Sowa i zwroty podstawowe

Rumun - romn (romyn)

jzyk rumuski - limba romn (limba romyne)
jzyk polski - limba polonez (limba poloneze)
Cze! - Salut! (salut)
Dzie dobry - Buna dimineata
Do widzenia - La revedere (la rewedere)
Dobrych snw - vise placute
Na razie - Pa (pa) - czasem w Siedmiogrodzie uywa si rwnie sowa
"servus" (serwus)
Prosz - V rog (we rog)
Dzikuj - Mulumesc (mulcumesk), bd mersi
Przepraszam - mi pare ru (ymi pare ru), bd pardon (pardon)
Tak - Da (da)
Nie - Nu (nu)
Nie rozumiem - Nu neleg (nu ynceleg)
Czy mwisz po polsku? - Vorbii polonez? (worbici poloneze)
Prosz powtrzy - V rog s repetai asta (we rog se repetaci asta)
Jak masz na imi? - Cum v numii? (kum we numici)
Mam na imi... - Numele meu este... (numele meu este...)
Jak leci? - Ce faci? (cie fa)
Dobrze, dzikuj - Mulumesc, foarte bine (mulcumesk, foarte bine)
Ile masz lat - Cati ani ai ?
Skd jeste - De unde eti?
Kocham Ci - Te iubesc.
Tsknie za Tob - Mi-e dor de tine.
Smacznego - Pofte buna!
Musz i - Trebuie sa plec.

Dialog n romn - Binee

numele meu
este... [numele me jeste] moje nazwisko to...

Marie din Frana: Salut, Ion!

sunt din Polonia - jestem z

Polski

cine este acesta? cine este

aceasta? - kto to jest?

Ion din Romnia: Salut!

Vorbii romn?
Marie: Da, numai nu neleg
totul.
Ion: Ce faci?
Marie: Ce? Nu neleg,
pardon, Ion.
Ion: Eh, pa, Marie.
Marie: La revedere, Ion!

Sowniczek do dialogu

romn = limba romn,

zwykle skraca si pen
nazw jzyka.

numai - tylko, ledwie

totul - wszystko

ce? - co?

din Frana - z Francji

din Romnia - z Rumunii

doar - tylko

m numesc... [me numesk] nazywam si...

pomaraczowy

Liczby i numery

popielaty

- gri

rowy

- roz

zielony
ty

1 unu (unu)
2 doi (doj), dou (do) (w zalenoci
od formy rzeczownika)
3 trei (trej)
4 patru (patru)

- portocaliu

- verde
- galben

Miesice
stycze - ianuarie

5 cinci (czincz)

luty - februarie

6 ase (szase)

marzec - martie

7 apte (szapte)
8 opt (opt)

kwiecie - aprilie
maj - mai

9 nou (no)

czerwiec - iunie

10 zece (zecze)
11 unsprezece (un-sprezecze)
12 doisprezece (doj-sprezecze)
13 treisprezece (trej-sprezecze)
20 douzeci (dozecz)
21 douzeci i unu (dozecz szi unu)
22 douzeci i doi (dozecz szi doj)
30 treizeci (trejzecz)

lipiec - iulie
sierpie - august
wrzesie - septembrie
padziernik - octombrie
listopad - noiembrie
grudzie - decembrie

Dni

40 patruzeci (patruzecz)

Poniedziaek - luni

50 cincizeci (czinczzecz)

Wtorek - mari

60 asezeci (szajzecz)

roda - miercuri

70 aptezeci (szaptezecz)

Czwartek - joi [oj]

80 optzeci (optzecz)

Pitek - vineri

90 nouzeci (nozecz)

Sobota - smbt

100 o sut (o sut)

Niedziela - duminic

200 dou sute (...)

300 trei sute (...)
1000 o mie (o mije)
2000 dou mii (do mij)
1,000,000 un milion (un milion)

Kolory
biay
bkitny
brzowy
czarny

- alb
- azuriu, bleu
- maro
- negru

czerwony

- rou

fioletowy

- violet

niebieski

- albastru, bleu

1.

eu n-am

2.

tu n-a

Czasowniki

3.

el,ea n-are

a f by (czasownik nieregularny)

4.

noi n-avem

1.

eu sunt

5.

voi n-avei

2.

tu eti

6.

ei, ele n-au

3.

el, ea este

4.

noi suntem

5.

voi suntei

6.

ei, ele sunt

czasowniki grupy III (jest ich

najwicej)
a scrie pisa (nieregularny)

ZAPRZECZENIE
1.

eu nu sunt (krtka forma)nu-s

2.

tu nu eti

3.

el, ea nu este lub nu e, nu-i

4.

noi nu suntem

5.

voi nu suntei

6.

ei, ele nu sunt lub nu-s

czasowniki grupy I i ich odmina

przez osoby
a sta sta, mieszka, by w danym
miejscu
1.

eu (ja) stau

2.

tu (ty) stai

3.

el, ea (on, ona) st

4.

noi (my) stm

5.

voi (wy) stai

6.

ei, ele (oni, one) stau

a da da
1.

eu dau

2.

tu dai

3.

el,ea d

4.

noi dm

5.

voi dai

6.

ei, ele dau

czasowniki grupy II
a avea mie

1.

eu am

2.

tu ai

3.

el,ea are

4.

noi avem

5.

voi avei

6.

ei, ele au

ZAPRZECZENIE

a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a

1.

eu scriu

2.

tu scrii

3.

el, ea scrie

4.

noi scriem

5.

voi scriei

6.

ei, ele scriu

fi - by
avea - mie
vrea - chcie
bea - pi
mnca - je
citi - czyta
scrie - pisa
cnta -piewa
locui - mieszka
nva - uczy si
se numi - nazywa si

a primit dosta

Pricin przyczyna

bunica babcia (bunia)

Prieten przyjaciel

Leksyka:

a se pregtete przygotowywa
si

Prognoz prognoza

Da tak

sfinenie wito

Nu nie

pia plac, rynek

Ba da! No ba! Tak!

a povesti opowiada

Hai! Haide!

drag! droga!

M! B!

Dragul meu mj drogi!

Drace! wulg. o cholera! (diable!)

Cu dragoste z wyrazami mioci

Poftim! prosz

Sigur pewny

Ceau! pa!

Sigur c da! jasne, e tak!

Servus cze

* Ce groaznic! ale straszne

Ce? co?

* Ce grozav! ale wietne

Nici aden, nic

Vinovat oskarony

Croitori krawiec (krojczy)

A dovedi - dowie czego

Dar prezent

A gzdui goci kogo

Obicei zwyczaj

A goli oprnia

Ceai herbata

A goni opuszcza

Caiet noter, kajet (z fr.)

A hrni karmi

Istorie - historia

A ieftini tanie

Fasole fasola

A mbolnvi zachorowa

Orez ry

a nadajdui mie nadziej

Pahar szklanka

otrav trucizna

Mam mama

obinuit przyzwyczajony

Tat tata

a paz strzec

osea szosa, droga

a plti paci

iute ostry (ljut)

a primi przyj

strin obcy (strani)

a rni zrani

troi tryptyk (trjca)

a sfrit skoczy

zmeu smok (zmaj)

a slbi schudn

ochi oko, oczy

a oapt szepta

coco kogut

a topi topi

pantof but

a edea - siedzie

* pod most

papuci kapcie

* dupa po (dupa romana - po

rumusku)

plug pug

* pierdut zgubiony
* a pierde zgubi
Spate z powrotem (cz. Zptky)
Mil miosierdzie
a trebuie potrzebowa (trebam)
Cui trebuie sa-i dau cartea?
Komu mam da ksik?
a citeti czyta

a pluti pyn
podea podoga
a poseda posiada
poveste bajka
Prag prg
Praf kurz, proch
A prjit pray, smay
A prpastie przepa

Prostnac bawan
Pulp misz
Puc strzelba
Rzboi wojna
Risip rozrzutno
A se rumeni rumieni si
Palcint nalenik
Samavolnic samowolny
Sanie sanie
Spun mydo
Slab saby
Slnin sonina
Smntn mietana
Suc sok
apc czapka
unc szynka
tavan sufit
temelie podbudowa, baza
treaz trzewy
a trebui musie
umil pokorny
a umili upokorzy
val fala
vsl - wioso
vsla - wiolarz
vduv wdowiec
veselie rado
vrabie wrbel
vreme czas
zid mur
zidar murarz
duh duch, dusza
a dovedi dowie
dovada - dowd
baca - rum. baciu
cap - rum. ap
filianka - rum. filigean
gawra - rum. gaura
koczkodan - rum. cocodn
(dziwolg)

koliba - rum. colib (chata, szaas)

nevast ona, niewiasta

koszary - rum. caare

dragoste - mio

mamayga - ukr. < rum. mamaliga

iubire kochanie, mio

tyca (serwatka owcza) - rum.

jinti

take wiele nazw czci ciaa oraz

innych zwizanych z natur,
gospodarstwem wiejskim,
rolnictwem, hodowl byda,
organizacj spoeczn czy
wojskowoci.

hajduk hajduk
bryndza brnz (ser)
kaua - balt (odpowiednik
polskiego boto)
bruzda brazd

Boier, termin okrelajcy

rumuskiego szlachcica, to
pierwotnie twr sowiaski.

voievod, tytu redniowiecznych

ksit rumuskich.
Podobne pochodzenie cechuje
ponadto wiele przedrostkw i
przyrostkw, przy pomocy ktrych
tworzy si bogate rodziny sw, co
nadaje jzykowi rumuskiemu
wyczuwalny oglny koloryt
sowiaski.