Kuchnia

Polska

Kady kraj, ktry posiada

kultur sigajc daleko w
przeszo, posiada rwnie
kuchni liczc si wrd
kuchni innych narodw.
Kuchnia i kultura stou jest
nierozerwalnie zwizana z
powstaniem i rozwojem
kultury materialnej
spoeczestwa.
Biesiady i uczty od wiekw byy opraw wszystkich
waniejszych wydarze historycznych, a to co podczas
nich jedzono i pito odzwierciedlao bogactwo pastwa i
poziom ycia jego mieszkacw.

Patrzc na histori polskiej kuchni z pewnoci

zauwaymy wpywy innych cywilizacji, bo przecie
Polska zawsze bya krajem europejskim, ale
jednoczenie pastwem pogranicza kresami
Europy i Azji. Ju w XI wieku dotara do Polski
cywilizacja Chin i Indii, a wraz z kontaktami z
Krymem jak i licznymi osiadymi w Polsce
Ormianami kultura orientalna. ydzi wnieli
bogat kultur hebrajsk, a bardzo liczne
kontakty z innymi
krajami Europy
zaznaczyy w kuchni
polskiej wpywy
woskie, francuskie,
niemieckie i inne

Cudzoziemskie ony polskich

krlw i elekcyjny system
wybierania wadcy powodowa
przyjazd do Polski wielu
europejskich dworw, a wraz z nimi
nowych nieznanych potraw,
surowcw, przypraw co miao
bardzo duy wpyw na to co w
Polsce jadano.

Dawna kuchnia polska jest synna ze swych

walorw smakowych i dobrego podania. Najstarsze
potrawy, jak wynika to z opisw uczt oraz z
pamitnikw z wybranych okresw historycznych,
to potrawy zwizane z tradycj i przekazywane z
pokolenia na pokolenie. Wiele z tych potraw
przetrwao do dzi w rnych regionach kraju.
W staropolskim menu nie mogo
zabrakn rnorodnych mis.
Na stoy podawano pieczone w
caoci prosita nadziewane
kasz, sarny oraz dziki, nie
brakowao pieczeni z rnych
gatunkw ptactwa oraz ryb.

m o smaku potraw
cy
i
ow
an
st
m
te
en
em
el
ym
tn
Bardzo isto
granicznego, takie jak:
za
a
ni
ze
od
ch
po
y
aw
pr
zy
pr
staropolskich byy
pieprz

licie laurowe

godziki
imbir
szafran
ziele angielskie

gaka muszkatoowa

cynamon

h oraz uprawianymi w
ac
las
w
h,
ac
k
na
ne
ra
ie
zb
jak i rodzime zioa
ogrodach, takie jak:
pietruszka

rozmaryn

mita
jaowiec
lubczyk
tymianek
czosnek
majeranek

W kuchni staropolskiej do sporzdzania

potraw uywano nastpujcych warzyw:
kapusty, kalafiorw, brokuw, karczochw,
szparagw, burakw, selerw, rzeuchy,
szczawiu, ogrkw, rzepy, rzodkwi,
marchwi, pietruszki, chrzanu, cebuli,
czosnku, fasoli, soczewicy, porw, bobu,
dyni i pomidorw. W XVII wieku pojawiy si
ziemniaki zaliczane do warzyw.
Tak dua rozmaito warzyw pozwala
przypuszcza, e w dawnej kuchni
polskiej jadano ich wicej ni obecnie.
Warzywa gotowano w wodzie, na
rosole, duszono w sosach, nadziewano,
pieczono lub smaono. Przyprawiano
na winno lub sodko. Bardzo czsto
czono warzywa z misem, z kaszami,
nabiaem i grzybami.

Staropolska kuchnia syna z duej rnorodnoci

potraw rybnych. Sprawia to obfito, z jak ryby
wystpoway w rzekach i jeziorach.
Najstarsze techniki stosowane do sporzdzania
potraw z misa i drobiu w kuchni polskiej to
pieczenie, gotowanie i duszenie. Smaone
misa pojawiy si dopiero w drugiej poowie
XIX wieku.
Potrawy z misa charakteryzoway si
przewanie winnym lub winnosodkawym smakiem uzyskiwanym
przez dodatek naturalnych kwasw (ur
ytni, ur pszenny, ur buraczany,
szczaw, serwatka) oraz kwanych
owocw, ich sokw, a take
zakwaszanie winnym lub piwnym
octem.
Smak sodki uzyskiwano przez dodatek
miodu, powide, sokw owocowych.

czysto polskie
i
e
ln
na
gi
ry
o

e
al
zn
byo
W Polsce zawsze trudno
i o jednolitej kuchni
w
m
na
o
m
em
ud
tr
z
l
potrawy. Obecnie nada
gionach kraju.
re
ch
ny
l
eg
cz
sz
po
w
a
n
polskiej, gdy jest ona r
e inaczej kuchnia
cz
sz
je
a
ka
s
l
j
ze
ac
in
ska,
Inaczej "smakuje" pozna
dawnej Galicji.
Poszczeglne regiony maj
.
charakterystyczne potrawy - np
na
kojarzony ze lskiem: ros a
ii
drugie danie rolada z kluskam
"modr" (czerwon) kapust,
wy z
"warszawskie" flaczki i schabo
skie
kapust i ziemniakami czy lubel
m
pierogi z kasz gryczan i biay
serem. W ostatnich czasach
ach zastoju, a potrawy
lat
po

si
a
dz
ra
od
na
al
on
gi
kuchnia re
i staj si znane w
lsk
Po
w
on
gi
re
ch
ny
l
eg
cz
typowe dla posz
mi.
caym kraju i poza jego granica

Nie da si ukry faktu, e na

kuchni polsk duy wpyw miaa
religia, wita i tradycje religijne.
Zarwno Boe Narodzenie jak i
Wielkanoc s kulminacj roku
kulinarnego.
Do dzi jest to okres wzmoonej aktywnoci w kuchni, pomimo
e niektre tradycyjne specjay mona kupi gotowe. Nie mog
one jednak rwna si z potrawami przygotowanymi wedug
sprawdzonych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie,
przepisw.
Wspomnijmy tu o karpiu
wigilijnym, zupie grzybowej,
mazurku wielkanocnym, babce
piaskowej czy uniwersalnym
dla obu wit barszczu czerwonym lub biaym.

Spord wszystkich potraw

uznawanych za typowo
polskie, bigos do dzi
zajmuje miejsce honorowe.
W dawnej Polsce bez bigosu
nie mogo si odby adne
polowanie. Bigos jest
kompozycj nie tylko
zoon, ale i o znacznej
iloci wariantw. Grzany w
kocioku na ognisku,
przyrzdzany by z kapusty kiszonej albo sodkiej na kwasie
buraczanym, lub z obu tych rodzajw razem, ale duszonych
oddzielnie i czonych po uduszeniu. Misa rnego gatunku i
kiebasy gotowano razem z kapust, ale piecze z dziczyzny - a
szczeglnie z zajca - dodawano dopiero pod koniec gotowania.

Jest to nie zagszczana

zupa z kury lub kurczaka,
sporzdzana na wywarze
misno-warzywnym. Moe
zawiera dodatek misa
woowego. Podawana z
makaronem typu nitki lub
wstki. W niektrych
gospodarstwach domowych
podawany z samodzielnie
przyrzdzonym makaronem.
Zupa pierwotnie powstawaa jako efekt dugotrwaego
gotowania w wodzie misa, ktre w dawnych czasach byo
konserwowane przez zasolenie i wysuszenie. Wywar ten zwano
rozs, skd wywodzi si dzisiejsza nazwa.

Sowo "pierg" oznacza potraw wykonan z ciasta gotowanego,

pieczonego lub smaonego na gbokim tuszczu, cienko
rozwakowanego i wypenionego rnorodnymi nadzieniami. W Polsce
jako nadzienie najczciej wystpuj: miso (mielone i wstpnie
podsmaone), kiszona kapusta z grzybami (take razem przemielone),
owoce sezonowe (jagody, truskawki itp.), kasza gryczana, twarg - na
sodko lub z ugotowanymi ziemniakami z dodatkiem surowej cebuli.
We wschodniej Polsce bardzo
popularn tradycyjn potraw
s pierogi z soczewic.
Lokalnie na wschodniej
Lubelszczynie popularne s
pierogi, ktrych gwny skad
stanowi: ser, ziemniaki i
suszona mita, ktra nadaje
pierogom lekko cierpki smak.

baba wielkanocna potrawa pierwotnie litewsko-biaoruska

czernina specyficznie polska zupa, ktrej
podstawowymi skadnikami s ros i krew
z kaczki, kury lub krlika
jarzyny po polsku - warzywa gotowane w wodzie,
podawane z buk tart zarumienion na male
kapusta kiszona i ogrek kiszony
kapuniak zupa z poszatkowanej kapusty gowiastej, kiszonej
i warzyw czsto na wywarze z wdzonego boczku lub z eberek.
kluski ziemniaczane, np. z kiszon kapust
lub twarogiem i skwarkami

makowiec ciasto zawijane z makiem.

szary sos polski to tradycyjny staropolski sos najczciej
robiony z mki, masa, octu, cukru, rodzynek, wina, karmelu,
a take pokruszonych piernikw, ozdabiany plasterkami cytryny.
mid produkowany wczeniej w staroytnej Grecji
nalewka alkoholowe wycigi z owocw, korzeni, kwiatw
lub zi, zazwyczaj o 40-45% zawartoci alkoholu.
ogony bobrowe ulubiona potrawa polskiej szlachty, poniewa
jadano je w pocie, uwaajc, e s pokryte usk.
sandacz po polsku
zupa grzybowa
kaszanka wyrb wdliniarski z kaszy i krwi oraz podrobw.

 kiebasa produkt spoywczy, ktrego nazwa polska

pochodzi z jzyka wgierskiego
mizeria pochodzc z Francji
piernik ciasto miast hanzeatyckich, w tym take
Gdaska i Torunia
stek pochodzcy z Francji
ziemniaki puree rwnie pochodzce z Francji
szpekucha mae, pieczone, drodowe pieroki nadziewane
sonin przesmaon z cebul i zioami; pochodzenia
litewsko-niemieckiego