Ukad graficzny CKE 2013

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJCY
KOD

PESEL

EGZAMIN MATURALNY
Z BIOLOGII

Miejsce
na naklejk
z kodem

MAJ 2014

POZIOM PODSTAWOWY

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron
(zadania
129).
Ewentualny
brak
zgo
przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy
kadym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
6. Podczas egzaminu moesz korzysta z linijki.
7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj
numer PESEL i przyklej naklejk z kodem.
8. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej
dla egzaminatora.

Czas pracy:
120 minut

Liczba punktw
do uzyskania: 50

MBI-P1_1P-142

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 1. (2 pkt)
Wap jest pierwiastkiem niezbdnym do prawidowego rozwoju i funkcjonowania organizmu
czowieka.
Spord podanych procesw wybierz dwa, ktre ulegaj zaburzeniom przy niedoborze
wapnia w organizmie.
A. skurcz minia
B. krzepnicie krwi
C. biosynteza biaka
D. wytwarzanie hormonw tarczycy
E. powielanie informacji genetycznej

Zadanie 2. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono budow chemiczn dwch nukleotydw.

Zapisz, ktry z nukleotydw (A czy B) peni funkcj przenonika energii w komrce.

Odpowied uzasadnij.
Nukleotyd .....................................................................................
Uzasadnienie ................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (2 pkt)
Kadej z wymienionych tkanek przyporzdkuj jedno miejsce jej wystpowania
w organizmie czowieka.
Tkanka

Wystpowanie

A. nabonek rzskowy

1. pcherzyk pucny

B. nabonek jednowarstwowy paski

2. wizado stawowe

C. tkanka czna wknista

3. maowina uszna

D. chrzstka sprysta

4. pcherz moczowy
5. jajowd

A. ................

B. ................

C. ................

D. ................

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 4. (1 pkt)
Oce prawdziwo informacji dotyczcych cyklu pracy serca. Wpisz w prawej kolumnie
tabeli liter P, jeeli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, jeli zdanie jest faszywe.
P/F
1.
2.
3.

Podczas skurczu przedsionkw krew jest wtaczana do komr, a zastawki

pksiycowate pozostaj w tym czasie zamknite.
Kurczce si ciany komr podnosz cinienie krwi w ich wntrzu,
co skutkuje zamkniciem zastawek przedsionkowo-komorowych w sercu.
Skurcz prawej komory powoduje toczenie krwi do aorty, a skurcz lewej
komory wypycha krew do ttnic pucnych.

Zadanie 5. (2 pkt)
W celu ustalenia grupy krwi pacjenta dodano prbki jego krwi do surowicy krwi grupy A
oraz do surowicy krwi grupy B. W obydwu zestawach zasza aglutynacja krwinek.
Okrel, jak grup krwi mia pacjent. Wyjanij wynik badania, uwzgldniajc obecno
przeciwcia w zastosowanych surowicach.
Grupa krwi pacjenta .......................................................
Wyjanienie ..................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 6. (2 pkt)
Limfa (chonka) powstaje jako przescz z wosowatych naczy krwiononych do przestrzeni
midzykomrkowych i trafia do naczy tworzcych ukad limfatyczny. Swoim skadem jest
wic zbliona do osocza krwi, cho w odrnieniu od niego zawiera nieco wikszy procent
tuszczu. Wrd elementw morfotycznych zdecydowan wikszo stanowi limfocyty.
Na podstawie powyszego tekstu wymie dwie funkcje, ktre limfa peni w organizmie
czowieka.
1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)
Oce prawdziwo informacji dotyczcych budowy i dziaania ukadu oddechowego
czowieka. Wpisz w prawej kolumnie tabeli liter P, jeeli zdanie jest prawdziwe,
lub liter F, jeli zdanie jest faszywe.
P/F
Krta jest narzdem wchodzcym w skad ukadu oddechowego
1.
i pokarmowego.
Tchawica stanowi fragment drg oddechowych i jest jednoczenie narzdem
2.
gosu.
Przepona, kurczc si, opuszcza si w d, co skutkuje zwikszeniem
3.
pojemnoci klatki piersiowej.
Nr zadania
Wypenia Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

1.
2

2.
1

3.
2

4.
1

5.
2

6.
2

7.
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 8. (1 pkt)
W paleniu biernym mamy do czynienia ze strumieniem bocznym, czyli wydobywajcym si
z tlcego papierosa dymem, ktry zawiera najwicej substancji toksycznych i nie jest
oczyszczany przez filtr papierosowy. W dymie bocznym znajduje si 35 razy wicej tlenku
wgla (czadu), 23 razy wicej nikotyny i 34 razy wicej substancji rakotwrczych
ni w dymie gwnym. U dzieci bierne palenie jest przyczyn czstszych zachorowa
na zapalenia puc i oskrzeli oraz zwiksza ryzyko zachorowania na astm. Z bada wiatowej
Organizacji Zdrowia wynika, e czste przebywanie w dymie tytoniowym powoduje u dzieci
i nastolatkw pogorszenie wykonywania wielu czynnoci umysowych, takich jak czytanie,
rozwizywanie zada matematycznych, logiczne mylenie i rozumowanie.
Na podstawie: www.knowmore.pl

Na podstawie przedstawionych informacji wyjanij, dlaczego

powoduje u ludzi pogorszenie wykonywania czynnoci umysowych.

bierne

palenie

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 9. (3 pkt)
W aptekach dostpne s bez recepty rnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszce
odporno, zwane immunostymulatorami. Przewanie zawieraj substancje pochodzenia
rolinnego, np. z aloesu, jewki czy e-szenia. Istot dziaania immunostymulatorw jest
pobudzenie i wzmocnienie odpornoci organizmu na infekcje wirusowe i bakteryjne. Pod
wpywem tych substancji obserwuje si wzrost aktywnoci komrek ukadu odpornociowego
granulocytw obojtnochonnych oraz makrofagw, zdolnych do bezporedniego niszczenia
drobnoustrojw chorobotwrczych.
Na podstawie: http://ziola.pl

a) Na podstawie przedstawionych informacji zaznacz rodzaj odpornoci, ktr opisane

preparaty pobudzaj w organizmie czowieka.
A. odporno swoista

B. odporno nieswoista

C. odporno swoista i nieswoista

b) Uzasadnij, podajc dwa argumenty, e takie preparaty powinno si stosowa

po konsultacji z lekarzem, chocia s one dostpne bez recepty.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 10. (2 pkt)

W tabeli przedstawiono prdko przewodzenia impulsw przez wkna nerwowe rdzenne
(z osonk mielinow) o rnej rednicy aksonw.
rednica aksonu [m]

25

36

512

1220

Prdko przewodzenia impulsw [m/s] 1230 1530 3070 70120

Na podstawie: W. Traczyk, Fizjologia czowieka w zarysie, Warszawa 1997.

a) Na podstawie przedstawionych danych sformuuj wniosek okrelajcy zaleno

midzy prdkoci przewodzenia impulsw nerwowych a rednic aksonu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Okrel, czy wkna nerwowe rdzenne (majce osonk mielinow) przewodz impulsy
wolniej, czy szybciej ni wkna nagie (nieposiadajce osonek). Odpowied
uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt)

Za ruchy koczyny dolnej w stawie kolanowym odpowiedzialne s minie antagonistyczne,
ktrych lokalizacj przedstawiono na rysunku A (widok koczyny od przodu) i B (widok
koczyny od tyu).

Na podstawie: www.fitwell.pl

a) Okrel, ktry z mini przedstawionych na rysunkach A i B, kurczc si, powoduje

ruch koczyny dolnej przedstawiony na rysunku C.
.......................................................................................................................................................
b) Zaznacz poprawne dokoczenie poniszego zdania.
Misie, ktrego skurcz wywouje ruch koczyny przedstawiony na rysunku C, peni funkcj
A. zginacza.
B. prostownika.
C. odwodziciela.
D. przywodziciela.
Nr zadania
Wypenia
Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

8.
1

9.a
1

9.b
2

10.a
1

10.b
1

11.a
1

11.b
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Informacje do zadania 12. i 13.

W organizmie czowieka na regulacj gospodarki wglowodanowej wpywaj dwa
przeciwstawnie dziaajce hormony: insulina i glukagon.
W tabeli zamieszczono wyniki pomiaru stenia insuliny i glukagonu podczas intensywnego
wysiku fizycznego.
Czas od rozpoczcia wicze
fizycznych (godziny)
0
1
2
3
4

Stenie hormonw we krwi (pmol/l)

insulina
glukagon
450
110
375
125
260
150
210
240
180
450

Na podstawie: E. Jastrzbska, Tajemnice ludzkiego ciaa. Zeszyt wicze do biologii, Kielce 2003.

Zadanie 12. (2 pkt)

Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy, ilustrujcy poziom stenia
insuliny i glukagonu we krwi, w kolejnych godzinach wicze fizycznych. Zastosuj jeden
ukad wsprzdnych.

Zadanie 13. (1 pkt)

Wyjanij, dlaczego podczas wysiku fizycznego zwiksza si wydzielanie glukagonu
do krwi.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 14. (2 pkt)

Wazopresyna, czyli hormon antydiuretyczny (ADH) produkowany przez podwzgrze
i uwalniany z tylnego pata przysadki mzgowej, jest wanym regulatorem bilansu wodnego
w organizmie czowieka.
Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej regulacji zawartoci wody
w organizmie czowieka.

a) Do miejsc oznaczonych na schemacie literami A i B przyporzdkuj okrelenia

odpowiadajce wydzielaniu ADH zwikszone, zmniejszone i zapisz je poniej.
A. .....................................................

B. .....................................................

b) Podaj, jakie objawy wywoa niedobr hormonu ADH, spowodowany uszkodzeniem

komrek tylnego pata przysadki.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 15. (1 pkt)

Funkcjonowanie organizmu czowieka jest moliwe dziki wspdziaaniu ukadw
i narzdw, czego przykadem moe by wsppraca ukadu krwiononego i wydalniczego.
Krew dostarcza do nerek tlen i skadniki odywcze niezbdne do uzyskania energii,
koniecznej dla zachodzcych tam procesw, natomiast w nerkach wytwarzany jest hormon
erytropoetyna, ktrego wydzielanie si zwiksza, gdy we krwi znajduje si zbyt mao tlenu.
Uzasadnij, podajc inny ni w tekcie argument, e ukad krwionony i wydalniczy
wspdziaaj w organizmie czowieka.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania
Wypenia
Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

12.
2

13.
1

14.a
1

14.b
1

15.
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 16. (1 pkt)

Akomodacja oka jest zwizana ze zmian krzywizny soczewki. Soczewka oka moe stawa
si bardziej paska lub bardziej kulista, a jej zdolno skupiania promieni wietlnych moe si
zmniejsza lub zwiksza.
Okrel, w jaki sposb zmienia si ksztat soczewki podczas przenoszenia wzroku
z przedmiotw bliskich na przedmioty odlege.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 17. (1 pkt)

Uporzdkuj we waciwej kolejnoci wymienione poniej etapy powstawania wrae
suchowych. Wpisz w tabel numery 25.
Etap

Numer

Drganie bony okienka owalnego oraz drganie pynu wypeniajcego wntrze

limaka.

Ruchy rzsek komrek narzdu Cortiego i powstanie impulsu nerwowego.

Przenoszenie drga bony bbenkowej na drgania kosteczek suchowych.

Przewodzenie fali dwikowej przez przewd suchowy.

Dotarcie impulsw nerwowych do orodka suchu.

Zadanie 18. (3 pkt)

Jelito cienkie jest najduszym odcinkiem przewodu pokarmowego czowieka. Tre
pokarmowa docierajca do jelita cienkiego jest w nim przesuwana i w tym czasie podlega
procesom trawienia chemicznego, a strawione skadniki pokarmowe s wchaniane
do nabonka jelita, skd s przekazywane do naczy krwiononych lub limfatycznych.
Podaj po jednym przykadzie cech budowy jelita, ktre s przystosowaniem do:
1. przesuwania treci pokarmowej ......................................................................................... ,
2. trawienia pokarmu ............................................................................................................... ,
3. wchaniania strawionych skadnikw pokarmowych .........................................................
................................................................................................. .

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

Zadanie 19. (2 pkt)

Tuszcze, ktre s nierozpuszczalne w wodzie, kr we krwi czowieka w postaci zwizanej
z biakami jako lipoproteiny. Do najwaniejszych lipoprotein biorcych udzia w transporcie
cholesterolu w naszym organizmie nale lipoproteiny o wysokiej gstoci (HDL), okrelane
mianem dobrego cholesterolu, i lipoproteiny o niskiej gstoci (LDL), zwane zym
cholesterolem.
Na schemacie przedstawiono dwa modele (X i Y) lipoprotein transportujcych cholesterol
w obwodowych naczyniach krwiononych.

a) Okrel, ktry z przedstawionych na schemacie modeli lipoprotein (X czy Y), jest

ilustracj HDL. Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Podaj przykad zalecenia dotyczcego sposobu odywiania si dla osoby, u ktrej
stwierdzono podwyszony poziom LDL i zbyt niski poziom HDL we krwi.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania
Wypenia
Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

16.
1

17.
1

18.
3

19.a
1

19.b
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

10

Zadanie 20. (2 pkt)

Fenyloketonuria to choroba genetyczna, ktra moe prowadzi do gbokiego upoledzenia
umysowego na skutek gromadzenia si w organizmie fenyloalaniny i porednich produktw
jej rozkadu. Aby wykry to schorzenie, jeszcze do niedawna przeprowadzano prosty i tani
test Guthriego. Na krek bibuy pobierano kropl krwi noworodka, nastpnie krki
z wysuszon krwi umieszczano na pytce agarowej z poywk, ktra nie zawieraa
fenyloalaniny. Na takich pytkach hodowano szczep laseczki siennej Bacillus subtilis,
bezwzgldnie wymagajcy fenyloalaniny do wzrostu.

a) Na podstawie powyszych informacji ustal, na ktrym krku bibuy (A czy B)

znajduje si kropla krwi dziecka chorego na fenyloketonuri. Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Podaj przykad postpowania, dziki ktremu osoby chore na fenyloketonuri mog
unikn gronych konsekwencji tej choroby.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 21. (1 pkt)

Oce prawdziwo informacji dotyczcych witamin. Wpisz w prawej kolumnie tabeli
liter P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, jeli zdanie jest faszywe.
P/F
1.

Witamina A jest niezbdna do syntezy barwnika wzrokowego.

2.

Wchanianie witamin A, D, E i K moe by zwikszone przez obecno

tuszczw w pokarmie.

3.

Kuracja antybiotykiem moe spowodowa niedobory witaminy C.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

11

Zadanie 22. (2 pkt)

Nadcinienie ttnicze jest chorob przewlek, w ktrej cinienie krwi w spoczynku
przekracza wartoci graniczne uznane za prawidowe. Zmiana stylu ycia moe obnia
wartoci cinienia ttniczego u osb z cinieniem podwyszonym i zapobiega rozwojowi
choroby u osb, ktre maj do niej skonnoci uwarunkowane genetycznie. W leczeniu
i profilaktyce choroby nadcinieniowej zaleca si normalizacj masy ciaa oraz przestrzeganie
odpowiedniej diety.
Spord podanych zalece ywieniowych wybierz dwa, ktre mog zmniejszy ryzyko
rozwoju nadcinienia ttniczego.
Zaleca si ograniczy
A. ilo spoywanej soli kuchennej (NaCl).
B. spoycie pokarmw bogatych w bonnik.
C. spoycie produktw bogatych w witaminy, zwaszcza witamin C.
D. spoycie produktw bogatych w tuszcze nasycone, zwaszcza wdlin.
E. spoycie pokarmw mlecznych, bogatych w zwizki wapnia i magnezu.

Zadanie 23. (2 pkt)

Kady rodzaj czsteczki tRNA ma zdolno przyczania okrelonego aminokwasu i dziki
sekwencji trzech nukleotydw zwanej antykodonem rozpoznaje komplementarny dla niego
kodon w mRNA.
Na schemacie przedstawiono fragment nici mRNA oraz trzy czsteczki tRNA (AC),
przenoszce aminokwasy zapisane w tym fragmencie (te czsteczki uoono w sposb
przypadkowy). Strzak oznaczono kierunek odczytu informacji genetycznej. W tabeli
zamieszczono fragment kodu genetycznego.

a) Ustal, jaka bdzie kolejno tRNA, oznaczonych literami A, B i C, przyczanych

w procesie syntezy biaka na matrycy mRNA o podanej sekwencji nukleotydw.
Kolejno tRNA ...................................................................................
b) Na podstawie tabeli z fragmentem kodu genetycznego zapisz nazwy kolejnych
aminokwasw (oznaczonych na schemacie literami X, Y, Z) w powstaym
trjpeptydzie.
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
Wypenia
Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

20.a
1

20.b
1

21.
1

22.
2

23.a
1

23.b
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

12

Zadanie 24. (2 pkt)

W ukadzie grupowym krwi Rh wyrnia si dwie grupy krwi: Rh+ (obecno w bonie
krwinek aglutynogenu D) i Rh- (brak aglutynogenu D w bonach krwinek). Czynnik D
dziedziczy si jednogenowo i autosomalnie.
W tabeli przedstawiono rne zestawy genotypw rodzicw. Allel warunkujcy obecno
aglutynogenu grupy krwi Rh+ oznaczono liter D, natomiast liter d allel warunkujcy
jego brak.
A
B
C
D
E

Matka
Dd
dd
DD
dd
Dd

Ojciec
Dd
DD
dd
Dd
dd

a) Podaj oznaczenie literowe przypadku (AE), w ktrym prawdopodobiestwo

wystpienia konfliktu serologicznego midzy organizmem matki i dziecka wynosi
100%.
............................................................................................
b) Wypisz wszystkie oznaczenia literowe tych przypadkw (AE), w ktrych na pewno
nie moe wystpi konflikt serologiczny midzy organizmem matki i dziecka.
............................................................................................

Zadanie 25. (3 pkt)

Na schemacie przedstawiono dziedziczenie daltonizmu w pewnej rodzinie.

a) Zapisz genotypy osb oznaczonych na schemacie numerami 13, stosujc symbole

literowe D i d na oznaczenie alleli genu odpowiedzialnego za rozrnianie kolorw.
1. .......................

2. .......................

3. .......................

b) Okrel, na podstawie krzywki genetycznej, prawdopodobiestwo (w %), e kolejny

syn pary B te bdzie zdrowy.
Krzywka

Prawdopodobiestwo .................................................................

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

13

Zadanie 26. (1 pkt)

Oce prawdziwo informacji dotyczcych funkcjonowania ekosystemu. Wpisz
w prawej kolumnie tabeli liter P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, jeli zdanie
jest faszywe.
P/F
Organizmy odywiajce si wycznie pokarmem rolinnym nale
1.
do konsumentw II rzdu.
Dziki organizmom z rnych poziomw troficznych w ekosystemie moliwe
2.
s krenie energii i przepyw materii.
Ilo energii przechodzcej na kolejny poziom troficzny ekosystemu jest
3.
coraz mniejsza.

Zadanie 27. (2 pkt)

Pole jest ekosystemem sztucznym, ktrego funkcjonowanie zaley od dziaalnoci czowieka.
Na schemacie przedstawiono uproszczony model krenia materii w ekosystemie pola.
Przerywanymi liniami oznaczono dziaania czowieka, ktre wpywaj na ten obieg.

Na podstawie: A. Breymeyer, Struktura i funkcjonowanie ekosystemw, Biologia w Szkole nr 36, 1983.

a) Wymienionym w tabeli sposobom dziaalnoci czowieka, wpywajcym na obieg

materii w ekosystemie pola, przyporzdkuj numery, ktrymi s oznaczone
na schemacie.
Dziaalno czowieka
Siew lub sadzenie rolin uprawnych.
Zbir plonw.
Nawoenie obornikiem.
Nawoenie mineralne.
Eliminowanie szkodnikw rolin.

Numer

b) Wyjanij, dlaczego nawoenie gleby jest konieczne do utrzymania prawidowego

obiegu materii w ekosystemie pola, z ktrego czowiek zbiera plony.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
Wypenia
Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

24.a
1

24.b
1

25.a
1

25.b
2

26.
1

27.a
1

27.b
1

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

14

Zadanie 28. (1 pkt)

Sodkowodna drapiena ryba bass soneczny (Lepomis gibbosus) zamieszkuje wody Ameryki
Pnocnej. Do Europy gatunek ten zosta sprowadzony w 1887 roku z przeznaczeniem
do hodowli w stawach parkowych i akwariach, lecz szybko wymkn si spod kontroli
i opanowa wody otwarte. Obecnie gatunek ten wystpuje ju na caym kontynencie
europejskim, nie omija rwnie wd Polski.
Na podstawie: Ryby sodkowodne wd Polski, pod red. M. Bryliskiej, Warszawa 2000.

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.

Zwikszenie zasigu wystpowania bassa sonecznego na wiecie jest wynikiem
A. restytucji.
B. introdukcji.
C. reintrodukcji.
D. eksterminacji.

Zadanie 29. (2 pkt)

Metan (CH4) naley do grupy tzw. gazw cieplarnianych (szklarniowych) wpywajcych
na zmiany klimatu. Wedug rnych ocen wpyw metanu na pogbianie efektu
cieplarnianego jest nawet 20-krotnie wyszy w porwnaniu z wpywem dwutlenku wgla.
Metan produkowany jest gwnie przez bakterie, ktre rozkadaj materi organiczn
w warunkach niedoboru tlenu. Czowiek przyczynia si do zwikszania iloci metanu
w atmosferze w wyniku wydobywania i spalania paliw kopalnych, hodowli byda, uprawy
ryu oraz skadowania odpadw. W krajach uprzemysowionych metan stanowi zwykle 15%
wszystkich gazw cieplarnianych emitowanych do atmosfery. Coraz czciej przy duych
gospodarstwach hodowli zwierzt oraz przy wysypiskach mieci budowane s biogazownie,
wykorzystujce zbierany biogaz, skadajcy si gwnie z metanu, do produkcji energii
cieplnej lub elektrycznej.
Na podstawie: http://agroenergetyka.pl

Na podstawie powyszych informacji uzasadnij, podajc dwa argumenty,

e pozyskiwanie i spalanie biogazu z wysypisk mieci jest korzystne dla rodowiska
przyrodniczego.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania
Wypenia
Maks. liczba pkt
egzaminator

Uzyskana liczba pkt

28.
1

29.
2

Egzamin maturalny z biologii

Poziom podstawowy

BRUDNOPIS

15