MAGORZATA BERNAS, IZABELA RANA, GRACJAN PODGRSKI, JAN TATO

PSYCHOEMOCJONALNY I SPOECZNY STRES CIY

I MACIERZYSTWA U KOBIET Z CUKRZYC TYPU 1
BADANIE KLINICZNO-ANKIETOWE
PSYCHOEMOTIONAL AND SOCIAL STRESS OF PREGNANCY AND
MOTHERHOOD IN WOMEN WITH DIABETES MELLITUS TYPE 1
CLINICAL QUESTIONNAIRES STUDY
Warszawski Uniwersytet Medyczny,
Towarzystwo Edukacji Terapeutycznej, Warszawa.

STRESZCZENIE. Grup 91 kobiet z cukrzyc typu 1 poddano ocenom klinicznym i ankietowym, majcym na celu oceni charakter czstoci
i zakresu psychoemocjonalnych, spoecznych i ekonomicznych utrudnie czyli yciowych stresw wynikajcych z planowania ciy i macierzystwa w warunkach tworzonych przez obecno choroby.
Pragnienie posiadania dziecka i konstruktywnego maestwa byo regu ale poczon ze szczeglnym, stresowym wpywem obaw o moliwoci realizacji takich planw. Ta kontrowersja stymulowaa powstawanie wielu sytuacji o charakterze przewlekego stresu dziaajcego
mimo postpw w tym zakresie opieki medycznej.
Przygotowanie do ycia rodzinnego, ciy i roli matki u kobiet z cukrzyc typu 1 wymaga specjalnej profilaktycznej interwencji medycznej
w dziedzinie uwarunkowa take psychologicznych i spoecznych, obejmujcych caoksztat osobowoci pacjentek. Wczesne rozpoznanie
czsto ukrytych, negatywnych reakcji psychoemocjonalnych i wpyww spoecznych umoliwia ich eliminacj i polepsza jako ycia.
Sowa kluczowe cukrzyca typu 1, planowanie ciy, macierzystwo, stres psychoemocjonalny i spoeczny.
SUMMARY. Group of 91 women with diabetes mellitus type 1 was studied clinically and with the use of special questionnaires in the regard
to the character, frequency and intensity of the psychoemotional, social and economical stresses related to the pregnancy planning and
motherhood.
The willingness of having the baby and constructive family development was a rule.
It was however connected with the fear of the women personal failure due to diabetes mellitus type 1 influence. Such social and clinical
controversy was the reason of arising the chronic stress of psychoemotional character in spice to the progress of the specialized, diabetological, and obstetrical care.
The preparation of the women with diabetes mellitus type 1 to pregnancy, motherhood and organizing the constructive family life requires
the prophylactic, medical intervention into psychological, emotional, and social conditionis - into whole personality. Such approach may
eliminate the stresses and improve the quality of life.
Key words Diabetes mellitus type 1, planning the pregnancy, motherhood, constructive family, psychoemotional and social stresses.

WPROWADZENIE
Planowanie ciy, przewidywany zakres nowych
obowizkw i umiejtnoci w kontroli cukrzycy, ciy,
przyszego macierzystwa i zmian w yciu rodzinnym,

26

s wydarzeniami o bardzo istotnym znaczeniu klinicznym ijednoczenie psychoemocjonalnym ispoecznym.

Obecno cukrzycy typu 1, a wic przewlekej choroby
stwarzajcej specjalne zagroenie tak dla matki jak idla
podu i dziecka, powoduje lk przed niepowodzeniem.

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Kobieta zcukrzyc typu 1 planowanie ciy powinna rozpocz od wczenia si do specjalnych programw klinicznych istotnie zmniejszajcych takie ryzyko. Wymaga
to od przyszej matki take wielu indywidualnych przemyle yciowych, dodatkowych wysikw terapeutycznych
isamokontrolnych, atake adaptacji do zmian wyciu rodzinnym iuwarunkowaniach spoecznych (1, 2, 3). Powysze okolicznoci mona okreli mianem specyficznego,
psychoemocjonalnego, klinicznego i spoecznego stresu.
Jego planowe rozpoznanie iograniczanie moe polepsza
planowanie iprzebieg ciy izmniejsza jej ryzyko tak dla
matki zcukrzyc jak idla jej rodziny (4, 5).
Ztego wzgldu podjto wtym zakresie wasne badania.

ZAOENIA OBSERWACYJNE
Wnaturalnym planie yciowym wikszoci modych
kobiet istnieje potrzeba optymalnego wypenienia roli
matki, ony oraz stworzenia konstruktywnej rodziny.
Osiganie tego celu ksztatuje poczucie jakoci ycia.
Cukrzyca moe uniemoliwi lub ogranicza urzeczywistnienie tego celu.
Wynika to znarzucanych przez chorowanie warunkw:
a. medycznych: pozytywne wskaniki kliniczne, dostpno programu intensywnej opieki okoociowej;

b. psychologicznych: ograniczanie stresu powodowanego

przez konflikt midzy celami rodzinnymi awarunkami
medycznymi;
c. spoecznych: eliminacja zaburze w yciu rodzinnym
i spoecznym powodowanych przez warunki medyczne, psychologiczne, spoeczne iekonomiczne utrudniajcych realizacj planw rodzinnych.
Do bezporednich celw bada naleao uzyskanie
moliwie kompletnej informacji o rodzajach i nasileniu
gwnych zaburze psychospoecznych wynikajcych
zkonfliktu psychicznie ispoecznie ustalonych wyobrae o rolach matki i organizatora rodziny a uwarunkowaniami medycznymi ibiologicznymi, powodowanymi
przez cukrzyc typu 1.

MATERIA IMETODY OBSERWACJI

Badania objy 91 kobiet w wieku 20-35 lat, chorujcych na cukrzyc typu 1, bez istotnych powika, ktre
nie byy uprzednio wciy. Pod wzgldem stanu cywilnego skaday si na te grupy panny, matki atake osoby
rozwiedzione.
Kliniczne cechy badanych kobiet przedstawia tab. 1.
W zakresie bada klinicznych zbadano 1) markery
wyrwnania metabolicznego cukrzycy (profile glikemii,

Tab. 1. Charakterystyka badanej grupy kobiet z cukrzyc typu 1.

A. Kliniczne cechy badanych osb.
1. Cakowita liczba przypadkw
2. Wiek (lata)
3. Okres chorowania na cukrzyc (lata)
4. W
 yrwnanie lecznicze
HbA1C, %
liczba przypadkw
5. Peptyd C w s. u wszystkich obniony na czczo (< 1,5 ng/ml), bez reakcji po podaniu glukagonu
6.Cholesterol c. w surowicy, mg/dl
7. Triglicerydy w surowicy, mg/dl
8. W
 zrok przypadki
bez retinopatii
retinopatia prosta
retinopatia proliferacyjna
schykowa choroba oczu
9. N
 erki przypadki
bez objaww nefropatii
z objawami nefropatii
10. Choroba niedokrwienna serca - przypadki
11. Neuropatia autonomiczna - przypadki
12. Czynnociowe zaburzenia jajnikw - przypadki
x zakres, rednia, SD

91
20-35; 26,4x
5-17; 9,4x
< 7,0
17

7,01-9,0 > 9,0

40 34

156-247; 198; 41x

121-238; 182; 44x
48
27
10
6
70
21
19
19
20

B. Stan cywilny i wyksztacenie

Liczba
przypadkw
91

Wyksztacenie
Podstawowe

Zawodowe

rednie

10

14

49

Niepene wysze i wysze

18

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

27

C. Samoocena warunkw materialno-bytowych

Przypadki
Pena zaleno od osb drugich

31

Zaleno czciowa

39

Niezaleno

21

cznie

91

HbA1C, lipidogram) oraz 2) oceniono stan kliniczny

oczy, nerki, ukad krenia, cinienie ttnicze, (konsultacje okulistyczne, poonicze ineurologiczne).
Wrd badanych kobiet zcukrzyc typu 1 stwierdzono niektre kliniczne ograniczenia do ciy. Byy to:
Kliniczne ograniczenia

Przypadki

Retinopatia proliferacyjna

19

Jawna nefropatia

12

Nadcinienie ttnicze, okres III bez biakomoczu

11

Przewleke aktywne zapalenie wtroby

Niedokrwienna choroba serca

12

Inne

cznie

69/91

Badanie psychoemocjonalnych uwarunkowa planowania ciy imacierzystwa przeprowadzono za pomoc

ankiety. Obejmowaa ona grupy pyta deklaracje (odpowiedzi) pacjentek ipodsumowanie.

Przed wypenieniem ankiety pacjentki udzielay informacji oglnych. Obejmoway one:
1. dane rodzinne, rodowiskowe, wyksztacenie, zawd,
praca
2. samoocen przebiegu cukrzycy, wynikw leczenia
ijego perspektyw
3. wasne wyobraenia o wpywie cukrzycy na sytuacj
kobiety, maestwo, planowanie rodziny, ci
4. indywidualne pogldy ipraktyk zwizkw narzeczeskich, roli ony, matki, wychowawczyni dzieci, uczestnictwa wyciu poza domem.
Po udzielaniu informacji oglnych pacjentki wypeniay ankiety. Byy to nastpujce grupy ankietowych
pyta.

1. TEST PSYCHOLOGICZNY
I.

II

III.

Emocje:
I. Czy Pani odczuwaa w ostatnim okresie lk lub depresj albo brak chci do poprawy swojego ycia
II. Czuj lk bez widocznego powodu
III. Czsto myl, e jest to niesprawiedliwe mie cukrzyc podczas, gdy inni ludzie s tak zdrowi
IV. Nadzieja, aby prowadzi normalne ycie majc cukrzyc jest bardzo maa
V. Waciwa, pena kontrola cukrzycy wymaga zbyt duo powicenia oraz jest bardzo niewygodna - jej
wykonywanie to zbyt due obcienie dla mnie
Negacja choroby:
1. Nie chc, aby inni ludzie wiedzieli, e choruj na cukrzyc
2. Czy ukrywasz przed innymi swoje reakcje na zbytnie obnienie stenia glukozy we krwi po insulinie
3. Jeli powiedz, e masz cukrzyc to jest to jak otrzymanie karnego wyroku
4. Czsto zapominam, e mam cukrzyc
5. Jestem usatysfakcjonowana, zadowolona z mojego ycia osobistego, tak jakby nie byo cukrzycy
Satysfakcja z opieki medycznej:
1. Mwienie lekarzowi o swojej cukrzycy powoduje, e czuj si lepiej
2. Czy Pani jest zadowolona z jakoci (poziomu) i organizacji opieki, ktr w zakresie cukrzycy otrzymuje
od lekarza i medycznego personelu w cigu ostatniego roku
3. Czy Pani odwiedzaa osoby, ktre nie s lekarzami lub pielgniarkami z dyplomem, czyli osoby wiadczce tzw. nie-konwencjonaln, znachorsk medycyn aby leczy swoja cukrzyc

TAK
TAK
TAK
TAK
TAK

NIE
NIE
NIE
NIE
NIE

TAK
TAK
TAK
TAK
TAK

NIE
NIE
NIE
NIE
NIE

TAK

NIE

TAK

NIE

TAK

NIE

Wyniki oglne:
Edukacja:
wystarczajca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , diagnoza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
niewystarczajca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

28

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

2. TEST EDUKACYJNY
I.

Leczenie podwyszonego stenia glukozy we krwi.

Najwaniejszym celem leczenia cukrzycy jest kontrola stenia glukozy we krwi, jego normalizacji. Istnieje wiele
sposobw, aby to osign. Obejmuj one:
a. Stosowanie zaleconych sposobw odywiania si
TAK
NIE
b. Wykonywanie regularnych wicze fizycznych
TAK
NIE
c. Przyjmowanie lekw, ktre zaleci lekarz
TAK
NIE
d. Regularne domowe oznaczanie stenia glukozy we krwi (samokontrola) w celu poprawy moich
dziaa leczniczych
TAK
NIE
II
Kryteria kontroli cukrzycy:
1. Zakres wartoci glikowanej hemoglobiny (HbA1C), ktry stanowi optymalny cel leczenia wynosi
6% do 7%
TAK
NIE
2. Jak Pani jest aktywna w kontroli cukrzycy
a. Zawsze prosz lekarza, aby dokadnie mnie poinformowa o stanie mojej cukrzycy
TAK
NIE
b. Zawsze chc by poinformowana przez lekarza o innych moliwociach poprawy mego leczenia przez
dietetyka lub edukatora terapeutycznego, ktrzy mog mi pomc w lepszym nauczeniu si kontroli
mojej cukrzycy
TAK
NIE
III.
Sytuacje trudne:
Jeli osoba z cukrzyc zachoruje nagle, ma wymioty i biegunk to jak sdzisz, powinna ona:
zaprzesta spoywania pokarmw oraz wypijania wody
TAK
NIE
okreli stenie glukozy we krwi (samokontrola) i porozumie si natychmiast z lekarzem
TAK
NIE
IV.
Plan leczenia:
Czy Pani pytaa lekarza jak czsto powinna bada:
stopy
TAK
NIE
oczy
TAK
NIE
nerki
TAK
NIE
Wyniki oglne:
Edukacja:
wystarczajca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , diagnoza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
niewystarczajca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. TEST SOCJOLOGICZNY
1. Poziom edukacji oglnej:
tylko szkoa podstawowa
TAK
NIE
szkoa rednia (liceum)
TAK
NIE
szkoa zawodowa po szkole podstawowej
TAK
NIE
studia wysze
TAK
NIE
2. Zawd wyuczony, wykonywany, bez zawodu
Jaki jest Pani zawd:
a. uzyskany w wyniku ukoczenia szkoy - prosz okreli w kilku sowach:
zawd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nie mam zawodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b. Jaki jest Pani rzeczywisty zawd, co Pani robi aby zarobi pienidze na ycie i leczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................................................................................................
3. Wsparcie rodzinne:
Stan cywilny:
panna:
TAK
NIE
zamna:
TAK
NIE
rozwiedziona:
TAK
NIE
Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4
www.medycyna-metaboliczna.pl

29

4. Wsparcie spoeczne:
a. Czy moe Pani mie rzeczywist i wystarczajc pomoc od:
rodziny
TAK
NIE
przyjaci
TAK
NIE
ssiadw
TAK
NIE
innych osb
TAK
NIE
b. Czy otrzymuje Pani pomoc od instytucji opieki spoecznej
TAK
NIE
c. Jest dla mnie bardzo trudno realizowa porady i zalecenia lekarskie w moim codziennym yciu, poniewa jestem
samotna i raczej bezradna
TAK
NIE
5. Adres, miejsce codziennego ycia: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.............................................................................................................
Miasto:
mae (< 10.000 mieszkacw):
TAK
NIE
rednie (10.000-100.000 mieszkacw):
TAK
NIE
due (> 100.000 mieszkacw):
TAK
NIE
Czy Pani mieszka w osobnym domu jednorodzinnym:
TAK
NIE
6. Choroba nikotynowa
Czy Pani pali papierosy?

TAK

NIE

7. Choroba alkoholowa:
Czy Pani pije alkohol (take piwo) prawie codziennie?
TAK
NIE
Wyniki oglne:
Edukacja:
wystarczajca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , diagnoza: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
niewystarczajca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tab. 2. Mj udzia w leczeniu cukrzycy typu 1.

Liczba odpowiedzi TAK na 91
Czy wiem jak stosowa diet lecznicz
Czy stosuj diet

41
32

Czy wykonuj samokontrol glikemii

27

Czy bojc si hipoglikemii dopuszczam wysze glikemie anieli zalecono

21

Czy pal papierosy

29

Czy wypijam alkohol wicej anieli 1 x tydzie

Czy moja cukrzyca jest dobrze leczona

35

Tab. 3. Wybrane emocjonalne cechy badanych kobiet odnoszce si do wartoci wanych w maestwie.
Wrd wartoci yciowych za najwaniejsze uznaj:

Liczba odpowiedzi TAK na 91

1. Mio, maestwo, macierzystwo bez uwzgldniania ogranicze wynikajcych z cukrzycy, poniewa s one mao istotne

42

2. R
 ozsdek, konieczno stosowania ogranicze w yciu maeskim i rodzinnym, w planowaniu ciy zalenie od
cukrzycy i rady lekarza

49

3. Planuj maestwo ale nie planuje ciy ze wzgldu na cukrzyc

4. Planuj samotno i skierowanie wszystkich si na lepsze leczenie cukrzycy

16

Tab. 4. Cukrzyca a plan zaoenia maestwa.

30

wyklucza zaoenie rodziny

utrudnia spotkanie dobrego ma

wyklucza zajcie w ci

tak 1
nie 90

tak 37
nie 54

tak 2
nie 89

ogranicza liczb planowanych ci

spowodowaa moje zainteresowanie metodami antykoncepcji

tak 46
nie 45

tak 66
nie 25

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab. 5. Cukrzyca i styl ycia w rodzinie (matki).

Cukrzyca

Liczba odpowiedzi TAK na 91

wymaga uczestnictwa ma w leczeniu

tak 27

powoduje powany konflikt w rodzinie

tak 33

m opiekun
tak 19

spowodowaa, e m zrezygnowa z planw ojcowskich

tak 9

Tab. 6. Cukrzyca a planowanie macierzystwa.

Cukrzyca

Liczba odpowiedzi TAK na 91

Utrudnia nawizanie i utrzymanie zwizku

59

Ogranicza jego trwao

62

Nakazuje od pocztku powiadomienie o chorowaniu

51

Ogranicza szanse samodzielnoci w decyzji o macierzystwie

59

Tab. 7. Cukrzyca a rola matki.

Cukrzyca

Liczba odpowiedzi TAK na 91

Powoduje izolacj:
w odniesieniu do ma
w odniesieniu do dzieci

30
0

Ogranicza udzia w yciu rodziny w maym stopniu i przejciowo

40

Cukrzyca nie ma adnego wpywu na ycie rodzinne

21

Spowodowaa, ze m otacza mnie stale wiksz opiek

27

Spowodowaa, e uzyskuj sta pomoc od dzieci

21

Tab. 8. Aktywno w leczeniu cukrzycy typu 1 a rola matki.

Cukrzyca typu 1
Powanie utrudnia realizacj leczenia

Uatwia leczenie jeli dzieci s starsze

tak 56
nie 35

tak 59
nie 32

Eliminuje mono pracy zawodowej

Izoluje od osb spoza rodziny

tak 61
nie 30

tak 44
nie 47

Tab. 9. Ocena znajomoci metody antykoncepcji u kobiet chorych na cukrzyc typu 1.

Liczba odpowiedzi TAK na 91
Wiedza

Metoda rytmu

Bariery mechaniczne

rodki plemnikobjcze

Hormony lub IUD

Nie zna adnej metody

Zna
Stosuje

16
12

18
10

9
6

11
8

37

WYNIKI OBSERWACJI IOMWIENIE

Analiza zebranych danych umoliwia dokonanie
zbiorczych segregacji psychologicznych, emocjonalnych oraz spoecznych cech pacjentek wodniesieniu do
ich potencjalnej ciy iroli matki.
Wyniki podano wkolejnych tabelach 2 - 9.
W grupie 91 badanych kobiet z cukrzyc typu 1 a
69 wyrazio depresyjne opinie o perspektywie ciy.

Wynikay one ze wiadomoci ogranicze medycznych

wprzebiegu ciy atake wpenieniu roli matki ireorganizatora rodziny po porodzie. Szczeglnie dotyczyo
to kobiet, uktrych stwierdzono cukrzycow retinopati,
biakomocz (nefropati), nadcinienie ttnicze, dolegliwoci sercowo-naczyniowe, objawy neuropatii cukrzycowej, zaburzenia miesiczkowania. Wskazano take na
stresujc rol chorb dodatkowych jak niedoczynno
tarczycy, wirusowe zapalenie wtroby w wywiadach,
choroby opodou alergicznym.

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

31

Mimo tych lekw idepresyjnych ocen, ankiety uwidoczniy bardzo due pragnienie posiadania dziecka
i konstruktywnie zaplanowanej rodziny. Jednoczenie
wankietach wyraono lk przed ryzykiem rozpadu rodziny zpowodu braku ciy iobecnoci cukrzycy typu 1. Te
przekonania staway si przyczyn odpowiedzi wskazujcych na obawy przed planami ciy imacierzystwa.
W szczeglnoci badane pacjentki z cukrzyc typu 1
podkreliy wtym zakresie ich szczeglne psychoemocjonalne ispoeczne oczekiwania jak:
1. znaczenie moralnego ietycznie optymalnego maestwa 59 na 91 badanych,
2. racjonalne uznanie przez ma i ojca koniecznych
ogranicze wpodejmowaniu decyzji ociy imacierzystwie 55 na 91 badanych,
3. planowanie maestwa bez podejmowania ryzyka ciy 42 na 91 badanych,
4. brak nadziei na ycie wmaestwie planowanie ycia samotnego 39 na 91 badanych,
5. poczucie izolacji spoecznej a take dyskryminacji
zpowodu utrudnienia wplanowaniu maestwa iciy 38 na 91 badanych,
6. lekcewace opinie o stosowaniu antykoncepcji 37
na 91 badanych.
Wrd 91 pacjentek, ktre wypeniy ankiety stwierdzono wiele zaburze emocjonalnych. Byy to wszczeglnoci nastpujce stresy.
1. silne uzalenienie od innych osb rodzina, przyjaciele, pomoc lekarska i spoeczna 72 osoby na 91
badanych,
2. niski poziom edukacji terapeutycznej iprzekonanie
oniemoliwoci skutecznego leczenia cukrzycy, take
w zastosowaniu do ochrony ciy i macierzystwa
71 na 91 badanych,
3. niedostateczne wyniki kontroli cukrzycy 60 na 91
badanych,
4. palenie tytoniu - 60 na 91 badanych,
5. ubstwo ekonomiczne i yciowe, brak pracy 31 na
91 badanych.
Perspektywa takiego zadania izmian klinicznych
i spoecznych u kobiet z cukrzyc typu 1 ma szczeglny charakter (8). Wymaga specjalnych zmian wleczeniu
cukrzycy iodpowiednich do ryzyka ipotrzeb klinicznych
przystosowa medycznych, psychologicznych, socjalnych iekonomicznych. Wie si zlkiem oprawidowy
rozwj podu izdrowia dziecka oraz czsto specyficznym
poczuciem winy za niekorzystne zmiany wjego rozwoju
zpowodu cukrzycy matki (9).
Odpowiedzi ankietowe mona podzieli na szereg
gwnych grup tematycznych. Byy to nastpujce elementy stresu planowania ciy i macierzystwa oraz
przebudowy ycia rodzinnego ukobiet zcukrzyc typu 1:

32

1. Negatywna samoocena jakoci ycia i leczenia konieczne zmiany wartoci yciowych, lki, rnego
typu reakcji emocjonalnych na problem ciy.
2. Zaburzenia w charakterze osobowoci pacjentek
z cukrzyc typu 1 zalene od perspektywy obowizkw rodzinnych.
3. Nie ustalony charakter planw dotyczcych ciy i zmian w yciu rodzinnym, dalszych yciowych
zachowaniach.
4. Wyobraenia pacjentek o dobrym przebiegu ciy
imacierzystwa inspirujce depresj.
5. Znaczy zakres zalenoci pacjentek od zewntrznego
wsparcia spoecznego irodzinnego.
6. Niepomylny stan edukacji terapeutycznej.
7. Deklaracja zaangaowania wrealizacji samoobserwacji iprzestrzegalnoci zalece lekarskich.
8. Zmienno wocenach stanu ekonomicznego.
Zestawiajc powszechne ubadanych kobiet pragnienie posiadania dziecka, dobrego macierzystwa i konstruktywnego maestwa z deklaracjami dotyczcymi
stresowych, psychoemocjonalnych, spoecznych i ekonomicznych zaburze wynikajcych zpotencjalnego zagroenia tych pragnie zpowodu cukrzycy typu 1 mona
uwidoczni specjalny, yciowy konflikt.
Stanowi on podstaw wieloczynnikowego stresu, ktry
mimo tak istotnych postpw w opiece diabetologicznej,
wwyspecjalizowanych programach profilaktyki zaburze
przebiegu ciy i opieki macierzyskiej, tak czsto by
stwierdzony wbadanej grupie kobiet. Stres psychoemocjonalny jest nasilany przez okolicznoci spoeczne iekonomiczne. S one wrealnym yciu pacjentek czste iobciajce waktualnych ukadach postmodernistycznego
spoeczestwa irywalizujcego stylu ycia (10).
Wymagaj specjalnych, pilnych reakcji ze strony instytucji spoecznych imedycznych (12, 13, 14, 16, 17).

WNIOSKI IPODSUMOWANIE
1. Konflikt midzy pragnieniem posiadania dziecka przez
kobiety z cukrzyc typu 1, medyczno-biologicznymi
warunkami a psychoemocjonalnymi, spoecznymi,
edukacyjnymi iekonomicznymi uwarunkowaniami
planowania ciy, macierzystwa i rozwoju rodziny
jest bardzo istotny iczsty wcukrzycy typu 1. Powstaje wten sposb psychologiczny, spoeczny, edukacyjny ikulturowy stres.
2. Wikszo kobiet zcukrzyc typu 1 ustalaa plany ciy imacierzystwa bez rozpoznania wasnych moliwoci uczestniczenia wkontroli cukrzycy iwksztatowaniu rodziny wspierajcej matk. Dominuj
stresujce wpywy emocjonalne, spoeczne, ekonomiczne ikulturowe oraz niekorzystne ztego powodu
zachowania.

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Wnioski 1 i 2 sugeruj konieczno wbudowania

do opieki medycznej dla modych kobiet zcukrzyc typu
1 standardu wczesnej diagnostyki, profilaktyki ileczenia
stresw wynikajcych zzagroe ciy, rozwoju rodziny
i uwarunkowa spoeczno-ekonomicznych, ktre nale
do ich specyficznych zada yciowych. Standard tego
rodzaju powinien obj dziaania medyczne, edukacyjne,
psychoterapeutyczne i spoeczne majce na celu praktyczn racjonalizacj psycho-spoecznych uwarunkowa
ycia rodzinnego zudziaem pozostaych czonkw rodziny dla eliminacji potencjalnego konfliktu.

PIMIENNICTWO
1. Tato J., Czech A., Bernas M.: Diabetologia kliniczna,
Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, 2008.
2. American Diabetes Association, Medical management of Pregnancy Complicated by Diabetes, American Diabetes Association, Alexandria, Virg, 2009,
(4-te wyd.).
3. Reece E.A., Coustron D.R., Gable S.G., red.: Diabetes
in Women, Lippincott, Williams and Wilkins, Filadelfia etc., 2004.
4. Leczenie cukrzycy (polskie wydanie Diabetes management), Stres aryyzko cukrzycy zwalczanie stresu pomaga obniy ryzyko wystpienia cukrzycy 2000, 1/2, 7,
(red. J. Sieradzki, tum. M. Godziejewska, wyd. Komp.
Miedzynarodowych Wyd. Medycznych, Warszawa).
5. Hofmanowa I.: Pre-conception care and support for
women with diabetes, Br J. Nurs, 2006, 15, 90.
6. Samochowiec J., Tymicz A., Wojciechowski B.: Problemy emocjonalne kobiet, Medycyna po Dyplomie,
2002, 11/9, 75.
7. Burglow P., Hatcher R., Wolston J. iwsp.: Psychiatric
risk factors in the pregnant diabetic patients, Am J Obstet Gynecol 1981, 146, 46.
8. Tsatsoulis A., Wyckoff J., Brown F., red.: Diabetes in
Women, Humana Press, New York, 2009.

9. Kitzmiller J.L., Jovanovic L., Brown F., Constan D.,

reader D.M., editors: Managing Preexisting Diabetes
and Pregnancy, American Diabetes Association, Alexandria, Virg, 2008.
10. Poirier L.M., Coburn K.M.: Women and Diabetes,
Staying Healthy in Body, Mind and Spirit, American
Diabetes Association, Alexandria, Virg, 2000.
11. Tato J., Czech A., Bernas M., Szczeklik-Kumala Z.,
Biernacka E.: Socjologia cukrzycy, Wydawnictwo
Esculap, d (pod patronatem Tow. Edukacji Terapeutycznej), 2013.
12. Kinalski M., ledziewski A.: Cia acukrzyca, wyd.
M. Kinalski, A. ledziewski przy pomocy Fundacji
Ekonomistw rodowiska i Zasobw Naturalnych,
Biaystok, 2001.
13. Metzger B.E., Buchanan T.A., Coustan D.R., iwsp.:
Summary and recommendations of the 5 International
Workshop-Conference on Gestational Diabetes Mellitus, Diabetes Care, 2007, Suppl 2, S251-60.
14. Perkins J.M., Dunn J.P., Jagasia S.M.: Perspectives in gestational diabetes mellitus: areview of screening, diagnosis, and treatment, Clin Diabetes. 2007, 25, 57-61.
15. Sieradzki J.: Cukrzyca. Gdask, Via Medica, 2006,
541-66.
16. Rana I., Czech A.: Model opieki diabetologiczno-pooniczej wwietle wasnych bada. Problemy matki,
Medycyna Metaboliczna, 2003, 3, 19.
17. Rana I., Czech A., Mironiuk M.: Model opieki diabetologiczno-pooniczej w wietle wasnych bada.
Medycyna Metaboliczna, 2003, 3, 4.
Adres do korespondencji:
J. Tato
ul. Pocka 15C/73
01-231 Warszawa
j.taton@interia.pl

Kryteria rozpoznania cukrzycy ciowej na podstawie wykonania testu z obcieniem doustnym

75,0 g glukozy (wg IADPSG (2010) oraz WHO (2013)).
Oznaczenia w planie testu

Stenie glukozy w osoczu krwi ylnej

mg/dl

mmol/l

na czczo

92-125

5,1-6,9

60 min

180

10,0

120 min

153-199

8,5-11,0

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

33