Matematyka P

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA
OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z MATEMATYKI
OD ROKU SZKOLNEGO
2014/2015
Materiay do Informatora opracowano w ramach projektu Pilota nowych egzaminw maturalnych,

Dziaanie 3.2. Rozwj systemu egzaminw zewntrznych,
Priorytet III Wysoka jako systemu owiaty,
Program Operacyjny Kapita Ludzki.
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z MATEMATYKI
OD ROKU SZKOLNEGO
2014/2015
opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn

we wsppracy z okrgowymi komisjami egzaminacyjnymi
w Gdasku, Jaworznie, Krakowie, odzi,
omy, Poznaniu, Warszawie i we Wrocawiu
Centralna Komisja Egzaminacyjna

Warszawa 2013
Centralna Komisja Egzaminacyjna

ul. Jzefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa
tel. 22 536 65 00
ckesekr@cke.edu.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku

ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdask
tel. 58 320 55 90
komisja@oke.gda.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie

ul. Adama Mickiewicza 4, 43-600 Jaworzno
tel. 32 616 33 99
oke@oke.jaworzno.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

os. Szkolne 37, 31-978 Krakw
tel. 12 683 21 01
oke@oke.krakow.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy

ul. Nowa 2, 18-400 oma
tel. 86 216 44 95
sekretariat@oke.lomza.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi

ul. Ksawerego Praussa 4, 94-203 d
tel. 42 634 91 33
komisja@komisja.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

ul. Gronowa 22, 61-655 Pozna
tel. 61 854 01 60
sekretariat@oke.poznan.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa
tel. 22 457 03 35
info@oke.waw.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu

ul. Tadeusza Zieliskiego 57, 53-533 Wrocaw
tel. 71 785 18 94
sekretariat@oke.wroc.pl
Spis treci
Wstp ..
1. Opis egzaminu maturalnego z matematyki .............
2. Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych .......
11
3. Przykady zada wraz z rozwizaniami i opisem sposobu przyznawania punktw ..
14
4. Przykadowe zadania z matematyki na poziomie podstawowym wraz z rozwizaniami ..
41
5. Przykadowe zadania z matematyki na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami ..
65
6. Informacja o egzaminie maturalnym z matematyki dla absolwentw niesyszcych ...
111
6.1. Egzamin maturalny z matematyki dla absolwentw niesyszcych ...

6.2. Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych ...
6.3. Przykady zada wraz z rozwizaniami i opisem sposobu przyznawania punktw ...
6.4. Przykadowe zadania z matematyki na poziomie podstawowym dla absolwentw
niesyszcych wraz z rozwizaniami ....
6.4. Przykadowe zadania z matematyki na poziomie rozszerzonym dla absolwentw
niesyszcych wraz z rozwizaniami ....
111
112
115
Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych

od 2015 roku
142
157
173
Wstp
Wstp
Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015 jest

podzielony na sze czci.
CZ 1. zawiera oglne informacje dotyczce egzaminu maturalnego z matematyki oraz
krtki opis arkuszy egzaminacyjnych dla poziomu podstawowego i rozszerzonego.
CZ 2. przedstawia podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych wraz
z przykadowymi sposobami przydziau punktw za poszczeglne fazy rozwizania.
CZ 3. zawiera przykady zada otwartych wraz z rozwizaniami, opisem sposobu
przyznawania punktw i uwagami, ktre mog by przydatne w gbszym zrozumieniu
przedstawionych w czci 2. zasad oceniania.
CZ 4. zawiera przykadowe zadania, jakie mog pojawi si w arkuszach maturalnych na
egzaminie z matematyki na poziomie podstawowym. Do kadego zadania:
przypisano najwaniejsze wymagania oglne i szczegowe z podstawy programowej
ksztacenia oglnego, do ktrych to zadanie si odnosi
podano przykadowe rozwizania jedno lub wicej.
CZ 5. zawiera przykadowe zadania, jakie mog pojawi si w arkuszach maturalnych na
egzaminie z matematyki na poziomie rozszerzonym. Podobnie jak w poprzedniej czci do
kadego zadania:
przypisano najwaniejsze wymagania oglne i szczegowe z podstawy programowej
ksztacenia oglnego, do ktrych to zadanie si odnosi,
podano jedno lub kilka przykadowych rozwiza.
CZ 6. przedstawia informacje o egzaminie maturalnym dla absolwentw niesyszcych.
Zadania w Informatorze:
nie wyczerpuj wszystkich typw zada, ktre mog wystpi w arkuszach
egzaminacyjnych,
nie ilustruj wszystkich wymaga z matematyki zawartych w podstawie programowej.
Informator nie moe by zatem jedyn ani nawet gwn wskazwk do planowania procesu
ksztacenia matematycznego w szkole ponadgimnazjalnej. Tylko realizacja wszystkich
wymaga z podstawy programowej moe zapewni wszechstronne wyksztacenie uczniw
szk ponadgimnazjalnych i ich waciwe przygotowanie do egzaminu maturalnego.
Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015
Przed przystpieniem do dalszej lektury Informatora warto zapozna si z oglnymi zasadami

obowizujcymi na egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015. S one okrelone
w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie
warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniw i suchaczy oraz
sposobu przeprowadzania sprawdzianw i egzaminw w szkoach publicznych (Dz.U. nr 83,
poz. 562, z pn. zm.), w tym w szczeglnoci w rozporzdzeniu z 25 kwietnia 2013 r.
zmieniajcym powysze rozporzdzenie (Dz.U. z 2013 r., poz. 520), oraz w skrconej
formie w czci oglnej Informatora o egzaminie maturalnym od roku szkolnego
2014/2015, dostpnej na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
(www.cke.edu.pl) oraz na stronach internetowych okrgowych komisji egzaminacyjnych.
Opis egzaminu
1.
Opis egzaminu maturalnego z matematyki
Matematyka jest obecna na sprawdzianie w szkole podstawowej, na egzaminie gimnazjalnym

i na maturze. Na egzaminie maturalnym sprawdza si, w jakim stopniu abiturient spenia
wymagania z matematyki w zakresie okrelonym podstaw programow ksztacenia oglnego
dla IV etapu edukacyjnego. Poszczeglne zadania zestawu egzaminacyjnego mog te,
w myl zasady kumulatywnoci przyjtej w podstawie, odnosi si do wymaga przypisanych
do etapw wczeniejszych (I, II oraz III).
Podstawa programowa dzieli wymagania na szczegowe i oglne oraz wyodrbnia te, ktre
powinny by zrealizowane na poziomie rozszerzonym. Wymagania szczegowe odwouj si
do cile okrelonych wiadomoci i konkretnych umiejtnoci. Podstawowe znaczenie maj
wymagania oglne, jako syntetyczne ujcie nadrzdnych celw ksztacenia, stanowice
odpowied na pytanie, po co uczymy matematyki; informuj, jak rozumie podporzdkowane
im wymagania szczegowe. Poziom opanowania wymaga szczegowych jest tym wyszy,
im lepiej suy osigniciu celw okrelonych w wymaganiach oglnych.
Egzamin maturalny z matematyki, jako przedmiotu obowizkowego, jest zdawany na
poziomie podstawowym. Jeli matematyka zostaa wybrana jako przedmiot dodatkowy,
egzamin jest zdawany rwnie na poziomie rozszerzonym. Zadania egzaminacyjne z matematyki mog na obu poziomach mie form zamknit lub otwart.
W porwnaniu z dotychczasowym egzaminem maturalnym struktura egzaminu na poziomie
podstawowym pozostanie bez zmian.
Egzamin na poziomie rozszerzonym zmieni si tak, by lepiej zmierzy, w jakim stopniu
zdajcy speniaj wymagania oglne podstawy programowej. W efekcie, mniej bdzie
rozbudowanych zada sprawdzajcych znajomo algorytmw i umiejtno posugiwania si
nimi w typowych zastosowaniach, wicej natomiast zada sprawdzajcych rozumienie poj
matematycznych oraz umiejtno dobierania wasnych strategii matematycznych do
nietypowych warunkw. W szczeglnoci oznacza to, e wymagania szczegowe przypisane
w podstawie programowej do wczeniejszych etapw ksztacenia mog pojawi si w nowym
kontekcie. Dobrym przykadem takiej sytuacji moe by zastosowanie twierdzenia
Pitagorasa do obliczenia pola przekroju ostrosupa, w szczeglnoci takiego ostrosupa, ktry
nie jest prawidowy.
10
Opis arkusza dla poziomu podstawowego

Arkusz egzaminacyjny skada si z trzech grup zada.
I grupa zawiera zadania zamknite. Dla kadego z tych zada s podane cztery
odpowiedzi, z ktrych tylko jedna jest poprawna. Kade zadanie z tej grupy jest
punktowane w skali 01. Zdajcy wskazuje waciw odpowied, zaznaczajc swoj
decyzj na karcie odpowiedzi.
II grupa zawiera zadania otwarte krtkiej odpowiedzi. Zdajcy podaje krtkie
uzasadnienie swojej odpowiedzi. Zadania z tej grupy punktowane s w skali 02.
III grupa zawiera zadania otwarte rozszerzonej odpowiedzi. Zadania te wymagaj
starannego zaplanowania strategii rozwizania oraz przedstawienia sposobu
rozumowania i s punktowane w skali 04, 05 albo 06.
Opis arkusza dla poziomu rozszerzonego
Arkusz egzaminacyjny skada si z trzech grup zada.
I grupa zawiera zadania zamknite. Dla kadego z tych zada zdajcy wskazuje waciw
odpowied, zaznaczajc swoj decyzj na karcie odpowiedzi. Zadania punktowane s
w skali 0-1.
II grupa zawiera zadania otwarte krtkiej odpowiedzi, w tym zadania z kodowan
odpowiedzi. Zadania te punktowane s w skali 02, 03 albo 04.
W zadaniach z kodowan odpowiedzi zdajcy udziela odpowiedzi wpisujc dane
cyfry otrzymanego wyniku do odpowiedniej tabeli. Ocenie podlega tylko zakodowana
odpowied.
III grupa zawiera zadania otwarte rozszerzonej odpowiedzi. Rozwizujc zadania z tej
grupy, zdajcy w szczeglnoci ma wykaza si umiejtnoci rozumowania oraz
dobierania wasnych strategii matematycznych do nietypowych warunkw. Zadania te
punktowane s w skali 05, 06 albo 07.
Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych
2.
11
W zadaniach krtkiej odpowiedzi zdajcy otrzymuje 1 lub 2 punkty za rozwizanie, ktrego

nie doprowadzi do koca lub w ktrym popeni pewne bdy. Okrelony jest jednak
minimalny postp, ktry w tym rozwizaniu musi by osignity, by otrzyma 1 punkt, oraz
okrelone jest, jak zaawansowane powinno by rozwizanie, by mona byo je oceni na
2 punkty.
W rozwizaniach zada rozszerzonej odpowiedzi zostaje wyrniona najwaniejsza faza,
nazywana pokonaniem zasadniczych trudnoci zadania. Przyjto zasad, e za pokonanie
zasadniczych trudnoci zadania przyznaje si co najmniej poow punktw, jakie zdajcy
otrzymaby za bezbdne rozwizanie tego zadania. Tak wic w zadaniu za 4 punkty, za
pokonanie zasadniczych trudnoci, przyznajemy 2 lub 3 punkty (zalenie od zadania).
W zadaniu za 5 punktw za t faz na og przyznajemy 3 punkty. W zadaniach za 6 punktw
na og 3 lub 4 punkty. Wyrnienie w rozwizaniu zadania rozszerzonej odpowiedzi fazy
pokonania zasadniczych trudnoci zadania powoduje nastpnie wyrnienie kilku innych faz.
Przed pokonaniem zasadniczych trudnoci zadania wyrniamy jeszcze jedn lub dwie fazy je
poprzedzajce: dokonanie niewielkiego postpu, ktry jednak jest konieczny dla rozwizania
zadania oraz dokonanie istotnego postpu w rozwizaniu zadania. Zdajcy, ktry pokona
zasadnicze trudnoci zadania, mg na tym poprzesta lub mg kontynuowa rozwizanie.
Wyrniamy wan kategori rozwiza, w ktrych zdajcy pokona zasadnicze trudnoci
zadania i kontynuowa rozwizanie do koca, jednak w rozwizaniu popeni bdy
niewpywajce na poprawno caego rozumowania (na przykad nieistotne dla caego
rozumowania bdy rachunkowe lub niektre bdy nieuwagi). Analogicznie wyrniamy
kategori pokonania zasadniczych trudnoci z nieistotnymi bdami. W kadym przypadku
okrelana jest liczba punktw przyznawana za rozwizania w kadej (lub niektrych)
z powyszych kategorii. Naley podkreli, e schemat oceniania rozwizania zadania jest
traktowany jako integralna cz zadania; na og ten schemat oceniania uwzgldnia
wszystkie typowe sposoby rozwizania i czasami rwnie niektre nietypowe.
Zatem w zadaniu za 3 punkty:
1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................... 0 pkt
2. rozwizanie, w ktrym jest istotny postp, ale nie zostay pokonane zasadnicze
trudnoci zadania ................................................................................................. .1 pkt
3. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, ale zadanie nie zostao rozwizane
bezbdnie .. .......................................................................................................... 2 pkt
4. zadanie zostao rozwizane bezbdnie . ................................................................ 3 pkt
12
Natomiast w zadaniu za 4 punkty:

1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................. .0 pkt
2. zosta dokonany istotny postp w rozwizaniu zadania, ale nie zostay pokonane
zasadnicze trudnoci zadania lub zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania,
lub w trakcie pokonywania zasadniczych trudnoci zadania zostay popenione bdy,
usterki . ................................................................................................................. 1 pkt
3. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania i zdajcy na tym poprzesta lub bdnie
kontynuowa rozwizanie . ................................................................................. ...2 pkt
4. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, zdajcy doprowadzi rozwizanie
do koca, ale rozwizanie zadania zawiera bdy, usterki ................................... ..3 pkt
5. zadanie zostao rozwizane bezbdnie ............................................................... ..4 pkt
Poniej zamieszczone zostay przykadowe sposoby przydziau punktw za poszczeglne fazy
rozwizania zada rozszerzonej odpowiedzi.
Najprostszy podzia punktw za rozwizanie zadania za 5 punktw wyglda nastpujco:
1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................ ..0 pkt
zasadnicze trudnoci zadania .............................................................................. . 1 pkt
3. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, ale w trakcie ich pokonywania zostay
popenione bdy, usterki ..................................................................................... 2 pkt
4. zasadnicze trudnoci zadania zostay pokonane bezbdnie i zdajcy na tym poprzesta
lub bdnie kontynuowa rozwizanie ................................................................... 3 pkt
5. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, zdajcy doprowadzi rozwizanie do
koca, jednak rozwizanie zadania zawiera usterki (bdy rachunkowe, zgubienie
rozwiza, brak wyboru waciwych rozwiza itp.) ........................................... .4 pkt
A oto inny przydzia punktw w zadaniu za 5 punktw :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................. .0 pkt

rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do
cakowitego rozwizania zadania ......................................................................... 1 pkt
zosta dokonany istotny postp w rozwizaniu zadania, ale nie zostay pokonane
rozwizanie zadania nie zostao doprowadzone do koca, ale w trakcie pokonywania
zasadniczych trudnoci zadania zostay popenione bdy, usterki ...................... ..2 pkt
zasadnicze trudnoci zadania zostay pokonane bezbdnie i zdajcy na tym poprzesta
lub bdnie kontynuowa rozwizanie .................................................................. .3 pkt
zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, zdajcy doprowadzi rozwizanie do
rozwiza, brak wyboru waciwych rozwiza itp.) .......................................... ..4 pkt
zadanie zostao rozwizane bezbdnie ................................................................ .5 pkt
13
Przykadowy sposb przydziau punktw w zadaniu za 6 punktw:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................. .0 pkt

rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do
cakowitego rozwizania zadania ........................................................................ .1 pkt
zosta dokonany istotny postp w rozwizaniu zadania, ale nie zostay pokonane
zasadnicze trudnoci zadania ................................................................................ 2 pkt
zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, rozwizanie zadania nie zostao
doprowadzone do koca, ale w trakcie pokonywania zasadniczych trudnoci zadania
zostay popenione bdy, usterki ......................................................................... .3 pkt
zasadnicze trudnoci zadania zostay pokonane bezbdnie i zdajcy na tym poprzesta
zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, zdajcy doprowadzi rozwizanie do
rozwiza, brak wyboru waciwych rozwiza itp.) ........................................... .5 pkt
zadanie zostao rozwizane bezbdnie ................................................................. 6 pkt
Celem peniejszego zilustrowania sposobu oceniania zada otwartych, na nastpnych stronach

zamieszczone zostay przykady zada wraz z rozwizaniami, opisem sposobu przyznawania
punktw i uwagami, ktre mog by przydatne w gbszym zrozumieniu przedstawionych
powyej regu oceniania.
14
3.
Przykady zada wraz z rozwizaniami i opisem sposobu przyznawania punktw
Zadanie I (03)
Dany jest ostroktny trjkt rwnoramienny ABC, w ktrym AC BC . Na bokach, na
zewntrz trjkta ABC, zbudowano kwadraty ABDE, BCFG i ACHJ. Wyka, e pola
trjktw AHE i BEG s rwne.
Rozwizanie
Omwimy cztery sposoby rozwizania tego zadania.
Sposb I (trygonometryczny)
Przyjmijmy oznaczenia:
AB AE a,
AC BC BG b,
BAC ABC .
Rozwizanie tym sposobem polega na obliczeniu obu szukanych pl za pomoc a, b i .

Mamy bowiem:
PAHE
1
AE AH sin EAH ,
2
PBEG
1
BE BG sin EBG .
2
Zauwamy, e: AE a oraz BG b . Obliczamy dugoci odcinkw AH i BE oraz

wyraamy za pomoc miary ktw EAH i EBG.
Mamy:
AH b 2 ,
BE a 2 .
15
Poniewa trjkt ABC jest rwnoramienny i ostroktny, wic 45 . Nastpnie
EAB BAC CAH 90 45 135 135 45 180 ,

a wic kt wypuky EAH jest rwny
360 135 225 .

Podobnie,
GBC ABC EBA 90 45 135 135 45 180 ,

a wic kt wypuky EBG jest rwny
360 135 225 .

Zatem
EAH 225 EBG .

Std otrzymujemy
PAHE
1
1
AE AH sin EAH a b 2 sin 225
2
2
PBEG
1
1
BE BG sin EBG a 2 b sin 225 .
2
2
oraz
Std wynika, e PAHE PBEG , co koczy dowd.
Komentarz
Rozwizanie skada si z trzech krokw: obliczenie dugoci bokw AH i BE, wykazanie
rwnoci ktw EAH i EBG (np. przez wyznaczenie obu ktw za pomoc ) oraz
zastosowanie wzoru na pole trjkta.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania polega na obliczeniu wszystkich wielkoci
potrzebnych we wzorach na pole. Jeden z moliwych bdw zdajcych, na ktry naley
zwrci tu uwag, moe polega na zym zastosowaniu wzoru na pole trjkta
1
(np. pominicie wspczynnika ). Pomimo tego bdu zdajcy otrzymuje poprawny wynik.
2
W takim przypadku uznajemy rozwizanie za niedokoczone bezbdnie zostay pokonane
tylko zasadnicze trudnoci zadania. W tym rozwizaniu trudno oczekiwa wielu innych
rozwiza bdnych; maturzysta na og nie popeni bdu przy obliczaniu przektnej
kwadratu czy dodawaniu miar ktw. Mona natomiast spodziewa si rozwiza
czciowych, np. niedokoczonych. Niektre takie rozwizania omawiamy w uwagach
zamieszczonych po schemacie oceniania.
16
Schemat oceniania I sposobu rozwizania

Istotny postp ................................................................................................................. 1 pkt
Obliczenie dugoci bokw AH i BE za pomoc bokw AB i AC
lub
wykazanie, e EAH EBG .
Pokonanie zasadniczych trudnoci ............................................................................... 2 pkt
Obliczenie dugoci bokw AH i BE za pomoc bokw AB i AC oraz wykazanie, e
EAH EBG .
Rozwizanie pene ......................................................................................................... 3 pkt
Wykazanie, e pola obu trjktw s rwne.
Uwagi
Zdajcy moe wykona obliczenia zwizane tylko z jednym z dwch trjktw i na tym
poprzesta. Na przykad w przypadku trjkta AHE moe wykona nastpujce obliczenia
(przy zachowaniu oznacze z powyszego rozwizania, AB a, AC b, BAC ):
AH b 2 ;
EAH 225 ;
PAHE
1
a b 2 sin 225 .
2
Wwczas:
jeli zdajcy wyznaczy tylko dugo boku AH lub miar kta EAH, to takie
rozwizanie nie jest jeszcze traktowane jako istotny postp i przyznajemy za nie
0 punktw,
jeli zdajcy wyznaczy dugo boku AH i miar kta EAH, to takie rozwizanie
czciowe traktujemy jako istotny postp i przyznajemy za nie 1 punkt,
1
ab 2 sin EAH ,
2
nie wyznaczajc przy tym kta EAH za pomoc kta , to takie rozwizanie
czciowe traktujemy take jako istotny postp i przyznajemy za nie 1 punkt,
jeli zdajcy wyznaczy bok AH i zapisze pole w postaci PAHE
jeli zdajcy wyznaczy bok AH, wyznaczy kt EAH za pomoc kta i zapisze pole
1
trjkta AHE w postaci PAHE ab 2 sin 225 , to traktujemy takie
2
rozwizanie jako pokonanie zasadniczych trudnoci zadania i przyznajemy za nie
2 punkty.
17
Sposb II (stosunek pl)

W tym rozwizaniu korzystamy z nastpujcej wasnoci trjktw:
Dane s dwa trjkty ABC i DEF takie, e A D
Wwczas
AB AC
PABC
.
PDEF
DE DF
Powysza proporcja wyraa w sposb czysto geometryczny t sam tre co wzr
trygonometryczny na pole trjkta. Mianowicie mamy:
PABC
1
AB AC sin A
2
PDEF
1
DE DF sin D .
2
oraz
Sformuowanie geometryczne pozwala przeprowadzi dowd bez odwoywania si do

trygonometrii.
Tak jak w sposobie pierwszym dowodzimy, e EAH EBG .
Nastpnie korzystamy ze wspomnianej wyszej wasnoci trjktw:

AE AH
AE AC 2
AE AC
PAHE
1,
PBEG
BE BG
AB BG
AB 2 BG
co dowodzi, e PAHE PBEG .
18
Przy zachowaniu oznacze z poprzedniego sposobu rozwizania, moemy to rozwizanie

zapisa w sposb nastpujcy. Przyjmujemy AB a i AC b . Wwczas AH b 2 oraz
EB a 2 . Tak jak w sposobie I, pokazujemy, e EAH EBG . Korzystajc

z twierdzenia o stosunku pl, otrzymujemy
AE AH
PAHE
a b 2
1,
PBEG
BE BG
a b 2
Komentarz
W tym sposobie rozwizania podstawowym zadaniem jest tak jak w sposobie pierwszym
obliczenie dugoci odcinkw AH i BE oraz wykazanie rwnoci ktw EAH i EBG.
Dlatego schemat oceniania moe by taki sam, jak w sposobie I. Uwagi dotyczce rozwiza
niekompletnych s takie same jak w przypadku sposobu I.
Schemat oceniania II sposobu rozwizania
lub
EAH EBG .
Wykorzystanie wzoru trygonometrycznego do obliczenia pl obu trjktw i wykazania,
e te pola s rwne.
Uwaga
Jeli zdajcy wykonuje obliczenia tylko w jednym z rozwaanych trjktw, to w istocie
rozwizuje zadanie sposobem pierwszym i moemy zastosowa rozstrzygnicia zawarte
w uwadze do schematu oceniania w sposobie I.
19
Sposb III (geometria analityczna)

Rozwizanie zadania sposobem analitycznym skada si z trzech krokw. Po pierwsze,
w wygodny sposb umieszczamy rozwaane figury geometryczne w ukadzie wsprzdnych
lub rwnowanie do istniejcych figur dobieramy ukad wsprzdnych. Po drugie,
w przyjtym ukadzie wsprzdnych obliczamy wsprzdne potrzebnych punktw.
Wreszcie, za pomoc obliczonych wsprzdnych, obliczamy wielkoci, o ktre chodzi
w zadaniu.
W naszym przypadku te kroki sprowadzaj si do:
wyboru ukadu wsprzdnych;
obliczenia wsprzdnych wierzchokw trjktw AHE i BEG;
obliczenia pl trjktw AHE i BEG.
Pokonanie zasadniczych trudnoci

wierzchokw trjktw AHE i BGE.
zadania
polega
na
obliczeniu
wsprzdnych
Popatrzmy teraz, w jaki sposb mona przeprowadzi takie rozwizanie. Najpierw musimy
wybra ukad wsprzdnych. Mona to zrobi na wiele sposobw; trudnoci obliczeniowe
zadania bd zaleay od sposobu wyboru ukadu. Jednym z najwygodniejszych sposobw
jest wybr ukadu wsprzdnych uwzgldniajcy naturalne symetrie figur wystpujcych
w zadaniu. W naszym przypadku wybieramy ukad tak, by o Oy zawieraa o symetrii
trjkta rwnoramiennego ABC. Umieszczamy zatem trjkt ABC w ukadzie wsprzdnych
tak, e
A a, 0 ,
B a, 0 ,
C 0, h ,
gdzie a 0 i h 0 . Poniewa trjkt ABC jest ostroktny, wic BAC 45 , skd wynika,
e a h .
Wyznaczamy teraz wsprzdne punktw E, G i H. Oczywicie bok AB ma dugo 2a, skd

wynika, e E a, 2a . Wsprzdne punktw G i H moemy wyznaczy wieloma
sposobami. Pokaemy dokadnie dwa z nich i zasygnalizujemy trzeci sposb, znacznie
bardziej pracochonny.
20
Korzystamy z tego, e jeli obrcimy wektor
x, y
o 90 zgodnie z ruchem
wskazwek zegara, to otrzymamy wektor y , x . (T wasno mona atwo odczyta
z rysunku.) W naszym zadaniu mamy CA a, h , skd CH h, a . Std
dostajemy H C CH 0, h h, a h, a h .
W podobny sposb:
BC a, h , BG h, a , G a h, a .
Niech K bdzie rzutem punktu G na o Ox i niech L bdzie rzutem punktu H na o Oy.

Wwczas trjkty CLH i GKB s przystajce do trjkta AOC, skd
CL GK a,
HL BK h .
To daje wsprzdne punktw G a b, a i H h, a h .

h
x h oraz rwnanie prostej prostopadej do
a
a
niej, przechodzcej przez punkt C: y x h . Nastpnie na tej prostej prostopadej
h
znajdujemy oba punkty odlege od punktu C o dugo odcinka AC; jest to najbardziej
pracochonna cz zadania. Wreszcie wybieramy ten z otrzymanych dwch punktw,
ktry ma ujemn wsprzdn x. W podobny sposb moemy wyznaczy wsprzdne
punktu G.
Wyznaczamy rwnanie prostej AC: y
Nastpnie obliczamy pola trjktw AHE i BEG. Moemy skorzysta ze wzoru znajdujcego
si w zestawie Wybranych wzorw matematycznych. Jeli wierzchoki trjkta KLM maj
wsprzdne
K xK , y K ,
L xL , yL ,
M xM , yM ,
to pole wyraa si wzorem

PKLM
1
xL xK yM y K yL y K xM xK .
2
W naszym przypadku mamy

E a, 2a , A a, 0 , H h, a h ,
skd dostajemy
1
PAHE a a a h 2a 0 2 a h a a a h a h a .
2
Podobnie,
E a, 2a , B a, 0 , G a h, a ,
skd dostajemy
1
1
PBEG a a a 2 a 0 2a a h a 6a 2 4 a 2 2 ah a h a .
2
2
To koczy dowd.
Zauwamy te, e pole trjkta AHE mona obliczy prociej: podstawa AE ma dugo 2a,
wysoko (niezaznaczona na rysunku) ma dugo h a .
21
Uwaga
Pola trjktw mona te obliczy inaczej. Mona np. wyznaczy dugo jednego boku,
rwnanie prostej zawierajcej ten bok oraz odlego trzeciego wierzchoka od tej prostej
(odpowiednie wzory take znajduj si w tablicach).
Schemat oceniania III sposobu rozwizania
Umieszczenie trjkta ABC w ukadzie wsprzdnych i podanie wsprzdnych jego
wierzchokw.
Obliczenie wsprzdnych punktw E, G i H.
Obliczenie pl trjktw AHE i BEG np. za pomoc wzorw znajdujcych si w tablicach
i zauwaenie, e te pola s rwne.
Uwaga
Zdajcy rozwizujcy zadanie tym sposobem mog popeni bardzo wiele rnych bdw:
na przykad le wyznaczy wsprzdne punktw E, G i H lub le obliczy pola trjktw.
Mog wreszcie wybra takie metody obliczania pl, e nie bdzie oczywiste, czy otrzymane
wyniki s rwne (moe to wymaga odpowiednich przeksztace). Niezalenie od charakteru
i przyczyny bdu, schemat oceniania wyranie wskazuje, jak liczb punktw naley
przyzna zdajcemu. Maksymaln liczb punktw zdajcy otrzymuje za bezbdnie
wykonane kroki. Moe si jednak zdarzy, e zdajcy popeni nieistotny bd rachunkowy
przy wyznaczaniu wsprzdnych ktrego punktu i w ten sposb uzyska bdne wyniki
w ostatnim kroku. Jeli jednak metoda obliczania pl trjktw jest poprawna, zostay
dokonane poprawne podstawienia do wzorw, zgodne z otrzymanymi wynikami oblicze
oraz obliczenia w tym kroku zostay wykonane poprawnie, to zdajcy otrzymuje 2 punkty
(jest to sytuacja, w ktrej zdajcy doprowadza rozwizanie do koca, popeniajc nieistotny
bd rachunkowy podczas pokonywania zasadniczych trudnoci).
22
Sposb IV (bezporednie obliczenie pl)

Prowadzimy w trjkcie ABC wysoko CK. Nastpnie niech punkt L bdzie rzutem
prostoktnym punktu H na prost KC i niech punkt P bdzie rzutem prostoktnym punktu G
na prost AB.
Wwczas nietrudno zauway, e trjkty CLH i BPG s przystajce do trjktw AKC

i BKC. Mianowicie CH AC BC BG . Jeli nastpnie
BAC ABC ,
to
ACK 90 ,
HCL
oraz
CHL 90 .
Podobnie,
BCK ,
GBP 90 oraz BGP . Wspomniane przystawania trjktw wynikaj teraz

z cechy przystawania kbk.
a AK BK ,
h CK .
Wwczas HL BP h oraz CL GP a . Ponadto a h . Niech nastpnie punkt M

bdzie rzutem prostoktnym punktu A na prost HL. Poniewa a h , wic punkt M ley
wewntrz odcinka HL. Moemy ju obliczy pole trjkta EAH. Mianowicie
PAHE
1
1
AE HM 2 a h a a h a .
2
2
Nastpnie niech punkt O bdzie punktem przecicia prostych EG i AP. Z podobiestwa

trjktw EAO i GPO wynika, e
AO
AE 2a
2.
PO
PG
a
Zatem
AO
2
2
AP 2 a h ,
3
3
23
skd wynika, e
BO AO AB
2
2
2a h 2a h a .
3
3
Wreszcie
PEBG PEBO PGBO
1
1
1 2
BO AE BO GP h a 2a a a h a .
2
2
2 3
To koczy dowd.
Schemat oceniania IV sposobu rozwizania
Dorysowanie trjktw CLH i GPB oraz zauwaenie, e s one przystajce do trjkta AKC
(lub BKC). Nie wymagamy w tym miejscu od zdajcego penego dowodu przystawania
przyjmujemy, e uzasadnienie przystawania jest oczywiste.
Obliczenie pola jednego z trjktw AHE i BEG.
Obliczenie pl obu trjktw i stwierdzenie, e s one rwne.
Uwaga
W takim sposobie rozwizania zadania jest mao prawdopodobne, by zdajcy popeni istotny
bd. Mog si natomiast zdarzy rozwizania niedokoczone. Mog te wystpi rne inne
prby rozwizania polegajce na dorysowywaniu do rysunku rnych odcinkw. Jeli nie jest
wyranie widoczny cel takich poszukiwa i nie zosta on wyranie wskazany w rozwizaniu,
to zdajcy otrzymuje 0 punktw.
24
Zadanie II (05)
Ile jest nieparzystych liczb naturalnych trzycyfrowych, w ktrych co najmniej jedna cyfra jest
dziewitk?
Rozwizanie
Omwimy 6 sposobw rozwizania tego zadania.
Sposb I (umieszczenie dziewitki)
W tym sposobie rozwizania pokaemy najpierw rozumowanie bdne polegajce na
policzeniu kilkakrotnym tych samych liczb. Wskazany bd jest niezwykle czsto popeniany
przez zdajcych rozwizujcych to zadanie; mona go jednak do atwo naprawi.
Wystarczy odj liczb tych liczb, ktre byy policzone dwukrotnie i odj podwojon liczb
tych liczb, ktre byy policzone trzykrotnie. Obliczenie, ile naley odj, jest do atwe.
Problem polega jednak na tym, e zdajcy popeniajcy ten bd nie zdaj sobie sprawy
z tego, na czym on polega nie dostrzegaj, e niektre liczby policzyli wielokrotnie.
A oto rozwizanie. Wiemy, e jedn z cyfr jest 9; moemy j umieci na jednym z trzech
miejsc: pierwszym, drugim lub trzecim.
Jeli umiecimy dziewitk na pierwszym miejscu, to na drugim moemy umieci
dowoln z 10 cyfr, a na trzecim dowoln z piciu cyfr nieparzystych. cznie daje to
w tym przypadku 50 liczb.
Jeli umiecimy dziewitk na drugim miejscu, to na pierwszym moemy umieci
dowoln z 9 cyfr, a na trzecim dowoln z piciu cyfr nieparzystych. cznie daje to w tym
przypadku 45 liczb.
Jeli umiecimy dziewitk na trzecim miejscu, to na pierwszym moemy umieci
dowoln z 9 cyfr, a na drugim dowoln z 10 cyfr. cznie daje to w tym przypadku
90 liczb.
W sumie daje to 50 45 90 185 liczb.
Ktre liczby zostay policzone wielokrotnie? Popatrzmy na przykad. Przypumy, e
najpierw umiecilimy cyfr 9 na pierwszym miejscu, a na pozostaych miejscach
umiecilimy kolejno cyfry 5 i 9. Otrzymalimy liczb 959. Przypumy teraz, e najpierw
umiecilimy cyfr 9 na trzecim miejscu, a nastpnie umiecilimy na pierwszych dwch
miejscach kolejno cyfry 9 i 5. Znw otrzymalimy liczb 959. Ta liczba zostaa wic
w powyszym sposobie zliczania policzona dwukrotnie. Zobaczmy teraz, w jaki sposb
mona poprawi to rozwizanie bdne.
Dostalimy wynik 185. Zauwamy jednak, e liczby z dwiema dziewitkami byy policzone
po dwa razy, a liczba 999 nawet trzy razy. Zliczamy teraz liczby z dwiema dziewitkami.
Jeli umiecimy dziewitk na pierwszym i drugim miejscu, to na trzecim moemy

umieci dowoln z 4 cyfr nieparzystych: 1, 3, 5 lub 7.
Jeli umiecimy dziewitk na drugim i trzecim miejscu, to na pierwszym moemy

umieci dowoln z 8 cyfr (od 1 do 8).
Jeli umiecimy dziewitk na pierwszym i trzecim miejscu, to na drugim moemy

25
W sumie okazuje si, e mamy 21 liczb z dwiema dziewitkami. Od otrzymanego wyniku

musimy zatem odj 21. Nastpnie mamy jedn liczb (mianowicie 999) z trzema
dziewitkami. Policzylimy j trzykrotnie, wic od otrzymanego wyniku musimy jeszcze
odj 2. Zatem liczb, ktre nas interesuj, jest 185 21 2 162 .
Pokazane na pocztku rozwizanie bdne zawiera istotne elementy rozumowania
prawidowego, wic powinno by ocenione jako rozwizanie czciowe. Uznajemy je za
,,istotny postp.
Postp niewielki ............................................................................................................. 1 pkt
Zdajcy obliczy, e przy umieszczeniu dziewitki na pierwszym miejscu otrzyma 50 liczb lub
obliczy, e przy umieszczeniu dziewitki na drugim miejscu otrzyma 45 liczb, lub obliczy, e
przy umieszczeniu dziewitki na trzecim miejscu otrzyma 90 liczb.
Zdajcy obliczy, e przy umieszczeniu dziewitki na pierwszym miejscu otrzyma 50 liczb,
przy umieszczeniu dziewitki na drugim miejscu otrzyma 45 liczb i przy umieszczeniu
dziewitki na trzecim miejscu otrzyma 90 liczb. Nie wymagamy, by w tej kategorii otrzyma
wynik czny 185 liczb.
Zdajcy otrzyma wynik 185 liczb, nastpnie zauway, e pewne liczby policzono
wielokrotnie oraz obliczy, e 21 liczb policzono dwukrotnie. Za samo zauwaenie, e pewne
liczby zostay policzone wielokrotnie, bez podania prawidowej ich liczby (na przykad
w wyniku bdnego obliczenia), zdajcy otrzymuje 3 punkty.
Zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania, zauway, e liczba 999 bya policzona
trzykrotnie i obliczy poprawnie liczb wszystkich rozwaanych liczb:
50 45 90 21 2 162 .
26
Sposb II (pierwsza dziewitka)

Wszystkie interesujce nas liczby dzielimy na trzy grupy i policzymy liczby w kadej grupie.
Do pierwszej grupy zaliczamy liczby zaczynajce si dziewitk.
Do drugiej grupy zaliczamy liczby, w ktrych pierwsza dziewitka znajduje si na drugim

miejscu.
Do trzeciej grupy zaliczamy liczby, w ktrych pierwsza dziewitka znajduje si na

trzecim miejscu.
Teraz zliczamy liczby znajdujce si w tych grupach.
W pierwszej grupie znajduje si 50 liczb: na pierwszym miejscu jest dziewitka, na

drugim dowolna z 10 cyfr i na trzecim dowolna z piciu cyfr nieparzystych.
W drugiej grupie znajduje si 40 liczb: na pierwszym miejscu znajduje si jedna z 8 cyfr

(nie moe by 0 i 9), na drugim miejscu jest dziewitka i na trzecim jedna z piciu cyfr
nieparzystych.
W trzeciej grupie znajduj si 72 liczby: na pierwszym miejscu znajduje si jedna z 8 cyfr

(jak wyej), na drugim jedna z 9 cyfr (nie moe by 9) i na trzecim miejscu znajduje si
dziewitka.
cznie mamy zatem 162 liczby.

Komentarz
Zdajcy rozwizujcy zadanie t metod zdaje sobie prawdopodobnie spraw
z niebezpieczestwa policzenia tych samych liczb wielokrotnie i prawdopodobnie nie popeni
wikszych bdw. Moliwe s natomiast drobne bdy rachunkowe.
Zdajcy prawidowo zdefiniuje trzy grupy liczb.
Zdajcy obliczy, ile jest liczb w co najmniej jednej z tych trzech grup.
Zdajcy prawidowo obliczy, ile jest liczb w kadej z tych trzech grup. Za prawidowy wynik
w dwch grupach zdajcy otrzymuje 3 punkty.
Zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania i obliczy poprawnie liczb wszystkich
rozwaanych liczb:
50 40 72 162 .
27
Sposb III (liczba dziewitek)

Najpierw policzymy liczby, w ktrych jest tylko jedna cyfra 9. Tym razem zastosujemy
metod znan z powyszego bdnego rozwizania, jednak uycie tej metody bdzie
poprawne, gdy jest tylko jedna cyfra 9. Moemy umieci j na jednym z trzech miejsc.

dowoln z 9 cyfr (od 0 do 8), a na trzecim dowoln z czterech cyfr nieparzystych:
1, 3, 5, 7. cznie daje to w tym przypadku 36 liczb.

1, 3, 5, 7. cznie daje to w tym przypadku 32 liczby.

dowoln z 8 cyfr (od 1 do 8), a na drugim dowoln z 9 cyfr (od 0 do 8). cznie daje to
w tym przypadku 72 liczby.

Teraz policzymy liczby, w ktrych s dwie cyfry 9.

umieci dowoln z 4 cyfr nieparzystych.

umieci dowoln z 8 cyfr.


Wreszcie mamy jedn liczb z trzema dziewitkami: 999.
Mamy wic 140 21 1 162 liczby.
Obliczenie, e istnieje 140 liczb z jedn dziewitk lub obliczenie, e istnieje 21 liczb
z dwiema dziewitkami. Kade z tych oblicze wymaga rozpatrzenia trzech przypadkw
w zalenoci od pooenia dziewitek. Zdajcy otrzymuje 1 punkt, jeli prawidowo
rozpatrzy dwa z tych trzech przypadkw i na tym poprzestanie lub popeni bd w trzecim
obliczeniu lub w obliczeniu sumy.
Obliczenie, e istnieje 140 liczb z jedn dziewitk i istnieje 21 liczb z dwiema dziewitkami.
Jeli zdajcy poprawnie wykona jedno z tych oblicze, a w drugim popeni bd taki jak
opisany w poprzedniej kategorii, to otrzymuje 3 punkty.
28

Podanie penej odpowiedzi. Jeli zdajcy poprawnie obliczy, e istnieje 140 liczb z jedn
dziewitk lub 21 liczb z dwiema dziewitkami, drugie z tych oblicze doprowadzi do koca
z bdem w jednym z trzech przypadkw, nastpnie zauway, e istnieje dokadnie jedna
liczba z trzema dziewitkami i poprawnie doda otrzymane liczby uzyskujc w efekcie
wynik bdny otrzymuje 4 punkty.
Sposb IV (uzupenianie)
Najpierw policzymy wszystkie liczby trzycyfrowe nieparzyste. Wszystkich liczb
trzycyfrowych jest 900; co druga jest nieparzysta. Istnieje zatem 450 liczb trzycyfrowych
nieparzystych. Moemy rwnie rozumowa nastpujco: na pierwszym miejscu mona
umieci jedn z dziewiciu cyfr, na drugim jedn z dziesiciu cyfr, a na trzecim jedn
z piciu cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7, 9. cznie mamy zatem 9 10 5 450 liczb. Teraz
policzymy wszystkie liczby nieparzyste, w ktrych nie wystpuje cyfra 9. Tym razem na
pierwszym miejscu moemy umieci jedn z omiu cyfr (od 1 do 8), na drugim jedn
z dziewiciu cyfr (od 0 do 8), a na trzecim jedn z czterech cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7;
cznie mamy zatem 8 9 4 288 liczb. Liczby, o ktre chodzi w zadaniu, to oczywicie
liczby nalece do pierwszej grupy (wszystkie liczby nieparzyste) i nienalece do drugiej
grupy (w ktrej s liczby nieparzyste bez dziewitki). Std wynika, e liczb, o ktre chodzi
w zadaniu, jest 450 288 162 .
Obliczenie liczby liczb trzycyfrowych: 900.
Obliczenie liczby nieparzystych liczb trzycyfrowych: 450. Jeli zdajcy oblicza t liczb
metod rozmieszczania cyfr i popeni bd rachunkowy, to otrzymuje 1 punkt. Jeli zdajcy
stwierdzi, e istnieje 899 liczb trzycyfrowych i jako liczb nieparzystych liczb trzycyfrowych
poda liczb 449 lub 450, to otrzymuje 1 punkt.
Obliczenie liczby nieparzystych liczb trzycyfrowych niezawierajcych cyfry 9: jest 288 liczb.
Jeeli zdajcy obliczy poprawnie liczb nieparzystych liczb trzycyfrowych niezawierajcych
cyfry 9, ale popeni bd opisany w kategorii ,,istotny postp', to otrzymuje 3 punkty.
Zdajcy otrzyma prawidowy wynik (162 liczby), nie popeniajc przy tym bdu
(np. opisanego w kategorii ,,istotny postp). W przypadku gdy popeni taki bd, otrzymuje
4 punkty.
29
Sposb V (zasada wcze i wycze)

Niektrzy zdajcy mog zastosowa w rozwizaniu zasad wcze i wycze, cho nie ma
jej w podstawie programowej mogli j na przykad odkry samodzielnie jako regu niemal
oczywist intuicyjnie.
Niech A bdzie zbiorem liczb nieparzystych z dziewitk na pierwszym miejscu, B zbiorem
liczb nieparzystych z dziewitk na drugim miejscu i wreszcie C zbiorem nieparzystych
z dziewitk na trzecim miejscu. Zbiorem liczb, ktre nas interesuj, jest oczywicie zbir
A B C . Nietrudno teraz zauway, e:
A 50 , B 45 , C 90
A B 5 , A C 10 , B C 9
A B C 1
Z zasady wcze i wycze dostajemy
A B C A B C A B AC B C A B C
50 45 90 5 10 9 1 162.
Schemat oceniania V sposobu rozwizania

Zdajcy zdefiniuje zbiory A, B i C i zauway, e ma obliczy A B C .
Postp wikszy ............................................................................................................... 2 pkt
Zdajcy obliczy A , B i C .
Zdajcy obliczy A B , B C , A C i A B C .
Zdajcy poprawnie zapisze wzr wcze i wycze i podstawi do niego prawidowe dane.
Jeli zdajcy zdefiniuje zbiory A, B i C, poprawnie zapisze wzr wcze i wycze
i poprawnie obliczy co najmniej A , B i C oraz popeni bdy w pozostaych obliczeniach,
to otrzymuje 3 punkty.
Uwaga
Jeli zdajcy tylko zdefiniuje zbiory A, B i C oraz poprawnie zapisze wzr wcze
i wycze, to otrzymuje 2 punkty.
30
Sposb VI (wypisywanie liczb w kolejnoci rosncej)

Ten sposb rozwizania, z pozoru nierozsdny, moe jednak naprowadzi zdajcego na
stosunkowo proste rozwizanie. Oczywicie wypisywanie wszystkich liczb speniajcych
warunki zadania nie moe by dokonywane bez zastanowienia. Nie chodzi zatem o wypisanie
w kolejnoci rosncej wszystkich liczb trzycyfrowych (jest ich 900), wykrelenie liczb
parzystych oraz liczb, w ktrych nie wystpuje dziewitka i zliczeniu liczb niewykrelonych.
Jeli zdajcy nie popeni bdu, powinien otrzyma 162 liczby. Oczywicie takie rozwizanie,
wykonane bezbdnie, powinno by ocenione na 5 punktw.
Zdajcy moe rwnie wypisywa w kolejnoci rosncej tylko waciwe liczby. Oto
poprawny wynik:
109
191
209
291
309
391
409
491
509
591
609
691
709
791
809
891
901
911
921
931
941
951
961
971
981
991
119
193
219
293
319
393
419
493
519
593
619
693
719
793
819
893
903
913
923
933
943
953
963
973
983
993
129
195
229
295
329
395
429
495
529
595
629
695
729
795
829
895
905
915
925
935
945
955
965
975
985
995
139
197
139
297
339
397
439
497
539
597
639
697
739
797
839
897
907
917
927
937
947
957
967
977
987
997
149
199
249
299
349
399
449
499
549
599
649
699
749
799
849
899
909
919
929
939
949
959
969
979
989
999
159
169
179
189
259
269
279
289
359
369
379
389
459
469
479
489
559
569
579
589
659
669
679
689
759
769
779
789
859
869
879
889
W pierwszych 16 wierszach mamy omiokrotnie wiersz z 9 liczbami i wiersz z 5 liczbami.

W nastpnych 10 wierszach mamy po 5 liczb. cznie zatem wypisano
8 9 5 10 5 162
liczby.
31
W trakcie wypisywania moemy zauway regu i j opisa: najpierw wystpuj liczby

zaczynajce si od cyfry rnej od 9 (mamy tu 8 moliwoci). Dla kadej takiej pierwszej
cyfry c mamy 9 liczb postaci
c09,
c19,
c29,
c39,
c49,
c59,
c69,
c93,
c95,
c97,
c99.
c79,
c89,
po ktrych przychodzi 5 liczb postaci

c91,
Dla kadej cyfry c 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 wypiszemy w ten sposb 14 liczb. To cznie daje

8 14 112 liczb. Nastpnie wypisujemy liczby zaczynajce si od dziewitki. Warunek
mwicy, e w zapisie liczby wystpuje dziewitka, jest teraz speniony; na drugim miejscu
moe zatem wystpi dowolna z 10 cyfr, a na trzecim dowolna z piciu cyfr nieparzystych:
1, 2, 5, 7, 9. To daje cznie 50 liczb, a wic ostatecznie dostajemy 162 liczby.
Komentarz
Zdajcy mog prbowa wypisywa liczby w rnej kolejnoci, stosujc rne strategie.
W przypadku gdy zdajcy wycznie wypisuje liczby i podaje ostateczn odpowied,
uznajemy tylko rozwizania cakowicie bezbdne: odpowied 162 popart poprawn list
liczb. Za takie rozwizanie zdajcy powinien otrzyma 5 punktw. Za rozwizania
polegajce na wypisywaniu liczb, niezawierajce wyjanie i prowadzce do bdnej
odpowiedzi zdajcy powinien otrzyma 0 punktw. Jeli zdajcy poda odpowied poprawn
(162 liczby) bez jakiegokolwiek uzasadnienia, to za takie rozwizanie mona otrzyma co
najwyej 1 punkt. Jeli natomiast poprawna odpowied jest poparta nieprawidow list
liczb, to zdajcy otrzymuje 0 punktw.
Metoda polegajca na wypisywaniu liczb moe jak widzielimy wyej prowadzi do
trafnych uoglnie. Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania polega na dokonaniu dwch
obserwacji: dla kadej cyfry rnej od 0 i 9 mamy 14 interesujcych nas liczb zaczynajcych
si t cyfr oraz dla cyfry 9 mamy 50 liczb zaczynajcych si t cyfr.
Schemat oceniania VI sposobu rozwizania
Jeli zdajcy opisze regu prowadzc do wypisania poprawnej listy, to przyznajemy punkty
wedug nastpujcego schematu:
Zdajcy zauway, e jeli pierwsza cyfra jest rna od 9, to mamy 14 liczb
lub
zdajcy zauway, e jeli pierwsza cyfra jest dziewitk, to mamy 50 liczb.
Uznajemy w tej kategorii rozwizania, w ktrych zdajcy wypisze w wyranie wyodrbnionej
grupie 14 liczb zaczynajcych si np. od jedynki i wskae (np. za pomoc trzech kropek), e
ta sama regua obowizuje dla pozostaych pierwszych cyfr rnych od dziewitki. Uznajemy
take rozwizania, w ktrych zdajcy wycznie obliczy, e jest 50 liczb nieparzystych
zaczynajcych si od dziewitki.
32

Zdajcy zauway obie reguy opisane w poprzedniej kategorii.
Zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania i ponadto poprawnie obliczy liczb wszystkich
rozwaanych liczb: 8 14 50 162 .
Uwaga
W tej metodzie rozwizania zdajcy moe popeni wiele bdw. Na przykad moe,
wypisujc liczby zaczynajce si cyfr 1, nie zauway, e liczba 199 pojawia si dwukrotnie:
raz w cigu 10 liczb
109, 119, 129, 139, 149, 159, 169, 179, 189, 199
i drugi raz w cigu liczb
191, 193, 195, 197, 199.
Jeli zdajcy wycznie zauway, e istnieje 15 liczb zaczynajcych si od cyfry rnej od 9,
powinien otrzyma 1 punkt. Inny bd moe polega na zym obliczeniu, ile jest liczb
zaczynajcych si od dziewitki. Zdajcy moe na przykad zapomnie, e rozwaamy
wycznie liczby nieparzyste i przyjmie, e istnieje 100 takich liczb. Za tak obserwacj te
powinien otrzyma 1 punkt. Te bdy mog prowadzi do nastpujcych bdnych
odpowiedzi:
8 15 50 170
oraz
8 14 100 192 .
Za doprowadzenie rozwizania do koca z jednym z tych dwch bdw zdajcy powinien
otrzyma 4 punkty. Oba opisane bdy prowadz do odpowiedzi
8 15 100 220 ,
za ktr zdajcy powinien otrzyma 3 punkty.
33
Zadanie III (03)

Wyka, e jeeli x 0 , to x 2
16
12 .
x
Rozwizanie
Omwimy 4 sposoby rozwizania tego zadania.
Sposb I (pierwsza pochodna)
Definiujemy funkcj f okrelon wzorem f ( x) x 2
16
dla x 0, .
x
Funkcja f jest rniczkowalna, obliczamy pochodn funkcji:
16 2 x3 16 2 x 2 x 2 x 4
f ( x) 2 x 2
.
x
x2
x2
2
Poniewa x 2 2 x 4 0 dla kadej liczby rzeczywistej x, to

f ( x ) 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x 2 ,
f ( x ) 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x 0, 2 ,
f ( x ) 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x 2, .
Wynika std, e funkcja f jest malejca w przedziale 0, 2
i jest rosnca w przedziale
2, , czyli dla x 2 przyjmuje warto najmniejsz.

Obliczamy f (2) 4
16
12 , std wynika, e f ( x ) 12 co naleao udowodni.
2

Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ................................................................... 1 pkt
Okrelenie funkcji f ( x) x 2
16
dla x 0, i obliczenie jej pochodnej
x
16 2 x3 16 2 x 2 x 2 x 4
.
x2
x2
x2
2
f ( x) 2 x
34

Obliczenie miejsca zerowego pochodnej i wyznaczenie przedziaw, w ktrych pochodna ma
stay znak:

Stwierdzenie, e funkcja f jest malejca w przedziale 0, 2

Obliczenie f (2) 12 i zapisanie wniosku: f ( x ) 12 , co naleao udowodni.
Uwagi
1. Zdajcy po obliczeniu, e f ( x ) 0 tylko dla x 2 , moe uzasadni tez korzystajc
z drugiej pochodnej funkcji f .
2. Jeeli zdajcy obliczy, e f ( x ) 0 tylko dla x 2 i std ju wywnioskuje fakt:
f ( x ) f (2) 12 , to za rozwizanie przyznajemy 2 punkty.
Komentarz
Jeeli w obliczaniu pochodnej zdajcy popeni bd, ktry nie zmieni miejsc zerowych
pochodnej i dalej doprowadzi rozwizanie do koca, to moe otrzyma za cae zadanie
maksymalnie 2 punkty.
Przykady tego typu bdw:
f x
f x
f x
2 x 3 16
,
x
2 x 2 x2 x 4
x2
2 x 2 x2 2 x 2
x2
Jeeli w obliczaniu pochodnej zdajcy popeni bd, ktry zmienia miejsca zerowe pochodnej,
to otrzymuje za zadanie 0 punktw.
35
Sposb II (przeksztacenia rwnowane)

Zapisujemy nierwno x 2
16
12 i przeksztacamy j rwnowanie:
x
x2 4 x 4
x2 4 x 4
16
4 x 16 0 ,
x
4 2
x 4x 4 0 ,
x
4
x
x 22 x 2 2 0 ,
x 22 1
4
0.
x
Jeeli x 0 , to lewa strona nierwnoci jest nieujemna, jako iloczyn czynnikw nieujemnego
i dodatniego, co naleao udowodni.

Zapisanie nierwnoci w postaci x 2 4 x 4
16
4 x 16 0 .
x

2
Zapisanie nierwnoci w postaci x 2
4
x 2 2 0
x
Zapisanie nierwnoci w postaci x 2 1 0 i stwierdzenie, e jeeli x 0 , to

x
lewa strona nierwnoci jest nieujemna, bo iloczyn czynnikw nieujemnego
i dodatniego jest nieujemny, co koczy dowd
albo
4
x 2 2 0 i stwierdzenie, e jeeli x 0 ,
x
to lewa strona nierwnoci jest nieujemna, bo suma dwch liczb nieujemnych jest
nieujemna, co koczy dowd.
2
zapisanie nierwnoci w postaci x 2
36
Sposb III (funkcja wymierna)

x3 12 x 16
16
0.
12 w postaci rwnowanej
x
x
Przy zaoeniu x 0 , nierwno ta jest rwnowana nierwnoci x3 12 x 16 0 dla
x 0
Okrelamy wielomian W ( x) x3 12x 16 .
Stwierdzamy, e jednym z miejsc zerowych wielomianu W jest liczba 2 . Po podzieleniu
wielomianu W przez dwumian x 2 otrzymujemy iloraz x2 2 x 8 , ktry zapisujemy
2
w postaci iloczynowej x 2x 8 x 2 x 4 .
Std W ( x) x3 12 x 16 x 2 x 2 2 x 8 x 2
x 4 .
Stwierdzamy, e jeeli x 0 , to W ( x ) 0 jako iloczyn czynnikw nieujemnych, co koczy

dowd.
Stwierdzenie, e przy zaoeniu
x3 12 x 16 0 dla x 0 .
x 0 , nierwno jest rwnowana nierwnoci

Zapisanie wielomianu W w postaci iloczynowej
W ( x) x3 12 x 16 x 2
x 4 .

Uzasadnienie, e jeeli x 0 , to W ( x ) 0 , co koczy dowd.
37
Sposb IV (zastosowanie nierwnoci dla redniej arytmetycznej i geometrycznej)

Niektrzy zdajcy mog odwoa si do tej nierwnoci, cho nie ma jej w podstawie
programowej i, jak widzielimy, rozwizanie zadania nie wymaga jej znajomoci.
Rozumowanie przebiega tak.
Lew stron nierwnoci zapisujemy w postaci x 2
8 8
.
x x
Przy zaoeniu x 0 , korzystamy z nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej

geometrycznej:
jeeli a 0 , b 0 , c 0 , to
a bc 3
abc , czyli a b c 3 3 abc .
3
Podstawiajc
a x2 ,
8
,
x
8
,
x
otrzymujemy
x2
Std wynika, e x 2
8 8
8 8
3 3 x 2 3 3 64 12 .
x x
x x
16
12 , co koczy dowd.
x

Rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do
penego rozwizania zadania ......................................................................................... 1 pkt
Zapisanie lewej strony nierwnoci w postaci x 2
8 8
.
x x

Zastosowanie nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej geometrycznej:
jeeli a 0 , b 0 , c 0 , to
a bc 3
8
8
abc , dla a x2 , b , c .
3
x
x

Zapisanie, e dla x 0 , po zastosowaniu nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej
8 8
8 8
geometrycznej otrzymujemy x 2 3 3 x 2 12 , co koczy dowd.
x x
x x
38
Zadanie IV (07)
Dany jest prostoktny arkusz kartonu o dugoci 80 cm i szerokoci 50 cm. W czterech rogach
tego arkusza wycito kwadratowe naroa (zobacz rysunek). Nastpnie zagito karton wzdu
linii przerywanych, tworzc w ten sposb prostopadocienne pudeko (bez przykrywki).
Oblicz dugo boku wycitych kwadratowych naroy, dla ktrej objto otrzymanego
pudeka jest najwiksza. Oblicz t objto.
Rozwizanie
Oznaczmy liter x dugo boku kwadratowych naroy. Podstawa pudeka ma wymiary
(80 2 x ) (50 2 x ) .
Wysoko pudeka jest rwna x. Zatem objto wyraa si wzorem

V (80 2 x ) (50 2 x ) x ,
czyli
V (4000 160 x 100 x 4 x 2 ) x 4 x3 260 x 2 4000 x 4 x3 65x 2 1000 x

dla 0 x 25 .
Rozwamy funkcj f x x3 65 x 2 1000 x okrelon dla kadej liczby rzeczywistej x.
Obliczamy pochodn tej funkcji: f x 3x 2 130 x 1000 .
Nastpnie znajdujemy miejsca zerowe tej pochodnej:
130 2 12 1000 16900 12000 4900 ,
x1
130 70
130 70
1
10, x2
33 .
6
6
3
Ponadto:
100
, ,
3
f ( x ) 0 w kadym z przedziaw ,10 oraz
f ( x ) 0 w przedziale 10,
100
.
3
Zatem funkcja f jest rosnca w kadym z przedziaw
w przedziale 10,
100
.
3
,10
oraz
100
, i malejca
3
Poniewa V x 4 f x dla x 0, 25 , wic w przedziale
39
0, 25
funkcja V ( x ) ma
ekstremum w tym samym punkcie, w ktrym funkcja f ( x ) . Std wynika, e w punkcie
x 10 funkcja V przyjmuje warto najwiksz. Szukana objto jest zatem rwna
2
V (80 20) (50 20) 10 18000 cm .
Schemat oceniania
Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw.
a) Pierwszy etap (3 pkt) skada si z trzech czci:
wybr zmiennej i wyraenie za pomoc tej zmiennej wielkoci, ktre bd

potrzebne do zdefiniowania funkcji. Oznaczenie liter x dugoci boku
kwadratowych
naroy,
zapisanie
wymiarw
podstawy
pudeka
(80 2 x ) (50 2 x ) ,
zdefiniowanie funkcji jednej zmiennej, zapisanie objtoci jako funkcji zmiennej

wysokoci pudeka x: V (80 2 x ) (50 2 x ) x ,
okrelenie dziedziny funkcji V: 0 x 25 .
Zdajcy otrzymuje 2 punkty za poprawne zdefiniowanie funkcji zmiennej x opisujcej

objto prostopadocianu. Ponadto zdajcy otrzymuje 1 punkt za poprawne okrelenie
dziedziny wynikajcej z treci zadania, a nie z wyznaczonego wzoru funkcji.
b) Drugi etap (3 pkt) skada si z trzech czci:
wyznaczenie pochodnej funkcji f: f x 3x 2 130 x 1000 ,

1
obliczenie miejsc zerowych pochodnej: x1 10, x2 33 ,
3
uzasadnienie (np. przez badanie monotonicznoci funkcji), e funkcja posiada
warto najwiksz w punkcie x 10 .
Za poprawne rozwizanie kadej z czci tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt, o ile
poprzednia cz etapu zostaa zrealizowana bezbdnie.
c) Trzeci etap (1 pkt).
Obliczenie najwikszej objtoci: V (80 20) (50 20) 10 18 000 cm2.
Komentarz
Zdajcy rozwizujc zadanie moe nie doprowadzi rozumowania do koca lub popeni
rnego rodzaju bdy np.:
1. Bdne okrelenie dziedziny funkcji V np. zapisanie x 0 lub x 50 . Jeeli zdajcy nie
poda dziedziny funkcji lub poda j bdnie, to za cae rozwizanie moe otrzyma
maksymalnie 6 punktw.
2. Bdne zapisanie wzoru na objto pudeka (np. niewaciwe okrelenie wymiarw
pudeka lub wzoru na objto prostopadocianu).
3. Niewaciwe wyznaczenie pochodnej rozwaanej funkcji.
4. Nieprawidowo obliczone miejsca zerowe pochodnej.
40
5. Bdne okrelenie monotonicznoci funkcji oraz jej ekstremw.

6. Brak uzasadnienia, bdne lub niepene uzasadnienie, e funkcja V w punkcie x 10
przyjmuje maksimum lokalne.
7. Nieobliczenie lub bdne obliczenie najwikszej objtoci pudeka.
Schemat oceniania pokazuje jak w poszczeglnych sytuacjach oceni rozwizanie zadania.
Przykadowe zadania z rozwizaniami: poziom podstawowy
4.
41
Przykadowe zadania z matematyki na poziomie podstawowym wraz z rozwizaniami
Zadanie 1. (01)
Liczba
8
3
33 92
jest rwna
A. 33
32
B. 3 9
C. 3 4
D. 35
Wymagania oglne
II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
Zdajcy uywa prostych, dobrze znanych obiektw matematycznych.
Wymagania szczegowe
1.4 Zdajcy oblicza potgi o wykadnikach wymiernych i stosuje prawa dziaa na potgach
o wykadnikach wymiernych.
Rozwizanie C
Zadanie 2. (01)
Liczba log 24 jest rwna
A. 2 log 2 log 20
B.
log 6 2 log 2
C.
2 log 6 log12
D. log 30 log 6
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
1.6. Zdajcy wykorzystuje definicj logarytmu i stosuje w obliczeniach wzory na logarytm
iloczynu, logarytm ilorazu i logarytm potgi o wykadniku naturalnym.
Rozwizanie B
Zadanie 3. (01)
Rozwizaniem rwnania
A.
4
3
x3 1
jest liczba
2 x 2
B.
3
4
C.
3
8
D.
8
3
42
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
3.1. Zdajcy sprawdza, czy dana liczba rzeczywista jest rozwizaniem rwnania lub
nierwnoci.
Rozwizanie D
Zadanie 4. (01)
Mniejsz z dwch liczb speniajcych rwnanie x 2 5 x 6 0 jest
A. 6
B.
C. 2
D. 1
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
3.4. Zdajcy rozwizuje rwnania kwadratowe z jedn niewiadom.
Rozwizanie B
Zadanie 5. (01)
Zbiorem rozwiza nierwnoci x 2 5 jest
A. , 5
B. , 5
5,
5 ,
C.
5,
D. 5,
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
3.5. Zdajcy rozwizuje nierwnoci kwadratowe z jedn niewiadom.
Rozwizanie B
Zadanie 6. (01)
Liczba 1 jest miejscem zerowym funkcji liniowej f x 2 m x 1 . Wynika std, e
A. m 0
B.
m 1
C. m 2
D. m 3
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.7. Zdajcy interpretuje wspczynniki wystpujce we wzorze funkcji liniowej.
Rozwizanie D
Zadanie 7. (01)
y
1
0
Rysunek powyej przedstawia wykres funkcji y f x .

Wska rysunek, na ktrym jest przedstawiony wykres funkcji y f x 1 .
A.
B.
y
C.
D.
y
43
44
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.4. Zdajcy na podstawie wykresu funkcji y = f(x) szkicuje wykresy funkcji y = f(x + a),
y = f(x) + a, y = f(x), y = f(x).
Rozwizanie D
Zadanie 8. (01)
2
Wska rwnanie osi symetrii paraboli okrelonej rwnaniem y x 4 x 11 .
A.
x 4
B.
x 2
C.
x2
D.
x4
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.10. Zdajcy interpretuje wspczynniki wystpujce we wzorze funkcji kwadratowej
w postaci kanonicznej, w postaci oglnej i w postaci iloczynowej (o ile istnieje).
Rozwizanie C
Zadanie 9. (01)
Prosta o rwnaniu
ya
ma dokadnie jeden punkt wsplny z wykresem funkcji
kwadratowej f ( x ) x 6 x 10. Wynika std, e

A. a 3
B.
a0
C.
a 1
D. a 3
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.10. Zdajcy interpretuje wspczynniki wystpujce we wzorze funkcji kwadratowej
w postaci kanonicznej, w postaci oglnej i w postaci iloczynowej (o ile istnieje).
Rozwizanie C
45
Zadanie 10. (01)

2
Jaka jest najmniejsza warto funkcji kwadratowej f ( x) x 4 x 3 w przedziale 0, 3 ?
A. 7
B.
C. 3
D. 2
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.11. Zdajcy wyznacza warto najmniejsz i warto najwiksz funkcji kwadratowej
w przedziale domknitym.
Rozwizanie C
Zadanie 11.
(01)
Ktre z rwna opisuje prost prostopad do prostej o rwnaniu y 4 x 5 ?

A.
y 4 x 3
B.
1
x3
4
C.
1
x3
4
D.
y 4x 3
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
8.2. Zdajcy bada rwnolego i prostopado prostych na podstawie ich rwna kierunkowych.
Rozwizanie B
Zadanie 12. (01)
Punkty A 1, 3 i C 7, 9 s przeciwlegymi wierzchokami prostokta ABCD. Promie
okrgu opisanego na tym prostokcie jest rwny
A. 10
B.
6 2
C. 5
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
8.6. Zdajcy oblicza odlego dwch punktw.
Rozwizanie C
D. 3 2
46
Zadanie 13. (01)

Dane s dugoci bokw BC 5 i AC 3 trjkta prostoktnego
ABC o kcie ostrym (zobacz rysunek). Wtedy

A. sin
3
5
B. sin
4
5
C. sin
3 34
34
D. sin
5 34
34
.
A
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.1. Zdajcy wykorzystuje definicje i wyznacza wartoci funkcji sinus, cosinus i tangens ktw
o miarach od 0 do 180.
Rozwizanie C
Zadanie 14. (01)

Kt jest ostry i sin
1
. Wwczas
4
3
4
cos
A. cos
B.
3
4
C. cos
13
4
D. cos
13
4
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.5. Zdajcy znajc warto jednej z funkcji sinus lub cosinus, wyznacza wartoci pozostaych
funkcji tego samego kta ostrego.
Rozwizanie D
Zadanie 15.
47
(01)
Kt jest ostry i tg
1
. Jaki warunek spenia kt ?
2
A. 30
B. 30
C. 60
D. 60
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.2. Zdajcy korzysta z przyblionych wartoci funkcji trygonometrycznych (odczytanych
z tablic lub obliczonych za pomoc kalkulatora).
Rozwizanie A
Zadanie 16. (01)
Kt rodkowy i kt wpisany w okrg s oparte na tym samym uku. Suma ich miar jest rwna
180 . Jaka jest miara kta rodkowego?
A. 60
B. 90
C. 120
D. 135
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
7.1. Zdajcy stosuje zalenoci midzy ktem rodkowym i ktem wpisanym.
Rozwizanie C
Zadanie 17.
Cig
an
(01)
n
2
jest okrelony wzorem an 3 9 n dla n 1. Wynika std, e
A. a3 81
B.
a3 27
C.
a3 0
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.1. Zdajcy wyznacza wyrazy cigu okrelonego wzorem oglnym.
Rozwizanie C
D. a3 0
48
Zadanie 18. (01)

Liczby x 1, 4 i 8 (w podanej kolejnoci) s pierwszym, drugim i trzecim wyrazem cigu
arytmetycznego. Wwczas liczba x jest rwna
A. 3
B. 1
C.
D. 7
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.3. Zdajcy stosuje wzr na n-ty wyraz i na sum n pocztkowych wyrazw cigu arytmetycznego.
Rozwizanie B
Zadanie 19. (01)
Liczby 8 , 4 i x 1 (w podanej kolejnoci) s pierwszym, drugim i trzecim wyrazem cigu
geometrycznego. Wwczas liczba x jest rwna
A. 3
B.
1,5
C. 1
D. 15
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.4. Zdajcy stosuje wzr na n-ty wyraz i na sum n pocztkowych wyrazw cigu geometrycznego.
Rozwizanie A
Zadanie 20. (01)
Wszystkich liczb naturalnych dwucyfrowych, ktre s podzielne przez 6 lub przez 10, jest
A. 25
B. 24
C. 21
D. 20
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
10.2. Zdajcy zlicza obiekty w prostych sytuacjach kombinatorycznych, niewymagajcych
uycia wzorw kombinatorycznych, stosuje regu mnoenia i regu dodawania.
Rozwizanie C
49
Zadanie 21. (01)

Liczba wszystkich sposobw, na jakie Ala i Bartek mog usi na dwch spord piciu miejsc
w kinie, jest rwna
A. 25
B. 20
C. 15
D. 12
Wymagania oglne
III. Modelowanie matematyczne.
Zdajcy dobiera model matematyczny do prostej sytuacji i krytycznie ocenia trafno modelu.
Wymagania szczegowe
Rozwizanie B
Zadanie 22. (02)
Rozwi rwnanie
2 3x
1
.
1 2x
2
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
3.8. Zdajcy rozwizuje proste rwnania wymierne, prowadzce do rwna liniowych
x 1
x 1
lub kwadratowych, np.
2,
2 x.
x3
x
Rozwizanie
Lewa strona rwnania jest okrelona dla x
1
. Przenosimy wszystko na lew stron i spro2
wadzamy uamki do wsplnego mianownika:

2 3x 1
0,
1 2x 2
2 2 3x 1 2 x
0,
2 1 2 x
Std otrzymujemy 5 8x 0 , czyli x

okrelone, wic liczba x
5 8x
0.
2 1 2 x
5
. Dla tej wartoci x obie strony rwnania s
8
5
jest szukanym rozwizaniem rwnania.
8
50
Zadanie 23. (02)

Rozwi nierwno x 2 6 x 7 0 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Korzystajc ze wzorw na pierwiastki rwnania kwadratowego lub dostrzegajc rozkad na
czynniki
x 2 6 x 7 x 7 x 1 ,
otrzymujemy
dwa
pierwiastki trjmianu
kwadratowego: x1 7 , x2 1 . Poniewa parabola o rwnaniu y x 2 6 x 7 ma ramiona
skierowane do gry, ley ona poniej osi Ox midzy swoimi miejscami zerowymi. Zatem
rozwizaniem nierwnoci jest przedzia domknity 7,1 .
Zadanie 24. (02)

Oblicz najmniejsz warto funkcji kwadratowej f ( x) x2 6x 1 w przedziale 0,1 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Wyznaczmy wsprzdne wierzchoka paraboli o rwnaniu y x 2 6 x 1 . Mamy
b
xw
3, yw
8 . Poniewa parabola ma ramiona skierowane do gry, to
2a
4a
w przedziale , 3 dana funkcja maleje. Zatem maleje take na zawartym w nim przedziale
0,1 . Wobec tego najmniejsz warto przyjmie ona w prawym kocu, czyli dla x 1 .
T wartoci jest y 12 6 1 1 4 .
51
Zadanie 25. (02)

O funkcji liniowej f wiadomo, e f (1) 2 oraz e do wykresu tej funkcji naley punkt
P 2, 3 . Wyznacz wzr funkcji f.

Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.6. Zdajcy wyznacza wzr funkcji liniowej na podstawie informacji o funkcji lub o jej
wykresie.
Rozwizanie
Funkcja f jest liniowa, wic jej wzr moemy zapisa w postaci: f x ax b . Z warunku
f 1 2 wynika, e 2 a b . Skoro punkt P naley do jej wykresu, to mamy take

3 f 2 2a b .
Rozwizujemy
otrzymany
ukad
rwna
otrzymujemy
1
7
1
7
a , b . Zatem szukany wzr ma posta f x x .
3
3
3
3
Zadanie 26. (02)
Napisz rwnanie prostej rwnolegej do prostej o rwnaniu y 2 x 11 i przechodzcej przez
punkt P (1, 2).
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
8.3. Zdajcy wyznacza rwnanie prostej, ktra jest rwnolega lub prostopada do prostej
danej w postaci kierunkowej i przechodzi przez dany punkt.
Rozwizanie
Wszystkie proste rwnolege do danej prostej maj taki sam wspczynnik kierunkowy.
Szukamy zatem prostej o rwnaniu postaci y 2 x b . Poniewa szukana prosta przechodzi
przez punkt P (1, 2) , otrzymujemy 2 2 1 b , skd b 0 . Zatem prosta ta ma rwnanie
y 2x .
52
Zadanie 27. (02)

Wyznacz rwnanie prostej zawierajcej rodkow CD trjkta ABC, ktrego wierzchokami
s punkty: A 2, 1 , B 6,1 , C 7,10 .
Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Zdajcy stosuje strategi, ktra jasno wynika z treci zadania.
Wymagania szczegowe
8.5.Zdajcy wyznacza wsprzdne rodka odcinka.
8.1. Zdajcy wyznacza rwnanie prostej przechodzcej przez dwa dane punkty (w postaci
kierunkowej lub oglnej).
Rozwizanie
Wiemy, e szukana prosta przechodzi przez punkt C 7,10 oraz przez punkt D, bdcy
rodkiem boku AB. Zatem korzystajc ze wzoru na wsprzdne rodka odcinka mamy
2 6 1 1
D
,
2,0 . Ze wzoru na rwnanie prostej przechodzcej przez dwa dane
2
2
punkty otrzymujemy: y 10 2 7 0 10 x 7 0 , a std 5 y 10 x 20 0 , czyli
y 2x 4 0 .
Zadanie 28. (02)
W trjkcie prostoktnym, w ktrym przyprostoktne maj dugoci 2 i 4, jeden z ktw
ostrych ma miar . Oblicz sin cos.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.1.Zdajcy wykorzystuje definicje i wyznacza wartoci funkcji sinus, cosinus i tangens ktw
Rozwizanie
Niech bdzie ktem lecym naprzeciwko boku o dugoci 2, za ktem lecym
naprzeciwko boku o dugoci 4. Zauwamy, e sin cos oraz cos sin , wic mamy
sin cos sin cos , czyli szukana warto nie zaley od wyboru kta.
22 42 20 . Z definicji funkcji
2
4
8 2
.
trygonometrycznych otrzymujemy sin cos
20 20 20 5
Przeciwprostoktna w danym trjkcie ma dugo
53
Zadanie 29. (02)

1
Kt jest ostry i sin . Oblicz 3 2 tg2 .
4
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.4. Zdajcy stosuje proste zalenoci midzy funkcjami trygonometrycznymi:
sin 2 cos 2 1 ,
tg
sin
cos
oraz sin (90 ) cos .
Rozwizanie
2
1
2
2

sin
sin
sin
2
4 1 .
Mamy tg
, wic tg
2
2
2
cos
cos 1 sin
1 15
1
4
2 47
Zatem 3 2 tg 2 3 .
15 15
Zadanie 30. (02)

Ile wyrazw ujemnych ma cig an okrelony wzorem an n 2 2n 24 dla n 1 ?
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.1.Zdajcy wyznacza wyrazy cigu okrelonego wzorem oglnym.
Rozwizanie
Szukamy liczb naturalnych
1 speniajcych nierwno n 2 2 n 24 0 .
2
Zapiszmy t nierwno w postaci n 2 2 n 1 25 0 , n 1 5 0 , skd
n 1 5 n 1 5 0, n 6 n 4 0 . Poniewa n 4 0 , otrzymujemy n 6 . Zatem

liczba n moe przyjmowa jedn z piciu wartoci: 1, 2, 3, 4, 5, czyli cig ma pi wyrazw
ujemnych.
54
Zadanie 31. (02)

Liczby 2, x 3 , 8 s w podanej kolejnoci pierwszym, drugim i czwartym wyrazem cigu
arytmetycznego. Oblicz x.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.3. Zdajcy stosuje wzr na n-ty wyraz i na sum n pocztkowych wyrazw cigu
arytmetycznego.
Rozwizanie
Mamy a1 2 oraz a 2 x 3 , zatem rnica cigu wynosi r x 3 2 x 5 . Ponadto
8 a4 a1 3r 2 3 x 5 , skd 6 3 x 5 i w kocu x 7 .
Zadanie 32. (02)

Wyrazami cigu arytmetycznego an s kolejne liczby naturalne, ktre przy dzieleniu przez
5 daj reszt 2. Ponadto a3 12. Oblicz a15 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
arytmetycznego.
Rozwizanie
Poniewa dokadnie co pita liczba naturalna daje z dzielenia przez 5 reszt 2, to rnica
danego cigu arytmetycznego wynosi 5. Wobec tego 12 a 3 a1 2 r a1 10 , skd a1 2.
Wobec tego a15 a1 14 r 2 14 5 72 .
Zadanie 33.
55
(02)
Dany jest prostokt o bokach a i b. Zmniejszamy dugo boku a o 10% oraz zwikszamy
a
dugo boku b o 20%. Wyznacz stosunek , jeli wiadomo, e otrzymany prostokt ma taki
b
sam obwd jak prostokt wyjciowy.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.4. (gimnazjum) Zdajcy stosuje obliczenia procentowe do rozwizywania problemw
w kontekcie praktycznym, np. oblicza ceny po podwyce lub obnice o dany procent,
wykonuje obliczenia zwizane z VAT, oblicza odsetki dla lokaty rocznej.
Rozwizanie
Otrzymany prostokt ma boki dugoci 0,9a oraz 1, 2b . Z porwnania obwodw obu
prostoktw otrzymujemy zwizek 2 0,9a 2 1, 2b 2a 2b , skd 0, 4b 0, 2a . Wobec
a 0, 4
tego
2.
b 0, 2
Zadanie 34. (02)

Udowodnij, e jeli x, y s liczbami rzeczywistymi, to x 2 y 2 2 xy .
Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy prowadzi proste rozumowanie, skadajce si z niewielkiej liczby krokw.
Wymagania szczegowe
2.1.Zdajcy uywa wzorw skrconego mnoenia na (a b)2 oraz a2 b2.
Rozwizanie
2
Zauwamy, e dla dowolnych liczb x, y mamy x y 0 , skd x 2 y 2 2 xy , co koczy

dowd.
56
Zadanie 35. (02)

Rzucamy dwa razy symetryczn szecienn kostk do gry. Oblicz prawdopodobiestwo
otrzymania iloczynu liczby oczek rwnego 5.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
10.3. Zdajcy oblicza prawdopodobiestwa w prostych sytuacjach, stosujc klasyczn
definicj prawdopodobiestwa.
Rozwizanie
Zdarzeniami elementarnymi s pary liczb cakowitych a, b , gdzie 1 a , b 6 mamy 36
takich par. Zdarzenia elementarne sprzyjajce to pary 1,5 oraz
prawdopodobiestwo jest rwne
5,1 .
Zatem szukane
2 1
.
36 18
Zadanie 36. (04)
an
naley do przedziau 0, 200 ?
W cigu arytmetycznym
dane s wyrazy: a 3 4, a 6 19 . Ile wyrazw tego cigu
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
arytmetycznego.
Rozwizanie
Mamy 4 a1 2 r ,
19 a1 5r . Std 3r 15, r 5 oraz a1 6 . Pytamy, dla jakich n
mamy 0 an 200 , czyli 0 6 n 1 5 200 .
6
206 11
211
n 1
,
n
.
5
5
5
5
Pierwsz nierwno speniaj liczby n 3 , a drug liczby n 42 . Zatem liczb naturalnych
speniajcych obydwa warunki mamy 40 i tyle te wyrazw cigu ley w przedziale 0,200 .
Std 6 5 n 1 206,
57
Zadanie 37. (04)

Na zewntrz trjkta prostoktnego ABC, w ktrym ACB 90 oraz AC 5 , BC 12
zbudowano kwadrat ACDE (zobacz rysunek). Punkt H ley na prostej AB i kt EHA 90 .
Oblicz pole trjkta HAE.
D
C
E
H
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
7.3. Zdajcy rozpoznaje trjkty podobne i wykorzystuje (take w kontekstach praktycznych)
cechy podobiestwa trjktw.
Rozwizanie
Zauwamy, e trjkt prostoktny EAH jest podobny do trjkta ABC, gdy kty EAH oraz
ABC s przystajce, jako kty o ramionach rwnolegych. Oznaczymy przez s skal
podobiestwa trjkta EAH do trjkta ABC. Wtedy
1
1
PEAH s2 PABC s 2 AC BC s 2 5 12 30 s 2 .
2
2
Pozostaje zatem obliczy s.
Mamy
AE
AB
AC
2
AC BC
Zatem
2
5 750
PEAH 30
.
13 169
5
2
5 12
5
13
58
Zadanie 38. (04)

Punkt D ley na boku BC trjkta rwnoramiennego ABC, w ktrym
AC BC . Odcinek AD dzieli trjkt ABC na dwa trjkty rwnoramienne w taki sposb, e AD CD oraz AB BD (zobacz
rysunek). Udowodnij, e ADC 5 ACD .
D
Wymagania oglne
Zdajcy prowadzi proste rozumowanie, skadajce si z niewielkiej
liczby krokw.
Wymagania szczegowe
10.17 (gimnazjum) Zdajcy rozpoznaje figury, ktre maj o symetrii i figury, ktre maj
rodek symetrii. Wskazuje o symetrii i rodek symetrii figury.
Rozwizanie I
Niech BAD i ACD . Trjkty ABD, ACD i ABC

s rwnoramienne, wic
DAB BAD , CAD ACD
oraz CAB CBA .
Suma miar ktw trjkta ACD jest rwna 180 , wic
ADC 180 2 .
Z drugiej strony ADC 180 ADB , czyli 180 2 180 .
Std 2 .
Suma miar ktw trjkta ABC jest rwna 180 , wic 2 180 , czyli
2 2 180 . Std 7 180 .

Zatem ADC 180 2 7 2 5 5 ACD . To koczy dowd.
Rozwizanie II
Oznaczmy kty i jak w poprzednim rozwizaniu.
Poniewa kt ADB jest ktem zewntrznym trjkta ADC, wic 2 .
Rwnie kt ADC jest ktem zewntrznym trjkta ABD, wic
ADC 2 4 5 5 ACD , co koczy dowd.
59
Zadanie 39. (02)

Oblicz sinus kta midzy przektn szecianu a jego paszczyzn
podstawy.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
9.2. Zdajcy rozpoznaje w graniastosupach i ostrosupach kt midzy odcinkami i paszczyznami (midzy krawdziami i cianami, przektnymi i cianami), oblicza miary tych ktw.
Rozwizanie
Rozwamy trjkt prostoktny ABC utworzony przez przektn AB
szecianu, przektn AC podstawy szecianu oraz krawd BC,
jak na rysunku. Kt ostry tego trjkta jest ktem midzy
przektn szecianu i paszczyzn jego podstawy. Dugo
przektnej szecianu o krawdzi dugoci a jest rwna a 3 ,
wic sinus kta jest rwny
sin
Zadanie 40.
a
a 3
1
3
.
3 3
C
A
(04)
W graniastosupie czworoktnym prawidowym przektna o dugoci d jest nachylona do

paszczyzny podstawy pod ktem takim, e sin 0, 2 . Wyznacz objto tego
graniastosupa.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
9.6. Zdajcy stosuje trygonometri do oblicze dugoci odcinkw, miar ktw, pl
powierzchni i objtoci.
60
Rozwizanie I
H
Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
Trjkt BDH jest prostoktny, wic
h
1 h
1
sin , czyli . Std h d .
d
5 d
5
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta BDH otrzymujemy
2
1 24
BD d 2 h2 d 2 d d 2 .
5 25
Pole podstawy graniastosupa jest wic rwne
1
1 24
12
2
PABCD BD d 2 d 2 .
2
2 25
25
C
a
Zatem objto tego graniastosupa jest rwna
V PABCD h
12 2 1
12 3
d d
d .
25
5
125
Rozwizanie II
Przyjmijmy oznaczenia jak w rozwizaniu I.
Trjkt BDH jest prostoktny, wic sin
W trjkcie BDH mamy rwnie cos
h
, czyli h d sin . Std h 0, 2 d .
d
a 2
, czyli a 2 d cos d 1 (0, 2) 2 0,96 d .
d
1
2
2
2
3
Std V a h 0,96 d 0,2 d 0,096 d .
Zadanie 41. (04)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb naturalnych czterocyfrowych takich, e w ich zapisie
dziesitnym wystpuje jedna cyfra nieparzysta i trzy cyfry parzyste.
Uwaga: przypominamy, e zero jest liczb parzyst.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
61
Rozwizanie
Mamy do dyspozycji 5 cyfr parzystych: 0, 2, 4, 6, 8 oraz 5 cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7, 9.
Musimy jednak pamita, e 0 nie moe by pierwsz cyfr zapisu dziesitnego liczby.
Dlatego rozwaymy dwa przypadki: a) gdy pierwsza cyfra jest nieparzysta oraz b) gdy
pierwsza cyfra jest parzysta.
W przypadku a) pierwsz cyfr mona wybra na 5 sposobw; kada pozostaa cyfra musi
by parzysta i kad z nich te moemy wybra na 5 sposobw. Zatem w przypadku a) mamy
54 moliwoci.
W przypadku b) cyfr parzyst, stojc na pierwszym miejscu, moemy wybra na 4 sposoby.
Na pozostaych miejscach mamy rozmieci jedn cyfr nieparzyst oraz dwie cyfry parzyste.
Miejsce dla cyfry nieparzystej moemy wybra na 3 sposoby; na pozostaych dwch
miejscach umiecimy cyfry parzyste. Cyfr na kadym z tych trzech miejsc mona wybra na
5 sposobw. Zatem w przypadku b) mamy 4 3 53 12 53 moliwoci.
W obu przypadkach cznie otrzymujemy 54 12 53 5 12 53 17 125 2125 liczb
speniajcych warunki zadania.
Zadanie 42. (04)
Z pojemnika, w ktrym jest pi losw: dwa wygrywajce i trzy puste, losujemy dwa razy po
jednym losie bez zwracania. Oblicz prawdopodobiestwo, e otrzymamy co najmniej jeden
los wygrywajcy. Wynik przedstaw w postaci uamka nieskracalnego.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie I (model klasyczny)
Oznaczmy przez w1 , w2 losy wygrywajce, a przez p1 , p2 , p 3 losy puste. Wszystkie wyniki
losowania dwch losw bez zwracania moemy przedstawi w tabeli: wynik pierwszego
losowania wyznacza wiersz, a wynik drugiego losowania kolumn, w przeciciu ktrych
ley pole, odpowiadajce tej parze losowa. Pola pooone na przektnej odrzucamy, gdy
odpowiadayby one wylosowaniu dwukrotnie tego samego losu, a to jest niemoliwe, gdy
losujemy bez zwracania.
62
Niech A oznacza zdarzenie polegajce na wylosowaniu dwch losw, wrd ktrych co

najmniej jeden jest wygrywajcy. Zdarzenia elementarne sprzyjajce zdarzeniu A zaznaczamy
w tabeli krzyykiem (x).
w1
w1
w2
p1
p2
p3
w2
p1
p2
p3
Mamy wic 20 wszystkich zdarze elementarnych, czyli
20 , oraz 14 zdarze
elementarnych sprzyjajcych zdarzeniu A, czyli A 14 .

Prawdopodobiestwo zdarzenia A jest zatem rwne P A
A 14 7
.
20 10
Rozwizanie II (metoda drzewa)

Losowanie z pojemnika kolejno dwch losw bez zwracania moemy zilustrowa za pomoc
drzewa, gdzie w oznacza wylosowanie losu wygrywajcego, a p losu pustego. Pogrubione
gazie drzewa odpowiadaj zdarzeniu A polegajcemu na wylosowaniu dwch losw, wrd
ktrych co najmniej jeden jest wygrywajcy. Na odcinkach drzewa zostay zapisane
odpowiednie prawdopodobiestwa.
Zatem prawdopodobiestwo zdarzenia A jest rwne
2 1 2 3 3 2 2 6 6 14 7
P A
.
5 4 5 4 5 4
20
20 10
Zadanie 43.
(03)
Wyka, e prawdziwa jest nierwno 250 1 250 1 226 .

Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie I
Dla dowodu przeksztacimy w sposb rwnowany tez.
Poniewa obie strony danej nierwnoci 250 1 250 1 226 s dodatnie, moemy je
podnie do kwadratu. Otrzymujemy kolejno:
250 1 250 1 226
250 1 2 250 1 250 1 250 1 252

2 2 50 2
50
1 250 1 2 52
2 2100 1 252 251

2100 1 250.
Obie strony tej nierwnoci s take dodatnie, wic podnoszc je do kwadratu otrzymujemy
2100 1 2100.
Otrzymana nierwno jest oczywicie prawdziwa, a zatem dana w zadaniu nierwno jest
rwnie prawdziwa, co koczy dowd.
Rozwizanie II
Oznaczmy a 250 1, b 250 1. Zauwamy, e dla dowolnych liczb a, b, takich,
2
e a b , mamy a b 0 , skd a 2 b 2 2 ab . Wobec tego
a b
a 2 b 2 2ab a 2 b 2 a 2 b 2 2 a 2 b 2 2 250 1 250 1 2 52.
Std a b 252 226 , co koczy dowd.
63
64
Zadanie 44. (05)

W roku 2015 na uroczystoci urodzinowej kto spyta jubilata, ile ma lat. Jubilat
odpowiedzia: jeeli swj wiek sprzed 27 lat pomno przez swj wiek za 15 lat, to otrzymam
rok swojego urodzenia. Oblicz, ile lat ma ten jubilat.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Oznaczmy przez x obecny wiek jubilata (w latach). Wwczas wiek jubilata sprzed 27 lat jest
rwny x 27 , wiek, jaki bdzie mia za 15 lat, jest rwny x 15 , a rok jego urodzenia to
2015 x .
Mamy wic rwnanie x 27 x 15 2015 x .
Po uporzdkowaniu otrzymujemy x 2 11x 2420 0 .
Rozwizaniami tego rwnania s liczby x 55 , x 44 .
Std wiemy, e jubilat w roku 2015 obchodzi 55. urodziny.
Przykadowe zadania z rozwizaniami: poziom rozszerzony
5.
65
Przykadowe zadania z matematyki na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami
Zadanie 1. (01)
Funkcja okrelona wzorem f x x 3 4 dla wszystkich liczb rzeczywistych
A.
B.
C.
D.
nie ma miejsc zerowych.

ma dokadnie jedno miejsce zerowe.
ma dokadnie dwa miejsca zerowe.
ma wicej ni dwa miejsca zerowe.
Wymagania oglne
Zdajcy rozumie i interpretuje pojcia matematyczne oraz operuje obiektami matematycznymi.
Wymagania szczegowe
3.9.R Zdajcy rozwizuje rwnania i nierwnoci z wartoci bezwzgldn, o poziomie
trudnoci nie wyszym ni x 1 2 3 , x 3 x 5 12 .
Rozwizanie
Zadanie 2. (03)
Niech m log 21 7 . Wyka, e log 7 27
3 1 m
m
Wymagania oglne
Zdajcy tworzy acuch argumentw i uzasadnia jego poprawno.
Wymagania szczegowe
1.6. Zdajcy wykorzystuje definicj logarytmu i stosuje w obliczeniach wzory na logarytm
iloczynu, logarytm ilorazu i logarytm potgi o wykadniku naturalnym.
1.2.R Zdajcy stosuje w obliczeniach wzr na logarytm potgi oraz wzr na zamian podstawy
logarytmu.
66
Rozwizanie (I sposb)
Zauwamy, e log 7 21
1
1
.
log 21 7 m
Zatem
1 m
21
1
log 7 27 log 7 33 3log 7 3 3log 7 3 log 7 21 log 7 7 3 1 3
.
m
7
m
To koczy dowd.
Rozwizanie (II sposb)
Zauwaamy, e
3 1 m
21
1
3 1 3 log 7 21 1 3 log 7 21 log 7 7 3log 7
log 7 33 log 7 27 ,
m
7
m
co koczy dowd.
Zadanie 3. (02)
Oblicz najmniejsz liczb naturaln n speniajc nierwno
2 n 10 2
1
.

3n 1 3 30
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
2.6.R Zdajcy dodaje, odejmuje, mnoy i dzieli wyraenia wymierne; rozszerza i (w atwych
przykadach) skraca wyraenia wymierne.
3.8.R Zdajcy rozwizuje proste nierwnoci wymierne typu
x 1
x3
2x
,
2, 2
2
x 3
x 16 x 4 x
3x 2 1 3x
.
4x 7 5 4x
Rozwizanie
Rozwizujemy nierwno
2 n 10 2
1

. Przeksztacamy j w sposb rwnowany:
3n 1 3 30
3 2n 10 2 3n 1
3 3n 1
32
1
,
3 3n 1 30
1
,
30
67
32
1
,
3 3n 1 30
3n 1 320 ,
1
n 106 .
3
W powyszych przeksztaceniach dwukrotnie skorzystalimy z tego, e 3 3n 1 0 . Zatem

najmniejsz liczb naturaln speniajc podan nierwno jest n 107 .
Zadanie 4. (02)
Rwnanie x 2 48 x 2 0 ma dwa rozwizania x1 , x2 . Liczba
jest liczb cakowit

x22
dodatni. Znajd t liczb. Zakoduj cyfry setek, dziesitek i jednoci otrzymanego wyniku.
x12
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
3.1.R Zdajcy stosuje wzory Vitea.
Rozwizanie
Korzystajc ze wzorw Vitea otrzymujemy: x1 x2 48 oraz x1 x2 2 .
2
1 1 x12 x22 x1 x2 2 x1 x2 48 2 2
2 2
575 .
2
x12 x22
x1 x2
22
x1 x2
Naley zakodowa cyfry 5, 7, 5.
Zadanie 5. (02)
4
3
2
Wielomian W x x 2x 5x 6 px 9 jest podzielny przez dwumian x 1 . Oblicz p.
Zakoduj pierwsze trzy cyfry po przecinku nieskoczonego rozwinicia dziesitnego

otrzymanego wyniku.
Wymagania oglne
68
Wymagania szczegowe
3.4.R Zdajcy stosuje twierdzenie o reszcie z dzielenia wielomianu przez dwumian x a .
Rozwizanie
W x jest podzielny przez x 1 , zatem W 1 0 . W 1 7 6 p . Std p 1,166... .

Naley zakodowa cyfry 1, 6, 6.
Uwaga
Naley zakodowa cyfry otrzymanego wyniku, a nie wyniku przyblionego, zatem cyfry
1, 6, 6, a nie 1, 6, 7.
Zadanie 6. (03)
Wyka, e dla kadej liczby cakowitej k liczba k k 1 k 9 k 2 1 jest podzielna przez 5.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
2.7. (szkoa podstawowa) Zdajcy rozpoznaje liczby naturalne podzielne przez 5.
Rozwizanie
Iloczyn jest podzielny przez 5, jeeli co najmniej jeden z czynnikw jest podzielny przez 5.
Jeeli k 5l (l jest liczb cakowit), to pierwszy czynnik jest podzielny przez 5.
Jeeli k 5l 1 , to czynnik k 9 5l 10 5 l 2 jest podzielny przez 5.
Jeeli k 5l 2 , to czynnik k 2 1 25l 2 20l 4 1 5 5l 2 4l 1 jest podzielny
przez 5.
Jeeli k 5l 3 , to czynnik k 2 1 25l 2 30l 9 1 5 5l 2 6 2 jest podzielny przez 5.

Jeeli k 5l 4 , to czynnik k 1 5l 4 1 5 l 1 jest podzielny przez 5.
Zadanie 7. (02)
Udowodnij, e jeli a 0 i b 0 oraz a b 1, to ab
1
.
4
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
2
2.1. Zdajcy uywa wzorw skrconego mnoenia na a b oraz a 2 b 2 .

Korzystamy z nierwnoci midzy redni arytmetyczn i geometryczn:
ab
ab 1
,
2
2
czyli
ab
1
.
4
To koczy dowd.
Z zaoenia mamy b 1 a . Przeksztacamy nierwno ab
a 1 a
a2 a
1
w sposb rwnowany
4
1
,
4
1
0,
4
2
a 0.
2
Ta nierwno jest prawdziwa. To koczy dowd.

Rozwizanie (III sposb)
Oznaczmy: a
1
x , b 1 x . Wwczas
2
2
1
1
1
1
ab x x x 2 ,
4
2
2
4
co koczy dowd.
69
70
Zadanie 8. (05)
Wyznacz wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych funkcja f okrelona wzorem
f x m 2 1 x 2 2 1 m x 2
przyjmuje wartoci dodatnie dla kadej liczby rzeczywistej.
Wymagania oglne
Zdajcy tworzy strategi rozwizania problemu.
Wymagania szczegowe
3.2.R Zdajcy rozwizuje rwnania i nierwnoci liniowe i kwadratowe z parametrem.
Rozwizanie
Funkcja f x m 2 1 x 2 2 1 m x 2 w zalenoci od parametru m jest liniowa lub
kwadratowa. Rozwamy dwa przypadki:
1. Gdy m 2 1 0 , to funkcja f jest liniowa.
1. Dla m 1 funkcja ma wzr f ( x ) 4 x 2 , wic m 1 nie spenia warunkw
zadania.
2. Dla m 1 funkcja ma wzr f ( x ) 2 , wic m 1 spenia warunki zadania.
2. Gdy m 2 1 0 , to funkcja f jest kwadratowa. Funkcja kwadratowa przyjmuje wartoci
dodatnie dla kadej liczby rzeczywistej x, gdy parabola bdca jej wykresem ley
w caoci nad osi Ox. Funkcja f x m 2 1 x 2 2 1 m x 2 ma t wasno, kiedy
zachodz warunki:
1. m 2 1 0 ,
2. 0 .
Pierwszy warunek jest speniony dla m , 1 1, .
Warunek 0 jest speniony, gdy
2
4 1 m 8 m 2 1 0 ,
2
m 1 2 m 1 m 1 0 ,
m 1 m 1 2m 2 0 ,
m 1 m 3 0 ,
m 1 m 3 0 ,
71
m , 3 1, .
Zatem funkcja kwadratowa przyjmuje wartoci dodatnie dla m , 3 1, .
Uwzgldniajc oba przypadki, otrzymujemy m , 3 1, .
Zadanie 9. (01)
Granica lim
x 3
A.
5x
jest rwna
x3
B.
C.
D.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
11.1.R Zdajcy oblicza granice funkcji (i granice jednostronne), korzystajc z twierdze
o dziaaniach na granicach i z wasnoci funkcji cigych.
Rozwizanie
Zadanie 10. (02)

Oblicz lim
n
2n3 3n
1 4n 3
Zakoduj pierwsze trzy cyfry po przecinku rozwinicia dziesitnego otrzymanego wyniku.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.2.R Zdajcy oblicza granice cigw, korzystajc z granic cigw typu
z twierdze o dziaaniach na granicach cigw.
1 1
oraz
,
n n2
72
Rozwizanie
3
n3 2 2
2n 3n
n 1
lim
lim
0, 03125 .
3
3
n
n
32
1
1 4n
n3 4
n
Obliczamy granic
Poniewa
1
0, 03125 , wic naley zakodowa cyfry: 0, 3, 1.
32
Zadanie 11. (02)

Dany jest nieskoczony cig geometryczny
an
o wyrazach dodatnich taki, e a1
3
,
4
1
a3 . Oblicz sum wszystkich wyrazw tego cigu.
3
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.3.R Zdajcy rozpoznaje szeregi geometryczne zbiene i oblicza ich sumy.
Rozwizanie
Pierwszy wyraz i trzeci wyraz tego cigu s odpowiednio rwne: a1
3
1
, a3 . Poniewa
4
3
a3 4
2
2
. Zatem q lub q . Wyrazy cigu s dodatnie, wic
a1 9
3
3
2
2
q . Poniewa q 1, wic
3
3
3
a1
3 3 9
S
4 .
1 q 1 2 4 1 4
3
Suma S wszystkich wyrazw nieskoczonego cigu geometrycznego an o wyrazach
a3 a1 q2 , std q 2
dodatnich jest rwna: S
9
.
4
73
Zadanie 12 (02)
2 x 4 15
Dana jest funkcja f okrelona wzorem f ( x)
dla wszystkich liczb rzeczywistych x,
6 x2
takich e x 6 i x 6 . Oblicz warto pochodnej tej funkcji w punkcie x 1 .
Zakoduj cyfr jednoci i dwie pierwsze cyfry po przecinku rozwinicia dziesitnego
obliczonego wyniku.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
11.2.R Zdajcy oblicza pochodne funkcji wymiernych.
Rozwizanie
Obliczamy pochodn:
f x
f 1
2x
15 6 x 2 2 x 4 15 6 x 2
2 2
8 x3
6 x
6 x 2 x 2 x 15 2 x 2 x 24 x
6 x
6 x
2
2 2 24 15
15
2 37 74
2,96.
25
25
Naley zakodowa cyfry: 2, 9, 6.
Zadanie 13. (03)

Dana jest funkcja f okrelona wzorem
f x 4 x 3 2 x 1 dla wszystkich liczb
rzeczywistych. Uzasadnij, e prosta l o rwnaniu 10 x y 9 0 jest styczna do wykresu

funkcji f.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
11.3.R Zdajcy korzysta z geometrycznej i fizycznej interpretacji pochodnej.
74
Rozwizanie
Zapisujemy rwnanie prostej l w postaci kierunkowej y 10 x 9 .
Wyznaczamy pochodn funkcji f: f x 12 x 2 2 .
Zauwaamy, e dla x 1 oraz dla x 1 pochodna funkcji f ma warto 10 i rwna si
wspczynnikowi kierunkowemu prostej l.
Obliczamy warto funkcji f w punkcie x 1 : f 1 1 oraz w punkcie x 1 : f 1 3 .
Punkt o wsprzdnych 1, 1 ley na prostej l, natomiast punkt o wsprzdnych 1, 3 nie
ley na tej prostej. Zatem prosta o rwnaniu 10 x y 9 0 jest styczna do wykresu funkcji f,
co koczy dowd.
Zadanie 14. (07)

Rozpatrujemy wszystkie ostrosupy prawidowe trjktne, w ktrych suma promienia okrgu
opisanego na podstawie ostrosupa i wysokoci tego ostrosupa jest rwna 24. Wyznacz
promie okrgu opisanego na podstawie tego z ostrosupw, ktry ma najwiksz objto.
Oblicz t objto.
Wymagania oglne
Zdajcy buduje model matematyczny danej sytuacji, uwzgldniajc ograniczenia i zastrzeenia.
Wymagania szczegowe
11.6.R Zdajcy stosuje pochodne do rozwizywania zagadnie optymalizacyjnych.
Rozwizanie
Niech x AO BO CO
(zobacz rysunek) oznacza promie okrgu opisanego na
podstawie ostrosupa oraz h SO oznacza wysoko tego ostrosupa. Wwczas x h 24 .

S
h
C
A
O
B
75
AB 3
. Zatem promie x okrgu
2
2 AB 3 AB 3
opisanego na trjkcie ABC (podstawie ostrosupa) jest rwny: x
, std
3
2
3
3x2 3
AB x 3 . Wyznaczamy pole podstawy ostrosupa: P
.
4
Wysoko AD w trjkcie ABC jest rwna AD
Ponadto z rwnoci x h 24 otrzymujemy h 24 x , gdzie 0 x 24 .
1 3x 2 3
24 x , czyli
Zatem objto tego ostrosupa jest okrelona wzorem: V
3
4
3
V
x3 24 x2 .
4
Naley obliczy, dla jakiego x speniajcego nierwno 0 x 24 funkcja V okrelona

3
x3 24 x 2 przyjmuje warto najwiksz.
wzorem V x
4
Rozwaamy funkcj f x x3 24 x 2 okrelon dla kadej liczby rzeczywistej x.

Wyznaczamy pochodn tej funkcji f : f x 3 x 2 48 x .
Nastpnie obliczamy miejsca zerowe pochodnej: x1 16 , x2 0 . Ponadto:
f x 0 w kadym z przedziaw ,0 oraz 16, ,
f x 0 w przedziale 0,16 .
Zatem funkcja f jest malejca w kadym z przedziaw , 0 oraz 16, i rosnca

w przedziale 0,16 .
3
f x dla x 0, 24 , wic w przedziale x 0, 24 funkcja V x ma
4
ekstremum w tym samym punkcie, w ktrym funkcja f x . Std wynika, e w punkcie
Poniewa V x
x 16 funkcja V przyjmuje warto najwiksz.

Objto ostrosupa jest rwna: V
3
163 24 162 512 3 .
Objto ostrosupa prawidowego trjktnego jest najwiksza i rwna V 512 3 , gdy

promie okrgu opisanego na podstawie jest rwny 16 .
76
Zadanie 15. (07)

Rozwaamy wszystkie prostokty, ktrych dwa wierzchoki le na odcinku AB, gdzie
A 1, 4 i B 1, 4 , a pozostae dwa na paraboli o rwnaniu y 2 x 2 2 (zobacz
rysunek). Wyznacz wymiary tego z prostoktw, ktry ma najwiksze pole. Oblicz to pole.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Niech punkty C i D le na paraboli y 2 x 2 2 , a punkty E i F le na odcinku AB (zob.
rysunek). Oznaczmy przez x odlego punktu D od osi Oy.
Wwczas punkt D ma wsprzdne
77
D x, 2 x 2 2 , punkt C ma wsprzdne
C x, 2 x 2 2 . Punkty E i F le na prostej o rwnaniu y 4 , zatem ich wsprzdne

s rwne: E x, 4 i F x, 4 .
Wyznaczamy dugoci bokw CD i DE prostokta CDEF:
CD 2 x oraz DE 2 2 x 2 dla 0 x 1.
Zatem pole prostokta CDEF jest okrelone wzorem: P x 2 x 2 2 x 2 , czyli
P x 4 x 3 4 x dla 0 x 1.
Rozwaamy funkcj f x 4 x 3 4 x okrelon dla kadej liczby rzeczywistej x.
Wyznaczamy pochodn tej funkcji f : f x 12 x 2 4 .
Nastpnie obliczamy miejsca zerowe pochodnej: x1
3
3
, x2
.
3
3
Ponadto:
3
f x 0 w kadym z przedziaw ,
, ,
oraz
3
3 3
f x 0 w przedziale
,
.
3 3
78
3
Zatem funkcja f jest malejca w kadym z przedziaw ,
i rosnca w przedziale
3
,
oraz
3 3
.
,
3 3
Poniewa P x f x dla x 0,1 , wic w przedziale x 0,1
funkcja P x ma
3
funkcja P przyjmuje warto najwiksz.
3
2
3
2 3
4
Obliczamy wymiary prostokta: CD
, DE 2 2
.
3
3
3
Najwiksze pole ma prostokt o wymiarach
2 3 4
8 3
, . Jest ono rwne
.
3
3
9
Zadanie 16. (07)

Rozpatrujemy wszystkie trapezy rwnoramienne, w ktrych krtsza podstawa ma dugo 5
i kade z ramion te ma dugo 5. Oblicz dugo duszej podstawy tego z rozpatrywanych
trapezw, ktry ma najwiksze pole. Oblicz to pole.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Niech 2 x 5 oznacza dugo duszej podstawy,
a h wysoko trapezu. Pole tego trapezu jest
okrelone wzorem
2 5 2x
h 5 x h i 0 x 5 .
2
Z twierdzenia Pitagorasa otrzymujemy zaleno

2
x 2 h 2 52 , std h 25 x .
h
5
79
Pole tego trapezu jest okrelone wzorem

P x 5 x 25 x 2
5 x
5 x 5 x
25 x 2
x 4 10 x 3 250 x 625,
gdzie 0 x 5 .
Naley obliczy, dla jakiego x speniajcego nierwno 0 x 5 funkcja P okrelona
wzorem P x x 4 10 x 3 250 x 625 przyjmuje warto najwiksz.
Poniewa funkcja pierwiastkowa ( y t )
4
jest rosnca, wic wystarczy zbada funkcj
f x x 10 x 250 x 625 . Wyznaczamy pochodn tej funkcji:

f x 4 x3 30 x 2 250 .
Nastpnie obliczamy miejsca zerowe pochodnej: x1 5 , x2
5
.
2
Ponadto:
5
f x 0 w kadym z przedziaw , 5 oraz , ,

2
5
f x 0 w przedziale 5, .
2
Zatem funkcja f jest malejca w kadym z przedziaw , 5 oraz

i rosnca w przedziale 5,
Poniewa P x
,
2
5
.
2
f x dla x 0,5 , wic w przedziale x 0,5
funkcja P x ma
5
funkcja P przyjmuje warto najwiksz.
2
5
Zauwamy wreszcie, e jeeli x , to 2 x 5 10 . Zatem dusza podstawa ma dugo 10.
2
5
Obliczamy najwiksze pole trapezu dla x :
2
x
75
5
5 15 5
P x 5 25
3
3.
2
2 2
4
2
Najwiksze pole ma trapez, ktrego dusza podstawa ma dugo 10. Pole tego trapezu jest
75 3
rwne
.
4
80
Zadanie 17. (03)

Dany jest trjkt ABC i prosta k styczna w punkcie A do okrgu opisanego na tym trjkcie.
Prosta BC przecina prost k w punkcie P. Dugoci odcinkw AC, BC i PB zostay podane na
rysunku.
C
9
B
12
17
Oblicz dugo odcinka AB. Zakoduj cyfr jednoci i dwie pierwsze cyfry po przecinku
rozwinicia dziesitnego otrzymanego wyniku.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
7.4.R Zdajcy rozpoznaje figury podobne i jednokadne; wykorzystuje (take w kontekstach
praktycznych) ich wasnoci.
Niech S oznacza rodek okrgu opisanego na trjkcie ABC i niech PAB . Kt PAS jest
prosty, wic BAS 90 . Trjkt ABS jest rwnoramienny, zatem
ASB 180 2 BAS 180 2 90 2 .

Z twierdzenia o kcie rodkowym i wpisanym opartych na tym samym uku wynika, e
ACB
1
1
ASB 2 .
2
2
81
C
9
B
12
17
A
Oznaczmy AB x oraz PA y .
Trjkty APB i CPA s podobne, gdy PAB PCA i kt przy wierzchoku P jest
wsplnym ktem tych trjktw. Zatem
PA PB
,
PC PA
y 17
,
26 y
y 2 17 26 .
Std y 17 26 . Z podobiestwa trjktw APB i CPA otrzymujemy te
AB CA
,
PA PC
x 12
.
y 26
Zatem x
12 y 12 17 26 12 17
9, 7032...
26
26
26
Kodujemy cyfry: 9, 7, 0.
82

Z twierdzenia o kcie midzy styczn a ciciw wynika, e kty PAB i ACB s rwne.
Ponadto kt przy wierzchoku P jest wsplnym ktem trjktw APB i CPA. Zatem te trjkty
s podobne.
C
9
B
12
17
Std
PA PB
,
PC PA
y 17
,
26 y
y 2 17 26 .
Zatem y 17 26 . Z podobiestwa trjktw APB i CPA otrzymujemy te
AB CA
,
PA PC
x 12
.
y 26
Std x
12 y 12 17 26 12 17
9, 7032...
26
26
26
Kodujemy cyfry: 9, 7, 0.
83
Zadanie 18. (06)

Dany jest trjkt prostoktny ABC o kcie prostym przy wierzchoku C i obwodzie rwnym
2 p . Na prostej AB obrano punkty D i E lece na zewntrz odcinka AB takie, e AD AC
i BE BC (zobacz rysunek).
E
B
D
Wyka, e promie okrgu opisanego na trjkcie ECD jest rwny p 2 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
7.5.R Zdajcy znajduje zwizki miarowe w figurach paskich z zastosowaniem twierdzenia
sinusw i twierdzenia cosinusw.
Rozwizanie
Niech BAC , ABC (zobacz rysunek).
E
B
Kty CAD i CBE to kty przylege odpowiednio do ktw BAC i ABC trjkta ABC, wic
CAD 180 oraz CBE 180 .

Trjkty CAD i CBE s rwnoramienne, wic
DCA
180 180
180 180
oraz ECB
.
2
2
2
2
84
Zatem miara kta ECD jest rwna
ECD DCA 90 ECB
1
90 90 .
2
2
2
Std
ECD 90
1
135 .
2
Z twierdzenia sinusw dla trjkta ECD wynika, e

ED
2R ,
sin ECD
gdzie R to promie okrgu opisanego na trjkcie ECD. Poniewa ED a b c 2 p

i sin ECD sin135 sin 180 45 sin 45
2R
2
, wic
2
2p
.
2
2
Std R p 2 , co koczy dowd.
Zadanie 19. (03)

Rami AD trapezu ABCD (w ktrym AB || CD ) przeduono do punktu E takiego, e
AE 3 AD . Punkt M ley na podstawie AB oraz MB 4 AM . Odcinek ME przecina

przektn BD w punkcie P (zobacz rysunek).
E
D
P
A
Udowodnij, e BP 6 PD .
85
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Niech N oznacza punkt przecicia odcinka EM z prost DC.
E
Trjkt AME jest podobny do trjkta DNE (kty MAE i NDE s rwne oraz kty AME i DNE
s rwne, gdy proste AB i DC s rwnolege). Std
AM
DN
,
AE
DE
2
ale AE 3 AD , wic DN AM .
3
Trjkt MBP jest podobny do trjkta NDP (kty MBP i NDP s rwne oraz kty BMP
i DNP, gdy proste AB i DC s rwnolege). Std
BP
DP
,
BM
DN
ale BM 4 AM , wic BP
To koczy dowd.
4 AM DP 4 AM
DP 6 DP .
2
DN
AM
3
86
Zadanie 20. (04)

Okrg jest styczny do osi Ox w punkcie A 2, 0 . Punkt B 1,9 ley na tym okrgu.
Wyznacz rwnanie tego okrgu.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
2
8.5.R Zdajcy posuguje si rwnaniem okrgu x a y b r 2 oraz opisuje koa za

pomoc nierwnoci.
Rozwizanie
Niech S a, b bdzie rodkiem szukanego okrgu. Poniewa okrg ten jest styczny do osi
Ox w punkcie A 2, 0 , wic S 2, b . Z definicji okrgu wynika, e AS BS , czyli
2
2 2 b 0
2 1 b 9 .
Std
b 2 9 b 2 18b 81 ,
b 5.
2
Zatem S 2,5 , a rwnanie okrgu ma posta x 2 y 5 25 .
Zadanie 21. (05)

2
Okrg o rodku S 3, 2 ley wewntrz okrgu o rwnaniu x 6 y 8 100 i jest do

niego styczny. Wyznacz rwnanie prostej stycznej do obu tych okrgw.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
2
2
8.5.R Zdajcy posuguje si rwnaniem okrgu x a y b r 2 oraz opisuje koa za
pomoc nierwnoci.
87
Rozwizanie
2
rodkiem okrgu o rwnaniu x 6 y 8 100 jest punkt S1 6,8 , a promie tego

okrgu jest rwny 10. rodki S i S1 okrgw le na prostej o rwnaniu y 2 x 4 .
Szukana styczna jest prostopada do tej prostej, wic ma rwnanie postaci y
1
xb.
2
Odlego rodka S1 6,8 od stycznej jest rwna 10, zatem

1
6 8 b
2
10 ,
1
2
1
2
11 b 10
5
,
4
11 b 5 5 .
Std 11 b 5 5 lub 11 b 5 5 , czyli b 11 5 5 lub b 11 5 5 . Otrzymujemy wic
1
1
dwie proste o rwnaniach y x 11 5 5 oraz y x 11 5 5 .
2
2
Odlego rodka S od prostej o rwnaniu y
1
x 11 5 5 jest rwna
2
1
3 2 11 5 5
2
2
1
2
1
2
Poniewa
29
5 10 .
5
29
5 10 10 , wic ta prosta jest szukan styczn.
5
Zadanie 22. (01)

Rwnanie sin 2 x sin x w przedziale 0,
A. ma dokadnie 1 rozwizanie.
B. ma dokadnie 2 rozwizania.
C. ma dokadnie 3 rozwizania.
D. nie ma rozwiza.
Wymagania oglne
88
Wymagania szczegowe
6.6.R Zdajcy rozwizuje rwnania i nierwnoci trygonometryczne typu sin 2 x
sin 2 x cos x 1 , sin x cos x 1 , cos 2 x
1
,
2
1
.
2
Rozwizanie
Przeksztacamy rwnanie sin 2 x sin x do postaci sin x sin x 1 0 , zatem sin x 0 lub
sin x 1. Rozwizaniami rwnania sin x 0 w przedziale 0,

a rozwizaniem rwnania sin x 1 jest x
jest x 0 oraz x ,
. Std rwnanie sin 2 x sin x w przedziale

2
0, ma dokadnie 3 rozwizania.
Zdajcy powinien zaznaczy odpowied C.
Zadanie 23. (04)

Rozwi rwnanie sin5x cos 2x sin x 0 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.5.R Zdajcy stosuje wzory na sinus i cosinus sumy i rnicy ktw, sum i rnic sinusw
i cosinusw ktw.
1
6.6.R Zdajcy rozwizuje rwnania i nierwnoci trygonometryczne typu sin 2 x ,
2
1
sin 2 x cos x 1 , sin x cos x 1 , cos 2 x .
2
Rozwizanie
Przeksztacamy rwnanie, korzystajc ze wzoru na sum sinusw: 2sin 3x cos2 x cos 2x 0 .
Std cos 2 x 2sin 3x 1 0 . Zatem cos2x 0 lub 2sin3x 1 0 .
k
, gdzie k jest liczb
4 2
2k
5 2 k
cakowit, lub x
, gdzie k jest liczb cakowit, lub x
, gdzie k jest
18
3
18
3
liczb cakowit.
Rozwizaniami rwnania sin5x cos 2x sin x 0 s liczby: x
89
Zadanie 24. (03)
Wyka, e dla kadego kta prawdziwa jest rwno: 4 sin 6 cos6 1 3cos 2 2 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
3
2.1.R Zdajcy uywa wzorw skrconego mnoenia na a b oraz a 3 b 3 .

sin
oraz sin 90 cos .
sin 2 cos 2 1 , tg
cos
Rozwizanie
Korzystajc z tosamoci
a 6 b 6 a 2 b 2 a 4 a 2b 2 b 4 a 2 b 2 a 2 b 2 3a 2b 2 ,
przeksztacamy wyraenie 4 sin 6 cos6 i otrzymujemy:
4 sin 6 cos 6 4 sin 2 cos 2 sin 2 cos 2 3sin 2 cos 2

4 1 3sin 2 cos 2 .
Przeksztacamy teraz praw stron rwnoci, korzystajc ze wzoru na cosinus kta

podwojonego.
2
1 3cos 2 2 1 3 cos 2 sin 2 1 3 cos 2 sin 2 4 sin 2 cos 2

1 3 1 4 sin 2 cos 2 4 12 sin 2 cos 2 4 1 3sin 2 cos 2 .
To koczy dowd.
Zadanie 25. (02)

Rozwi nierwno cos 5 x
1
dla x .
2
Wymagania oglne
90
Wymagania szczegowe
6.4.R Zdajcy posuguje si wykresami funkcji trygonometrycznych (np. gdy rozwizuje
nierwnoci typu sin x a , cos x a , tg x a ).
Rozwizanie
Rozwizujemy nierwno cos 5 x
1
.
2
2 k 5 x 2 k , gdzie k jest liczb cakowit, czyli

3
3
2k
2 k
, gdzie k jest liczb cakowit.

x
15
5
15
5
Zatem
Rozwizaniami tej nierwnoci dla x s:

13
11
7
5
5
7
lub
lub x
lub
lub
x
x
x
15
15
15
15
15
15
15
15
11
13
.
x
15
15
Zadanie 26. (03)

Dany jest ostrosup prawidowy czworoktny. Kt jest ktem midzy dwiema ssiednimi
cianami bocznymi. Kt jest ktem przy podstawie ciany bocznej (tzn. ktem midzy
krawdzi podstawy i krawdzi boczn ostrosupa) zobacz rysunek.
Wyka, e cos tg 2 1 .
Wymaganie oglne
91
Wymagania szczegowe
9.4. Zdajcy rozpoznaje w graniastosupach i ostrosupach kty midzy cianami.
9.1. Zdajcy rozpoznaje w graniastosupach i ostrosupach kty midzy odcinkami
(np. krawdziami, krawdziami i przektnymi, itp.), oblicza miary tych ktw.
Rozwizanie
Oznaczmy, tak jak na poniszym rysunku: a dugo krawdzi podstawy, h wysoko
ciany bocznej poprowadzona z wierzchoka podstawy, c dugo odcinka czcego
wierzchoek podstawy ze spodkiem wysokoci h.
Na podstawie twierdzenia cosinusw mamy:
a 2
h2 h 2 2h h cos .
Std
h2 a 2
.
cos
h2
Na podstawie twierdzenia Pitagorasa mamy
c2 a 2 h2 .
Ponadto
h2
h
tg , a std wynika, e tg 2 2 .
c
c
Obliczamy zatem
h2 a 2 h2 a h
cos tg
2
h2
c
c2
2
To koczy dowd.
c2
1 .
92
Zadanie 27. (04)

W ostrosupie prawidowym trjktnym krawd podstawy ma dugo a. Paszczyzna
przechodzca przez krawd podstawy i rodek wysokoci tego ostrosupa jest nachylona do
paszczyzny podstawy pod ktem . Wyznacz objto i pole powierzchni bocznej tego
ostrosupa.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
9.2.R Zdajcy okrela, jak figur jest dany przekrj graniastosupa lub ostrosupa
paszczyzn.
10.7.G Zdajcy stosuje twierdzenie Pitagorasa.
Rozwizanie
Wprowadzamy oznaczenia takie jak na rysunku.
W
N
S
C
A
O
M
W trjkcie rwnobocznym ABC mamy:
AB a , CM
a 3
1
a 3
, OM CM
.
2
3
6
Std
OS OM tg , czyli OW 2 OS 2
a 3
a 3
tg
tg .
6
3
93
Zatem
1 a2 3 a 3
a3
V
tg tg .
3 4
3
12
Nastpnie
3a 2 3a2 2
a2 a2 2
a2
MW OM OW
tg
tg
1 4tg 2 ,
36
9
12 3
12
a
a 3
MW
1 4tg 2
1 4tg 2
6
2 3
i std otrzymujemy
1
a 3
a2 3
Pb 3 a
1 4tg 2
1 4tg 2 .
2
6
4
2
Zadanie 28. (04)

Dany jest szecian ABCDEFGH (zobacz rysunek) o krawdzi rwnej 1 . Punkt S jest
rodkiem krawdzi DH . Odcinek DW jest wysokoci ostrosupa ACSD opuszczon
z wierzchoka D na cian ACS . Oblicz dugoci odcinkw AW, CW i SW.
H
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
9.2. Zdajcy okrela, jak figur jest dany przekrj graniastosupa lub ostrosupa paszczyzn.
94
Rozwizanie
czymy punkty A i S , A i C oraz C i S (zobacz rysunek). Niech T oznacza punkt
przecicia przektnych AC i BD podstawy tego szecianu.
F
S
W
D
C
T
Punkt S ley na krawdzi DH , wic AS CS , a zatem trjkt ACS , stanowicy podstaw

ostrosupa ACSD , jest trjktem rwnoramiennym. Wynika std, e odcinek ST jest
wysokoci tego trjkta. Dugo odcinka ST obliczamy stosujc twierdzenie Pitagorasa do
trjkta prostoktnego TSD :
2
2
3
1 2
.
ST SD DT
, czyli ST
2
2 2
Zauwaamy, e odcinek DW jest wysokoci trjkta prostoktnego TDS poprowadzon do
przeciwprostoktnej TS . Dugo odcinka DW obliczymy zapisujc na dwa sposoby pole
trjkta TDS :
1
1
SD TD ST DW ,
2
2
2
1 2
2
2 6.
DW
6
3
2
Std i z twierdzenia Pitagorasa zastosowanego do trjkta prostoktnego SWD wynika, e:
95
2
1
3
1 6
.
SW

12
6
2 6
Teraz zauwaamy, e wysoko ST trjkta rwnoramiennego ACS jest zawarta w osi

symetrii tego trjkta. Wynika std, e AW CW . Dugo odcinka AW obliczamy stosujc
twierdzenie Pitagorasa do trjkta prostoktnego ATW , w ktrym
TW ST SW
3
3
3
.
2
6
3
Otrzymujemy zatem
2
2 3
5
AW AT TW

,
6
2 3
2
skd
AW CW
30
.
6
Podsumowujc, szukane odcinki maj dugoci: AW CW
30
3
, SW
.
6
6
Zadanie 29. (06)

Kwadrat ABCD o boku dugoci 1 jest podstaw ostrosupa ABCDS . Odcinek HS jest
wysokoci ostrosupa, przy czym punkt H dzieli przektn AC podstawy w stosunku 2 : 1
(zobacz rysunek). Krawdzie boczne BS i DS maj dugo rwn 1 . Oblicz objto tego
ostrosupa oraz dugoci krawdzi AS i CS .
S
C
H
Wymaganie oglne
96
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Niech T oznacza punkt przecicia przektnych AC i BD podstawy ostrosupa
(zobacz rysunek).
S
C
H
T
2
2
2
2
oraz HT
. Trjkt BSD jest
3
2
3
6
rwnoramiennym trjktem prostoktnym, dlatego e jego ramiona maj dugoci
Poniewa
AC 2 , wic CH
2
. Obliczamy zatem
2
wysoko HS tego ostrosupa, stosujc twierdzenie Pitagorasa do trjkta SHT :
BS DS 1 , a podstawa BD 2 . Std wynika, e
HS ST HT
ST
1 1 4
2
, skd wynika, e HS .
2 18 9
3
Objto V tego ostrosupa jest zatem rwna:

1 2 2
V 1 .
3 3 9
Pozostaje obliczy jeszcze dugoci krawdzi bocznych AS i CS . Z twierdzenia Pitagorasa

zastosowanego dwukrotnie, najpierw do trjkta AHS , otrzymujemy
2
2 2 2 2 4
2 3
,
AS AH HS
, wic AS
3
3
3 3
2
natomiast do trjkta CHS

2
2 2 2 2
6
.
CS CH HS
, skd CS
3
3
3
3
97
Uwaga
Rozwaany ostrosup nie jest prawidowy, a wszystkie ciany boczne tego ostrosupa s
trjktami rwnoramiennymi.
Zadanie 30. (04)

Dany jest szecian ABCDEFGH (zobacz rysunek), ktrego krawd ma dugo 15 . Punkty
Q i R dziel krawdzie HG i FG w stosunku 2 : 1 , to znaczy
HQ FR 10 .
Paszczyzna AQR przecina krawdzie DH i BF odpowiednio w punktach P i S . Oblicz

dugoci odcinkw DP i BS .
Q
G
R
F
P
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
paszczyzn.
(np. krawdziami, krawdziami i przektnymi itp.), oblicza miary tych ktw.
98
Rozwaamy kwadrat EFGH . Niech T oznacza punkt przecicia przedue odcinkw QR
i EF (zobacz rysunek).
Q
5
R
10
10
Trjkty prostoktne RFT i RGQ s podobne na mocy cechy kkk. Std wynika, e FT 10 .
Teraz rozwaamy kwadrat ABFE (zobacz rysunek).
E
10
S
15-x
15
Trjkty prostoktne ABS i TFS s podobne na mocy cechy kkk. Moemy wic zapisa
rwnanie
SF
BS
x 15 x
, a zatem
.
FT
AB
10
15
Rozwizujemy to rwnanie
15x 150 10x , x 6 .

Zatem dugo szukanego odcinka BS jest rwna 9. Poniewa punkty B i D le
symetrycznie wzgldem paszczyzny ACGE , wic DP BS 9 .
99

Rysujemy przektne AC , BD , EG oraz czymy punkty P i S . Oznaczmy kolejno:
W rodek odcinka PS , W1 punkt przecicia przektnych AC i BD , T rodek odcinka
QR
(zobacz rysunek). Niech ponadto T1 bdzie takim punktem przektnej
AC ,
e GT CT1 .
Q
G
T
F
P
W
S
Zauwaamy, e DP BS co wynika, z symetrii wzgldem paszczyzny ACGE . Zatem

czworokt BSPD jest prostoktem. Std wynika, e prosta przechodzca przez rodki bokw
tego prostokta punkty W i W1 jest prostopada do paszczyzny ABCD . Ponadto, prosta
przechodzca przez punkty T i T1 jest take prostopada do tej paszczyzny. Zauwaamy, e
punkty: A , W , W1 , T i T1 le w jednej paszczynie jest ni paszczyzna ACGE . Na
mocy cechy kkk, trjkty prostoktne AW1W i AT1T s podobne, wic moemy zapisa
rwno
TT1
WW1
TT AW1
, skd wynika, e WW1 1

.
AT1
AW1
AT1
Poniewa TT1 15 , AW1
15 2
5 2 25 2
oraz AT1 15 2
, wic
2
2
2
15 2
2 9.
WW1
25 2
2
15
Oczywicie DP BS WW1 9 .
100
Zadanie 31. (03)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb siedmiocyfrowych, w zapisie ktrych nie wystpuje zero i na
dokadnie dwch miejscach stoj cyfry parzyste.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
10.1.R Zdajcy wykorzystuje wzory na liczb permutacji, kombinacji, wariacji
z powtrzeniami do zliczania obiektw w bardziej zoonych sytuacjach kombinatorycznych.
Rozwizanie
Rozwizanie zadania skada si z trzech krokw. W kroku pierwszym obliczamy, na ile
sposobw mona wybra dwa miejsca (spord siedmiu), na ktrych stoj cyfry parzyste. Ten
krok moemy wykona czterema sposobami.
Moemy skorzysta ze wzoru na liczb dwuelementowych kombinacji ze zbioru

7
siedmioelementowego; wyraa si ona wspczynnikiem dwumianowym . Ten
2
wspczynnik moemy odczyta z trjkta Pascala lub obliczy ze wzoru
m
m!
.

n n ! m n !
Mamy zatem
7
7!
7! 6 7 5! 6 7
3 7 21.

2
2!
7
2
!
2!5!
2!5!
2
Moemy po prostu wszystkie te sposoby wyboru dwch miejsc wypisa (kko biae
oznacza miejsce dla cyfry nieparzystej, kko czarne dla parzystej):
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
20:
21:
101
Moemy take te moliwoci zlicza: jeli pierwsza (liczc od lewej strony) cyfra
parzysta stoi na pierwszym miejscu, to drug moemy ustawi na jednym z szeciu
miejsc (od drugiego do sidmego); jeli pierwsza (od lewej strony) cyfra parzysta stoi
na drugim miejscu, to drug moemy ustawi na jednym z piciu miejsc i tak dalej.
Wreszcie, jeli pierwsza cyfra parzysta stoi na szstym miejscu, to druga moe sta
tylko na miejscu sidmym. cznie mamy wic
6 5 4 3 2 1 21
sposobw wyboru dwch miejsc dla cyfr parzystych.
Moemy wreszcie rozumowa nastpujco: jedn cyfr parzyst moemy ustawi na
jednym z 7 miejsc, drug na jednym z szeciu miejsc. W ten sposb kade ustawienie
policzylimy dwukrotnie, np. ustawienie
102
moemy otrzyma wybierajc najpierw miejsce trzecie, a potem miejsce pite lub
wybierajc najpierw miejsce pite, a potem miejsce trzecie. Zatem liczba sposobw
wyboru tych dwch miejsc jest rwna
76
7 3 21.
2
W kroku drugim obliczamy, na ile sposobw moemy na miejscach wybranych dla cyfr
parzystych i nieparzystych napisa te cyfry. Skorzystamy dwukrotnie z reguy mnoenia.
Najpierw na wybranych dwch miejscach ustawiamy cyfry parzyste. Poniewa w zapisie
liczby nie wystpuje zero, wic na kadym miejscu mamy do wyboru cztery cyfry: 2, 4, 6, 8.
Mamy zatem 4 2 16 sposobw zapisania cyfr parzystych na wybranych miejscach. Wreszcie
na kadym z pozostaych piciu miejsc zapisujemy jedn z piciu cyfr nieparzystych: 1, 3, 5,
7, 9. Mamy zatem 55 3125 sposobw zapisania cyfr nieparzystych na pozostaych
miejscach.
W kroku trzecim obliczamy, ile jest liczb siedmiocyfrowych speniajcych warunki opisane
w zadaniu. Korzystamy jeszcze raz z reguy mnoenia i otrzymujemy
21 4 2 55 21 16 3125 1 050 000
liczb.
Zadanie 32. (04)

Oblicz sum wszystkich liczb trzycyfrowych zapisanych wycznie za pomoc cyfr 1, 2 i 3,
wiedzc, e cyfry mog si powtarza.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Zauwamy najpierw, e istnieje tylko 27 liczb trzycyfrowych, ktrych cyfry s wybrane
spord cyfr 1, 2 i 3. Pierwsz cyfr moemy bowiem wybra na 3 sposoby, drug take na
trzy sposoby (cyfry mog si powtarza) i trzeci te na trzy sposoby. Najprostszy sposb
rozwizania zadania polega zatem na wypisaniu i dodaniu (np. na kalkulatorze) tych liczb.
Oto one:
111 + 112 + 113 + 121 + 122 + 123 + 131 + 132 + 133 = 1098 ,
211 + 212 + 213 + 221 + 222 + 223 + 231 + 232 + 233 = 1998 ,
311 + 312 + 313 + 321 + 322 + 323 + 331 + 332 + 333 = 2898 .
103
Suma wszystkich liczb jest rwna
1098 + 1998 + 2898 = 5994 .

Liczby te mona atwo doda bez uywania kalkulatora. Zauwamy, e sumy liczb w trzech
wierszach s rwne:
9 100 + (11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33) = 900 + 198 = 1098 ,
9 200 + (11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33) = 1800 + 198 = 1998 ,
9 300 + (11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33) = 2700 + 198 = 2898 .
Dodawanie
11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33 = 198
moe by wykonane w pamici; pozostae dodawania mona atwo wykona te w pamici
lub pisemnie. Najwaniejsze byo zauwaenie, e we wszystkich dodawaniach wystpowaa
ta sama suma liczb dwucyfrowych i zmieniay si tylko sumy setek. Ta obserwacja bdzie
podstaw dla drugiego sposobu rozwizania.
Obliczajc sum wszystkich 27 liczb, kad z tych liczb zapiszemy w postaci
a 100+b 10+c
i bdziemy oddzielnie dodawa wielokrotnoci 100, oddzielnie wielokrotnoci 10 i wreszcie
oddzielnie cyfry jednoci. Policzmy, w ilu liczbach jedynka wystpuje na pierwszym miejscu
(tzn. jako cyfra setek). Ot na drugim miejscu moemy postawi jedn z trzech cyfr i na
trzecim te jedn z trzech cyfr. Zatem jedynka jest na pierwszym miejscu w dziewiciu
liczbach. W sumie wszystkich dwudziestu siedmiu liczb dziewi razy wystpi skadnik 100.
Podobnie 9 razy wystpi skadnik 200 i 9 razy wystpi skadnik 300. Zatem skadniki postaci
a 100 dadz sum
9 100 + 9 200 + 9 300 = 9 100 (1 + 2 + 3) = 9 100 6 = 5400 .
Tak samo pokazujemy, e kada cyfra wystpi 9 razy na drugim miejscu (tzn. jako cyfra
dziesitek). Zatem skadniki postaci b10 dadz sum
9 10 + 9 20 + 9 30 = 9 10 (1 + 2 + 3) = 9 10 6 = 540 .
Wreszcie tak samo pokazujemy, e kada cyfra wystpi 9 razy jako cyfra jednoci. Suma cyfr
jednoci jest zatem rwna
9 1 + 9 2 + 9 3 = 9 (1 + 2 + 3) = 9 6 = 54 .
Suma wszystkich liczb wynosi zatem
5400 + 540 + 54 = 5994 .
104
Zadanie 33. (07)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb omiocyfrowych, ktrych iloczyn cyfr jest rwny 24.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
10.1.R Zdajcy wykorzystuje wzory na liczb permutacji, kombinacji, wariacji z powtrzeniami do
zliczania obiektw w bardziej zoonych sytuacjach kombinatorycznych.
Rozwizanie
Rozkadamy liczb 24 na czynniki pierwsze 24 3 2 2 2 .
Mamy wic pi, parami wykluczajcych si moliwoci, w ktrych iloczyn cyfr liczby
omiocyfrowej jest rwny 24:
1. Wrd cyfr tej liczby s trzy dwjki, jedna trjka i cztery jedynki ( 24 3 2 2 2 1111 ).
Liczb takich liczb mona obliczy na przykad tak:
7
8 280 wybieramy jedno miejsce z omiu dla trjki a nastpnie trzy
3
miejsca z pozostaych siedmiu dla dwjki
albo tak:
8
4 280 wybieramy cztery miejsca dla cyfr rnych od jedynki, a nastpnie
4
spord nich wybieramy miejsce dla trjki,
albo tak:
8!
280 ustawiamy na wszystkie moliwe sposoby cyfry liczby 32221111.
3! 4!
2. Wrd cyfr tej liczby s trjka, czwrka, dwjka i pi jedynek ( 24 3 4 2 11111).

8 7 6 336 wybieramy miejsca dla cyfr: trzy, cztery, dwa
albo tak:
8
3! 336 wybieramy trzy miejsca dla cyfr: trzy, cztery, dwa, nastpnie
3
przestawiamy te cyfry midzy sob,
albo tak:
8!
5!
105
3. Wrd cyfr tej liczby s trjka, semka i sze jedynek ( 24 3 8 111111).

8 7 56 wybieramy miejsce dla trjki i z pozostaych dla semki
albo tak:
8
2 56 wybieramy dwa miejsca z omiu dla trjki i semki, nastpnie
2
wybieramy miejsce dla kadej z nich,
albo tak:
8!

6!
4. Wrd cyfr tej liczby s szstka, czwrka i sze jedynek ( 24 6 4 111111 ).
8 7 56 wybieramy miejsce dla szstki i czwrki
albo tak:
8
2 56 wybieramy dwa miejsca z omiu dla szstki i czwrki, nastpnie
2
albo tak:
8!

6!
5. Wrd cyfr tej liczby s dwie dwjki, jedna szstka i pi jedynek( 24 6 2 2 11111 ).
7
8 168 wybieramy miejsce dla szstki, nastpnie dwa miejsca z siedmiu dla
2
dwjek
albo tak:
8
3 168 wybieramy trzy miejsca z omiu dla szstki i dwch dwjek,
3
nastpnie spord nich wybieramy miejsce dla szstki,
albo tak:
8!
2! 5!
Zatem wszystkich liczb omiocyfrowych, ktrych iloczyn cyfr jest rwny 24, jest
280 336 56 56 168 896 .
106
Zadanie 34. (06)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb stucyfrowych o sumie cyfr rwnej 5, w zapisie ktrych
wystpuj tylko cyfry 0, 1, 3, 5.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Wszystkie liczby stucyfrowe o sumie cyfr rwnej 5, w zapisie ktrych wystpuj tylko cyfry
0, 1, 3, 5 moemy podzieli na 4 grupy w zalenoci od tego, jaka cyfra stoi na pierwszym
miejscu liczby:
1. Liczba 5000...000 ,w ktrej po cyfrze 5nastpuje 99 zer. Jest jedna taka liczba.
2. Liczby postaci 3000...1...000...1...000 , w ktrych po cyfrze 3wystpuje 97 cyfr 0 i dwie
cyfry 1 , stojce na dwch miejscach wybranych z 99 moliwych miejsc. Jest
99 99 98
99 49 4851 takich liczb.

2
2
3. Liczby postaci 1000...3...000...1...000 lub 1000...1...000...3...000, w ktrych po cyfrze 1
wystpuje 97 cyfr 0 oraz cyfry 1 i 3(w dowolnej kolejnoci), stojce na dwch
miejscach wybranych z 99 moliwych miejsc. Jest 99 98 9702 takich liczb.
4. Liczby postaci 1000...1...000...1...000...1...000...1...000 , w ktrych po cyfrze 1 wystpuje
95 cyfr 0 i cztery cyfry 1 , stojce na czterech miejscach wybranych z 99 moliwych
99 99 98 97 96
33 49 97 24 3 764 376 takich liczb.
miejsc. Jest
24
4
Zatem wszystkich liczb stucyfrowych o sumie cyfr rwnej 5, w zapisie ktrych wystpuj
tylko cyfry 0, 1, 3, 5, jest
1 4851 9702 3 764 376 3 778 930.
107
Zadanie 35. (03)

Dowiadczenie losowe polega na tym, e losujemy jednoczenie dwie liczby ze zbioru
1, 2,3,...,12,13 . Oblicz prawdopodobiestwo warunkowe, e wrd wylosowanych liczb
bdzie liczba 8, pod warunkiem, e suma wylosowanych liczb bdzie nieparzysta.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
10.2.R Zdajcy oblicza prawdopodobiestwo warunkowe.
Rozwizanie
Zdarzeniami
elementarnymi
wszystkie
dwuelementowe
podzbiory
(pary
nieuporzdkowane, kombinacje) zbioru 1, 2,3,...,12,13 . Jest to model klasyczny.

Wprowadzamy oznaczenia:
A wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 8,
B suma wylosowanych liczb bdzie nieparzysta.
P( A B) A B
Mamy obliczy P( A | B)
.
P( B)
B
Zdarzeniu B sprzyjaj kombinacje zoone z jednej liczby nieparzystej i jednej parzystej,
B 7 6 42 ,
Zdarzeniu A B sprzyjaj kombinacje zoone z liczby 8 i jednej liczby nieparzystej,
A B 1 7 7 ,
std
P( A | B)
7 1
.
42 6
Zatem prawdopodobiestwo, e wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 8, pod warunkiem,

1
e suma wylosowanych liczb bdzie nieparzysta, jest rwne .
6
Zadanie 36. (03)

Niech A, B bd zdarzeniami losowymi zawartymi w . Wyka, e jeeli P ( A) 0, 7
i P ( B ) 0, 8 , to P ( A | B ) 0, 625 .
P A | B oznacza prawdopodobiestwo warunkowe.
108
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
P( A | B)
P( A B)
.
P( B)
Wykaemy najpierw, e jeeli P ( A) 0, 7 i P ( B ) 0, 8 , to P ( A B ) 0, 5 .

Wiemy, e P ( A B ) P ( A) P ( B ) P ( A B ) oraz P ( A B ) 1 .
Mamy wic: 1 P ( A B ) P ( A) P ( B ) P ( A B ) , std P ( A B ) P ( A) P ( B ) 1 ,
czyli P ( A B ) 0, 5 .
Std P ( A | B )
P ( A B ) 0,5
0, 625 .
P( B )
0,8
Zadanie 37. (04)

Wybieramy losowo jedn liczb ze zbioru 1, 2,3 i gdy otrzymamy liczb n , to rzucamy n
razy symetryczn monet. Oblicz prawdopodobiestwo otrzymania co najmniej jednego ora.
Wynik przedstaw w postaci uamka zwykego nieskracalnego.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
10.3.R Zdajcy korzysta z twierdzenia o prawdopodobiestwie cakowitym.
Rozwizanie
Wprowadzamy oznaczenia dla zdarze:
B1 wylosujemy liczb 1,
A otrzymamy co najmniej jednego ora.
109
Zdarzenia B1 , B2 i B3 speniaj zaoenia twierdzenia o prawdopodobiestwie cakowitym,

poniewa
1
B1 B2 B3 , B1 B2 B1 B3 B2 B3 , P ( B1 ) P ( B2 ) P ( B3 ) 0 .
3
Stosujc twierdzenie o prawdopodobiestwie cakowitym do zdarzenia A , otrzymujemy
P ( A) P( A | B1 ) P( B1 ) P ( A | B2 ) P( B2 ) P ( A | B3 ) P ( B3 ) .
Poniewa P( A | B1 )
1
3
7
, P ( A | B2 ) , P ( A | B3 ) , wic
2
4
8
P ( A) P ( A | B1 ) P ( B1 ) P ( A | B2 ) P ( B2 ) P ( A | B3 ) P ( B3 )
1 1 3 1 7 1 17
.

2 3 4 3 8 3 24
Zatem prawdopodobiestwo otrzymania co najmniej jednego ora jest rwne
17
.
24
Uwaga
Zdajcy moe rozwiza zadanie za pomoc drzewa.
Zadanie 38. (02)

Niech A, B bd zdarzeniami losowymi zawartymi w . Wyka, e jeeli
P A B P A P B , to P A B P A P B .
B oznacza zdarzenie przeciwne do zdarzenia B.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
P A B P A P A B P A P A P B P A 1 P B P A P B
110
Informacja dla absolwentw niesyszcych
6.
111
Informacja o egzaminie maturalnym z matematyki dla absolwentw niesyszcych
6.1. EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI DLA ABSOLWENTW NIESYSZCYCH

Egzamin maturalny z matematyki dla absolwentw niesyszcych sprawdza podobnie jak
w przypadku arkusza standardowego w jakim stopniu absolwent spenia wymagania
z zakresu tego przedmiotu okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV
etapu edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. W zadaniach zestawu
egzaminacyjnego mog te by sprawdzane wymagania z etapw wczeniejszych.
Oglne informacje o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015,
krtka charakterystyka arkusza egzaminacyjnego oraz najwaniejsze zasady dotyczce
oceniania wypowiedzi zdajcych, przedstawione w czciach 1. 3. Informatora, dotycz
rwnie arkuszy dla absolwentw niesyszcych. Jednak zgodnie z zapisami odpowiedniego
rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej1, absolwenci niepenosprawni przystpuj do
egzaminu maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju ich
niepenosprawnoci.
Dostosowania obejmuj:
w odniesieniu do formy egzaminu maturalnego m.in.
zmian sposobu sformuowania niektrych zada (zamiana sw, zwrotw lub caych
zda), jeeli mogyby one by niezrozumiae lub bdnie zrozumiane przez osoby
niesyszce (nie dotyczy to terminw typowych dla danej dziedziny wiedzy),
zmian schematu punktowania niektrych zada,
w odniesieniu do warunkw przeprowadzania egzaminu maturalnego m.in.
przeduenie czasu przewidzianego na przeprowadzenie egzaminu,
moliwo korzystania ze sownikw jzykowych.
Poniej przedstawione zostay przykadowe zadania ilustrujce dostosowania dla
absolwentw niesyszcych. Numeracja zada odpowiada numeracji zada w czci 4. i 5.
Jeeli zadanie nie zostao przedstawione poniej, oznacza to, e wersja dla niesyszcych nie
rni si niczym od wersji przedstawionej w wyej wymienionych czciach.
Szczegowa informacja na temat zakresu dostosowania warunkw przeprowadzania
egzaminu maturalnego dla absolwentw niesyszcych ogaszana jest w komunikacie
Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sierpniu poprzedzajcym rok szkolny,
w ktrym jest przeprowadzany egzamin maturalny, na stronie internetowej CKE.
Tj. 7 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunkw
organizowania ksztacenia, wychowania i opieki dla dzieci i modziey niepenosprawnych oraz
niedostosowanych spoecznie w przedszkolach, szkoach i oddziaach oglnodostpnych lub integracyjnych
(Dz.U. Nr 228, poz. 1490, z pn. zm.).
112
6.2. PODSTAWOWE ZASADY OCENIANIA ROZWIZA ZADA OTWARTYCH

W zadaniach krtkiej odpowiedzi zdajcy otrzymuje 1 lub 2 punkty za rozwizanie, ktrego
nie doprowadzi do koca lub w ktrym zrobi bdy; okrelony jest jednak minimalny postp,
ktre w tym rozwizaniu musi by osignity, by otrzyma 1 punkt, oraz co powinno by
w rozwizaniu, by mona byo je oceni na 2 punkty.
W rozwizaniach zada rozszerzonej odpowiedzi zostaje wyrniona najwaniejsza faza,
nazywana pokonaniem zasadniczych trudnoci zadania. Przyjto zasad, e za pokonanie
zasadniczych trudnoci zadania przyznaje si co najmniej poow punktw, jakie zdajcy
otrzymaby za bezbdne rozwizanie tego zadania. Tak wic w zadaniu za 4 punkty, za
pokonanie zasadniczych trudnoci przyznajemy 2 lub 3 punkty (zalenie od zadania).
W zadaniu za 5 punktw za pokonanie zasadniczych trudnoci zadania na og przyznajemy
3 punkty. W zadaniach za 6 punktw na og 3 lub 4 punkty. Wyrnienie w rozwizaniu
zadania rozszerzonej odpowiedzi fazy pokonania zasadniczych trudnoci zadania powoduje
nastpnie wyrnienie kilku innych faz. Przed pokonaniem zasadniczych trudnoci zadania
wyrniamy jeszcze jedn lub dwie fazy je poprzedzajce: dokonanie niewielkiego postpu,
ktry jednak jest konieczny dla rozwizania zadania oraz dokonanie istotnego postpu
w rozwizaniu zadania. Zdajcy, ktry pokona zasadnicze trudnoci zadania, mg na tym
poprzesta lub mg kontynuowa rozwizanie. Wyrniamy wan kategori rozwiza,
w ktrych zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania i kontynuowa rozwizanie do
koca, jednak w rozwizaniu zrobi bdy niewpywajce na poprawno caego rozumowania
(na przykad nieistotne dla caego rozumowania bdy rachunkowe lub niektre bdy
nieuwagi). Tak samo wyrniamy kategori pokonania zasadniczych trudnoci z nieistotnymi
bdami. W kadym przypadku okrelana jest liczba punktw przyznawana za rozwizania
w kadej (lub niektrych) z powyszych kategorii. Naley podkreli, e schemat oceniania
rozwizania zadania jest traktowany jako integralna cz zadania; na og ten schemat
oceniania uwzgldnia wszystkie typowe sposoby rozwizania i czasami rwnie niektre
nietypowe.
Zatem w zadaniu za 3 punkty:
1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................... 0 pkt
2. rozwizanie, w ktrym jest istotny postp, ale nie zostay pokonane zasadnicze
trudnoci zadania ................................................................................................. .1 pkt
3. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, ale zadanie nie zostao rozwizane
bezbdnie .. .......................................................................................................... 2 pkt
4. zadanie zostao rozwizane bezbdnie . ................................................................ 3 pkt
113
Natomiast w zadaniu za 4 punkty:

1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................. .0 pkt
lub w czasie pokonywania zasadniczych trudnoci zadania zostay zrobione bdy,
usterki . ................................................................................................................. 1 pkt
3. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania i zdajcy na tym skoczy lub bdnie
kontynuowa rozwizanie . ................................................................................. ...2 pkt
4. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, zdajcy doprowadzi rozwizanie
do koca, ale w rozwizaniu s bdy, usterki ..................................................... ..3 pkt
Poniej zamieszczone zostay przykadowe sposoby przydziau punktw za poszczeglne fazy
rozwizania zada rozszerzonej odpowiedzi.
Najprostszy podzia punktw za rozwizanie zadania za 5 punktw wyglda nastpujco:
1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................ ..0 pkt
zasadnicze trudnoci zadania .............................................................................. . 1 pkt
3. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, ale w czasie ich pokonywania zostay
zrobione bdy ..................................................................................................... 2 pkt
lub bdnie kontynuowa rozwizanie ................................................................... 3 pkt
koca, ale w rozwizaniu zadania s usterki (bdy rachunkowe, zgubienie rozwiza,
brak wyboru waciwych rozwiza itp.) ............................................................. .4 pkt
A oto inny przydzia punktw w zadaniu za 5 punktw :
1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu .................................................. .0 pkt
2. rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny do cakowitego
rozwizania zadania ............................................................................................. 1 pkt
rozwizanie zadania nie zostao doprowadzone do koca, ale w czasie pokonywania
zasadniczych trudnoci zadania zostay zrobione bdy, usterki .......................... ..2 pkt
koca, ale w rozwizaniu s usterki (bdy rachunkowe, zgubienie rozwiza, brak
wyboru waciwych rozwiza itp.) .................................................................... ..4 pkt
6. zadanie zostao rozwizane bezbdnie ................................................................ .5 pkt
114
Przykadowy sposb przydziau punktw w zadaniu za 6 punktw:

1. rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu .................................................. .0 pkt
2. rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do
cakowitego rozwizania zadania ........................................................................ .1 pkt
zasadnicze trudnoci zadania ................................................................................ 2 pkt
4. zostay pokonane zasadnicze trudnoci zadania, rozwizanie zadania nie zostao
doprowadzone do koca, ale w czasie pokonywania zasadniczych trudnoci zadania
zostay zrobione bdy, usterki ............................................................................ .3 pkt
koca, ale w rozwizaniu zadania s usterki (bdy rachunkowe, zgubienie rozwiza,
brak wyboru waciwych rozwiza itp.) ............................................................. .5 pkt
7. zadanie zostao rozwizane bezbdnie ................................................................. 6 pkt
Poniej zamieszczone zostay przykady zada wraz z rozwizaniami, opisem sposobu

przyznawania punktw i uwagami, ktre mog by pomocne w lepszym zrozumieniu sposobu
oceniania na poziomie rozszerzonym.
6.3. PRZYKADY
115
ZADA WRAZ Z ROZWIZANIAMI I OPISEM SPOSOBU PRZYZNAWANIA
PUNKTW
Zadanie I (03)
Dany jest ostroktny trjkt rwnoramienny ABC, w ktrym AC BC . Na bokach, na
zewntrz trjkta ABC, zbudowano kwadraty ABDE, BCFG i ACHJ. Udowodnij, e pola
trjktw AHE i BEG s rwne.
Rozwizanie
Omwimy cztery sposoby rozwizania tego zadania.
Sposb I (trygonometryczny)
AB AE a,
AC BC BG b,
BAC ABC .
Rozwizanie tym sposobem polega na obliczeniu dwch szukanych pl za pomoc a, b i .

Mamy bowiem:
PAHE
1
AE AH sin EAH ,
2
PBEG
1
BE BG sin EBG .
2
Zauwamy, e: AE a oraz BG b . Obliczamy dugoci odcinkw AH i BE oraz

wyraamy za pomoc miary ktw EAH i EBG.
Mamy:
AH b 2 ,
BE a 2 .
116
Poniewa trjkt ABC jest rwnoramienny i ostroktny, wic 45 . Nastpnie
EAB BAC CAH 90 45 135 135 45 180 ,

a wic kt wypuky EAH jest rwny
360 135 225 .

Podobnie,
GBC ABC EBA 90 45 135 135 45 180 ,

a wic kt wypuky EBG jest rwny
360 135 225 .
Zatem
EAH 225 EBG .

Std otrzymujemy
PAHE
1
1
AE AH sin EAH a b 2 sin 225
2
2
PBEG
1
1
BE BG sin EBG a 2 b sin 225 .
2
2
oraz
Std wynika, e PAHE PBEG , co koczy dowd.
Komentarz
Rozwizanie skada si z trzech krokw: obliczenie dugoci bokw AH i BE, udowodnienie
rwnoci ktw EAH i EBG (np. przez wyznaczenie obu ktw za pomoc ) oraz
zastosowanie wzoru na pole trjkta.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania polega na obliczeniu wszystkich wielkoci
potrzebnych we wzorach na pole. Jeden z moliwych bdw zdajcych, na ktry naley
zwrci tu uwag, moe polega na zym zastosowaniu wzoru na pole trjkta
1
(np. pominicie wspczynnika ). Pomimo tego bdu zdajcy otrzymuje poprawny wynik.
2
W takim przypadku uznajemy rozwizanie za niedokoczone bezbdnie zostay pokonane
tylko zasadnicze trudnoci zadania.
117

lub
udowodnienie, e EAH EBG .

Obliczenie dugoci bokw AH i BE za pomoc bokw AB i AC oraz udowodnienie, e
EAH EBG .

Udowodnienie, e pola obu trjktw s rwne.
Uwagi
Zdajcy moe wykona obliczenia zwizane tylko z jednym z dwch trjktw i na tym
skoczy. Na przykad, w przypadku trjkta AHE moe wykona nastpujce obliczenia
(przyjmujc oznaczenia AB a, AC b, BAC ):
AH b 2 ;
EAH 225 ;
PAHE
1
a b 2 sin 225 .
2
Wwczas:
jeli zdajcy wyznaczy tylko dugo boku AH lub miar kta EAH, to takie
rozwizanie nie jest jeszcze traktowane jako istotny postp i przyznajemy za nie
0 punktw,
jeli zdajcy wyznaczy dugo boku AH i miar kta EAH, to takie rozwizanie
czciowe traktujemy jako istotny postp i przyznajemy za nie 1 punkt,
1
ab 2 sin EAH , nie
2
wyznaczajc przy tym kta EAH za pomoc kta , to takie rozwizanie czciowe
traktujemy take jako istotny postp i przyznajemy za nie 1 punkt,
jeli zdajcy wyznaczy bok AH i zapisze pole w postaci PAHE
jeli zdajcy wyznaczy bok AH, wyznaczy kt EAH za pomoc kta i zapisze pole
1
trjkta AHE w postaci PAHE ab 2 sin 225 , to traktujemy takie
2
rozwizanie jako pokonanie zasadniczych trudnoci zadania i przyznajemy za nie
2 punkty.
118
Sposb II (stosunek pl)

W tym rozwizaniu korzystamy z nastpujcej wasnoci trjktw:
Dane s dwa trjkty ABC i DEF takie, e A D
Wwczas
AB AC
PABC
.
PDEF
DE DF
Powysza proporcja wyraa w sposb czysto geometryczny t sam tre co wzr
trygonometryczny na pole trjkta. Mianowicie mamy:
PABC
1
AB AC sin A
2
PDEF
1
DE DF sin D .
2
oraz
Sformuowanie geometryczne pozwala przeprowadzi dowd bez odwoywania si do

trygonometrii.
Tak jak w sposobie pierwszym dowodzimy, e EAH EBG .
Nastpnie korzystamy ze wspomnianej wyszej wasnoci trjktw:

AE AH
AE AC 2
AE AC
PAHE
1,
PBEG
BE BG
AB BG
AB 2 BG

Korzystajc z oznacze z poprzedniego sposobu rozwizania, moemy to rozwizanie zapisa
w sposb nastpujcy. Przyjmujemy
AB a i
AC b . Wwczas
AH b 2 oraz
119
EB a 2 . Tak jak w sposobie I, pokazujemy, e EAH EBG . Korzystajc

z twierdzenia o stosunku pl otrzymujemy
AE AH
PAHE
a b 2
1,
PBEG
BE BG
a b 2
Komentarz
W tym sposobie rozwizania podstawowym zadaniem jest tak jak w sposobie pierwszym
obliczenie dugoci odcinkw AH i BE oraz wykazanie rwnoci ktw EAH i EBG.
Dlatego schemat oceniania moe by taki sam jak w sposobie I. Uwagi dotyczce rozwiza
niekompletnych s waciwie takie same jak w przypadku sposobu I.
lub

EAH EBG .

Wykorzystanie wzoru trygonometrycznego do obliczenia pl obu trjktw i wykazania,
e te pola s rwne.
Uwaga
Jeli zdajcy wykonuje obliczenia tylko w jednym z rozwaanych trjktw, to w istocie
rozwizuje zadanie sposobem pierwszym i korzystamy ze schematu oceniania w sposobie I.
120
Sposb III (geometria analityczna)

Rozwizanie zadania sposobem analitycznym skada si z trzech krokw. Po pierwsze,
w wygodny sposb umieszczamy rozwaane figury geometryczne w ukadzie wsprzdnych
lub rwnowanie do istniejcych figur dobieramy ukad wsprzdnych. Po drugie,
w przyjtym ukadzie wsprzdnych obliczamy wsprzdne potrzebnych punktw.
Wreszcie, za pomoc obliczonych wsprzdnych, obliczamy wielkoci, o ktre chodzi
w zadaniu.
W naszym przypadku te kroki sprowadzaj si do:
wyboru ukadu wsprzdnych;
obliczenia wsprzdnych wierzchokw trjktw AHE i BEG;
obliczenia pl trjktw AHE i BEG.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania polega na obliczeniu wsprzdnych wierzchokw trjktw AHE i BGE.
Popatrzmy teraz, w jaki sposb mona przeprowadzi takie rozwizanie. Najpierw musimy
wybra ukad wsprzdnych. Mona to zrobi na wiele sposobw; trudnoci obliczeniowe
zadania bd zaleay od sposobu wyboru ukadu. Jednym z najwygodniejszych sposobw
jest wybr ukadu wsprzdnych uwzgldniajcy naturalne symetrie figur wystpujcych
w zadaniu. W naszym przypadku wybieramy ukad tak, by o Oy zawieraa o symetrii
trjkta rwnoramiennego ABC. Umieszczamy zatem trjkt ABC w ukadzie wsprzdnych
tak, e
A a, 0 ,
B a, 0 ,
C 0, h ,
gdzie a 0 i h 0 . Poniewa trjkt ABC jest ostroktny, wic BAC 45 , skd wynika,
e a h .
Wyznaczamy teraz wsprzdne punktw E, G i H. Oczywicie bok AB ma dugo 2a, skd

wynika, e E a, 2a . Wsprzdne punktw G i H moemy wyznaczy wieloma
sposobami. Pokaemy dokadnie dwa z nich i zasygnalizujemy trzeci sposb, znacznie
bardziej pracochonny.
Korzystamy z tego, e jeli obrcimy wektor
x, y
121
o 90 zgodnie z ruchem
wskazwek zegara, to otrzymamy wektor y , x . (T wasno mona atwo odczyta
z rysunku i zapamita.) W naszym zadaniu mamy CA a, h , skd CH h, a .
Std dostajemy H C CH 0, h h, a h, a h .
W podobny sposb:
BC a, h , BG h, a , G a h, a .
Niech K bdzie rzutem punktu G na o Ox i niech L bdzie rzutem punktu H na o Oy.

Wwczas trjkty CLH i GKB s przystajce do trjkta AOC, skd
CL GK a,
HL BK h .
To daje wsprzdne punktw G a b, a i H h, a h .

h
x h oraz rwnanie prostej prostopadej do
a
a
niej, przechodzcej przez punkt C: y x h . Nastpnie na tej prostej prostopadej
h
znajdujemy oba punkty odlege od punktu C o dugo odcinka AC; jest to najbardziej
pracochonna cz zadania. Wreszcie wybieramy ten z otrzymanych dwch punktw,
ktry ma ujemn wsprzdn x. W podobny sposb moemy wyznaczy wsprzdne
punktu G.
Wyznaczamy rwnanie prostej AC: y
Nastpnie obliczamy pola trjktw AHE i BEG. Moemy skorzysta ze wzoru znajdujcego
si w zestawie Wybranych wzorw matematycznych. Jeli wierzchoki trjkta KLM maj
wsprzdne
K xK , y K ,
L xL , yL ,
M xM , yM ,
to pole wyraa si wzorem

PKLM
1
xL xK yM y K yL y K xM xK .
2
W naszym przypadku mamy
E a, 2a ,
A a, 0 ,
H h, a h ,
skd dostajemy
PAHE
1
a a a h 2a 0 2 a h a a a h a h a .
2
Podobnie,
E a, 2a ,
B a, 0 ,
G a h, a ,
skd dostajemy
PBEG
1
1
a a a 2 a 0 2a a h a 6a 2 4 a 2 2 ah a h a .
2
2
To koczy dowd.
122
Zauwamy te, e pole trjkta AHE mona obliczy prociej: podstawa AE ma dugo 2a,
wysoko (niezaznaczona na rysunku) ma dugo h a .
Uwaga
Pola trjktw mona te obliczy inaczej. Mona np. wyznaczy dugo jednego boku,
rwnanie prostej zawierajcej ten bok oraz odlego trzeciego wierzchoka od tej prostej
(odpowiednie wzory take znajduj si w tablicach).
Umieszczenie trjkta ABC w ukadzie wsprzdnych i podanie wsprzdnych jego
wierzchokw.
Obliczenie wsprzdnych punktw E, G i H.
Obliczenie pl trjktw AHE i BEG np. za pomoc wzorw znajdujcych si w tablicach
i zauwaenie, e te pola s rwne.
Uwaga
Zdajcy rozwizujcy zadanie tym sposobem mog popeni bardzo wiele rnych bdw:
na przykad, mog le wyznaczy wsprzdne punktw E, G i H lub mog le obliczy pola
trjktw. Mog wreszcie wybra takie metody obliczania pl, e nie bdzie oczywiste, czy
otrzymane wyniki s rwne (moe to wymaga odpowiednich przeksztace). Niezalenie od
charakteru i przyczyny bdu, schemat oceniania wyranie wskazuje, jak liczb punktw
naley przyzna zdajcemu. Maksymaln liczb punktw zdajcy otrzymuje za bezbdnie
wykonane kroki. Moe si jednak zdarzy, e zdajcy popeni nieistotny bd rachunkowy
przy wyznaczaniu wsprzdnych ktrego punktu i w ten sposb uzyska bdne wyniki
w ostatnim kroku. Jeli jednak metoda obliczania pl trjktw jest poprawna, zostay
dokonane poprawne podstawienia do wzorw, zgodne z otrzymanymi wynikami oblicze
oraz obliczenia w tym kroku zostay wykonane poprawnie, to zdajcy otrzymuje 2 punkty
(jest to sytuacja, w ktrej zdajcy doprowadza rozwizanie do koca, popeniajc nieistotny
bd rachunkowy podczas pokonywania zasadniczych trudnoci).
123
Sposb IV (bezporednie obliczenie pl)

Prowadzimy w trjkcie ABC wysoko CK. Nastpnie niech punkt L bdzie rzutem punktu
H na prost KC i niech punkt P bdzie rzutem punktu G na prost AB.
Wwczas wida, e trjkty CLH i BPG s przystajce do trjktw AKC i BKC. Mianowicie
CH AC BC BG . Jeli nastpnie
BAC ABC ,
to
ACK 90 ,
HCL
oraz
CHL 90 .
Podobnie,
BCK ,
GBP 90 oraz BGP . Wspomniane przystawania trjktw wynikaj teraz

z cechy przystawania kbk.
a AK BK ,
h CK .
Wwczas HL BP h oraz CL GP a . Ponadto a h . Niech nastpnie punkt M

bdzie rzutem punktu A na prost HL. Poniewa a h , wic punkt M ley wewntrz odcinka
HL. Moemy ju obliczy pole trjkta EAH. Mianowicie
PAHE
1
1
AE HM 2 a h a a h a .
2
2
Nastpnie niech punkt O bdzie punktem przecicia prostych EG i AP. Z podobiestwa

trjktw EAO i GPO wynika, e
AO
AE 2a
2.
PO
PG
a
Zatem
AO
2
2
AP 2 a h ,
3
3
skd wynika, e
BO AO AB
2
2
2a h 2a h a .
3
3
124
Wreszcie
PEBG PEBO PGBO
1
1
1 2
BO AE BO GP h a 2a a a h a .
2
2
2 3
To koczy dowd.
Dorysowanie trjktw CLH i GPB oraz zauwaenie, e s one przystajce do trjkta AKC
(lub BKC). Nie wymagamy w tym miejscu od zdajcego penego dowodu przystawania;
przyjmujemy, e uzasadnienie przystawania jest oczywiste.
Obliczenie pola jednego z trjktw AHE i BEG.
Obliczenie pl obu trjktw i stwierdzenie, e s one rwne.
Uwaga
W takim sposobie rozwizania zadania jest mao prawdopodobne, by zdajcy popeni istotny
bd. Mog by rozwizania niedokoczone. Mog te by rne inne prby rozwizania
polegajce na dorysowywaniu do rysunku rnych odcinkw. Jeli nie jest wyranie
widoczny cel takich poszukiwa i nie zosta on wyranie wskazany w rozwizaniu, to zdajcy
otrzymuje 0 punktw.
125
Zadanie II (05)
Ile jest nieparzystych liczb naturalnych trzycyfrowych, w ktrych co najmniej jedna cyfra jest
dziewitk?
Rozwizanie
Omwimy 6 sposobw rozwizania tego zadania.
Sposb I (umieszczenie dziewitki)
W tym sposobie rozwizania pokaemy najpierw rozumowanie bdne polegajce na
policzeniu kilkakrotnym tych samych liczb. Wskazany bd jest bardzo czsto popeniany
przez uczniw rozwizujcych to zadanie; mona go jednak do atwo naprawi. Wystarczy
odj liczb tych liczb, ktre byy policzone dwa razy i odj podwojon liczb tych liczb,
ktre byy policzone trzy razy. Obliczenie, ile naley odj, jest do atwe. Problem polega
jednak na tym, e uczniowie popeniajcy ten bd nie zdaj sobie sprawy z tego, na czym on
polega nie dostrzegaj, e niektre liczby policzyli wielokrotnie.
A oto rozwizanie. Wiemy, e jedn z cyfr jest 9; moemy j umieci na jednym z trzech
miejsc: pierwszym, drugim lub trzecim.
dowoln z 10 cyfr, a na trzecim dowoln z piciu cyfr nieparzystych. cznie daje to
w tym przypadku 50 liczb.
dowoln z 9 cyfr, a na trzecim dowoln z piciu cyfr nieparzystych. cznie daje to w tym
przypadku 45 liczb.
dowoln z 9 cyfr, a na drugim dowoln z 10 cyfr. cznie daje to w tym przypadku 90
liczb.
Ktre liczby zostay policzone wielokrotnie? Popatrzmy na przykad. Przypumy, e
najpierw umiecilimy cyfr 9 na pierwszym miejscu, a na pozostaych miejscach
umiecilimy kolejno cyfry 5 i 9. Otrzymalimy liczb 959. Przypumy teraz, e najpierw
umiecilimy cyfr 9 na trzecim miejscu, a nastpnie umiecilimy na pierwszych dwch
miejscach kolejno cyfry 9 i 5. Znw otrzymalimy liczb 959. Ta liczba zostaa wic
w powyszym sposobie zliczania policzona dwukrotnie. Zobaczmy teraz, w jaki sposb
mona poprawi to rozwizanie bdne.
Dostalimy wynik 185. Zauwamy jednak, e liczby z dwiema dziewitkami byy policzone
po dwa razy, a liczba 999 nawet trzy razy. Zliczamy teraz liczby z dwiema dziewitkami.

umieci dowoln z 4 cyfr nieparzystych: 1, 3, 5 lub 7.


126
W sumie okazuje si, e mamy 21 liczb z dwiema dziewitkami. Od otrzymanego wyniku

musimy zatem odj 21. Nastpnie mamy jedn liczb (mianowicie 999) z trzema
dziewitkami. Policzylimy j trzykrotnie, wic od otrzymanego wyniku musimy jeszcze
odj 2. Zatem liczb, ktre nas interesuj, jest 185 21 2 162 .
Pokazane na pocztku rozwizanie bdne zawiera istotne elementy rozumowania
prawidowego, wic powinno by ocenione jako rozwizanie czciowe. Uznajemy je za
,,istotny postp.
Zdajcy obliczy, e przy umieszczeniu dziewitki na pierwszym miejscu otrzyma 50 liczb lub
obliczy, e przy umieszczeniu dziewitki na drugim miejscu otrzyma 45 liczb lub obliczy, e
przy umieszczeniu dziewitki na trzecim miejscu otrzyma 90 liczb.
Zdajcy obliczy, e przy umieszczeniu dziewitki na pierwszym miejscu otrzyma 50 liczb, e
przy umieszczeniu dziewitki na drugim miejscu otrzyma 45 liczb i e przy umieszczeniu
dziewitki na trzecim miejscu otrzyma 90 liczb. Nie wymagamy, by w tej kategorii otrzyma
wynik czny 185 liczb.
Zdajcy otrzyma wynik 185 liczb, nastpnie zauway, e pewne liczby policzono
wielokrotnie oraz obliczy, e 21 liczb policzono dwukrotnie. Za samo zauwaenie, e pewne
liczby zostay policzone wielokrotnie, bez podania prawidowej ich liczby (na przykad
w wyniku bdnego obliczenia), zdajcy otrzymuje 3 punkty.
Zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania, zauway, e liczba 999 bya policzona
trzykrotnie i obliczy poprawnie liczb wszystkich rozwaanych liczb:
50 45 90 21 2 162 .
Sposb II (pierwsza dziewitka)
Wszystkie interesujce nas liczby dzielimy na trzy grupy i policzymy liczby w kadej grupie.
Do pierwszej grupy zaliczamy liczby zaczynajce si dziewitk.
Do drugiej grupy zaliczamy liczby, w ktrych pierwsza dziewitka znajduje si na drugim

miejscu.
Do trzeciej grupy zaliczamy liczby, w ktrych pierwsza dziewitka znajduje si na

trzecim miejscu.
Teraz zliczamy liczby znajdujce si w tych grupach.
127
W pierwszej grupie znajduje si 50 liczb: na pierwszym miejscu jest dziewitka, na

drugim dowolna z 10 cyfr i na trzecim dowolna z piciu cyfr nieparzystych.
W drugiej grupie znajduje si 40 liczb: na pierwszym miejscu znajduje si jedna z 8 cyfr

(nie moe by 0 i 9), na drugim miejscu jest dziewitka i na trzecim jedna
z piciu cyfr nieparzystych.
W trzeciej grupie znajduj si 72 liczby: na pierwszym miejscu znajduje si jedna z 8 cyfr

(jak wyej), na drugim jedna z 9 cyfr (nie moe by 9) i na trzecim miejscu znajduje si
dziewitka.
cznie mamy zatem 162 liczby.

Komentarz
Zdajcy rozwizujcy zadanie t metod pewnie wie o niebezpieczestwie i prawdopodobnie
nie popeni wikszych bdw. Moliwe s natomiast drobne bdy rachunkowe.
Zdajcy prawidowo zdefiniuje trzy grupy liczb.
Zdajcy obliczy, ile jest liczb w co najmniej jednej z tych trzech grup.
Zdajcy prawidowo obliczy, ile jest liczb w kadej z tych trzech grup. Za prawidowy wynik
w dwch grupach zdajcy otrzymuje 3 punkty.
Zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania i obliczy poprawnie liczb wszystkich
rozwaanych liczb:
50 40 72 162 .
128
Sposb III (liczba dziewitek)

Najpierw policzymy liczby, w ktrych jest tylko jedna cyfra 9. Tym razem zastosujemy
metod znan z powyszego bdnego rozwizania, jednak uycie tej metody bdzie
poprawne, gdy jest tylko jedna cyfra 9. Moemy umieci j na jednym z trzech miejsc.

1, 3, 5, 7. cznie daje to w tym przypadku 36 liczb.

1, 3, 5, 7. cznie daje to w tym przypadku 32 liczby.

dowoln z 8 cyfr (od 1 do 8), a na drugim dowoln z 9 cyfr (od 0 do 8). cznie daje to
w tym przypadku 72 liczby.

Teraz policzymy liczby, w ktrych s dwie cyfry 9.

umieci dowoln z 4 cyfr nieparzystych.



Wreszcie mamy jedn liczb z trzema dziewitkami: 999.
Mamy wic 140 21 1 162 liczby.
Obliczenie, e istnieje 140 liczb z jedn dziewitk lub obliczenie, e istnieje 21 liczb
z dwiema dziewitkami. Kade z tych oblicze wymaga rozpatrzenia trzech przypadkw
w zalenoci od pooenia dziewitek. Zdajcy otrzymuje 1 punkt, jeli prawidowo
rozpatrzy dwa z tych trzech przypadkw i na tym poprzestanie lub popeni bd w trzecim
obliczeniu lub obliczeniu sumy.
Obliczenie, e istnieje 140 liczb z jedn dziewitk i istnieje 21 liczb z dwiema dziewitkami.
Jeli zdajcy poprawnie wykona jedno z tych oblicze, a w drugim popeni bd taki jak
opisany w poprzedniej kategorii, to otrzymuje 3 punkty.
129

Podanie penej odpowiedzi. Jeli zdajcy poprawnie obliczy, e istnieje 140 liczb z jedn
dziewitk lub 21 liczb z dwiema dziewitkami, drugie z tych oblicze doprowadzi do koca
z bdem w jednym z trzech przypadkw, nastpnie zauway, e istnieje dokadnie jedna
liczba z trzema dziewitkami i poprawnie doda otrzymane liczby otrzymujc w efekcie
wynik bdny otrzymuje 4 punkty.
Sposb IV (uzupenianie)
Najpierw policzymy wszystkie liczby trzycyfrowe nieparzyste. Wszystkich liczb
trzycyfrowych jest 900; co druga jest nieparzysta. Istnieje zatem 450 liczb trzycyfrowych
nieparzystych. Moemy rwnie rozumowa nastpujco: na pierwszym miejscu mona
umieci jedn z dziewiciu cyfr, na drugim jedn z dziesiciu cyfr, a na trzecim jedn
z piciu cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7, 9. cznie mamy zatem 9 10 5 450 liczb. Teraz
policzymy wszystkie liczby nieparzyste, w ktrych nie wystpuje cyfra 9. Tym razem na
pierwszym miejscu moemy umieci jedn z omiu cyfr (od 1 do 8), na drugim jedn
z dziewiciu cyfr (od 0 do 8), a na trzecim jedn z czterech cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7;
cznie mamy zatem 8 9 4 288 liczb. Liczby w zadaniu to oczywicie liczby nalece do
pierwszej grupy (wszystkie liczby nieparzyste) i nienalece do drugiej grupy (w ktrej s
liczby nieparzyste bez dziewitki). Std wynika, e liczb w zadaniu jest 450 288 162 .
Obliczenie liczby liczb trzycyfrowych: 900.
Obliczenie liczby nieparzystych liczb trzycyfrowych: 450. Jeli zdajcy oblicza t liczb
metod rozmieszczania cyfr i popeni bd rachunkowy, to otrzymuje 1 punkt. Jeli zdajcy
stwierdzi, e istnieje 899 liczb trzycyfrowych i jako liczb nieparzystych liczb trzycyfrowych
poda liczb 449 lub 450, to otrzymuje 1 punkt.
Obliczenie liczby nieparzystych liczb trzycyfrowych niezawierajcych cyfry 9: jest 288 liczb.
Jeeli zdajcy obliczy poprawnie liczb nieparzystych liczb trzycyfrowych niezawierajcych
cyfry 9, ale popeni bd opisany w kategorii ,,istotny postp', to otrzymuje 3 punkty.
Zdajcy otrzyma prawidowy wynik (162 liczby) nie popeniajc przy tym bdu
(np. opisanego w kategorii ,,istotny postp). W przypadku, gdy popeni taki bd, otrzymuje
4 punkty.
130
Sposb V(zasada wcze i wycze)

Niektrzy uczniowie mog zastosowa w rozwizaniu zasad wcze i wycze, cho nie
ma jej w podstawie programowej mogli j na przykad odkry samodzielnie, jako
intuicyjnie niemal oczywist regu.
Niech A bdzie zbiorem liczb nieparzystych z dziewitk na pierwszym miejscu, B zbiorem
liczb nieparzystych z dziewitk na drugim miejscu i wreszcie C zbiorem nieparzystych
z dziewitk na trzecim miejscu. Zbiorem liczb, ktre nas interesuj, jest oczywicie zbir
A B C . Nietrudno teraz zauway, e:
A 50 , B 45 , C 90
A B 5 , A C 10 , B C 9
A B C 1
Z zasady wcze i wycze dostajemy
A B C A B C A B AC B C A B C
50 45 90 5 10 9 1 162.
Schemat oceniania V sposobu rozwizania

Zdajcy zdefiniuje zbiory A, B i C i zauway, e ma obliczy A B C .
Postp wikszy ............................................................................................................... 2 pkt
Zdajcy obliczy A , B i C .
Zdajcy obliczy A B , B C , A C i A B C .
Zdajcy poprawnie zapisze wzr wcze i wycze i podstawi do niego prawidowe dane.
Jeli zdajcy zdefiniuje zbiory A, B i C, poprawnie zapisze wzr wcze i wycze
i poprawnie obliczy co najmniej A , B i C oraz popeni bdy w pozostaych obliczeniach,
to otrzymuje 3 punkty.
Uwaga
Jeli zdajcy tylko zdefiniuje zbiory A, B i C oraz poprawnie zapisze wzr wcze
i wycze, to otrzymuje 2 punkty.
Sposb VI (wypisywanie liczb w kolejnoci rosncej)
131
Ten sposb rozwizania moe naprowadzi zdajcego na stosunkowo proste rozwizanie.

Oczywicie wypisywanie wszystkich liczb speniajcych warunki zadania nie moe by
dokonywane bez zastanowienia. Nie chodzi zatem o wypisanie w kolejnoci rosncej
wszystkich liczb trzycyfrowych (jest ich 900), wykreleniu liczb parzystych oraz liczb,
w ktrych nie wystpuje dziewitka i zliczeniu liczb niewykrelonych. Jeli zdajcy nie
popeni bdu, powinien otrzyma 162 liczby. Oczywicie takie rozwizanie, wykonane
bezbdnie, powinno by ocenione na 5 punktw.
Zdajcy moe rwnie wypisywa w kolejnoci rosncej tylko waciwe liczby. Oto
poprawny wynik:
109
191
209
291
309
391
409
491
509
591
609
691
709
791
809
891
901
911
921
931
941
951
961
971
981
991
119
193
219
293
319
393
419
493
519
593
619
693
719
793
819
893
903
913
923
933
943
953
963
973
983
993
129
195
229
295
329
395
429
495
529
595
629
695
729
795
829
895
905
915
925
935
945
955
965
975
985
995
139
197
139
297
339
397
439
497
539
597
639
697
739
797
839
897
907
917
927
937
947
957
967
977
987
997
149
199
249
299
349
399
449
499
549
599
649
699
749
799
849
899
909
919
929
939
949
959
969
979
989
999
159
169
179
189
259
269
279
289
359
369
379
389
459
469
479
489
559
569
579
589
659
669
679
689
759
769
779
789
859
869
879
889
W pierwszych 16 wierszach mamy omiokrotnie wiersz z 9 liczbami i wiersz z 5 liczbami.

W nastpnych 10 wierszach mamy po 5 liczb. cznie zatem wypisano
8 9 5 10 5 162
liczby.
132
W trakcie wypisywania moemy zauway regu i j opisa: najpierw wystpuj liczby

zaczynajce si od cyfry rnej od 9 (mamy tu 8 moliwoci). Dla kadej takiej pierwszej
cyfry c mamy 9 liczb postaci
c09,
c19,
c29,
c39,
c49,
c59,
c69,
c93,
c95,
c97,
c99.
c79,
c89,
po ktrych przychodzi 5 liczb postaci

c91,
Dla kadej cyfry c 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 wypiszemy w ten sposb 14 liczb. To cznie daje

8 14 112 liczb. Nastpnie wypisujemy liczby zaczynajce si od dziewitki. Warunek
mwicy, e w zapisie liczby wystpuje dziewitka, jest teraz speniony; na drugim miejscu
moe zatem wystpi dowolna z 10 cyfr, a na trzecim dowolna z piciu cyfr nieparzystych:
1, 2, 5, 7, 9. To daje cznie 50 liczb, a wic ostatecznie dostajemy 162 liczby.
Komentarz
Zdajcy mog prbowa wypisywa liczby w rnej kolejnoci, stosujc rne strategie.
W przypadku, gdy zdajcy wycznie wypisuje liczby i podaje ostateczn odpowied,
uznajemy tylko rozwizania cakowicie bezbdne: odpowied 162 popart poprawn list
liczb. Za takie rozwizanie zdajcy powinien otrzyma 5 punktw. Za rozwizania
polegajce na wypisywaniu liczb, niezawierajce wyjanie i prowadzce do bdnej
odpowiedzi zdajcy powinien otrzyma 0 punktw. Jeli zdajcy poda odpowied poprawn
(162 liczby) bez jakiegokolwiek uzasadnienia, to za takie rozwizanie mona otrzyma co
najwyej 1 punkt. Jeli natomiast poprawna odpowied jest poparta nieprawidow list
liczb, to zdajcy otrzymuje 0 punktw.
Metoda polegajca na wypisywaniu liczb moe jak widzielimy wyej prowadzi do
trafnych uoglnie. Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania polega na dokonaniu dwch
obserwacji: dla kadej cyfry rnej od 0 i 9 mamy 14 interesujcych nas liczb zaczynajcych
si t cyfr oraz dla cyfry 9 mamy 50 liczb zaczynajcych si t cyfr.
Schemat oceniania VI sposobu rozwizania
Jeli zdajcy opisze regu prowadzc do wypisania poprawnej listy, to przyznajemy punkty
wedug nastpujcego schematu:
Zdajcy zauway, e jeli pierwsza cyfra jest rna od 9, to mamy 14 liczb
zdajcy zauway, e jeli pierwsza cyfra jest dziewitk, to mamy 50 liczb.
lub
Uznajemy w tej kategorii rozwizania, w ktrych zdajcy wypisze w wyranie wyodrbnionej
grupie 14 liczb zaczynajcych si np. od jedynki i wskae (np. za pomoc trzech kropek), e
ta sama regua obowizuje dla pozostaych pierwszych cyfr rnych od dziewitki. Uznajemy
take rozwizania, w ktrych zdajcy wycznie obliczy, e jest 50 liczb nieparzystych
zaczynajcych si od dziewitki.
133

Zdajcy zauway obie reguy opisane w poprzedniej kategorii.
Zdajcy pokona zasadnicze trudnoci zadania i ponadto poprawnie obliczy liczb wszystkich
rozwaanych liczb: 8 14 50 162 .
Uwaga
W tej metodzie rozwizania zdajcy moe popeni wiele bdw. Na przykad, moe
wypisujc liczby zaczynajce si cyfr 1 nie zauway, e liczba 199 pojawia si dwukrotnie:
raz w cigu 10 liczb
109, 119, 129, 139, 149, 159, 169, 179, 189, 199
i drugi raz w cigu liczb
191, 193, 195, 197, 199.
Jeli zdajcy wycznie zauway, e istnieje 15 liczb zaczynajcych si od cyfry rnej od 9,
powinien otrzyma 1 punkt. Inny bd moe polega na zym obliczeniu, ile jest liczb
zaczynajcych si od dziewitki. Zdajcy moe na przykad zapomnie, e rozwaamy
wycznie liczby nieparzyste i przyjmie, e istnieje 100 takich liczb. Za tak obserwacj te
powinien otrzyma 1 punkt. Te bdy mog prowadzi do nastpujcych bdnych
odpowiedzi:
8 15 50 170
oraz
8 14 100 192 .
Za doprowadzenie rozwizania do koca z jednym z tych dwch bdw zdajcy powinien
otrzyma 4 punkty. Oba opisane bdy prowadz do odpowiedzi
8 15 100 220 ,
za ktr zdajcy powinien otrzyma 3 punkty.
134
Zadanie III (03)

Wyka, e jeeli x 0 , to x 2
16
12 .
x
I sposb rozwizania (pierwsza pochodna)

Definiujemy funkcj f okrelon wzorem f ( x) x 2
16
dla x 0, .
x
Funkcja f jest rniczkowalna, obliczamy pochodn funkcji:
16 2 x3 16 2 x 2 x 2 x 4
.
x2
x2
x2
2
f ( x) 2 x
Poniewa x 2 2 x 4 0 dla kadej liczby rzeczywistej x, to

Wynika std, e funkcja f jest malejca w przedziale 0, 2 i jest rosnca

w przedziale 2, , czyli dla x 2 przyjmuje warto najmniejsz.
Obliczamy f (2) 4
16
12 , std wynika, e f ( x ) 12 co naleao udowodni.
2

Okrelenie funkcji f ( x) x 2
16
dla x 0, i obliczenie jej pochodnej
x
2
16 2 x3 16 2 x 2 x 2 x 4
f ( x) 2 x 2
.
x
x2
x2

Obliczenie miejsca zerowego pochodnej i wyznaczenie przedziaw, w ktrych pochodna ma
stay znak:
135

Stwierdzenie, e funkcja f jest malejca w przedziale 0, 2

Obliczenie f (2) 12 i zapisanie wniosku: f ( x ) 12 , co naleao udowodni.
Uwagi
1. Zdajcy po obliczeniu, e f ( x ) 0 tylko dla x 2 , moe uzasadni tez korzystajc
z drugiej pochodnej funkcji f .
2. Jeeli zdajcy obliczy, e f ( x ) 0 tylko dla x 2 i std ju wywnioskuje, e:
f ( x ) f (2) 12 , to za rozwizanie przyznajemy 2 punkty.
Komentarz
Jeeli w obliczaniu pochodnej zdajcy popeni bd, ktry nie zmieni miejsc zerowych
pochodnej i dalej doprowadzi rozwizanie do koca, to moe otrzyma za cae zadanie
maksymalnie 2 punkty.
Przykady tego typu bdw:
f x
f x
f x
2 x 3 16
,
x
2 x 2 x2 x 4
x2
2 x 2 x2 2 x 2
x2
Jeeli w obliczaniu pochodnej zdajcy popeni bd, ktry zmienia miejsca zerowe pochodnej,
to otrzymuje za zadanie 0 punktw.
136
II sposb rozwizania (przeksztacenia rwnowane)

16
12 i przeksztacamy j rwnowanie:
x
x2 4 x 4
x2 4 x 4
16
4 x 16 0 ,
x
4 2
x 4x 4 0 ,
x
4
x
x 22 x 2 2 0 ,
x 22 1
4
0.
x
Jeeli x 0 , to lewa strona nierwnoci jest nieujemna, jako iloczyn czynnikw nieujemnego
i dodatniego, co naleao udowodni.
Zapisanie nierwnoci w postaci x 2 4 x 4
16
4 x 16 0 .
x

2
Zapisanie nierwnoci w postaci x 2
4
x 2 2 0
x
Zapisanie nierwnoci w postaci x 2 1 0 i stwierdzenie, e jeeli x 0 , to

x
lewa strona nierwnoci jest nieujemna, bo iloczyn czynnikw nieujemnego
i dodatniego jest nieujemny, co koczy dowd
albo
4
x 2 2 0 i stwierdzenie, e jeeli x 0 ,
x
to lewa strona nierwnoci jest nieujemna, bo suma dwch liczb nieujemnych jest
nieujemna, co koczy dowd.
2
zapisanie nierwnoci w postaci x 2
III sposb rozwizania (funkcja wymierna)

x3 12 x 16
16
0.
12 w postaci rwnowanej
x
x
137
Przy zaoeniu x 0 , nierwno ta jest rwnowana nierwnoci x3 12 x 16 0 dla
x 0
Okrelamy wielomian W ( x) x3 12x 16 .
Stwierdzamy, e jednym z miejsc zerowych wielomianu W jest liczba 2 . Po podzieleniu
wielomianu W przez dwumian x 2 otrzymujemy iloraz x2 2 x 8 , ktry zapisujemy
2
w postaci iloczynowej x 2x 8 x 2 x 4 .
Std W ( x) x3 12 x 16 x 2 x 2 2 x 8 x 2
x 4 .
Stwierdzamy, e jeeli x 0 , to W ( x ) 0 jako iloczyn czynnikw nieujemnych, co koczy

dowd.
Stwierdzenie, e przy zaoeniu x 0 , nierwno jest rwnowana nierwnoci
x3 12 x 16 0 dla x 0 .
Zapisanie wielomianu W w postaci iloczynowej
W ( x) x3 12 x 16 x 2
x 4 .

Uzasadnienie, e jeeli x 0 , to W ( x ) 0 , co koczy dowd.
IV sposb rozwizania
i geometrycznej)
(zastosowanie
nierwnoci
dla
redniej
arytmetycznej
Niektrzy uczniowie mog odwoa si do tej nierwnoci, cho nie ma jej w podstawie
programowej i, jak widzielimy, rozwizanie zadania nie wymaga jej znajomoci. Lew
8 8
stron nierwnoci zapisujemy w postaci x 2 .
x x
Przy zaoeniu x 0 , korzystamy z nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej
geometrycznej:
jeeli a 0 , b 0 , c 0 , to
a bc 3
abc , czyli a b c 3 3 abc .
3
Podstawiajc
a x2 ,
8
,
x
8
x
138
otrzymujemy
x2
Std wynika, e x 2
8 8
8 8
3 3 x 2 3 3 64 12 .
x x
x x
16
12 , co koczy dowd.
x

Rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do
penego rozwizania zadania ......................................................................................... 1 pkt
Zapisanie lewej strony nierwnoci w postaci x 2
8 8
.
x x

Zastosowanie nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej geometrycznej:
jeeli a 0 , b 0 , c 0 , to
a bc 3
8
8
abc , dla a x2 , b , c .
3
x
x

Zapisanie, e dla x 0 , po zastosowaniu nierwnoci dla redniej arytmetycznej i redniej
8 8
8 8
geometrycznej otrzymujemy x 2 3 3 x 2 12 , co koczy dowd.
x x
x x
139
Zadanie IV (07)
Dany jest prostoktny arkusz kartonu o dugoci 80 cm i szerokoci 50 cm. W czterech rogach
tego arkusza wycito kwadratowe naroa (na rysunku zaznaczone kolorem szarym).
Nastpnie zagito karton wzdu linii przerywanych, tworzc w ten sposb
prostopadocienne pudeko (bez przykrywki). Oblicz dugo boku wycitych kwadratowych
naroy, dla ktrej objto otrzymanego pudeka jest najwiksza. Oblicz t objto.
Rozwizanie
Oznaczmy liter x dugo boku kwadratowych naroy. Podstawa pudeka ma wymiary
(80 2 x ) (50 2 x ) .
Wysoko pudeka jest rwna x. Zatem objto wyraa si wzorem

V (80 2 x ) (50 2 x ) x ,
czyli
V (4000 160 x 100 x 4 x 2 ) x 4 x3 260 x 2 4000 x 4 x3 65x 2 1000 x

dla 0 x 25 .
Rozwamy funkcj f x x3 65 x 2 1000 x okrelon dla kadej liczby rzeczywistej x.
Obliczamy pochodn tej funkcji: f x 3x 2 130 x 1000 .
Nastpnie znajdujemy miejsca zerowe tej pochodnej:
130 2 12 1000 16900 12000 4900 ,
x1
130 70
130 70
1
10, x2
33 .
6
6
3
Ponadto:
100
, ,
3
f ( x ) 0 w kadym z przedziaw ,10 oraz
f ( x ) 0 w przedziale 10,
100
.
3
140
Zatem funkcja f jest rosnca w kadym z przedziaw
w przedziale 10,
,10
oraz
100
, i malejca
3
100
.
3
Poniewa V x 4 f x dla x 0, 25 , wic w przedziale 0, 25 funkcja V ( x ) ma

ekstremum w tym samym punkcie, w ktrym funkcja f ( x ) . Std wynika, e w punkcie
x 10 funkcja V przyjmuje warto najwiksz. Szukana objto jest zatem rwna
2
V (80 20) (50 20) 10 18000 cm .
Schemat oceniania
Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw.
a) Pierwszy etap (3 pkt) skada si z trzech czci:
wybr zmiennej i wyraenie za pomoc tej zmiennej wielkoci, ktre bd

potrzebne do zdefiniowania funkcji. Oznaczenie liter x dugoci boku
kwadratowych
naroy,
zapisanie
wymiarw
podstawy
pudeka
(80 2 x ) (50 2 x ) ,
zdefiniowanie funkcji jednej zmiennej, zapisanie objtoci jako funkcji zmiennej

wysokoci pudeka x: V (80 2 x ) (50 2 x ) x ,
okrelenie dziedziny funkcji V: 0 x 25 .
Zdajcy otrzymuje 2 punkty za poprawne zdefiniowanie funkcji zmiennej x opisujcej

objto prostopadocianu. Ponadto zdajcy otrzymuje 1 punkt za poprawne okrelenie
dziedziny wynikajcej z treci zadania, a nie z wyznaczonego wzoru funkcji.
b) Drugi etap (3 pkt) skada si z trzech czci:
wyznaczenie pochodnej funkcji f: f x 3x 2 130 x 1000 ,
1
obliczenie miejsc zerowych pochodnej: x1 10, x2 33 ,
3
uzasadnienie (np. przez badanie monotonicznoci funkcji), e funkcja posiada

warto najwiksz w punkcie x 10 .
Za poprawne rozwizanie kadej z czci tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt, o ile
poprzednia cz etapu zostaa zrealizowana bezbdnie.
c) Trzeci etap (1 pkt).
Obliczenie najwikszej objtoci: V (80 20) (50 20) 10 18000 cm2.
141
Komentarz
Zdajcy rozwizujc zadanie moe nie doprowadzi rozumowania do koca lub popeni
rnego rodzaju bdy np.:
1. Bdne okrelenie dziedziny funkcji V np. zapisanie x 0 lub x 50 . Jeeli zdajcy nie
poda dziedziny funkcji lub poda j bdnie, to za cae rozwizanie moe otrzyma
maksymalnie 6 punktw.
2. Bdne zapisanie wzoru na objto pudeka (np. bdne okrelenie wymiarw pudeka
lub wzoru na objto prostopadocianu).
3. Niewaciwe wyznaczenie pochodnej rozwaanej funkcji.
4. Nieprawidowo obliczone miejsca zerowe pochodnej.
5. Bdne okrelenie monotonicznoci funkcji oraz jej ekstremw.
6. Brak uzasadnienia, bdne lub niepene uzasadnienie, e funkcja V w punkcie x 10
przyjmuje maksimum lokalne.
7. Nieobliczenie lub bdne obliczenie najwikszej objtoci pudeka.
Schemat oceniania pokazuje jak w poszczeglnych sytuacjach oceni rozwizanie zadania.
142
6.4. PRZYKADOWE
ZADANIA Z MATEMATYKI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM DLA

ABSOLWENTW NIESYSZCYCH WRAZ Z ROZWIZANIAMI
Numeracja zada w czci 6.4. odpowiada numeracji zada w czci 4. Jeeli zadanie nie
zostao przedstawione poniej, oznacza to, e wersja dla niesyszcych nie rni si niczym
od wersji przedstawionej w czci 4.
Zadanie 16. (01)
Kt rodkowy i kt wpisany w okrg s oparte na tym samym uku. Suma miar tych ktw
jest rwna 180 . Jaka jest miara kta rodkowego?
A. 60
B. 90
C. 120
D. 135
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
7.1. Zdajcy stosuje zalenoci midzy ktem rodkowym i ktem wpisanym.
Rozwizanie C
Zadanie 21. (01)
W kinie jest 5 wolnych miejsc. Liczba wszystkich sposobw, na jakie Ala i Bartek mog usi
na dwch miejscach, jest rwna
A. 25
B. 20
C. 15
D. 12
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie B
143
Zadanie 23. (02)

Rozwi nierwno x 2 6 x 7 0 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Korzystamy ze wzorw na pierwiastki rwnania kwadratowego lub rozkadamy trjmian na
czynniki
x 2 6 x 7 x 7 x 1 . Trjmian kwadratowy
y x2 6x 7
ma dwa
pierwiastki: x1 7 , x2 1 . Poniewa parabola o rwnaniu y x 2 6 x 7 ma ramiona

skierowane do gry, to ley ona poniej osi Ox midzy swoimi miejscami zerowymi. Zatem
rozwizaniem nierwnoci jest przedzia domknity 7,1 .
Zadanie 24. (02)

Oblicz najmniejsz warto funkcji kwadratowej f ( x) x2 6x 1 w przedziale 0,1 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Wyznaczamy wsprzdne wierzchoka paraboli o rwnaniu y x 2 6 x 1 . Mamy
b
xw
3, yw
8 . Poniewa parabola ma ramiona skierowane do gry, to
2a
4a
w przedziale , 3 dana funkcja maleje. Dlatego maleje take na zawartym w nim
przedziale 0,1 . Dlatego najmniejsz warto funkcja ma w prawym kocu, czyli dla x 1 .
T wartoci jest y 12 6 1 1 4 .
144
Zadanie 26. (02)

Napisz rwnanie prostej rwnolegej do prostej o rwnaniu y 2 x 11 i przechodzcej przez
punkt P (1, 2).
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
8.3. Zdajcy wyznacza rwnanie prostej, ktra jest rwnolega lub prostopada do prostej
danej w postaci kierunkowej i przechodzi przez dany punkt.
Rozwizanie
Wszystkie proste rwnolege do danej prostej maj taki sam wspczynnik kierunkowy.
Dlatego szukamy prostej o rwnaniu y 2 x b . Poniewa szukana prosta przechodzi przez
punkt P (1, 2) , otrzymujemy 2 2 1 b , wic b 0 . Dlatego prosta ta ma rwnanie
y 2x .
Zadanie 27. (02)
Wyznacz rwnanie prostej zawierajcej rodkow CD trjkta ABC, ktrego wierzchokami
s punkty: A 2, 1 , B 6,1 , C 7,10 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
8.5.Zdajcy wyznacza wsprzdne rodka odcinka.
8.1. Zdajcy wyznacza rwnanie prostej przechodzcej przez dwa dane punkty (w postaci
kierunkowej lub oglnej).
Rozwizanie
Wiemy, e szukana prosta przechodzi przez punkt C 7,10 oraz e przechodzi przez punkt
D, ktry jest rodkiem boku AB. Dlatego korzystajc ze wzoru na wsprzdne rodka
2 6 1 1
,
odcinka mamy D
2,0 . Ze wzoru na rwnanie prostej przechodzcej
2
2
przez dwa dane punkty otrzymujemy: y 10 2 7 0 10 x 7 0 , a std
5 y 10 x 20 0 , czyli y 2 x 4 0 .
145
Zadanie 28. (02)

W trjkcie prostoktnym, w ktrym przyprostoktne maj dugoci 2 i 4, jeden z ktw
ostrych ma miar . Oblicz sin cos.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
6.1.Zdajcy wykorzystuje definicje i wyznacza wartoci funkcji sinus, cosinus i tangens ktw
Rozwizanie
Niech bdzie ktem lecym naprzeciwko boku o dugoci 2, a niech bdzie ktem
lecym naprzeciwko boku o dugoci 4. Zauwamy, e sin cos oraz cos sin ,
wic mamy sin cos sin cos , czyli szukana warto nie zaley od wyboru kta.
22 42 20 . Z definicji funkcji
2
4
8 2
.
trygonometrycznych otrzymujemy sin cos
20 20 20 5
Przeciwprostoktna w danym trjkcie ma dugo
Zadanie 29. (02)

1
Kt jest ostry i sin . Oblicz 3 2tg2 .
4
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
sin 2 cos 2 1 ,
tg
sin
cos
oraz sin (90 ) cos .
Rozwizanie
2
1
2
2

sin
sin
sin
2
4 1 .
Mamy tg
, wic tg
2
2
2
cos
cos 1 sin
1 15
1
4
2 47
Dlatego 3 2 tg 2 3 .
15 15
146
Zadanie 30. (02)

Ile wyrazw ujemnych ma cig an okrelony wzorem an n 2 2n 24 dla n 1 ?
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.1.Zdajcy wyznacza wyrazy cigu okrelonego wzorem oglnym.
Rozwizanie
Szukamy liczb naturalnych
1 speniajcych nierwno n 2 2 n 24 0 .
2
Zapisujemy t nierwno w postaci n 2 2 n 1 25 0 , n 1 5 0 , wic
n 1 5 n 1 5 0, n 6 n 4 0 . Poniewa n 4 0 , otrzymujemy n 6 .
Dlatego liczba n moe mie jedn z piciu wartoci: 1, 2, 3, 4, 5, czyli cig ma pi wyrazw
ujemnych.
Zadanie 32. (02)

Wyrazami cigu arytmetycznego an s kolejne liczby naturalne, ktre przy dzieleniu przez
5 daj reszt 2. Ponadto a3 12. Oblicz a15 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
arytmetycznego.
Rozwizanie
Poniewa dokadnie co pita liczba naturalna daje z dzielenia przez 5 reszt 2, to rnica
danego cigu arytmetycznego rwna si 5. Dlatego 12 a 3 a1 2 r a1 10 , wic a1 2.
Dlatego a15 a1 14 r 2 14 5 72 .
147
Zadanie 33. (02)

Dany jest prostokt o bokach a i b. Zmniejszamy dugo boku a o 10% oraz zwikszamy
a
dugo boku b o 20%. Wyznacz stosunek , jeli wiadomo, e otrzymany prostokt ma taki
b
sam obwd jak prostokt o bokach a i b.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.4. (gimnazjum) Zdajcy stosuje obliczenia procentowe do rozwizywania problemw
w kontekcie praktycznym, np. oblicza ceny po podwyce lub obnice o dany procent,
wykonuje obliczenia zwizane z VAT, oblicza odsetki dla lokaty rocznej.
Rozwizanie
Otrzymany prostokt ma boki dugoci 0,9a oraz 1, 2b . Z porwnania obwodw tych
prostoktw otrzymujemy zwizek 2 0,9a 2 1, 2b 2a 2b , skd 0, 4b 0, 2a . Dlatego
a 0, 4
2.
b 0, 2
Zadanie 34. (02)

Udowodnij, e jeli x, y s liczbami rzeczywistymi, to x 2 y 2 2 xy .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
2
Zauwamy, e dla dowolnych liczb x, y mamy x y 0 , wic x 2 y 2 2 xy , co koczy
dowd.
148
Zadanie 35. (02)

Rzucamy dwa razy symetryczn szecienn kostk do gry. Oblicz prawdopodobiestwo
otrzymania iloczynu liczby oczek rwnego 5.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Zdarzeniami elementarnymi s pary liczb cakowitych a, b , gdzie 1 a , b 6 . Mamy 36
takich par.
Zdarzenia elementarne sprzyjajce to pary
1,5
oraz
prawdopodobiestwo otrzymania iloczynu liczby oczek rwnego 5 jest rwne
5,1 .
Dlatego
2 1
.
36 18
Zadanie 36. (04)
an
naley do przedziau 0, 200 ?
W cigu arytmetycznym
dane s wyrazy: a 3 4, a 6 19 . Ile wyrazw tego cigu
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
arytmetycznego.
Rozwizanie
Mamy 4 a1 2 r , 19 a1 5r . Wic 3r 15, r 5 oraz a1 6 . Pytamy, dla jakich n
mamy 0 an 200 , czyli 0 6 n 1 5 200 .
6
206 11
211
n 1
,
n
.
5
5
5
5
Pierwsz nierwno speniaj liczby n 3 , a drug nierwno liczby n 42 . Dlatego jest
Wic 6 5 n 1 206,
40 liczb naturalnych speniajcych te dwa warunki i 40 wyrazw cigu ley w przedziale

0,200 .
149
Zadanie 37. (04)

Na zewntrz trjkta prostoktnego ABC, w ktrym ACB 90 oraz AC 5 , BC 12
zbudowano kwadrat ACDE (zobacz rysunek). Punkt H ley na prostej AB i kt EHA 90 .
Oblicz pole trjkta HAE.
D
C
E
H
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Zauwamy, e trjkt prostoktny EAH jest podobny do trjkta ABC, bo kty EAH oraz ABC
s przystajce, jako kty o ramionach rwnolegych. Oznaczymy przez s skal podobiestwa
trjkta EAH do trjkta ABC. Wtedy
1
1
PEAH s2 PABC s 2 AC BC s 2 5 12 30 s 2 .
2
2
Nastpnie obliczamy s.
Mamy
AE
AB
AC
2
AC BC
Wic
2
5 750
PEAH 30
.
13 169
5
2
5 12
5
.
13
150
Zadanie 38. (04)

Punkt D ley na boku BC trjkta rwnoramiennego ABC, w ktrym
AC BC . Odcinek AD dzieli trjkt ABC na dwa trjkty

rwnoramienne w taki sposb, e AD CD oraz AB BD (zobacz
rysunek). Udowodnij, e ADC 5 ACD .
D
Wymagania oglne
Zdajcy prowadzi proste rozumowanie, skadajce si z niewielkiej
liczby krokw.
Wymagania szczegowe
10.17 (gimnazjum) Zdajcy rozpoznaje figury, ktre maj o symetrii i figury, ktre maj
rodek symetrii. Wskazuje o symetrii i rodek symetrii figury.
Rozwizanie I
Niech BAD i ACD .

Trjkty ABD, ACD i ABC s rwnoramienne, wic
DAB BAD , CAD ACD
oraz CAB CBA .
Suma miar ktw trjkta ACD jest rwna 180 , wic
ADC 180 2 .
Wiadomo rwnie, e ADC 180 ADB ,
czyli 180 2 180 . Std 2 .

Suma miar ktw trjkta ABC jest rwna 180 , wic 2 180 , czyli
2 2 180 . Std 7 180 .

Wic ADC 180 2 7 2 5 5 ACD . To koczy dowd.
Rozwizanie II
Oznaczmy kty i jak w poprzednim rozwizaniu.
Poniewa kt ADB jest ktem zewntrznym trjkta ADC, wic 2 .
Rwnie kt ADC jest ktem zewntrznym trjkta ABD, wic
ADC 2 4 5 5 ACD , co koczy dowd.
151
Zadanie 39. (02)

Oblicz sinus kta midzy przektn szecianu a jego paszczyzn
podstawy.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
9.2. Zdajcy rozpoznaje w graniastosupach i ostrosupach kt midzy odcinkami
i paszczyznami (midzy krawdziami i cianami, przektnymi i cianami), oblicza miary tych
ktw.
Rozwizanie
Mamy trjkt prostoktny ABC, utworzony przez przektn AB
szecianu, przektn AC podstawy szecianu oraz krawd BC,
jak na rysunku. Kt ostry tego trjkta jest ktem midzy
przektn szecianu i paszczyzn jego podstawy. Dugo przektnej szecianu o krawdzi dugoci a jest rwna a 3 , wic
sinus kta jest rwny
sin
a
a 3
1
3
.
3 3
C
A
Zadanie 40. (04)

W graniastosupie czworoktnym prawidowym przektna o dugoci d jest nachylona do
paszczyzny podstawy pod ktem takim, e sin 0, 2 . Podaj objto tego graniastosupa
w zalenoci od d.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
152
Rozwizanie I
H
Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
Trjkt BDH jest prostoktny, wic
h
1 h
1
sin , czyli . Std h d .
d
5 d
5
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta BDH otrzymujemy
2
1 24
BD d 2 h2 d 2 d d 2 .
5 25
Pole podstawy graniastosupa jest wic rwne
1
1 24
12
2
PABCD BD d 2 d 2 .
2
2 25
25
C
a
Dlatego objto tego graniastosupa jest rwna
V PABCD h
12 2 1
12 3
d d
d .
25
5
125
Rozwizanie II
Przyjmijmy oznaczenia jak w rozwizaniu I.
Trjkt BDH jest prostoktny, wic sin
W trjkcie BDH mamy rwnie cos
h
, czyli h d sin . Std h 0, 2 d .
d
a 2
, czyli a 2 d cos d 1 (0, 2) 2 0,96 d .
d
1
2
2
2
3
Std V a h 0,96 d 0,2 d 0,096 d .
Zadanie 41. (04)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb naturalnych czterocyfrowych takich, e w zapisie dziesitnym
tych liczb jest jedna cyfra nieparzysta i trzy cyfry parzyste.
Uwaga: przypominamy, e zero jest liczb parzyst.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
153
Rozwizanie
Mamy 5 cyfr parzystych: 0, 2, 4, 6, 8 oraz 5 cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7, 9. Musimy jednak
pamita, e 0 nie moe by pierwsz cyfr zapisu dziesitnego liczby. Dlatego mamy dwa
przypadki: a) gdy pierwsza cyfra jest nieparzysta oraz b) gdy pierwsza cyfra jest parzysta.
W przypadku a) pierwsz cyfr mona wybra na 5 sposobw; kada pozostaa cyfra musi
by parzysta i kad z nich te moemy wybra na 5 sposobw. Dlatego w przypadku a)
mamy 54 moliwoci.
W przypadku b) cyfr parzyst, stojc na pierwszym miejscu, moemy wybra na 4 sposoby.
Na pozostaych miejscach mamy ustawi jedn cyfr nieparzyst oraz dwie cyfry parzyste.
Miejsce dla cyfry nieparzystej moemy wybra na 3 sposoby; na pozostaych dwch
miejscach ustawiamy cyfry parzyste. Cyfr na kadym z tych trzech miejsc mona wybra na
5 sposobw. Dlatego w przypadku b) mamy 4 3 53 12 53 moliwoci.
W obu przypadkach cznie otrzymujemy 54 12 53 5 12 53 17 125 2125 liczb
speniajcych warunki zadania.
Zadanie 42. (04)
Z pojemnika, w ktrym jest pi losw: dwa wygrywajce i trzy puste, losujemy dwa razy po
jednym losie bez oddawania losw do pojemnika. Oblicz prawdopodobiestwo, e
otrzymamy jeden lub dwa losy wygrywajce. Wynik zapisz w postaci uamka nieskracalnego.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie I (model klasyczny)
Oznaczmy przez w1 , w2 losy wygrywajce, a przez p1 , p2 , p 3 losy puste. Wszystkie wyniki
losowania dwch losw bez ich oddawania moemy przedstawi w tabeli: wynik pierwszego
losowania wyznacza wiersz, a wynik drugiego losowania kolumn, w przeciciu ktrych
ley pole, odpowiadajce tej parze losowa. Pola pooone na przektnej odrzucamy, gdy
odpowiadayby one wylosowaniu dwa razy tego samego losu, a to jest niemoliwe, gdy
losujemy bez oddawania losu.
Niech A oznacza zdarzenie polegajce na wylosowaniu dwch losw, wrd ktrych jeden
lub dwa s wygrywajce. Zdarzenia elementarne sprzyjajce zdarzeniu A zaznaczamy
w tabeli krzyykiem (x).
154
w1
w1
w2
p1
p2
p3
w2
p1
p2
p3
Mamy wic 20 wszystkich zdarze elementarnych, czyli
20 , oraz 14 zdarze
elementarnych sprzyjajcych zdarzeniu A, czyli A 14 .

Prawdopodobiestwo zdarzenia A jest zatem rwne P A
A 14 7
.
20 10
Rozwizanie II (metoda drzewa)

Losowanie z pojemnika kolejno dwch losw bez oddawania moemy zilustrowa za pomoc
drzewa, gdzie w oznacza wylosowanie losu wygrywajcego, a p losu pustego. Pogrubione
gazie drzewa odpowiadaj zdarzeniu A polegajcemu na wylosowaniu dwch losw, wrd
ktrych co najmniej jeden jest wygrywajcy. Na odcinkach drzewa zostay zapisane
odpowiednie prawdopodobiestwa.
Wic prawdopodobiestwo zdarzenia A jest rwne
2 1 2 3 3 2 2 6 6 14 7
P A
.
5 4 5 4 5 4
20
20 10
155
Zadanie 43. (03)

Udowodnij, e prawdziwa jest nierwno 250 1 250 1 226 .
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie I
Dla dowodu przeksztacimy w sposb rwnowany tez.
Poniewa obie strony danej nierwnoci 250 1 250 1 226 s dodatnie, moemy je
podnie do kwadratu. Otrzymujemy kolejno:
250 1 250 1 226
250 1 2 250 1 250 1 250 1 252

2 2 50 2
50
1 250 1 2 52
2 2100 1 252 251

2100 1 250.
Obie strony tej nierwnoci s take dodatnie, wic podnoszc je do kwadratu otrzymujemy
2100 1 2100.
Otrzymana nierwno jest oczywicie prawdziwa, a wic dana w zadaniu nierwno jest
rwnie prawdziwa, co koczy dowd.
Rozwizanie II
Oznaczmy a 250 1, b 250 1. Zauwamy, e dla dowolnych liczb a, b, takich, e
2
a b , mamy a b 0 , skd a 2 b 2 2 ab . Wic
a b
a 2 b 2 2ab a 2 b 2 a 2 b 2 2 a 2 b 2 2 250 1 250 1 2 52.
Std a b 252 226 , co koczy dowd.
156
Zadanie 44. (05)

W roku 2015 na uroczystoci urodzinowej Marka kto spyta go, ile ma lat. Marek
odpowiedzia: jeeli swj wiek sprzed 27 lat pomno przez wiek, ktry bd mia za 15 lat,
to otrzymam rok swojego urodzenia. Oblicz, ile lat ma Marek.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Oznaczamy przez x obecny wiek Marka (w latach). Wwczas wiek Marka sprzed 27 lat jest
rwny x 27 , wiek jaki bdzie mia za 15 lat jest rwny x 15 , a rok jego urodzenia to
2015 x .
Mamy wic rwnanie x 27 x 15 2015 x .
Po uporzdkowaniu otrzymujemy x 2 11x 2420 0 .
Rozwizaniami tego rwnania s liczby x 55 , x 44 .
Std wiemy, e Marek w roku 2015 ma 55 lat.
157
6.5. PRZYKADOWE
ZADANIA Z MATEMATYKI NA POZIOMIE ROZSZERZONYM DLA

ABSOLWENTW NIESYSZCYCH WRAZ Z ROZWIZANIAMI
Numeracja zada w czci 6.5. odpowiada numeracji zada w czci 5. Jeeli zadanie nie
zostao przedstawione poniej, oznacza to, e wersja dla niesyszcych nie rni si niczym
od wersji przedstawionej w czci 5.
Zadanie 11. (02)
Dany jest nieskoczony cig geometryczny
an
o wyrazach dodatnich taki, e a1
3
,
4
1
a3 . Oblicz sum wszystkich wyrazw tego cigu.
3
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
5.3.R Zdajcy rozpoznaje szeregi geometryczne zbiene i oblicza ich sumy.
Rozwizanie
Pierwszy wyraz tego cigu jest rwny a1
Poniewa, a3 a1 q 2 , std q 2
dodatnie, wic q
3
1
, a trzeci wyraz tego cigu jest rwny a3 .
4
3
a3 4
2
2
. Zatem q
lub q . Wyrazy cigu s
a1 9
3
3
2
2
. Poniewa q 1, wic
3
3
3
a1
3 3 9
S
4 .
1 q 1 2 4 1 4
3
Suma S wszystkich wyrazw nieskoczonego cigu geometrycznego

dodatnich jest rwna: S
9
.
4
an
o wyrazach
158
Zadanie 13. (03)

Dana jest funkcja f okrelona wzorem
f x 4 x 3 2 x 1 dla wszystkich liczb
rzeczywistych. Uzasadnij, e prosta l o rwnaniu 10 x y 9 0 jest styczna do wykresu

funkcji f.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
11.3.R Zdajcy korzysta z geometrycznej i fizycznej interpretacji pochodnej.
Rozwizanie
Zapisujemy rwnanie prostej l w postaci kierunkowej y 10 x 9 .
Wyznaczamy pochodn funkcji f: f x 12 x 2 2 .
Zauwaamy, e dla x 1 oraz dla x 1 pochodna funkcji f jest rwna 10 i rwna si
wspczynnikowi kierunkowemu prostej l.
Obliczamy warto funkcji f w punkcie x 1 : f 1 1 oraz w punkcie x 1 : f 1 3 .
Punkt o wsprzdnych 1, 1 ley na prostej l, natomiast punkt o wsprzdnych 1, 3 nie
ley na tej prostej. Zatem prosta o rwnaniu 10 x y 9 0 jest styczna do wykresu funkcji f,
co koczy dowd.
159
Zadanie 28. (04)

Dany jest szecian ABCDEFGH (zobacz rysunek) o krawdzi rwnej 1 . Punkt S jest
rodkiem krawdzi DH . Odcinek DW jest wysokoci ostrosupa ACSD poprowadzon
z wierzchoka D na cian ACS . Oblicz dugoci odcinkw AW, CW i SW.
H
Wymaganie oglne
IV. Zdajcy tworzy strategi rozwizania problemu.
Wymagania szczegowe
9.2. Zdajcy okrela, jak figur jest dany przekrj graniastosupa lub ostrosupa
paszczyzn.
Rozwizanie
czymy punkty A i S , A i C oraz C i S (zobacz rysunek). Niech T oznacza punkt
przecicia przektnych AC i BD podstawy tego szecianu.
160
F
S
W
D
C
T
Punkt S ley na krawdzi DH , wic AS CS , a zatem trjkt ACS , ktry jest podstaw
ostrosupa ACSD , jest trjktem rwnoramiennym. Wynika std, e odcinek ST jest
wysokoci tego trjkta. Dugo odcinka ST obliczamy stosujc twierdzenie Pitagorasa do
trjkta prostoktnego TSD :
2
2
3
1 2
.
ST SD DT
, czyli ST
2
2 2
2
Zauwaamy, e odcinek DW jest wysokoci trjkta prostoktnego TDS poprowadzon do

przeciwprostoktnej TS . Dugo odcinka DW obliczymy zapisujc na dwa sposoby pole
trjkta TDS :
1
1
SD TD ST DW ,
2
2
1 2
6
DW 2 2
.
6
3
2
Std i z twierdzenia Pitagorasa zastosowanego do trjkta prostoktnego SWD wynika, e:
2
2
1
3
1 6
.
SW

12
6
2 6
Teraz zauwaamy, e wysoko ST trjkta rwnoramiennego ACS jest zawarta w osi

symetrii tego trjkta. Wynika std, e AW CW . Dugo odcinka AW obliczamy stosujc
twierdzenie Pitagorasa do trjkta prostoktnego ATW , w ktrym
TW ST SW
161
3
3
3
.
2
6
3
Otrzymujemy zatem
2
2 3
5
AW AT TW

,
6
2 3
2
skd
AW CW
30
.
6
Podsumowujc, szukane odcinki maj dugoci: AW CW
30
3
, SW
.
6
6
Zadanie 30. (04)

Dany jest szecian ABCDEFGH (zobacz rysunek), ktrego krawd ma dugo 15 . Punkty
Q i R dziel krawdzie HG i FG w stosunku 2 : 1 , to znaczy
HQ FR 10 .
Paszczyzna AQR przecina krawd DH w punkcie P , a krawd BF w punkcie S .

Oblicz dugoci odcinkw DP i BS .
Q
G
R
F
P
Wymaganie oglne
IV. Zdajcy tworzy strategi rozwizania problemu.
162
Wymagania szczegowe
paszczyzn.
(np. krawdziami, krawdziami i przektnymi itp.), oblicza miary tych ktw.
Rozwaamy kwadrat EFGH . Niech T oznacza punkt przecicia przedue odcinkw QR
i EF (zobacz rysunek).
5
R
10
10
Trjkty prostoktne RFT i RGQ s podobne na mocy cechy kkk. Std wynika, e FT 10 .
Teraz rozwaamy kwadrat ABFE (zobacz rysunek).
10
163
S
15-x
15
Trjkty prostoktne ABS i TFS s podobne na mocy cechy kkk. Moemy wic zapisa
rwnanie
SF
BS
x 15 x
, a zatem
.
FT
AB
10
15
Rozwizujemy to rwnanie
15x 150 10x ,

25x 150 ,
x 6.
Zatem dugo szukanego odcinka BS jest rwna 9. Poniewa punkty B i D le
symetrycznie wzgldem paszczyzny ACGE , wic DP BS 9 .

Rysujemy przektne AC , BD , EG oraz czymy punkty P i S . Oznaczmy kolejno:
W rodek odcinka PS , W1 punkt przecicia przektnych AC i BD , T rodek
odcinka QR (zobacz rysunek). Niech ponadto T1 bdzie takim punktem przektnej AC ,
e GT CT1 .
164
G
T
F
P
W
S
Zauwaamy, e DP BS co wynika, z symetrii wzgldem paszczyzny ACGE . Zatem

czworokt BSPD jest prostoktem. Std wynika, e prosta przechodzca przez rodki bokw
tego prostokta punkty W i W1 jest prostopada do paszczyzny ABCD . Ponadto, prosta
przechodzca przez punkty T i T1 jest take prostopada do tej paszczyzny. Zauwaamy, e
punkty: A , W , W1 , T i T1 le w jednej paszczynie jest ni paszczyzna ACGE . Na
mocy cechy kkk, trjkty prostoktne AW1W i AT1T s podobne, wic moemy zapisa
rwno
TT1
WW1
TT AW1
, skd wynika, e WW1 1

.
AT1
AW1
AT1
Poniewa TT1 15 , AW1
15 2
5 2 25 2
oraz AT1 15 2
, wic
2
2
2
15 2
2 9.
WW1
25 2
2
15
Oczywicie DP BS WW1 9 .
165
Zadanie 31. (03)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb siedmiocyfrowych, w zapisie ktrych nie ma zera i na
dokadnie dwch miejscach s cyfry parzyste.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Rozwizanie zadania skada si z trzech krokw. W kroku pierwszym obliczamy, na ile
sposobw mona wybra dwa miejsca (spord siedmiu), na ktrych stoj cyfry parzyste. Ten
krok moemy wykona czterema sposobami.
Moemy skorzysta ze wzoru na liczb dwuelementowych kombinacji ze zbioru

7
siedmioelementowego; wyraa si ona wspczynnikiem dwumianowym . Ten
2
wspczynnik moemy odczyta z trjkta Pascala lub obliczy ze wzoru
m
m!
.

n n ! m n !
Mamy zatem
7
7!
7! 6 7 5! 6 7
3 7 21.

2!5!
2
2 2! 7 2 ! 2!5!
Moemy wszystkie te sposoby wyboru dwch miejsc wypisa (kko biae oznacza
miejsce dla cyfry nieparzystej, kko czarne dla parzystej):
166
1:
2:
3:
4:
5:
6:
7:
8:
9:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
20:
21:
Moemy take te moliwoci zlicza: jeli pierwsza (liczc od lewej strony) cyfra
parzysta stoi na pierwszym miejscu, to drug moemy ustawi na jednym z szeciu
miejsc (od drugiego do sidmego); jeli pierwsza (od lewej strony) cyfra parzysta stoi
na drugim miejscu, to drug moemy ustawi na jednym z piciu miejsc i tak dalej.
Wreszcie, jeli pierwsza cyfra parzysta stoi na szstym miejscu, to druga moe sta
tylko na miejscu sidmym. cznie mamy wic
6 5 4 3 2 1 21
sposobw wyboru dwch miejsc dla cyfr parzystych.
Moemy wreszcie rozumowa nastpujco: jedn cyfr parzyst moemy ustawi na
jednym z 7 miejsc, drug na jednym z szeciu miejsc. W ten sposb kade ustawienie
policzylimy dwa razy, np. ustawienie
167
moemy otrzyma wybierajc najpierw miejsce trzecie, a potem miejsce pite lub
wybierajc najpierw miejsce pite, a potem miejsce trzecie. Zatem liczba sposobw
wyboru tych dwch miejsc jest rwna
76
7 3 21.
2
Obliczamy, na ile sposobw moemy na miejscach wybranych dla cyfr parzystych
i nieparzystych napisa te cyfry. Skorzystamy dwa razy z reguy mnoenia. Najpierw na
wybranych dwch miejscach ustawiamy cyfry parzyste. Poniewa w zapisie liczby nie ma
zera, wic na kadym miejscu mamy do wyboru cztery cyfry: 2, 4, 6, 8. Mamy zatem 4 2 16
sposobw zapisania cyfr parzystych na wybranych miejscach. Wreszcie na kadym
z pozostaych piciu miejsc zapisujemy jedn z piciu cyfr nieparzystych: 1, 3, 5, 7, 9. Mamy
zatem 55 3125 sposobw zapisania cyfr nieparzystych na pozostaych miejscach.
Obliczamy, ile jest liczb siedmiocyfrowych speniajcych warunki opisane w zadaniu.
Korzystamy jeszcze raz z reguy mnoenia i otrzymujemy
21 4 2 55 21 16 3125 1050000
liczb.
Zadanie 32. (04)

Oblicz sum wszystkich liczb trzycyfrowych zapisanych wycznie za pomoc cyfr 1, 2 i 3.
Cyfry mog si powtarza.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Zauwamy najpierw, e istnieje tylko 27 liczb trzycyfrowych, ktrych cyfry s wybrane
spord cyfr 1, 2 i 3. Pierwsz cyfr moemy bowiem wybra na 3 sposoby, drug take na
trzy sposoby (cyfry mog si powtarza) i trzeci te na trzy sposoby. Najprostszy sposb
rozwizania zadania polega zatem na wypisaniu i dodaniu (np. na kalkulatorze) tych liczb.
Oto one:
111 + 112 + 113 + 121 + 122 + 123 + 131 + 132 + 133 = 1098 ,
211 + 212 + 213 + 221 + 222 + 223 + 231 + 232 + 233 = 1998 ,
311 + 312 + 313 + 321 + 322 + 323 + 331 + 332 + 333 = 2898 .
168
Suma wszystkich liczb jest rwna
1098 + 1998 + 2898 = 5994 .

Liczby te mona atwo doda bez uywania kalkulatora. Zauwamy, e sumy liczb w trzech
wierszach s rwne:
9 100 + (11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33) = 900 + 198 = 1098 ,
9 200 + (11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33) = 1800 + 198 = 1998 ,
9 300 + (11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33) = 2700 + 198 = 2898 .
Dodawanie
11 + 12 + 13 + 21 + 22 + 23 + 31 + 32 + 33 = 198
moe by wykonane w pamici; pozostae dodawania mona atwo wykona te w pamici
lub pisemnie. Najwaniejsze byo zauwaenie, e we wszystkich dodawaniach wystpowaa
ta sama suma liczb dwucyfrowych i zmieniay si tylko sumy setek. Ta obserwacja bdzie
podstaw dla drugiego sposobu rozwizania.
Obliczajc sum wszystkich 27 liczb, kad z tych liczb zapiszemy w postaci
a 100+b 10+c
i bdziemy oddzielnie dodawa wielokrotnoci 100, oddzielnie wielokrotnoci 10 i wreszcie
oddzielnie cyfry jednoci. Policzmy, w ilu liczbach jedynka wystpuje na pierwszym miejscu
(tzn. jako cyfra setek). Ot na drugim miejscu moemy postawi jedn z trzech cyfr i na
trzecim te jedn z trzech cyfr. Zatem jedynka jest na pierwszym miejscu w dziewiciu
liczbach. W sumie wszystkich dwudziestu siedmiu liczb dziewi razy wystpi skadnik 100.
Podobnie 9 razy wystpi skadnik 200 i 9 razy wystpi skadnik 300. Zatem skadniki postaci
a 100 dadz sum
9 100 + 9 200 + 9 300 = 9 100 (1 + 2 + 3) = 9 100 6 = 5400 .
Tak samo pokazujemy, e kada cyfra wystpi 9 razy na drugim miejscu (tzn. jako cyfra
dziesitek). Zatem skadniki postaci b10 dadz sum
9 10 + 9 20 + 9 30 = 9 10 (1 + 2 + 3) = 9 10 6 = 540 .
Wreszcie tak samo pokazujemy, e kada cyfra wystpi 9 razy jako cyfra jednoci. Suma cyfr
jednoci jest zatem rwna
9 1 + 9 2 + 9 3 = 9 (1 + 2 + 3) = 9 6 = 54 .
Suma wszystkich liczb wynosi zatem
5400 + 540 + 54 = 5994 .
169
Zadanie 33. (07)

Oblicz, ile jest wszystkich liczb omiocyfrowych, ktrych iloczyn cyfr jest rwny 24.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Rozkadamy liczb 24 na czynniki pierwsze 24 3 2 2 2 .
Mamy wic pi moliwoci, w ktrych iloczyn cyfr liczby omiocyfrowej jest rwny 24
(moliwoci te parami wykluczaj si):
1. Wrd cyfr tej liczby s trzy dwjki, jedna trjka i cztery jedynki ( 24 3 2 2 2 1111 ).
7
8 280 wybieramy jedno miejsce z omiu dla trjki a nastpnie trzy
3
miejsca z pozostaych siedmiu dla dwjki
albo tak:
8
4 280 wybieramy cztery miejsca dla cyfr rnych od jedynki, a nastpnie
4
spord nich wybieramy miejsce dla trjki,
albo tak:
8!
3! 4!
2. Wrd cyfr tej liczby s trjka, czwrka, dwjka i pi jedynek ( 24 3 4 2 11111).

8 7 6 336 wybieramy miejsca dla cyfr: trzy, cztery, dwa
albo tak:
8
3! 336 wybieramy trzy miejsca dla cyfr: trzy, cztery, dwa, nastpnie
3
przestawiamy te cyfry midzy sob,
albo tak:
170
8!
5!
3. Wrd cyfr tej liczby s trjka, semka i sze jedynek ( 24 3 8 111111).

8 7 56 wybieramy miejsce dla trjki i z pozostaych dla semki
albo tak:
8
2 56 wybieramy dwa miejsca z omiu dla trjki i semki, nastpnie
2
albo tak:
8!
6!
4. Wrd cyfr tej liczby s szstka, czwrka i sze jedynek ( 24 6 4 111111 ).

8 7 56 wybieramy miejsce dla szstki i czwrki
albo tak:
8
2 56 wybieramy dwa miejsca z omiu dla szstki i czwrki, nastpnie
2
albo tak:
8!
6!
5. Wrd cyfr tej liczby s dwie dwjki, jedna szstka i pi jedynek( 24 6 2 2 11111 ).
7
8 168 wybieramy miejsce dla szstki, nastpnie dwa miejsca z siedmiu dla
2
dwjek
albo tak:
8
3 168 wybieramy trzy miejsca z omiu dla szstki i dwch dwjek,
3
nastpnie spord nich wybieramy miejsce dla szstki,
albo tak:
8!
2! 5!
Zatem wszystkich liczb omiocyfrowych, ktrych iloczyn cyfr jest rwny 24, jest
171
280 336 56 56 168 896 .
Zadanie 35. (03)

Losujemy jednoczenie dwie liczby ze zbioru 1, 2,3,...,12,13 . Oblicz prawdopodobiestwo
warunkowe, e wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 8, pod warunkiem, e suma
wylosowanych liczb bdzie nieparzysta.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Rozwizanie
Zdarzeniami elementarnymi s wszystkie dwuelementowe podzbiory (pary nieuporzdkowane,
kombinacje) zbioru 1, 2,3,...,12,13 . Jest to model klasyczny.
Wprowadzamy oznaczenia:
A wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 8,
B suma wylosowanych liczb bdzie nieparzysta.
Mamy obliczy P( A | B)
P( A B) A B
.
P( B)
B
Zdarzeniu B sprzyjaj kombinacje zoone z jednej liczby nieparzystej i jednej parzystej,
B 7 6 42 ,
Zdarzeniu A B sprzyjaj kombinacje zoone z liczby 8 i jednej liczby nieparzystej,
A B 1 7 7 ,
std
P( A | B)
7 1
.
42 6
Zatem prawdopodobiestwo, e wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 8, pod warunkiem,

1
e suma wylosowanych liczb bdzie nieparzysta, jest rwne .
6
172
Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku
173
Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich

o informatorach maturalnych od 2015 roku
Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z wielk satysfakcj odnotowuje

konsekwentne denie systemu owiaty do poprawy jakoci wyksztacenia absolwentw
szk rednich. Konferencja z uwag obserwuje kolejne dziaania Ministerstwa Edukacji
Narodowej w tym zakresie, zdajc sobie spraw, e od skutecznoci tych dziaa w duym
stopniu zale take efekty ksztacenia osigane w systemie szkolnictwa wyszego.
W szczeglnoci dotyczy to kwestii waciwego przygotowania modziey do studiw
realizowanych z uwzgldnieniem nowych form prowadzenia procesu ksztacenia.
Podobnie jak w przeszoci, Konferencja konsekwentnie wspiera wszystkie dziaania
zmierzajce do tego, by na uczelnie trafiali coraz lepiej przygotowani kandydaci na studia.
Temu celowi suya w szczeglnoci pozytywna opinia Komisji Edukacji KRASP z 2008 roku
w sprawie nowej podstawy programowej oraz uchwaa Zgromadzenia Plenarnego KRASP
z dn. 6 maja 2011 r. w sprawie nowych zasad egzaminu maturalnego.
Z satysfakcj dostrzegamy, e wane zmiany w egzaminie maturalnym, postulowane
w cytowanej wyej uchwale zostay praktycznie wdroone przez MEN poprzez zmian
odpowiednich rozporzdze.
Przedoone do zaopiniowania informatory o egzaminach maturalnych opisuj form
poszczeglnych egzaminw maturalnych, przeprowadzanych na podstawie wymaga
okrelonych w nowej podstawie programowej, a take ilustruj te wymagania wieloma
przykadowymi zadaniami egzaminacyjnymi.
Po zapoznaniu si z przedoonymi materiaami, KRASP z satysfakcj odnotowuje:
w zakresie jzyka polskiego:
-
wzmocnienie roli umiejtnoci komunikacyjnych poprzez odejcie od prezentacji na

egzaminie ustnym i zastpienie jej egzaminem ustnym, na ktrym zdajcy bdzie musia
ad hoc przygotowa samodzieln wypowied argumentacyjn,
rezygnacj z klucza w ocenianiu wypowiedzi pisemnych,
zwikszenie roli tekstw teoretycznoliterackich i historycznoliterackich na maturze
rozszerzonej;
w zakresie historii:
-
kompleksowe sprawdzanie umiejtnoci z zakresu chronologii historycznej, analizy

i interpretacji historycznej oraz tworzenia narracji historycznej za pomoc rozbudowanej
wypowiedzi pisemnej na jeden z zaproponowanych tematw, cznie pokrywajcych
wszystkie epoki oraz obszary historii;
w zakresie wiedzy o spoeczestwie:

-
pooenie silniejszego akcentu na sprawdzanie umiejtnoci zoonych (interpretowanie

informacji, dostrzeganie zwizkw przyczynowo-skutkowych) w oparciu o poszerzony
zasb materiaw rdowych: teksty (prawne, naukowe, publicystyczne), materiay
statystyczne, mapy, rysunki itp.
174
w zakresie matematyki:
-
istotne zwikszenie wymaga na poziomie rozszerzonym poprzez wczenie zada

z rachunku rniczkowego i poj zaawansowanej matematyki,
istotne poszerzenie wymaga z zakresu kombinatoryki oraz teorii prawdopodobiestwa;
w zakresie biologii oraz chemii:

-
zwikszenie znaczenia umiejtnoci wyjaniania procesw i zjawisk biologicznych

i chemicznych,
mierzenie umiejtnoci analizy eksperymentu sposobu jego planowania,
przeprowadzania, stawianych hipotez i wnioskw formuowanych na podstawie
doczonych wynikw;
w zakresie fizyki:
-
zwikszenie znaczenia rozumienia istoty zjawisk oraz tworzenie formu matematycznych

czcych kilka zjawisk,
mierzenie umiejtnoci planowania i opisu wykonania prostych dowiadcze, a take
umiejtnoci analizy wynikw wraz z uwzgldnieniem niepewnoci pomiarowych;
w zakresie geografii:
-
uwzgldnienie interdyscyplinarnoci tej nauki poprzez sprawdzanie umiejtnoci

integrowania wiedzy z nauk przyrodniczych do analizy zjawisk i procesw zachodzcych
w rodowisku geograficznym,
znaczne wzbogacenie zasobu materiaw rdowych (mapy, wykresy, tabele
statystyczne, teksty rdowe, barwne zdjcia, w tym lotnicze i satelitarne), take
w postaci barwnej.
Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z zadowoleniem przyjmuje te

informacj o wprowadzeniu na wiadectwach maturalnych od 2015 roku dodatkowej formy
przedstawiania wyniku uzyskanego przez zdajcego w postaci jego pozycji na skali
centylowej, tj. okrelenie, jaki odsetek zdajcych uzyska taki sam lub sabszy wynik od
posiadacza wiadectwa. Wprowadzenie tej dodatkowej skali uwolni szkoy wysze od
dotychczasowego dylematu odnoszenia do siebie surowych wynikw kandydatw na studia
rekrutowanych na podstawie wynikw egzaminw maturalnych o istotnie rnym poziomie
trudnoci rekrutacja stanie si prostsza i bardziej obiektywna.
Reasumujc, w opinii Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich zaprezentowana
w przedoonych informatorach forma matury istotnie przyczyni si do tego, e modzie
przekraczajca progi uczelni bdzie lepiej przygotowana do podjcia studiw wyszych.
5 lipca 2013 r.
Przewodniczcy KRASP
prof. zw. dr hab. Wiesaw Bany

Matematyka P

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematyka P

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA

OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE

Materiay do Informatora opracowano w ramach projektu Pilota nowych egzaminw maturalnych,

opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu

1. Opis egzaminu maturalnego z matematyki .............

2. Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych .......

3. Przykady zada wraz z rozwizaniami i opisem sposobu przyznawania punktw ..

4. Przykadowe zadania z matematyki na poziomie podstawowym wraz z rozwizaniami ..

5. Przykadowe zadania z matematyki na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami ..

6. Informacja o egzaminie maturalnym z matematyki dla absolwentw niesyszcych ...

6.1. Egzamin maturalny z matematyki dla absolwentw niesyszcych ...

Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015 jest

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015

Przed przystpieniem do dalszej lektury Informatora warto zapozna si z oglnymi zasadami

Opis egzaminu maturalnego z matematyki

Matematyka jest obecna na sprawdzianie w szkole podstawowej, na egzaminie gimnazjalnym

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015

Opis arkusza dla poziomu podstawowego

Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych

Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych

W zadaniach krtkiej odpowiedzi zdajcy otrzymuje 1 lub 2 punkty za rozwizanie, ktrego

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015

Natomiast w zadaniu za 4 punkty:

rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................. .0 pkt

Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych

Przykadowy sposb przydziau punktw w zadaniu za 6 punktw:

rozwizanie, w ktrym nie ma istotnego postpu ................................................. .0 pkt

Celem peniejszego zilustrowania sposobu oceniania zada otwartych, na nastpnych stronach

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015

Przykady zada wraz z rozwizaniami i opisem sposobu przyznawania punktw

Rozwizanie tym sposobem polega na obliczeniu obu szukanych pl za pomoc a, b i .

Zauwamy, e: AE a oraz BG b . Obliczamy dugoci odcinkw AH i BE oraz

Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych

Poniewa trjkt ABC jest rwnoramienny i ostroktny, wic 45 . Nastpnie

EAB BAC CAH 90 45 135 135 45 180 ,

360 135 225 .

GBC ABC EBA 90 45 135 135 45 180 ,

360 135 225 .

EAH 225 EBG .

Std wynika, e PAHE PBEG , co koczy dowd.

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015

Schemat oceniania I sposobu rozwizania

jeli zdajcy wyznaczy bok AH i zapisze pole w postaci PAHE

Podstawowe zasady oceniania rozwiza zada otwartych

Sposb II (stosunek pl)

Sformuowanie geometryczne pozwala przeprowadzi dowd bez odwoywania si do

Nastpnie korzystamy ze wspomnianej wyszej wasnoci trjktw:

co dowodzi, e PAHE PBEG .

Informator o egzaminie maturalnym z matematyki od roku szkolnego 2014/2015

Przy zachowaniu oznacze z poprzedniego sposobu rozwizania, moemy to rozwizanie

EB a 2 . Tak jak w sposobie I, pokazujemy, e EAH EBG . Korzystajc

co dowodzi, e PAHE PBEG .