You are on page 1of 2

AWANGARDA KRAKOWSKA

Awangarda sowo z jzyka francuskiego avant-garde czyli (przednia stra") jest to termin
wojskowy oznaczajcy wojsko z samego przodu czyli to ktre wyprzedza reszt oraz przygotowane
jest do ataku . Nazwa wskazuje, e nurt jest nastawiony bojowzo do wiata, jego celem jest
stworzenie nowych form i stylw artystycznych, amanie dotychczas praktykowanych stylw i form
oraz siganie po tematyk zakazan). Z zaoenia sztuka awangardowa ma wyprzedza histori i
to co si dzieje, ponadto charakteryzuje si sprzeciwem wobec tradycji i powszechnie panujcym
reguom estetycznym. Twrcy awangardy poszukiwali nowych, oryginalnych rozwiza ideowoartystycznych.
Nazwa ta obejmuje wszystkie nowatorskie kierunki w sztuce artystycznej pierwszego wierwiecza
XX wieku. Do przedstawicieli nurtu awangardy zaliczamy m.in.:
+Futurystw (ktrych zaoeniem byo patrzenie w przyszo)
+Awangarda Lubelsk (zwana Drug Awangard)
+Awangarda Krakowsk (I Awangarda) (o ktrej chciabym opowiedzie co wicej)
czy je bunt przeciw tradycji, przeciw dziewitnastowiecznemu naturalizmowi czyli skrajnemu
realizmowi, dekadentyzmowi czyli nurtowi wiatopogldowemu ktrego gwnym zaoeniem byo
jakoby ludzko chylia si wanie ku upadkowi i impresjonizmowi czyli nurtowi w ktrym
dono do uchwycenia ulotnych momentw. czy je take nastawienie na nowatorstwo i
oryginalno w zakresie programw ideowych.
Awangarda Krakowska
(Krakowska bo dziaaa na terenie Krakowa).
Grupa literacka dziaajca w latach 1922-1927 przy krakowskim czasopimie Zwrotnica.
Awangardzie Krakowskiej przewodzi Tadeusz Peiper, gwny teoretyk a prcz tego autor
programowych ksiek: Nowe usta (1925) oraz Tdy (1930). W skad Awangardy Krakowskiej
wchodzili Adam Wayk, Julian Przybo, Jan Brzkowski i Jalu Kurek.
Szczegowy program Awangardy Krakowskiej w 1922 roku ogosi gwny teoretyk i zaoyciel
grupy zwany papieem awangardy Tadeusz Peiper. Zatytuowa go Miasto. Masa. Maszyna,
czym podkreli krg poetyckich zainteresowa i inspiracji grupy, ktrej naczelnym hasem stay si
sowa: Minimum sw, maksimum treci.
TERAZ CHCIABYM PRZEJ DO PRZEDSTAWIENIA GWNYCH ZAOE ORAZ
PROGRAMU POETYCKIEGO AWANGARDY KRAKOWSKIEJ.
Gwne zaoenia oraz program poetycki
3 M ("Miasto (nowa cywilizacja jest miejska, miasto jako skupisko cywilizacji), Masa (sztuka jest
kierowana do mas), Maszyna (najwspanialszy triumf nowoczesnoci)") swoisty kult wspczesnej
cywilizacji

artysta jako architekt-budowniczy zda (dlatego te wszystko w poezji powinno by zaplanowane,


podobnie jak w produkcji) (analogia do pozytywistycznego pogldu poety jako rzemielinika)
antysentymentalizm - emocjonalna powcigliwo, sprzeciwienie si romantyczno-modernistycznej
metafizyce: Poeta nie jest kapanem, lecz powanym rzemielnikiem, pracujcym w materiale sowa
ekwiwalentyzacja uczu (nie wypowiadanie ich wprost) - prezentowanie obrazu bdcego
ekwiwalentem uczu czyli ich odzwierciedleniem,
posugiwanie si logiczn konstrukcj przy budowie dziea literackiego,
uywanie skrtw mylowych w myl gwnej maksymy, (poeci awangardy lubowali si w Elipsie -

Elipsa to pominicie w zdaniu jakiego skadnika, ktry daje si jednak odczyta na podstawie
kontekstu, pozwala to eliminowa sowa, ktre nie s konieczne)
ekonomiczno jzyka poetyckiego
uywanie metafor, ktre dziki wieloznacznoci umoliwiaj zachowanie ekonomicznej zwizo
dziea,
zajmowanie si teraniejszoci, a nie rozpamitywanie przeszoci,
kult nowoci artyci nie bali si eksperymentowa prbowa czego nowego
intelektualna dyscyplina
precyzyjna budowa wiersza (odwoanie do pierwszego punktu - precyzja budowniczego)

kierowanie utworw nie do jednostki, lecz do masy ludzkiej, poniewa to w niej tkwi najwiksza
sia cywilizacji,
Poeci awangardy postulowali nieregularny, zmienny rytm wystpowanie swobodnego rytmu
zdania a nie opieranie si na zasadzie jednostajnej powtarzalnoci przyjtego schematu

Tekst:
Gmachy ( Julian Przybo )
Poeta,
wykrzyknik ulicy!
Masy wpzatrzymane, z ktrych budowniczy
uprowadzi ruch: znieruchomiae pitra.
Dachy
przerwane w skonie.
Mury
wynike cile.
Gry naadowane trudem czowieczym:
gmachy.
Pomyle:
Kada cega spoczywa na wyjtej doni.

wiat przedstawiony w Gmachach jest silnie zurbanizowany. Wyznaczaj go elementy


typowo miejskiej przestrzeni: ulica oraz poszczeglne czci budynkw: pitra, dachy, mury, cegy.
Ponadto wiersz odznacza si niezwykle precyzyjn i skondensowan kompozycj dziki
nagromadzeniu duej iloci metafor. Ukazuje si tu wiat w bezruchu, niejako zatrzymany w
postaci fotograficznego ujcia. w bezruch zostaje podkrelony w tekcie za pomoc cakowitej
eliminacji czasownikw. Utwr jest bardzo silnie nasycony wraeniami wzrokowymi, operuje
niezwykle mocnymi wyobraeniami kolejnych elementw przestrzeni.
Utwr zawiera pochwa urbanizacji. To swoisty zachwyt nad dzieem rk ludzkich. Julian
Przybo prbuje odnale w tej sytuacji miejsce poety i poezji w wiecie. Ma on by
wykrzyknikiem ulicy.Oznacza to, e poezja powinna by powszechna, docierajca wszdzie, nie
tylko zarezerwowana dla wybranych. Wie si to z hasem artyci na ulic, propagujcym
dostpno sztuki.

You might also like