1

Agnieszka Koodziejczak
Jak rozumie sztuk niesyszcych?
Wielu ludzi prbuje odpowiedzie sobie na pytanie Kim tak waciwie jestem? poprzez
ukierunkowanie wiatopogldowe, cechy psychofizyczne i okrelenie wasnej przynalenoci
do okrelonej grupy spoecznej, w ramach ktrej czonkowie grupy s zwizani ze sob
kulturowo i spoecznie. Tosamo nasza ksztatuje si take poprzez porwnywanie si z
innymi ludmi. Dostrzeenie wsplnych waciwoci z innymi osobami z grupy, w ktrej
yjemy, np. rodziny, oraz odrbnoci tych grup stanowi podstaw tosamoci spoecznej.
Rodzajem tosamoci spoecznej jest deaf-art. czyli sztuka osb niesyszcych albo guchych.
Od kilkunastu lat co roku odbywaj si plenery malarskie dla osb niesyszcych w caej
Polsce a nawet za granic. Od okoo 3 lat odbywaj si jedynie plenery prywatne, tzw.
prywatne inicjatywy artystw guchych. Silna tradycja wyjazdw plenerowych pozwolia na
rozwj artystyczny i wyonienie si grupy najbardziej znaczcych artystw niesyszcych w
Polsce1.
Stylistyka i kierunki twrczoci kadego z tych artystw s rnorodne. Co ciekawe, nie ma
w tej grupie artystw silnego podziau na profesjonalistw i amatorw. Zarwno w grupie
profesjonalistw jak i w grupie amatorw mona dostrzec bardzo ciekawe indywidualnoci i
osobowoci artystyczne, majce swj niepowtarzalny styl, rozpoznawalny na pierwszy rzut
oka. Przykadami pierwszymi z brzegu w krgu profesjonalistw s takie osobowoci jak
Sylwia Stankiewicz, Marek Lasecki, Jacek Gaczyski, Micha Justycki, Justyna Kieruzalska,
Katarzyna Szafran, Tomasz Grabowski, Karolina Jakbczak a w grupie amatorw Alfred
Polok, Renata Rosiek, Danuta Giergun, Jadwiga Starczyska, Kazimierz Witek, Mirosaw
led.
W zwizku z tym pojawi si problem nazewnictwa, rozumienia i wartociowania sztuki osb
niesyszcych. W Polsce przewanie uywa si terminu sztuka osb niesyszcych, bo jest to
nazwa jednoznacznie informujca o tym, jakie osoby tworz dan sztuk.
Klasyfikacje i nazewnictwo w historii sztuki z reguy si opieraj na historycznym i
geograficznym rozrnieniu sztuki, a nie z punktu widzenia okrelonej grupy spoecznej.
1

Marek Lasecki w swym wykadzie na sierpniowej konferencji Gusi maj gos 2 w roku 2009 w Warszawie

podkrela, e w stosunku do innych krajw polscy artyci stanowi bardzo siln grup artystyczn w liczbie ok.
119 osb( jest to liczba obejmujca tylko samych malarzy).

Oficjalnie uznane nazwy to np. sztuka Meksyku, sztuka Ameryki Poudniowej, sztuka Chin,
sztuka renesansu itp.
Z reguy w mediach mwi si o sztuce osb niepenosprawnych, czyli osb z wad suchu,
niepenosprawnych umysowo, ruchowo i ociemniaych.
Definicja ta jest uywana raczej w kontekcie okrelonej grupy ludzi poczonych podobnym
problemem, anieli w kontekcie wsplnej stylistyki bd charakterystycznej regionalizacji.
Za definicj idzie przekonanie, e osoby mimo swej niepenosprawnoci tworz
wartociow sztuk. Definicja sztuka osb niesyszcych jest zawon czci rozumienia
sztuki osb niepenosprawnych. Trzeba pamita, e rodowisko niesyszcych nie jest
jeszcze oficjalnie uznan mniejszoci jzykowo kulturow. Jedynie ustawa o jzyku
migowym sprawia, e PJM jako jzyk rodowiska zosta oficjalnie dostrzeony na niwie
prawnej i urzdowej.
Od paru lat w rodowisku niesyszcych toczy si oywiona dyskusja na temat Kultury
Guchych, tosamoci osb niesyszcych w kontekcie obrony Polskiego Jzyka Migowego i
ustawy o PJM. Plenery malarskie buduj tosamo niesyszcego artysty i wzmacniaj jego
poczucie wsplnoty ze rodowiskiem artystw niesyszcych. Zarazem pojawia si problem
samej sztuki osb niesyszcych i rozumienia jej definicji w kontekcie tematyki oraz
odwoa si do popularnych w ostatnim czasie symboli tj. motyl, logo ucha, symbol aparatu
suchowego, dwie rce migajce lub jedna migajca alfabet PJM.
W wyniku wieloletnich wasnych obserwacji ycia artystycznego niesyszcych, mog
powiedzie, e nie ma na pierwszy rzut oka specyficznych stylistycznych bd tematycznych
oznak, pozwalajcych si domyla, e dany obraz namalowaa osoba gucha.
W cigu kilkunastu lat plenerw artystycznych widziaam tylko jedn kompleksow wystaw
twrczoci, ktra sugeruje w sposb jednoznaczny guchot artysty. Bya to maa wystawa
twrczoci Przemysawa Sawika. Prace jego sprzed kilku lat zostay pokazane na wystawie
poplenerowej w siedzibie Mazowieckiego Oddziau PZG i oscyloway wok tematu guchoty
a cilej ujmujc, motywu ludzkiego ucha.
Prace Sawika mona by okreli lub przypisa do modnego ju za granic kierunku o nazwie
deafart2. Deafart charakteryzuje si tym, e przede wszystkim wykorzystywane s symbole
odnoszce si do pojcia guchoty i sytuacji osb niesyszcych w spoeczestwie. Mona
wiele takich prac zobaczy w innych krajach, zwaszcza w Stanach Zjednoczonych. W USA
2

O tym wspomina take Marek Lasecki na GMG 2. Mona rwnie znale sporo rde w
Internecie na temat deafartu. Przykadowymi modelowymi artystami deaf-artu s Chuck
Baird, Betty Miller, Susan Dupor, Nancy Rourke.

jest silnie wyksztacona grupa artystw tworzcych deaf-art: Chuck Baird, Nancy Rourke,
Susan Dupor, Betty Miller, ktra zarazem prbuje analizowa natur deaf-artu. Deaf
View/Image Art. jest to nazwa ruchu artystw niesyszcych w Stanach waciwie do lat 70
tych, od pierwszej wystawy Betty Miller. W 1989 roku podczas czterodniowego warsztatu
Festiwalu Sztuki Guchych w Gallaudecie, Betty Miller and Paul Johnston (prowadzcy ten
warsztat) sformuowali manifest definiujcy Deaf Culture Art, DeVia manifesto. Deaf- art. w
ujciu DeVia opiera si na dowiadczeniach bycia guchym, wyraaniu tosamoci artysty
guchego, pokazywaniu metafor pokazujcych wiat guchych. DeVia silnie podkrela
genez sztuki wypywajc z dowiadczenia guchego artysty przebywajcego wrd
guchych i silnie manifestujcego dum guchoty. Co ciekawe DeVia z tego punktu widzenia
wcza do tego ruchu artystycznego artystw bdcych CODA. Jeeli chodzi o technik prac
to artyci preferuj kontrastowe kolory, intensywne gamy kolorw, kontrastowe faktury,
przesadzon gestykulacj twarzy, rk, Lata temu na Dniach Kultury Guchych w Kolonii w
Niemczech mogam zobaczy prezentacj twrczoci niemieckich artystw eksponujcych
temat alfabetu jzyka migowego. Obrazy alfabetu jzyka migowego zostay wykonane w
sposb tradycyjny, jeeli chodzi o ukad doni i kompozycj na obrazie. Rniy si jedynie
technik malowania (fakturalne ujcie, rysunek, grafika, malarstwo).
Kilka lat temu po raz pierwszy zosta zorganizowany przez Instytut Polskiego Jzyka
Migowego konkurs malarski i fotograficzny na temat jzyka migowego i Kultury Guchych.
Prace zostay pokazane podczas Pierwszego Festiwalu Kultury Guchych przy Instytucie
Guchoniemych w Warszawie na placu trzech Krzyy.
W przypadku fotografii konkursowych dominant tematyczn byy migajce rce, sylwetki
osb migajcych. W przypadku prac malarskich mona byo zaobserwowa podobn
tematyk, ale donie pojawiay si jako symbol w stosunku do koloru i faktury obrazw oraz
ich ta, take pojawia si symbol ucha wypenionego rnymi haasami ciszy i emocjami
osoby Guchej, lub grupa ludzi idcych w kierunku soca, ktrym okazuje si by wielki
ty motyl (popularny symbol Guchoty przez due G).
W zwizku z ostatnimi trendami i mod na wszelkie obrazy zwizane z deafart, pojawi si
problem wartociowania sztuki deafart i sztuki osb niesyszcych nie zawierajcej
wyranych symboli Guchoty oraz wyranych odniesie do sytuacji osb Guchych w
spoeczestwie.
W jzyku angielskim atwiej utworzy nazw, gdy deafart niesie ze sob konkretne
przesanie o sztuce niesyszcych. Z kolei w jzyku polskim rodzi si problem rozumienia
znaczenia wyraenia ( dosowne tumaczenie deafart): gucha sztuka. Ta translacja jest

niefortunna, gdy sugeruje, e sztuka jest zamknita (gucha) na ycie. Lepsze tumaczenie
jest: sztuka Guchych. I tu te powstaje problem, czy pisa du liter czy ma. Gdy Gusi
pisani przez due G to Gusi kulturowo i majcy tosamo osoby Guchej. A do guchych
przez mae g zaliczamy wszystkie pozostae osoby, ktre przewanie znajduj si pomidzy
dwoma wiatami, wychowani byli w rodzinach syszcych i ich jzykiem jest jzyk foniczny.
Wyraenie sztuka osb niesyszcych jest najbardziej neutralne, pokazujce, e dana sztuk
tworz osoby niesyszce.
Pojawiaj si czasami gosy, e tak naprawd sztuki Guchych nie ma z powodu braku
namacalnych symboli i odniesie. Trudno tutaj si wypowiedzie, ze wzgldu na to, e obszar
deafartu w Polsce jest jeszcze zbyt may by mc prowadzi jakiekolwiek dokadniejsze
badania. Na dzie dzisiejszy wskutek wieloletniej obserwacji mog powiedzie, e pod
wzgldem stylistyki i tematyki sztuka w Polsce jest bardzo rnorodna i nie mona mwi
jeszcze o silnej tendencji deafartu pod wzgldem formalnym i treciowym.
Zarzut, e nie ma sztuki Guchych, jest czciowo suszny, ze wzgldu na brak
jednoznacznych odniesie zwaszcza pod wzgldem treciowym.
Dotychczasowa tematyka obrazw osb niesyszcych waciwie nie rni si niczym od
tematyki innych obrazw. Gusi maj podobne emocje, podobne zmartwienia, rnorakie
dowiadczenia yciowe i trudno by tutaj mwi o jakiejkolwiek specyfice tematycznej bd
formalnej charakterystycznej tylko i wycznie dla grupy artystw niesyszcych.
Patrzc na obraz odbieramy go w sposb estetyczny, czyli kierujemy si na og
upodobaniami estetycznymi. Dopiero informacja o tym, e twrca jest niesyszcy,
przyczynia si lub nie do innego spojrzenia na obraz. Wtedy moemy zacz obraz
interpretowa z punktu widzenia osoby niesyszcej, prbowa sobie wyobrazi jej emocje,
jej poczucie izolacji ze spoeczestwa, itp.
Z pewnoci tematyk, ktra by jednoznacznie wskazywaa na guchot artysty, jest tematyka
figuralna i tematyka symboliczna zwizana z obszarem guchoty.
W miar upywu czasu moliwoci eksploracji zestawu motyww wydaj si by nieco
ograniczone i zaprzeczajce przyjmowanej z reguy tezie, e sztuka jest wolna.
W przypadku sztuki polskich artystw niesyszcych brak takich symboli by moe wie si
z tym, e wikszo artystw ma problemy z wasn tosamoci i przynalenoci do
Kultury Guchych. A grupa polskich artystw jest zbyt maa, by robi jakiekolwiek
ograniczenia i separowa si od osb nie bdcych Guchymi kulturowo. Porwnujc sytuacj
w Polsce z sytuacj w USA, mona zauway, jak silnie jest zwizany problem deaf-art z
aktualn sytuacj prawn i spoeczn osb niesyszcych

By moe jest inna przyczyna, a mianowicie to, e obszar wizualnych symboli nie naley do
obszarw eksploracji twrczej danego artysty. Artysta nie jest bowiem zainteresowany
pokazywaniem tego wiata, albo i te nie ma wiadomoci, i te nie czuje takiej potrzeby by
uzewntrznia swoje emocje i swoj guchot. Nie naley pochopnie osdza, ze ma jakie
kompleksy lub zahamowania. By moe on czuje, e chce pokaza co innego a nie tylko
symbole guchoty.
Obraz malarski nie oddaje w peni specyfiki guchoty i wiata osoby niesyszcej. Moim
zdaniem moe to pokaza jedynie film. Film moe uchwyci specyfik ycia osoby
niesyszcej, przestrze jej jzyka migowego. Jzyk migowy moe by najpeniej pokazany w
ruchu z podkreleniem ciszy dwikw. Obraz fotograficzny chwyta jedynie chwil,
zatrzymany kadr, podobnie jak obraz malarski.
Obserwujc artystyczne wydarzenia w wiecie niesyszcych, mona od razu dostrzec, e
tematyka deaf-art pojawia si okazjonalnie przy okazji organizacji tematycznych imprez i
konkursw artystycznych ( malarskich i fotograficznych) na temat zwizany z Kultur
Guchych. Nie jest jednak to tematyka dominujca w twrczoci polskich artystw.
Najpeniej swoj tosamo osoby niesyszcej wyraa poprzez przynaleno do grupy
artystw niesyszcych, do ludzi z podobnym problemem i dowiadczeniem yciowym.
Sztuka niesyszcych ma swoje znaczenie niekoniecznie tylko i wycznie w obszarze
symboliki ale i take w obszarze ekspresji i wyraania emocji na obrazie. Interesujce jest to,
e wielu artystw, ktrzy nie sysz od urodzenia, nie czuj wikszej potrzeby manifestacji
swej guchoty. Dr B. Miller podkrela, e waciwie istniej dwie grupy artystw
niesyszcych grupa artystw, prbujcych si wczy w mainstream sztuki wspczesnej
w wiecie syszcych i grupa artystw z pen wiadomoci tworzc deafart pod wzgldem
treciowymi silnie zwizana ze wiatem niesyszcych. W USA to Susan Dupor, i Nancy
Rourke, ktra otrzymaa stypendium na realizacj cyklu prac ekspresjonistycznych
zwizanych z histori Guchych w USA. W Polsce tego typu cykl zacz realizowa Marek
Krzysztof Lasecki pierwsze obrazy zostay zaprezentowane w roku 2010 w galerii Stara
Prochoffnia w Warszawie i towarzyszyy Festiwalowi Integracja ty i ja w Koszalinie
(ekspozycje na Zamku Ksit Pomorskich w Szczecinie i podczas Festiwalu w Koszalinie w
Bibliotece Koszaliskiej). Obrazy Marka Krzysztofa Laseckiego prezentuj portrety znanych
postaci osb niesyszcych, przyjaci artysty, znajomych. W przypadku 1 grupy o tyle trudno
jest jej si przebi, poniewa sztuka osb niesyszcych nie jest zauwaana w wiecie sztuki
wspczesnej, kuratorzy nie maja nawet pojcia o tym, ze istnieje co takiego jak deaf-art.

Take ostatnio pojawia si wystawa prezentowana w galerii Kredens w odzi podczas

tegorocznej Nocy Muzew wystawa Justyny Kieruzalskiej pt: Nie rozumiem, co mwisz,
prosz, napisz na kartce. Tytu wystawy jest nawizaniem do ycia osb guchych i
problemw, z jakimi musz si zmaga w tzw. zwyczajnych sytuacjach w bankach, klinikach,
urzdach, czy sdach. Sprawy z pozoru banalne i atwe do zaatwienia, dla osb z wad
suchu staj si prawdziw przeszkod. Prace pokazuj rzeczywisto spoecznoci, dla ktrej
gwnym problemem jest bariera komunikacyjna, starajc si eby osoby syszce postawiy
si na miejscu guchych.
Byabym skonna do wyodrbnienia trzeciej grupy, ktra nie ma ambicji uczestniczenia w
mainstreamie sztuki wspczesnej ani te nie tworzy sztuki deaf-art pod wzgldem
treciowym. Co ciekawe, ta grupa jest wiadoma tego, e nie zaistnieje w mainstreamie i e
nawet nie prbuje tego robi. Pod wzgldem treciowym lubi malowa to, co widz i to, co
im si podoba. Nie czuj potrzeby wyraania swej guchoty i jej problemw w malarstwie czy
sztukach wizualnych.
Bardzo moliwe, e nie czuj takiej potrzeby z rnych powodw tj. braku wiadomoci
Kultury Guchych, rozumienia guchoty jako przykrego dowiadczenia determinujcego ich
ycie codzienne, braku dumy z bycia guchym itp. Takich powodw mona jedynie si
domyla.
Uwaam, e sia sztuki niesyszcych w Polsce polega na grupie silnych indywidualnoci, z
ktrych kada ma swj rozpoznawalny styl twrczoci i najczciej przez to pokazuje swoje
emocje i pozytywne lub negatywne poczucie bycia w wiecie ciszy. Cisz te mona pokaza
na rne sposoby. Dodam, e pierwszym krokiem w kierunku deaf-art w Polsce by
zorganizowany konkurs fotograficzny na temat ciszy podczas 1 festiwalu EFSON w odzi.
Nie naley zapomina o tym, e interpretacja odbiorcy nie bdzie si z reguy pokrywaa z
intencjami artysty. Artysta ma swoj wraliwo i nie powinien by ograniczony przez nakaz
malowania tylko i wycznie w sumie wskiego zestawu symboli guchoty, by mc pokaza
swj stan emocjonalny.
Sztuka nie byaby intrygujca i tak interesujca, gdyby wszyscy malowali w podobny sposb
i posugiwali si tymi samymi symbolami ze wiata ciszy.
GAG
W tym momencie naley wspomnie o powstaniu polskiej grupy GAG.
GAG to inaczej Grupa Artystw Guchych.

czy czonkw grupy GAG mio do sztuki, kady z nich uprawia inny jej rodzaj.
Malarstwo, rysunek, rzeba, fotografia, grafika komputerowa, grafika warsztatowa, sztuka
medialna i inne.
Korzeni GAG naley szuka w wieloletnich plenerach dla artystw guchych organizowanych
od roku 1995 w Polsce (organizowanych przez Polski Zwizek Guchych). Na bazie
zawartych przyjani, znajomoci i silnej integracji artystw guchych, po latach w roku 2012
powstaa Grupa Artystw Guchych. Czonkami s artyci gusi, sabosyszcy, ktrych czy
wsplna pasja i ycie w wiecie Ciszy.
Grupa zostaa zaoona na Facebooku w 2012 roku, ale nieoficjalne wydarzenia GAG miay
miejsce duo wczeniej. Midzy innymi do nich nale prywatne plenery organizowane w
odzi, Opolu, Suwakach, Cikowicach, Raciborzu. Szczeglnie w roku 2012 miay miejsce
dwie wystawy poprzedzajce powstanie GAG wystawa poplenerowa w Suwakach,
wystawa szeciu artystw niesyszcych w Stacji Nowa Gdynia w Zgierzu oraz wystawa w
Bibliotece Ordynacji Krasiskich w Warszawie oficjalnie inaugurujca powstanie GAG.
Grupa jest zamknita i zorientowana na organizacj profesjonalnych wystaw, plenerw i
wydarze kulturalnych z udziaem GAG. Czonkami jest ok. 25 osb mona okreli
wikszo z nich, jako absolutn elit artystyczn rodowiska guchych w Polsce.
Jest obecnie rok 2014 a dorobek GAG liczy ju kilka wystaw w caej Polsce i za granic.
Pierwsza wystawa inaugurujca powstanie GAG odbya si w dniu 15 wrzenia 2012 r. w
Bibliotece Ordynacji Krasiskich w Warszawie dziki uprzejmoci Stowarzyszenia
Mieszkacw Ulicy Smolnej (organizacji pozarzdowej majcej na celu promowanie
lokalnych modych talentw, polskiej kultury i sztuki) oraz pomysowi wspzaoycieli GAG
Marka Krzysztofa Laseckiego i Tomasza Grabowskiego. Byo to jednodniowe
kilkugodzinne wydarzenie inaugurujce powstanie pierwszej takiej grupy artystw
niesyszcych w Polsce. W wystawie wzio udzia 20 artystw z caej Polski. Na cianach
Biblioteki Krasiskich zawiso ponad sto prac osobowoci artystycznych rodowiska
niesyszcych w Polsce. Zwiedzajcy mogli podziwia prace graficzne, prace fotograficzne,
prace malarskie 20 osobowoci artystycznych w przernych stylach artystycznych i
rnorodnych sposobach wyraania emocji na rnych materiaach i za pomoc przernych
rodkw

plastycznych.

Sztuka

Guchych

pokazaa

swj

potencja

artystyczny

nagromadzony przez lata wyjazdw plenerowych i zadzierzgnitych wizi przyjacielskich i

niezwykle

efektywnej

wymiany

dowiadcze

artystycznych.

Druga wystawa GAG "Widz, nie sysz, tworz" odbya si w dniu 9 marca 2013 r.
w Centrum Kultury ZAMEK

w Poznaniu. Wystawa staa si kolejn prezentacj prac

artystycznych czonkw GAG

wraz z artystami z Ukrainy. Kolejne wydarzenie byo

znaczcym wydarzeniem, poniewa wystawa Silence is not strange as you think

towarzyszya wanemu midzynarodowemu wydarzeniu kulturalnemu w odzi, czyli
Fotofestiwalowi w roku 2013. Wystawa odbya si w dniu 10 czerwca 2013 w Domu
Literatury w odzi. Tematem przewodnim Fotofestiwalu by Inny punkt widzenia. Temat
polega na prezentacji ciszy z punktu widzenia guchych i niedosyszcych fotografw. Kada
z tych serii zdj jest interesujca i przedstawia osobny punkt widzenia artystw. To ma te na
celu zwrcenie uwagi na wiat Ciszy w ktrym Ci fotografowie na co dzie yj oraz
uwiadomienie syszcym widzom, e obok nich istnieje wiat, w ktrym nie ma dwiku.
Kolejna wystawa "Tworz wic jestem" zostaa zorganizowana w Wyszej Szkole
Technicznej w Zabrzu. I czas wspomnie o wystawach zagranicznych w Petersburgu: Polska
usyszana dusz poczona z pobytem grupy artystw GAG w Petersburgu na zaproszenie
Petersburskiego Zwizku Artystw Plastykw i rosyjskiego Stowarzyszenia "Przyjazne
rodowisko

dla

osb

niepenosprawnych.

Take

pniej

Petersburgu zostaa

zorganizowana Midzynarodowa Wystawa Artystw Guchych, w ktrej brao udzia 4

artystw z GAG pt.: wiat usyszany dusz. Take w Budapeszcie zostaa zorganizowana
wystawa artystw wgierskich i polskich. Bya to kolejna prezentacja GAG w ramach
promocji guchych twrcw polskich tym razem przy wsppracy z artystami z Wgier
W dniu 27 marca 2014 roku w Galerii DAP 3, w Domu Artysty Plastyka w Warszawie odby
si wernisa wystawy "Silence is not so strange as you think". To jest fotograficzna
prezentacja ciszy z punktu widzenia Guchych i Niedosyszcych artystw, ktra ma na celu
zwrcenie uwagi osb syszcych na istnienie wiata pozbawionego dwiku. Podczas
wernisau zostay zaprezentowane take animacje autorstwa Tomasza Grabowskiego pod
tytuem: Inny i Magiczne rkawiczki mwice o wanoci komunikacji w jzyku
migowym jako wyznacznika tosamoci i osobowoci osb guchych.
Ten rok to czas na kolejne wystawy, kolejne wydarzenia czce grup GAG i take kolejne
wane kroki zmierzajce do wsppracy z instytucjami kulturalnymi w Polsce. Cenn i
niepowtarzaln inicjatyw GAG jest tworzenie leksykonu terminw sztuk piknych w jzyku
migowym przy wsppracy z Galeri Narodow Zachta wraz z tumaczeniem definicji poj
artystycznych na jzyk migowy.
Mino 19 miesicy od momentu oficjalnej inauguracji GAG i w zwizku z tym nasuwa si
par refleksji osobistych. Te kilkanacie miesicy pokazao wiele. Pokazao przede
wszystkim, jak duo jest do zrobienia w samym rodowisku niesyszcych artystw.
Prawdziwym celem GAG jest rozwj artystyczny i otwarcie si na wiat sztuki

wystawienniczej w Polsce i za granic. Coraz bardziej wida, e mylenie tego typu, e: co

tam pomaluj i ju jestem artyst guchym, jest kompletnie bdne. Bycie artyst to rozwijanie
konsekwentnego artystycznego przekazu wraz z rozwojem warsztatu artystycznego i rodkw
artystycznych tego przekazu. Trzeba mie co do powiedzenia sensownego, eby na rynku
zaistnie przy udziale odrobiny szczcia. Samo postawienie plamy na ptnie, albo stempla
powki jabka nic nie przesdza. Trzeba jeszcze konsekwentnie i profesjonalnie si
wystawia i promowa i przede wszystkim tworzy z roku na rok coraz to dojrzalsze prace
artystyczne. Samo istnienie grupy GAG to dopiero pocztek. Najwaniejsza w utrzymaniu
takiej grupy jest wsppraca i podzia zada, aktywno osb dziaajcych.

Niestety z

biegiem czasu mona zaobserwowa grup osb biernych, ktre czekaj wycznie na to, e
kto zorganizuje dla nich wystaw. W miar upywu czasu okazuje si, e szkoda traci
energi na tego typu osoby. Tworzenie i utrzymanie grupy artystycznej ma sens przy
ograniczonej iloci czonkw tej grupy. Musz to by ludzie, ktrzy naprawd tego chc i
zaley im na wsplnym dziaaniu i wsplnej pracy nierzadko przeplatanej ywymi
dyskusjami i wsplnym szukaniem efektywnych rozwiza zaistniaych problemw. Warto
doda, e obecni czonkowie GAG pochodz z rnych stron Polski i czy ich wiele wizi
przyjacielskich i pomimo odlegoci potrafi si ze sob porozumie i wypracowa wsplne
dziaania. I z biegiem czasu coraz bardziej wida, e potrzebna jest znajomo jzykw
obcych zwaszcza jzyka angielskiego - (nie tylko jzyka midzynarodowego migowego
International Sign Language - ISL) tego wymaga otwarcie si na kontakty midzynarodowe,
a take znajomo realiw pracy w organizacjach kulturalnych i pozarzdowych bo z reguy
te organizacje zajmuj si kultur i upowszechnianiem sztuki oraz zdobywaniem rodkw
finansowych na te dziaania.
A przede wszystkim potrzebna jest pasja realizowania celw i wsplnej owocnej pracy.