: Oto id i mieszka bd wpord ciebie, mwi Pan.
25
I przycz si liczne narody do Pana" . Izraelici odrzucili przeze
mnie ofiarowane wybawienie: Id, aby zgromadzi wszystkie
narody i jzyki" 2 6 . Przyszed do swej wasnoci, lecz swoi go nie

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

167

27

przyjli" . Idziesz i co dajesz w darze poganom? Id, aby

28
zgromadzi wszystkie narody i wo na nie znami" . Ze swej
bowiem walki na krzyu kademu z mych onierzy dam znak
krlewski na czole. Inny prorok powiedzia: Skoni niebo i zst
29
pi, a mga pod Jego nogami" ; ukryte bowiem byo przed ludmi
Jego przyjcie z nieba.
9. Gdy Salomon usysza sowa ojca Dawida, patrzc w duchu
na Tego, ktry mia wej do zbudowanej przeze przecudnej
30
wityni, zapyta: Czy rzeczywicie zamieszka Bg na ziemi?"
W przypisywanym Salomonowi psalmie Dawid odpowiada: Zst
31
pi jak deszcz na runo" . Deszcz" dla Jego niebieskiego
pochodzenia, na runo" dla Jego ludzkiej natury. Deszcz, ktry
pada na runo, pada cicho. Nieznana te bya tajemnica narodzenia,
32
dlatego Mdrcy pytali: Gdzie narodzi si Krl ydowski?" ,
a przestraszony Herod bada Jego narodzenie Gdzie si Chrystus
33
narodzi?"
10. Kim jest Ten, ktry zstpuje? Psalmista mwi: Bdzie
34
trwa ze socem i przed ksiycem, z pokolenia na pokolenie" .
Inny prorok tak wyjania dalej: Raduj si bardzo, crko Syjonu!
Wykrzykuj, cro Jeruzalem! Oto Krl twj przyjdzie tobie, spra
wiedliwy i zbawiciel" 3 5 . Poniewa jest wielu krlw, powiedz
nam, proroku, o kim mwisz? Daj nam znak, jakiego nie maj inni
krlowie! Jeli powiesz, e krl nosi purpur, ju inni nosili to
zewntrzne rozrnienie. Jeli powiesz, e mu towarzysz o
nierze i e siedzi na zotym wozie, i to ju byo u innych krlw.
Podaj nam znak szczeglnie charakteryzujcy krla, ktrego przy
jcie zapowiadasz! Odpowiada prorok: Oto krl twj przyjdzie
tobie sprawiedliwy i zbawiciel, ubogi i wsiadajcy na olic i na
rebi", nie na wozie. Masz charakterystyczny znak przychodzce
go krla. Spord krlw tylko Jezus siedzia na nieprzywykej do
ciarw olicy, i to gdy wrd radosnych okrzykw jako krl
wyjeda do Jerozolimy. C ten krl uczyni po swym przybyciu?
Z dou, w ktrym nie ma wody, wypucie winiw w krwi
przymierza" 36 .

168

Katecheza 12

11. By mogo, i siedzia na olicy. Ale daj nam jeszcze inny

znak! Skd chce krl swj wjazd odby? Wska miejsce niedaleko
miasta, bymy mogli je widzie! Daj nam ten znak w pobliu, jako
wpadajcy w oczy, abymy nawet w miecie bdc, mogli patrze
na to miejsce. Znw odpowiada prorok: I stan nogi jego w onym
dniu na grze Oliwnej, naprzeciw Jeruzalem, na wschd soca" 3 ? .
Czy nie widzi miejsca i ten, ktry jest w miecie?
12. Mamy ju dwa znaki, ale pragniemy jeszcze pozna trzeci.
Powiedz, co bdzie czyni Pan po swym przyjciu? Mwi inny
prorok: Oto Bg sam przyjdzie i zbawi was. Wtedy otworz oczy
lepych i uszy guchych bd sysze. Wtedy wyskoczy chromy jak
jele i jzyki niemych bd rozwizane" 3 8 . Posuchajmy jeszcze
innego wiadectwa! Mwisz, proroku, e Pan przy swym przyjciu
bdzie czyni znaki, jakich jeszcze nie byo. O jakim to mwisz
znaku! Pan na sd przyjdzie ze starszymi ludu i ksitami
swymi" 3 9 . Znak osobliwy! Pan przez starszych sobie poddanych
jest osdzony i to przyjmuje.
13. ydzi czytaj to, lecz nie rozumiej. Zatkali uszy swego
serca, by nie sysze. Lecz my wierzymy w Jezusa Chrystusa, ktry
przyszed w ciele i sta si czowiekiem, bo inaczej bymy Go nie
pojli. Poniewa na takiego, jaki jest w istocie, nie moglimy patrze
i Nim si cieszy, sta si taki jak my, bymy w ten sposb dostpili
szczcia Nim si cieszy. Jeli na soce, ktre dopiero w czwartym
dniu zostao stworzone, nie moemy w peni spoglda, czy mogliby
my patrze na Stwrc soca? W ogniu zstpi Pan na gr Synaj,
a lud nie mg Go znie i powiedzia do Mojesza: Mw ty do nas,
a my bdziemy sucha! Niech nie mwi Bg do nas, bymy nie
umarli!" 4 0 Na innym miejscu: Czyme jest wszelkie ciao, aby miao
sysze gos Boga yjcego, mwicego spord ognia, i mogo
41
pozosta przy yciu" . Jeli usyszenie gosu Boga ywego mier
sprowadza, czy nie spowodowaby mierci widok samego Boga?
Dziwisz si? Oto Mojesz mwi: Boj si i dr" 4 2 .
14. Czego wic chciae? Aby Ten, ktry przyszed zbawi,
sta si przyczyn zguby, bo ludzie znie by Go nie mogli? Aby

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

169

dostosowa do nas ask? Daniel nie mg znie widoku anioa,

a ty chciae znie widok Pana aniow? Gdy ukaza mu si
Gabriel, upad na ziemi. Jak wyglda i jak przybra posta?
43
Oblicze jego jak byskawica" , nie jak soce. Jego oczy jak
lampa gorejca", nie jak piec ognisty. I gos sw jego jak glos
44
tumu" , nie jak dwunastu hufcw anielskich. A jednak upad
prorok. I przystpi do niego anio i rzek: Nie bj si, Danielu,
45
powsta! Bd spokojny, wysuchane s twe sowa!" I rzek
46
Daniel Stanem drc" . I nie odpowiedzia, a go dotkno co
jak rka ludzka. Dopiero gdy widzenie przybrao posta ludzk,
przemwi Daniel. I co powiedzia? Panie, na twj widok roz
stpiy si stawy moje, a nie zostao we mnie nic siy i usta we
47
mnie oddech" . Jeli widok anioa odebra prorokowi gos i si,
czy pozostawiby tobie jeszcze dech widok Boga? Dopiero m
48
wi Pismo ..gdy mnie dotkno jakby widzenie czowieka"
nabra Daniel siy. Gdy wysza na jaw nasza sabo, przyj Pan
posta, o jak prosi czowiek. Gdy czowiek chcia usysze sowa
kogo, ktry mu jest podobny, przyj Zbawiciel podobn natur,
by ludzie atwiej dali si pouczy.
15. Poznaj jeszcze jedn przyczyn! Chrystus przyszed, aby
da si ochrzci i chrzest uwici. Przyszed, aby czyni cuda
i chodzi po morzu. Poniewa przed Jego wcieleniem morze
ujrzao i ucieko, a Jordan zawrci si wstecz" 4 9 , przyj Pan ciao,
aby morze Go ujrzao i nioso, a Jordan Go przyj bez obawy. Oto
jedna przyczyna, Jest jeszcze druga. Przez dziewic, przez Ew,
mier przysza, przez Dziewic, to znaczy z Dziewicy miao
objawi si ycie. Gdy tamta daa si oszuka wowi, ta miaa
otrzyma radosn wie od Gabriela. Gdy porzucili Boga, uczynili
sobie bawany o ludzkim wygldzie, gdy wic ludzka posta
faszywie jako Bg cze odbieraa, Bg prawdziwie sta si
czowiekiem, by pooy kres kamstwu. Szatan w walce przeciw
nam jako broni posuy si ciaem, std Pawe mwi: Widz
inne prawo w czonkach moich, walczce z prawem mego rozumu
i oddajcego mnie w niewol" 5 0 itd. T sam broni, jak zwalcza

170

Katecheza 12

nas szatan, zostalimy wybawieni. Pan przyj co naszego, aby

zbawi ludzi. Przyj co naszego, by temu, co ma braki, da tym
wiksz ask, aby grzeszna ludzko miaa uczestnictwo w Bogu.
Gdzie wzmg grzech, tam tym obficiej wylaa si aska" 5 1 . Pan
musia za nas cierpie. Szatan jednak nie odwayby si przystpi
do Niego, gdyby go by zna: Gdyby go znali, byliby Pana chway
nie ukrzyowali" 5 2 . Jego ciao stao si przynt mierci, lecz
smok, ktry spodziewa si Go pokn, musia nawet tych wy
rzuci, ktrych ju pokn: Poara mier przepotna", ale:
Otar Bg wszelk z z kadej twarzy" 5 3 .
16. Czy daremnie sta si Chrystus czowiekiem? Czy nasze
nauki s ludzkim wynalazkiem i mdroci? Czy Pismo wite,
proroctwa prorokw nie s naszym zbawieniem? Podanego depo
zytu strze niewzruszony! Niech ci nikt od niego nie zdoa
odcign! Wierz, i Bg sta si czowiekiem! Uzasadniona jest
moliwo Wcielenia. Jeli jednak ydzi jeszcze wci nie wierz,
zapytajmy ich: Czy mwic o wcieleniu Boga, gosimy co
niesychanego? Wszak sami uczycie, i Abraham przyj w gocin
Pana? Czy gosimy co niesychanego, skoro Jakub powiedzia:
Widziaem Boga twarz w twarz, a ocalaa dusza moja" 5 4 ? Pan,
ktry jad u Abrahama, jad i u nas. C wic nowego gosimy?
Lecz przedstawiamy jeszcze dwch dalszych wiadkw stali oni
na grze Synaj przy Panu. Mojesz by w grocie skay 5 5 i Eliasz
by w grocie skay 5 6 . Obydwaj byli przy przemienieniu Jezusa na
grze Tabor 5 7 i mwili do uczniw o Jego zgonie, ktry mia
nastpi w Jerozolimie 5 8 . Moliwo wcielenia przedstawilimy
jasno. Gdyby kto mia ochot, niech szuka dalszych argumentw!
17. Przyrzeklimy wam poda w swej mowie czas i miejsce
przyjcia Zbawiciela. Nie chcielibymy, by nam przy kocu
uczyniono zarzut, emy nie spenili obietnicy. Nie wolno nam
puszcza kandydatw Kocioa bez ich umocnienia. Zapytajmy
wic o czas przyjcia Pana, bo cho ono byo niedawno, jest
przecie zwalczane: Chrystus Jezus wczoraj i dzi, ten sam i na
wieki" 5 9 . Mojesz mwi: Proroka z braci waszych, jak mnie,

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

171

60

wzbudzi Pan Bg" . Zapamitajmy wyraenie: ,jak mnie". B

dzie ono wyjanione w swoim miejscu. Kiedy przyjdzie ten
oczekiwany prorok? Cofnij si mwi do tego, co napisaem,
i zbadaj proroctwo, jakie da Judzie Jakub: Judo, ciebie chwali
61
bd bracia twoi itd." by nie przytacza wszystkiego. Nie
bdzie odjte bero od Judy, a wdz z bidr jego, a przyjdzie ten,
ktry ma by posany, a on bdzie oczekiwaniem nie ydw,
62
lecz pogan" . Z ustaniem ydowskiego panowania mia przyj
Chrystus. Pki ydzi nie byli pod panowaniem Rzymian, dotd
Chrystus nie przyszed. Jak dugo mieli przywdcw z Judy
i Dawida, oczekiwany jeszcze nie przyszed. O najstarszej historii
tak zwanych patriarchw, ich rodzie, ich matce wstydzibym si
mwi. Zostawiam to tym, ktrzy o tym wiedz. Ale po czym
mona pozna Tego, ktry przychodzi jako oczekiwanie naro
63
dw"? Mwi dalej: Przywie do winnicy rebi swoje" . Czy
64
poznajesz ono rebi, ktre wyranie zapowiedzia Zachariasz ?
18. Pytasz o dalsze wiadectwo co do czasu przyjcia Chrys
tusa? Pan rzek do mnie: Ty jest Synem moim, jam ci dzi
65
66
zrodzi" . 1 zaraz potem: Bdziesz nimi rzdzi lask elazn" .
Ju wczeniej wyjaniem, e panowanie Rzymian nazwane zostao
elazn lask. Wspomnijmy jeszcze, co o tym panowaniu podaje
Daniel. Gdy opisa i wyjani Nabuchodonozorowi posg, opowie
dzia cae widzenie, jakie mia o nim: kamie, ktry bez ludzkiego
wspdziaania oderwa si od gry i nie przez czowieka zosta
postawiony, otrzyma panowanie nad caym wiatem. Wyranie
zaznacza: We dni onych krlestw wzbudzi Bg krlestwo niebies
kie, ktre si nie rozprszy na wieki, a krlestwo jego nie bdzie
dane innemu ludowi" 6 7 .
19. Szukajmy jeszcze dokadniejszego czasu przyjcia Jezusa.
Poniewa czowiekowi trudno jest doj do wiary, dlatego przy
jmuje on sowa, jeli si mu dokadnie poda lata. W jakich
okolicznociach i czasie przyszed Chrystus? Nie byo ju krla
Judy, lecz panowa obcokrajowiec Herod. Dlatego anio powie
dzia do Daniela (zapamitaj, co mwi): Wiedz i uwaaj: Od

172

Katecheza 12

wyjcia sowa, aby znowu byo zbudowane Jeruzalem, a do

Chrystusa Wodza, bdzie tygodni siedem i tygodni szedziesit
dwa" 6 8 . 69 tygodni daje 483 lata. Anio zatem mwi, e do
odbudowy Jerozolimy upynie 483 lata i nie bdzie wasnego
wadcy, lecz przyjdzie obcy i za niego narodzi si Chrystus.
Dariusz Med zbudowa Jerozolim w szstym roku swego panowa
nia, a w pierwszym 66 olimpiady. Olimpiad nazywaj Grecy
zawody odbywajce si co cztery lata ze wzgldu na dzie
przybyszowy co cztery lata soneczne z pozostajcych w kadym
roku trzech godzin dziennych. Herod zosta krlem w roku 186
olimpiady w jej czwartym roku. Od 66 do 186 olimpiady mamy
wic 120 olimpiad i co nadto. 120 olimpiad rwna si 480 lat;
pozostae trzy lata przypadaj w kadym razie midzy rok pierw
szy i czwarty. Masz wic dowd z Pisma, ktre mwi: Od wyjcia
sowa, aby znw byo zbudowane Jeruzalem do Chrystusa Wodza
bdzie tygodni siedem i tygodni szedziesit dwa". Jeli wic
chodzi o czas, masz teraz ten dowd, cho s jeszcze inne
wyjanienia wspomnianych tygodni lat Daniela.
20. Posuchaj teraz o obiecanym miejscu. Tak mwi i nim
Micheasz: A ty, Betlejem Efrata, nie jeste najmniejsze midzy
tysicami judzkimi; z ciebie mi wyjdzie ten, ktry bdzie panowa
w Izraelu a wyjcie jego od dni wiecznoci" 6 9 . Jako miesz
kaniec Jerozolimy wiesz te z psalmu 131, co napisano o miejscu
przyjcia Chrystusa: Oto syszelimy o niej w Efrata, znalimy j
na polach lenych" 7 0 . Przed paru laty byo to jeszcze miejsce
lesiste. Syszae, jak Habakuk powiedzia do Pana: Gdy si zbli
lata, bdziesz poznany, gdy przyjdzie czas, pokaesz si" 7 1 . Po
czym, proroku, pozna si przyjcie Pana? Habakuk mwi dalej:
Bdziesz poznany midzy dwoma yciami" 7 2 . Chce do Pana
powiedzie: Gdy przyjdziesz w ciele, y bdziesz i umrzesz, ale
potem wstaniesz z martwych, by y znowu. A z ktrej strony
Jerozolimy przyjdzie? Ze wschodu czy z zachodu, z pnocy czy
z poudnia? Powiedz nam jasno! Prorok daje wyran odpowied:
Bg przyjdzie z Teman (a Teman znaczy poudnie) i wity

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

73

173

z cienistej gry Faran" . Zgadza si z Tym wypowied psalmisty:

74
Znalelimy j na polach lenych" .
21. Pytamy dalej, z kogo przyjdzie i jak przyjdzie. Oto Panna
75
pocznie i porodzi syna i nazw imi Emanuel" . Przeciw tym
sowom podnosz gos ydzi, ktrzy od dawna maj grzeszny
zwyczaj przeciwstawiania si prawdzie. Twierdz, i nie jest
76
77
napisane panna" , lecz dziewczyna" . Chobym si zgodzi na
ich sowa, i tak znajduj prawd. Trzeba ich zapyta: Czemu woa
gwacona panna? Woa o pomoc po czy przed gwatem? Gdy
w innym miejscu Pismo mwi: Dziewczyna woaa i nie byo
78
nikogo, kto by jej pomg" , czy nie mwi o pannie? Aby nauka
staa ci si jeszcze janiejsza, e panna" w Pimie Boym zwie si
dziewczyn", posuchaj, co w ksidze Krlewskiej powiedziano
79
o Sunamitce Abisag: Bya to dziewczyna bardzo pikna" .
A przecie pann wybrano i przyprowadzono do Dawida.
22. Lecz ydzi znw mwi: Owe sowa skierowane do
Achaza odnosz si do Ezechiasza. Czytajmy Pismo: daj znaku
80
od Pana Boga twego, w gbi albo na wysokoci" ! Przede
wszystkim znak musi by czym cudownym. Znakiem bya woda,
jak trysa ze skay, rozstpienie si morza, cofnicie si soca itp.
To co powiem, zawiera jeszcze wyraniejszy dowd przeciw
ydom. Wprawdzie suchacze mcz si, gdy dugo przemawiam,
bdcie jednak cierpliwi! Chodzi wszak o Chrystusa, nie o dro
biazg. Wspomniane sowa wypowiedzia Izajasz za rzdw Acha
za. Panowa on tylko szesnacie lat i do niego skierowane byo
wtedy proroctwo. Sprzeciw ydw zbija jego syn i nastpca, krl
Ezechiasz. Przy wstpieniu na tron liczy on ju 25 lat. Gdy Achaz
otrzyma proroctwo za szesnastu lat swych rzdw, Ezechiasz
urodzi si przynajmniej 9 lat przed proroctwem. Czy mogo
proroctwo do tego si odnosi, ktry ju si narodzi? Nie powie
dzia przecie prorok pocza" lecz pocznie" panna w od
niesieniu do przyszoci.
23. Wiemy dobrze, i Pan narodzi si z Dziewicy. Trzeba
jeszcze zaznaczy, z jakiego rodu pochodzi Dziewica. Zaprzy-

174

Katecheza 12

sig Pan prawd Dawidowi i nie odmieni jej: Z owocu ywota

twego posadz na stolicy twojej" 8 1 . I znw: Utrwal na wieki
wiekw potomstwo jego, a stolic jego jak dni nieba" 8 2 . I dalej:
Raz przysigem na wito moj: Nie skami Dawidowi.
Potomstwo jego bdzie trwa na wieki i tron jego jak soce przed
oczyma mymi i jak ksiyc utwierdzony na wieki" 8 3 . Widzisz, e
jest tu mowa o Chrystusie, nie o Salomonie. Bo jego tron nie zosta
jak soce. Gdyby kto jednak dlatego, e Chrystus nie siedzia na
drewnianym tronie Dawida, podnosi zarzut, przytoczmy mu so
wa: Na stolicy Mojesza zasiedli uczeni w Pimie i faryzeusze" M.
Nie drewnian stolic ma tu na myli, lecz powag nauki. Podob
nie przez tron Dawida nie musisz rozumie drewnianego tronu,
lecz jego krlewsk wadz. wiadczy mog dzieci, ktre piewa
y: Hosanna Synowi Dawidowemu, bogosawiony krl Izrae
l a ! " 8 5 I lepi woali: Synu Dawida, zmiuj si nad nami!" 8 6
Rwnie Gabriel wiadczy wyranie w sowach skierowanych do
Maryi: Da mu Pan Bg tron ojca jego Dawida" 8 7 . Pawe mwi:
Miej w pamici Jezusa Chrystusa, ktry jest z rodu Dawidowego,
wedug mej Ewangelii powsta z martwych" 8 8 . Pawe te na
pocztku listu do Rzymian zaznacza: Ktry pochodzi z nasienia
Dawidowego wedug ciaa" 8 9 . Wierz zatem w tego, ktry narodzi
si z Dawida, przyjmujc proroctwo: Onego dnia bdzie korze
Jessego, ktry stoi, by rzdzi narodami; w nim poo nadziej
narody" 9 0 .
24. Z przytoczonymi sowami Pisma witego maj ydzi
wiele kopotu. Przewidywa to Izajasz, mwic: Bd chcie, gdy
przez ogie bd paleni. Albowiem Maluczki nam nie im si
91
narodzi i Syn jest nam dany" . Zauwa: wpierw by Synem
Boym, potem jest nam dany! Zaraz te mwi prorok: A pokoju
jego nie ma koca" 9 2 . Rzymianie maj swe granice, lecz krlestwo
Syna Boego nie ma granic. Persowie i Medowie maj swe
granice, lecz Syn Boy nie ma granic. Potem jest: Na tronie
Dawida i na jego krlestwie (bdzie siedzia), aby je utwierdzi" 9 3 .
A wic od Dawida pochodzi Panna.

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

175

25. Wypadao, aby najczystszy i nauczyciel czystoci wyszed

z czystych komnat. Jeli ten, ktry u Jezusa jest dobrym kapanem,
wstrzymuje si od kobiety, czy mg sam Jezus wyj z mczyz
94
ny i kobiety? Ty mnie mwi psalmista wydobye z ona" .
Zwr uwag na wyraenie wydobye mnie z ona!" Jest tu
zaznaczone, i bez mczyzny zosta wzity i zrodzony z ona
i ciaa Dziewicy. Przy maeskim bowiem zczeniu narodzenie
jest inne.
26. Ten, ktry stworzy czonki, nie wstydzi si z nich przyj
ciao. Kto nas uczy o tym? Pan mwi do Jeremiasza: Pierwej,
nilim ci utworzy w ywocie, znaem ci i pierwej nieli
95
wyszed z ywota, powiciem c i " . Czy Ten, ktry przy
tworzeniu czowieka ich dotyka i dlatego si nie wstydzi, mia si
%
wstydzi utworzy dla siebie wite ciao, t zason" boskoci ?
Bogiem jest, ktry i dzi ksztatuje pd ludzki, jak to czytamy
u Joba: Czy nie jak mleko udoie mi i jak serowi dae mi
ste? Skr i ciaem obleke mi, komi i yami pospinae
mi"? Nic nieczystego nie ma u czowieka, chyba e sam si brudzi
przez grzech i nieczysto. Ten, ktry stworzy Adama, stworzy
i Ew. Boskie rce stworzyy mczyzn i niewiast. aden
czonek ciaa nie by przy stworzeniu nieczysty. Niech zamilkn
heretycy, ktrzy oskaraj ciao i samego Stwrc! Pomnij na
sowa Pawa: Nie wiecie, e ciaa wasze s wityni Ducha
witego, ktry w nas mieszka?" 9 8 W imi Jezusa zapowiedzia
prorok: Moje ciao jest z nich" 9 9 . W innym miejscu napisano:
Przeto wyda ich a do czasu rodzcej" 10. Jaki jest znak rozpo
znawczy? Powiedziano w dodatku do onych sw: Porodzi,
a ostatek jego braci wrci" 1 0 1 . Jakie s podarunki Dziewicy,
witej Oblubienicy? Polubi ci sobie w wierze" 1 0 2 . Podobnie
mwi do niej Elbieta: Bogosawiona jeste, ktra uwierzya, bo
speni si, co Pan do niej powiedzia" 1 0 3 .
27. Poganie i ydzi krytykuj nas i mwi, e niemoliwe
byo, by Chrystus narodzi si z Panny. Zatkalimy poganom usta
ich wasnymi mitami. Jak wy, co twierdzicie, i rzucone kamienie

176

Katecheza 12

przemieniaj si w ludzi, moecie odrzuca moliwo dziewicze

go zrodzenia? Jeli bajacie, e crka urodzia si z mzgu, czy
moecie twierdzi, i jest niemoliwe narodzenie Syna z dziewi
czego ciaa? Wy, co faszywie utrzymujecie, i Dionizos narodzi
si z biodra Zeusa, czy moecie zwalcza nasz prawdziw nauk?
Wiem, e nie odpowiadaj takie sowa mym suchaczom, ale by
przy sposobnoci umia poganom postawi zarzut, przytaczamy to
z ich wasnych bani.
28. Tym, ktrzy s z obrzezania, zadaj pytanie: Co jest trudniej
sze? Czy to, e zrodzia stara, niepodna, nie podlegajca ju
zwykym prawom kobieta, czy Panna w penych latach? Niepodna
bya Sara, a jednak, wbrew naturze, cho ju bya niezdolna,
zrodzia. Jeli jest wbrew naturze zarwno to, i niepodna rodzi, jak
i to, e rodzi Panna, musisz albo jedno i drugie odrzuci, albo jedno
i drugie przyj. Bo jest jeden i ten sam Bg, ktry tamto uczyni,
i to sprawi. Nie moesz powiedzie: Tamto moe Bg uczyni, tego
za nie. Co za sia natury sprawia, e ludzka rka w jednej godzinie
swj wygld zmienia i znw go przywraca? Tak to si stao, e rka
Mojesza staa si biaa jak nieg i nagle wrcia do pierwotnego
stanu 104 ? Powiesz: Wola dokonaa przemiany. W jednym wypadku
wola boa ma moc, a w drugim jej nie ma? Tam chodzio o cud,
dotyczcy tylko Egipcjan, tu chodzi o cud odnoszcy si do caej
ludzkoci. ydzi! C jest trudniejsze, czy to, e Dziewica rodzi,
czy, e laska przemienia si w yw istot. Przyznacie, i za czasw
Mojesza prosta laska przemienia si w wa 1 0 5 i bya straszna dla
tego, kto j rzuci na ziemi. Kto mia lask w rce, ucieka przed
106
smokiem , bo by to smok w istocie. Nie ucieka z bojani przed
tym, co mia w rce, lecz przed tym, ktry dokona przemiany.
Laska otrzymaa zby i oczy smoka. Jeli z laski wyrosy oczy, czy
z dziewiczego ciaa nie mg za wol Bo Syn si narodzi?
A zamilcz o tym, e laska Aarona w jednej nocy to wydaa, co inne
drzewa wydaj w cigu wielu lat. Kt bowiem nie wie, e
pozbawiona kory laska nie bdzie rosa, choby siej nawet woyo
do wody. Poniewa Bg nie podporzdkowuje si naturze drzew,

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

177

lecz jest Stwrc natury, dlatego nierodzca, uscha i pozbawiona

l07
kory laska zakwita, zazielenia si i wydaa owoce . Czy Ten,
ktry ze wzgldu na typicznego arcykapana w nadprzyrodzony
sposb da lasce moc wydania owocu, nie mg da Dziewicy
moliwoci zrodzenia ze wzgldu na prawdziwego Arcykapana?
29. Dobrze bdzie pamita o tym. Lecz i tak sprzeciwiaj si
jeszcze ydzi i nie chc zadowoli si tym, czego uczy ta laska,
lecz daj dowodu tylko z podobnego rodzaju cudownych, nad
przyrodzonych narodzin. Dlatego musisz si zwrci do nich
z pytaniem: Z kogo na pocztku urodzia si Ewa? Jaka matka
pocza j, skoro matki nie miaa? Pismo wite mwi, e powstaa
z ebra Adamowego. Jeli Ewa urodzia si z mskiego ebra, bez
matki, czy nie mg si urodzi syn, z dziewiczego ona, bez
porednictwa ma? eski rodzaj winien wdziczno mczyz
nom bo z Adama powstaa Ewa, a nie pocza si z matki; sam
mczyzna niejako j zrodzi. Maryja okazaa wdziczno, bo
108
moc zrodzia nie z ma, lecz z samej siebie nieskalanie
za
spraw Ducha witego.
30. Wemy jeszcze lepszy przykad. Dziwne jest wprawdzie,
cho moliwe, narodzenie cia z cia. Ale, e z prochu ziemi
powstaje czowiek, jest to jeszcze dziwniejsze. Jeszcze dziwniejsze
jest to, e zbita glina nabiera wygldu i blasku od oczu. Jest to
dziw, i z jednego i tego samego prochu powstay zarwno twarde
koci, jak i delikatne puca i reszta czonkw. Dziwne to jest, e
oywiona glina porusza si, przebiega ziemi, buduje domy. Dziw,
e glina uczy, mwi, buduje, rzdzi. ydzi, nie nauczylicie si
niczego! Z czego powsta Adam? Czy nie wzi Bg z ziemi
prochu i nie uczyni z tego dziwnej postaci? Jeli glina przemienia
si w oczy, czy nie moe Dziewica zrodzi Syna? Jeli to si
dzieje, co ludzie uwaaj za niemoliwe, czy nie miao si sta to,
co jest moliwe?
31. O tym bracia mylmy! Wykorzystajmy te rodki
obronne! Nie cierpmy heretykw uczcych, e przyjcie Chrystusa
byo tylko pozorne! Brzydmy si i tymi, ktrzy twierdz, e

178

Katecheza 12

Zbawiciel narodzi si z mczyzny i kobiety, i wa si mwi, e

pochodzi od Jzefa i Maryi, bo napisano: I przyj sw on" l 0 9 .
Zwrmy uwag na sowa, jakie wyrzek Jakub do Labana, zanim
wzi do siebie Rachel: Daj mi on moj"" 0 ! Jak Rachel
jeszcze przed ostatecznym zawarciem maestwa tylko z powodu
przyrzeczenia nazwan zostaa on Jakuba, tak Maryja na mocy
zalubin nazwana jest on Jzefa. Bacz, jak jasno wyraa si
Ewangelista: W szstym miesicu posa Bg anioa Gabriela do
miasta galilejskiego zwanego Nazaret, do Panny polubionej mo
wi, ktremu byo na imi Jzef 1 1 ' itd. C mwi potem Pismo
wite o po pjciu Jzefa do spisu? Przyszed te i Jzef
z Galilei, aby si zapisa z polubion sobie Maryj, ktra bya
brzemienna"" 2 . Cho bya brzemienna, nie mwi Pismo: ze
swoj on", ale z polubion sobie". Pawe mwi: Posa Bg
swego Syna, zrodzonego z niewiasty" " 3 , mianowicie z dziewicy,
bo przez niewiast naley rozumie jak ju widzielimy
i pann. Nie mwi: Uczynionego z mczyzny i kobiety".
Z Panny narodzi si Ten, ktry panieskimi czyni dusz.
32. Dziwisz si narodzeniu? I ta si dziwia, ktra zrodzia.
Zapytaa Gabriela: Jak si to stanie, skoro nie znam ma?"" 4
Odpowiedzia: Duch wity zstpi na Ciebie i moc Najwyszego
zacieni ci; dlatego, co si narodzi, bdzie wite i nazwane Synem
Boym" 1 1 5 . Nieskalane i czyste byo narodzenie. Bo, gdzie jest
Duch wity, tam nie ma brudu. Nieskalane byo cielesne narodze
nie Syna z Dziewicy. Gdy heretycy sprzeciwiaj si tej prawdzie,
zwyciy ich Duch wity. Gniewa si bdzie moc Najwyszego,
ktra zacienia Pann. Sprzeciwi si im w dniu Sdu Gabriel.
Zawstydzi ich miejsce bka, ktre przyjo Pana. wiadkami bd
pasterze, ktrzy wtedy otrzymali radosn nowin, i zastp aniow,
chwalcych, radujcych si i mwicych: Chwaa na wysokoci
Bogu, a na ziemi pokj ludziom dobre w o l i " " 6 ! wiadczy bdzie
witynia, do ktrej zaniesiono Dzieci dnia czterdziestego, i ofiaro
wana para synogarlic. Zawiadczy Symeon, ktry wzi Dzieci na
7
swe rce, zawiadczy obecna tam prorokini Anna" .

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

179

33. Bg wiadczy i z Nim Duch wity daje wiadectwo,

118
i Chrystus mwi: Dlaczego chcecie mnie zabi , czowieka,
ktry wam powiedzia prawd?" Niech wic zamilkn heretycy,
przeczcy Jego ludzkiej naturze, sprzeciwiajcy si Temu, ktry
powiedzia: Dotknijcie mnie i patrzcie, wszak duch nie ma ciaa
119
ani koci, jak widzicie, e ja mam!"
Niech bdzie uwielbiony
z Panny Pan narodzony! Niech poznaj dziewice Tego, ktry jest
koron ich ycia! Niech pozna zastp mnichw, Tego, ktry jest
chlub ich czystoci! Bo nie jestemy pozbawieni godnoci, czys
toci, Przez dziewi miesicy mieszka Zbawiciel w onie Panny,
jako mczyzna y do trzydziestego roku. Jeli zatem Panna
chlubi si dziewiciu miesicami, my mczyni jeszcze bardziej
moemy si chlubi o wiele duszym czasem.
34. Za ask Bo chodmy wszyscy drog czystoci mo
dziecy i panny, starzy i modzi! Nie gomy za uyciem, lecz
chwalmy imi Chrystusa! Nie zapomnijmy o godnoci czystoci!
Czysto jest koron aniow i nadludzkim stanem. Baczmy na
ciao, ktre kiedy bdzie wieci jak soce, Dla marnej rozkoszy
nie plammy ciaa o takiej godnoci i wielkoci! Marny jest grzech
i trwa bardzo krtko, a haba jest wieczna. Ci, co zachowuj
czysto, s anioami na ziemi. Dziewice maj czstk z Dziewic
Maryj. Daleki niech bdzie wszelki przepych, wszelkie ze spo
jrzenie, w grzesznej intencji podjty spacer, nieprzyzwoite ubranie,
podniecajce wonnoci! Niech natomiast unosi si mia wo
modlitwy i dobrych uczynkw oraz uwicenie cia, aby Pan
zrodzony z Dziewicy, rwnie o nas czystych mach i uwie
czonych kobietach powiedzia; Zamieszkam w nich i bd si
przechadza pord nich i bd ich Bogiem, a oni bd moim
ludem" 1 2 0 . Jemu chwaa na wieki
Amen

180

Katecheza 12

Przypisy
1

J 1,1.14.

J 5,43.

Iz 7,14.

Dokeci.

Ebionici uwaali, e Chrystus jest tylko czowiekiem.

Pawe z Samosaty i Fotyn uczyli, e w Chrystusie zamieszkao

S o w o (Logos), jaka sia wysza, dziki czemu sta si On przybranym

Synem Boym.
7

J 1,14.

Rdz 1,26.

Wj 3,2 nn.

10

Wj 20,14.

11

Lb 25,6.

12

Mi 7,2.

13

Ps 13,3.

14

Oz 4,2.

15

Ps 105,37.

16

Am 2,8.

17

Ps 13,7.

18

Ps 79,18 nn.

19

Ps 143,5.

20

Ml 3,1.

21

Tame.

22

J 8,59.

23

Por. Mt 10,26-27; Mk 4,22; Iz 40,9.

24

Iz 40,10.

25

Za 2,10-11.

26

Iz 66,18.

27

J 1,11.

28

Iz 66,18-19.

29

Ps 17,10.

30

1 Kri 8,27.

31

Ps 71,6.

32

Mt 2,2.

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

33

Mt 2,4.

34

Ps 71,5.

35

Za 9,9.

36

Za 9,11.

37

Za 14,4.

38

Iz 35, 4-6.

39

Iz 3,14.

40

Wj 20,19.

41

Pwt 5,26.

42
43

Hbr 12,21.
Dn 10,6.

44

Tame.

45

Dn 10,12.

46

Dn 10,11.

47

Dn 10,16-17.

48

Dn 10,18.

49

Ps 113,3.

50

Rz 7,23,

51

Rz 5,20.

52

1 Kor 2,8.

53

Iz 25,8.

54

Rdz 32,30.

55

Wj 33,22.

56

1 Kri 19,8 nn.

57

Mt 17,3.

58

k 9,31.

59

Hbr 13,8.

60

Pwt 18,15.

61

Rdz 49,8.

62

Rdz 49,10.

63

Rdz 49,11.

64

Za 9,9.

65

Ps 2,7.

66

Ps 2,9.

67

Dn 2,44.

68

Dn 9,25.

181

182

Katecheza 12

69

Mi 5,2.

70

Ps 131,6.

71

Ha 3,2.

72

Tame.

73

Ha 3,3.

74

Ps 131,6.

75

Iz 7,14.

76

Parthenos.

77

Veanis.

78

Pwt 22,27.

79

1 Kri 1,4.

80

Iz 7,11.

81

Ps 131,11.

82

Ps 88,30.

83

Ps 88,36-38.

84

Mt 23,2.

85

Mt 21,9.

86

Mt 9,27.

87

k 1,32.

88

2 Tm 2,8.

89

Rz 1,3.

90

Iz 11,10.

91

Iz 9,5-6.

92

Iz 9,7.

93

Tame.

94

Ps 21,10.

95

Jr 1,5.

96

Hbr 10,20.

97

Hi 10,10-11.

98

1 Kor 6,19.

99

Oz 9,12.

100
,0

Mi 5,3.

' Oz 2,20.

102

Oz 2,20.

103

k 1,45.

104

Wj 4,6-7.

Ktry przyj ciao i sta si czowiekiem"

105

Wj 7,10.

106

Przed wem.

107

Lb 17,23.

108
109

Achrdntos.
Mt 1,24.

110

Rdz 29,21.

111

k 1,26 nn.

112

k 2,4-5.

113

Ga 4,4.

114

k 1,34.

115

k 1,35.

116

k 2,14.

117

k 2,24-36.

118

J 7,20.

119

k 24,39.

120

2 Kor 6,16.

183