Jak opiekowa si

osob przewlekle chor

w domu

Na stronie www.damy-rade.info
znajdziesz filmy instruktaowe
jak opiekowa si
osob przewlekle chor w domu
www.damy-rade.info

Fundacja Razem Zmieniamy wiat

nr konta 62 1090 1506 0000 0001 1858 1174
ul. kiewskiego 20/26
87-100 Toru
Wesprzyj nasze dziaania dzikujemy za kad zotwk!

Drogi Czytelniku,
w Twoje rce trafi poradnik, ktry ma by przewodnikiem po wiecie, w ktrym si poruszasz
i yjesz jako opiekun osoby przewlekle chorej. By moe jeste w tej sytuacji od niedawna,
a moe wrcz przeciwnie, od wielu lat opiekujesz si swoim bliskim, ktry w wyniku choroby,
nieszczliwego wypadku bd wieku jest niesamodzielny lub unieruchomiony.

Fundacja Razem Zmieniamy wiat stworzya projekt Damy Rad, aby pomc Tobie i innym
ludziom znajdujcym si w podobnej sytuacji.

W naszym poradniku znajdziesz wszystkie niezbdne informacje dotyczce opieki i pielgnacji

nad osob przewlekle chor w warunkach domowych. Znajdziesz tutaj rwnie wskazwki
dotyczce instytucji, w ktrych moesz szuka pomocy. Staramy si take wyjani pewne
kwestie prawne, ktre mog by dla Ciebie problematyczne, takie jak: refundacja lub
ubezwasnowolnienie. Musisz rwnie pamita, aby zadba o siebie. To niezwykle istotne
w momencie, gdy opiekujesz si przewlekle chorym. W naszym poradniku znajdziesz
podpowiedzi, jak radzi sobie z emocjami lub jak komunikowa si z osob z zaburzeniami
pamici.

Przygotowalimy take filmow wersj poradnika, dostpn na www.damy-rade.info stronie

internetowej, ktra z pewnoci dostarczy Tobie, jako opiekunowi, wielu cennych, dodatkowych
informacji.

Na stronie www.damy-rade.info znajdziesz rwnie harmonogram zaplanowanych przez nas

bezpatnych warsztatw, na ktrych w sposb praktyczny uczymy prawidowej pielgnacji
i opieki nad osob niesamodzieln.

Wszystkich czytelnikw zachcamy do dzielenia si swoimi spostrzeeniami i uwagami,

poniewa wszelkie opinie pozwol nam jeszcze lepiej dostosowa projekt do realnych potrzeb.

Katarzyna Serwiska

Prezes Zarzdu Fundacji

Razem Zmieniamy wiat

Kontakt:

tel. 801 105 555, e-mail: kontakt@damy-rade.info, www.damy-rade.info

Patronaty i rekomendacje:
prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki Krajowy Konsultant w Dziedzinie Geriatrii
Polskie Towarzystwo Opieki Dugoterminowej

Naczelna Rada
Pielgniarek i Poonych

Wydawca:
Fundacja Razem Zmieniamy wiat
ul. kiewskiego 20/26
87-100 Toru
Infolinia: 801 105 555
e-mail: kontakt@damy-rade.info
www.damy-rade.info
Autorzy:
Monika Baraska
Katarzyna Grczewska
Joanna Hain-Listewnik
Anna Janowicz
Katarzyna Kaliszewska
Barbara ukawska
Monika Orowska
Katarzyna Smuek
Daria Skadanowska
Hanna Szymkiewicz
Ks. Piotr Krakowiak
Wydanie 3
maj 2014
Stan prawny na dzie 30 maja 2014 roku

Egzemplarz bezpatny nie do sprzeday

razem zmieniamy swiat

system opieki w Polsce

Diagnoza pierwsze kroki

Chory w domu
Opieka pielgniarska
Pomoc opiekucza
Chory w placwce opiekuczej
Zakady opiekucze
Domy pomocy spoecznej
Hospicja

4
5
5
8
10
10
12
13

2 przewlekle chory w domu

16

3 opiekun przewlekle chorego

68

4 opieka w wietle prawa

80

Przystosowanie mieszkania bez rewolucji

Pielgnacja osoby przewlekle chorej
Zmiana bielizny
Zmiana pocieli
Toaleta ciaa chorego
Podstawa pielgnacji
Mycie gowy
Toaleta jamy ustnej
Mycie ciaa
Pielgnacja dzieci
Nietrzymanie moczu/kau
Dobr wyrobu chonnego
Techniki zakadania wyrobw chonnych
Odleyny
Mechanizm powstawania odleyn
Profilaktyka odleyn
Leczenie odleyn
Karmienie chorego
Bezpieczne przemieszczanie chorego

Jak sobie radzi w trudnej roli

Komunikacja z chorym
Komunikacja z chorym otpiennym
Komunikacja z osob niedosyszc
Komunikacja z osob niedowidzc
Towarzyszenie osobie umierajcej
Etapy umierania
Szczeglne umiejtnoci przydatne w opiece u kresu ycia
Orzeczenie o niepenosprawnoci
Wsparcie finansowe
Dodatek pielgnacyjny
Zasiek pielgnacyjny
Ubezwasnowolnienie
Prawa pacjenta to warto wiedzie
Regulacje prawne
Najwaniejsze prawa pacjenta
Refundacja ze rodkw NFZ

16
17
19
22
24
26
28
30
32
42
44
44
51
56
56
58
59
64
65

68
72
72
73
74
75
75
77

80
81
81
82
83
86
86
87
89

System opieki w Polsce

Diagnoza

pierwsze kroki

Zapewne wikszo osb, gdyby je o to zapyta, chciaaby by

zdrowa, moda i bogata. Niestety, ycie niesie rne niespodzianki
i nie zawsze ukada si zgodnie z naszymi oczekiwaniami.
Gdy kto z bliskich zaczyna powanie chorowa, rodzina staje
przed problemami, z ktrych istnienia nie zdawaa sobie dotd
sprawy. Sytuacja osoby chorej zmienia si diametralnie.
Zwykle wiadomo o powanej chorobie spada na rodzin jak przysowiowy grom z jasnego
nieba. Gdy okazuje si, e bliska osoba trafia do szpitala w wyniku wypadku, udaru czy zawau
i prawdopodobnie bdzie wymagaa opieki i pomocy w codziennych czynnociach, trudno w cigu
kilku dni przeorganizowa swoje ycie. Potencjalnych rozwiza trudnej sytuacji moe by wiele.
Sytuacja rodzinna, osobista oraz finansowa rwnie ma znaczenie dla wyboru sposobu
zapewnienia opieki choremu. Z ca moc naley podkreli fakt, i nie ma dobrych czy zych
rozwiza. Kada decyzja dotyczca sposobu zapewnienia opieki bdzie miaa swoje wady
i zalety, a ich konsekwencje bdzie ponosi chory i jego bliscy. Nie mona wic analizowa sytuacji
chorego bez oceny caoksztatu funkcjonowania rodziny w zakresie spoecznym, zdrowotnym,
ekonomicznym oraz zawodowym. Obecnie w Polsce brakuje systemu kompleksowej opieki nad
chorymi takiego, gdzie kto krok po kroku planuje, a take realizuje dziaania opiekucze
od momentu diagnozy chorego. Zadanie organizacji opieki spada w gwnej mierze na barki
rodziny i przyjaci.

Gdy osoba chora przebywa w szpitalu i zachodzi prawdopodobiestwo,

e bdzie wymagaa opieki, warto jak najszybciej swoje kroki skierowa
do pielgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).

Po rozpoznaniu problemu pielgniarka POZ wskae rne moliwoci korzystania ze wiadcze

medycznych w ramach NFZ. Jeli natomiast chory bdzie wymaga usug opiekuczych,
pielgniarka POZ powinna wskaza kontakt do pracownika socjalnego. Pracownik socjalny
posiada wiedz w zakresie moliwoci zapewnienia opieki instytucjonalnej w konkretnym miejscu
i czasie, moe pomc rwnie w wypenieniu niezbdnych dokumentw.

Podstawowym pytaniem, przed ktrym staje chory i jego bliscy, jest kwestia sposobu zapewnienia
opieki, a waciwie wybr pomidzy dwiema moliwociami:
zapewnieniem opieki w warunkach domowych,
skorzystaniem z placwki zapewniajcej caodobow opiek.

Od wyboru formy opieki bdzie zaleao dalsze postpowanie. Trzeba jednak pamita, e nie
zawsze ta decyzja jest ostateczna, poniewa ma na ni wpyw cay szereg czynnikw, czsto
niezalenych od naszej woli.

Chory w domu

www.damy-ra de.info

Jeli zdecydujemy si na zorganizowanie opieki nad chorym

w warunkach domowych, powinnimy si do tego dobrze
przygotowa. Warto jeszcze w trakcie pobytu chorego w szpitalu
porozmawia na temat zalece z lekarzem prowadzcym.
Podstawowe pytanie to: jak zorganizowa przestrze choremu? Najlepiej jest, gdy moemy
przeznaczy dla niego osobny pokj, by zapewni mu poczucie komfortu i intymnoci. Jeli chory
jest osob lec, warto pomyle o ku rehabilitacyjnym, najlepiej z wezgowiem regulowanym
elektrycznie na pilota.
Lekarz prowadzcy ma obowizek poinformowa rodzin / opiekuna o dalszym
przebiegu leczenia. Natomiast pielgniarka oddziaowa udzieli informacji o tym, jak
przygotowa si do opieki nad chorym w warunkach domowych, gdzie szuka
profesjonalnej opieki domowej, oraz w co wyposay mieszkanie i skd pozyska
sprzt niezbdny do codziennej pielgnacji chorego.

uwaga

W takich warunkach zdecydowanie atwiej jest wykona toalet chorego. Wyposaenie ka

w barierki pozwala zabezpieczy chorego przed upadkiem. Przydatne mog si rwnie okaza:
wzek inwalidzki, kule, laska, materac przeciwodleynowy czy krzeso toaletowe. Niejednokrotnie
potrzebne s take pieluchomajtki. W okrelonych przypadkach s one refundowane przez
Narodowy Fundusz Zdrowia (wicej informacji na str. 48 i 89).

Nie zawsze konieczne jest zakupienie ka rehabilitacyjnego i innych sprztw do opieki nad
chorym. Potrzebne wyposaenie mona wypoyczy w punktach zwykle zorganizowanych przy
zakadach opieki zdrowotnej, czsto take przy sklepach medycznych. Informacji na ten temat
naley szuka w sklepach medycznych lub w oddziaach rehabilitacyjnych.

Jeli chory korzysta z usug hospicjum domowego, instytucja

ta ma obowizek zapewni mu nieodpatnie (w ramach umowy
z NFZ) sprzt taki jak: koncentrator tlenu, inhalator, ssak, pomp
infuzyjn.

Jeli zdecydujemy si na zapewnienie bliskiej osobie opieki w domu, warto wspomc si

profesjonaln pomoc pielgniarsk i opiekucz.

opieka pielgniarska
Moemy skorzysta z opieki pielgniarki podstawowej opieki zdrowotnej. W tym wypadku naley
wypeni deklaracj wyboru na realizacj wiadcze
gwarantowanych pielgniarki POZ, ktr skada si
w wybranej przez siebie przychodni. Deklaracj
wyboru dla pielgniarki POZ mona take zoy
odrbnie w innej placwce ochrony zdrowia.

wiadczenia pielgniarki podstawowej opieki zdrowotnej

Dla osb chorych, ktre:

Dla kogo?

ze wzgldu na istniejce problemy zdrowotne (stany poszpitalne lub

schorzenia przewleke) wymagaj udzielania systematycznych wiadcze
pielgniarskich
nie s objte wiadczeniami opieki dugoterminowej realizowanej stacjonarnie
zoyy deklaracj wyboru pielgniarki POZ (podstawowej opieki zdrowotnej)

Zasady korzystania ze wiadcze wg Rozporzdzenia Ministra Zdrowia

z dn. 24.09.2013 r. w sprawie wiadcze gwarantowanych z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. 2013 r., poz. 1248 z pn. zm.):
wiadczenie jest bezpatne

czstotliwo i czas wizyt u danego pacjenta ustalana jest indywidualnie

po wizycie wstpnej

pielgniarka wiadczy opiek od poniedziaku do pitku w godzinach pomidzy

8.0018.00 (jest to czas, w ktrym pielgniarka odbywa wizyty domowe
u wszystkich podopiecznych) z wyczeniem dni ustawowo wolnych od pracy,
zgodnie z harmonogramem pracy wiadczeniodawcy

w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia chorego, wiadczenie

pielgniarki podstawowej opieki zdrowotnej jest udzielane w dniu zgoszenia

w pozostaych przypadkach wynikajcych z zakresu zada pielgniarki

podstawowej opieki zdrowotnej wiadczenia s udzielane w terminie
uzgodnionym ze wiadczeniobiorc

wiadczenia realizowane na podstawie zlecenia lekarskiego lub skierowania s

udzielane zgodnie z terminami okrelonymi w treci zlecenia lub skierowania

Warunki niezbdne do objcia opiek:

zoona deklaracja wyboru pielgniarki POZ

informacja telefoniczna lub wizyta opiekuna w gabinecie pielgniarki celem

zgoszenia koniecznoci objcia opiek
Inn form opieki domowej jest pielgniarska domowa opieka dugoterminowa refundowana ze
rodkw NFZ. Jest to opieka nad przewlekle chorymi przebywajcymi w domu, ktrzy nie wymagaj leczenia
szpitalnego, ale ze wzgldu na istniejce problemy zdrowotne wymagaj systematycznej, intensywnej opieki
pielgnacyjnej udzielanej w warunkach domowych. Wskazaniem do takiej opieki moe by np. wystpowanie
ran przewlekych i odleyn. Kwalifikacja do opieki nastpuje na podstawie skali Barthel.

Skala Barthel pozwala na okrelenie stopnia samodzielnoci chorego.

Poszczeglne czynnoci dnia codziennego punktuje si w okrelony sposb.
Po zsumowaniu, na podstawie iloci punktw stan chorego okrela si jako
lekki, rednio ciki, bardzo ciki.

uwaga

Do tego typu opieki nie kwalifikuj si osoby w ostrej fazie choroby

psychicznej, uzalenione oraz w zaawansowanej fazie choroby nowotworowej.

www.damy-ra de.info

Opieka pielgniarska dugoterminowa domowa

Dla osb przewlekle chorych somatycznie i psychosomatycznie, ktre:
przebywaj w domu i s niezdolne do samoopieki
i samopielgnacji
w skali Barthel uzyskay od 0 do 40 punktw

Dla kogo?

Zasady korzystania ze wiadcze wg Rozporzdzenia Ministra Zdrowia

z dn. 22.11.2013 r. w sprawie wiadcze gwarantowanych z zakresu
wiadcze pielgnacyjnych i opiekuczych w ramach opieki dugoterminowej (Dz. U. 2013 r., poz. 1480):
Do pielgniarskiej opieki dugoterminowej mog by zakwalifikowani pacjenci
wymagajcy m.in. intensywnej pielgnacji, leczenia ran przewlekych.

wiadczenia gwarantowane:

przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samoopieki i samopielgnacji, w tym

ksztatowanie umiejtnoci w zakresie radzenia sobie z niesprawnoci

edukacja zdrowotna chorego i jego rodziny

pomoc w rozwizywaniu problemw zdrowotnych zwizanych z samodzielnym

funkcjonowaniem w rodowisku domowym

pomoc w pozyskiwaniu sprztu medycznego i rehabilitacyjnego niezbdnego

do waciwej pielgnacji i rehabilitacji chorego w domu
wiadczenia pielgnacyjne

Zasady korzystania ze wiadcze:

wiadczenie jest bezpatne

wizyty przysuguj nie mniej ni 4 razy w tygodniu, od poniedziaku do pitku

w godzinach od 8.00 do 20.00 (jest to czas, w ktrym odbywaj si wizyty
domowe, ilo godzin opieki dla danego pacjenta jest ustalana indywidualnie)

w medycznie uzasadnionych przypadkach dostpno w soboty oraz dni

ustawowo wolne od pracy

okres objcia opiek jest uzaleniony od stanu zdrowia danej osoby i jej oceny
w skali Barthel przekroczenie poziomu 40 punktw w skali Barthel podczas
oceny kontrolnej powoduje brak kwalifikacji do dalszej opieki

Dokumenty niezbdne do objcia opiek:

skierowanie do objcia pielgniarsk domow opiek dugoterminow

(od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego; jeli chory wczeniej przebywa
w szpitalu, moe je wystawi lekarz prowadzcy)

karta oceny wiadczeniobiorcy do objcia pielgniarsk opiek dugoterminow

domow

Gdzie skada dokumenty?

w podmiotach leczniczych, wiadczcych pielgniarsk opiek domow

pomoc opiekucza
Drug form wsparcia stanowi pomoc typowo opiekucza, m.in. spdzanie czasu z chorym,
wyjcie z nim na spacer, posprztanie mieszkania, zrobienie zakupw, przygotowanie posiku
oraz pomoc w jego spoyciu czyli wszystko, co stanowi pomoc dla chorych, a znaczne
odcienie dla ich rodzin.

Przyznawaniem i organizacj tego typu pomocy zajmuj si orodki pomocy spoecznej.

Pomoc w formie usug opiekuczych przysuguje osobie, ktra z powodu wieku,
choroby lub innych przyczyn wymaga opieki, a rodzina nie jest w stanie jej zapewni.
Aby skorzysta z tego typu pomocy, trzeba zgosi si do pracownika socjalnego
orodka pomocy spoecznej waciwego dla miejsca zamieszkania.

Dla osb przewlekle chorych, ktre:

Dla kogo?

s niesamodzielne, przebywaj w domu i wymagaj niewielkiej pomocy

w zaspokajaniu podstawowych potrzeb oraz/lub czynnociach dnia
codziennego

Zakres opieki:
pomoc/asystowanie w wykonywaniu czynnoci higienicznych
pomoc w robieniu zakupw

pomoc w przyrzdzeniu posiku

towarzyszenie podczas spaceru, wizyty u lekarza

sprztanie

Zasady korzystania ze wiadcze:

patne wedug ustalonych stawek godzinowych w zalenoci od dochodu
danej osoby/rodziny

wizyty odbywaj si od poniedziaku do pitku w godzinach od 7.0015.00

(jest to czas, w ktrym odbywaj si wizyty domowe, ilo godzin opieki
dla danego pacjenta jest ustalana indywidualnie)

pracownik socjalny przeprowadza wywiad rodowiskowy w miejscu

zamieszkania osoby chorej, aby oceni zaistnia sytuacj i w razie potrzeby
podj stosowne dziaania

okres oczekiwania na objcie usugami opiekuczymi wynosi zwykle od kilku

do kilkunastu dni

Co naley zrobi, by pozyska opiek?

nie jest konieczne skierowanie od lekarza

naley zwrci si do pracownika socjalnego orodka pomocy spoecznej

waciwego dla miejsca zamieszkania

www.damy-ra de.info

Mona te skorzysta z pomocy opiekuczej zapewnianej przez wolontariuszy.

Tego typu pomoc jest organizowana przez lokalne organizacje spoeczne,
kocielne (np. Stacje Opieki Caritas), fundacje. Majc w rodzinie osob chor,
warto take zoy wniosek o orzeczenie o niepenosprawnoci, ktre z kolei
pozwoli na uzyskanie zasiku pielgnacyjnego. O tym jak uzyska wymienione
uprawnienia przeczytasz na str. 81.

Chory w placwce opiekuczej

Czasem zdarzaj si sytuacje, w ktrych nie ma moliwoci

zapewnienia choremu opieki w domu lub owa opieka z rnych
przyczyn jest niewystarczajca. Wyjciem z takiej sytuacji moe
by skorzystanie z placwki zapewniajcej caodobow opiek
i pielgnacj.
Wyrniamy kilka typw tego rodzaju placwek. Najwaniejsze to:
Zakady opiekucze i hospicja wiadczce usugi medyczne, gdzie rdem
finansowania jest NFZ,
Domy pomocy spoecznej wiadczce usugi gwnie opiekucze, gdzie
podstawowym rdem finansowania jest Pomoc Spoeczna.

zakady opiekucze
Zakady pielgnacyjno-opiekucze (ZPO) lub opiekuczo-lecznicze (ZOL) dalej nazywane zakadami
opiekuczymi s placwkami suby zdrowia, peni podobne funkcje i w praktyce niewiele si rni.
Zapewniaj caodobow opiek i pielgnacj, rehabilitacj oraz kontynuacj leczenia dla osb niewymagajcych
pobytu w szpitalu, a ze wzgldu na stan zdrowia i niepenosprawno fizyczn, brak samodzielnoci
w samoopiece i samopielgnacji, wymagaj wiadcze pielgnacyjnych. Do zakadu moe zosta przyjta
osoba przewlekle chora, ktra w ocenie skal poziomu samodzielnoci "skal Barthel" (por. str. 6) otrzymaa
40 punktw lub mniej. Ocena skal Barthel nie jest stosowana u dzieci do ukoczenia 3 roku ycia.
Zakady opiekucze rni si czsto profilem, co oznacza, e istniej zakady przystosowane do opieki
nad osobami przewlekle somatycznie chorymi, a take nad osobami chorymi psychicznie. Wskazaniem
do skierowania osoby do zakadu opiekuczego, podobnie jak do innych placwek suby zdrowia takich jak
szpital, jest wycznie stan zdrowia chorego, a nie sytuacja zawodowa, osobista czy zdrowotna pozostaych
czonkw rodziny. Dugo pobytu jest uzaleniona od stanu zdrowia chorego oraz jego stopnia oceny
w zakresie samoobsugi i samodzielnoci. Na koniec kadego miesica kalendarzowego lekarz i pielgniarka
oceniaj stan zdrowia chorego za pomoc skali Barthel.

Brak kwalifikacji do przeduenia pobytu w placwce nie zawsze jest rwnoznaczny

z pen sprawnoci i samodzielnoci chorego. Istnieje wwczas konieczno
zorganizowania innych form pomocy w warunkach domowych, o ktrych wspomniano
wczeniej. Moliwe jest ponowne skierowanie pacjenta do zakadu opiekuczego
w przypadku pogorszenia si jego stanu zdrowia.

W celu umieszczenia osoby w zakadzie opiekuczym naley dostarczy nastpujce dokumenty:

skierowanie

zawiadczenie lekarskie
wywiad pielgniarski

karta oceny wiadczeniobiorcy wg skali Barthel

10

www.damy-ra de.info

Dokumenty te wypenia odpowiednio lekarz i pielgniarka ubezpieczenia zdrowotnego (moe

to by lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, lekarz w szpitalu, specjalista) w przypadku,
gdy osoba przebywa w domu oraz personel oddziau szpitalnego w przypadku pobytu osoby
chorej w szpitalu.

wiadczenie zdrowotne w tego typu placwce jest finansowane ze rodkw NFZ, pacjent
natomiast ponosi koszty wyywienia i zakwaterowania w wysokoci 70% swojego dochodu
rozumianego w myl przepisw o pomocy spoecznej. Konieczne jest wic udokumentowanie
wysokoci dochodu na podstawie ostatniej decyzji o waloryzacji renty lub emerytury,
decyzji o przyznaniu zasiku staego, zawiadczenia o wysokoci zasiku chorobowego czy
innego dokumentu. Z uwagi na du liczb osb wymagajcych caodobowej opieki oraz
ograniczon liczb miejsc w tego typu placwkach okres oczekiwania na miejsce moe si
waha w zalenoci od sytuacji, od kilku tygodni do kilku miesicy. Z reguy placwki
w mniejszych miejscowociach maj krtsze okresy oczekiwania ni w duych miastach.

Zakady Pielgnacyjno-Opiekucze
i Zakady Opiekuczo-Lecznicze
Dla osb przewlekle chorych, ktre:
wymagaj caodobowych wiadcze pielgnacyjnych i s zakwalifikowane
do pobytu w zakadzie wedug skali Barthel

Do zakadu opiekuczego nie mog zosta przyjte osoby, dla ktrych wskazaniem
do objcia opiek jest zaawansowana choroba nowotworowa, choroba psychiczna
lub uzalenienie.

Dla kogo?

Osoby ze zdiagnozowan chorob psychiczn kierowane s do zakadw

opiekuczych dla osb psychicznie chorych.

Zasady pobytu:
chory opaca wyywienie i zakwaterowanie w wysokoci 70% swoich dochodw

pobyt w zakadzie opiekuczym jest zawsze na czas okrelony, uzaleniony

od stanu zdrowia danej osoby i jej oceny w skali Barthel

Dokumenty niezbdne do skierowania do zakadu opiekuczego:

skierowanie do zakadu pielgnacyjno-opiekuczego / opiekuczo-leczniczego
zawiadczenie lekarskie
wywiad pielgniarski

karta oceny wiadczeniobiorcy wg skali Barthel

informacje o wysokoci dochodu, w przypadku osoby uprawnionej do wiadcze

emerytalnych lub rentowych aktualna decyzja o waloryzacji wiadczenia

11

domy pomocy spoecznej

Placwkami zapewniajcymi caodobow opiek s rwnie domy pomocy spoecznej. S one przeznaczone
dla osb wymagajcych caodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepenosprawnoci, niemogcych
samodzielnie funkcjonowa w codziennym yciu, ktrym nie mona zapewni niezbdnej pomocy w formie
usug opiekuczych.

W przypadku kierowania osoby do domu pomocy spoecznej ocenia si

caoksztat sytuacji osoby lub rodziny, a wic take sytuacj osobist, zawodow
oraz materialn. Skierowanie takie moe by na czas okrelony lub na stae.

Istniej rne typy domw pomocy spoecznej w zalenoci od tego, dla kogo s przeznaczone. Moemy
wic wybiera pomidzy domami dla osb starszych, przewlekle somatycznie chorych, a take przewlekle
psychicznie chorych. W tym wypadku przepisy nie s zupenie jednolite, kady przypadek jest rozpatrywany
indywidualnie. Dlatego te, jeli chcemy powierzy opiek nad bliskim opiekunom w domu pomocy
spoecznej, musimy zwrci si do pracownika socjalnego w orodku pomocy spoecznej.
Jeli chory przebywa w szpitalu, warto zorientowa si, czy na miejscu jest pracownik socjalny. U niego
bowiem uzyskamy szczegowe informacje na temat niezbdnych dokumentw oraz czasu oczekiwania.
Pracownik socjalny udzieli nam wszystkich niezbdnych informacji i pokieruje, co i jak powinnimy zrobi.
Odpatno za pobyt w domu pomocy spoecznej, ustalon na poziomie kosztw rzeczywistych, ponosi osoba
kierowana do placwki, osoby zobowizane do alimentacji i/lub gmina. Szczegowych informacji na temat
odpatnoci udziela pracownik socjalny na podstawie informacji o dochodach osoby/rodziny.

Orodek pomocy spoecznej moe rwnie zapewni osobom niepenosprawnym dofinansowanie do

uczestnictwa osb niepenosprawnych i ich opiekunw w turnusach rehabilitacyjnych, likwidacji barier
architektonicznych (np. remont azienki, budowa podjazdu dla wzka inwalidzkiego, zamontowanie windy),
czy zaopatrzenia w sprzt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i rodki pomocnicze przyznawane
osobom niepenosprawnym na podstawie odrbnych przepisw.

Aby uzyska informacj na temat dofinansowania, naley zwrci si do miejskiego lub

gminnego Orodka pomocy spoecznej funkcjonujcego najbliej miejsca zamieszkania.

Orodek pomocy spoecznej moe udzieli pomocy w formie:

usug opiekuczych

skierowania do Domu Pomocy Spoecznej

skierowania na Warsztaty Terapii Zajciowej

dofinansowania do uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych, likwidacji

barier architektonicznych

zaopatrzenia w sprzt medyczny, przedmioty ortopedyczne i rodki

pomocnicze

12

www.damy-ra de.info

hospicja

Wskazaniem do objcia chorego opiek hospicyjn s nieuleczalne, postpujce, ograniczajce

ycie choroby nowotworowe i nienowotworowe. W hospicjum mog przebywa rwnie chorzy
w terminalnym stadium innej choroby, np. niewydolnoci oddechowej, owrzodze odleynowych,
AIDS. Pacjent trafia do hospicjum na podstawie skierowania od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego
lub innej placwki specjalistycznej z poradni lub oddziau szpitalnego. Czas oczekiwania wynosi do
kilku dni.

W przypadku braku miejsc chory moe korzysta z opieki hospicjum

domowego lub zosta odesany do najbliszego hospicjum
dysponujcego wolnym miejscem.

wiadczenia te s caociow opiek nad pacjentami chorujcymi na nieuleczalne, niepoddajce

si leczeniu przyczynowemu, postpujce choroby. wiadczenia w opiece paliatywno-hospicyjnej
maj na celu zapobieganie i umierzanie blu i innych objaww somatycznych, agodzenie
cierpie psychicznych, duchowych, socjalnych. wiadczenia te obejmuj take wspomaganie
rodziny chorych w czasie trwania choroby, jak i w okresie osierocenia, po mierci chorego.

Hospicjum domowe
Chory powinien zosta objty domow opiek hospicyjn w dniu zgoszenia lub nastpnego dnia,
ewentualnie powinien zosta poinformowany o najbliszym hospicjum, ktre mogoby go obj
opiek. W skad zespou hospicjum domowego wchodz: lekarz, pielgniarka, fizjoterapeuta,
psycholog lub psychoonkolog.

Gwnym zaoeniem hospicjum domowego jest cisa wsppraca personelu z rodzin.

Pielgniarka uczy rodzin m.in.: pielgnacji ciaa chorego, profilaktyki przeciwodleynowej,
zapobiegania zaparciom, biegunkom, obsugi pompy infuzyjnej, techniki przygotowywania lekw
doustnych, podawania lekw.

Wizyty pielgniarskie odbywaj si w zalenoci od potrzeb, nie rzadziej ni 2 w tygodniu.

13

Opieka hospicyjna
To caociowa opieka nad osobami chorujcymi na nieuleczalne, niepoddajce si leczeniu
przyczynowemu, postpujce choroby. Przez wiatow Organizacj Zdrowia (WHO) jest te
okrelana jako paliatywna.

Dla osb:

Dla kogo?

z chorob nowotworow

z chorobami wywoanymi przez wirus ludzki HIV

z nastpstwami chorb zapalnych orodkowego ukadu nerwowego

z ukadowymi zanikami zajmujcymi orodkowy ukad nerwowy
z kardiomiopati

z owrzodzeniami odleynowymi

Zakres opieki:

czynnoci pielgnacyjne: m.in.: karmienie i pojenie chorego, zmiana pozycji

ciaa, toaleta ciaa w ku, zmiana opatrunku
edukacja rodziny lub opiekuna w zakresie czynnoci pielgnacyjnych
czynnoci lecznicze: podawanie lekw rnymi drogami
rehabilitacja

porady psychologiczne (dla pacjenta i rodziny)

leczenie blu

zapobieganie powikaniom (np. odleynom)

wykonywanie bada zleconych przez lekarza

Zasady korzystania ze wiadcze wg Rozporzdzenia Ministra Zdrowia

z dn. 29.10.2013 r. w sprawie wiadcze gwarantowanych z zakresu
opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz. U. 2013 r., poz. 1347):
wiadczenie jest bezpatne

w przypadku hospicjum domowego czstotliwo i czas wizyt s ustalane

indywidualnie

porady lekarskie s udzielane w zalenoci od potrzeb, nie rzadziej

ni 2 w miesicu, wizyty pielgniarskie w zalenoci od potrzeb, nie rzadziej
ni 2 w tygodniu
pozostay personel, porady lub wizyty ustalane s indywidualnie przez lekarza

obowizuje zasada dyspozycyjnoci 24 godziny na dob przez siedem dni

w tygodniu co oznacza, e chory lub rodzina ma prawo zadzwoni do
lekarza/pielgniarki o kadej porze, take w sobot, niedziel czy wito

Gwne zaoenia opieki hospicyjnej:

uwolnienie chorego od blu

zachcanie chorego do aktywnoci

afirmacja ycia, uznanie mierci za naturalny proces

nieprzyspieszanie i nieopnianie mierci

wspieranie rodziny w czasie choroby pacjenta i aoby

14

www.damy-ra de.info

Dokumenty niezbdne do skierowania do zakadu opiekuczego:

skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego
dokument potwierdzajcy prawo do wiadcze opieki zdrowotnej

Gdzie skada dokumenty?

w hospicjum

Korzystanie z opieki hospicjum domowego nie wyklucza pozostawania pod opiek

lekarza POZ oraz pielgniarki POZ. Mona korzysta z obu form pomocy, ktre
czsto si wzajemnie uzupeniaj!

uwaga

15

Przewlekle chory w domu

Przystosowanie mieszkania bez rewolucji

Opiekujc si osob przewlekle chor w domu, warto zastanowi si nad
tym, jak urzdzi mieszkanie, by uatwi choremu funkcjonowanie
w codziennym yciu.

Organizacja i umeblowanie mieszkania osoby przewlekle chorej

Mieszkanie osoby niesamodzielnej chodzcej:

usu zbdne meble

zastp dywaniki wykadzinami (by zapobiec potkniciom)
zastp wann prysznicem (najlepiej bez brodzika)
zamontuj uchwyty w azience, np. przy muszli klozetowej czy umywalce
oznakuj pomieszczenia (dot. osb z chorob otpienn)
zabezpiecz narzdzia i sprzt, ktre mog stanowi zagroenie (dot. osb z chorob otpienn)
Pokj osoby przewlekle chorej lecej:

umie ko o regulowanej wysokoci w takim miejscu, aby opiekun mia dojcie do chorego
z dwch stron

u osb po udarze mzgu (z poraeniem poowicznym) wszystkie przedmioty, takie jak: szafka
nocna, telewizor oraz wszystkie czynnoci ycia codziennego (karmienie, podchodzenie do
chorego, rozmowa) powinny odbywa si od strony poraonej; ma to na celu aktywizowanie
chorej strony

zadbaj o przytulny nastrj, tzn. umie w pokoju chorego jego ulubione przedmioty, fotografie,
rzeczy osobiste, take wygodne krzesa, ktre zachcaj goci do pozostania u chorej osoby

w pokoju powinno by ciepo, ale dbaj o wietrzenie pomieszczenia i odpowiednie nawilenie

powietrza (zwaszcza w sezonie zimowym)

Na dostosowanie warunkw mieszkaniowych

do potrzeb osb chorych mona otrzyma
dofinansowanie. W tym celu warto zwrci si
do rejonowego Orodka Pomocy Rodzinie lub
miejscowego oddziau Pastwowego Funduszu
Rehabilitacyjnego.

16

Pielgnacja osoby przewlekle chorej

www.damy-ra de.info

Pielgnacja chorego to niezwykle istotna cz opieki. Wszystkie

codzienne rytuay wprowadzaj pewien rytm dzienny, ktry daje
choremu poczucie bezpieczestwa i komfortu, a opiekunowi
poczucie kontrolowania sytuacji.

Do najwaniejszych czynnoci opiekuczych nale czynnoci higieniczne,

a wic m.in. zmiana pocieli oraz bielizny osobistej chorego, toaleta ciaa,
mycie wosw, zmiana pieluchomajtek. Dla osb, ktre nigdy wczeniej nie
opiekoway si chorymi, staje si to zwykle nie lada wyzwaniem. Wystarczy
jednak znajomo okrelonych technik, ktre znacznie uatwiaj opiek.

Pamitaj, e wskazwki przedstawione w poradniku zawsze moesz dostosowa do warunkw,

w jakich Ty opiekujesz si swoim bliskim. Optymalnie by byo, gdyby kady opiekun mia w domu
profesjonalny sprzt uatwiajcy wykonanie opisywanych czynnoci, wiemy jednak, e tak nie jest.
Nie stanowi to natomiast przeszkody do stosowania pewnych uniwersalnych zasad. Najwaniejsz
z nich jest komfort zarwno chorego, jak i Twj jako opiekuna, a take szacunek do siebie,
chorego i wasnej pracy.

Kolejne zasady, ktre warto wdroy do codziennych zabiegw pielgnacyjnych:

Przed rozpoczciem pielgnacji przygotuj pomieszczenie sprawd, czy jest optymalna

temperatura, ogranicz liczb osb pozostajcych w pomieszczeniu, by niepotrzebnie nie krpowa
chorego.

Wszystko, co bdzie Ci potrzebne, u w jednym miejscu, tak by mie to w zasigu rki.

Umoliwisz sobie szybkie i sprawne dziaanie, bez zbdnego biegania i szukania potrzebnych
rzeczy. Zaoszczdzisz czas (ktrego i tak zapewne cigle Ci brakuje), a take nie narazisz chorego
na zniecierpliwienie, wyzibienie czy wypadnicie z ka.

Zanim rozpoczniesz toalet chorego czy inne czynnoci pielgnacyjne, porozmawiaj z nim.
Zapytaj o jego samopoczucie. Sprbuj oceni, w jakim stopniu Twj podopieczny moe wykona
dan czynno samodzielnie i zach go, by sprbowa jej na miar swoich moliwoci. Obserwujc
jego dziaanie (lub jego brak), udziel mu potrzebnej pomocy.

Zawsze informuj chorego o tym, co chcesz zrobi (nawet jeli wydaje Ci si, e Ci nie syszy).
Nie zniechcaj si, jeli chory wyrazi sprzeciw sprbuj go przekona, uywajc stosownych
argumentw. Przedstaw korzyci, jakie osignie lepsze samopoczucie, bardziej estetyczny
wygld. Przy zdecydowanej odmowie ponw prb po jakim czasie.

Jeli nie jest moliwe nawizanie kontaktu sownego i wzrokowego z chorym, zawsze uprzedzaj
wszelkie czynnoci delikatnym dotykiem doni.

Aby unikn natychmiastowego sprzeciwu chorego, uywaj krtkich zda oznajmujcych

(np. Teraz umyjemy zby), unikaj form pytajcych, ktre od razu sugeruj choremu moliwo
odmowy.

Odchodzc od ka chorego, zawsze pamitaj o zabezpieczeniu chorego przed

wypadniciem, np. zamykajc drabink (warto si w ni zaopatrzy). Podobnie, gdy stoisz z jednej
strony, z drugiej zawsze zabezpiecz ko.

W trakcie pielgnowania chorego dbaj o porzdek, na bieco wyrzucaj zuyte materiay

(np. myjki jednorazowe, kompresy, rczniki papierowe) do przygotowanego pojemnika/worka na
odpady.

Korzystaj ze sprztu i udogodnie, ktre bardzo uatwiaj prac, bd otwarty na przyjmowanie

porad i pomocy od osb bardziej dowiadczonych w opiece.

17

Pamitaj! Zachcajc chorego do samodzielnoci, nie odmawiasz mu pomocy, lecz

mobilizujesz do aktywnoci, ktra jest form rehabilitacji, a ta z kolei poprawia sprawno
i wydua czas pozostawania przynajmniej czciowo niezalenym.

Pamitaj, nawet jeli chory jest osob oty, a Ty dziaasz w pojedynk, jeste w stanie uoy go na boku.
Musisz tylko pozna waciw technik.

Ukadanie na boku
1

Zaleca si ukadanie chorego na boku do siebie, tak by zabezpieczy go przed wypadniciem z ka, jednak
podczas wykonywania czynnoci higienicznych (sanie ka, mycie plecw) moesz uoy chorego tyem do
siebie. Wwczas postpuj zupenie analogicznie. Pamitaj o zabezpieczeniu ka drabink lub krzesami
po stronie przeciwnej do tej, po ktrej stoisz.
Obracanie osoby niesamodzielnej w ku:

poinformuj chorego, co zamierzasz robi, opu wezgowie ka, usu wszystkie

poduszki, zostaw tylko niewielk pod gow,

sta od strony, w ktr zamierzasz obrci chorego, zegnij dalsz nog w stawie
kolanowym, dalsz rk chorego umie na jego klatce piersiowej, rk blisz
odwied w stawie ramiennym i zegnij w stawie okciowym (rys. 1 i 2),
zap chorego pod dalszy bark, pod dalsze biodro i delikatnym ruchem u na boku
(rys. 3),
jeeli stan chorego lecego tego wymaga, naley zabezpieczy jego uoenie
poduszkami, jedna (wiksza) powinna znajdowa si pod plecami, druga
w okolicy stykajcych si kolan, trzecia pod nog dalsz, tak by bya odciona,
na koniec zapytaj chorego, czy w tej pozycji jest mu wygodnie; jeli tak, przykryj go
kodr i zabezpiecz ko drabinkami (rys. 4).

Ukadanie chorego na boku pokazuje film

dostpny na www.damy-rade.info
Nie zawsze konieczne jest zakupienie ka rehabilitacyjnego i innych sprztw do opieki
nad chorym. Potrzebne wyposaenie mona wypoyczy w punktach zwykle
zorganizowanych przy zakadach opieki zdrowotnej, czsto take przy sklepach
medycznych. Informacji na ten temat naley szuka w sklepach medycznych lub
w oddziaach rehabilitacyjnych. Jeli chory korzysta z usug hospicjum domowego
instytucja ta ma obowizek zapewni mu nieodpatnie (w ramach umowy z NFZ) sprzt
taki jak: koncentrator tlenu, inhalator, ssak, pomp infuzyjn.

18

www.damy-ra de.info

zmiana bielizny

Osoba chora, unieruchomiona w ku wymaga codziennej zmiany koszuli/piamy. Bielizna dla

chorego lecego musi by uszyta z lekkiego, przewiewnego materiau (baweny), ktry jest
oddychajcy i nie podrania skry. Wane jest, aby mona byo j atwo zdj i zaoy (wikszy
rozmiar, odpinane guziki z przodu). Nie jest to trudne, jeli chory wsppracuje i uczestniczy
w przebieraniu. Sytuacja staje si bardziej skomplikowana, kiedy chory jest nieprzytomny, ma
przykurcze koczyn grnych i dolnych lub niedowady. Wtedy naley pamita o podstawowych
zasadach, ktre uatwi opiekunowi zadanie, a choremu zapewni bezpieczestwo i komfort.

Zmiana koszuli nocnej

Przygotuj czyst koszul.

Ugnij choremu nogi w kolanach,

popro, by unis poladki (jeli to
niemoliwe, unie kolejno poladki
i podsu koszul ku grze) (rys. 1).
Unie chorego lub popro, aby usiad
(moe przytrzyma si drabinki
przykowej lub rehabilitacyjnej)
i podsu koszul a po barki (rys. 2).
Zdejmij koszul z bliszej rki (jeli
stoisz z lewej strony chorego, bdzie
to jego lewa rka), nastpnie przez
gow i z dalszej rki (rys. 3).
Za wie koszul, marszczc j
od strony plecw, przez gow, rk
dalsz, nastpnie rk blisz. Zsu
koszul w d, wyrwnaj (rys. 4).

Najlepiej zmian koszuli chorego wykona podczas codziennej

toalety, aby niepotrzebnie nie naraa go na wyzibienie.

Jeli u chorego wystpuj trudnoci ze zginaniem rk w stawach, zwaszcza

okciowym, mona zaoy koszul zaczynajc od rk, a dopiero pniej przeoy
przez gow.

uwaga

U pacjentw, ktrzy maj spastyk (przykurcze) zakadanie bielizny naley rozpocz od strony
,,bardziej przykurczonej'', natomiast zdejmowanie od strony ,,luniejszej''. W przypadku, gdy
spastyka dotyczy obu koczyn, wskazane jest uywanie bielizny o wikszych rozmiarach
z rozcigliwych materiaw.

19

Zmiana piamy
1

Przygotuj czyst piam.

Odepnij guziki piamy i rozwi tasiemki w pasie spodni (jeli s).

Zegnij choremu nogi w kolanach i popro, aby unis poladki (moe przytrzyma si
uchwytu na wysigniku, jeli dysponujesz kiem rehabilitacyjnym) lub jeli to
niemoliwe unie kolejno poladki chorego jedn rk, a drug podsu bluz ku
grze jak w przypadku zmiany koszuli (rys. 1).
8

Unie chorego, obejmujc go rk do przeciwlegego barku, zdejmij bluz z bliszej

rki, potem z rki dalszej (rys. 2).
Za czyst bluz piamy za rkaw bluzy na dalsz rk, a nastpnie
na blisz (rys. 3).
Unie chorego jak przy zdejmowaniu bluzy i wyrwnaj bluz na plecach (rys. 4).
Po chorego, zapnij guziki bluzy piamy.
Podtrzymaj jedn rk poladki chorego, a drug rk zsu spodnie piamy
ku doowi i zdejmij je (rys. 5 i 6).
Za czyste spodnie piamy, marszczc nogawki przesu przez stopy i podsu a do
poladkw chorego (rys. 6 i 7).

Unie poladki chorego jak przy zdejmowaniu spodni (lub popro, by chory zgi nogi
w kolanach i samodzielnie unis poladki), podcignij spodnie do pasa, zapnij guziki
lub zawi tasiemk spodni chorego, nacignij koszul na poladki (rys. 7).
Popraw poduszki i, jeli to konieczne, zabezpiecz ko drabink przykow (rys. 8).

W przypadku, gdy chory ma zaoone wkucie (wenflon) lub ma poraenie (niedowad)

zdejmowanie koszuli rozpoczynamy od rki zdrowej, nastpnie delikatnie zdejmujemy j
z rki objtej poraeniem lub z zaoonym wenflonem. Zakadajc choremu koszul,
zaczynamy t czynno w delikatny sposb od rki z zaoonym wenflonem lub rki
poraonej, nastpnie zakadamy na stron zdrow.

20

www.damy-ra de.info

To uatwi prac:

Wysignik umieszcza si nad kiem chorego; przymocowany do niego uchwyt uatwia

choremu podciganie oraz zmian pozycji w ku.
Drabinka umocowana do ka uatwia osobom lecym wykorzystanie wasnej siy
do zmiany pozycji z lecej na siedzc, w ten sposb chorzy aktywizuj si, wzmacniaj
rce i ramiona oraz odciaj opiekunw.
Podkad higieniczny ze skrzydami dodatkowo zabezpieczy ko chorego.

Wszystkie czynnoci pielgnacyjne znajdziesz w filmach

instruktaowych na stronie www.damy-rade.info

21

zmiana pocieli
Zmiana bielizny pocielowej chorego lecego to jedna z podstawowych czynnoci opiekuczych. Poniewa dla
takiego chorego ko jest jedynym miejscem, gdzie spdza czas, niezmiernie wane jest zadbanie o jego
wygod oraz komfort.

Jeli moliwe jest posadzenie podopiecznego na krzeso podczas zmiany pocieli, czynno ta staje si prosta.
Duo trudniej jest wykona zadanie, gdy chory cay czas przebywa w ku. Wwczas, oprcz zapewnienia
choremu czystoci, wane jest take dbanie o jego bezpieczestwo w trakcie wykonywania tej czynnoci.

Pamitaj!

1. Dbaj, by nie wyzibi chorego. Niech podczas zmiany pocieli chory pozostaje
przykryty, np. kocem.

2. Jeli chory ley na ku z regulowanym wezgowiem, opu je. Dziki temu

uatwisz sobie prac. Uniesione wezgowie uniemoliwia dokadne nacignicie
przecierada, a poza tym przy uniesionym wezgowiu bardzo trudno jest zmieni
pozycj ciaa chorego.

3. Jeli chory ma dusznoci, nie ukadaj go na pasko, lecz pod gow pod dwie
poduszki, poszewki na poduszkach wymieniaj kolejno.

4. Zadbaj o bezpieczestwo chorego jeli chory ley na ku rehabilitacyjnym

zabezpiecz je drabinkami po stronie przeciwnej do tej, po ktrej stoisz; jeli ley na
wersalce u go w taki sposb, by nie wypad z ka.

2
Jak zmieni pociel znajdziesz w filmie
instruktaowym na stronie www.damy-rade.info

22

www.damy-ra de.info

Najtrudniejszym elementem zmiany pocieli jest wymiana przecierada i podkadu.

Poniej podajemy wskazwki, jak to zrobi.

zmiana przecierada
i podkadu

Zmarszcz i podwi brudny podkad

i przecierado jak najdalej pod plecy
chorego lecego na boku (rys. 1).
W to miejsce po czyste przecierado, roz na materacu i zaciel
przecierado (zwisajc cz pod
pod materac, drug stron przecierada podsu jak najdalej pod plecy
chorego) (rys. 2).

U czysty podkad, wierzchni

warstw zmarszcz do plecw chorego,
drug poow roz na ku (rys. 3).
Odwr chorego na wznak, zabezpiecz ko od swojej strony, np.
drabink, przejd na drug stron
ka, odbezpiecz ko z tej strony
(rys. 4).

U chorego na drugim boku, okryj

jego plecy. Wycignij brudny podkad
i przecierado (rys. 5).
W to miejsce nacignij czyste
przecierado oraz podkad i zaciel
(rys. 6 i 7).
U chorego na wznak, popraw
kodr. Jeli chory ley na ku
rehabilitacyjnym zabezpiecz je drabinkami (rys. 8).

Pod poduszki pod gow; jeli chory

ma ko z regulowanym wezgowiem,
ustaw je zgodnie z yczeniem chorego.

Podkad: Dla zabezpieczenia ka i bielizny pocielowej warto stosowa podkady higieniczne.

Podkad higieniczny Seni Soft

- dodatkowe zabezpieczenie ka i pocieli

przed zawilgoceniem i zabrudzeniem
- idealny podczas zmiany pieluchy
- mikka wknina wierzchnia
- zewntrzna warstwa z nieprzepuszczalnej i antypolizgowej folii

23

toaleta ciaa chorego

Toaleta ciaa chorego lecego, zwaszcza dugotrwale unieruchomionego, to najwaniejsza z czynnoci
higienicznych oraz istotny element profilaktyki przeciwodleynowej. Gwnym jej celem jest zapewnienie
choremu czystoci i estetyki. Jednak pielgnacja ciaa to nie tylko mycie, to take dbanie
o odpowiednie nawilenie skry, ochrona przed odparzeniami, podranieniami, poprawianie mikrokrenia oraz
co rwnie istotne samopoczucia.

Na co dzie nie zdajemy sobie sprawy, jak wane funkcje spenia skra, a to przecie ona, dziki posiadanej
naturalnej barierze ochronnej, jak stanowi naskrek oraz paszcz hydrolipidowy, chroni nasz organizm przed
wpywem szkodliwych czynnikw zewntrznych. Wraz z wiekiem skra traci elastyczno, jest bardziej
naraona na otarcia i odleyny, ktre powstaj u osb dugotrwale unieruchomionych. Mona temu
przeciwdziaa. Seria produktw Seni Care do pielgnacji osb obonie chorych, szczeglnie polecana do
suchej i wraliwej skry osb przewlekle chorych, doskonale radzi sobie z tym zadaniem.

Bo skra

sama si nie obroni...

Seni Care to produkty przeznaczone specjalnie dla osb przewlekle chorych, szczeglnie naraonych na
powikania wynikajce z dugotrwaego unieruchomienia. Produkty z linii Seni Care peni okrelone funkcje
w opiece nad przewlekle chorym a to nie tylko dziki doborze skadnikw aktywnych, ale przede wszystkim
praktycznej formie aplikacji i filozofii stosowania. Nadaj si do pielgnacji caego ciaa, ze szczeglnym
uwzgldnieniem okolic intymnych i higieny podczas zmiany pieluchy. Skad caej linii dobrany jest tak,
by produkty uzupeniay nawzajem swoje dziaanie.

Oglna toaleta ciaa chorego krok po kroku:

Stwrz mi i przyjazn atmosfer. Pamitaj, e dla chorego toaleta ciaa
to sytuacja krpujca staraj si nie naraa go na dodatkowy dyskomfort.

Nie spiesz si, zawsze uwzgldniaj przyzwyczajenia i nawyki podopiecznego.

Zadbaj o odpowiedni temperatur pomieszczenia.

Rozmie sprzt tak, aby mie wszystko pod rk, eby nie zostawia
chorego samego, a jeli musisz odej od ka, to koniecznie pamitaj
o zamkniciu drabinek i przykryciu chorego.

Chro ko chorego przed zalaniem, podkadajc rcznik, a najlepiej podkad

jednorazowy Seni Soft pod myte czci ciaa.

Odsaniaj tylko te czci ciaa, ktre s w danym momencie myte.

Ze wzgldu na komfort i intymno czynnoci wypro osoby trzecie

z pomieszczenia.

Kady krok pielgnacji opisany jest oddzielnie. Staraj si jednak w miar moliwoci
wykonywa te czynnoci za jednym razem sekwencyjny i zorganizowany sposb
postpowania zapewni komfort Twojemu podopiecznemu, a Tobie uatwi prac.

24

www.damy-ra de.info

Przed rozpoczciem czynnoci toaletowych, przygotuj:

past i szczoteczk do umycia zbw

lub protezy, misk nerkowat

kubek, grzebie

rodek myjcy do uycia z wod

szczoteczk do paznokci, pumeks

noyczki i pilniczek do paznokci

misk do mycia, dzbanek, basen

jednorazowe myjki (np. Seni Care),

dwa rczniki, kompresy

preparaty aktywizujce, nawilajce

i natuszczajce skr

rkawiczki jednorazowe

lub bez wody

puka
z e . . . igieniczne. Samo ci, choby ze
s
e
i
w
C z y gbki jest nieh e, aby j oczy pozostaje
o
nie jej p

c
ie
go
Uywan niewystarczaj tym gbka du
si
t
a
s
naania
z
je
o
m
P
a
iu
.
n
c
a
y
o
k

r
d
u
nki
ask
gbk
nego n
amie
re waru
z
b
o

d
i
c

a
zmywa
wo
arz
co stw
moli
W miar
mokra,
.
w
ne.

z
b
ic
y
i grz
i higien
jk
y
bakterii
m
e
orazow
na jedn

Jeli uywasz rodkw do mycia, to naley spuka je pod biec wod

(pod prysznicem lub wod z dzbanka). Pozostawione na skrze nawet
niewielkie iloci piany mog znacznie przyczyni si do powstawania
rnych podranie skry.

Nie spukuj tylko tych rodkw, ktre s wyranie oznaczone

uycia bez wody.

jako do

uwaga

25

podstawa pielgnacji

Miska nerkowata bardzo wygodna przy pukaniu

jamy ustnej

Basen umoliwia dokadne spukanie zewntrznych

narzdw pciowych u kobiety

Jednorazowe myjki higieniczne Seni Care

Myjki z mikkiego i chonnego materiau dostpne w dwch wersjach:

myjki podfoliowane do stosowania z preparatami
do uycia bez wody i bez spukiwania (takimi jak
Pianka myjco-pielgnujca Seni Care i Krem
myjcy 3 w 1 Seni Care)

myjki niepodfoliowane do stosowania

z preparatami do uycia z wod (takimi jak Lotion
myjco-natuszczajcy Seni Care)

zaprojektowane tak, aby chroni skr doni osoby

pielgnujcej, a przy tym delikatnie i skutecznie
oczyszcza skr podopiecznego
do wyrzucenia po uyciu
50 szt. w opakowaniu

Myjki Seni Care

Codzienna pielgnacja osb przewlekle chorych wymaga powicenia bardzo duej

uwagi. U osb naraonych na wystpowanie podranie skry i odleyn wszelkie zabiegi
naley wykonywa z dbaoci, przy uyciu specjalistycznych rodkw i delikatnych
wyrobw pomocniczych. Wszelkie preparaty myjce warto aplikowa przy pomocy
mikkich rcznikw higienicznych lub jednorazowych myjek higienicznych.

Uwaga!

Pamitaj rwnie o Twoim komforcie!

Do czynnoci pielgnacyjnych wybieraj produkty funkcjonalne i praktyczne:
1. w duych, stabilnych opakowaniach
2. posiadajce pompki

3. jeli chusteczki nasczane to o duej powierzchni

4. jeli materia chonny do wycierania to odporny na rozerwanie,

nie pozostawiajcy na ciele podopiecznego kaczkw materiau

26

www.damy-ra de.info

Podkad higieniczny Seni Soft

dodatkowe zabezpieczenie ka przed zawilgoceniem

mikki i przyjemny w dotyku
nieprzepuszczalny

z antypolizgow foli, dziki czemu nie przesuwa

si po podou

dostpny w rozmiarach: 40x60 cm, 60x60 cm,

90x60 cm oraz 90x170 cm (z bocznymi skrzydami)
Podkad higieniczny Seni Soft

Rkawiczki jednorazowe

Rkawiczki jednorazowe lateksowe lub nitrylowe,

pudrowane, stanowi idealn ochron doni opiekuna.
sposb pakowania umoliwia pojedyncze wyjmowanie
rkawiczek z pudeka
dostpne w rozmiarach XS, S, M, L, XL
100 szt. w opakowaniu

Odpowiednie osuszanie

Rkawiczki jednorazowe Ambulex

Najbezpieczniej osuszysz skr poprzez delikatne dotykanie ciaa materiaem chonnym,

a nie przez wycieranie czy intensywne tarcie. Pamitaj rwnie, e rcznik tradycyjny te
moe sta si rdem infekcji. Jeli decydujesz si na uywanie rcznikw frotte, to warto
wymienia je bardzo czsto, nawet codziennie lub po kadym uyciu. Zamiast tradycyjnych
rcznikw wyprbuj jednorazowe rczniki higieniczne air-laid s bardzo chonne,
delikatniejsze od zwykego rcznika, a przy tym bardziej higieniczne.

Jednorazowe rczniki higieniczne air-laid Seni Care:

delikatne rczniki wykonane z bardzo chonnego
materiau wykonanego w technologii air-laid

rcznik jest nie tylko delikatny dla skry i mikki

w dotyku, ale rwnie wyjtkowo chonny i odporny
na rozerwanie nawet po namoczeniu

dua powierzchnia umoliwia wykorzystanie

produktu do szeregu czynnoci higienicznych,
np. jako zabezpieczenie odziey do masau
(do uycia z elem aktywizujcym Seni Care lub
Olejkiem pielgnacyjnym do masau Seni Care)
30 szt. w opakowaniu

Rczniki higieniczne air-laid

27

mycie gowy
Chory lecy w ku, ktrego gowa nieustannie spoczywa na poduszce, jest naraony na wiksz potliwo.
W zwizku z tym wymaga czstej toalety skry gowy oraz codziennego czesania wosw.

Wosy naley my zawsze wtedy, gdy sprawiaj wraenie niewieych. Gdy chory nadmiernie si poci,
wskazane jest codzienne powtarzanie tej czynnoci.
Przygotuj:

szampon do wosw (pamitaj o dobraniu szamponu odpowiedniego

do wosw chorego)
podkad jednorazowy, waciki lub patki kosmetyczne

basen do mycia wosw (wanienk pneumatyczn) lub misk

wiadro (jeli uywasz rynienki), dwa dzbanki

dwa rczniki

szczotk lub grzebie do wosw, suszark do wosw

ciep wod

uwaga

Moe warto rozway skrcenie wosw chorego? Krtkie wosy znacznie

uatwiaj toalet gowy. Umyte (u kobiet uoone wedug upodoba) czsto
prezentuj si lepiej ni dugie, zniszczone dugotrwaym leeniem.

Szampon nawilajcy Seni Care

Chory lecy powinien przynajmniej raz w tygodniu mie umyt gow. W razie potrzeby mycie mona
wykonywa czciej. Wane jest, aby szampon uywany do mycia gowy osoby lecej nie pieni si zbyt
mocno i dawa si atwo spuka. Polecamy nawilajcy szampon Seni Care:
przeznaczony do agodnego mycia suchej, wraliwej skry gowy ze
skonnociami do podranie i stanw zapalnych, do kadego rodzaju
wosw

zawiera mocznik, ktry pielgnuje i reguluje nawilenie skry gowy,

pozostawiajc j gadk i odywion

zawiera skadniki aktywne: witaminy B3, B5, B6, C i E

w ekonomicznym, duym i wygodnym w uyciu opakowaniu z pompk

dozujc

2
w butelce 500 ml

28

Jak prawidowo umy gow znajdziesz w filmie

instruktaowym na stronie www.damy-rade.info

www.damy-ra de.info

Mycie gowy chorego lecego

1

Jeli chory ley na ku z podniesionym wezgowiem, opu je (rys. 1).

Unie chorego. Po podkad na przecieradle na wezgowiu ka, rcznikiem oso ramiona i plecy chorego (rys. 1).

Delikatnie rozczesz wosy choremu (rys. 2).

Mycie gowy z uyciem miski

Mycie gowy z uyciem basenu

Zwi poduszk i wsu j pod barki chorego,

co zapewni mu lepsze podparcie i odciy jego kark.

Basen doskonale podtrzymuje kark chorego,

dlatego moesz odoy poduszk (rys. 3).

Po misk na podkadzie pod gow chorego. Jeli

chory nie jest w stanie utrzyma gowy, popro drug
osob o pomoc w jej podtrzymaniu (rys. 4).

Po basen do mycia gowy na podkadzie pod

gow chorego, a jego ujcie umie w wiadrze
(rys. 3).

(Potrzebna dodatkowa osoba do pomocy)

Na niewielk ilo szamponu i myj wosy, masujc skr gowy opuszkami palcw. Spucz starannie szampon
wod z dzbanka (rys. 4).

W razie potrzeby powtrz czynno, przynajmniej dwa razy uywajc szamponu.

Pom choremu usi (jeli nie moe siedzie samodzielnie, podtrzymaj go lub popro, by przytrzyma si
drabinki rehabilitacyjnej), wosy zabezpiecz suchym rcznikiem (rys. 5).

Zabezpiecz poduszk suchym rcznikiem, u chorego tak, eby lea w wygodnej pozycji (rys. 6).

Ostronie rozczesz i wysusz wosy chorego (rys. 6).

Jeli chory moe siedzie samodzielnie, moesz wysuszy mu gow w pozycji siedzcej.

29

Mycie gowy choremu z czciowo ograniczon sprawnoci

Wczeniej przedstawiono sytuacj, kiedy chory jest osob lec i ma trudnoci ze staniem oraz siedzeniem.
Porednia sytuacja to taka, gdy chory nie wstaje, ale jego stan pozwala na dusze siedzenie. W takiej sytuacji
popro chorego, aby usiad z nogami lekko rozchylonymi, natomiast misk umie na ku.

Jeli chory moe siedzie ze spuszczonymi nogami, powinien usi na brzegu ka z nogami opartymi
o podog. W takiej sytuacji misk z wod ustaw przed nim na stoliku przykowym.

W sytuacji, gdy chory jest na tyle silny, by wsta i usi na wzku, atwiej jest doprowadzi go do azienki
i wykona toalet gowy przy umywalce. Chory staje wwczas opierajc si rkoma o umywalk, pochyla nad ni
gow, a opiekun dokonuje mycia gowy pod biec wod.

toaleta jamy ustnej

Pod rcznik przeznaczony
do mycia twarzy lub liniak
jednorazowy pod brod chorego.

Na past do zbw na szczoteczk i podaj j choremu. Jeli

chory sam nie jest w stanie umy
zbw, umyj je za niego (rys. 1).
Pod brod umie paskie naczynie
(lub specjaln misk nerkowat),
unie gow chorego i podaj kubek
z wod do wypukania ust. Wytrzyj Szczotkuj zby ruchami okrnymi; zacznij od czci zewntrznej
zbw, tak aby nie omin adnej partii zbw. Nastpnie ustaw
choremu usta (rys. 2).

szczoteczk pionowo i rwnie ruchami okrnymi umyj wewntrzn

cz zbw. Na zakoczenie wyczy powierzchnie ujce zbw.
Delikatne wyszczotkowanie jzyka pomoe odwiey oddech i usunie
nadmiar bakterii z jamy ustnej, a choremu bdzie znacznie przyjemniej.

Podczas toalety jamy ustnej pomocne s jednorazowe liniaki

ochronne Seni Care.
zabezpieczaj otoczenie i odzie chorego, jednoczenie zapewniajc
wygod opieki
wywijana kiesze na dole liniaka oraz ochronny konierzyk daj
dodatkowe zabezpieczenie
liniak ma du i delikatn powierzchni, po umyciu zbw moe suy
jako serwetka do wytarcia ust
10 lub 100 szt. w opakowaniu

30

www.damy-ra de.info

Osoba leca, czasem nieprzytomna, jest szczeglnie naraona na infekcje w obrbie bon luzowych jamy
ustnej. Ponadto, u osb odywianych przez zgbnik odkowy, gastrostomi czy drog doyln zmniejsza
si wydzielanie liny w jamie ustnej, std luzwki s nadmiernie wysuszone i wymagaj nawilenia.
Mycie zbw oraz pielgnacja jamy ustnej to zabieg niewtpliwie intymny i dla chorego moe by krpujce,
gdy czynno t kto wykonuje za niego. Dlatego te opiekun musi wykaza si zrozumieniem, uwzgldni
nawyki higieniczne chorego, a czynnoci wykonywa w sposb zdecydowany, ale jednoczenie delikatny,
by nie sprawia choremu dodatkowego cierpienia.

rodki lecznicze stosowane przy infekcjach jamy ustnej powinny by dobierane przez
lekarza. Cz z nich jest jednak dostpna bez recepty, mona je wic stosowa od razu
po zauwaeniu zmian chorobowych i po konsultacji z farmaceut.

W przypadku suchoci w jamie ustnej warto zastosowa pukanki z uyciem np. mity lub siemienia
lnianego.
U przewlekle chorych przy nadmiernej suchoci jamy ustnej (spowodowanej m.in. stosowaniem lekw
oraz zmniejszonym pragnieniem) mona stosowa tzw. substytuty liny, ktre zmniejszaj uczucie suchoci.
S to:
do ssania: kostki lodu, kostki zimnego ananasa, mroone owoce, cukierki bezcukrowe
do pukania: 0,5% woda utleniona (H2O2), roztwr metylocelulozy (sztucznej liny)
guma do ucia, najlepiej bezcukrowa

Toaleta jamy ustnej u chorego niesamodzielnego

Przygotuj:

patyczki do czyszczenia uszu (najlepiej nieco wiksze, np. patyczki

dla dzieci), w razie potrzeby szpatuk owinit kompresem

rodki lecznicze stosowane w zalenoci od rodzaju zmian

rozpoznanych u chorego przez lekarza

pyn do pukania jamy ustnej, kubek

past i szczoteczk do mycia zbw lub protezy

misk nerkowat lub inne paskie naczynie

rcznik, serwetk ochronn, patki ligniny lub liniak

pomadk ochronn lub wazelin do ust

Powiedz choremu, co zamierzasz zrobi:

U chorego w pozycji psiedzcej (najbardziej zbliona do tej,

w jakiej zdrowy czowiek myje zby); jeli to niemoliwe, u chorego
na boku, aby unikn zachynicia.

Pod rcznik, pat ligniny lub specjalny liniak pod brod chorego,
aby zabezpieczy ubranie przed zabrudzeniem.

Popro, by chory otworzy usta. Obejrzyj i oce stan bony luzowej

w jamie ustnej, posugujc si szpatuk lub kompresem nawinitym
na palec.
Jeli chory jest nieprzytomny, nigdy nie wykonuj u niego pukania jamy
ustnej, gdy grozi to zachyniciem!

uwaga

31

Chory z protezami zbowymi

Wyjmij protezy i umyj szczoteczk i past do zbw, opucz pod biec wod.

Podaj choremu pyn do pukania jamy ustnej.

Pod pod brod chorego miseczk, by mg wyplu pyn.

Wytrzyj usta chorego rcznikiem.

Natu usta chorego, np. pomadk ochronn lub wazelin.

uwaga

Jeli to nie jest konieczne, nie wkadaj choremu protez zbowych. Stanowi
dodatkowy czynnik dranicy na bony luzowe, i tak ju podatne na infekcje.
Najlepiej ograniczy zakadanie protez tylko do spoywania posikw.
W midzyczasie naley je przechowywa w kubku z wod lub ze specjalnym
pynem do protez.

Pamitaj, aby toalet jamy ustnej chorego wykonywa co najmniej 2 razy dziennie. U chorego niesamodzielnego
w ustach czsto tworzy si osad z zaschnitej liny, zuszczajcego si naskrka, resztek jedzenia,
odksztuszanej wydzieliny itp. Mycie zbw lub protezy jest niewystarczajce. Czasem trzeba uy szpatuki
z nawinitym kompresem lub palca owinitego kompresem, aby oczyci jam ustn. Naley oczyci jzyk,
policzki, dzisa. Po oczyszczeniu mona nawily luzwk jamy ustnej (np. roztworem gliceryny, oliw
z oliwek).

Jeli u chorego wystpuj zmiany chorobowe w obrbie luzwek,

posmaruj je za pomoc patyczka higienicznego rodkiem leczniczym
zleconym przez lekarza.

mycie ciaa
Ciao chorego naley my przynajmniej raz dziennie z uyciem wody i rodka myjcego. Bardzo wane
w pielgnacji skry osb obonie chorych jest stosowanie preparatw myjcych bez zawartoci myda.

Mydo dziaa wysuszajco na skr oraz zmywa jej naturaln warstw ochronn. Pozostajce na skrze nawet
niewielkie resztki myda mog wywoywa podranienia.

Aby zapobiega nadmiernemu wysuszeniu skry, stosuj rodki myjce o pH 5 - 5,5, czyli o odczynie kwanym
takie jak Lotion myjco-natuszczajcy Seni Care.

Lotion myjco-natuszczajcy Seni Care

delikatny produkt myjcy do uycia z wod zamiast myda

nie tylko oczyszcza, ale rwnoczenie nawila i natuszcza skr

nie zawiera myda

delikatnie si pieni, dziki czemu atwo go spuka

ekonomiczne, due i wygodne w uyciu opakowanie z pompk dozujc

w butelce 500 ml

32

www.damy-ra de.info

Mycie twarzy, oczu, szyi

1

Zdejmij koszul choremu (lub grn cz piamy), okryj chorego kodr.

U rcznik przeznaczony do grnej czci ciaa pod gow podopiecznego. Namocz
kompresy i przetrzyj oczy chorego, zaczynajc od zewntrznego kcika do
wewntrznego (rys. 1).
Lekko namydlon myjk umyj twarz choremu, delikatnie osusz rcznikiem, nastpnie
umyj uszy oraz szyj i kark, osusz rcznikiem (rys. 2 i 3).

Mycie klatki piersiowej

U rcznik na klatce piersiowej chorego, wywijajc mankiet z rcznika na kodr,

by zabezpieczy pociel przed zamoczeniem i uchroni chorego przed nadmiernym
obnaaniem.
Unie delikatnie okrycie za mankiet rcznika, umyj klatk piersiow, osusz.

Odparzenie i otarcia to, zaczerwienienia skry wywoane

dziaaniem niekorzystnych czynnikw, jak wilgotno, tarcie, mocz
i stolec.

Mycie ramion i rk
1

Odso t rk chorego, ktra jest dalej od Ciebie, pod pod ni rcznik, osaniajc bielizn
pocielow, postaw misk z wod na rczniku. Zanurz do chorego w wodzie. Odczucie
wody zwiksza komfort chorego (rys. 1).

Umyj kolejno: przedrami, rami, pach, do oraz szczoteczk paznokcie; nastpnie

wytrzyj dokadnie osuszajc okolice midzy palcami (rys. 2). Pamitaj o zasadzie
zaczynamy mycie od najmniej brudnych czci ciaa.

Umyj w ten sam sposb drug rk.

Jeli istnieje taka konieczno, obetnij paznokcie po podoeniu pod donie rcznika
jednorazowego lub miski nerkowatej. Wygad obcite paznokcie pilniczkiem (rys. 3).

33

Nawilanie bardzo suchej skry

Skra w kadym wieku naraona jest na uszkodzenia, jednak najbardziej zagroona jest sucha, skonna do
podranie oraz cienka i wraliwa skra osb chorych, ktrej proces regeneracji jest znacznie spowolniony.
Pamitaj o stosowaniu produktw, ktre pomagaj utrzyma j w prawidowej kondycji. Regularne nawilanie
umoliwia zachowanie dobrego napicia i elastycznoci skry oraz pomaga w regeneracji. Jest to kluczowe
w profilaktyce przeciwodleynowej. Produkty nawilajce powinno si aplikowa po kadym myciu ciaa.

Balsam do skry suchej Seni Care

skutecznie nawila, odywia i wygadza skr, wspomagajc jej regeneracj

agodzi podranienia i dziaa przeciwzapalnie

szybko si wchania, pozostawiajc na skrze nawilajc warstw

w tubie 250 ml
Dla osb ze skr szczeglnie wymagajc i przesuszon doskonaa jest Emulsja nawilajca Seni Care
do skry suchej zawierajca 4% mocznika.

Emulsja nawilajca Seni Care

sensitive

ma delikatn, lekk konsystencj, uatwiajc nanoszenie i wchanianie

dziki zawartoci mocznika skutecznie zmikcza wysuszony naskrek,

nawilajc i agodzc podranienia
ekonomiczne, due i wygodne w uyciu opakowanie z pompk dozujc
w butelce 500 ml
Nawilanie to nie tylko pielgnacja z zewntrz. To rwnie odpowiednie nawadnianie organizmu i odpowiednia
dieta. Kady czowiek powinien przyjmowa ok. 2 litrw pynw dziennie, rwnomiernie rozoonych w cigu dnia.
Chorzy czsto unikaj przyjmowania pynw, ale mona podawa je w rnej formie, np. galaretki, kisielu, jogurtu,
zupy itp. Dobrym rozwizaniem jest dbanie o podawanie ~250 ml w cigu 2 godzin. Wane jest wartociowe
odywianie, z uwzgldnieniem potrzebnej iloci kalorii i biaka. Podawanie pynw
i wartociowa dieta ma bardzo due znaczenie w profilaktyce przeciwodleynowej.
Diet warto skonsultowa z lekarzem lub dietetykiem.

U kobiet zwr szczegln uwag na okolice pod biustem, a u osb otyych na

przestrzenie midzy fadami skry miejsca te s szczeglnie naraone na
powstanie odparze.

Krem ochronny
Seni Care
z arginin

uwaga

34

Jeli zauwaysz zaczerwienienie, zastosuj odpowiedni rodek ochronny np.

Krem ochronny Seni Care z tlenkiem cynku. Jeli skra nie jest zmieniona
chorobowo, zastosuj profilaktycznie Balsam nawilajcy Seni Care lub Krem
ochronny Seni Care z arginin.

www.damy-ra de.info

Mycie brzucha
Umyj brzuch, ppek, okolice bioder
chorego.

Wytrzyj starannie skr, wysu rcznik

i okryj chorego wierzchnim przykryciem.

Zmie wod w misce.

Mycie plecw i poladkw

Jeeli chory jest ubrany w piam, zdejmij spodnie. Jeli chory uywa wyrobw chonnych do nietrzymania moczu
(np. pieluchomajtek), zdejmij uyty wyrb na czas mycia.

Pom choremu uoy si na boku.

U rcznik przeznaczony do dolnych czci ciaa lub podkad jednorazowy wzdu plecw i poladkw chorego (rys.1).

Umyj plecy i poladki, a na kocu szpar poladkow (rys. 2).

Osusz dokadnie skr plecw i poladkw (rys. 3).

Oklep plecy chorego. Moesz zastosowa take el aktywizujcy.

i
Oklepywanie plecw ma na celu pomc choremu
odkrztusi wydzielin z drzewa oskrzelowego, co uatwia
oddychanie. Oklepywanie wykonujemy doni zoon
w tzw. dk od dolnych czci plecw do gry. Podczas
oklepywania omijamy okolice krgosupa oraz nerek.

Optymalny czas oklepywania to 3 5 minut.

35

Masa
Oglnym celem masau jest poprawa jakoci ycia. Masa moe przynie wiele pozytywnych korzyci,
poczynajc od poprawy kondycji skry przez odywienie tkanek, a po lepsze samopoczucie. Pozwala
zmniejszy dolegliwoci blowe, likwiduje obumar warstw naskrka i obrzki, poprawia krenie krwi
i funkcjonowanie ukadu oddechowego. Masa powinien trwa okoo 15-20 minut.

Masa przyniesie podany efekt, jeli wemiesz pod uwag:

rodek polizgowy aby nie podrani skry, naley pamita o olejku do masau, z polecenia lekarza mona
rwnie uywa maci leczniczych

Kierunek masau w stron gowy, w stron serca

Masa rozpoczynamy od przegaskania powierzchni, ktr chcemy masowa, a na zakoczenie masau

mona oklepa chorego (plecy omijajc nerki) i ponownie przegaska ca masowan powierzchni

Przeciwwskazania s stany, w ktrych masa jest odradzany (np. gorczka, nowotwr, zmiany skrne,
przerwanie cigoci skry, stany zapalne, tu po posiku, ylaki, niedrono y, nieuregulowane cinienie krwi)

el aktywizujcy Seni Care to produkt do codziennej aktywizacji poprzez

masowanie skry naraonej na powstawanie odparze i odleyn.
dziaa agodzco, odprajco i relaksujco, jednoczenie pobudzajc i odwieajc
skr
wspomaga mikrocyrkulacj krwi, co zapewnia skrze odpowiednie dotlenienie
chroni przed powstaniem stanw zapalnych i podranie skry
dziki zawartoci mentolu chodzi skr
w tubie 250 ml

mona stosowa do oklepywania plecw

Olejek pielgnacyjny Seni Care to produkt do masau suchej, wraliwej,

naraonej na podranienia skry:

wyranie wygadza skr, zapewnia waciwy stopie nawilenia i napicia skry,

ujdrnia naskrek
odywia skr i chroni j przed wysuszeniem
atwo si rozprowadza, uatwiajc masa
w butelce 150 ml

nie zawiera barwnikw ani konserwantw

Mycie ng

Po rcznik wzdu nogi, ktra znajduje si dalej od Ciebie

i postaw na nim misk.

Zegnij nog chorego w kolanie i zanurz jego stop w wodzie.

Umyj ca nog: podudzie, udo, stop.

Osusz nog, pamitajc o przestrzeniach midzy palcami.

Umyj drug nog w ten sam sposb.

Jeli istnieje taka konieczno, obetnij paznokcie nad

rcznikiem jednorazowym.

36

www.damy-ra de.info

Krem do suchej, zrogowaciaej skry Seni Care

z zawartoci 10% mocznika:
do pielgnacji miejsc, w ktrych skra jest wyjtkowo sucha i skonna do rogowacenia
tzn. okci, kolan i pit
wysoki poziom mocznika reguluje proces uszczenia si i rogowacenia naskrka
skutecznie wygadza i zmikcza zrogowacenia

doskonale odywia, natuszcza i nawila skr

w tubie 100 ml

Mycie okolic intymnych kobiety

1

Podmywanie u kobiet
Nalej czystej wody do miski i dzbanka.

Pod poladki chorej pod dodatkowy podkad, a na nim po basen. U chor na basenie (rys. 1).

Sprawd, czy temperatura wody jest dla chorej odpowiednia polej niewielk iloci wody swoje przedrami,
a nastpnie wewntrzn stron uda chorej.

Jeli chora moe podmy si sama, za jej na rk lekko namydlon myjk, polej krocze wod i popro, aby
si podmya. Jeeli czynno t wykonujesz sam, za rkawiczki jednorazowe i umyj krocze zawsze
w kierunku od narzdw pciowych do odbytu (taki kierunek zapobiega przenoszeniu bakterii
z odbytu w kierunku narzdw pciowych) (rys. 2).

Umyj skr okolicy dou pachwinowego z prawej i z lewej strony.

Sprawd, czy na skrze nie wystpuj zmiany o charakterze odparze.

Spucz krocze i zewntrzne narzdy pciowe chorej wod z dzbanka.

Podaj chorej rcznik, aby si wytara lub jeli to niemoliwe wykonaj t czynno samodzielnie.

Po zdjciu myjki spucz rk chorej, a nastpnie j osusz.

Jeli uoenie chorej na basenie jest niemoliwe, mona te same czynnoci wykona,
ukadajc chor na podkadzie przykrytym rcznikiem. W tym wypadku polewanie
wod z dzbanka zastpujemy delikatnym spukaniem krocza za pomoc myjki.

W przypadku krwawienia z drg rodnych naley podmywa kobiety kilkukrotnie w cigu

dnia. Jeli chora ma NTM, wystarczajcym zabezpieczeniem przed zabrudzeniem
bielizny w czasie menstruacji bd uywane wyroby chonne do nietrzymania moczu.

uwaga

i
37

Mycie okolic
intymnych
mczyzny

Podmywanie u mczyzn
Nalej czystej wody do miski i dzbanka.

Pod podkad pod poladki chorego.

Jeli chory jest w stanie podmy si samodzielnie, asystuj mu i dopilnuj, by zrobi to dokadnie, jeli nie za rkawiczki
jednorazowe i wykonaj czynno samodzielnie: odcignij napletek, umyj delikatnie i ostronie od kompresem
lub wacikiem zwilonym tylko wod (rys. 1).

Po umyciu nacignij napletek w uoenie fizjologiczne, tak aby pokrywa on od.

Umyj skr okolicy dou pachwinowego z prawej i z lewej strony (rys. 2).

Umyj worek mosznowy (sprawd czy nie wystpuj zmiany o charakterze odparze).

Umyj okolice krocza i osusz rcznikiem.

Pod napletkiem gromadzi si wydzielina o kolorze biaym lub tym

(tzw. mastka). Jest to produkt zuszczania si komrek nabonkowych.
Skada si ze zuszczonego naskrka napletka, oju, flory bakteryjnej,
resztek moczu i spermy. Ta fizjologiczna wydzielina sama w sobie nie
powoduje schorze, natomiast chorobotwrczo dziaa mog namnaajce si w niej bakterie. Mog one doprowadzi do grzybicy i stanw
zapalnych ukadu moczowego. Nadmiar mastki powinien by usuwany
poprzez odcignicie napletka i umycie odzi.

W przypadku, gdy Twj podopieczny wymaga szczeglnej pielgnacji (np. ma

wyonion stomi jelitow, cierpi na zesp stopy cukrzycowej), a Ty czujesz si
bezradny wobec istniejcego problemu nie bj si pyta!

uwaga

38

Masz prawo do uzyskania informacji na temat pielgnacji chorego, a swoje kroki

kieruj do pielgniarki podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza rodzinnego.

Czynnoci pielgnacyjne przy zmianie wyrobu chonnego

Skra okolic intymnych u osb z nietrzymaniem moczu naraona jest na czsty kontakt z czynnikami dranicymi
zawartymi w moczu i w kale, dlatego powinna by oczyszczana i zabezpieczana kadorazowo przy zmianie
wyrobu chonnego. Do toalety poladkw i krocza przy zmianie pieluchomajtek doskonale nadaj si
produkty do uycia bez wody, ktre skracaj czas pielgnacji, zapewniajc jednoczenie odpowiednie
oczyszczenie i nawilenie skry chorego.

www.damy-ra de.info

Pamitaj, krocze oczyszczaj w kierunku od narzdw pciowych do odbytu,

aby zapobiega przenoszeniu bakterii w kierunku narzdw pciowych i tym
samym zmniejsza ryzyko infekcji urogenitalnych. W kolejnym kroku
oczy poladki i szpar poladkow podopiecznego.

uwaga

Oczyszczanie skry
Produkty nie wymagajce spukiwania wod stanowi doskonae uzupenienie tradycyjnej toalety ciaa
i wietnie sprawdzaj si w toalecie krocza i poladkw podczas zmiany pieluchy.

Oczyszczenie okolic intymnych za pomoc pianki myjco-pielgnujcej:

Usu masy kaowe z powierzchni skry podopiecznego za pomoc rcznika jednorazowego.

Energicznie wstrznij opakowaniem pianki, odwr pojemnik do gry dnem i nacinij zawr.

Nanie piank na myjk, rcznik higieniczny air-laid lub bezporednio na ciao chorego.

Pamitaj, aby nanosi piank z odlegoci maksymalnie 10 cm od myjki bd powierzchni ciaa, ktra ma by
oczyszczona.

Po naniesieniu odpowiedniej iloci rodka, rozprowad go delikatnie myjk lub rcznikiem higienicznym po
zabrudzonej powierzchni ciaa. Zostaw na skrze na 1-2 minuty, dla zmikczenia zaschnitych mas kaowych.

Wytrzyj piank myjk lub rcznikiem higienicznym (pamitaj, e pianki myjcej nie spukuje si wod).

W zalenoci od stopnia zabrudze, czynno moesz powtrzy.

Pianka myjco-pielgnujca Seni Care

delikatnie oczyszcza skr, pozostawiajc na niej warstw ochronn

skutecznie rozpuszcza masy kaowe na skrze

pielgnuje skr, nawila j i dziaa przeciwpodranieniowo

zawiera SINODOR innowacyjny skadnik pochaniajcy nieprzyjemny zapach moczu i kau

atwo si j aplikuje

w puszce 500 ml

pianka jest bardzo wydajna, a stosowanie jej razem z myjkami podfoliowanymi Seni Care
gwarantuje komfort oraz pen higien.

39

Oczyszczenie okolic intymnych za pomoc kremu myjcego 3 w 1:

Usu masy kaowe z powierzchni skry podopiecznego za pomoc rcznika jednorazowego.
Nanie niewielk ilo kremu myjcego 3 w 1 na myjk, rcznik higieniczny air-laid lub bezporednio na ciao
chorego.
Rozprowad po zabrudzonej powierzchni ciaa za pomoc myjki lub rcznika higienicznego.
Delikatnymi ruchami zetrzyj krem.
W zalenoci od stopnia zabrudze, czynno moesz powtrzy.

Krem myjcy 3 w 1 Seni Care czyli mycie, pielgnacja i ochrona skry

w jednym produkcie. Polecany do pielgnacji i oczyszczania podranionej skry
caego ciaa.
skutecznie oczyszcza i pozostawia skr odwieon, nie naruszajc jej naturalnej
bariery ochronnej
wygodne, stabilne opakowanie z dozownikiem

do stosowania z myjkami podfoliowanymi Seni Care, co gwarantuje komfort oraz pen

higien

w butelce 950 ml

zawiera SINODOR innowacyjny skadnik pochaniajcy nieprzyjemny zapach moczu

i kau

Oczyszczenie okolic intymnych za pomoc chusteczek nasczanych:

W przypadku braku lub przy niewielkim zabrudzeniu stolcem, skr obszarw intymnych szybko i skutecznie
oczycisz za pomoc chusteczek nasczanych.
Gdy nie ma zabrudzenia stolcem, do oczyszczenia wystarczy jedna chusteczka.

W przypadku zabrudzenia stolcem, jedn chusteczk oczy krocze oraz skr dou pachwinowego.

Kolejn chusteczk oczy poladki i szpar poladkow podopiecznego.

Chusteczki nasczane Seni Care:

delikatnie oczyszczaj skr, nawilaj i poprawiaj jej elastyczno

w opakowaniu 10/48/80 szt.

dua powierzchnia chusteczki (wiksze od chusteczek stosowanych w pielgnacji

dzieci) umoliwia proste i szybkie utrzymanie higieny w kadym momencie dnia, przy
kadej czynnoci toaletowej i zmianie pieluchy

agodz podranienia skry, pozostawiaj skr mikk i czyst

chusteczki dostpne rwnie w wersji Sensitive, polecane do skry szczeglnie wraliwej

(bez zawartoci parabenw, alkoholu i kompozycji zapachowych)
w opakowaniu 68 szt.

40

STOP odparzeniom, STOP odleynom

skuteczna ochrona skry przy nietrzymaniu moczu

P
O
T
S
M
O
I
N
E
Z
R
A
P
D
O

U osb o ograniczonej mobilnoci, obonie chorych, zwaszcza u osb z nietrzymaniem moczu,

podranienia skry powinny by pod szczegln obserwacj, poniewa mog prowadzi do
niebezpiecznych zmian odparze i odleyn. Stosowanie profilaktyki przeciwodleynowej jest
niezmiernie wane u wszystkich osb uywajcych rodkw chonnych, przede wszystkim u osb
lecych. Podstawow rol odgrywa staa obserwacja stanu skry i odpowiednia jej pielgnacja.
Po oczyszczeniu skry A PRZED zaoeniem pieluchy na zagroone partie ciaa nanie
odpowiedni produkt.

Krem ochronny
Seni Care
z arginin

Krem ochronny
Seni Care
z tlenkiem cynku

Nowoczesna profilaktyka

Tradycyjna skuteczno

w tubie 200 ml

w tubie 200 ml

Dziaanie:
Chroni skr przed powstawaniem stanw
zapalnych, odparze i odleyn, a jednoczenie j nawila. W przeciwiestwie do
tradycyjnych kremw ochronnych, ma lekk
konsystencj i pozostawia na skrze
przezroczyst warstw ochronn, dziki
czemu pozwala jej oddycha. Arginina
dziaa nawilajco, przypiesza metabolizm
komrek skry i regeneruje naskrek.

Dziaanie:
Chroni skr przed powstawaniem stanw
zapalnych, odparze i odleyn oraz
przypiesza regeneracj podranionej ju
skry. Krem pozostawia na skrze bia
warstw ochronn, zabezpieczajc
przed dziaaniem skadnikw dranicych
zawartych w moczu i kale. Pielgnuje
i gboko nawila skr. Dodatkowo tlenek
cynku wykazuje dziaanie antybakteryjne
i antyseptyczne.

Oba produkty zawieraj nawilajcy pantenol, biokompleks lniany dziaajcy odywczo,

kojco i agodzco na podranienia oraz SINODOR rodek pochaniajcy nieprzyjemny zapach
moczu.

2
Sposb uycia:
Przed zaoeniem pieluchy posmaruj
zagroone partie ciaa i pozostaw do
wchonicia.

Sposb uycia:
Przed zaoeniem pieluchy nanie warstw
kremu na zagroone partie ciaa. Delikatnie
wklep. Nie wcieraj.

41

pielgnacja dzieci
Przewlekle chory to nie tylko osoba starsza. Obonie chore s rwnie osoby modsze, w tym take dzieci.
Dugotrwae unieruchomienie dzieci moe by wynikiem albo choroby wrodzonej czy nabytej lub bardzo czsto
nieszczliwego wypadku.
Obonie chore, dugotrwale unieruchomione dzieci wymagaj staej rehabilitacji i intensywnej pielgnacji skry.
Jest ona delikatna, przez co podatna na podranienia.
Wana jest rwnie profilaktyka przeciwodleynowa. Produkty ochronne Seni Care
krem z tlenkiem cynku i krem z arginin mona stosowa u dzieci ju od 1 roku
ycia, a pozostae rodki pielgnacyjne Seni Care od 3 roku ycia.

Pielgnacja dzieci za pomoc preparatw Seni Care jest bezpieczna nie powoduje
podranie i uczule. Jednoczenie produkty Seni Care s skuteczne, wydajne,
funkcjonalne poprawiaj komfort opieki i pracy opiekuna, pielgnujc maego
podopiecznego.

Dla dzieci z problemem NTM, ktre wyrosy ju z tradycyjnych pieluszek, a dla ktrych najmniejsze rozmiary
pieluchomajtek Super Seni s zbyt due, polecamy produkty Seni Kids.
Seni Kids to idealne pieluszki dla dzieci, ktre nie kontroluj wydalania moczu i potrzebuj pewnego oraz
komfortowego zabezpieczenia.

uwaga

Analogicznie do zakupw tradycyjnych pieluszek dla modszych dzieci,

w przypadku doboru Seni Kids naley sugerowa si wag dziecka.

Oddychajce pieluchomajtki dla dzieci Seni Kids

Dostpne s w 2 rozmiarach:

podwjny system dopasowania swoboda ruchu i bezpieczestwo

brak elementw lateksowych minimalizuje ryzyko reakcji
alergicznych

42

rozmiar

przedzia
wagowy

ilo szt. /
op. jednostkowe

Junior

11 - 25 kg

30

Junior Extra

15 - 30 kg

30

pieluchomajtki
dla dzieci
ODDYCHAJCE

latex
FREE

Extra Dry System

Dyrekcja Kliniki o produktach Seni Kids i Seni Care stosowanych w BUDZIKU:

Klinika BUDZIK zostaa uruchomiona w lipcu 2013 roku, jako pierwszy w Polsce wzorcowy szpital
dla dzieci po cikich urazach mzgu. Klinika dziaa przy warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka.

Budowa Kliniki, ktrej koszt wynis ponad 21 mln z, zostaa sfinansowana przez Fundacj
Ewy Baszczyk "Akogo?" dziki ofiarnoci wielu darczycw indywidualnych, firm, fundacji
oraz rodkw UE.

Klinika posiada 15 ek, z pen infrastruktur niezbdn do hospitalizacji i rehabilitacji

neurologicznej dzieci po cikich urazach mzgu.

Od lipca 2013 r. w "Budziku" s pierwsi pacjenci - dzieci do 18 roku ycia, po urazie,

w konsekwencji ktrego doszo do cikiego niedotlenienia mzgu.

Program medyczny realizowany w Klinice przynosi ju pierwsze efekty: w cigu pierwszych

siedmiu miesicy funkcjonowania Budzika wybudzio si ze piczki siedem osb,
a u wikszoci pacjentw obserwujemy znaczc popraw stanu zdrowia!

Dzieci w piczce to najbardziej wymagajcy pacjenci, dlatego do ich leczenia oraz pielgnacji
stosowane s sprzty medyczne i produkty tylko najwyszej jakoci. Dbajc o bezpieczestwo
i komfort maych pacjentw i ich rodzin od samego pocztku personel Kliniki Budzik do ich opieki
wykorzystuje wyroby chonne i produkty pielgnacyjne Seni, w tym Seni Kids oraz Seni Care.

Jarosaw Jasik
Dyrektor Zarzdzajcy Kliniki Budzik

**

Personel Kliniki "Budzik" i Fundacja Ewy Baszczyk "Akogo?"

w opiece nad dziemi we wczesnym stadium piczki uywa
i poleca wyroby chonne Seni Kids i produkty pielgnacyjne
Seni Care.

2
www.akogo.pl

43

Nietrzymanie moczu/kau

NTM, nietrzymanie moczu/kau, inkontynencja, saby pcherz

wszystkie te okrelenia odnosz si do przypadoci, ktra jest
dla kilku milionw osb tematem trudnym, krpujcym i czsto
bolesnym, bez wzgldu na to czy dotyczy bezporednio nas, czy
osoby, ktr przyszo si nam opiekowa.
Podziaw nietrzymania moczu/kau jest wiele. Rne s te sposoby leczenia. Kady
przypadek powinien zosta skonsultowany z lekarzem, ktry zaleci odpowiedni terapi.
Kadorazowo, bez wzgldu na to, jaka terapia bdzie stosowana, naley uywa produktw
chonnych przeznaczonych do inkontynencji.
Nietrzymanie moczu dotyczy 1 na 4 kobiety i 1 na 8 mczyzn na rnych etapach ycia. Wraz
z wiekiem ryzyko to wzrasta. Bez wzgldu na to, co jest przyczyn tej dolegliwoci, jej nasilenie moe
by rne. Od tego, jaki jest stopie nietrzymania moczu, zaley dobr odpowiednich rodkw
chonnych oraz technik radzenia sobie z tym problemem. Podzia nietrzymania moczu na stopnie
jest orientacyjny, dokonuje si go na podstawie redniej iloci moczu wydalonego
w niekontrolowany sposb w cigu 4 godzin.
Statystycznie najwicej osb dotknitych jest lekkim nietrzymaniem moczu, z czego cz
dowiadcza epizodw nietrzymania tymczasowo, w zwizku z rnego rodzaju schorzeniami.
Najczciej jest to WNM (wysikowe nietrzymanie moczu). Dotyczy gwnie osabienia mini dna
miednicy i oznacza niekontrolowany wyciek moczu podczas wysiku fizycznego, w czasie kaszlu,
w sytuacjach stresowych. Ten typ nietrzymania moczu dotyka najczciej kobiet,
u mczyzn pojawia si niekiedy po zabiegu usunicia prostaty. Najmniej osb dowiadcza bardzo
cikiego nietrzymania moczu, ktre dotyczy przede wszystkim osb obonie chorych, zupenie
niekontrolujcych swoich czynnoci fizjologicznych. Cikie nietrzymanie moczu u obonie chorych
czsto poczone jest z nietrzymaniem kau.

44

dobr wyrobu chonnego

Wybr odpowiedniego produktu jest bardzo istotny, poniewa od niego zaley komfort osoby, ktra
bdzie korzysta z produktu. Pierwszym krokiem jest okrelenie stopnia inkontynencji, z jakim
mamy do czynienia. W zalenoci od stopnia inkontynencji, czstoci epizodw nietrzymania moczu
oraz aktywnoci danej osoby moemy dobra waciwy wyrb chonny, taki jak wkadki urologiczne,
pieluchy anatomiczne, majtki chonne czy pieluchomajtki.

www.damy-ra de.info

Jak dobra odpowiedni produkt chonny przy nietrzymaniu moczu?

Pierwszym krokiem do ustalenia, jakiego wyrobu naley uywa, jest okrelenie stopnia inkontynencji
(nietrzymania moczu), z jakim mamy do czynienia.

OKREL STOPIE NIETRZYMANIA MOCZU

Na podstawie kilkudniowych obserwacji wystpowania nietrzymania moczu okrel czstotliwo

oraz orientacyjn ilo niekontrolowanego wycieku moczu.

Zaznacz, jaki wedug Ciebie jest stopie nietrzymania moczu.

LEKKI
zdarza si popuci
niewielk ilo moczu
midzy wizytami
w toalecie

REDNI
nietrzymanie moczu
zdarza si czsto
i jest do obfite

Czy dodatkowo pojawia si nietrzymanie kau?

TAK

CIKI
nietrzymanie moczu jest
czste i obfite, cakowity
brak kontroli nad
wydalaniem moczu
NIE

Przedstawiony powyej schemat odnosi si do szacunkowego okrelania stopnia NTM,

istnieje oprcz tego jeszcze dokadna metoda polegajca na wypenieniu dzienniczka mikcji,
w ktrym uzupeniamy wszystkie wizyty w toalecie i epizody nietrzymania moczu.
Wicej o dzienniczku mikcji na: www.seni.pl

OKREL STAN FIZYCZNY OSOBY, DLA KTREJ DOBIERANY JEST PRODUKT

CHONNY

Kolejnym krokiem doboru odpowiedniego produktu chonnego jest ustalenie stopnia

aktywnoci podopiecznego. Szeroka gama produktw dostpna na rynku pozwala na dobr
produktw przygotowanych specjalnie dla osb aktywnych, a innych dla osb
unieruchomionych, speniajc w ten sposb rne oczekiwania i potrzeby osb z rnymi
problemami nietrzymania moczu.

chodzi samodzielnie
samodzielnie wychodzi
z domu, prowadzi
aktywny tryb ycia

porusza si z pomoc
ze wsparciem laski,
balkonika,
przemieszcza si na wzku

stale pozostaje w ku

45

DOBIERZ ODPOWIEDNI ROZMIAR PRODUKTU

Uywajc miary krawieckiej, zmierz obwd w biodrach i w talii. Nastpnie odnie te wartoci
do rozmiarw wyrobw chonnych Seni ujtych w tabeli.

Przykad jak dobra odpowiedni rozmiar w przypadku pieluchomajtek.

Jeli oba wymiary: obwd talii i bioder mieszcz
si w jednym z podanych w tabeli przedziaw
ten rozmiar wybierz.
TALIA
BIODRA

92

Jeli wymiary talii i bioder znajduj si w dwch

rnych przedziaach, wybierz rozmiar na
podstawie wymiaru wikszego.

Medium

104

TALIA
BIODRA

waciwy rozmiar
pieluchomajtki

majtki chonne

przedzia w cm

rozmiar

55-85
80-110
100-135
120-160

Small
Medium
Large
Extra Large

przedzia w cm
40-60
55-80
75-110
100-150
130-170

rozmiar
Extra Small
Small
Medium
Large
Extra Large

97

Large

120

waciwy rozmiar
pieluchy

przedzia w cm
70-105
80-125
105-155

z regulowanym
pasem biodrowym

rozmiar

Medium
Large
Extra Large

TALIA
BIODRA

dobrany rozmiar

Jak dobra odpowiedni

rozmiar przedstawia film
instruktaowy na stronie
www.damy-rade.info

2
Z uzupenionymi punktami 1, 2, 3 udaj si do Apteki lub Sklepu Medycznego, aby naby
odpowiedni produkt chonny. cigawka / wyrywka znajduje si na ostatniej stronie poradnika.

46

www.damy-ra de.info

NTM u osb aktywnych

Jeeli osoba chodzi samodzielnie i ma lekkie nietrzymanie moczu, wana przy doborze produktu
bdzie informacja, czy produkt potrzebny jest kobiecie czy mczynie .
Osoby chodzce i aktywne mog uywa produktw, ktre z atwoci zao samodzielnie.
Przy lekkim nietrzymaniu moczu najlepsze bd wkadki urologiczne, odpowiednio
dopasowane do potrzeb kobiet i mczyzn. Maj one anatomiczny ksztat, dziki czemu
dopasowuj si idealnie do ciaa i zapewniaj dyskrecj w uytkowaniu.

Seni Lady

Seni Man

URO Prot ect

Przy wikszym problemie nietrzymania moczu osoby aktywne mog wybra majtki chonne
produkt przypominajcy zwyk bielizn. Dziki elastycznym elementom w czci taliowobiodrowej doskonale dopasowuj si do ciaa i pozwalaj z atwoci uczestniczy
w gimnastyce lub zajciach rehabilitacyjnych. Zakadane jak zwyka bielizna (w odrnieniu od
pieluchomajtek), umoliwiaj rwnie wygodne korzystanie z toalety na co dzie.

Jednorazowe elastyczne majtki chonne Seni Active

dostpne s w 3 poziomach chonnoci:

Seni Active Normal

1

Seni Active
6

Seni Active Plus

4

Tradycyjne pieluchomajtki polecamy osobom trwale pozostajcym w ku.

Na rynku dostpne s take pieluchomajtki z regulowanym pasem biodrowym
(Seni Optima), ktre rekomendujemy osobom chodzcym. Dobrym
rozwizaniem dla osb aktywnych ze wzgldu na swoj otwart konstrukcj
(bez bokw opinajcych ciao), s take pieluchy anatomiczne.

Pomocna w doborze odpowiedniego produktu bdzie tabela znajdujca si na

nastpnej stronie. Pamitaj, e jeeli bdziesz mia problem z doborem
odpowiedniego wyrobu chonnego o pomoc moesz zapyta farmaceut lub
sprzedawc w sklepie medycznym.

47

W punkcie sprzeday, w zalenoci od Twoich odpowiedzi, dobierzesz wyrb chonny.

d
Refun

acja

Wyroby chonne Seni dostpne w refundacji:

chodzi samodzielnie

LEKKI

porusza si z pomoc

stale pozostaje w ku

ze wsparciem laski, balkonika,

przemieszcza si na wzku

Seni Lady
normal, extra

Seni Man
extra

Seni Lady
super, plus

Seni Man
super

San Seni
prima

San Seni
prima, normal

REDNI

Super Seni
San Seni
prima, normal

San Seni
uni, maxi, plus

Seni Active Normal

Seni Optima

San Seni
uni, maxi, plus

San Seni
uni, maxi, plus

Seni Active Plus

Seni Active
Seni Active Plus

Super Seni
Super Seni Plus
Super Seni Trio
Super Seni Quatro

Super Seni
Super Seni Plus
Super Seni Trio
Super Seni Quatro

Seni Optima
Seni Optima Plus
Seni Optima Trio

Seni Optima
Seni Optima Plus
Seni Optima Trio

Seni Optima
Seni Optima Plus
Seni Optima Trio

CIKI

STOPIE NIETRZYMANIA MOCZU INKONTYNENCJI

samodzielnie wychodzi z domu,

prowadzi aktywny tryb ycia

Seni Soft podkady

Dodatkowa ochrona
ka, wzka,
fotela

www.seni.pl

48

Seni V wkady chonne*

Zabezpieczenie przy
inkontynencji kaowej**
lub dodatkowy
wkad chonny przy
nietrzymaniu moczu

San Seni Alvi pieluchy anatomiczne

Zabezpieczenie
polecane przy
inkontynencji kaowej
lub dla osb
cewnikowanych

*nie podlega refundacji

**nie stosowa przy lunym stolcu

www.damy-ra de.info

Jako i chonno

Jeli opiekujesz si osob obonie chor, zmieniasz jej pieluchy nawet kilka razy dziennie,
doskonale zdajesz sobie spraw z tego, e produkty chonne musz by najwyszej jakoci,
gdy u osb pieluchowanych bardzo atwo o podranienia skry.

Na co zwrci uwag przy zakupie rodkw chonnych?

latex
FREE

rodki chonne nie powinny powodowa uczule i podranie dobrze wic,

jeli nie zawieraj lateksu, ktry zwiksza takie ryzyko; dodatkowo warstwa
zewntrzna produktu powinna przepuszcza powietrze i by mia w dotyku

ODDYCHAJCE

rodki chonne powinny zapobiega pojawianiu si nieprzyjemnego zapachu

dlatego dobrze, jeli posiadaj superabsorbent, ktrego wyjtkowe waciwoci
antybakteryjne hamuj namnaanie si bakterii odpowiedzialnych za powstawanie
nieprzyjemnego zapachu

Extra Dry System

rodki chonne powinny dawa maksymaln ochron, ktr zapewni dodatkowe

elementy zabezpieczajce tzw. system EDS umoliwiajcy rwnomierne i szybkie
rozprowadzanie moczu, osonki boczne zapobiegajce bocznym wyciekom,
elastyczne przylepcorzepy gwarantujce optymalne dopasowanie do ciaa.

pieluchomajtki

e...
iesz
C z y w ita, e

pa dku
w przy wa
odgry
pam
tn rol
to
Warto
n ie
is
k
dobra
omajte
d n ie
ie
pieluch
w
ana
o
w
p
o
opas
od
d
ie
ie
n
ln
w
a
r
tym
mfort
ci. Op
tylko ko
o
ie
n
n
n
o
to
h
im
c
uktu
wszystk
prod
przede
le
chonno
a
,
o
g
czne
podopie
sztw.
no ko
d

oszcz

ODDYCHAJCE

latex
FREE

Klasyczne pieluchomajtki dla dorosych Super Seni

dostpne s w 4 poziomach chonnoci:
Super Seni
1

Super Seni Plus

4

Super Seni Quatro

Super Seni Trio

6

49

Warto rozway czenie chonnoci, czyli taki dobr wyrobw chonnych, aby ich chonno odpowiadaa
zapotrzebowaniu w danym momencie. Stosowanie pieluch o podwyszonej chonnoci, np. w nocy, kiedy odstp
midzy zmianami pieluch jest dugi, pozwala zredukowa ryzyko wyciekw, a tym samym obniy koszty
unikamy czstego prania pocieli. W cigu dnia mona pozosta przy podstawowej chonnoci.

Pamitaj, e pieluchomajtki dla dorosych posiadaj indykator wilgotnoci, czyli wskanik informujcy o potrzebie
zmiany pieluchy.
Czsto zdarza si, e osoby z nietrzymaniem moczu wybieraj zabezpieczenie
nieadekwatne do ich problemu, np. osoby z lekk inkontynencj stosuj pieluchy
anatomiczne do redniej i cikiej inkontynencji, poniewa czuj si bezpieczniej.
Warto przeprowadzi kalkulacj, aby upewni si, czy rzeczywicie potrzebny jest
tak bardzo chonny produkt. W celu ustalenia dokadnego poziomu inkontynencji
zachcamy do wypenienia dzienniczka mikcji wicej na www.seni.pl

uwaga

Dobrze dobrany produkt zapewni codzienny komfort, ale rwnie

pozwoli unikn niepotrzebnych wydatkw.
Za maa pielucha bdzie uwiera i moe powodowa nieprzyjemne
obtarcia w pasie czy w pachwinach oraz podranienia skry,
ktre w przypadku osb lecych szybko mog przeksztaci si
w trudno gojce si rany.

Za dua pielucha bdzie luno lee na chorym, przez co bardzo

prawdopodobne bd wycieki boczne, ktre nie tylko obni znaczco
komfort chorego, ale rwnie podnios koszty prania.

Uwaga: Czsto zdarza si, e wybiera si wiksz

rozmiarowo pieluch, bo daje ona wraenie wikszej
chonnoci. Tymczasem dla wikszej chonnoci
naley wybra produkt w odpowiednim rozmiarze
o podwyszonej chonnoci.

Dobrze dobrany rozmiar pieluchomajtek to:

wikszy komfort chorego
mniej pracy przy zmianie pocieli
redukcja kosztw prania
mniejsze ryzyko powstania otar i odparze

2
Nie wolno samodzielnie dopasowywa ksztatu wyrobw chonnych
poprzez docinanie ich noyczkami

50

uwaga

www.damy-ra de.info

techniki zakadania wyrobw chonnych

Prawidowo zaoony i dobrze dobrany wyrb chonny to dla osoby z nietrzymaniem moczu gwarancja
komfortu i bezpieczestwa, a dla opiekuna zmniejszenie ryzyka zabrudzenia pocieli i pewno, e chory
jest waciwie zabezpieczony. Co wane, dobrze dobrany wyrb chonny to mniejsze ryzyko
powstania odparze, a w duszej perspektywie odleyn.

Kiedy zmieni produkt?

Zmian wyrobu chonnego naley wykonywa w miar potrzeb, przecitnie 3 razy dziennie,
kadorazowo po oddaniu stolca przez chorego oraz po wykonaniu toalety. Indykator wilgotnoci na
zewntrznej warstwie pieluchy wskazuje, kiedy naley zmieni produkt. Nadruk rozmywa si, a te paski
zmieniaj kolor na zielony w miar jak pielucha jest napeniana moczem. Rozmycie indykatora w ok. 80%
informuje, e naley zmieni wyrb chonny na nowy.

indykator przed uyciem pieluchy

indykator po napenieniu pieluchy

W czasie zmiany produktu chonnego naley zapewni choremu maksymalne poczucie bezpieczestwa
i intymnoci. Jeli chory moe sam zmieni sobie wyrb chonny lub wymaga do tego niewielkiej pomocy,
najlepiej wykona t czynno na stojco. Na nastpnych stronach poradnika prezentujemy techniki
zakadania pieluch anatomicznych i pieluchomajtek osobie lecej, poniewa te czynnoci sprawiaj
na pocztku najwiksze problemy.
Przygotuj:

rkawiczki jednorazowego uytku

indywidualnie dobrany wyrb chonny najlepiej, eby by to wyrb oddychajcy

na caej powierzchni, czyli pozwalajcy na swobodn cyrkulacj powietrza, dziki
czemu zminimalizowane jest ryzyko odparze

podkad higieniczny

rodki do oczyszczania i pielgnacji skry

Aktywacja wyrobu chonnego
Wyrb chonny przed zaoeniem naley zoy wzdu na p, co poprawi jego
funkcjonalno. (Pielucha bdzie bardziej mikka, a wkad stanie si bardziej chonny).

uwaga

51

Zakadanie pieluch anatomicznych osobie lecej

Pieluchy anatomiczne to produkty, ktre przypominaj due wkadki, nie maj skrzyde opasajcych biodra,
ani paska klejowego do przyklejenia do bielizny.
pieluchy
anatomiczne
ODDYCHAJCE

latex
FREE

Extra Dry System

Konstrukcja pieluch anatomicznych umoliwia dobranie produktu pod wzgldem chonnoci bez
wzgldu na obwd w pasie i biodrach. Rozmiar dobieramy tylko do majtek siatkowych. Oznacza to, e produkt
moe by stosowany rwnie przez osoby otye lub o bardzo drobnej budowie, dla ktrych trudno dopasowa
pieluchomajtki.
Mocowane za pomoc majtek siatkowych San Seni.
Idealne rozwizanie dla osb na wzkach inwalidzkich, osb otyych lub bardzo
szczupych na stae unieruchomionych.

Wrd pieluch anatomicznych znajduj si take specjalne wkadki

wycznie do inkontynencji kaowej, ktre maj wiksz powierzchni.
Tego typu produktem jest San Seni Alvi.

dua powierzchnia oraz osonki boczne gwarancja pewnej ochrony

anatomiczny ksztat idealne dopasowanie do ciaa

pieluchy
do inkontynencji kaowej

ODDYCHAJCE

latex
FREE

uwaga

52

Nie stosowa jako samodzielny produkt chonny.

www.damy-ra de.info

Za rkawiczki jednorazowego uytku. Pod

pod poladki chorego podkad higieniczny. Sta
z brzegu ka i opu majtki siatkowe do poowy
ud podopiecznego.
Uwaga: jeli stoisz po prawej stronie chorego,
zegnij jego lew nog, jeli stoisz po jego lewej
stronie zegnij nog praw.
Obr chorego na bok w kierunku od siebie
i po dokonaniu czynnoci pielgnacyjnych oraz
zabezpieczeniu skry kremem ochronnym
aktywowan wczeniej pieluch anatomiczn
w midzy nogi chorego.

i
Uwaga: Szersza cz pieluchy
to cz tylna, a wsza cz
powinna znale si z przodu.
Moesz woy pieluch od
przodu lub od tyu chorego aby
odciy plecy, wybierz sposb,
ktry jest dla Ciebie wygodniejszy
w danej sytuacji.

Roz tyln cz pieluchy anatomicznej tak,

by dobrze przylegaa do ciaa, a indykator
wilgotnoci znajdowa si na przedueniu linii
krgosupa.
Podcignij majtki siatkowe z tyu ku grze.
Wycignij przedni cz pieluchy anatomicznej, dopasuj j do krocza.
Obr chorego na plecy i nieznacznie unoszc
go z lewej i prawej strony podcignij majtki
siatkowe do gry.
Pamitaj o uyciu podkadw Seni Soft
do dodatkowego zabezpieczenia ka.

uwaga

podkady
higieniczne

2
Podkady Seni Soft wystpuj w 4 rnych rozmiarach:
40 x 60 cm / 90 x 60 cm
60 x 60 cm / 90 x 170 cm (90 x 60 + skrzyda boczne)

53

Technika zakadania pieluchomajtek z pasem biodrowym

Sta z brzegu ka i zegnij w kolanie jedn z ng
chorego.
Uwaga: jeli stoisz po prawej stronie chorego,
zegnij jego lew nog, jeli stoisz po jego lewej
stronie zegnij nog praw.

i
Obr chorego na bok w kierunku do siebie i po
dokonaniu czynnoci pielgnacyjnych pod
z tyu pod chorego aktywowane wczeniej
pieluchomajtki. Powoli po chorego na
pieluch.

Dopasuj pasy biodrowe do bioder chorego.

Zacznij od lewego pasa, po czym dopasuj pas
z prawej strony chorego i umocuj go za pomoc
rzepa (A) umieszczonego na kocu pasa.

Uwaga:Zwr uwag,
aby indykator wilgotnoci
znajdowa si na przedueniu
linii krgosupa.

Seni Optima
1

Uwaga: pas biodrowy powinien by dobrze

dopasowany nie moe wpija si w skr,
ani pozostawa za luny.
Wycignij przedni cz pieluchomajtek
i dopasuj j do krocza.

Umocuj pieluchomajtki do pasa za pomoc

dwch przylepcorzepw (B) umieszczonych na
przedniej czci pieluchy. Upewnij si, e
pielucha dobrze przylega do ciaa, ale nie wpija
si w pachwiny i e wewntrzne falbanki nie s
zawinite.

Wicej w filmie
instruktaowym na stronie
www.damy-rade.info.pl

Uwaga: w razie potrzeby mona odczepi przd

pieluchy i ponownie go przymocowa.

uwaga

54

Pamitaj o uyciu podkadw Seni Soft dla dodatkowego zabezpieczenia ka.

www.damy-ra de.info

Technika zakadania pieluchomajtek

Za rkawiczki jednorazowego uytku. Pod
pod poladki chorego podkad higieniczny. Sta
z brzegu ka i zegnij w kolanie jedn z ng
chorego.
Uwaga: jeli stoisz po prawej stronie chorego,
zegnij jego lew nog, jeli stoisz po jego lewej
stronie zegnij nog praw.
Obr chorego na bok w kierunku do siebie i po
dokonaniu czynnoci pielgnacyjnych oraz
zabezpieczeniu skry kremem ochronnym
pod z tyu pod chorego aktywowane
wczeniej pieluchomajtki.

Po chorego na plecach, wyprostuj jego nogi

i wycignij podwinite skrzydo pieluchomajtek.
Wycignij przedni cz pieluchomajtek
i dopasuj j do krocza.

i
Uwaga: Pamitaj o tym, aby
podwin skrzydo pieluchomajtek, co umoliwi wyjcie
ich spod chorego po jego
obrceniu na plecy.
Zwr uwag, aby indykator
wilgotnoci znajdowa si na
przedueniu linii krgosupa.
Super Seni
1

Umocuj pieluchomajtki za pomoc elastycznych

przylepcorzepw, zaczynajc od dolnego
zapicia, ktre przyczep lekko skonie do gry.
Po umocowaniu dolnych zapi, umocuj grne
przylepcorzepy, dopasowujc pieluchomajtki do
talii.

Po zapiciu pieluchomajtek upewnij si, czy

pielucha dobrze ley i przylega do ciaa, czy
falbanki nie s zwinite i czy w adnym miejscu
pielucha nie wpija si w ciao.

Pamitaj o uyciu podkadw Seni Soft dla dodatkowego zabezpieczenia ka.

2
uwaga

55

Odleyny
Jak unikn jednego z najwikszych problemw chorych
unieruchomionych?
Pojcie odleyny czsto wywouje groz i przeraenie. Jest
kojarzone z cierpieniem i wielomiesicznym leczeniem ran, ktre
goj si bardzo powoli. Mimo e problem jest powany, nie naley
uoglnia poj i opiera swojej wiedzy wycznie na skojarzeniach.
Aby lepiej zrozumie, czym s odleyny, naley pozna przyczyny
i mechanizmy ich powstawania, a take skuteczne sposoby
zapobiegania i leczenia.

mechanizm powstawania odleyn

Dugotrway ucisk na tkanki powoduje zaburzenia ukrwienia, a te z kolei prowadz do owrzodzenia
martwiczego, zwanego odleyn.

Pocztkowe objawy niedokrwienia wygldaj niepozornie. W pierwszym etapie tworzenia odleyny

dochodzi do lekkiego zaczerwienienia, ktre blednie pod wpywem ucisku. Potem zaczerwienienie
zmienia swoj posta do niebledncego pod wpywem ucisku, a w kocu w miejscu zaczerwienienia
powstaje rana, ktra, zaniedbana, coraz bardziej si powiksza i pogbia, sigajc wewntrznych tkanek
i narzdw. Odleyny zaawansowanego stopnia to owrzodzenia sigajce mini, staww oraz koci.

Najczstsze miejsca wystpowania odleyn:

2
Odleyny tworz si zwykle w miejscach, gdzie jest mao tkanki tuszczowej
i warstwa midzy skr a koci jest cienka. Umiejscowienie odleyn w duej
mierze zaley od uoenia ciaa.

56

www.damy-ra de.info

1) Miejsca o szczeglnym ryzyku u chorego spdzajcego wikszo czasu

w pozycji lecej na wznak:
okolica potylicy

na maowinach usznych
okolice opatek
okcie

okolice koci krzyowej i guzicznej

2) Miejsca o szczeglnym ryzyku u chorego spdzajcego wikszo czasu

w pozycji bocznej:
okolice za uszami

okolice stawu biodrowego

kolana, zwaszcza ich wewntrzna cz (w miejscu styku obu kolan)

Co powoduje powstawanie odleyn?

Przyczyn powstawania odleyn jest bardzo duo i dziel si na czynniki zewntrzne oraz wewntrzne.

Czynniki zewntrzne
dugotrwae unieruchomienie, a co za tym idzie ucisk powoduje niedokrwienie
i niedotlenienie tkanek
siy tarcia spowodowane nieodpowiedni technik zmiany pozycji
siy cinajce wywoane np. zsuwaniem si chorego, ktry ley w pozycji
pwysokiej, w efekcie dochodzi do zmiany pooenia skry wzgldem tkanek
pooonych gbiej oraz dochodzi do niedokrwienia na znacznych obszarach skry
za pielgnacja, m.in. niedokadne mycie i osuszanie skry, brak zmiany pozycji
chorego, nieodpowiednia bielizna osobista i pocielowa, brak sprztu
przeciwodleynowego
brak wiedzy

Czynniki wewntrzne

zy stan oglny chorego (wyniszczenie chorob)

niedoywienie lub otyo

zniesienie lub osabienie czucia blu

cukrzyca (upoledzenie mikrokrenia oraz zaburzenia czucia)

nietrzymanie moczu i stolca

wspistnienie chorb, takich jak miadyca, infekcje bakteryjne, depresja

podeszy wiek

stosowanie lekw (psychotropowych, uspokajajcych, przeciwblowych)

57

profilaktyka odleyn
Kady opiekun, znajc wymienione wczeniej czynniki ryzyka, powinien okreli, w jakim stopniu
dotycz one jego podopiecznego i zalenie od stopnia zagroenia, podj odpowiednie dziaania
profilaktyczne.

To uatwi prac

pianki, kliny, krki itp.

poduszka

materac przeciwodleynowy

ABC profilaktyki przeciwodleynowej

to wszystkie czynnoci, ktrych celem jest niedopuszczenie do powstania odleyn. Profilaktyka obejmuje:
zachcanie i motywowanie chorego do samodzielnego poruszania (jeli jest to
moliwe) lub u chorych z czciowo ograniczon sprawnoci do samodzielnej zmiany
pozycji w ku

regularn zmian pozycji ciaa chorego cakowicie unieruchomionego (przynajmniej co

1,5 2 godziny)

58

www.damy-ra de.info

Wskazaniem do czstszej zmiany pozycji jest zaobserwowanie zaczerwienienia

w miejscach naraonych na ucisk. Jeli opiekujesz si chorym lecym, uwanie obserwuj
jego ciao za kadym razem, gdy zmieniasz jego uoenie.

przy zmianie pozycji stosowanie atwolizgw lub przy

ich braku przemieszczanie chorego na pciennym
podkadzie, by zapobiec pocieraniu skry o materac
stosowanie materacy przeciwodleynowych oraz
udogodnie do ukadania chorego w ku w rnych
pozycjach

obserwacja skry pod ktem zmian chorobowych,

ze szczeglnym uwzgldnieniem miejsc szczeglnie
naraonych

stosowanie bielizny pocielowej i osobistej wycznie

z naturalnych tkanin, przepuszczajcych powietrze
i nie wywoujcych alergii oraz otar

dbanie o sucho i czysto skry chorego

stosowanie wyrobw chonnych dostosowanych

indywidualnie do potrzeb chorego

krem z tlenkiem cynku

w tubie 200 ml

krem z arginin
w tubie 200 ml

waciwa pielgnacja skry delikatne oczyszczanie,

nawilanie i ochrona przed powstaniem stanw
zapalnych za pomoc odpowiednich kremw
kontrola oglnego stanu chorego, podtrzymywanie
leczenia chorb wspistniejcych

opatrunek specjalistyczny Medisorb F

uywany jest w momencie, kiedy na skrze pojawi si
widoczne zaczerwienienia, ktre mog wiadczy
o zagroeniu odleynami. Wwczas naklejamy na
such skr opatrunek Medisorb F, ktry ma posta
bony. W ten sposb chronimy skr przed
uszkodzeniami mechanicznymi takimi jak otarcia,
ale rwnie przed dziaaniem wilgoci.

opatrunek specjalistyczny Medisorb F

Kada apteka powinna na yczenie pacjenta sprowadzi opatrunek specjalistyczny, ktrego

nie ma na stanie. W przypadku trudnoci prosimy o kontakt pod numerem tel. 56 612 34 18

leczenie odleyn
Prawidowa pielgnacja chorego jest elementem koniecznym w przypadku profilaktyki odleyn. Cho
z pozoru trudna, profilaktyka jest duo atwiejsza ni proces leczenia zmian odleynowych. Jeli jednak
dojdzie do powstania ran odleynowych, konieczne jest szybkie dziaanie.
Leczeniem odleyn zajmuj si lekarze i pielgniarki. Warto wiedzie, e nowoczesne metody leczenia
ran, w tym take odleyn, opieraj si na zapewnieniu im wilgotnego rodowiska, co jest moliwe przy
zastosowaniu nowoczesnych opatrunkw.

59

Mwic o nowoczesnym leczeniu ran przewlekych, nie chcemy ujmowa zalet opatrunkom tradycyjnym.
Tradycyjne opatrunki z gazy, bandae czy plastry s dobre! Nikt nie kwestionuje ich skutecznoci, bo
sprawdzaj si dobrze przy leczeniu ran ostrych (czyli takich, ktre powstay z powodw np. mechanicznych, jak np. rany cite, kute, postrzaowe i otarcia). Wtedy jak najbardziej powinny znale
zastosowanie jaowe opatrunki z gazy i plastry.

Natomiast w przypadku ran przewlekych (takich jak odleyny, oparzenia, stopa cukrzycowa) ju ponad
40 lat temu odkryto i sprecyzowano, jakie warunki sprzyjaj ich szybszemu gojeniu.

Rana przewleka bdzie si lepiej goi, jeli zostan spenione nastpujce warunki:

wilgotne rodowisko leczenia rany sprzyja naturalnym procesom

oczyszczania rany, regeneracji uszkodzonych wczeniej tkanek oraz
obnia dolegliwoci blowe. Dziki temu rana goi si rednio o 50%
szybciej*
obnione pH obniajc pH, podnosimy kwasowo rodowiska rany,
a to hamuje namnaanie si bakterii

szczelne zamknicie rany (okluzja) chroni ran przed zainfekowaniem

jej bakteriami znajdujcymi si w rodowisku pacjenta. Zastosowanie
opatrunkw ze specjalnych gbek poliuretanowych chroni ran rwnie
przed uszkodzeniami mechanicznymi

staa temperatura utrzymanie staej temperatury na poziomie ok. 37C

przyspiesza podzia komrkowy, a tym samym regeneracj uszkodzonych
tkanek

Nie wszystkie te warunki musz by zapewnione jednoczenie, by rana dobrze si goia. Po to, by stworzy
optymalne rodowisko do leczenia rany, naley najpierw ustali, z jakim etapem gojenia mamy do
czynienia. Na rnych etapach gojenia mamy bowiem do czynienia z rnymi potrzebami.

Istnieje podzia na trzy fazy gojenia ran:

I FAZA OCZYSZCZANIA (zapalna)

na tym etapie wystpuje martwica czarna, a take ta. Rana charakteryzuje

si reakcj zapaln i blem. Organizm stara si wwczas zniszczy bakterie,
ktre dostay si do rany i wyizolowa martwe tkanki z jej rodowiska;

II FAZA WZROSTU (odbudowy tkanek)

tu wystpuj dwa bardzo wane procesy, jak ziarninowanie, czyli uzupenienie

ubytku tkanek oraz naskrkowanie, czyli pokrywanie rany nowym naskrkiem;

III FAZA DOJRZEWANIA

jest ostatnim etapem w procesie gojenia, poniewa w tym czasie rana w postaci
blizny przebudowuje si, aby uzyska wytrzymao jak najbardziej zblion do
wytrzymaoci skry przed jej uszkodzeniem.
* Nature Publishing Group, 20 01 1962, Vol193.

60

www.damy-ra de.info

Dopiero po trafnym okreleniu fazy gojenia rany mona dobra taki opatrunek, ktry bdzie
zapewnia moliwie najlepsze warunki do efektywnego gojenia.

I FAZA Jeli mamy do czynienia z ran, w ktrej wystpuje martwica czarna, opatrunek powinien zapewni

jej stae nawilenie. Nawilanie suchej martwicy powoduje jej upynnienie i uwodnienie, dziki
czemu mona j bezbolenie usun ze rodowiska rany, nie uszkadzajc zdrowych tkanek. Na tym
etapie gojenia rany zalecane jest stosowanie opatrunku Medisorb G, ktry ma posta elu.

II FAZA W przypadku martwicy tej rana charakteryzuje si duym wysikiem, wic opatrunek powinien

mie przede wszystkim waciwoci chonne. Ponadto, zapewniajc szczelne zamknicie rany,
zmniejsza si take ryzyko jej zakaenia. Nowoczesne opatrunki cz w sobie waciwoci chonne
oraz bakteriobjcze, bakteriostatyczne (hamuj namnaanie si bakterii), a nawet wspomagajce
krzepliwo krwi, co jest istotne przy ranach pokrwawiajcych. Chroni take zdrow tkank przed
nadmiarem wydzieliny, a tym samym przed maceracj.

Nowoczesne opatrunki zapewniaj ranie wilgotne rodowisko, dziki czemu mona take bezbolenie zmieni opatrunek, minimalizujc rwnie ryzyko powstania urazu. Ma to znaczenie dla
samego pacjenta, jak i osoby dokonujcej zmiany opatrunku.

Medisorb G
(15 g)

Na tym etapie gojenia wskazane jest stosowanie opatrunkw: Medisorb A, Silver lub Silver
Pad, Medisorb H, Medisorb P Plus, Medisorb P.

Wicej o opatrunkach na stronie www.na-rany.pl

III FAZA Zupenie inne potrzeby ma rana w fazie ziarninowania i naskrkowania. Na tym etapie organizm

wytwarza nowe tkanki po to, by uzupeni powstae w ranie braki. Dlatego te opatrunki powinny
przede wszystkim chroni nowopowstajc tkank, zarwno przed atakami bakterii, jak i przed
uszkodzeniem mechanicznym. Odpowiednie s tu opatrunki: Medisorb Silver lub Silver Pad,
Medisorb H, Medisorb P Plus, Medisorb P, Medisorb F.

Podczas naskrkowania naley wykaza szczegln trosk o ochron nowej tkanki oraz zapewni
jak najszybszy proces wytwarzania nowych komrek.
W nowoczesnym leczeniu ran specjalistycznymi opatrunkami bardzo wane jest rwnie
dokonywanie ich zmiany w odpowiednim czasie (zalenie od typu, opatrunek moe pozostawa
na ranie maksymalnie 4 do 7 dni). Tu obowizuje zasada, im rzadziej tym lepiej. Musimy zapewni
ranie sta temperatur 37C, bez niepotrzebnego schadzania zbyt czst zmian opatrunku.

To wanie rni specjalistyczne opatrunki od tradycyjnych. Tradycyjne opatrunki wymagaj

czstych zmian, co z kolei naraa ran na czsty kontakt z zainfekowanym rodowiskiem pacjenta,
obnieniem temperatury, a take zakca proces gojenia poprzez naruszanie tkanek przy odrywaniu
przyschnitych opatrunkw tradycyjnych, powodujc dodatkowe i niepotrzebne cierpienie pacjenta.

61

uwaga

Pamitaj, e kady opatrunek naley dostosowa do indywidualnego przypadku

w zalenoci od wysiku z rany. Kada rana moe zachowywa si inaczej,
dlatego naley bacznie obserwowa sam ran, jak i opatrunek. Caa trudno
w nowoczesnym leczeniu ran przewlekych polega na odpowiednim doborze
opatrunku oraz jego aseptycznym zaoeniu.

Medisorb F zabezpiecza zagojon ran i pozwala na wzmocnienie

nowopowstaego naskrka, bez naraenia na przypadkowe uszkodzenia
mechaniczne. Opatrunek Medisorb F moe by aplikowany wycznie na
such skr!

Po naoeniu opatrunku Medisorb F na skrze pozostaje cienka, przezroczysta

bona, przez ktr mona obserwowa gojc si ran.

Zalety nowoczesnych opatrunkw przeznaczonych do leczenia ran

przewlekych w rodowisku wilgotnym:

62

atwe w stosowaniu
bezbolesne przy zmianie
atwe w zdejmowaniu
umoliwiaj wizualn kontrol rany
chonne (do 7 dni) maa czstotliwo zmian
chroni przed urazami mechanicznymi
bezpieczne
szybkie w dziaaniu
reguluj wilgotno
maj dziaanie bakteriostatyczne i bakteriobjcze
chroni delikatne tkanki

www.damy-ra de.info

W zalenoi od rodzaju rany opatrunki specjalistyczne mona stosowa osobno lub razem. Trzeba
pamita, e to rana dyktuje warunki, a nowoczesne opatrunki je po prostu speniaj.

Zalet opatrunkw specjalistycznych, obok ich efektywnoci, jest fakt, e nie wymagaj codziennej
zmiany, co zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji i minimalizuje ryzyko uszkodzenia nowo powstaych
tkanek, jak to bywa przy czstej zmianie opatrunkw tradycyjnych.

Wicej na stronie www.na-rany.pl

Aby efekt by zadowalajcy, potrzeba duo cierpliwoci i zaangaowania ze strony opiekuna.
Leczenie odleyn nie zwalnia take z dalszej profilaktyki. Dlatego wsppraca midzy opiekunami
chorego, a personelem medycznym jest w tym wypadku niezbdnym warunkiem skutecznoci
i efektywnoci leczenia.

Mity dotyczce leczenia ran czyli czego sucha nie powinnimy!

To nieprawda, e:
Kady wysik jest zy (wydzielina)

Zwikszone wydzielanie wysiku zwizane jest ze zwikszon

obecnoci bakterii lub zakaeniem

Wystarczy tylko odpowiedni opatrunek, aby rozwiza wszystkie

problemy zwizane z wysikiem
Rana potrzebuje powietrza, aby si goi

Na ran dobrze wpywa jej wystawienie na dziaanie powietrza

Na kad ran dobrze dziaa okad z kapusty

Moczenie ran w szarym mydle przyspiesza gojenie

Przykadanie cebuli na ran dziaa jak antybiotyk

Zamknicie si rany przewlekej moe spowodowa mier

Opatrunki specjalistyczne zaparzaj ran

Osuszanie ran jest konieczne (np.: gencjana)

Mycie jest szkodliwe

Moczenie w rumianku/szawi leczy i dziaa wysuszajco

Ruch szkodzi

Wymienione wyej opinie i sposoby, tzw. domowe nie maj nic

wsplnego z prawidowym leczeniem i nie powoduj przyspieszenia
gojenia ran.

uwaga

63

Karmienie chorego

Moe si wydawa, e karmienie osoby niesamodzielnej to jedna

z prostszych czynnoci. Wystarczy przecie nabra pokarm na
yk i poda choremu do zjedzenia. Okazuje si jednak, e
karmienie moe sta si jedn z bardziej stresujcych czynnoci,
jeli podejdziemy do niego w nieodpowiedni sposb.

Przygotowanie do posiku

Zadbaj o przygotowanie miejsca posiku wywietrz pokj, od niepotrzebne rzeczy,

roz serwetk, eby Twj podopieczny mia poczucie, e je jak dorosy, a nie jak dziecko
lub chory w szpitalu.

Dobierz odpowiednie naczynia i sztuce. Naczynia z plastiku atwo si przewracaj,

zmieniaj odczucia smakowe i kojarz si z maymi dziemi. Podobnie kojarzy si
karmienie yk, dlatego staraj si uywa widelca. Roz sztuce jak do normalnego
posiku.

Jeli to moliwe, posad swojego podopiecznego tak, eby jego gowa bya lekko
pochylona do przodu.

Warto korzysta ze stolikw na ko. Jeli podopieczny wykazuje przejawy agresji

podczas karmienia, ustaw tac z jedzeniem w zasigu jego wzroku, ale poza zasigiem rk
(dotyczy osb karmionych, nie jedzcych samodzielnie lub z ma pomoc).

Usid blisko podopiecznego w takiej pozycji, ebycie siedzieli na podobnej wysokoci

i mieli kontakt wzrokowy.

Diet chorego skonsultuj z lekarzem.

Karmienie

Jeli Twj podopieczny jest w stanie je samodzielnie, z niewielk pomoc, nie wyrczaj
go, eby byo szybciej. Moesz pomc mu w trzymaniu sztucw i poprowadzi jego rk
tak, by yk trafi do buzi.

Jeli stan Twojego podopiecznego wymaga, eby go nakarmi, rb to tak, eby nie czu si
traktowany jak mae dziecko.

Jeli jest taka potrzeba, rozdrabniaj pokarm, ale tylko podczas posiku, w obecnoci
chorego. Niech zobaczy najpierw swoje danie w caoci.

Nakadaj na yk/widelec mae, atwe do poknicia porcje.

Zanim nabierzesz kolejn porcj, zaczekaj, a twj podopieczny poknie to, co ma w buzi.

Jeli cz posiku zostanie na ustach podopiecznego, nigdy nie zgarniaj jej yk, eby
poda j ponownie do buzi, lecz wytrzyj j serwet. W ten sposb respektujesz godno
danej osoby.

Nie zagaduj podopiecznego, kiedy przeuwa lub poyka pokarm. Rozmowa w takiej chwili
grozi zachyniciem.
Nie wkadaj sztucw zbyt gboko do buzi, eby nie wywoa odruchu wymiotnego.

Nie uderzaj sztucami o zby podopiecznego u osb z demencj moe

to wywoa odruch zaciskania szczki.

64

www.damy-ra de.info

Jeli twj podopieczny nie chce otworzy buzi, dotknij lekko jego ust czubkiem yki.
Nie napieraj.

Suchaj sugestii Twojego podopiecznego. Przygotuj posiek w takiej formie,

w jakiej lubi. Jeli woli mie podane na talerzu oddzielone warzywa, miso i ziemniaki,
to przygotuj potraw w taki sposb. Jeli podopieczny woli wszystko wymieszane,
posuchaj jego sugestii. Posiek ma smakowa Twojemu podopiecznemu,
a nie Tobie.
Zachowaj spokj, jeli jedzenie lub picie si wyleje.

To uatwi Ci prac

ilo sztuk 10 lub 100

liniaki ochronne Seni Care
Polecane do ochrony ubrania przed zabrudzeniem podczas karmienia
jednorazowe liniaki z podfoliowanej bibuy celulozowej

nacicia na liniaku tworz po zaoeniu paski do zawizania na szyi oraz ochronny

konierzyk

wywijana kiesze w dolnej czci liniaka dodatkowo zabezpiecza odzie przez

zabrudzeniem dziki zewntrznej warstwie z mikkiej bibuy, liniak moe by uyty
jako serwetka do wytarcia ust

Bezpieczne przemieszczanie chorego

Opiekujc si osob niesamodzieln, zawsze dbaj o swj
krgosup! Bdc niesprawnym, nie bdziesz w stanie pomc swojemu
podopiecznemu.

Pamitaj, e czynnoci opiekucze oraz przesadzanie, przemieszczanie chorego

bdziesz wykonywa przez wiele lat. Dlatego tak istotne jest wypracowanie pewnych
technik i chwytw, ktre nie bd przeciay Twojego ukadu ruchu. Nie podno
chorego przed opanowaniem waciwej techniki. Warto poprosi fizjoterapeut lub
inn wykwalifikowan osob profesjonalnie zajmujc si przemieszczaniem
chorych, by pokazaa sposoby i techniki bezpiecznej pracy przy Twoim bliskim.
Stosujc bezpieczne techniki pracy przy chorym, unikniesz dolegliwoci blowych
swojego krgosupa.

2
uwaga

65

Mierz siy na zamiary nie prbuj unosi / przemieszcza / zmienia pozycji chorego, jeli
wiesz, e samodzielnie nie jeste w stanie tego zrobi.
Jeli tylko jest taka moliwo, przy kadej czynnoci pro o pomoc drugiego opiekuna.
Jeli w przemieszczanie chorego jest zaangaowanych wicej osb, naley wyznaczy
osob kierujc wydajc komendy do przemieszczania.
Zorientuj si, co do moliwoci chorego. By moe jest w stanie przynajmniej
czciowo wczy si w zmian pozycji (np. odepchn si nogami przy unoszeniu do
pozycji wysokiej).
Nigdy nie chwytaj chorego pod pachy, bo moesz uszkodzi struktury stawu
barkowego, prze swoje rc pod pachami chorego i chwy za opatki podopiecznego.
Podczas przemieszczania chorego z ka na wzek zadbaj, by stopy chorego byy
ustawione w pozycji poredniej (tzn. midzy rwnoleg a prostopad ukonie
w stosunku do ka), co zapobiegnie zwichniciu stawu skokowego.
Zawsze pracuj na ugitych nogach w ten sposb zmniejszasz obcienie krgosupa.
Do podnoszenia uywaj mini ng (ugicie, a nastpnie wyprost kolan),
nie pochylaj plecw.
Przez cay czas staraj si, by Twoje plecy byy wyprostowane.
Podczas wykonywania czynnoci opiekuczych, jeli to moliwe, dostosuj wysoko
ka do swojego wzrostu, aby zapobiec nadmiernemu nadwyraniu krgosupa.
Podczas podnoszenia chorego z ka podpieraj swoje ciao, opierajc jedno kolano
na ku chorego.
Przed przystpieniem do jakiejkolwiek czynnoci opu drabinki ka chorego
(o ile korzystasz z ka z drabinkami). Nie wykonuj adnych czynnoci przez drabink
czy inne zabezpieczenia.
Unikaj skrce krgosupa i pochyle na boki.
Nie dopu, by chory podczas przemieszczania chwyta Ci za szyj, niech obejmie
Ci w pasie.
Pamitaj o odpowiednim stroju niekrpujcym ruchw.

Moesz zaopatrzy si w udogodnienia do zmiany pozycji

lub przemieszczania tzw. atwolizgi. ktre umoliwiaj
szybkie i bezwysikowe przemieszczanie chorego.
Ogromn zalet tych urzdze jest fakt, e podczas
zmiany pozycji nie dochodzi do tarcia skry chorego
z powierzchni materaca.

Jeli nie masz moliwoci skorzystania z tak

nowoczesnego sprztu, moesz zastosowa zwyke
pcienne podkady, ktre cho same w sobie nie s
przeznaczone do przemieszczania pozwalaj
na rwnomierne rozmieszczenie ciaru ciaa
chorego i uatwiaj jego przemieszczanie.

66

www.damy-ra de.info

ABC zdrowego krgosupa

Dba o krgosup warto nie tylko podczas opieki nad chorym, ale take podczas wykonywania
czynnoci dnia codziennego. Zachowanie pewnych prostych zasad zmniejsza ryzyko przecie
krgosupa:
podczas dugiego stania zachowaj prawidow pozycja, zadbaj by Twoje plecy byy wyprostowane,
brzuch i poladki napite,
szczegln dbao o prawidowa pozycj zachowuj podczas wykonywania takich czynnoci,
jak mycie naczy i prasowanie. Czynnoci te wymagaj dugotrwaego napicia mini. Wane, aby
podczas mycia naczy jedn nog umieci na stoku lub podwyszeniu, a podczas prasowania
desk dostosowa do swojego wzrostu,
jeli siedzisz, pamitaj o prawidowej postawie, zadbaj aby Twoje plecy byy proste, klatka piersiowa
wysunita do przodu, nie zakadaj nogi na nog,
pij prawidowo, zadbaj o odpowiedni materac i poduszk majce moliwo dostosowania ksztatu
do krzywizn Twojego krgosupa,
zanim wstaniesz daj sobie chwilk na proste wiczenia zgicia i wyprosty stp, pobudzi to krenie
w Twoim ciele,
wyucz w sobie odpowiedni pozycj do wstawania: przewr si na bok, nastpnie opu nogi na
podog i podeprzyj si rk, unikniesz w ten sposb przecienia odcinka ldwiowego krgosupa,
staraj si utrzyma sprawno fizyczn, aktywno ruchowa wpynie na wzmocnienie mini
Twojego krgosupa, warto powici chociaby 15 minut w cigu dnia na proste wiczenia
rozcigajce,
nie bj si leenia na brzuchu, taka pozycja spowoduje rozlunienie Twojego krgosupa.

Obejrzyj film Jak prawidowo przenosi osob chor z ka

na wzek dostpny na stronie www.damy-rade.info

67

Opiekun przewlekle chorego

Kiedy bliska osoba wymaga opieki, opiekunowie niejednokrotnie

spychaj na dalszy plan wasne potrzeby, przeorganizowuj
swoje ycie i powicaj si pomaganiu drugiej osobie. W tej
altruistycznej postawie wspiera ich spoeczestwo, ktre
oczekuje od rodziny chorego, aby si nim zajmowaa oraz
tradycja i prawo moralne, ktre mamy w sobie zakorzenione.
Cho to niesprawiedliwe, czsto rodzina chorego spotyka si
z postawami wiadczcymi o tym, e wany jest tylko chory
i jego dobro, co niestety zwykle prowadzi do poczucia
uwizienia w roli opiekuna.

Nie chc, ale musz powtarza sobie opiekun chorego i z coraz wiksz niechci
podchodzi do obowizkw pielgnacyjnych. Jednoczenie czsto ma wyrzuty sumienia
na sam myl o tym, e moe mona by inaczej, atwiej zorganizowa opiek, e moe
choremu lepiej byoby w instytucji, e moe mgby prosi o jakkolwiek pomoc.
Nie tak powinno by. W relacji choryopiekun oba ogniwa s wane, jednak podpor tej relacji
jest opiekun.

Dlatego niezwykle istotne jest, aby opiekun, dbajc o chorego, nie zapomnia zadba
o siebie o swoje zdrowie zarwno fizyczne, jak i emocjonalne.

W tej czci poradnika chcemy z jednej strony pokaza, jakich emocji dowiadcza opiekun
i jak moe sobie z nimi radzi, a z drugiej strony, chcemy pomc opiekunom w jednej
z najtrudniejszych emocjonalnie dziedzin opieki nad chorym komunikacji.

Jak sobie radzi w trudnej roli

3
68

Choroba przewleka wywouje w yciu rodziny powany kryzys.

Zmianie ulega zwykle system wartoci, rytm ycia, penione role
i zadania. Zachodzi konieczno przeorganizowania wielu
spraw, jednak przede wszystkim rodzina musi poradzi sobie
z lkiem, alem, bezsilnoci, niepewnoci i przecieniem.
Sprawowanie dugotrwaej opieki pociga za sob
konsekwencje okrelane w literaturze mianem obcienia.
Niestety, jeli jeste opiekunem osoby przewlekle chorej, musisz
by przygotowany na to, e te trudnoci spotkaj rwnie
Ciebie.

www.damy-ra de.info

Obcienie, jakiego dowiadczysz, zwizane jest z problemami:

fizycznymi (czas i koszty przeznaczone na opiek)
psychicznymi (zwizanymi z radzeniem sobie z sytuacj stresow,
jak jest sprawowanie opieki nad chorym)
spoecznymi (ograniczenie kontaktw spoecznych)
finansowymi (bdce nastpstwem przerwania pracy)

uwaga

Jakich dowiadczysz emocji?

Wyrnia si cztery etapy sprawowania opieki nad chorym, przypisujc im

specyficzne w danym okresie czynniki wyzwalajce obcienie.

Etap pierwszy

To przygotowanie do opuszczenia szpitala przez chorego. Opiekunowie borykaj si

w tym czasie z brakiem informacji na temat choroby oraz sposobw postpowania
z chorym. Maj poczucie pozostawienia ich samym sobie z problemami mimo
wczeniejszych zapewnie o otrzymaniu pomocy.

Etap drugi

To pierwsze tygodnie i miesice pobytu w domu. Rodzina chorego dowiadcza

braku zainteresowania, izolacji i wyczerpania. Duego znaczenia nabieraj w tym
czasie problemy finansowe oraz rozgoryczenie wynikajce z braku praktycznej
pomocy i wsparcia ze strony pracownikw opieki spoecznej. Istotnym czynnikiem
zmniejszajcym obcienie jest w tym okresie wsparcie informacyjne oraz pomoc
w nabyciu umiejtnoci opiekuczych i pielgnacyjnych przez rodzin pacjenta.

W niektrych miastach organizowane s warsztaty dla rodzin

opiekujcych si chorymi w domu, ktre przygotowuj osoby
nieprofesjonalnie zwizane z opiek do pielgnowania chorego
w warunkach domowych. Wicej informacji na stronie internetowej
www.damy-rade.info

Etap trzeci

Rozpoczyna si po roku sprawowania opieki nad chorym. Przyczyn obcienia,

ale rwnie jego przejawem staje si znaczne wyczerpanie fizyczne
i emocjonalne, prowadzce nawet do myli samobjczych. Sytuacj pogarsza
niekiedy bezradno wynikajca z braku kontaktu z innymi osobami bdcymi
w podobnej sytuacji oraz stres zwizany z zagroeniem upoledzenia
funkcjonowania wasnej rodziny. Problem ten dotyczy rwnie opiekunw
niezamieszkujcych razem z chorym.

Etap czwarty

Dotyczy postrzegania przyszoci przez rodzin chorego. Dominuje troska

o zdrowie wasne oraz chorego. Wyczerpanie jest tak due, e czsto jedynym
marzeniem opiekunw jest uwolnienie si od obowizku opieki nad chorym, chocia
na kilka godzin dziennie. Niezmiernie istotnym czynnikiem obniajcym nasilenie
brzemienia w tej przewlekej fazie sprawowania opieki jest wsparcie zarwno
praktyczne, instrumentalne, jak i emocjonalne.

3
69

Czynniki, ktre nasilaj poczucie obcienia:

zaawansowany wiek opiekuna i jego problemy zdrowotne

brak wsparcia ze strony innych osb, czsto nawet rodziny

dugotrwaa opieka nad chorym (kilka, kilkanacie lat)

niski poziom samodzielnoci chorego i jego problemy psychiczne

aktywno zawodowa opiekuna (trudnoci w pogodzeniu pracy zawodowej

z obowizkami wynikajcymi z opieki)
W reakcji na obcienie pojawia si szereg objaww somatycznych zwizanych z oglnym
pogorszeniem stanu zdrowia opiekuna oraz objaww psychicznych, np. lk, przewleke
znuenie, poczucie winy oraz depresja. Depresja dotyczy od 11% do 52% opiekunw
(zwaszcza kobiet). Udowodniono, e ryzyko depresji wzrasta wraz z czasem trwania opieki
nad chorym. Stwierdzono istotn zaleno pomidzy depresj opiekuna a stanem
funkcjonalnym chorego. Im gorsza sprawno chorego tym wiksza moliwo wystpienia
depresji u opiekuna. Nadmierne obcienie pociga za sob obnienie jakoci ycia
i satysfakcji yciowej opiekuna. Dotyczy ono gwnie penienia rl i relacji spoecznych. Opieka
nad przewlekle chorymi lub starzejcymi si najbliszymi stanowi wyzwanie. Czsto wymaga
zmian w yciu i przedefiniowania dotychczasowo uznawanych priorytetw.

Wane, aby nie zapomnia o wasnych potrzebach w myl zasady, e tylko osoba
zadowolona z siebie i swojego ycia moe dawa rado i szczcie innym.

Staa opieka nad chorym oraz inne liczne obowizki dnia codziennego mog prowadzi
do wyczerpania emocjonalno-fizycznego. Prdzej czy pniej mog pojawi si u Ciebie
problemy z radzeniem sobie z nagromadzonymi emocjami. W literaturze pisze si o zespole
opiekuna. S to rzeczywiste fizjologiczne i psychologiczne objawy, ktre wynikaj z obcienia
emocjonalnego spowodowanego sprawowaniem dugotrwaej opieki nad blisk, zalen
osob. Zdarza si czasem, e opiekun niewiadomie przejmuje objawy choroby
podopiecznego (np. zaniki pamici). Takie objawy uniemoliwiaj efektywn opiek nad osob
chor. Zesp opiekuna moe prowadzi do wysokiego cinienia krwi, cukrzycy, chorb serca,
wrzodw odka i skrajnego osabienia systemu odpornociowego.

Najwaniejsze wskazwki
Aby nie dopuci do rozchwiania emocjonalnego i tym samym zachowa yciow
harmoni, powiniene przestrzega kilku regu:

Naucz si dba o swoje potrzeby, chroni siebie i swoje emocje

3
70

Bierz na siebie tylko tyle zada, ile realnie jest moliwe do wykonania. Moe to sprawi,
e bdziesz bardziej odporny na rne trudne sytuacje. Pamitaj, e nie jeste niezastpiony!
Naucz si korzysta z pomocy innych rodziny, opiekunki. Masz prawo do swojego ycia,
do organizowania sobie przyjemnoci, do wychodzenia z domu. Nie bj si czasem by
egoist.

www.damy-ra de.info

Znajd wsparcie ze strony osb spoza krgu rodzinnego

Rozmowa z yczliw osob pomoe Ci spojrze na problem z dystansu oraz

rozadowa nagromadzone emocje i napicie. Bdziesz mia okazj odkry,
e wiat nie stan w miejscu, ycie toczy si dalej, inni ludzie te maj problemy.
Konfrontacja z tak rzeczywistoci bdzie rodzajem zimnego prysznica.

Nie tum w sobie gniewu i zoci

Masz prawo do odczuwania negatywnych emocji wobec siebie, wiata, chorego.

Nie musisz mie z ich powodu poczucia winy. S czym zupenie naturalnym.
Wane, by umia sobie z nimi radzi, da im upust. Udawanie dobrego nastroju
i tumienie emocji w imi wyszych celw zwykle nie wychodzi na dobre ani
opiekunowi, ani odbiorcy. Stumione emocje nie znikaj powoduj za to
narastanie napicia i psychicznego dyskomfortu. W efekcie Twj nastrj moe si
waha, a efektywno pracy spada. Jeeli czujesz, e sytuacja ci przerasta,
wyjd na spacer. Kilka wdechw wieego powietrza uspokoi Ci i umoliwi
przeanalizowanie powodu negatywnych emocji.

Bd aktywny

Nic nie dziaa bardziej odprajco ni porzdna dawka aktywnoci fizycznej.

Wybierz si zatem na szybki marsz po parku, przejadk rowerem czy te
popracuj w ogrodzie. Kada aktywno jest polecana. Warto, aby bya regularna
i w odpowiednim tempie. Bardzo istotn rzecz jest, aby tak umia zorganizowa
swj plan dnia, by znale chwil tylko dla siebie, na zrealizowanie swoich pasji,
wyjcie do kina, teatru. To pozwoli Ci cho na chwil zapomnie o problemach,
z ktrymi borykasz si na co dzie.

Sypiaj regularnie

Nie bagatelizuj roli, jak odgrywa sen w yciu. Aby Twj organizm funkcjonowa
prawidowo, niezbdna jest odpowiednia ilo snu na dob. Dziki niemu masz
szans na regeneracj i nabranie si witalnych.

Jeli chcesz dobrze zadba o najbliszych, najpierw musisz

zadba o siebie. Tylko osoba zintegrowana wewntrznie moe
we waciwy sposb obdarzy opiek swoich najbliszych tak, aby
nie wzbudzi w nich niepotrzebnego poczucia winy. Pamitaj
o moliwoci skorzystania z pomocy udzielanej w ramach spotka
grup wsparcia, organizowanych przez stowarzyszenia dziaajce na
rzecz pomocy osobom przewlekle chorym. Na pewno dostaniesz tam
wiele cennych wskazwek i porad. Nie jeste sam, musisz si tylko
uwanie rozejrze.

3
71

Komunikacja z chorym
komunikacja z chorym otpiennym

W miar postpu choroby dochodzi do stopniowego pogarszania si zdolnoci porozumiewania

si z otoczeniem. Chory zaczyna mie kopoty z wyraeniem tego, co chciaby powiedzie,
zapomina nazwy przedmiotw, nie koczy zda oraz wiele razy powtarza te same informacje.
Z upywem czasu chory wyraa si coraz mniej skadnie, a opiekun musi domyla si, o co chodzi
chorej osobie. Przy prbie porozumienia si opiekun zauwaa take, e nie jest rozumiany przez
chorego. Nie otrzymuje odpowiedzi na zadawane pytania lub s one pozbawione sensu. Brak
moliwoci porozumiewania si jest trudny dla obu stron i moe przeradza si
w obustronn frustracj. U chorego moe wywoywa nadpobudliwo i agresj. Opieka nad
chorym z otpieniem wymaga ogromnej cierpliwoci, zrozumienia oraz umiejtnoci uwanego
suchania.

Pamitaj! W kontakcie z chorym du rol odgrywa komunikacja niejzykowa, np. mimika

oraz gesty, dotyk, umiech, ktre mog wspomaga komunikat jzykowy lub go zastpowa.

Zasady komunikacji:

1. Bardzo wana w kopotach z wypowiadaniem si jest stymulacja aktywnoci jzykowych, czyli

zachcanie do rozmowy na tematy przystpne dla chorego, np. wspomnienia z przeszoci.

2. Aby skutecznie porozumiewa si z chorym, przestrzegaj zasad, ktre mog pomc

w komunikacji. Stwrz odpowiednie warunki do rozmowy, bez haasu i nadmiaru bodcw,
przy wyczonym radiu i telewizorze, zamknitych drzwiach lub oknie.
3. Rozmawiajc, sta przed chorym (twarz w twarz) oraz staraj si utrzymywa kontakt
wzrokowy i dotykowy:
mw krtkimi, prostymi zdaniami w sposb agodny, bez
napastliwoci i oznak gniewu, ale wyranie i dostatecznie gono

bd ostrony w odgadywaniu, co chory chcia powiedzie

i koczeniu za niego zdania

bezpieczniej bdzie wykaza si cierpliwoci i pozwoli choremu

skoczy myl

unikaj komentarzy typu A nie mwiam, Nie pamitasz?, Ju o to

pytae

uywaj sownictwa, ktre jest dla chorego zrozumiae, jednoczenie

unikaj zdrobnie oraz sposobu mwienia charakterystycznego
w kontakcie z dzieckiem

kiedy w wikszej grupie osb chory jest zagubiony, ogranicz liczb

uczestnikw, zwaszcza tych, ktrych nie zna

polecenia powtarzaj wielokrotnie, a jeeli chory cigle zadaje

te same pytania, staraj si odwrci jego uwag

72

www.damy-ra de.info

pytania formuuj tak, eby odpowied moga si ograniczy do sowa

tak lub nie np. Zjesz kanapk? zamiast Co zjesz na kolacj?
lub ograniczaa wybr do 2 opcji, np. Zjesz kanapk z serem
czy z szynk?

opowiadaj choremu o powtarzajcych si zdarzeniach i sytuacjach,

aby uatwi orientacj w czasie i pomc odnale si w rytmie dnia,
np. Czas na kolacj, Po obiedzie czas na spacer

wzmacniaj sowa gestem i mimik, np. kiedy mwisz usid,

jednoczenie wska rk na fotel, gdy chcesz powiedzie nie
wychod, w tym samym czasie przeczco ruszaj gow

doce wysiek oraz starania chorego mimo braku dobrych wynikw,

nie odbieraj mu prawa do gosu i nie mw za niego

zachcaj chorego do aktywnoci jzykowej, okazuj zainteresowanie,

podtrzymuj rozmow, ale staraj si nie przerywa

moesz odwoywa si do znanych, utrwalonych tekstw,

np. piosenek, wierszy

4. Pamitaj, e chory nadal odczuwa rne emocje, nawet jeli nie rozumie, co si do niego mwi.
Zachowuj si wic tak, by chory nie straci do siebie szacunku.
5. Nie dyskutuj o chorym, np. z lekarzem, w obecnoci chorego.

6. W trakcie rozmowy przypominaj choremu, gdzie jest, co si dzieje w danej chwili. Dziki temu
chory poczuje si bezpieczniej.
7. Staraj si wykonywa wszystkie czynnoci przy chorym o staych porach. Wprowadzenie rutyny
zminimalizuje poczucie zagubienia.
8. Wszelkie zadania dla chorego dziel na mae, moliwe do zrealizowania etapy.

9. Jeeli chory w czym si myli, nie staraj si za wszelk cen wyprowadzi go z bdu.

komunikacja z osob niedosyszc

Zorientuj si, jak duy jest niedosuch oraz czy nie zachodzi potrzeba zastosowania
aparatu suchowego.

Pamitaj! Osoba z niedosuchem bazuje na przekazie kanaem wzrokowym.

Zasady komunikacji:

Osoba z niedosuchem powinna dobrze widzie twarz opiekuna.

gdy chory ley lub siedzi, dotknij jego rki lub ramienia, aby zwrci na siebie
jego uwag, a nastpnie z odlegoci okoo 1 metra przeka komunikat werbalny

73

wypowiadaj komunikat wolno, wyranie, krtkimi zdaniami, powtarzajc

wypowiadan kwesti, a osoba z niedosuchem j zrozumie
zawsze stawaj po stronie ucha lepiej syszcego

wzmacniaj komunikat werbalny mow ciaa (mimik twarzy, gestami

i postaw ciaa)
w razie potrzeby zastosuj sowo pisane

stwrz przyjazne komunikacji rodowisko fizyczne (cisza, cierpliwo,

brak popiechu)

czsto sprawdzaj, czy podopieczny waciwie uywa aparatu suchowego,

gdy ze zaoenie powoduje szumy, gwizdy, inne zakcenia

komunikacja z osob niedowidzc

Zorientuj si, jak duy jest stopie uszkodzenia wzroku oraz czy chory uywa okularw.

Zasady komunikacji:

1. Rozmow prowad w miejscu bezpiecznym dla osoby niedowidzcej,

gdzie nie jest naraona np. na potrcenie.
2. Unikaj zakce w odbiorze komunikatw, np. haas, ze owietlenie.

3. Wspomagaj komunikat dokadnym opisem sownym przedmiotw i zjawisk.

3
74

Towarzyszenie osobie umierajcej

www.damy-ra de.info

Obecno przy umierajcym to szczeglnie trudne wyzwanie dla

bliskich i wszystkich opiekunw, bdce jednoczenie wan
powinnoci wobec drugiego czowieka. Nieuleczalnie chorzy
obok blu i braku kontroli nad swoim ciaem, najbardziej
obawiaj si samotnoci u kresu ycia. Dlatego warto wiedzie,
jakie s oznaki tych ostatnich chwil i w jaki sposb moesz
towarzyszy bliskiej osobie w tym szczeglnym czasie.

etapy umierania
Musisz pamita, e na to, jak si zachowuje Twj umierajcy bliski i w jaki sposb reaguje na
otoczenie i na Ciebie, ma wpyw przebieg procesu umierania, ktry dzieli si na etapy. W kadym
z etapw pojawiaj si rne emocje i zwizane z nimi zachowania. Ich kolejno nie jest taka sama
u adnej z osb u kresu ycia, mog nastpi midzy nimi przesunicia. Etapy, o ktrych mowa
w rnych prbach opisu zjawisk u kresu ycia, to:

Niewiadomo nadchodzcej mierci

Chory jeszcze nic nie wie o swojej sytuacji i nie przeywa adnych trudnoci. Dotr
one do jego wiadomoci po pewnym czasie i wwczas zacznie mie on
wtpliwoci spowodowane objawami choroby i czst zmow milczenia powsta
wrd opiekunw na temat jego stanu.

Niepewno
To etap, w ktrym chory przeywa wtpliwoci dotyczce przebiegu choroby
i odczuwa niepokojce objawy wskazujce na dugotrwae osabienie si witalnych.
Pojawiaj si chwile lku i smutku przeplatane nadziej i oczekiwaniem na cudown
popraw. Chory zauwaa pewne sygnay miertelnego zagroenia i moe spycha
je do podwiadomoci, moe take wyczuwa Twoj ch upikszania
rzeczywistoci czy drobne oszustwo (tak zwane ,,kamstwa nieszkodliwe).

Zaprzeczenie
Chory zaprzecza wyczuwanej przez niego sytuacji bliskiego kresu ycia poprzez
swoje zachowanie (snuje plany dotyczce przyszoci). Jest to prba ucieczki od
rzeczywistoci lub zaprzeczenie wyranym sygnaom bliskoci mierci.
Zaprzeczenie moe wyraa wprost (np. poprzez stwierdzenie To przecie nie
moe by prawda, e ja bd umiera!), czasem bdzie to uporczywa zmiana
kadego tematu, zwizanego z informacj o pogorszeniu si stanu fizycznego.
Powiniene w tym czasie uzbroi si w cierpliwo, prbujc wspiera chorego.
Moesz te pomc, rozmawiajc z bliskim na temat jego stanu w sposb delikatny,
ale prawdziwy, po to, aby mg on pogodzi si z faktem bliskoci mierci.

3
75

Bunt, agresja
Uczucia te pojawiaj si najczciej obok stadium niepewnoci. Nawet po pogodzeniu si
z bliskoci mierci chory moe zacz buntowa si przeciwko niej. Bunt ten moe
manifestowa si poprzez szukanie winnych zaistniaej sytuacji. Szukanie faktw, ktre
spowodoway zy stan zdrowia, wyrzuty z uczynionego kiedy za, niespenionego obowizku
nasilaj si na tym etapie i s trudne do przejcia dla samego chorego i dla Ciebie jako
opiekuna. Musisz cierpliwie sucha, pomagajc w ten sposb bliskiemu oczyci si
z agresywnych myli i nastawie i zaakceptowa sytuacj, w ktrej znajduje si tu i teraz.

Targowanie si z losem
Na tym etapie przeplataj si bunt i depresja. Chory zaczyna skada obietnice Bogu,
lekarzowi, rodzinie, co czsto bywa zwizane z poczuciem winy. Moesz wwczas poprosi
o pomoc duszpasterza czy przewodnika duchowego, gdy zachowanie chorego czsto moe
by poczone z poczuciem winy wobec Boga lub innych ludzi. W tym etapie chory moe
skada deklaracje zmiany swojego wiatopogldu lub ch pogodzenia si w sytuacjach
konfliktw z innymi osobami.

Depresja
Pojawia si u wikszoci wiadomych swojej sytuacji ciko chorych osb w kocowej fazie
ycia. Moe si wiza z odmow przyjmowania lekarstw, spoywania posikw, niechci do
rozmowy. Stan depresyjny moe si take wiza z niemonoci wypenienia wanych
powinnoci jakimi mog by troska o dzieci, wypenienie swojej misji yciowej czy
planowanych dziaa. W tym etapie powiniene w sposb szczeglny wspiera chorego,
stara si go pocieszy oraz pomaga w yciowych problemach. Gdy depresja stanie si
narzdziem przygotowujcym chorego do utraty wszystkiego, co si w yciu kocha,
powiniene sucha go i umoliwi wyraanie blu i alu. Moe to mu pomc w pogodzeniu si
z rzeczywistoci.

Pogodzenie si z faktem bliskoci mierci

Ostatnie stadium akceptacji moe u niektrych chorych przybiera form pragnienia mierci.
Moliwe jest take widzenie tego etapu jako pragnienie zakoczenia choroby i cierpie.
Niektrzy umierajcy mog wyraa w tym czasie yczenia dotyczce okresu po ich mierci.
To zwykle jest okres poegna, wanych przesa duchowych, a take przestrze
intensywnych przey duchowo-religijnych osoby umierajcej i Twoich jako jej opiekuna.

3
76

Pamitaj! Opisanych etapw nie przyjmuj zbyt schematycznie. S to jedynie wskazania,

umoliwiajce zrozumienie potrzeb dominujcych u osb u kresu ycia, a co za tym
idzie, udzielania odpowiedniej i skutecznej pomocy.

www.damy-ra de.info

szczeglne umiejtnoci przydatne w opiece

u kresu ycia
Opiekujc si osob umierajc, pamitaj rwnie o kilku elementach, ktre mog poprawi
jako tej opieki. S to midzy innymi:

Wraliwo i uwano na gesty i inne sygnay pozawerbalne

W sytuacji, gdy chory jest ju wyranie osabiony, musisz zwraca szczegln
uwag na sygnay pozawerbalne. Czsto ostatnie dialogi odbywaj si poprzez
ucisk rki w odpowiedzi na pytania dotyczce blu, dusznoci, pragnienia czy innej
potrzeby. Dziki takim komunikatom chory da Ci wskazwki, jaka jest najlepsza
pozycja dla niego, jak moesz uly jego cierpieniom fizycznym i emocjonalnoduchowym. Cho jzyk niewerbalny jest trudny do opisu i interpretacji, stanowi
wany system komunikowania si z umierajcym czowiekiem. Dlatego powiniene
uwanie wsuchiwa si i wpatrywa w kady sygna komunikatw niewerbalnych.

Wsparcie emocjonalne i duchowe przekazywane

przez opiekunw
Musisz pamita, e chorzy czsto odczuwaj utrat godnoci, zwaszcza, gdy nie
potrafi kontrolowa swojego ciaa. Czuj si ciarem dla swoich bliskich
i otoczenia, a w wypadku ich braku, odczuwaj opuszczenie i osamotnienie. Osoby
bardzo zwizane z bliskimi, bolenie przeywaj dramat rozstania. Nasilaj si
w tym czasie cierpienia egzystencjalne i duchowe, zwaszcza wwczas, gdy byy
one odkadane na pniej. Moe pojawi si niepewno, wtpliwoci natury
religijnej, a take wyrzuty sumienia i obciajca odpowiedzialno za yciowe
bdy. Nawet u osb gboko religijnych pojawiaj si momenty niepewnoci
i zwtpienia. Powiniene w tym okresie by otwarty na potrzeby duchowe i religijne
chorego w obliczu zbliajcej si mierci. Moesz zaproponowa modlitwy
indywidualne, wsplnotowe, sakramenty, raniec czy psalmy, muzyk
medytacyjn, palenie wiec lub kadzide czy inne praktyki, waciwe dla tradycji
i kultury osoby umierajcej. Pozwoli to umierajcemu poczu si bezpieczniej.
Dobrze jest wybra w tym czasie modlitwy, pieni czy rytuay, ktre s bliskie
umierajcemu.

Waciwe otoczenie dla osoby umierajcej

Najlepszym miejscem dla chorego jest dom, w ktrym moe on odnale ulubione
obrazy czy symbole religijne, a nade wszystko, czu si bezpiecznie u siebie. Jeli
Twj bliski przebywa w hospicjum lub w oddziale szpitalnym, to rwnie to miejsce
pobytu moesz uczyni dla niego bardziej przyjaznym i domowym. Na przykad
ustaw wane dla chorego pamitki, zdjcia, czy przedmioty kultu religijnego
w zasigu jego wzroku. Powiniene take zatroszczy si o waciwe owietlenie
w pomieszczeniu umierajcego. wiato powinno by nie za ostre i skierowane
nie wprost w kierunku ka, by nie razio sabncego wzroku osoby umierajcej.

3
77

Pamitaj, e drobne elementy, ktre czyni nasze ycie atwiejszym na co dzie, mog
by wsparciem u kresu ycia lub gdy nie zostan dopilnowane mog by duym
utrudnieniem i udrczeniem dla umierajcego czowieka.

W czym konkretnie moesz pomc osobie u kresu ycia?

Okrelenie i wsuchanie si w potrzeby chorego
Opiekujc si umierajcym, musisz bra pod uwag rne jego potrzeby, te fizyczne, ale take
psychologiczne, spoeczne jak i duchowo-religijne. Uporzdkuj je wedug ich wanoci
i znaczenia dla chorego i dla Ciebie. Bywa tak, e niektrych potrzeb ciko chory nie ujawni,
sdzc, e s one zbyt banalne, albo nie interesuj one Ciebie i powie je innej osobie. Uszanuj
ten swoisty wybr, ktrego dokonuje chory, wybierajc osob, ktrej powierza swoje sekrety
i pragnienia. Czsto jest ni kto z bliskich, ale takim szczeglnym zaufaniem bywaj take
obdarzani opiekunowie instytucjonalni oraz opiekunowie nieformalni i wolontariusze korzystaj
z ich pomocy.

Potrzeby duchowo-religijne stanowi szczegln grup dziaa

u kresu ycia
Powiniene zapewni choremu kontakt z osob duchown (w zgodzie z jego religi i filozofi
yciow). Pozwl mu na rozmowy o problemach duchowo-religijnych z opiekunami z zespou
opiekuczego, jeli sam chory wybra sobie dan z osb do podzielenia si swoim
wtpliwociami egzystencjalnymi i duchowymi.

Potrzeba poegnania i pojednania si z innymi ludmi

Jeli chory o to poprosi, pom mu w uregulowaniu spraw, ktre czsto bywaj zawikane lub
bolesne. Moe by to proba o moliwo spotkania z byym maonkiem czy dziemi,
pojednania z bliskimi, ktrzy oddalili si na skutek konfliktw lub niezrozumienia, czy wreszcie
poegnania si z wanymi osobami, o ktrych istnieniu nie wie rodzina i najblisi. Wrd
elementw ludzkiego egnania si z ludmi i wiatem moe pojawi si proba o pomoc
w pozostawieniu czego po sobie, w postaci przekazania szczeglnego testamentu,
przekazania osobie lub instytucji swojego dziea czy skomponowanego utworu lub szczeglnie
bliskiej rzeczy, ktrej warto materialna jest mniej wana od symbolicznej. Postaraj si pomc
w spenieniu tych pragnie, unikajc komentarzy czy oceniania dziaa, ktre maj szczeglne
znaczenie dla osoby umiejcej.

Praktyczna pomoc formalno-prawna

3
78

Chorzy u kresu ycia potrzebuj pomocy w uregulowaniu spraw urzdowych, wrd ktrych
mog by sprawy spadkowe, majtkowe, a take powierzenie dalszej opieki nad dziemi.
Chocia bywa to nieatwe, powiniene pomc bliskiemu, umoliwiajc mu kontakt z waciwymi
osobami, szanujc wol chorego odnoszc si do sposobw informowania pozostaych
czonkw rodziny. Z tym elementem wie si te pragnienie chorego, by zorganizowa,
zaplanowa i przygotowa si do czynnoci, ktre trzeba bdzie podj po jego mierci.

www.damy-ra de.info

Pomoc i towarzyszenie w czasie agonii

Ostatni etap ycia to dramatyczne chwile, zwizane z rozstaniem ze wiatem, poegnaniem
z najbliszymi, a take z duym adunkiem dozna emocjonalnych i duchowo-religijnych.
Otaczajcy umierajcego powinni zachowa spokj, nie krzycze, nie potrzsa chorym,
nie ingerowa z niepotrzebnymi interwencjami medycznymi, pielgnacyjnymi czy opiekuczymi.
Zadbaj o atmosfer pen szacunku, modlitwy lub yczliwego skupienia i ciszy. Moesz poprosi
osob duchown, by udzielia Wiatyku i poprzez modlitw i czuwanie wspara umierajcego
i Twoj rodzin.

3
79

Opieka w wietle prawa

Dla wielu osb wiadomo o tym, e jeden z czonkw rodziny

bdzie wymaga dugoterminowej opieki, jest wiadomoci
druzgocc. W obliczu takiej wiadomoci czsto rodzina czuje
si bezradna. Zwykle ludzie nie zastanawiaj si nad tym, co
w takiej sytuacji by zrobili, nie zakadaj przecie, e cokolwiek
zego stanie si ich bliskim. W zwizku z tym pojawia si seria
problemw formalnych m.in. jak zaatwi sprawy urzdowe,
bankowe, prawne, jak zorganizowa opiek, zdoby orzeczenie
o niepenosprawnoci czy ubezwasnowolnienie. Obecnie
w Polsce nie ma systemowego rozwizania, ktre uatwioby
opiekunom rozeznanie w nowej dla nich sytuacji. Wiele
informacji uzyskuje si, niestety, przez przypadek, poczt
pantoflow.

W tej czci poradnika znajdziesz zbir wskazwek, ktre pomog Ci zorientowa si

w moliwociach, jakie ma opiekun nieformalny w Polsce. Podpowiadamy te, gdzie szuka
informacji na rne tematy i gdzie zaatwia poszczeglne sprawy.

Orzeczenie

o niepenosprawnoci

W przypadku, gdy nasz bliski choruje przewlekle, warto wystpi

z wnioskiem o ustalenie stopnia niepenosprawnoci. Zajmuj
si tym Zespoy do Spraw Orzekania o Niepenosprawnoci
znajdujce si w kadej gminie czy powiecie.

Posiadanie orzeczenia o stopniu niepenosprawnoci jest niezbdne w celu uzyskania zasiku

pielgnacyjnego, wiadcze pieninych z pomocy spoecznej czy korzystania z karty parkingowej.
Informacj o tym, gdzie w danym miecie naley skada dokumenty o wydanie karty
parkingowej, powinnimy uzyska przy Powiatowym Zespole ds. Orzekania
o Niepenosprawnoci.

4
80

Wsparcie finansowe

www.damy-ra de.info

Opieka nad osob chor oprcz tego, e wymaga wysiku

emocjonalnego i fizycznego, jest rwnie kosztowna.
Istniej dwa rodzaje wiadcze przeznaczonych na czciowe pokrycie kosztw opieki
nad osob chor:
dodatek pielgnacyjny
zasiek pielgnacyjny

uwaga

Pomimo podobnej nazwy s to rne wiadczenia wypacane na podstawie innych przepisw

i po spenieniu cile okrelonych w nich warunkw. Inny jest organ ustalajcy prawo do tych
wiadcze oraz ich patnik.

Osoba uprawniona do dodatku pielgnacyjnego nie moe otrzyma

zasiku pielgnacyjnego.

dodatek pielgnacyjny
Dodatek pielgnacyjny jest wiadczeniem wypacanym przez Zakad Ubezpiecze
Spoecznych. Przysuguje osobom:
uprawnionym do emerytury lub renty pod warunkiem niezdolnoci do pracy oraz
o niezdolnoci do samodzielnej egzystencji
majcym prawo do wiadcze emerytalno-rentowych, ktre ukoczyy 75 rok ycia.

eby otrzyma dodatek pielgnacyjny, naley wystpi ze stosownym

wnioskiem, do ktrego docza si orzeczenia Lekarza Orzecznika
ZUS o niezdolnoci do pracy oraz o niezdolnoci do samodzielnej
egzystencji. Osoby powyej 75. roku ycia otrzymuj wiadczenie
z urzdu.

Wysoko dodatku pielgnacyjnego

podlega corocznej waloryzacji, tak jak
emerytury i renty. wiadczenie to wypaca
ZUS razem ze wiadczeniem emerytalnym
lub rentowym. Jeeli osoba przebywa
w zakadzie opiekuczym, dodatek
pielgnacyjny zostaje wstrzymany na czas
pobytu w tych placwkach.

81

zasiek pielgnacyjny

Naley do wiadcze rodzinnych, a konkretnie, obok wiadczenia pielgnacyjnego, zaliczamy go do

wiadcze opiekuczych. Wypacany jest przez wjta, prezydenta miasta lub burmistrza, najczciej za
porednictwem orodka pomocy spoecznej lub urzdu miasta czy gminy.

Zasiek pielgnacyjny przyznawany jest w celu czciowego pokrycia wydatkw zwizanych z koniecznoci
zapewnienia osobie niepenosprawnej opieki i pomocy innej osoby w zwizku z niezdolnoci do
samodzielnej egzystencji.
wiadczenie to przysuguje:
niepenosprawnemu dziecku

osobie niepenosprawnej w wieku powyej 16. roku ycia, (jeeli legitymuje

si orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci)
osobie, ktra ukoczya 75 lat

osobie niepenosprawnej w wieku powyej 16. roku ycia legitymujcej

si orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci, jeeli
niepenosprawno powstaa w wieku do ukoczenia 21. roku ycia
eby otrzyma zasiek pielgnacyjny, naley wystpi ze stosownym wnioskiem do waciwego organu,
doczajc orzeczenie o niepenosprawnoci albo o znacznym czy umiarkowanym stopniu
niepenosprawnoci wydane przez Powiatowy/Miejski Zesp do Spraw Orzekania o Niepenosprawnoci.
Natomiast osoba, ktra ukoczya 75 lat ycia, do wniosku docza tylko dokument potwierdzajcy wiek,
np. kserokopi dowodu osobistego (z oryginaem do wgldu) lub odpis aktu urodzenia. Zasiek pielgnacyjny
nie przysuguje osobie umieszczonej w instytucji zapewniajcej caodobowe utrzymanie oraz osobie
uprawnionej do dodatku pielgnacyjnego.

W przypadku rezygnacji z pracy zawodowej z powodu koniecznoci zapewnienia opieki

czonkowi rodziny przysuguje wiadczenie pielgnacyjne. Szczegowo zasady
przyznawania tego wiadczenia reguluje ustawa o wiadczeniach rodzinnych.

W sytuacji przewlekej choroby czy niepenosprawnoci bliskiej osoby warto szuka pomocy w rozwizywaniu
problemw, z ktrymi przyjdzie nam si zmierzy. Mona to robi na wiele sposobw: przez rnego rodzaju
instytucje, znajomych, pras czy przez internet. Nie ma znaczenia, jak to robimy. Wane, by znale
rozwizanie, ktre dla nas i dla naszych bliskich w danym momencie bdzie najodpowiedniejsze.

4
82

Ubezwasnowolnienie

www.damy-ra de.info

Problemy podejmowania decyzji przez osob niewiadom.

Czy wyznaczenie przez sd prawnego opiekuna moe by
rozwizaniem?
Kada osoba opiekujca si chorym i niedonym czonkiem rodziny boryka si z rnymi
trudnociami. Wikszo z nich wie si z codzienn opiek i pielgnacj, istniej rwnie
sprawy bezporednio i porednio dotyczce chorego. Gdy bliska osoba nie jest w stanie
samodzielnie podejmowa decyzji, pojawia si problem z wyraaniem zgody na hospitalizacj,
badania, zabiegi i inne sprawy dotyczce zdrowia. Kopotliwe staj si zwyke codzienne
czynnoci. Jak odebra wiadczenie emerytalne czy rentowe, gdy listonosz nie zastanie w domu
osoby chorej, bo ta aktualnie przebywa w szpitalu? Jeli mamy inne nazwisko i adres
zameldowania, nie odbierzemy wiadczenia na poczcie, tak samo jak listu poleconego. Podobny
problem moemy mie w kadym urzdzie czy innej placwce. Jeli nasz bliski jest osob
wiadom, moe sporzdzi stosowne penomocnictwo, najlepiej przez notariusza,
upowaniajce penomocnika do okrelonych dziaa. Co jednak zrobi w sytuacji, gdy osoba
jest nieprzytomna lub nie nawizuje logicznego kontaktu z nami i/lub otoczeniem?
Rozwizaniem problemu moe by procedura sdowego ubezwasnowolnienia osoby chorej
i wyznaczenia dla niej prawnego opiekuna.

Szczegowo przepisy dot. ubezwasnowolnienia zostay

uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuczym (j.t. Dz. U. 2012 r.,
poz. 788 z pn. zm.)

Wyrnia si dwa rodzaje ubezwasnowolnienia:

Czciowe polega na tym, e osoba ubezwasnowolniona sama dokonuje
czynnoci prawnych, natomiast do ich wanoci potrzebuje zgody opiekuna.
Decyzje dotyczce drobnych biecych spraw ycia codziennego moe ona
podejmowa samodzielnie.

Cakowite ubezwasnowolnienie osoby pozbawia j moliwoci dokonywania

czynnoci prawnych, a we wszystkich sprawach reprezentuje j prawny opiekun
wyznaczony przez sd. Ubezwasnowolnienie cakowite pozbawia dan osob
rwnie jej praw wyborczych. We wszystkich wanych sprawach dotyczcych
osoby lub majtku, takich jak skierowanie do Domu Pomocy Spoecznej
(na stae) czy sprzeda mieszkania, opiekun prawny potrzebuje rwnie zgody
sdu opiekuczego.

W jakich przypadkach stosuje si ubezwasnowolnienie?

Ubezwasnowolnienie stosuje si, gdy osoba ze wzgldu na stan zdrowia nie jest
w stanie wyrazi wasnej woli i podejmowa decyzji w sposb wiadomy. Przyczyn
takiego stanu moe by wiele: cika i dugotrwaa choroba, obraenia odniesione
w wyniku wypadku, stan po nagym zatrzymaniu krenia czy zawale minia
sercowego.
Osoba w stanie apalicznym kwalifikuje si do cakowitego ubezwasnowolnienia.

4
83

W przypadku rnych rodzajw zespow otpiennych osoby chore czsto trac rozeznanie co
do realnej oceny sytuacji, a co za tym idzie decyzje przez nie podejmowane przestaj by
w peni wiadome. Zdarza si, e takie osoby nie chc podda si koniecznym badaniom
i zabiegom, nie wyraaj zgody na hospitalizacj. Czasem pod wpywem chwili bior kredyty
czy sprzedaj mieszkania. Ubezwasnowolnienie, zwaszcza czciowe, moe by pomocne
w takich sytuacjach, gdzie dana osoba ma moliwo decydowania w sytuacjach dnia
codziennego, natomiast przy waniejszych decyzjach potrzebna jest zgoda jej opiekuna.
Ubezwasnowolnienie czciowe orzeka si czsto w przypadku osb upoledzonych
umysowo.

Kto moe zosta prawnym opiekunem i jakie obowizki

wynikaj ze sprawowania opieki?

Opiekunem prawnym moe zosta penoletnia osoba, ktra ma pen zdolno

do czynnoci prawnych i nie zostaa pozbawiona praw publicznych.

Nie moe by ustanowiony opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobiestwo,

e nie wywie si naleycie z obowizkw opiekuna. Opiekun powinien zosta wybrany
spord krewnych i bliskich osoby ubezwasnowolnionej. Moe nim zosta m, ona, rodzic,
rodzestwo, penoletnie dziecko. Sd moe ustanowi rwnie inn osob lub ustanowi
kuratora z urzdu.

Opiekun prawny jest zobowizany do dbania o interes osoby, ktr reprezentuje, w zwizku
z czym ma te okrelone obowizki. Sprawuje piecz nad osob ubezwasnowolnion oraz jej
majtkiem, przy czym podlega nadzorowi sdu opiekuczego, musi skada pisemne
sprawozdania z prowadzonych przez siebie czynnoci do sdu nie rzadziej ni raz w roku.
We wszystkich waniejszych decyzjach zwizanych z osob ubezwasnowolnion bd jej
majtkiem opiekun prawny musi uzyskiwa zgod waciwego sdu.

Jak wystpi z wnioskiem o ubezwasnowolnienie?

Wniosek o ubezwasnowolnienie skada si we waciwym sdzie okrgowym. Z wnioskiem

mog wystpi nastpujce osoby:
wspmaonek

krewni w linii prostej (rodzice, dziadkowie, dzieci i wnuki)

rodzestwo

przedstawiciel ustawowy
Prokurator Okrgowy

Jeli chcemy wystpi z wnioskiem o ubezwasnowolnienie np. cioci, tecia, kuzyna,

synowej czy innej niespokrewnionej osoby (take partnera/partnerki nie bdcych on
lub mem) moemy zrobi to jedynie za porednictwem Prokuratora Okrgowego.

Do stosownego wniosku, w ktrym opiszemy zaistnia

sytuacj, naley doczy:

odpis aktu urodzenia uczestnika postpowania, czyli osoby o ktrej

ubezwasnowolnienie si ubiegamy

zawiadczenie o aktualnym stanie zdrowia psychicznego uczestnika

postpowania

4
84

odpis stosownego aktu z urzdu stanu cywilnego stwierdzajcy

pokrewiestwo osoby skadajcej wniosek z uczestnikiem postpowania,
moe to by akt urodzenia lub akt maestwa

www.damy-ra de.info

Wszystkie te dokumenty skada si w czterech egzemplarzach: orygina i trzy kopie. Koszt

zoenia wniosku to 40 z, do tego musimy doliczy koszty opinii biegych sdowych mona
ubiega si o ich zwolnienie. Do wyej wymienionych dokumentw naley doczy wniosek
o zwolnienie z kosztw sdowych.

Jak wyglda procedura postpowania w przypadku

ubezwasnowolnienia?
Po zoeniu wniosku biegli sdowi z zakresu psychiatrii i psychologii maj
obowizek zbada uczestnika lub uczestniczk postpowania. Jeeli ze wzgldu na
stan zdrowia osoba, ktrej dotyczy postpowanie, nie jest w stanie dotrze do sdu,
biegli wraz z sdzi czy sdzin przeprowadz ocen stanu zdrowia
w miejscu zamieszkania lub pobytu (np. Domu Pomocy Spoecznej czy Zakadzie
Pielegnacyjno-Opiekuczym) zainteresowanej osoby. Warto wspomnie we
wniosku o powyszej koniecznoci. Po sporzdzeniu przez biegych opinii, jeli
s ku temu przesanki, na rozprawie sd okrgowy dokona ubezwasnowolnienia
uczestnika/uczestniczki i nastpnie przekae spraw do sdu rejonowego w celu
ustanowienia prawnego opiekuna. Przed rozpraw w sdzie rejonowym kandydata
na prawnego opiekuna czeka rozmowa z kuratorem sdowym. Po uprawomocnieniu
si wyroku sdu rejonowego wyznaczajcego prawnego opiekuna, osoba ta
otrzyma stosowne zawiadczenie.

Okres od zoenia wniosku do wyznaczenia prawnego opiekuna wynosi

okoo 6 miesicy.

Warto podkreli, e jeli zmieni si sytuacja osoby ubezwasnowolnionej, mona

dokona zmiany z ubezwasnowolnienia czciowego na cakowite i na odwrt oraz
jego uchylenia, jeeli istniej co do tego przesanki. Sd moe te zmieni opiekuna
prawnego, jeli ten nie bdzie w stanie wywizywa si ze swoich obowizkw.
Podjcie decyzji co do ubezwasnowolnienia bliskiej osoby na pewno nie jest atwe.
W potocznym rozumieniu termin ten budzi duo negatywnych skojarze. Naley
jednak pamita, e w niektrych sytuacjach, zwaszcza kiedy osoba nie jest
w stanie wyrazi swojej woli, ubezwasnowolnienie staje si koniecznoci wanie
ze wzgldu na dobro tej osoby. Wyznaczony przez sd opiekun prawny
reprezentuje j, dba o jej interesy, broni jej praw, w wietle obowizujcych
przepisw jest upowaniony do reprezentowania przed rnymi instytucjami, ma
moc decyzyjn. Opiekunom faktycznym osoby chorej uregulowanie sytuacji prawnej
podopiecznego bliskiego oszczdza wiele stresw i rozwizuje sporo codziennych
problemw, ktre niesie ze sob ycie, a ktrych w najmielszych wyobraeniach
nie byliby w stanie przewidzie. Ubezwasnowolnienie osoby cierpicej na choroby
psychogeriatryczne moe uchroni rodzin przed konsekwencjami pochopnie
podejmowanych decyzji, takich jak sprzeda mieszkania czy zacignicie kredytu.

W razie wtpliwoci co do racjonalnoci decyzji podejmowanych przez

nasz blisk osob, warto skorzysta z konsultacji psychiatrycznej.
Lekarz psychiatra jest w stanie okreli, czy dana osoba wymaga
ubezwasnowolnienia oraz moe wystawi wymagane zawiadczenie
o stanie zdrowia.

Warto take zapozna si z treci Kodeksu rodzinnego i opiekuczego (j.t. Dz. U. 2012, poz. 788
z pn. zm.) tre Kodeksu dostpna jest na stronie internetowej www.isap.sejm.gov.pl

4
85

Prawa pacjenta to warto wiedzie

Opiekujc si chorym bliskim, pamitaj o tym, e w wietle
prawa jest on pacjentem, ktremu przysuguj okrelone prawa.
Warto te prawa zna i odwoywa si do nich w kadej sytuacji,
w ktrej nie s respektowane.

Podczas wizyt w przychodniach, w szpitalach czy innych placwkach opieki medycznej spotkasz
si zapewne z caym wachlarzem zachowa personelu od yczliwoci, uczynnoci
i zrozumienia, po ignorancj, opryskliwo i niekompetencj. Pamitajc o tym, e personel
medyczny to rwnie ludzie, nie zapominaj o tym, e obowizuj ich w rwnym stopniu
przepisy. A Ty w imieniu swoim, jak rwnie chorego, masz prawo do egzekwowania
przysugujcych praw.

Poniej znajdziesz skrt informacji o prawach pacjenta lista ta pomoe Ci

zadba o dobro Twoje, a take Twojego bliskiego chorego.

regulacje prawne
Prawa pacjenta s szczegowym rozwiniciem praw czowieka w dziedzinie medycznej.
W Polsce podstawowym dokumentem okrelajcym prawa pacjenta jest Konstytucja Rzeczpospolitej
Polskiej.
Najnowszym dokumentem prawnym, ktry okrela prawa pacjenta w Polsce jest ustawa z dnia 6 listopada
2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (j.t. Dz. U. 2012r, poz. 159 z pn. zm.)

Prawa pacjenta naley odrni od praw ubezpieczonego. Te reguluj osobne

przepisy, ktre stanowi o rozszerzeniu uprawnie w ramach ubezpieczenia.
Prawa pacjenta s prawami podstawowymi, przysugujcymi zarwno osobom
ubezpieczonym, jak i tym bez ubezpieczenia zdrowotnego.

4
86

uwaga

www.damy-ra de.info

najwaniejsze prawa pacjenta

Prawo do wiadcze opieki zdrowotnej finansowanej ze rodkw publicznych
bez wzgldu na miejsce zamieszkania, pe, wiek, zasoby finansowe pacjenta,
ras, wyznanie itp.

Prawo do wiadcze zdrowotnych odpowiadajcych aktualnej wiedzy

medycznej i natychmiastowego udzielenia wiadcze zdrowotnych ze wzgldu
na zagroenie zdrowia i ycia

Prawo do uzyskania drugiej opinii lekarskiej lub pielgniarskiej w razie

wtpliwoci diagnostycznych lub terapeutycznych
Prawo do profilaktyki w celu zapobiegania chorobom

Prawo do informacji na temat swojego stanu zdrowia, przeprowadzanych

bada, rokowa, moliwoci leczenia, zagroe wybranych terapii, lekw
i terapii zastpczych, a w szczeglnoci na temat swoich praw jako pacjenta
wszelkie informacje powinny by udzielane w sposb zrozumiay

Prawo do zrezygnowania z otrzymywania informacji na temat swojego

stanu zdrowia, z terapii czy bada nawet w przypadku wczeniej udzielonej
zgody

Prawo do poufnoci i zachowania tajemnicy informacji zwizanych

z pacjentem pacjent moe, ale nie musi upowani wiadczeniodawcy do
udzielania informacji osobom trzecim

Prawo do wolnego wyboru procedury leczenia oraz wiadczeniodawcy

dokonanego na podstawie rzetelnej informacji medycznej
Prawo do wyraenia wiadomej zgody na udzielenie wiadcze zdrowotnych

Prawo do poszanowania intymnoci i godnoci, w tym do godnego umierania,

do bezpieczestwa, poszanowania czasu pacjenta, do unikania niepotrzebnego
blu i cierpienia

Prawo do dokumentacji medycznej dotyczcej jego stanu zdrowia oraz

udzielonych mu wiadcze zdrowotnych

Prawo do poszanowania ycia prywatnego i rodzinnego, do odwiedzin,

kontaktu z bliskimi i dodatkowej opieki pielgnacyjnej ze strony osb bliskich bez
wzgldu na por dnia
Prawo do opieki duszpasterskiej zgodnie z wyznawan przez siebie religi

Prawo do dochodzenia swoich praw

Poszczeglne prawa mog by ograniczone w wyjtkowych sytuacjach,

np. w przypadku zagroenia epidemicznego.

uwaga

4
87

Co robi, jeli kto amie twoje prawa jako pacjenta?

Zgodnie z prawem do zaale pacjent moe zoy skarg na wiadczeniodawc.
Swoich praw moe dochodzi na drodze administracyjnej lub sdowej.

W przypadku wyboru drogi administracyjnej, swoj skarg i roszczenia pacjent moe skierowa do:
Rzecznika Praw Pacjenta (oglnopolska bezpatna infolinia Rzecznika Praw
Pacjenta: 800-190-590)

Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznika Praw Dziecka

Kierownika podmiotu leczniczego, w ktrym udzielane byo wiadczenie

Okrgowej Izby Lekarskiej

Okrgowej Izby Pielgniarek i Poonych

Okrgowej Rady Aptekarskiej

Krajowej Rady Diagnostw Laboratoryjnych

Masz prawo pyta:

Szczegowe informacje na temat polskich przepisw prawnych, dotyczcych praw

pacjenta znajdziesz na stronach:

Ministerstwa Zdrowia:
www.mz.gov.pl
w dziale Pacjenci

Narodowego Funduszu Zdrowia:

www.nfz.gov.pl
w dziale Informator/Prawa Pacjenta

Biuro Rzecznika Praw Pacjenta

www.bpp.gov.pl
w dziale Dla Pacjenta

Biuro Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej

www.prawapacjenta.eu
w dziale Prawa Pacjenta

4
88

Refundacja ze rodkw NFZ

www.damy-ra de.info

Choroba osoby bliskiej to, jak si okazuje, niemae obcienie

dla domowego budetu. Koszty mno si w zatrwaajcym
tempie, a budet pozostaje wci ten sam, a czasem nawet jest
mniejszy, gdy aby zaj si blisk osob, czonkowie rodzin
dotknitych chorob zmuszeni s do rezygnacji z pracy
zawodowej. Zadajemy sobie wwczas pytanie czy moemy
ograniczy nasze wydatki?
Z pewnoci warto wiedzie o kilku istotnych sprawach, ktre pomog nam ograniczy koszty.
Jednym ze sposobw oszczdzania jest refundacja wyrobw medycznych bdcych
przedmiotami ortopedycznymi i rodkw pomocniczych (w tym wyrobw chonnych do
inkontynencji).

refundacja rodkw pomocniczych

Dla kogo refundacja?
Do zakupu refundowanego ma prawo kady chory ubezpieczony na zasadach
okrelonych Ustaw z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych (j.t. Dz. U. 2008 r.,
Nr 164, poz. 1027 z pon. zm.)
Warto pamita, e w przypadku sprztu ortopedycznego czy innych rodkw pomocniczych
schemat uzyskania dofinansowania jest analogiczny, z zachowaniem przepisw szczegowych dla
wybranego sprztu lub innego rodka pomocniczego.

W przypadku osb dotknitych nietrzymaniem moczu zwizanym z chorob nowotworow,

niepenosprawnoci umysow, chorob ukadu nerwowego, wad rozwojow, dolegliwoci
osb z pcherzem neurogennym lub zaburzeniami funkcjonowania zwieraczy*, zgodnie
z obowizujcym rozporzdzeniem Ministra Zdrowia z dn. 6.12.2013 r. w sprawie wykazu
wyrobw medycznych wydawanych na zlecenie (Dz. U. 2013 r., poz. 1565), refundacj
(czciow) objte s nastpujce rodki pomocnicze:
pieluchomajtki
majtki chonne
pieluchy anatomiczne
wkady anatomiczne
podkady
* Szczegowa lista jednostek chorobowych, przy ktrych przysuguje refundacja znajduje si w rozporzdzeniu
Ministra Zdrowia z dn. 6 grudnia 2013 r.

4
89

Refundacja wyrobw chonnych obejmuje:

limit ilociowy w wysokoci 60 sztuk miesicznie

limit cenowy:
a) 77 z dla osb z chorob nowotworow (100% dopaty NFZ do limitu)
b) 90 z dla pozostaych chorych uprawnionych do refundacji (30% dopaty
NFZ do limitu)

W przypadku przekroczenia tej kwoty nadwyk w caoci pokrywa kupujcy.

Ustawa o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw
publicznych uwzgldnia wyjtki dla:
osb represjonowanych (posiadajcych odpowiedni dokument) w tym
przypadku maj one prawo do zakupu 60 szt. produktw chonnych miesicznie,
gdzie pacjent do wysokoci limitu cenowego nie ponosi adnej odpatnoci

cywilnych niewidomych ofiar dziaa wojennych

uprawnionego onierza lub pracownika w zakresie leczenia urazw

lub chorb nabytych podczas wykonywania zada poza granicami pastwa

Jak kupi wyrb refundowany? refundacja rodkw chonnych

Aby skorzysta z refundacji:

Odwied
lekarza
Udaj si do
oddziau NFZ
Kup produkty
refundowane

11
22
33

zapytaj o wyroby refundowane Seni

odbierz zlecenie wystawione przez lekarza
w postaci wniosku lub recepty

i...

i...

zarejestruj zlecenie
odbierz kart zaopatrzenia comiesicznego

lub...
lub...

udaj si do apteki
udaj si do sklepu medycznego
zadzwo na infolini refundacyjn

Zlecenie na zaopatrzenie comiesiczne moe by wystawione na okres nie duszy ni trzy kolejne
miesice. Zaopatrzenie w wyroby medyczne przysuguje wiadczeniobiorcom na zlecenie lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego. Kontynuacja zaopatrzenia
w wybrane wyroby medyczne przysuguje wiadczeniobiorcom take na zlecenie pielgniarki lub poonej
ubezpieczenia zdrowotnego.

Rejestracji zlecenia mona dokona na 3 sposoby:

osobicie

4
90

drog pocztow

przez penomocnika

Zlecenie naley zostawi w aptece lub sklepie medycznym (tak jak recept) podczas zakupw. Pamitaj
te, by podczas zakupw mie przy sobie kart zaopatrzenia comiesicznego. Farmaceuta lub
sprzedawca wypeni j i zwrci j Tobie.

Karta zaopatrzenia comiesicznego wana jest rok od daty jej wystawienia. Na niej odnotowujemy
kadorazowe zakupy wyrobw Seni.

www.damy-ra de.info

Systemem refundacyjnym objta jest szeroka oferta

dacja
wyrobw chonnych Seni:
Refun
wkady anatomiczne

pieluchy anatomiczne

pieluchomajtki, majtki chonne

podkady

Seni Lady, Seni Man

San Seni

Super Seni, Seni Optima,

Seni Kids

Seni Soft

Seni Active

Masz prawo pyta:

Wicej informacji o refundacji wyrobw chonnych na stronie: www.seni.pl

Wykaz wyrobw medycznych wydawanych na zlecenie osoby uprawnionej oraz pielgniarki

i poonej ubezpieczenia zdrowotnego, wraz z okreleniem limitw ich finansowania ze
rodkw publicznych i wysokoci udziau wasnego wiadczeniobiorcy, w tym limitu kryteriw
ich przyznawania, okresw uytkowania, zawiera zacznik do rozporzdzenia Ministra
Zdrowia z dnia 6.12.2013 r. w sprawie wykazu wyrobw medycznych wydawanych na zlecenie
(DZ. U. 2013 r.; poz. 1565).

Tu znajdziesz rwnie szczegow list jednostek chorobowych, przy ktrych wystpuje

refundacja.

Infolinie refundacyjne

Poniej znajduje si lista infolinii refundacyjnych zadzwo, zamw produkty i dowiedz si wicej
WOJEWDZTWO

POCZENIE

NUMER TELEFONU

bezpatne

Kujawsko-pomorskie

bezpatne
patne*

800 101 540

Lubuskie / Zachodniopomorskie

bezpatne

Lubelskie

patne*

800 156 037

800 538 061

Maopolskie

patne*

Dolnolskie / Opolskie

dzkie

Mazowieckie

Podkarpackie / witokrzyskie
Pomorskie
lskie

patne*
bezpatne
bezpatne
patne*

bezpatne
patne*

Warmisko-mazurskie

bezpatne
patne*

Wielkopolskie

patne*

* patne wg taryfy operatora

** poczenie z telefonw stacjonarnych

800 154 076**

56 612 32 43

81 747 90 77
42 681 17 17
12 656 12 54
800 183 022

801 100 057**

58 622 65 91

800 100 050**

32 368 85 19
800 333 950**
89 533 55 23
61 847 23 61
61 843 04 01

4
91

Refundacja opatrunkw specjalistycznych

Leczenie ran trudno gojcych si jest trudne. W zalenoci od stanu rany trwa okoo jednego do kilku
miesicy, jest wic sporym wyzwaniem dla rodzinnego budetu. Aby leczenie byo skuteczne i dobrze
dobrane, wymagana jest od pacjenta systematyczna wsppraca z personelem leczcym. Tylko lekarz lub
pielgniarka, na podstawie poprawnego rozpoznania procesw przebiegajcych w ranie, moe dokona
odpowiedniego doboru opatrunku.

Odpowiedni opatrunek jest warunkiem skutecznego procesu leczenia. Pacjent prowadzony przez lekarza
i majcy przez niego wypisywane recepty na opatrunki moe si dowiedzie, czy jego jednostka chorobowa
kwalifikuje go do otrzymania recepty uprawniajcej do zakupu opatrunkw w ramach refundacji.
Refundacja dotyczy dwch stanw chorobowych:

epidermolysis bullosa, czyli pcherzowego oddzielania si naskrka oraz przewlekego owrzodzenia.

W pierwszym przypadku opatrunek w ramach refundacji wydawany jest pacjentowi bezpatnie tj. do
wielkoci limitu refundacyjnego. Natomiast przy przewlekych owrzodzeniach refundacja obejmuje 70%
limitu refundacyjnego.
Epidermolysis bullosa opatrunek wydawany bezpatnie do wielkoci limitu refundacyjnego

Przewleke owrzodzenie opatrunek wydawany za 30% limitu refundacyjnego

Podstaw do ubiegania si o refundacj jest prawidowo wypeniona recepta. Na recepcie, oprcz

podstawowych danych pacjenta, musi by podana pena nazwa opatrunku, jego wymiar oraz ilo
opatrunkw wymaganych do przeprowadzenia terapii. Recepta osb uprawnionych do skorzystania
z refundacji w przypadku przewlekego owrzodzenia musi jeszcze zawiera oznaczony poziom
odpatnoci R-ryczat 30%, 50% lub 100% odpatnoci.

Bez podania dokadnego sposobu dawkowania farmaceuta moe wyda dwa

najmniejsze opakowania opatrunku, czyli dwie sztuki; podajc dokadny sposb
dawkowania, mona wypisa opatrunki na maksymalnie 3-miesiczn kuracj.

Spord opatrunkw Medisorb refundacj objte s:

Medisorb A opatrunek sucy do kontroli wysiku polecany do ran
powierzchniowych i gbokich z duym lub rednim poziomem wysiku

Medisorb P przylepny opatrunek sucy do kontroli wysiku polecany do ran

powierzchniowych z duym lub rednim poziomem wysiku

Medisorb P Plus nieprzylepny opatrunek sucy do kontroli wysiku polecany

do ran powierzchniowych z duym lub rednim poziomem wysiku

Medisorb H opatrunek sucy do kontroli wysiku polecany do ran

powierzchniowych ze rednim poziomem wysiku

4
92

Medisorb G opatrunek jaowy hydroelowy sucy do oczyszczania

i uwalniania ran z czarn, lub t rozpywn martwic

uwaga

www.damy-ra de.info

Poniej przedstawiona jest tabela z odpatnoci, jak poniesie pacjent w aptece przy zakupie
opatrunku refundowanego dla jednostki chorobowej przewleke owrzodzenia.

Urzdowe ceny detaliczne oraz wysokoci opaty pacjenta dla refundowanych opatrunkw
Medisorb w aptekach:

Poziom cen poszczeglnych wyrobw objtych refundacj reguluje w drodze

rozporzdzenia Minister Zdrowia wykaz cen urzdowych, hurtowych
i detalicznych produktw leczniczych i wyrobw medycznych.

tabela cen z/bez refundacji

nazwa
opatrunku

rozmiar
opatrunku

cena za szt.
bez refundacji

Epidermiolisis
buloza
cena za szt.
z refundacj

Medisorb A

10x10

10,62

0,54

3,56

Medisorb H

10x10

7,61

0,65

2,74

Medisorb H

15x15

15,43

0,00

4,63

Medisorb H

20x20

27,08

0,00

8,12

Medisorb P

10x10

7,73

0,41

2,61

Medisorb P

15x15

20,25

3,79

8,73

Medisorb P

20x20

27,28

0,00

8,18

Medisorb P Plus

10x10

7,50

0,18

2,38

15g

16,1

3,24

7,1

Medisorb G

przewleke
owrzodzenia
cena za szt.
z refundacj

*Wysoko cen zostaa podana w oparciu o decyzj Ministra Zdrowia obowizujc do dnia 31.12.2015 roku.

4
93

Gdzie kupisz produkty Seni:

Zakupy

Apteki

Sklepy medyczne

Sklepy internetowe
www.blizejciebie.pl

pod numerami infolinii

numery telefonw znajd Pastwo
na stronie 91 prezentowanego poradnika.
Polecane strony internetowe:
www.seni.pl www.na-rany.pl

www.matopat.pl

www.damy-rade.info

Znajdz nasz profil na www.facebook.com/damyrade.info

94

Jak dobra odpowiedni produkt chonny

przy nietrzymaniu moczu?
1

Okrel stopie nietrzymania moczu

Na podstawie kilkudniowych obserwacji wystpowania nietrzymania moczu okrel czstotliwo

oraz orientacyjn ilo niekontrolowanego wycieku moczu.
Zaznacz, jaki wedug Ciebie jest stopie nietrzymania moczu (inkontynencji):
LEKKI

zdarza si popuci
niewielk ilo moczu
midzy wizytami
w toalecie

Czy dodatkowo
pojawia si
nietrzymanie kau?

nietrzymanie moczu jest

czste i obfite, cakowity
brak kontroli nad
wydalaniem moczu

nietrzymanie moczu
zdarza si czsto
i jest do obfite

TAK

NIE

Okrel stan fizyczny osoby, dla ktrej dobierany jest produkt chonny
CHODZI SAMODZIELNIE
samodzielnie wychodzi
z domu, prowadzi
aktywny tryb ycia

CIKI

REDNI

PORUSZA SI Z POMOC
ze wsparciem laski,
balkonika,
przemieszcza si na wzku

STALE POZOSTAJE W KU

Dobierz odpowiedni rozmiar produktu

Uywajc miary krawieckiej, zmierz obwd w biodrach i w talii. Nastpnie odnie te wartoci do rozmiarw
wyrobw chonnych Seni ujtych w tabeli.
TALIA
BIODRA

dobrany rozmiar

Przykad jak dobra odpowiedni rozmiar w przypadku pieluchomajtek.

Jeli oba wymiary: obwd talii i bioder mieszcz si

w jednym z podanych w tabeli przedziaw
ten rozmiar wybierz.

92

TALIA
BIODRA

104

majtki chonne

Jeli wymiary talii i bioder znajduj si w dwch rnych

przedziaach, wybierz rozmiar na podstawie wymiaru
wikszego.

Medium

TALIA
BIODRA

waciwy rozmiar

pieluchomajtki

przedzia w cm

rozmiar

55-85
80-110
100-135
120-160

Small
Medium
Large
Extra Large

przedzia w cm
40-60
55-80
75-110
100-150
130-170

rozmiar
Extra Small
Small
Medium
Large
Extra Large

97

Large

120

waciwy rozmiar

pieluchy

przedzia w cm
70-105
80-125
105-155

Z uzupenionymi punktami 1 , 2 i 3 udaj si do Apteki

lub Sklepu Medycznego, aby naby odpowiedni wyrb chonny.

z regulowanym
pasem biodrowym

rozmiar

Medium
Large
Extra Large

Profilaktyka przeciwodleynowa obejmuje:

Odpowiedni higien i ochron skry
Oczyszczanie skry preparatami
bez zawartoci myda.

1. lotion myjco-natuszczajcy
2. pianka myjco-pielgnujca
3. chusteczki nasczane

P
O
T
S

M
O
I
N
E
Z
R
A
P
D
O

ODDYCHAJCE

Skuteczn ochron skry preparatami Stosowanie oddychajcych wyrobw

nakadanymi bezporednio przed
chonnych dostosowanych do potrzeb
zaoeniem wyrobu chonnego.
chorego odpowiednia chonno,
rozmiar oraz prawidowe zakadanie
produktu.

1. krem ochronny z tlenkiem cynku

2. krem ochronny z arginin

Popraw ukrwienia
Zachcanie podopiecznego
do samodzielnego
(lub ze wsparciem) poruszania si
lub zmiany pozycji w ku
minimum co 1,5 2 godziny.

Pobudzanie mikrokrenia krwi

poprzez masae, stosowanie
preparatw aktywizujcych skr.

Sta obserwacj skry pod ktem

zmian kolorytu, ktry wskazywaby
na niedokrwienie.

1. el aktywizujcy
2. olejek pielgnacyjny

Dbao o prawidowe otoczenie

Stosowanie bielizny pocielowej
i osobistej wycznie z naturalnych
tkanin np. z baweny.

Stosowanie materacy
przeciwodleynowych oraz wakw,
poduszek, podprek i klinw, aby
zapewni komfortowe uoenie ciaa
i ograniczy ucisk.

Unikanie kontaktu skry z dranicymi

elementami takimi jak guziki, rzepy,
zamki, zagicia na pocieli,
zabrudzenia.

Jeli jednak dojdzie do powstania ran odleynowych, konieczne jest

szybkie dziaanie. Nie lecz zmian odleynowych na wasn rk zawsze konsultuj si
z lekarzem lub pielgniark.
Szczegowe informacje na temat ran, ktre trudno si goj znajdziesz na stronie internetowej:

www.na-rany.pl

polska marka obecna w ponad

50 krajach na 6 kontynentach

Seni to w Polsce najbogatsza oferta produktw chonnych

i pielgnacyjnych dla osb z nietrzymaniem moczu.

Jako

zaufanie potwierdzone badaniami

Seni marka najczciej wybierana w Polsce spord produktw do inkontynencji.*

Profesjonalizm

*rdo: Badanie omnibusowe konsumenckie, 6-17.05.2013

Seni to nie tylko produkty

Organizujemy i realizujemy lokalne oraz midzynarodowe projekty edukacyjne i wydawnicze.

Odpowiedzialno

Midzynarodowa Konferencja Opieki Dugoterminowej

Europejskie Centrum Opieki Dugoterminowej
Szkoa Policealna dla Opiekunw Medycznych
MEDI Forum Opieki Dugoterminowej kwartalnik

jestemy z tymi, ktrzy nas potrzebuj

Naszymi dziaaniami wspieramy osoby niesamodzielne, niepenosprawne i ich opiekunw.

www.seni.pl

Partner projektu

www.damy-rade.info