Temat: Narodziny faszyzmu we Woszech.

Faszyzm ruch polityczny

zapocztkowany przez Benito
Mussoliniego we Woszech, a nastpnie
ideologii rozpowszechniania w
Niemczech, Austrii i Hiszpanii.
Podoe powstania faszyzmu:
KRYZYS:
a) polityczny:
- niesprawdzanie si demokracji;

- likwidacja wszystkich partii poza

faszystowsk;
- zniesiono prawo strajkw;
- prowadzono milicj faszystowsk.
Ogromn rol w ustroju faszystowskim
odgryway ideologia i propaganda.
Reformy gospodarcze i spoeczne B.
Mussoliniego:
- zmniejszy bezrobocie;
- rozbudowa, unowoczeni armi i flot;

- niezadowolenie z postanowie traktatu

wersalskiego;

- rozbudowa opiek spoeczn;

- rosnce wpywy komunistw;

- wprowadzi system patnych urlopw;

b) gospodarczy:

- zwikszy opiek pastwa nad rodzin;

- zniszczenia wojenne;

- walczy z mafi.

- zrujnowana gospodarka;

Pakt stalowy sojusz polityczny i

wojskowy Woch i Niemiec (1939r.).

- bezrobocie;
- inflacja;
c) spoeczny:
- biedne spoeczestwo;
- brak rodkw do ycia;
- brak ywnoci;
- brak zainteresowania kombatantami
(byli onierzy weterani).
W 1921r. Benito Mussolini przeksztaci
swoj organizacj kombatanck
(uczestnicy wielkiej wojny) w parti
polityczn Narodow Parti
Faszystowsk. Od pocztkw 1922r.
partia faszystowska zaostrzaa walk
polityczn. Ofiarami przemocy
faszystowskich bojwek padali gwnie
komunici.
W padzierniku 1922r. Mussolini da znak
do przejcia wadz do przejcia wadzy
si. Dnia 28 padziernika rozpocz si
synny marsz czarnych koszul na Rzym =
faszystowski zamach stanu. Krl Woch
Wiktor Emanuel III dobrowolnie powierzy
Mussoliniemu misj tworzenia rzdu.
W wyborach parlamentarnych w 1924 r.
zwyciya w nich partia faszystowska.
Rozpocz si proces faszyzacji kraju:
- likwidacja wolnoci prasy;
- wprowadzenie cenzury;

Traktaty lateraskie (1929r.) podpisane

przez papiea Piusa XI i rzd
Mussoliniego porozumienie. Mussolini
zdawa sobie bowiem spraw z wpywu
Kocioa katolickiego na spoeczestwo
woskie. Na mocy traktatw utworzono
pastwo Watykan.
Cechy charakterystyczne pastw
faszystowskich:
- dobro pastwa (cel nadrzdny)
nazizm;
- rzdy dyktatorskie (nieograniczona
wadza) kult wodza (duce we Woszech,
fuhrer w Niemczech);
- rzdy monopartyjne (1 partia)
W. Narodowa Partia Faszystowska
N. NSDAP
- likwidacja opozycji politycznej (np.
komunistycznej);
- nienawi do innych nacji, np. ydw;
- funkcjonowanie oddziaw
paramilitarnych (bojwek):
W. czarne koszule
N. SA, SS
- likwidacja wolnych Zwizkw
Zawodowych i zastpowanie ich
korporacjami kontrolowanymi przez
pastwo.

Temat: Gospodarka w dwudziestoleciu

midzywojennym.

jakie w danej chwili mog zapewni

najwiksze poparcie spoeczne.

Po zakoczeniu wielkiej wojny na wiecie

doszo do ostrego kryzysu
gospodarczego. Najbardziej podczas
kryzysu ucierpiay Niemcy. W gaszeniu
kryzysu zaangaoway si m.in. Stany
Zjednoczone, ktre udzielay pastwom
europejskim wysokich poyczek
stabilizacyjnych. Niestety z czasem w
krajach amerykaskich zaczto
zauwaa spadek popytu na artykuy
przemysowe. Dnia 24 padziernika
1929r. doszo do potnego zaamania
kursw akcji = czarny czwartek.

Hitler aby chroni bezpieczestwo partii,

stworzy bojwki zwane Oddziaami
Szturmowymi (SA). Potem powstay
oddziay, ktre nazwano Sztafetami
Ochronnymi (SS).

Drastycznie zaczo wzrasta bezrobocie,

bardzo ucierpieli rwnie farmerzy, z
powodu wzrastania poday podw
rolnych, a co za tym idzie, ceny spaday
coraz bardziej.
W 1933r. prezydent Franklin
Delano Roosevelt powsta program
reform spoeczno-gospodarczych
nazwany Nowym adem. Zorganizowano
system robt publicznych, zajto si
sytuacj farmerw. Amerykanie obniyli
warto dolara, dziki czemu zacz
wzrasta eksport. Wadze centralne
wprowadziy opiek socjaln. Zachcano
te pracodawcw, aby sami podnosili
pace pracownikom. Kryzys gospodarczy
zosta opanowany i przeamany w 1935r.
W czasie wielkiego kryzysu
umocnia si pozycja partii faszystowskiej
we Woszech, a wadz w Niemczech
zdobyli nazici pod wodz Adolfa Hitlera.
Temat: Niemcy pod wodz Hitlera.
Posiedzenie nowego parlamentu odbyo
si w miecie Weimar Republika
Weimarska (1919r.-1933r.). Jej
prezydentem zosta Friedrich Ebert.

Rzdy kanclerza Stressemanna 5

tustych lat:
- reformy gospodarcze;
- wycignicie Niemiec z izolacji
midzynarodowej.
W 1920r. powstaa
Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia
Robotnikw (NSDAP).
Populizm sposb prowadzenia polityki
polegajcy na goszeniu takich hase,

W 1923r. Hitler prbowa po raz pierwszy

sign po wadz = pucz monachijski =
nieudana prba zamachu stanu. Hitler
skazany na 5 lat wizienia.
Mein Kampf (Moja walka) Adolf
Hitler
NAJWANIEJSZE POSTULATY:
- najwaniejsz ras s Aryjczycy, ktrzy
jako jedyni zdolni s do rzdzenia i
tworzenia kultury;
- wrd Aryjczykw najwysz pozycj
zajmuj Niemcy, ktrzy s narodem
panw;
- w gronie Aryjczykw istniej tzw.
nadludzie, ktrzy mog robi wszystko,
aby osign zaplanowane cele, nie
musz te krpowa si zasadami
moralnymi;
- stojcy najniej Sowianie, stworzone s
do wykonania polece narodu panw;
- najgorsz i najbardziej szkodliw ras
s ydzi, ktrzy jednoczenie s
najwikszymi wrogami Aryjczykw i
przyczyn ich poraek;
- ydzi s niezdolni do tworzenia kultury,
mog natomiast j burzy;
- po zwyciskich wojnach, ktre Niemcy
maj prawo prowadzi powinny powsta
tzw. Wielkie Niemcy;
- Wielkie Niemcy mieli zamieszkiwa
wycznie Aryjczycy.
Dnia 30 stycznia 1933r. Hitler zosta
kanclerzem.
1. Polityka wewntrzna Hitlera
zapowied nowych wyborw
parlamentarnych na III 1933
podpalenie Reichstagu nazici
wykorzystali to zdarzenie do walki z
Komunistyczn Parti Niemiec,
obarczajc odpowiedzialnoci
komunistw, celem wyeliminowania ich
jako opozycji, oskarajc komunist G.
Dymitrow.

 wprowadzenie dekretu o ochronie

narodu i pastwa - ograniczenie praw
obywatelskich, wprowadzenie cenzury,
inwigilacja spoeczestwa (znosi znaczn
cz swobd obywatelskich, a rzdowi
dawa due penomocnictwa).
delegalizacja partii komunistycznej dziaacze przetrzymywani w KL Dachau
(obz koncentracyjny).
wybory zakoczone 44%
zwycistwem nazistw - wikszo w
parlamencie.
rozwizanie wszystkich partii poza
NSDAP.
30.06.1934 - noc dugich noy
(walka z przeciwnikami, ktrym nie
spodobay si postanowienia Hitlera,
zwizane z walk z komunizmem) eliminacja przeciwnikw w strukturach
SA, m.in. Ernsta Rohma; wymordowanie
ok. 300 oficerw pod pretekstem
organizowania zamachu.

marzec 1936 Remilitaryzacja

Nadrenii- wprowadzenie wojska na tereny
Nadrenii niezgodnie z traktatem
wersalskim (pierwsze zwycistwo
Niemiec).

1936 - Powstanie Osi Berlin- Rzym

(faszystowskie Wochy i hitlerowskie
Niemcy zacieniy wspprac).

1936- utworzenie paktu

antykominternowskiego-midzy
Niemcami a Japoni, a nastpnie
Wochami, zwalczajcego
Midzynarodwk KomunistycznKomintern;

1936-38 angaowanie si w wojn

domow w Hiszpanii - popieranie
faszystw dowodzonych przez gen.
Franco przeciwko komunistom tzw.
Frontowi Ludowemu.

12.03.1938- anschluss Austriizabr Austrii przez Niemcw - wkroczenie

Wehrmachtu (wojsk niemieckich).

2.08.1934 mier prezydenta Paula

von Hindenburga

prby przejcia Kraju Sudeckiego czci Czechosowacji przez Niemcw.

organizacja referendum w sprawie

przekazania obowizkw prezydenta
Hitlerowi 90% za.

29-30.09.1938 - konferencja
monachijska przedstawiciele: Niemcy,
Wochy, Francja, Wielka Brytania
rozbir Czechosowacji, tj. Kraj Sudecki
wczono do Rzeszy, z czci
Czechosowacji utworzono Protektorat
Czech i Moraw

dyskryminacja ydw
1935 - wprowadzono ustawy
norymberskie, na ich podstawie ydzi
zostali pozbawieni obywatelstwa
niemieckiego, praw i wasnoci:
- zabraniano maestw mieszanych;
- zwizki zawarte mona byo rozwiza;
- kontakty seksualne midzy osobami z
rnych grup zostay uznane za
przestpstwo habienia rasy.

1939 pakt stalowy Niemiec i

Woch, okrelajcy strefy wpyww:
Wochy - M. rdziemne i poparcie dla
Niemiec w polityce midzynarodowej i
nieczenia si sojuszami z innymi
pastwami bez zgody Niemiec.
(1940 pakt trzech w Berlinie - powstanie
Osi Berlin-Rzym-Tokio )

1938 ( 9/10 XI) noc krysztaowa

pogrom ludnoci ydowskiej,
organizowanie napaci na sklepy i
mieszkania.

2. Sposoby aktywizowania spoeczestwa

1. Rosja po zwycistwie rewolucji

3. Przemiany gospodarcze.

A. Polityka:

Temat: wiat u progu wojny.

Separatystyczny pokj z
pastwami centralnymi podpisany w
Brzeciu nad Bugiem przez L. Trockiego
3.03.1918 (traktat brzeski) Rosja
zrywaa sojusz z entent i wycofywaa si
z wojny, w zamian godzia si na utrat
czci ziem wchodzcych przed 1914r.

Polityka zagraniczna III Rzeszy - amanie

traktatu wersalskiego:

1933 - wystpienie z Ligi Narodw;

1939- zajcie litewskiej Kajpedy

Temat: Pierwsze lata Rosji Radzieckiej.

do pastwa carw {Polski, Litwy, otwy,

Biaorusi, Ukrainy}.

wyniku buntw, prba podwignicia

gospodarki poprzez:

Przejcie wadzy przez

bolszewikw Rad Komisarzy Ludowych
- W. I. Lenin

- tymczasowy powrt do gospodarki

rynkowej;

Wydanie dekretw o pokoju i o

ziemi (zawarcie pokoju i likwidacja
wasnoci ziemskiej);

Zapowied nacjonalizacji
(odebranie wacicielom i przekazanie na
wasno pastwu) przemysu;

Utworzenie CZEKA Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji

do Walki z Kontrrewolucj i Sabotaem na
czele z F. Dzieryskim (szybka
rozbudowa struktur, ok. 250 tys.
czonkw; stosowanie terroru- czerwony
terror; rozbudowa wizie, np. ubianki eliminacja wrogw rewolucji obrona
rewolucji w Rosji.

Uchwalenie Konstytucji w 1918r.

Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej
Republiki Radzieckiej - wadza naley do
robotnikw, chopw i onierzy; rzd
stanowia Rada Komisarzy Ludowych.

GUAG- system obozw

przymusowej pracy AGRY (1920- byo
ich 85, w 1923- 350) dla ludzi
pozbawionych praw oraz wrogw ludu.

- zgoda na inicjatyw prywatn (poniej

20 pracownikw), handel prywatny;
-wasnoci pastwa zostay due
zakady przemysowe. SKUTEK- oywienie
gospodarcze - niebezpieczne dla
komunistw - idea podwaaa ich
polityk.
Temat: ZSRR pod wadz Stalina.
Przejcie wadzy przez Stalina.
a) proklamacja ZSRR w 1922 na czele z
Wszechzwizkow Komunistyczn Parti
b) walka o wadz - L. Trocki, G.
Zinowiew, L. Kamieniew, J. Stalin
3. Budowa pastwa:
POLITYKA:
kult jednostki
indoktrynacja spoeczestwa - wpajanie
spoeczestwu okrelonych przekona
przy uyciu propagandy;
powoanie nowych organizacji
modzieowych np. Komsomou, Pioniera

Wojna domowa midzy Armi

Czerwon i Armi Bia (generaw).

powoanie Midzynarodwki
Komunistycznej -tzw. Kominternu

B. Gospodarka

1936r. uchwalenie Konstytucji ZSRR zakoczenie budowy komunizmu- si

kierownicz w pastwie zostaa
WKPbolszewikw; obywatele otrzymali
rwne prawa (tylko na papierze)

likwidacja wasnoci prywatnej;

nacjonalizacja banku centralnego i

innych, zakadw przemysowych i
przekazywanie ich robotnikom = SKUTKIkryzys: utrata wartoci rubli, maa
produkcja, ze zarzdzanie

KOMUNIZM WOJENNY- wzmoenie

kontroli pastwa nad gospodark:
-przejcie rednich i maych
przedsibiorstw (powyej 5
pracownikw);
-brak ywnoci;- egzekucje dochodw; terror; -GD;
- upadek produkcji- mier kliniczna
rosyjskiej gospodarki;

NEP - nowa ekonomiczna polityka wprowadzona w 1924r. przez Lenina w

Podkrelanie zaostrzonej walki klas

(rozprawa ze wszystkimi, ktrzy mogli
zagrozi jeszcze pozycji dyktatora) - z
potencjalnymi wrogami - furtka do
czystek opozycjonistw.
Powoanie NKWD - Ludowego Komisariatu
Spraw Wewntrznych - dekret o
terrorze( przyspieszony tryb sdowy) - po
zabjstwie Siergieja Kirowa czonka
Politbiura.
Pokazowe procesy np. procesy
moskiewskie w 1935 - dziaaczy
rewolucyjnych.
Czystka w Armii Czerwonej- 1937-39,
m.in. M. Tuchaczewski - zlikwidowano
90% kadry oficerskiej.

Czystka w spoeczestwie mier ok.

3mln.- zastraszanie.
GOSPODARKA
Odejcie od NEPu
Wprowadzenie centralnego planowania tzw. piciolatek (picioletnich planw
gospodarczych).

Industrializacja - rozwj przemysu;

cikiego- grnictwo, hutnictwo,
metalowy, energetyczny, zbrojeniowy.
Kolektywizacja rolnictwa - likwidacja
wasnoci prywatnej- tworzenie
rolniczych kochozw (spdzielnie
produkcyjne) do ktrych chopi mieli
przekazywa swoj ziemi i dobytek walka z kuakami (bogatsi chopi).
SKUTKI- wielki gd w latach 1932-33 mier 6 mln ludzi na Ukrainie.