Mesh

Politechnika Gdaska
WYDZIA ELEKTRONIKI
TELEKOMUNIKACJI I INFORMATYKI
Katedra: Teleinformatyki
Imi i nazwisko dyplomanta: Krzysztof Czerwonka
Nr albumu: 116645
Forma i poziom studiw: Niestacjonarne studia II stopnia
Kierunek studiw: Informatyka
Praca dyplomowa
Temat pracy: Analiza efektywnoci pracy sieci typu mesh, realizowanych w technologii
WiFi lub WiMax.
Opiekun pracy: prof. dr hab. in. Jzef Woniak
Zakres pracy: Charakterystyka technologii WiFi i WiMax, protokow i metryk

routingu oraz moliwoci ich wykorzystania przy realizacji sieci typu mesh. Analiza
efektywnoci pracy sieci mesh na podstawie przeprowadzonych symulacji przy uyciu
symulatora NCTUns 6.0 dla rnych wariantw sieci.
Gdaosk, 2011 rok

1
OWIADCZENIE
Owiadczam, e niniejsz prac dyplomow wykonaem samodzielnie. Wszystkie

informacje umieszczone w pracy uzyskane ze rde pisanych oraz informacje ustne
pochodzce od innych osb zostay udokumentowane w wykazie literatury odpowiednimi
odnonikami.
.................................................
podpis dyplomanta
SPIS TRECI
WSTP ................................................................................................................................. 5
ROZDZIA I ........................................................................................................................ 6
1. Koncepcja sieci typu mesh ............................................................................................ 6
1.1.Wstp ........................................................................................................................ 6
1.2.Ewolucja sieci mesh .................................................................................................. 7
1.3.Architektura i topologie sieci mesh .......................................................................... 10
1.4.Praktyczne zastosowanie sieci mesh ........................................................................ 12
1.5.Urzdzenia stosowane do budowy sieci mesh .......................................................... 13
1.5.1.
1.5.2.
1.5.3.
1.5.4.
Tropos............................................................................................................ 13
Motorola ........................................................................................................ 15
Belair ............................................................................................................. 16
Cisco .............................................................................................................. 18
ROZDZIA II .................................................................................................................... 19
2. Technologia IEEE 802.11............................................................................................ 19
2.1.Wstp ...................................................................................................................... 19
2.2.Efektywno sieci realizowanych w technologii IEEE 802.11 .................................. 20
2.3.Standard IEEE 802.11s ............................................................................................ 29
ROZDZIA III ................................................................................................................... 32
3. Technologia IEEE 802.16............................................................................................ 32
3.1.Wstp ...................................................................................................................... 32
3.2.Efektywno sieci realizowanych w technologii IEEE 802.16 .................................. 33
3.3.Standard 802.16 mesh.............................................................................................. 39
ROZDZIA IV ................................................................................................................... 43
4. Sieci typu Ad-Hoc ....................................................................................................... 43
4.1.Wstp ...................................................................................................................... 43
4.2.Efektywno sieci MANET ..................................................................................... 44
4.3.Routing.................................................................................................................... 48
4.3.1. Protokoy proaktywne .................................................................................... 48
4.3.1.1.Protok FSR .............................................................................................. 48
4.3.1.2.Protok DSDV .......................................................................................... 49
4.3.2. Protokoy reaktywne ...................................................................................... 52
4.3.2.1.Protok DSR ............................................................................................. 52
4.3.2.2.Protok AODV ......................................................................................... 53
3
4.3.2.3.Protok LAR ............................................................................................. 56

4.3.2.4.Protok TORA .......................................................................................... 57
ROZDZIA V..................................................................................................................... 60
5. Metryki trasowania dla sieci mesh ............................................................................... 60
5.1.Wstp ...................................................................................................................... 60
5.2.Rodzaje metryk ....................................................................................................... 61
5.2.1. Metryki czy ................................................................................................. 62
5.2.1.1.Expected Transmission Count (ETX) ......................................................... 62
5.2.1.2.Expected Transmission Time (ETT) ........................................................... 63
5.2.2. Metryki cieek .............................................................................................. 65
5.2.2.1.Metryka Hop count ..................................................................................... 65
5.2.2.2.Weighted Cumulative ETT (WCETT) ........................................................ 66
5.2.2.3.Metric of Interference and Channel-switching (MIC).................................. 71
5.3.Podsumowanie ........................................................................................................ 73
ROZDZIA VI ................................................................................................................... 75
6. Analiza efektywnoci pracy sieci mesh na podstawie symulatora NCTUns 6.0 ............ 75
6.1.Wstp ...................................................................................................................... 75
6.2.Zaoenia ................................................................................................................. 76
6.3.Analiza wynikw ..................................................................................................... 79
6.3.1. Struktura sieci - liniowa ................................................................................. 79
6.3.2. Struktura sieci - kratowa................................................................................. 85
6.3.3. Struktura sieci - losowa .................................................................................. 90
6.4.Wnioski ................................................................................................................... 93
ZAKOCZENIE ................................................................................................................ 96
SPIS RYSUNKW I TABEL ............................................................................................ 98
BIBLIOGRAFIA .............................................................................................................. 102
WSTP
W ostatnim czasie coraz bardziej popularne staj si sieci bezprzewodowe.
Uytkownicy, dotychczas korzystajcy z pojedynczych punktw dostpowych, pragn mie
dostp do sieci zawsze i wszdzie.
Zapewnienie dostpu do sieci wielu uytkownikom na duym obszarze jest zadaniem
nieatwym. Tradycyjne sieci bezprzewodowe nie maj perspektywy rozwoju jako sieci dla
duych obszarw z du liczb stacji klienckich. Powodem tego jest to, e kady Access
Point pracuje autonomicznie i musi by rcznie konfigurowany, co wymaga dobrego
planowania (np. ustawienie nadajnikw na odpowiednich kanaach, by zapobiec
zakceniom). Rozwizaniem tego problemu s sieci kratowe (sieci mesh). Zapewniaj one
nie tylko pokrycie duej przestrzeni swoim zasigiem, ale rwnie pozwalaj na du
automatyzacj pracy i zapewniaj bezpieczestwo uytkownikom. Niska awaryjno tych
sieci wynika z ich budowy oraz zaoe projektowych i wdroeniowych.
Celem niniejszej pracy jest przeanalizowanie efektywnoci funkcjonowania sieci typu
mesh
wykorzystaniem
najpopularniejszych
dzisiejszych
czasach
technologii
bezprzewodowych: IEEE 802.11 (WiFi) oraz IEEE 802.16 (WiMax).

W dokumencie tym przedstawiono podstawowe zagadnienia dotyczce sieci
bezprzewodowych, a take wyjaniono ide sieci mesh, ktre od paru lat powikszaj grono
swoich zwolennikw.
Praca ma za zadanie wskaza wady i zalety popularnych standardw sieciowych,
rnice w ich dziaaniu, wydajno, praktyczne zastosowanie oraz ukaza, dlaczego sieci
kratowe staj si alternatyw dla klasycznie budowanych sieci bazujcych na punktach
dostpowych.
ROZDZIA I
1. Koncepcja sieci typu mesh

1.1. Wstp
Sieci kratowe umoliwiaj stworzenie niezawodnej, bezpiecznej i samonaprawiajcej
si struktury. Pozwalaj te na wprowadzanie nowych, zaawansowanych usug.
Mesh jest struktur, ktra wykorzystuje jedno lub wicej pocze w celu stworzenia
penej lub czciowej topologii sieci kratowej. W topologii penej kraty kady wze jest
przyczony do pozostaych bezporednio. W topologii czciowej sieci kratowej wze jest
poczony z wybranymi, ale nie wszystkimi wzami.
Kiedy mwimy o bezprzewodowej strukturze mesh, mamy na myli sie, ktra tworzy
wiele pocze pomidzy uczestnikami oraz jest w stanie dynamicznie aktualizowa i
optymalizowa te poczenia. Moe to by sie mobilna, w ktrej kady wze zmienia
lokalizacj. Najwikszym wyzwaniem jest w mesh dynamiczne zarzdzanie informacjami o
trasowaniu. Jest wiele protokow i implementacji tej struktury, charakteryzujcych si
rnymi zaletami i kryteriami wdroenia.
Poniej przedstawione zostay zalety i wady sieci typu mesh:
Zalety:
atwo planowania i wdroenia: Inteligencja wzw oznacza mniej

problemw z rozpoznaniem rodowiska radiowego. Wewntrzne i zewntrzne
wzy mog koegzystowa w jednej sieci.
Redukcja wymaga dotyczcych sieci szkieletowej: Wiele wzw uywa

jednego bezprzewodowego, dedykowanego cza punkt-punkt lub punktwielopunkt.
Elastyczno: Dane mog zosta skierowane przez wiele cieek. Pakiety s

dynamicznie trasowane w trybie przeroczystym dla uytkownika omijaj
niedziaajce lub interferujce wzy.
atwo rozbudowy: Nowe wzy mog zosta dodane w atwy sposb do

samodzielnie konfigurujcej si sieci.
Wady:
Opnienia: Wiksza liczba wzw w sieci oznacza wicej routerw na trasie,

co zwiksza opnienia.
Bezpieczestwo: komunikacja punkt-punkt jest bardziej przewidywalna.

Trasowanie z wielu rnych wzw oznacza zmniejszenie bezpieczestwa,
jeeli nie zapewnimy odpowiedniego poziomu kontroli, struktura MESH
naraa sie na nieautoryzowany dostp. Nieautoryzowane punkty dostpowe
mog w atwy sposb przenikn do istniejcej sieci.
Niska skalowalno: Sie mesh uywajca jednej czstotliwoci dla sieci

dostpowej i szkieletowej przewanie nie jest skalowalna, poniewa
pojemno systemu zmniejsza si wraz z liczb dodanych wzw. 1
1.2. Ewolucja sieci mesh
Sieci kratowe przebyy dug drog rozwoju przez ostatnich kilka lat, ale technologia
nadal ewoluuje. W tej ewolucji mona wyrni cztery generacje.
Pierwsza zakada uycie pojedynczego radia 802.11 zarwno dla sieci szkieletowej,
jak i dostpowej w pamie 2,4 GHz. W sieciach mesh pierwszej generacji wzy i klienci
dziel ten sam radiowy zakres czstotliwoci i mog ze sob interferowa. System nie moe
by skalowalny powyej 3 do 5 przeskokw bez pojawienia si interferencji. W ten sposb ta
struktura staje si bezuyteczna dla aplikacji wideo lub gosowych. Architektura pierwszej
generacji zakada wprowadzenie trybu dual-radio, w ktrym sie dostpowa bdzie pracowaa
na czstotliwoci innej ni szkieletowa, a nie jak do tej pory na tej samej. Tryb ten rozwizuje
problemy z przepustowoci poprzez odseparowanie sieci dostpowej i szkieletowej. Nadal
pozostaj jednak problemy z czstotliwoci.
http://www.networld.pl/artykuly/51963/Bezprzewodowo.w.strukturze.MESH.html (7.06.2008)
Rysunek 1 - Pierwsza generacja sieci mesh
Wiksze moliwoci mona uzyska poprzez separacj sieci dostpowej i sieci

szkieletowej w rnych zakresach czstotliwoci. W ten sposb narodzia si druga generacja
sieci kratowych pracujcych w pasmach 2,4 GHz i 5,8 GHz. Zazwyczaj urzdzenie radiowe
przeznaczone dla sieci dostpowej pracuje w technologii 2,4 GHz (802.11b/g), a urzdzenie
dedykowane do pracy w szkielecie wykorzystuje technologi 5 GHz (802.11a).
Rysunek 2 - Druga generacja sieci mesh
Do statyczna natura mesh pierwszej i drugiej generacji wymusia zmiany w

architekturze sieci kratowych. Sieci kratowe trzeciej generacji wprowadziy dodatkowe
interfejsy w wzach, co spowodowao dalszy wzrost wydajnoci oraz mniejsze opnienia po
wikszej iloci skokw. Trzecia generacja systemw ma elastyczn architektur,
umoliwiajc atwo rozbudowy. Urzdzenia radiowe s dedykowane do konkretnych
zastosowa, a kade spenia okrelon funkcj (element sieci kratowej, klient dostpowy,
szkielet wchodzcy, szkielet wychodzcy). Modularna architektura zapewnia elastyczno w
tworzeniu systemu oraz atwiejsze przejcie do przyszych technologii, wczajc w to
WiMax. Nowe moduy mog zosta doczane wraz z rozwojem technologii.
Rysunek 3 - Trzecia generacja sieci mesh
Czwarta generacja zakada wykorzystanie sieci WiMax oraz protokow routingu

optymalizowanych dla gosu i QoS. Wydanie numer 4 dostarcza zaawansowanych opcji
autowykrywania, optymalizacji i QoS. Ruchowi mog by przyznawane rne priorytety na
podstawie klas uytkownikw lub typw ruchu. 2
1.3. Architektura i topologie sieci mesh
W najprostszej formie bezprzewodowa architektura mesh jest zbiorem urzdze

radiowych, uywajcych poczenia RF w celu stworzenia cieek, przez ktre podruj
pakiety danych.
Rysunek 4 - Infrastruktura sieci mesh
Podstawow architektur sieci WLAN jest struktura punkt-punkt lub punktwielopunkt. Mesh natomiast wprowadza zbir bezprzewodowych urzdze, ktre komunikuj
si w trybie "kady z kadym", gdzie kady wze moe wysya i odbiera wiadomoci, a
take poredniczy w przekazywaniu wiadomoci tranzytowych.
Architektur systemw mesh mona sklasyfikowa w trzech grupach, opierajc si na
funkcjonalnoci wzw:
Infrastruktura/szkielet
routery mesh
instalowane przez operatora,
tworz
infrastruktur dla przyczajcych si klientw. Moe by ona zbudowana przy uyciu

powszechnie stosowanych technologii radiowych. Sie staje si automatycznie
konfigurowalna oraz samodzielnie naprawialna. Routery mesh mog czy si z
Internetem i integrowa si z istniejcymi sieciami bezprzewodowymi, wykorzystujc
swoje funkcje bramy. Infrastruktura mesh tworzy szkielet dla konwencjonalnych
klientw
bezprzewodowych
(desktopw,
laptopw,
PDA,
telefonw)
oraz
przewodowych - przez porty Ethernet. Klienci wykorzystujcy technologi radiow

10
zgodn z mesh komunikuj si bezporednio z infrastruktur. Klienci dziaajcy w

innych technologiach cz si z infrastruktur przez stacje bazowe doczone przez
Ethernet do sieci mesh.
Mobilny mesh - sie peer-to-peer utworzona pomidzy urzdzeniami klienckimi.

Wzy klienckie ustanawiaj struktur sieci, tworzc reguy trasowania i dostarczajc
aplikacji dla klientw. Mobilna sie mesh jest przewanie formowana przez
urzdzenia pracujce w tej samej technologii.
Hybrydowy mesh - ta architektura jest kombinacj trybu mobilnego i infrastruktury.

Klienci mog czy si z sieci kratow zarwno przez stae wzy sieci instalowane
przez operatora, jak i wzy tworzone dynamicznie przez podczajcych si klientw.
Infrastruktura umoliwia poczenie z innymi sieciami, np. WiFi, WiMax,
komrkowymi.
Architektura
hybrydowa
jest
najlepszym
rozwizaniem
dla
skalowalnych sieci mesh.
Bezprzewodow topologi sieci kratowych mona podzieli na:
peny mesh - Z full mesh mamy do czynienia, gdy kady wze w sieci jest poczony
ze wszystkimi pozostaymi. Topologia ta jest bezkonkurencyjna, gdy chodzi o
redundancj. Jest to bardzo dobre rozwizanie pod wzgldem wydajnoci, pod
warunkiem, e cza nie interferuj. Peny bezprzewodowy mesh jest jednak trudny w
realizacji przy duej liczbie klientw, jednake na maej przestrzeni i przy niewielkiej
liczbie klientw (np. w biurze) moe by dobrym rozwizaniem.
Rysunek 5 - Peny mesh
11
czciowy mesh - Topologia czciowego mesh zapewnia mniejsz redundancj ni

topologia typu full. Wzy dysponuj zrnicowan liczb czy z ssiadami, w
zalenoci od topologii sieci i warunkw propagacyjnych. Topologia partial mesh jest
stosowana w maych i duych sieciach lub w przypadku poczenia ostatniej mili do
szkieletu realizujcego topologi full mesh.
Rysunek 6 - Czciowy mesh3
1.4. Praktyczne zastosowanie sieci mesh

Rynek sieci mesh jest trudny dla firm rozpoczynajcych dziaalno z powodu maej
liczby wdroe, co uniemoliwia szybki zwrot inwestycji. Udzia w tym rynku maj midzy
innymi takie firmy, jak Cisco, Motorola, BelAir i Tropos. Niewielka liczba wdroe z
pewnoci nie zwiksza zaufania do danej technologii. Firmy duej istniejce na rynku maj
udokumentowane wdroenia, ale przewanie ograniczone do niewielkich sieci lub struktur na
ograniczonym terenie.
W przypadku firm Tropos oraz BelAir mamy do czynienia z du liczb nie zawsze
zakoczonych wdroe, dotyczcych przewanie maych miast. Sieci Tropos MetroMesh
zostay zainstalowane u okoo 300 klientw w 20 krajach na caym wiecie. Due wdroenia
obejmuj np. miasta Filadelfia oraz Nowy Orlean, gdzie stworzono punkty dostpu oraz pene
monitorowanie miasta. W Minneapolis wdroono sie skadajc si z 250 routerw
MetroMesh pokrywajcych zasigiem 25 km kwadratowych terenu i obsugujcych ponad
3
12
2000 abonentw. W Stanach Zjednoczonych w miecie Tempe (Arizona), jest sie transmisji
gosu, danych i wideo uruchomiona przez Strix Systems na obszarze 65 km kwadratowych. W
Europie oraz Australii popularno zdobywaj rozwizania nowozelandzkiej firmy RoamAD.
Producent moe pochwali si wdroeniami we Woszech, Irlandii i Szwecji.
Firma Cisco, ktre moe pochwali si kilkoma wdroeniami, m.in. w Dayton (stan
Ohio), gdzie ma by zapewniony bezpatny dostp do sieci na obszarze 142 km
kwadratowych. Zastosowania sieci to gwnie komunikacja IP oraz strumieniowa transmisja
wideo, a w przyszoci pene monitorowanie miast. Idea rozwoju rozwiza sieci kratowych
w przypadku Cisco bdzie si opieraa na rozwizaniach przejtej firmy Airespace.
Technologii mesh firmy Motorola uyto podczas wycigu LeMans do obsugi
komunikacji, monitorowania i transmisji wideo przez 24 godziny trwania zawodw. Struktura
obejmuje zasigiem ok. 100 km kwadratowych i liczy ponad 1000 wzw. System
MOTOMESH uywa urzdze radiowych pracujcych w nielicencjonowanych pasmach 2,4
GHz oraz licencjonowanym 4,9 GHz.4
1.5. Urzdzenia stosowane do budowy sieci mesh
1.5.1. Tropos
Firma Tropos oferuje wiodce na rynku urzdzenia oparte na protokole IP dla sieci
bezprzewodowej w infrastrukturze szerokopasmowej, ktre mog by efektywnie
wykorzystywane dla jednej lub wielu aplikacji.
niezawodno,
bezpieczestwo
skalowalno,
Zapewniajc wysok wydajno,

architektura
Tropos
Mesh
jest
zdecentralizowana i elastyczna. Rutery Tropos Mesh zwikszaj przepustowo i wydajno

systemu przez wyeliminowanie opnie powstaych w zwizku ze scentralizowan
architektur.
http://www.idg.pl/artykuly/51963_0/Bezprzewodowo.w.strukturze.MESH.html (artyku z dnia 7.06.2008)
13
Tropos 7320 Router Mesh

Urzdzenie dual-radio o wysokiej wydajnoci obsugujce standardy
802.11a/b/g/n.
Stworzony dla
maksymalnej elastycznoci
konfigurowalnoci midzy innymi: PoE, wybieranie anten przez

uytkownika.
Posiada
wbudowany
akumulator.
Zazwyczaj
wykorzystywany jako brama lub do podczenia takich urzdze jak kamery wideo.
Tropos 6320/6310 Router Mesh

May, lekki router o wysokiej wydajnoci anten, zintegrowany w
konfiguracji single-radio lub dual-radio wspierajcymi standardy
802.11a/b/g/n. Zazwyczaj wykorzystywany jako wzy sieci.
Tropos 5320 Router Mesh

Tropos 5320 Router Mesh to urzdzenie dual-radio o wysokiej
wydajnoci obsugujce standardy 802.11a/b/g/n.
Stworzony dla
maksymalnej elastycznoci i konfigurowalnoci midzy innymi: PoE,

wybieranie
anten
przez
uytkownika.
Posiada
wbudowany
akumulator. Wykorzystywany jako brama lub wze sieciowy.
Tropos 4310 Mobile Router Mesh i Tropos 9422 Mobile Router

Mesh
Router Tropos 4310 Mobile Router Mesh to urzdzenie single-radio
ktre wykorzystuje standardy 802.11b/g. Suy do rozbudowy
infrastruktury sieci w celu zwikszenia jej zasigu. Jego zintegrowany
port Ethernet mona podczy bezporednio do urzdzenia klienckiego. Router Tropos 9422
Mobile Router Mesh to urzdzenie dual-radio, ktre wykorzystuje standard 802.11a oraz
802.11 b/g, do tworzenia odpornej na uszkodzenia infrastruktury komrkowej oraz do
rozbudowy infrastruktury sieci w celu zwikszenia jej zasigu.
14
Tropos 3320/3310 Router Mesh

May, lekki router sucy do rozbudowy infrastruktury sieci w celu
zwikszenia jej zasigu.
Obsuguje standardy 802.11g/n i jest
dostpny w konfiguracji single-radio lub dual-radio.5
1.5.2. Motorola
Niezawodne sieci kratowe firmy Motorola wychodz naprzeciw wszystkim potrzebom
mobilnej transmisji danych, pocze gosowych, wideo i innych aplikacji o decydujcym
znaczeniu.
Oferowane przez firm Motorola niezawodne sieci kratowe umoliwiaj korzystanie z
aplikacji generujcych zyski, wzmacniaj suby miejskie i bezpieczestwo publiczne, a take
przyczyniaj si do znacznych oszczdnoci.
Sieci kratowe firmy Motorola to
bezprzewodowe sieci szerokopasmowe dla konkretnych zastosowa.

Punkt dostpowy Mesh AP 7181
AP 7181 to wysokowydajny punkt dostpowy typu Multi-radio, ktry
zapewnia najwysz przepustowo sieci w standardzie 802,11n, z
maksymaln szybkoci transmisji danych do 300 Mb/s. Dziki
ekskluzywnemu systemowi ukadu anteny ADEPT (ADvanced
Element Panel Technology), punkt dostpowy AP 7181 uzyskuje maksymaln szybko
transmisji danych do 300 Mbps. Wykorzystujc wiele acuchw przesyu i odbioru fal
radiowych i anteny z podwjn polaryzacj, punkt dostpowy AP 7181 uzyskuje najwysz
przepustowo sieci mesh. Punkt dostpowy AP 7181 to wynik lat bada opinii klientw.
Zosta zaprojektowany specjalnie z myl o potrzebach zastosowa w lokalizacjach
zewntrznych dla potrzeb wadz lokalnych, systemw transportu i firm.
http://www.tropos.com/products/performance_mesh.html (21.02.2011)
15
Punkt dostpowy dla sieci MOTOMESH Duo IAP4300

Inteligentny punkt dostpowy penicy funkcj mostu czcego
rodowisko urzdze przewodowych z bezprzewodowymi sieciami
kratowymi. Inteligentny punkt dostpowy IAP 4300 jest dostpny w
konfiguracji single-radio wykorzystujc standardy 802.11 b/g, jak
rwnie w konfiguracji z dual-radio z dodatkowym radiotelefonem dla standardu 802.11a. W
przypadku konfiguracji single-radio, radiotelefon sieci 2,4 GHz suy zarwno do
zapewnienia dostpu urzdze klienckich, jak i do pocze midzy wzami sieci kratowej.
Mona dodatkowo skonfigurowa urzdzenie tak, aby zapewniao czno pomidzy
urzdzeniami klienckimi z wykorzystaniem standardu 802.11a.
Punkt dostpowy dla sieci MOTOMESH Solo IAP6300
Inteligentny punkt dostpowy w sieci MOTOMESHTM Solo to
niewielkie, tanie urzdzenie, ktre poredniczy midzy sieci
bezprzewodow i rodowiskiem urzdze przewodowych. Kady
inteligentny punkt dostpowy pozwala na transmisj gosu, sygnau
wideo oraz danych z szybkoci do 6 Mb/s. Wiksz wydajno sieci mona uzyska dziki
atwej instalacji dodatkowych inteligentnych punktw dostpowych, bez koniecznoci
rozbudowy infrastruktury. Lokalizacja punktw nie ma zasadniczego znaczenia, poniewa
zestawianie, naprawy i rwnowaenie obcie w sieci MOTOMESH Solo nastpuje
automatycznie. 6
1.5.3. Belair
Belair Networks oferuje najbardziej wszechstronn na rynku gam produktw o
wysokiej wydajnoci i przepustowoci. Urzdzenia Belair mesh wspieraj technologie Wi-Fi
jak i WiMax.7
http://www.motorola.com/Business/PLPL/Business+Product+and+Services/Wireless+Networks/Wireless+Broadband+Networks/Mesh+Networks
(15.02.2011)
7
http://www.belairnetworks.com/ (22.02.2011)
16
BelAir100T Wireless Mesh Node

BelAir100T Wireless Mesh Node jest wydajnym urzdzeniem typu
multi-radio. Przeznaczone jest dla dostpu publicznego. Zapewnia
wsparcie dla rnych sieci, w tym WiFi i WiMax. Oferujc
zwikszon mobilno, BelAir100T zapewnia nieprzerwane usugi dla
krytycznych aplikacji takich jak gos i wideo.8
BelAir100S Strand-Mounted Wireless Node

Zaprojektowany
specjalnie
dla
operatorw
sieci
kablowych.
BelAir100S jest wzem sieci typu single-radio lub dual-radio, ktry

moe by zamontowany na istniejcej infrastrukturze kablowej, by
rozszerzy dostp do sieci dla uytkownikw przenonych i
mobilnych. Moe zosta wykorzystany jako autonomiczne urzdzenie zapewniajce zasig
wewntrz lub na zewntrz lub jako cz wikszej sieci obejmujcej dowoln kombinacj
urzdze Belair. 9
BelAir100 Wireless Multi-Service Node
BelAir100 jest solidnym, kompaktowym i atwym do zainstalowania
na zewntrz bezprzewodowym wzem dostpnym w dwch wersjach
single-radio i dual-radio oferujcym wysok wydajno dla sieci WiFi.
Wyposaony jest w dostp zarwno punkt-punkt i punkt-wielopunkt.
BelAir100 integruje si z kamerami wideo wykorzystywanymi w
monitoringu
w sieciach IP,
zapewniajc
wysok wydajno.
Moduowa architektura BelAir100 pozwala skorzysta z penej gamy moduw Belair, bez
wzgldu na to, czy jest wykorzystywane jako wze sieci, czy urzdzenie autonomiczne. 10
http://www.belairnetworks.com/products/index.cfm/intProductID/11 (22.02.2011)
10
9
17
1.5.4. Cisco
Gigant rynku, firma Cisco, ma w swojej ofercie urzdzenia oraz rozwizania
dotyczce kratowych sieci bezprzewodowych. Proponuje wykorzystanie swoich mostw
bezprzewodowych midzy innymi z serii Cisco Aironet 1500. Opisuje zaprojektowany przez
siebie protok routingu mesh o nazwie Adaptive Wireless Path Protocol (AWPP, adaptywny
bezprzewodowy protok cieek). AWPP obejmuje podstawowe funkcjonalnoci kratowe,
czyli "samoleczenie" sieci w przypadku awarii na ktrej ze cieek, optymalizacj ruchu na
trasach oraz automatyczne reagowanie na zmiany w topologii sieci. Wykorzystywany jest
take QoS.
Cisco Aironet 1500 to nowa seria, ktra zostaa zaprojektowana z
myl o zastosowaniach w projektach na wielk skal. Urzdzenia z
tej serii maj kilka wyjtkowych cech, dziki ktrym stanowi idealne
rozwizanie dla sieci kratowych. Nowe punkty dostpowe mog by
instalowane w dowolnym miejscu na dachach, latarniach miejskich
czy supach energetycznych. Jedyne, czego potrzebuj, to rdo
zasilania. Urzdzenia z serii Cisco Aironet 1500 mona wdraa bez
konfigurowania,
poniewa
dziki
dodatkowym,
wbudowanym
mechanizmom potrafi one samodzielnie przeprowadzi konfiguracj do pracy w sieci

kratowej. Dodatkowo urzdzenia te s w stanie dokona samodzielnej naprawy w przypadku
wystpienia zakce lub przerwy w zasilaniu. Pozwala to na znaczne obnienie kosztw
utrzymania i zarzdzania punktami dostpowymi. Seria Cisco Aironet 1500 korzysta z dwch
niezalenych moduw radiowych, co gwarantuje najwyszy poziom spjnoci danych oraz
maksymaln przepustowo. Jeden modu jest przeznaczony do komunikacji midzy
punktami dostpowymi, drugi za moe wykorzystywa wszystkie dostpne kanay danych,
minimalizujc szanse wystpienia zakce radiowych. Dziki zastosowaniu dwch moduw
radiowych punkty dostpowe mog te wydziela w sieci bezprzewodowej segmenty na
potrzeby rnych typw uytkownikw, na przykad dla policji, stray poarnej, sub
miejskich itp. W ten sposb uytkownicy ci mog bezpiecznie czy si z istniejc sieci
wewntrzn.11
11
http://www.cisco.com/web/PL/assets/docs/ciscobudujemiejskiebezprzewodowesieci.pdf (23.02.2011)
18
ROZDZIA II
2. Technologia IEEE 802.11
2.1. Wstp
Bezprzewodowa sie WiFi jest systemem komunikacji zaprojektowanym, jako

alternatywa lub uzupenienie sieci tradycyjnej kablowej. Wykorzystuje ona fale radiowe o
odpowiedniej czstotliwoci, minimalizujc tym samym konieczno uycia pocze
kablowych. 12
Sieci bezprzewodowe maj bardzo szerokie zastosowanie. Mog by wykorzystane w
sieciach domowych, medycynie, handlu, produkcji i magazynowaniu. Elastyczno uzyskan
dziki zastosowaniu rnych bezprzewodowych komponentw sieciowych doceniaj
zwaszcza uytkownicy komputerw przenonych. W ten sposb, bez uciliwego kadzenia
kabli, moemy tworzy cae sieci czce wielu uytkownikw w bardzo krtkim czasie. Jest
to szczeglnie atrakcyjne dla firm, gdzie czsto zachodzi potrzeba zmiany miejsca pracy lub
dla pragncych unikn problemw w kadzeniem kilometrw kabli. 13
WiFi (Wireless Fidelity) bazuje na zestawie standardw opracowanych przez instytut
IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) opatrzonych symbolem 802.11.
Najbardziej znanymi standardami z tej grupy s:
802.11.a
802.11.b
802.11.g
802.11.n
12
http://www.wifi.owe.pl/?id=zasada_dzialania (07.03.2008)
13
http://palmtop.pl/39074/technologia-wifi-w-teorii/ (07.03.2008)
19
2.2. Efektywno sieci realizowanych w technologii IEEE 802.11

Przystpujc do badania efektywnoci sieci realizowanych w technologii WiFi,
musimy przyjrze si podstawowym parametrom opisujcym podstawowe standardy tej
technologii. Tabela 1 przedstawia najwaniejsze waciwoci poszczeglnych standardw.
Zasig
Zasig
(indoor)
(outdoor)
54 Mbit/s
~35m
~120m
2,4 GHz
11 Mbit/s
~40m
~130m
2,4 GHz
54 Mbit/s
~40m
~130m
5 GHz lub/i
Max. ~300
2.4 GHz
Mbit/s
~70m
~200m
Standard
Data wydania
Czstotliwo
Przepustowo
802.11a
Padziernik1999
5 GHz
802.11b
Padziernik1999
802.11g
Czerwiec 2003
802.11n
Wrzesie 2009
Tabela 1 - Tabela porwnujca waciwoci standardw 802.11.
Wartoci zawarte w tabeli dla zasigu s tylko wartociami orientacyjnymi, nie naley
bra ich dosownie. Zasig moe ulec zmianie midzy innymi poprzez zastosowanie
zewntrznych anten, ktre radykalnie mog przyczyni si do jego wzrostu (wpyw anten
nadawczych na jako sygnau przedstawi w dalszej czci pracy).
Podstawowym elementem sieci budowanych w oparciu o technologi WiFi jest punkt
dostpowy (Access Point).
Access Point to urzdzenie zapewniajce stacjom bezprzewodowym dostp do
zasobw sieci za pomoc bezprzewodowego medium transmisyjnego (czstotliwoci
radiowe). Access point jest take mostem czcym sie bezprzewodow z sieci przewodow
(najczciej Ethernet). W zwizku z tym Access Point posiada:
20
interfejs bezprzewodowy komunikujcy si z sieciami standardu 802.11oraz

opcjonalnie:
interfejs przewodowy sucy poczeniu AP z sieci przewodow

Stacjami czonymi w sie bezprzewodow za pomoc punktw dostpowych s
komputery wyposaone w bezprzewodowe karty sieciowe.

Punkty dostpowe mog pracowa w jednym w wielu trybw pracy. To, w jakim
trybie bdzie pracowa punkt dostpowy zaley midzy innymi od przeznaczenia sieci, jej
rozmiarw, ukadu budynku, w ktrym sie bdzie funkcjonowaa, czy rodzaju sprztu
komputerowego podczanego do tej sieci.
Access Point moe pracowa w nastpujcych trybach:
a) Tryb Punktu dostpowego
Rysunek 7 - Tryb punktu dostpowego
Komputery wyposaone w kart sieci bezprzewodowej cz si bezporednio z

punktem dostpowym tworzc topologi gwiazdy (punkt wielopunkt).
b) Tryb punkt-punkt
Rysunek 8 - Tryb punkt-punkt
21
Tryb pracy typu punkt-punkt pozwala na poczenie ze sob dwch sieci lokalnych
LAN przy pomocy radiowego medium transmisyjnego. Punkty dostpowe czce owe sieci
LAN przesyaj sygna tylko midzy sob. Stacje klienckie nie maj moliwoci czenia si z
punktem dostpowym poprzez interfejs radiowy, a jedynie poprzez Ethernet.
c) Tryb mostu punkt-wielopunkt
Rysunek 9 - Tryb punkt-wielopunkt
Tryb ten ma podobn waciwo jak w poprzednim przypadku. Jedyn rnic jest to,
e moemy poczy ze sob wicej ni dwie sieci LAN.
d) Tryb regeneratora
Rysunek 10 - Tryb regeneratora
22
Tryb regeneratora (ang. repeater) pozwala rozszerzy obszar dziaania sieci

bezprzewodowej. Skonfigurowany w taki sposb punkt dostpowy poredniczy w
komunikacji pomidzy gwnym punktem dostpowym, a klientami bezprzewodowymi.
Konfiguracja tego trybu wymaga wpisania adresu MAC gwnego AP do punktu
dostpowego, ktry peni rol regeneratora. Oba punkty dostpowe powinny mie
skonfigurowane i rozgasza sie o tej samej nazwie (identycznym SSID). Charakterystyczn
cech pracy tak skonfigurowanych punktw dostpowych jest prawie dokadne dwukrotne
zmniejszenie pasma dostpnego dla klientw podczonych do regeneratora. Wynika to z
faktu, e kada ramka wysyana przez klienta podczonego do regeneratora jest jeszcze raz
przesyana do gwnego AP. Dlatego rywalizacja o dostp do medium wystpuje dwukrotnie
dla kadej przesyanej ramki jeden raz gdy transmituje j klient, drugi raz, gdy regenerujcy
AP przesya j do gwnego punktu dostpowego. Podobnie odbywa si to dla ruchu w
przeciwnym kierunku. 14
e) Klient z infrastruktur
Rysunek 11 - Tryb klient z infrastruktur
Tryb klienta podobny jest do trybu repeter. Rnic jest to, i urzdzenie w trybie
repeter obsuguje stacje klienckie jedynie poprzez interfejs kablowy.
Sieci budowane w technologii WiFi dziaaj w pasmach czstotliwoci 2,4 GHz bd
5 GHz. Specyfik tych czstotliwoci jest to, e czsto wystpujce na drodze przesyanego
sygnau przeszkody, mog spowodowa spadek jego jakoci. Fale o tej czstotliwoci nie
przenikaj midzy innymi przez beton, stal, ciany, stropy, szko, wod. Nawet licie na
drzewach powoduj straty w jakoci sygnau w przypadku sieci budowanych w otwartej
przestrzeni.
14
http://kti.eti.pg.gda.pl/ktilab/wifiap/files/Tryby.pdf (27.05.2009)
23
Tabela 2 przedstawia tumienie sygnau dla poszczeglnych przeszkd.

Tumienie
Przeszkoda
Okno
2 dB
ciana szklano-stalowa
6 dB
ciana biurowa (wew.)
6 dB
Metalowe drzwi biurowe (wew.)
6 dB
ciana drewniana
4 dB
Metalowe drzwi (zew.)
12.4 dB
Otoczenie drzwi zew.
3 dB
Tabela 2 - Tumienie sygnau radiowego
Najlepsza sytuacja jest wtedy, gdy widoczno radiowa anten jest niezakcona.
Jednak w wikszoci przypadkw sieci budowanych w pomieszczeniach zamknitych jest to
niemoliwe, co powoduje wysoki spadek zasigu sygnau.
Szeroka gama trybw pracy punktw dostpowych pozwala na budowanie sieci o
rnych rozmiarach i topologiach. Najczstszym spotykanym trybem pracy tych urzdze jest
tryb punktu dostpowego. Tryb ten stosuje si midzy innymi w gospodarstwach domowych.
W ostatnich latach wzrosa liczba uytkownikw Internetu, ktrzy korzystaj w swoich
domach z dobrodziejstw technologii WiFi. Tworz oni sieci o prostej topologii,
wykorzystujc w tym celu jeden punkt dostpowy. W wikszoci przypadkw takie
rozwizanie w zupenoci wystarcza. Urzdzenie takie ustawione w odpowiednim miejscu,
nie bdce otoczone przeszkodami znajdujcymi si w jego najbliszym ssiedztwie (np.
meble), jest w stanie pokry swoim sygnaem redniej wielkoci mieszkanie.
Rysunek 12 przedstawia schemat mieszkania o powierzchni ok. 50 m2, ktre w caoci
zostao pokryte sygnaem radiowym przy pomocy jednego punktu dostpowego. Sie ta
dziaa w rzeczywistoci. Sygna dociera do najdalszych miejsc w dobrej kondycji, take przy
zamknitych wszystkich pomieszczeniach.
24
Rysunek 12 Przykadowa domowa dostpowa sied WiFi
1- Punkt dostpowy Linksys WAP 54G-EU

2- ciana dziaowa (cega)
3- ciana dziaowa (gipsowo-kartonowa)
4- ciana nona
5- Drzwi drewniane
6- Drzwi metalowe
7- Kabel z dostpem do Internetu
Z bardziej zoon topologi, ni to byo w przypadku mieszkania moemy mie do

czynienia w biurach, czy siedzibach firm, gdzie przestrze, ktra ma by pokryta sygnaem
jest skomplikowana. Wiele kondygnacji i pomieszcze biurowych moe zmusi projektanta
sieci do gbszego zastanowienia si nad jej ksztatem, wyborem odpowiedniej topologii i
urzdze. W przypadku, gdy obszar budynku, ktry musi zosta pokryty sygnaem jest
rozlegy, jeden punkt dostpowy nie wystarczy. Naley wtedy zastanowi si nad
zastosowaniem wielu urzdze dziaajcych w trybie punktu dostpowego lub repeater,
rozsianych po caym budynku. Pierwszy wariant niesie za sob niebezpieczestwo zakce
25
fal radiowych, poniewa do dyspozycji mamy 13 kanaw transmisji (dla czstotliwoci 2,4
GHz), ktre pokrywaj si. Istnieje kombinacja tylko trzech kanaw, ktre nie bd si
nawzajem zakca. Rysunek 13 obrazuje nachodzenie na siebie czstotliwoci na
poszczeglnych kanaach.
Rysunek 13 - Czstotliwoci w pamie 2,4 GHz
W przypadku, gdy punktw dostpowych bdzie znaczna ilo, moliwa jest sytuacja,
kiedy urzdzenia te bd si wzajemnie zakca. Jednak odpowiednia konfiguracja urzdze
moe unikn takich problemw. Zastosowanie wielu punktw dostpowych wie si z
wikszymi wydatkami oraz nakadem pracy, poniewa do kadego urzdzenia naley
doprowadzi kabel sygnaowy.
Rysunek 14 - Przykadowa biurowa sied dostpowa WiFi
A. Punkt dostpowy 1
B. Punkt dostpowy 2
C. Przecznik
26
D. Kabel sygnaowy przechodzcy midzy pitrami

Jak mona zaobserwowa na powyszym rysunku, sygnay poszczeglnych punktw
dostpowych mog nachodzi na siebie. Nie stwarza to adnych problemw przy
odpowiedniej konfiguracji urzdze. Wielko budynku uniemoliwia uycie jednego punktu
dostpowego. W przypadku budynku wielokondygnacyjnego, na pozostaych pitrach
rozwizanie byoby podobne. Naley pamita, e przy zastosowaniu wielu urzdze w trybie
punktu dostpowego, naley ustawi dla kadego urzdzenia taki sam SSID. W takiej sytuacji
uytkownik sieci, czy si z sygnaem o najlepszej sile. Jest to dobre rozwizanie dla
urzdze mobilnych. W momencie przemieszczania si, nastpuje automatyczne przeczenie
si z punktem dostpowym o silniejszym sygnale.
Innym rozwizaniem moe by konfiguracja punktu dostpowego (Rysunek 8 punkt
dostpowy A) w trybie repeater. Dziki temu do urzdzenia tego nie trzeba doprowadza
kabla sygnaowego, a take SSID i kana pracy urzdze s takie same. Urzdzenia te
odbierane s wtedy jako jeden AP. Wad tego rozwizania jest prawie dwukrotne
zmniejszenie pasma dostpnego dla klientw podczonych do regeneratora. Dodatkowo
kady z repeater-w powinien znajdowa si w zasigu punktu dostpowego.
Sieci budowane w technologii WiFi to nie tylko zastosowanie w mieszkaniach i
biurach. Szeroka gama urzdze i anten zewntrznych umoliwia budowanie sieci na
otwartych przestrzeniach. Dziki temu mona budowa sieci obejmujce swoim zasigiem
duy obszar geograficzny. Sieci takie mog obsugiwa du ilo odbiorcw. Uywajc
odpowiednich zewntrznych anten nadawczych zamontowanych w punktach o dobrej
widocznoci, mona uzyska przesyanie sygnau radiowego na znaczne odlegoci.
Rysunek 15 - Przesyanie sygnau midzy budynkami (np. tryb punkt-punkt)
27
Aby bya moliwo przesyania niezakconego sygnau midzy dwoma punktami,

musi by zachowana widoczno radiowa. Take uycie odpowiednich anten ma duy wpyw
na odlegoci. Anteny, ktrych moemy uy do budowy zewntrznych sieci to midzy
innymi:
anteny kierunkowe
o panelowe
o sektorowe
o paraboliczne
anteny dooklne
Tabela 3 przedstawia szacunkowe zasigi sygnau radiowego dla rnego typu anten.
Przyjto, e punkty A i B zaopatrzone s w Access Point Linksys WAP-54G, podczony do
anteny kablem typu H-155 o dugoci 5 m.
Zasig (w metrach)
Punkt A
Punkt B
54 Mb/s
11 Mb/s
1 Mb/s
Panelowa 8 dBi
Panelowa 8 dBi
20
200
800
Panelowa 14dBi
Panelowa 14dBi
70
600
2800
Sektorowa VP midi 15 dBi
Panelowa 14dBi
70
500
2600
Sektorowa VP maxi 17 dBi
Panelowa 14dBi
80
600
3100
Dooklna mini 7 dBi
Panelowa 14dBi
30
220
1200
Dooklna maxi 12 dBi
Panelowa 14dBi
50
350
2000
Paraboliczna maxi 27 dBi
Panelowa 14dBi
400
2600
14500
2300
16000
90000
Tabela 3 - Szacunkowe zasigi sygnau przy zastosowaniu rnego typu anten15
15
Opracowano na podstawie kalkulatora zasigw firmy INTERLINE (www.interline.pl)
28
Sieci WiFi o duym zasigu to alternatywa dla osb, ktre nie maj innej moliwoci
podczenia do sieci Internet. Znaczne odlegoci zasigu sygnau pozwalaj na pokrycie
jednym punktem dostpowym poczonym z zewntrzn anten (np. antena sektorowa) np.
osiedla domkw jednorodzinnych. Osiedlami takimi nie s zazwyczaj zainteresowane due
firmy (np. TP S.A.), ze wzgldu na wysokie koszty wdroenia struktury sieciowej. Duy
obszar i mae zagszczenie ludnoci dziaa na niekorzy mieszkacw chccych mie dostp
do globalnej sieci. W takiej sytuacji sieci oparte na technologii WiFi to rozwizanie dobre,
tanie i atwe do zrealizowania.
Rysunek 16 - Punkt dostpowy zewntrznej sieci WiFi funkcjonujcy w miecie Lbork
Sieci WiFi o duym zasigu to nie tylko korzyci z tytuu moliwoci podczenia
duej liczby uytkownikw. To take dbao o utrzymanie urzdze w dobrym stanie
technicznym, ktre wystawione s na warunki atmosferyczne. Deszcze, wiatry, burze, mog
przyczyni si do ich uszkodzenia, co moe prowadzi do koniecznoci wymiany urzdze, a
co za tym idzie, do wzrostu kosztw utrzymania takiej sieci.
2.3. Standard IEEE 802.11s
IEEE pracuje cay czas nad propozycj standardu sieci bezprzewodowych majcych
topologi kraty. Prace nad ratyfikacj standardu 802.11s jeszcze trwaj i s obecnie na etapie
Draft 3, a ju zyska nowych sprzymierzecw w postaci projektu open source (nad ktrym
29
pracuje konsorcjum open80211s) oraz inicjatywnie fundacji OLPC (One Laptop Per Child
Foundation).
Grupa robocza IEEE 802.11s pracuje nad standardem od 2004 r. W sieciach opartych
na standardzie 802.11s rne rodzaje bezprzewodowych urzdze bd si mogy
automatycznie identyfikowa i czy ze sob, wyznaczajc pakietom cieki dostpu do
stacji docelowej. Sieci takie pracuj w oparciu o zupenie inn filozofi ni tradycyjne sieci
WLAN i dlatego s niekiedy nazywane sieciami opartymi na systemie pocze
"hyperconnectivity" czy te "opportunistic networks".
Szereg firm stosuje obecnie w tym obszarze swoje firmowe protokoy, obsugujce
najczciej zewntrzne sieci kratowe. Ostatnio kilka firm (np. Ruckus Wireless i Aerohive)
zaprezentowao sieci kratowe, ktre mona budowa wewntrz budynkw.
Fundacja OLPC zacza pracowa nad bezprzewodowymi sieciami kratowymi w 2006
r., majc na uwadze tanie notebooki pracujce pod kontrol systemu operacyjnego Linux,
ktre bd si mogy komunikowa ze sob za porednictwem takich sieci, nie korzystajc z
usug punktw dostpowych czy specjalnych serwerw. Poniewa sieci 802.11s operuj w
warstwie drugiej modelu OSI, do stosu komunikacyjnego TCP/IP oraz do wyszych warstw
nie trzeba wprowadza adnych zmian.
Pod koniec 2006 r. firma Marvell opracowaa pierwsz wersj protokou 802.11s
obsugujcego notebooki OLPC, a w 2007 r. przeprowadzono szereg testw nowego
rozwizania, ktre zakoczyy si sukcesem. OLPC razem z firm Nortel zaproponoway
nawet IEEE, aby do standardu 802.11s wprowadzi pewne poprawki, ktre usprawniaj prac
sieci.
Konsorcjum open80211s zaczo dziaa w poowie 2007 r., stawiajc sobie za cel
wspieranie oprogramowania open source obsugujcego sieci kratowe. Konsorcjum
opracowao ju szereg propozycji i technologii pozwalajcych np. budowa dynamicznie
cieki dostpu do stacji docelowej czy zarzdza sieciami kratowymi.
Obecnie konsorcjum pracuje nad mechanizmami zapewniajcymi sieciom kratowym
bezpieczestwo
oraz
opcjami
pozwalajcymi
zarzdza
moc
pobieran
przez
30
bezprzewodowe urzdzenia. Ukoronowaniem prac konsorcjum bdzie opracowanie kodu

oprogramowania 802.11s, ktre wejdzie w skad jdra systemu Linux. 16
Tabela 4 przedstawia list sterownikw obsugujcych implementacj Open80211s:
Sterownik
Wspierany w wersji kernel
ath5k
2.6.29
ath9k
w fazie testw
b43
2.6.27
libertas_tf
2.6.27
p54
2.6.29
rt2x00
2.6.30
rd1211rw
2.6.2617
Tabela 4 - Lista sterownikw obsugujcych implementacj Open80211s
802.11s bdzie moga dziaa w oparciu o jeden ze standardw:
802.11a
802.11b
802.11g
802.11n18
16
http://wireless.computerworld.pl/news/150963.html (19.11.2008)
http://bezprzewodowesiecikratowe.blogspot.com/search?updated-min=2010-0101T00%3A00%3A00%2B01%3A00&updated-max=2011-01-01T00%3A00%3A00%2B01%3A00&max-results=27
(22.02.2011)
17
18
http://searchnetworking.techtarget.com/tip/0,289483,sid7_gci1324249,00.html (19.11.2008)
31
ROZDZIA III
3. Technologia IEEE 802.16
3.1. Wstp
WiMax (Worldwide Interoperability for Microwave Access) jest szerokopasmowym

radiowym systemem dostpowym postrzeganym jako jeden z najbardziej efektywnych
sposobw realizacji dostpu do Internetu zarwno na obszarach sabo zurbanizowanych, jak i
na obszarach miast.
WiMax oferuje usugi transmisji danych, ktre mog by wykorzystane do realizacji
takich usug jak?
szerokopasmowy dostp do internetu,
stacjonarna telefonia VoIP,
mobilna telefonia VoIP,
telewizja internetowa IPTV,
monitoring CCTV,
cyfrowa telewizja mobilna,
powiadamianie ratunkowe.
Zainteresowanie tym systemem ma zwizek z publikacj przez Instytut Inynierw
Elektrykw i Elektronikw IEEE specyfikacji technicznej IEEE 802.16-2004, znan jako

specyfikacja stacjonarnego systemu WiMax oraz specyfikacji IEEE 802.16e nazwan
specyfikacj mobilnej wersji systemu WiMax.
Na rynku polskim system WiMax zyskuje popularno m.in. dziki przetargom
dotyczcym wykorzystania czstotliwoci w pasmach 3,5 GHz i 3,7 GHz przeprowadzanych
przez Urzd Komunikacji Elektronicznej UKE. System WiMax pozwala na realizacj
stacjonarnego dostpu do usug nie tylko w zasigu linii bezporedniej widocznoci LOS
(line-of-sight), lecz take w zasigu bez bezporedniej widocznoci NLOS (non-line-of-sight).
Specyfikacje WiMax obejmuj innowacyjne techniki, takie jak moliwo wykorzystania
32
sterowanych anten (smart antenna), transmisji wielotorowej (MIMO), a take trwaj prace
nad wykorzystaniem architektury kratowej (mesh Network).
3.2. Efektywno sieci realizowanych w technologii 802.16

Przystpujc do analizy tej efektywnoci przyjrzyjmy si podstawowym cechom.
Tabela 5 przedstawia podstawowe parametry standardw technologii 802.16.
Standardy
Parametry
802.16
802.16a/802.16-2004
802.16e
Pasmo
10-66 GHz
< 11 GHz
< 6 GHz
Wymagany LOS
Tak
Nie
Nie
Przepustowo
32-134 Mb/s
Do 75 Mb/s
Do 15 Mb/s
Mobilno
Tylko dostp stay
Dostp stay i przenono
Pena mobilno
Zasig
Do 5 km
Do 50 km
Do 5 km
Tabela 5- Tabela porwnujca waciwoci standardw 802.16.
Z tabeli 5 moemy zaobserwowa, e zasig nadawanego sygnau moe wynie

nawet kilkadziesit kilometrw, przy czym widoczno optyczna anten nadawczej i
odbiorczej nie jest konieczna. W rozdziale dotyczcym technologii WiFi moglimy doczyta
si wartoci zasigu sygnau dochodzcym nawet do 90 km. Jednak wartoci te mona
uzyska w idealnych warunkach (wymagany LOS), a przy braku widocznoci zasig spada
drastycznie. Technologia WiMax oferuje znaczne odlegoci, nie wymagajc przy tym LOS,
co jest bardzo du zalet.
Porwnajmy zatem efektywno obydwu technologii, skupiajc si na parametrze
zasigu sygnau radiowego.
33
19
Rysunek 17 - Porwnanie zasigu nadawanego sygnau dla technologii radiowych
Sieci budowane w technologii WiMax moemy podzieli na dwie grupy:
Sieci stacjonarne
Sieci mobilne
WiMax stacjonarny umoliwia pokrycie terenu sygnaem w promieniu 10 km od
nadajnika z przepustowoci 40 Mbsp bez widocznoci optycznej NLOS. W przypadku

widocznoci optycznej LOS mona zestawi poczenie w odlegoci 50 km od nadajnika z
przepustowoci 72 Mbsp w kanale o szerokoci 20 MHz. WiMax mobilny umoliwia
obsug uytkownikw stacjonarnych i poruszajcych si (pieszych) oraz jadcych w
pojazdach z szybkoci do ok. 60 km/h, wyposaonych w takie urzdzenia jak laptop, PDA
lub telefon.
Ponadto WiMax oferuje usugi transmisji danych, ktre mog by wykorzystane do realizacji
takich usug jak:
strumieniowanie muzyki i video;
program TV na ywo;
rozmowy video;
gry internetowe dla wielu uytkownikw;
moliwo cigania i przesyania duych plikw;
zdalny dostp do firmowej sieci LAN poprzez VPN.
19
Wykad - Technologia szerokopasmowych metropolitalnych sieci bezprzewodowych IEEE 802.16

(K.Gierowski, T. Gierszewski, 2008)
34
Rysunek 18 - Mobile WiMax (standard 802.16e)
Systemy, oparte na standardzie 802.16e, zapewniaj swoim uytkownikom swobod

poruszania si, dokonujc niezauwaalnych od strony aplikacji przecze pomidzy
sektorami sieci WiMax. Mobilno klientw moliwa bdzie w ramach obszarw, objtych
zasigiem pracy systemu WiMax. Grupa IEEE pracujca nad stworzeniem tej wersji
standardu, zdefiniowaa odrbna warstw sygnalizacyjn dla standardu 802.16e.
Dodatkowo w strukturze sieciowej powinny znajdowa si lokalizacyjne bazy danych,
posiadajce informacje o aktualnym pooeniu uytkownika. W przypadku przecze
midzykomrkowych decydujcym aspektem jest unikanie degradacji jakoci sygnau
(mechanizmy QoS) podczas przeczania oraz ryzyka zerwania sesji. 20
Wizja mobilnego WiMax-a czyni dostp szerokopasmowy moliwy wszdzie (w
domu, w biurze, na ulicy, w samochodzie, w pocigu, na statku). Usuga strumieniowania
obrazu nadawanego z jadcego samochodu policyjnego, samochodu stray poarnej lub
karetki staje si bardzo cennym narzdziem dla sub ratunkowych.
Widoczno optyczna LOS (line-of-sight) jest stanem, gdzie sygna z nadajnika
dociera do odbiornika prosto bez napotykania na przeszkody. LOS jest idealnym stanem dla
transmisji radiowych poniewa zmiana propagacji zaley tylko od pogody lub parametrw
atmosferycznych. W rodowisku LOS sygna dociera do odlegych odbiornikw z dobr moc
sygnau i przepustowoci. Odwrotnie, brak widocznoci optycznej NLOS (non-lineof-sight)
jest stanem, gdzie sygna od nadajnika mija kilka przeszkd zanim dotrze do odbiornika. W
rodowisku NLOS sygna jest odbijany, zaamywany, uginany, pochaniany lub rozpraszany,
20
http://www.wimax.biz.pl/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=18 (18.03.2009)
35
co tworzy kilka podsygnaw, ktre docieraj do odbiornika w rnych czasach i z rnych

cieek. W rezultacie systemy radiowe pracujce w rodowisku NLOS musz zawiera wiele
technik rozwizujcych te aspekty, co czyni te systemy bardziej zoone.
Rysunek 19 - Zaamywanie si sygnau przy NLOS
Techniki stosowane w WiMax rozwizujce problem NLOS to:
OFDM / OFDMA
Adaptacyjny system antenowy AAS
MIMO
Technika OFDM / OFDMA znakomicie spisuje si w rodowisku naraonym na
wielodrogowo sygnau, jakim jest obszar miasta. Polega ona na jednoczesnym i

rwnolegym wytransmitowaniu wskopasmowych sygnaw na rnych czstotliwociach
nonych tworzc wsplny kana szerokopasmowy.
Adaptacyjny system antenowy AAS pozwala na zmian charakterystyki kierunkowej
anteny. Na rysunku 20 mona zaobserwowa, e promie anteny stacji bazowej nie jest
emitowany w jednym kierunku, a zmienia swj kierunek w zalenoci od pooenia
urzdzenia, z ktrym si komunikuje.
36
Rysunek 20 - System AAS21
Technika MIMO polega na uyciu dwch lub wicej anten w celu stworzenia wielu
torw nadawczych i odbiorczych. Sygna radiowy, wytransmitowany z anteny, odbija si od
rnych obiektw, tworzc wiele cieek. Urzdzenia MIMO cz i wykorzystuj te cieki
dla uzyskania wikszej iloci informacji na temat odebranego sygnau.
W tansmisji radiowej istniej dwa kierunki transmisji danych pomidzy nadajnikiem a
odbiornikiem:
downlink (transmisja od stacji bazowej do klienta);
uplink (transmisja od klienta do stacji bazowej);

W specyfikacji systemu WiMax uwzgldniono dwie metody uzyskania transmisji
dupleksowej
(dwukierunkowej) midzy stacj bazow a stacj klienck:
FDD (Frequency Division Duplex) dupleks w dziedzinie czstotliwoci
TDD (Time Division Duplex) dupleks w dziedzinie czasu

FDD wymaga dwch kanaw do odbierania w jednym kanale i nadawania w drugim
kanale w tym samym czasie. FDD jest odpowiedni do dwukierunkowych usug gosowych.
Moliwo jednoczesnego nadawania i odbioru oznacza konieczno odseparowania
21
Opracowano na podstawie wykadu - Technologia szerokopasmowych metropolitalnych sieci

bezprzewodowych IEEE 802.16 (K.Gierowski, T. Gierszewski, 2008)
37
odbiornika od nadajnika stacji co komplikuje budow urzdzenia i wymaga zastosowania

dodatkowych elementw.
Rysunek 21 - Dupleks w dziedzinie czstotliwoci
Aby zmniejszy koszt stacji klienckich WiMAX dopuszczono opcj pdupleksu FDD
(half-duplex FDD). W tym przypadku stacja kliencka albo nadaje albo odbiera uywajc
rnych czstotliwoci do nadawnia/odbioru. Przepywnos
cza wynosi poow
przepywnoci FDD. TDD jest metod dupleksu, ktra wymaga tylko jednego kanau do
nadawania i odbierania ale nie jednoczenie.
Rysunek 22 - Dupleks w dziedzinie czasu22
W przypadku rzeczywistego ruchu, przewanie asymetrycznego, np. generowanego

przez uytkownikw internetu, przy FDD pasmo jednego z kierunkw transmisji jest
wykorzystywane nieefektywnie. Z drugiej strony w przypadku TDD wystpuje wiksze
opnienie.
Technologia WiMax dostarcza take wysokiej jakoci usug QoS. QoS (Quality of
Service) jest mechanizmem pozwalajcym systemowi WiMax dostarcza wysokiej jakoci
usugi takie jak dwik i obraz. Wprowadzenie QoS wie si z kontrol przyjmowania i
ograniczeniem liczby przepyww dopuszczanych do sieci i z szeregowaniem pakietw.
WiMax obsuguje szeregowanie ruchu, dynamiczny przydzia pasma i QoS dla
obsugiwanych strumieni danych, co gwarantuje, e kady rodzaj ruchu moe by
obsugiwany z odpowiedni przepywnoci, opnieniem i priorytetem. Parametry QoS i
22
Opracowano na podstawie wykadu - Technologia szerokopasmowych metropolitalnych sieci

bezprzewodowych IEEE 802.16 (K.Gierowski, T. Gierszewski, 2008)
38
obliczenie przydziau pasma w systemie WiMax s zalene od klasyfikacji usugi oferowanej

uytkownikowi.
Kolejn zalet technologii WiMax jest adaptacyjna modulacja i kodowanie AMC
(Adaptive Modulation and Coding). AMC umoliwia dynamiczne dobieranie rodzaju
modulacji oraz sprawno kodowania zalenie od warunkw w kadym podkanale i
wymaganej szybkoci transmisji danych. AMC pozwala systemowi WiMax poprawia plan
modulacji sygnau. Kiedy poczenie radiowe jest wysokiej jakoci, efektywniejsza modulacja
jest uywana, dajc systemowi wiksz przepustowo. Podczas sabnicia sygnau, system
WiMax moe zmieni modulacj na mniej efektywn, aby utrzyma jako i stabilno
poczenia. Zmiana modulacji nie dotyczy caego systemu, lecz kadego z pocze z
klientem osobno. Jeden klient moe uywa jednej modulacji, a drugi innej w tym samym
czasie. 23
3.3. Standard 802.16 mesh

Sieci WiMax mog dziaa w trzech trybach:
tryb punkt-punkt
tryb punkt-wielopunkt
tryb kraty (ang. mesh)

W pierwszych dwch z wymienionych trybw punktem centralnym jest stacja bazowa
BS, za pomoc ktrej komunikuj si wszystkie pozostae urzdzenia w sieci WiMax. Tryb
kraty natomiast jest rozwizaniem w sytuacji kiedy pewne stacje bazowe nie maj
bezporedniej cznoci z czci przewodow sieci. W takim wypadku, zamiast cza
przewodowego do sieci zewntrznej wykorzystywane jest poczenie radiowe do innej stacji
bazowej. Inn sytuacj, w ktrej moemy zastosowa tryb mesh, jest poczenie pomidzy
uytkownikami lub wykorzystanie terminala uytkownika, przez inne terminale do cznoci
ze stacj bazow. W trybie kraty, gdzie kade urzdzenie abonenckie moe komunikowa
si z kadym jest rozwizaniem, ktre moe zapewni duo wiksze pokrycie terenu przez
dan sie. Tryb tego typu przewidziany jest w sieciach WiMax, pracujcych gwnie z
23
http://www.engineeris.pl (styczeo 2009)
39
wykorzystaniem warstwy fizycznej WirelessHUMAN, czyli dla pasma nie licencjonowanego

5-6 GHz. Tryby pracy sieci mog zosta zastosowane cznie w celu wikszego pokrycia
terenu czy te odcienia stacji bazowych. 24
Rysunek 23 - WiMax - poczenie trybu punkt-punkt z trybem mesh
Nie istnieje jeszcze idealne rozwizanie, dziki ktremu mona byoby stworzy sie
kratow w technologii WiMax. Powstaj jednak rozwizania, czce zalety technologii
WiMax z zaletami technologii WiFi mesh.
Dotychczas jedyn moliwoci poczenia tych technologii byo zainstalowanie
dwch oddzielnych urzdze: WiMax i Wi-Fi mesh.
Przykadem moe by firma Proxim, ktra integruje obydwie technologie w
pojedynczym, kompaktowym urzdzeniu.
Punkt dostpowy MeshMax obsuguje czstotliwoci w pamie od 3,3 do 3,6 GHz
oraz od 5,1 do 5,8 GHz. Dla pocze typu mesh i Wi-Fi access, MeshMax wykorzystuje
czstotliwoci w zakresach od 5,1 do 5,8 GHz i 2.4 GHz. Ponadto, punkt dostpowy wspiera
Quality of Service (QoS). Dziki temu rozwizanie jest dedykowane dla usug takich, jak
24
Praca dyplomowa Karola Jurkowskiego - http://www.zsk.p.lodz.pl/~morawski/Dyplomy/ (d 2007)
40
szerokopasmowy dostp do Internetu, rwnoczesna transmisja danych, gosu i obrazu,

IPTV.25
Nad szerokopasmow sieci bezprzewodow pracuje take Unia Europejska w
projekcie o nazwie FIREWORKS prowadzonym w ramach unijnego programu Technologie
Spoeczestwa Informacyjnego. Kolejna generacja sieci bdzie prostsza w implementacji,
tasza zarwno dla operatorw, jak i dla klientw, a take bardziej wydajna ni stosowana
dzi technologia. Ulepszenia s oparte na innowacyjnym sposobie wykorzystania stacji
wzmacniajcych sygna bazowy.
Projekt zakada tworzenie stacji przekanikowych, ktre s znacznie mniejsze ni
stacje bazowe i prostsze we wdroeniu mog by zainstalowane nawet na ulicznej latarni.
Ich cena to ok. 20% tego, co naley wyoy za stacj bazow. Nie wymagaj te
bezporedniego podczenia do Internetu. W pierwszej kolejnoci bd one stanowiy pomost
midzy dwoma standardami: WiMax i Wi-Fi, dziki czemu osoba korzystajca z Internetu np.
za pomoc laptopa w samochodzie w ogle nie bdzie zauwaaa, e zmienia si technologia
uywana przy dostpie do Sieci.
Jednym z najwikszych wyzwa dla pracujcych nad projektem byo opracowanie
metody umoliwiajcej wycignicie maksimum korzyci z tego, e w danym miejscu
nakadaj si zasigi rnych stacji. Efektem prac s nowe algorytmy wyboru najlepszej drogi
transmisji. W praktyce z tymi osigniciami mona si byo zapozna, uywajc
przygotowanej do bada sieci, powszechnie natomiast bdziemy mogli uywa sieci 4G w
roku 2010, bo taki jest przewidywany czas jej komercyjnego wdroenia. Sie 4G to grupa
standardw telefonii komrkowej, ktre maj by nastpc systemu 3G. Wspln cech
systemw okrelanych jako 4G jest przesyanie gosu i danych za pomoc komutacji pakietw
opartej na protokole IP oraz uproszczona architektura sieci szkieletowej.
Prace prowadzone w ramach programu FIREWORKS s rozwijanie od stycznia 2008
roku take pod szyldem ROCKET. Proponowany przez ROCKET sposb transmisji ma
gwarantowa zgodno z przechodzcym wanie proces zatwierdzania przez IEEE standard
802.16m. Gwnym celem tej serii bada i eksperymentw jest osignicie transmisji w trybie
25
http://media2.pl/telekomunikacja/20808-integracja-wimax,-wi-fi-mesh-i-wi-fi.html (artyku z dnia

28.02.2007)
41
multi-hop: z jednej lub wicej stacji bazowych do wielu stacji przekanikowych (w tej chwili
jest to ukad jeden na jeden).26
Istniej te miae plany integracji struktur mesh ze standardem WiMax. Rozwizania
WiMax moe zosta wykorzystane do budowy sieci szkieletowej. W przypadku pojawienia
si mobilnego standardu 802.16e, bd stanowiy take idealn sie dostpow. Wiele firm
rozpoczo ju produkcj sprztu, a niektre wdroyy architektur mesh w konkretnych
aplikacjach. Pierwsze efekty prb z istniejcymi sieciami kratowymi s jednak nadal dalekie
od zaoe. Wdroenia w maych rodowiskach nie skaluj si jeszcze do duych sieci. 27
26
http://skwierzyna.webhosting.pl/Opracowano.technologie.sieci.czwartej.generacji.(4G). (artyku z dnia

01.08.2008)
27
http://bezpieczenstwo.idg.pl/artykuly/51963_1/Bezprzewodowo.w.strukturze.MESH.html (20.05.2009)
42
ROZDZIA IV
4. Sieci typu Ad-Hoc
4.1. Wstp
W
yciu
codziennym
coraz
czciej
uywamy
przenonych
urzdze
bezprzewodowych. Do niedawna pracoway one niezalenie od siebie, uniemoliwiajc w

wygodny sposb na wspprac pomidzy sob np. telefonu komrkowego z komputerem
PDA. Dzi jestemy wiadkami powstawania technologii integrujcych te urzdzenia.
Wprowadza to niespotykane dotd moliwoci bezprzewodowej komunikacji. Od prostej
wymiany wizytwek pomidzy dwoma telefonami komrkowymi, po prowadzenie
wideokonferencji wielu uytkownikw w spontanicznie utworzonej sieci. Sieci, do ktrej
dziaania nie potrzeba administratora czy dodatkowej infrastruktury sieciowej.
Ten sposb wymiany informacji wymaga jednak innego, ni w tradycyjnych sieciach
komputerowych, podejcia do komunikacji. Pojawiaj si tu problemy dotd niespotykane,
dla ktrych prbuje si znale rozwizywania. Sama idea sieci Ad-Hoc nie jest czym
nowym. Nowe s dzisiaj sposoby jej wykorzystania, technologie bezprzewodowe, urzdzenia,
a take wci rosnce oczekiwania uytkownikw wobec cznoci bezprzewodowej.
Sie typu Ad-Hoc to bezprzewodowa sie o zdecentralizowanej strukturze, w ktrej
przyczone mobilne urzdzenia mog peni funkcje zarwno klienta jak i routera. Do
przekazywania danych nie jest wymagane istnienie adnej infrastruktury sieciowej, gdy
pakiety dostarczane s do odbiorcy poprzez inne, poredniczce, dowolnie zlokalizowane
urzdzenia w tej sieci.
Jednym z celw, jaki przywieca opracowaniu tego typu technologii, jest rwnie
prostota konfiguracji. Konfiguracja urzdzenia powinna wymaga jedynie minimalnego
wkadu uytkownika, bez koniecznoci poznawania szczegw dziaania poszczeglnych
protokow.
43
Samoorganizacja
sieci
Ad-Hoc
oraz
brak
koniecznoci
zestawiania
staej
infrastruktury powoduje, e tego typu sieci s szczeglnie przydatne w zastosowaniach

ratowniczych, militarnych i sub, takich jak policja, pogotowie czy te stra poarna.
Sieci typu Ad-Hoc doskonale sprawdza si bd w zastosowaniach, takich jak centra
konferencyjne, kampusy uniwersyteckie czy w wikszej skali, w samochodach poruszajcych
si np. po terenie miasta. We wsppracy z inteligentnymi etykietami bd doskonaym
medium do ledzenia pooenia cennych elementw wyposaenia (komputery, sprzt
pomiarowy itp.).
W przypadku transportu samochodowego sieci MANET (Mobile Ad-Hoc Network)
mog by wykorzystane do dystrybucji informacji na temat korkw. Przy powizaniu z
systemami lokalizacyjnymi (takimi jak GPS) pomog przy powiadamianiu o wypadkach,
dajc moliwo szybkiego okrelenia miejsca wypadku i optymalnego doboru sub
ratowniczych do skali i lokalizacji zdarzenia.
Inne zastosowania sieci mobilnych Ad-Hoc ogranicza jedynie wyobrania.
Potencjalnie jeszcze szersze zastosowanie tego typu sieci moe zaistnie przy powizaniu z
tradycyjnymi sieciami telekomunikacyjnymi.
Technologia MANET jest idealnym medium dostpu do Internetu dla urzdze
mobilnych. Wykorzystujc bramy implementujce MANET i posiadajce poczenie do
Internetu, powstaje moliwo komunikacji nie tylko urzdze, pozostajcych w chmurze
MANET, midzy sob, ale take dostp do zasobw Internetu. 28
4.2. Efektywno sieci MANET

Sieci mobilne s z definicji sieciami, w ktrych wystpuj cige zmiany topologii.
Obecnie sieci te dziaaj w jednym z dwch moliwych typw:
a) Single-Hop - urzdzenia wchodzce w skad sieci znajduj si w swoim bezporednim
zasigu. Transmisja odbywa si bez urzdze poredniczcych.
28
http://www.networld.pl/artykuly/57696_1/Wprowadzenie.do.mobilnych.sieci.Ad.Hoc.html (artyku z dnia

07.04.2008)
44
Rysunek 24 - Sied Ad-Hoc typu Single-Hop
b) Multi-Hop - umoliwia jednoczesn transmisj poprzez stacje poredniczce wieloma

niezalenymi ciekami. Dopuszcza si transmisj kiedy odbiorca nie znajduje si w
zasigu nadawcy.
Rysunek 25 - Sied Ad-Hoc typu Multi-Hop
Moliwo stosowania mniejszej mocy transmisji (a co za tym idzie mniejszych

komrek) pozwala na ograniczenie interferencji pomidzy poszczeglnymi wzami. 29
29
http://skretka.net/ad-hoc.html (21.03.2009)
45
Rysunek 26 - Porwnanie wpywu transmisji w sieci typu Multi-hop i Single-hop na wzy sieci
Wykorzystanie technologii bezprzewodowych stawia dodatkowe wyzwania zwizane

z trudno przewidywalnym ich zachowaniem w rnych rodowiskach (wpyw warunkw
atmosferycznych, przeszkd terenowych, zakce itp.). Specyfika mobilnych sieci Ad-Hoc
tworzy due wyzwanie dla implementacji midzy innymi elementw technologicznych takich
jak bezpieczestwo, niezawodno, czy zasilanie.
Sieci MANET wykorzystuj technologie radiowe jako podstawowe medium
transmisyjne. Transmisja radiowa, z natury, jest trudna do zabezpieczenia. Poczenia
radiowe s naraone na podsuch. Fizyczne zabezpieczenie, jakie mona zaimplementowa z
wykorzystaniem infrastruktury kablowej, jest nie do osignicia w przypadku sieci
radiowych.
Brak centralnych zasobw w sieciach MANET jest, z punktu widzenia niezawodnoci,
pozytywn cech. Sieci tego typu maj charakter rozproszony, bez potencjalnych
pojedynczych punktw awarii. Zaleta w zakresie niezawodnoci jest jednoczenie wad z
punktu widzenia bezpieczestwa. W sieciach MANET brak jest centralnego punktu
zarzdzania certyfikatami wykorzystywanymi przy technologiach szyfrowania. Brak jest
take centralnych punktw zarzdzania i monitorowania.
Najprostszym
sposobem,
upraszczajcym
mechanizmy
sieci,
jest
manualna
dystrybucja kluczy. Jednak takiego typu metoda nie nadaje si do rozwiza w duej skali.
46
Innym rozwizaniem jest sposb wykorzystywany w przypadku PGP. Do publikacji

kluczy nie jest uywany system centralnych serwerw www sucych jako centralne
repozytoria kluczy. Zamiast tego kady z wzw wykorzystuje lokalne repozytorium. Kiedy
dwa wzy chc nawiza ze sob komunikacj, scalaj swoje lokalne repozytoria w celu
znalezienia odpowiednich acuchw certyfikacyjnych, tak aby wzajemna weryfikacja bya
moliwa. Wad tego rozwizania jest due pasmo potrzebne do stworzenia lokalnego
repozytorium. Sam proces musi by jednak wykonywany stosunkowo rzadko.
Sieci mobilne potencjalnie s naraone na wprowadzenie niepodanych wzw, np.
destabilizujcych struktur routingu.
Elementy wykrywania zagroe znane z systemw IDS (Intrusion Detection System
systemy wykrywania wama) s czci specyfikacji protokou AODV. Kady z wzw
implementujcych AODV posiada liczniki odpowiedzialne za przechowywanie informacji o
nieoczekiwanym zachowaniu ssiednich wzw. W przypadku przekroczenia okrelonego
progu informacja ta jest wysyana do ssiednich wzw (szerszy opis protokou w
podrozdziale Routing).
Urzdzenia mobilne wchodzce w skad sieci MANET dysponuj take ograniczon
moc zasilania. W zwizku z tym musz dysponowa mechanizmami ograniczajcymi
zuycie energii elektrycznej. Mechanizmy te nie powinny mie jednak wpywu na wydajno
transmisji urzdze.
Sposobem na oszczdzanie energii jest wprowadzanie urzdzenia w stan upienia w
momentach, kiedy nie jest wymagane wykonywanie transmisji oraz odbieranie danych.
Jednym ze sposobw na ograniczenie zuycia energii jest dostosowanie mocy
nadajnikw radiowych do warunkw transmisji. Wze w trakcie komunikacji jest w stanie w
dynamiczny sposb monitorowa jako transmisji i zwiksza lub zmniejsza moc
nadajnika, aby utrzyma wymagan jako poczenia.
47
4.3. Routing
Routing w mobilnych sieciach Ad-Hoc stawia wiele wyzwa nieznanych z
tradycyjnych sieci stacjonarnych. Mobilne urzdzenia maj szereg ogranicze, takich jak:
ograniczony zapas energii (baterie, akumulatory), stosunkowo niewielkie pasmo transmisji
oraz relatywnie maa moc obliczeniowa procesorw. Ponadto istnieje potrzeba, aby protok
routingu by w stanie ledzi zmiany topologii w sposb cigy, co stanowi szczeglne
wyzwanie w zwizku z potencjaln nieustann zmian pooenia wzw sieci.
Protokoy routingu w sieciach Ad-Hoc dzieli si na dwie grupy:
a) Protokoy proaktywne, ktre utrzymuj informacje o wszystkich moliwych ciekach
w sieci niezalenie od ich wykorzystania (przekazywania pakietw).
b) Protokoy reaktywne, ktre obliczaj ciek dopiero w momencie, kiedy istnieje
potrzeba transmisji danych - innymi sowy, obliczajce ciek na danie.
Rwnie w przypadku tej klasyfikacji protokow moliwe s warianty hybrydowe,
czce cechy obu klas protokow.
4.3.1. Protokoy proaktywne
4.3.1.1. Protok FSR30

Protok FSR (Fisheye State Routing) zosta utworzony, a nastpnie zoptymalizowany
na podstawie protokou GSR. W protokole GSR (Global State Routing) 31 duy rozmiar
wiadomoci routingowych zabiera spor cz przepustowoci. Protok FSR likwiduje t
wad w taki sposb, e wiadomoci uaktualniajce nie zawieraj informacji o wszystkich
wzach dane o wzach bliszych przekazywane s czciej ni informacje o stacjach
znajdujcych si dalej. Dziki temu stacje uzyskuj szczegowe dane na temat najbliszych
wzw, a aktualno informacji zawartych w wiadomociach routingu spada w miar
oddalania si od wza.
30
http://nrlweb.cs.ucla.edu/publication/download/203/05_75_fisheye-state-routing-in.pdf (15.02.2010)
http://citeseer.ist.psu.edu/cache/papers/cs/696/http:zSzzSzwww.cs.ucla.eduzSzNRLzSzwirelesszSzPAPERzSzg
sr.pdf/chen98global.pdf (znaleziono 23.01.2010r.)
31
48
Rysunek 27 protok proaktywny FSR
Zasada dziaania protokou FSR przedstawiona zostaa na powyszym rysunku. Wze

centralny (zaznaczony ramk) posiada najdokadniejsze informacje o wszystkich stacjach
znajdujcych si wewntrz pierwszego okrgu. Granice strefy, w ktrej znajduj si stacje,
okrelane s na podstawie zasigu (okrelonej liczby skokw). Mimo e stacja centralna nie
zawiera dokadnych informacji o pozostaych wzach, pakiety danych przekazywane s
bezbdnie, poniewa kada stacja zawiera szczegowe informacje o swoich ssiadach.
Dziki takiemu rozwizaniu protok FSR cechuje si du skalowalnoci i umoliwia
wymian danych w sieciach o duej czstotliwoci zmian.32
4.3.1.2. Protok DSDV33

Protok DSDV (Destination-Sequenced Distance Vector) jest protokoem typu
wektora odlegoci, opartym na algorytmie Bellmana-Forda (znanym z protokou RIP), ktry
zosta rozbudowany o cechy pozwalajce na wykorzystanie go w sieciach mobilnych.
Tablica routingowa zawiera informacje o wszystkich osigalnych sieciach wraz z
liczb przeskokw (hops) koniecznych do ich osignicia. Opierajc si na informacji
32
33
http://www.spektrumsep.eu/spektrum_07_04-05.pdf (Opublikowano w kwietniu 2007r.)

http://www.faqs.org/rfcs/rfc1058.html (15.02.2010)
49
odebranej od ssiadw, kady z wzw oblicza wasne wpisy w tablicy routingowej, w

sposb analogiczny do innych protokow z rodziny DV.
Kady z wpisw w tablicy routingowej jest opatrzony numerem sekwencyjnym,
przypisanym przez wze docelowy. Kada zmiana, taka jak dodanie lub usunicie
poczenia, powoduje zwikszenie numeru sekwencyjnego. Dziki temu mechanizmowi
kady z wzw jest w stanie okreli aktualno informacji routingowej.
Przy wyborze cieki rozpatrywany jest w pierwszej kolejnoci numer sekwencyjny.
Informacja routingowa o najwyszym numerze sekwencyjnym jest traktowana jako
najbardziej aktualna. W przypadku, gdy dwa rne uaktualnienia posiadaj ten sam numer
sekwencyjny, wybierana jest cieka z najmniejsz liczb przeskokw. Dziki wykorzystaniu
informacji o liczbie przeskokw nastpuje optymalizacja cieki (skrcenie dystansu).
Uaktualnienia tablicy routingowej mog mie charakter peny lub przyrostowy.
Uaktualnienia pene zawieraj informacje o penej tablicy routingowej. Uaktualnienia
przyrostowe zawieraj jedynie informacje o zmianach, jakie nastpiy od ostatniego penego
uaktualnienia.
Innym mechanizmem, optymalizujcym zachowanie protokou DSDV, jest opnienie
rozgaszania informacji routingowej. Wzy uczestniczce w procesie routingu obliczaj
redni czas stabilizacji informacji (redni czas otrzymania cieki o najlepszej metryce).
Obliczony czas jest wykorzystywany do opnienia rozgaszania informacji do ssiadw, w
oczekiwaniu na spodziewane zmiany informacji. Rozwizanie takie pozwala na redukcj
ruchu w sieci. Poniej przykad dziaania protokou DSDV dla przemieszczajcego si wza
sieci.
Zalety i wady protokou DSDV:
zalety:
zapobiega tworzeniu si ptli
wady:
zoone generowanie i utrzymywanie tablicy routingu
opnienia w uaktualnianiu tablic routingu
rozwizanie dla sieci z niewielk iloci wzw o umiarkowanej mobilnoci

50
wzy musz utrzymywa kompletny wykaz tras
dane o wszelkich zmianach w sieci s wysyane do wszystkich wzw
Rysunek 28 - Przykad dziaania protokou DSDV dla przemieszczajcego si wza K1
Wze
przeznaczenia
Nastpny
skok
Koszt
Numer
sekwencyjny
Czas
ustalenia
Dane stabilne
K1
K2
S406_ K1
T001_ K4
Ptr1_K1
K2
K2
S128_ K2
T001_ K4
Ptr1_K2
K3
K2
S564_ K3
T001_ K4
Ptr1_K3
K4
K4
S710_ K4
T001_ K4
Ptr1_K4
K5
K6
S392_ K5
T002_ K4
Ptr1_K5
K6
K6
S076_ K6
T001_ K4
Ptr1_K6
K7
K6
S128_ K7
T002_ K4
Ptr1_K7
K8
K6
S050_ K8
T002_ K4
Ptr1_K8
Tabela 6 - Tablica routingu utrzymywana przez wze K4, przed przemieszczeniem wza K1
Wze
przeznaczenia
Nastpny
skok
Koszt
Numer
sekwencyjny
Czas
ustalenia
Dane stabilne
K1
K6
S516_ K1
T810_ K4
Ptr1_K1
K2
K2
S238_ K2
T001_ K4
Ptr1_K2
K3
K2
S674_ K3
T001_ K4
Ptr1_K3
K4
K4
S820_ K4
T001_ K4
Ptr1_K4
K5
K6
S502_ K5
T002_ K4
Ptr1_K5
K6
K6
S186_ K6
T001_ K4
Ptr1_K6
51
K7
K6
S238_ K7
T002_ K4
Ptr1_K7
K8
K6
S160_ K8
T002_ K4
Ptr1_K8
34
Tabela 7 - Tablica routingu utrzymywana przez wze K4, po przemieszczeniu wza K1
4.3.2. Protokoy reaktywne
4.3.2.1. Protok DSR35

DSR (Dynamic Source Routing) - protok routingu rdowego przeznaczony dla
mobilnych, bezprzewodowych sieci Ad-Hoc typu multi-hop. DSR pozwala na okrelenie
sekwencji wzw, przez ktre musi przewdrowa pakiet. Protok pozwala wzowi
wysyajcemu na okrelenie kompletnej trasy od niego, do wza przeznaczenia. Trasa ta jest
umieszczana w nagwku pakietu i wzy ktre go przesyaj teoretycznie nie musz wiedzie
nic na temat cieki, lecz tylko przesya pakiet wg trasy w nagwku. Protok DSR jest typu
reaktywnego, zatem jego dziaanie odbywa si na danie. W pierwszym kroku do okrelenia
cieki rozgaszany jest pakiet RREQ. Wze odbierajcy RREQ sprawdza w swojej pamici
tras, czy istnieje cieka do celu okrelonego w pakiecie RREQ. Jeli cieka taka nie istnieje,
wze retransmituje pakiet dodajc uprzednio wasny adres do sekwencji przej pamitanej w
pakiecie RREQ. Po dotarciu do wza docelowego lub do wza, ktry potrafi okreli tras
do celu generowany jest pakiet RREP zawierajcy sekwencj przej. Z powrotem pakiet
RREP jest ju wysyany bezporednio do wza rdowego.36
Zalety i wady protokou DSR:
zalety:
wyznaczanie trasy tylko w momencie, kiedy nie jest ona znana
dziaanie w sieciach zawierajcych jednokierunkowe poczenia
skuteczny w sieciach zawierajcych do 200 wzw
34
Opracowano na podstawie wykadu Routing w bezprzewodowych sieciach Ad-Hoc, prof. Jzef Woniak,
Politechnika Gdaoska, wydzia ETI, katedra Teleinformatyki
35
http://www.ietf.org/rfc/rfc4728.txt (15.02.2010)
36
www.cs.agh.edu.pl/papers/TR-02-4.doc (21.03.2009)
52
obsuguje sieci o wysokiej mobilnoci wzw
wady:
trasowanie rozpywowe moe tworzy kolizje
opnienia pomidzy rozpoczciem nowego poczenia, poniewa musi zosta

najpierw znaleziona trasa do celu
37
Rysunek 29 - Przykad wyznaczania trasy w protokole DSR
4.3.2.2. Protok AODV38

AODV (Ad Hoc On-Demand Distance Vector) - protok routingu przeznaczony dla
mobilnych sieci Ad-Hoc. AODV podobnie jak DSR jest protokoem reaktywnym, czyli w
przypadku, gdy cieka nie jest potrzebna, protok nie podejmuje dziaa w celu jej
ustalenia. Jego dziaanie rozpoczyna si w momencie, gdy wze rdowy nie moe okreli
trasy do celu. W tym przypadku wze rdowy wysya pakiet RREQ w celu odnalezienia
trasy. cieka moe zosta znaleziona, gdy pakiet dotrze do wza docelowego lub te do
wza poredniego, ktry ma zapamitan tras do przeznaczenia. cieka staje si dostpna
po wysaniu odpowiedzi RREP bezporednio do rda zapytania. Ponadto wzy monitoruj
37
38
http://www.faqs.org/rfcs/rfc3561.html (15.02.2010)
53
stan pocze dla aktywnych cieek. W przypadku zerwania poczenia w ciece aktywnej
generowany jest komunikat RERR, wskazujc, ktre przeznaczenia s nieosigalne.39
Rysunki 30-35 pokazuj przykad ustalania cieki do adresata z zastosowaniem
protokou AODV. Komunikacja nastpuje pomidzy wzem B i G.
Zalety i wady protokou AODV:
zalety:
zapobiega tworzeniu si ptli
skalowalny
wady:
spadek efektywnoci w sieciach z du iloci wzw
Rysunek 30 Protok AODV rozmieszczenie wzw sieci
Rysunek 31 - Protok AODV - transmisja pakietw RREQ
39
54
Rysunek 32 - Protok AODV moliwe cze na trasie powrotnej
Rysunek 33 - Protok AODV rozgoszenie broadcastowe na kolejne wzy sieci
Rysunek 34 - Protok AODV ustalenie ewentualnych cieek powrotnych
55
Rysunek 35 - Protok AODV zestawienie trasy przesyu40
4.3.2.3. Protok LAR41

Przykadem protokou routingu wspomaganego danymi o lokalizacji jest LAR
(Location Aided Routing). Podobnie jak ma to miejsce w protokoach DSR czy AODV i tu
danie wyszukania cieki jest rozgaszane w sieci. Rnica polega jednak na tym, e w
protokoach opisanych wyej, pakiet RREQ zalewa ca sie (co obnia przepustowo sieci)
natomiast LAR okrela podzbir wzw (tzw. stref rozgaszania), ktre bd bray udzia w
przekazywaniu pakietu.
Stref rozgoszenia okrelana jest w nastpujcy sposb:
Stacja rdowa wyznacza cztery koordynaty okrelajce naroniki obszaru.

Dane o naronikach s zawarte w zapytaniu. Pozwala to stacji sprawdzi czy
powinna odpowiada na zapytanie czy te nie. Stacja docelowa odpowiadajc
na zapytanie podaje swoj now lokalizacj. Dane te zostan wykorzystane
pniej przy ponownych prbach znalezienia trasy.
Stacja rdowa jawnie okrela obszar w zapytaniu. Znajc pooenie stacji

docelowej, wyznacza odlego do przewidywanego pooenia celu i zacza
go do zapytania. Gdy stacja porednia otrzyma zapytanie, wylicza wasn
odlego od celu. Protok okrela wielko z dokadnoci, do ktrej maj
by porwnywane odlegoci. Gdy dostarczona odlego jest wiksza ni
40
41
http://courses.csail.mit.edu/6.895/fall02/papers/Vaidya/winet-p307-ko.pdf (15.02.2010)
56
wasna, to przesya pakiet dalej, zastpujc odlego przez wasn wyliczon

warto. Gdy odlego ta jest mniejsza, stacja nie przetwarza zapytania. W
efekcie pakiety z zapytaniem zbliajce si do celu s przesyane dalej, a te
ktre oddalaj si od niego s skutecznie usuwane z sieci. 42
Na rysunku 36 przedstawiono przykadow stref rozgaszania. Jeli wze A
poszukuje cieki do wza D to moliwe jest okrelenie najmniejszego prostokta
obejmujcego oba wzy. Jak pokazuje rysunek 36, wze C naley do tak okrelonej strefy i
on bdzie bra udzia w wyszukiwaniu cieki, natomiast wze B zignoruje odebrany pakiet
RREQ.
Rysunek 36 - Protok LAR43
4.3.2.4. Protok TORA44

Protok TORA (Temporally Ordered Routing Algorithm) jest wysoce wydajnym i
skalowalnym protokoem routingu. Jest szczeglnie polecany dla sieci z du aktywnoci
zmian oraz wieloma wzami. Cech tego protokou jest to, e znajduje wiele cieek
czcych wze rdowy i docelowy. Gwn zalet tego protokou jest jednak to, e
wiadomoci sterujce ograniczaj si tylko do tych wzw, ktre s najbliej zmian
zachodzcych w sieci. Cech t uzyskano zmieniajc tablice, w ktrych wzy przechowuj
informacje routingu, w ten sposb, e znajduj si tam wpisy dotyczce tylko najbliszych
(odlegych o jeden skok) wzw.
42
http://www.zsk.p.lodz.pl/~morawski/Dyplomy/Praca%20dyplomowa%20p.%20Sloczynskiego.pdf (Praca
Dyplomowa Magisterska Jakub Soczyoski, Politechnika dzka, wrzesieo 2004)
43
44
http://tools.ietf.org/html/draft-ietf-manet-tora-spec-04 (15.02.2010)
57
Protok TORA skonfigurowano do wykonywania trzech gwnych zada:
tworzenie cieek (Route Creation).
utrzymywanie cieek (Route Maintenance).
kasowanie cieek (Route Erasure).
Dziaanie protokou przedstawione jest na rysunku 37 i rysunku 38.
Rysunek 37 - Zasada dziaania protokou TORA
Rysunek 38 - Zasada dziaania protokou TORA
Algorytm tworzenia cieek rozpoczyna si od ustawienia wysokoci wza

docelowego E na 0 oraz pozostaych wzw na warto nieokrelon NULL. Wze
rdowy A generuje i wysya pakiet QRY, w ktrym zapisany jest identyfikator wza
docelowego. Wze, ktrego wysoko ma warto inn od NULL (czyli wze docelowy),
odpowiada na pakiet QRY pakietem UPD (Update), w ktrym zapisuje warto wasn
warto wysokoci. Kady wze odbierajcy pakiet UPD ustawia warto wasnej wysokoci
o jeden wiksz od tej, ktr odczyta z otrzymanego pakietu UPD. W ten sposb zostaje
58
zbudowany niecykliczny graf skierowany DAG (Directed Acyclic Graph). Graf ten suy do
zobrazowania drogi, wzdu ktrej powinny by wysyane dane. 45
45
http://www.spektrumsep.eu/spektrum_07_04-05.pdf (Opublikowano w kwietniu 2007)
59
ROZDZIA V
5. Metryki trasowania dla sieci mesh
5.1. Wstp
Metryki trasowania s wartociami uywanymi przez algorytmy trasowania do
okrelenia, ktra trasa jest lepsza.
Tabele trasowania zawieraj informacje uywane w celu wybrania najlepszej trasy.
Algorytmy trasowania uywaj wielu rnych miar do okrelania najlepszej trasy.
Zaawansowane algorytmy trasowania mog przy selekcji trasy opiera si na wielu miarach,
tworzc z nich miar wypadkow.
Najpopularniejszymi miarami trasowania s:
dugo,
niezawodno,
opnienie,
szeroko pasma,
obcienie,
koszt komunikacji.
Wyznaczanie dugoci jest najczciej uywan miar trasowania. Niektre protokoy

trasowania zezwalaj administratorowi sieci na arbitralne przypisywanie kosztw kademu
czu sieciowemu. W takim wypadku koszt cieki jest sum kosztw zwizanych z kadym
czem skadajcym si na ciek. Dugo rozumiana jest jako liczba przej pakietu przez
urzdzenia intersieciowe (np. routery) od stacji nadawczej do stacji odbiorczej.
Niezawodno, w kontekcie algorytmw trasowania, odnosi si do skutecznoci
przesyania danych (okrelanego liczb utraconych danych). Niektre trasy mog ulega
uszkodzeniom czciej od innych. Trasa trwale uszkodzona, ktra nie dziaa przez wikszy
okres czasu uznawana jest za nieistniejc i nie jest uywana.
60
Opnienie transmisji oznacza czas potrzebny do przesania pakietu od stacji

nadawczej do stacji odbiorczej w sieci. Opnienie zaley od wielu czynnikw, m.in. od
szeroko pasma, jakim dysponuj poredniczce cza sieciowe, obcienia wszystkich
poredniczcych czy oraz fizycznej drogi, ktr musi przepyn informacja. Mona
zauway, e na opnienie skada si wiele rnych zmiennych, dlatego miara ta jest wana i
popularna.
Szeroko pasma odnosi si do dostpnej przepywnoci okrelonej trasy.
Obcienie to stopie zajtoci zasobu sieciowego. Obcienie zaley od wielu
czynnikw, np. stopnia wykorzystania procesora czy liczby pakietw przetwarzanych w
czasie jednej sekundy.
Koszt komunikacji jest wan miar trasowania, przede wszystkim dlatego, e
niektre firmy nie dbaj o wydajno. Nawet wtedy, gdy opnienia s due, przesyaj
pakiety przez wasne linie zamiast korzysta z sieci publicznych, za ktre si paci tylko w
czasie ich uywania. 46
5.1. Rodzaje metryk

W sieciach kratowych do wyznaczania najlepszej trasy przesyu danych mog suy
nastpujce metryki routingu:
a) metryki czy
Expected Transmission Count (ETX)
Expected Transmission Time (ETT)
b) metryki cieek
46
Hop Count
Weighted Cumulative ETT (WCETT)
Metric of Interference and Channel-switching (MIC)
http://itpedia.pl/index.php/Trasowanie_(routing)#Miary_trasowania (05.08.2009)
61
5.1.1. Metryki czy
5.1.1.1. Expected Transmission Count (ETX)

Expected Transmission Count (ETX) jest miar jakoci cieki midzy dwoma
wzami w sieciach bezprzewodowych. Metryka ta jest szeroko stosowana w sieciach
kratowych. ETX jest metryk okrelajc liczb spodziewanych transmisji, koniecznych do
tego, aby dane dotary do nastpnego wza bez bdw. Liczba ta waha si od 1 do
nieskoczonoci. Metryka ETX dla 1 wskazuje doskona ciek dla transmisji danych, a
ETX dla nieskoczonoci reprezentuje zupenie niefunkcjonalne poczenie. 47
Okrelenie wartoci poczenia ETX obrazuje rysunek 39:
Rysunek 39 - Poczenie ETX
Trasowanie ETX jest rwne sumie pocze ETX:
Rysunek 40 - Wyznaczanie metryki ETX48

47
www.cs.ucdavis.edu/~prasant/WIMESH/p6.pdf (06.08.2009)
http://www.net.t-labs.tuberlin.de/teaching/ss09/IR_lecture/pdf/ir09_wireless_04_deployement_experiences_link_metrics.pdf
(06.08.2009)
48
62
Na przykad, jeli metryka ETX przyja liczb 1898 transmisji dla przesania 1024
pakietw bez bdw, to warto metryki ETX wynosi 1898/1024, co daje w przyblieniu
1.85. Ze wzgldu na zmieniajce si charakterystyki medium transmisyjnego, warto ta
moe ulec zmianie.
Ponadto ETX jest izotoniczn metryk routingu. Izotoniczno metryki routingu to
waciwo, ktra powinna zapewni, aby kolejno wag dwch cieek zostaa zachowana,
jeeli wagi te byy wczeniej wyznaczone przez wspln trzeci ciek. Izotoniczno jest
koniecznym i dostatecznym warunkiem metryki routingu, do istnienia skutecznych
algorytmw, ktre potrafi wyznaczy minimaln wag cieki.
Jeeli metryka routingu nie jest izotoniczna, tylko algorytmy ze zoonoci
wykadnicz (bardzo wolne algorytmy, ktrych realizacja w pesymistycznym przypadku jest
niewykonalna nawet dla niewielkich rozmiarw danych) s w stanie znale minimaln wag
cieki.
Izotoniczno chroni przed tworzeniem si ptli, pozwala na prost implementacj
oraz moliwo wyznaczenia minimalnej wagi cieki przy pomocy np. algorytmu Dijkstra.
Niedocigniciem metryki ETX jest to, e nie rozwaa faktu, e inne poczenia mog
mie rne szybkoci przesyania informacji.
5.1.1.2. Expected Transmission Time (ETT)

Expected Transmission Time (ETT) jest rozwiniciem metryki ETX, poniewa bierze
pod uwag rnice w szybkociach przesyania danych. ETT poczenia l jest zdefiniowane,
jako spodziewane trwanie pomylnej transmisji pakietu w poczeniu l. Waga cieki p jest
zdefiniowana jako suma ETT dla wszystkich moliwych pocze wzdu danej cieki.
Zwizek pomidzy ETT i ETX moe zosta wyraony jako:
ETTl ETX l
s
bl
63
gdzie:
bl jest szybkoci przesyania informacji poczenia l
s jest wielkoci przesyanego pakietu

Poniej przykad wyznaczania trasy przy pomocy metryki ETT:
Rysunek 41 - Wybr trasy poprzez metryk ETT
c) Trasa zielona:
ETX = 1,05
ETT 1,05
8000[b]
8,4[b]
0,76[ms]
b
b
11000000 11000
s
s
d) Trasa czerwona:
ETX = 2
ETT 2
8000[b]
16[b]
0,89[ms]
b
b
18000000 18000
s
s
Poprzez wprowadzenie wartoci bl do wagi cieki, metryka ETT bierze pod uwag
wpyw przepustowoci poczenia na wydajno cieki. Podobnie jak ETX, ETT jest
izotoniczna. Wad ETT jest to, e nie bierze pod uwag moliwoci wystpienia kolizji w
sieci. Na przykad ETT moe wybra ciek, ktra uywa tylko jednego kanau, chocia
64
cieka ze zrnicowanymi kanaami powoduje mniej kolizji, wskutek czego jest bardziej
wydajna. 49
5.1.2. Metryki cieek
5.1.2.1. Metryka Hop count

Hop count jest najczciej uywan metryk trasowania w istniejcych protokoach
routingu, takich jak DSR, AODV, DSDV. Hop count jest miar trasowania uywan do
pomiaru odlegoci midzy stacj nadawcz i odbiorcz zliczajc przeskoki. Nastpny
przeskok moe by stacj odbiorcz lub urzdzeniem poredniczcym w wymianie
informacji. Protok wykorzystujcy metryk Hop count wyznacza tras z najmniejsz liczb
przeskokw midzy stacj nadawcz a odbiorcz. Nie bierze jednak pod uwag prdkoci
transmisji i utraty pakietw dla rnych bezprzewodowych pocze. Wskutek tego metryka
Hop count moe okreli ciek o nienajlepszej wydajnoci.
Rysunek 42 - Metryka Hop count
Rysunek 42 pokazuje moliwe dwie cieki przesyu danych midzy wzem C i A.

Metryka Hop count wybierze ciek bezporedni, pomimo, e cieka z dwoma skokami
(CB i BA) jest wydajniejsza.
49
www.cs.ucdavis.edu/~prasant/WIMESH/p6.pdf (06.08.2009)
65
5.1.2.2. Weighted Cumulative ETT (WCETT)

Weighted Cumulative ETT (WCETT) to metryka, ktra bierze pod uwag zarwno
jako poczenia (straty, przepustowo), jak i liczb skokw. Dziki temu moe zosta
osignity kompromis pomidzy opnieniem a przepustowoci.50
WCETT ( p) (1 ) ETTl max X j

l p
1 j k
gdzie:
to ustawiany parametr z zakresu 0 1. Wysze wartoci daj pierwszestwo

ciekom uywajcym wielu kanaw, z kolei nisze wartoci pierwszestwo dla
krtszych cieek,
max X j zlicza maksymalny czas pojawiania si tego samego kanau w danej ciece.
1 j k
Rysunek 43 pokazuje przykad wyznaczania trasy przy pomocy metryki WCETT:
Rysunek 43 - Metryka WCETT
50
www.hindawi.com/journals/wcn/2008/386898.html (2008)
66
cieka
ETT
lp
max X j
1 j k
WCETT
WCETT
( = 0,9)
( = 0,1)
1.
27
22
(1-0,9)*27+(0,9*22)=22,5
(1-0,1)*27+(0,1*22)=26,5
2.
33
22
(1-0,9)*33+(0,9*22)=23,1
(1-0,1)*33+(0,1*22)=31,9
3.
34
20
(1-0,9)*34+(0,9*20)=21,4
(1-0,1)*34+(0,1*20)=32,6
4.
(1-0,9)*8+(0,9*8)=8
(1-0,1)*8+(0,1*8)=8
51
Tabela 8 - Wyznaczanie wartoci metryki WCETT
WCETT ma take ograniczenia. Metryka ta nie rozpatruje bezporednio zakce typu

inter-flow, ale bierze pod uwag zakcenia typu intra-flow.
Inter-flow i intra-flow to dwa gwne typy interferencji wystpujce w sieciach
kratowych.
Rysunek 44 - Interferencja Inter-flow i intra-flow52
51
52
http://www.ecse.rpi.edu/homepages/abouzeid/6962-05/monet22-routing-in-mesh-fang.pdf (12.08.2009)
http://nccur.lib.nccu.edu.tw/bitstream/140.119/32696/6/301306.pdf (16.02.2010)
67
Interferencja inter-flow to zakcenia spowodowane przez inne strumienie, ktre

operuj na tym samym kanale i rywalizuj o medium transmisyjne. Kady strumie uywa
rnych tras z licznymi poczeniami. Jeeli jedno lub wicej pocze znajduj si w
rnych strumieniach, rywalizujcych ze sob domen, strumienie te dowiadczaj tej wanie
interferencji. Zjawisko to jest trudniejsze do kontroli ni interferencja intra-flow ze wzgldu
na zaangaowanie wielu strumieni i tras.
53
Rysunek 45 - Interferencja Inter-flow
Interferencja intra-flow wystpuje, kiedy wzy dwch lub wicej pocze dla
pojedynczej cieki lub poczenia dziaaj na tym samym kanale. Interferencja Intra-flow
moe zosta zredukowana poprzez zwikszenie rnorodnoci kanaw wybierajc
niepokrywajce si kanay dla ssiednich przeskokw cieki. Interferencja ta nie jest
ograniczona tylko do ssiednich pocze, poniewa zasig interferencji wza jest typowo
wikszy ni pojedynczy przeskok. 54
53
54
www.cs.uiuc.edu/class/fa07/cs598jh/presentation/mobicom06-lim.ppt (16.02.2010)
http://cst.mi.fu-berlin.de/teaching/SS08/19554-S-TI/reports/Ende_MAC_aware_Routing.pdf (17.02.2010)
68
Rysunek 46 - Interferencja Intra-flow55
WCETT moe wyznacza trasy przez gste obszary sieci (gdzie jest duo wzw na
maym obszarze) w ktrych przecienie jest bardzo prawdopodobne. To moe doprowadzi
do sytuacji, gdzie niektre wzy w ogle nie s w stanie si komunikowa.
Rysunek 47 obrazuje ograniczenia i ich konsekwencje przy wyznaczaniu trasy przy
pomocy metryki WCETT:
Rysunek 47 - Wyznaczanie trasy przy pomocy metryki WCETT
55
www.cs.uiuc.edu/class/fa07/cs598jh/presentation/mobicom06-lim.ppt (16.02.2010)
69
Dla kadego poczenia mamy podane dwie wartoci, ETT i numer kanau, zakadajc,
e warto wynosi 0,5. Minimalna waga cieki z S1 do T moe by uzyskana poprzez tras
S1BT.
Z powodu braku waciwoci izotonicznoci, gdzie wze S1 uywa algorytmu
Dijkstra obliczajcego cieki dostpu do wza T, niepoprawnie wybiera ciek
S1S2CDT jako minimaln wag cieki jak to jest pokazane na powyszym
rysunku. Dzieje si tak poniewa, kiedy dziaa algorytm Dijkstra dla wza S1, minimalna
waga cieki z wza S1 do wza B jest znajdowana jako S1AB, gdy cieka S1AB
ma t sam warto max X j , lecz mniejsz warto ETT ni bezporednie poczenie S1B.
1 j k
W zwizku z tym cieka S1B jest wyeliminowana z algorytmu Dijkstra w

kolejnych rozwizaniach, pomimo e cieka S1ABT ma wiksz wag ni S1BT.
To nieprawidowe pocztkowe odrzucenie poczenia S1B powoduje bd w znalezieniu
minimalnej wagi cieki S1BT z wza S1 do T.
Jeeli uywany jest protok bazujcy na WCETT, nieprawidowa minimalna waga
cieki pomidzy wzami S1 a T moe spowodowa ptl. Kiedy wze S2 oblicza swoj
ciek do T, algorytm poprawnie wskazuje na S2S1BT jako minimaln wag cieki.
Odkd S1 ma nieprawidow minimaln wag cieki, aden pakiet przeznaczony dla wza T
nie zostanie przekazany przez S1S2. S2 wyle pakiet z powrotem do S1. Od tego momentu
zostaje utworzona ptla pomidzy wzami S1 i S2.
Poniewa metryka WCETT nie jest izotoniczna, nie ma adnego skutecznego
algorytmu ze zoonoci wielomianu do obliczenia minimalnej wagi cieki. Ponadto nieizotoniczno metryki WCETT czyni j nieuyteczn w routingu typu link-state. Do
zapewnienia wyznaczania cieki wolnej od ptli, metryk WCETT mona uy tylko w ondemand routing, source routing takim jak LQSR lub distance-vector routing. 56
56
www.cs.ucdavis.edu/~prasant/WIMESH/p6.pdf
70
5.1.2.3. Metric of Interference and Channel-switching (MIC)

MIC to metryka, ktra ulepsza dziaanie WCETT, poprzez rozwizanie jej nieizotonicznoci i niezdolnoci wychwytywania kolizji. Metryk MIC dla cieki p moemy
zdefiniowa jako:
MIC ( p)
1
IRU ij nodeiCSC
i
N min( ETT ) link ij p
p
gdzie:
N jest liczb wszystkich wzw w sieci,
min(ETT) jest najmniejsz wartoci ETT w sieci, ktra moe by okrelona na

podstawie najniszej prdkoci transmisji danych w kartach radiowych.
Dwa komponenty metryki MIC, IRU (Interface-aware Resource Usage) i CSC
(Channel Switching Cost), moemy zdefiniowa jako:

IRU ij (c) ETTij (c) N i (c) N j (c)
w1 if CH ( prev(i )) CH (i )
CSCi
w2 if CH ( prev(i )) CH (i ),
0 w1 w2,
gdzie:
N i (c) N j (c) jest to liczba wzw, na ktre ma wpyw transmisja pomidzy
wzem i oraz wzem j na kanale c.
CH(i) reprezentuje kana wyznaczany dla wza transmitujcego,
prev(i) reprezentuje poprzedni skok wza i wzdu cieki p.
Relacja w2 w1 oddaje rzeczywisto, w ktrej uycie tego samego kanau w wle i oraz
prev(i) narzuca wyszy koszt ni uycie innych kanaw.
Komponent IRUij(c) to sumaryczny czas zajtoci medium u wszystkich ssiadw
wzw i i j, spowodowanej transmisj midzy wzami i i j na kanale c.
71
Wyznaczajc minimaln wag cieki wzgldem IRU, oglne obcienie w sieci jest
redukowane, a wydajno sieci okrelana przez opnienia i przepustowo cza jest
poprawiona.
Rysunek 48 - Interference-aware routing
Rysunek 48 to prosty przykad, w jaki sposb IRU moe polepszy wydajno w sieci.
Zakadajc, e ETTAD jest nieznacznie mniejsze ni ETTAB, uywajc metryki ETT, wze A
bdzie wyznacza tras do wza C przez wze D. Jednak gdy pomidzy wzami D i E
dochodzi do interferencji, wze A wybierze tras ABC eliminujc niepodane relacje
pomidzy wzami E i D.
CSC (Channel Switching Cost) bierze pod uwag zakcenia, porwnujc aktualne i
poprzednie cza na ciece. Jeeli aktualne poczenie uyje tego samego kanau jak
poprzednie, wtedy CSC poprzedniego poczenia bdzie oznaczony wysz wartoci.
Rysunek 49 - Nie-izotonicznod metryki MIC
Warto zwrci uwag na to, e metryka MIC nie jest izotoniczna, jeeli jest uyta
bezporednio jak to jest przedstawione na rysunku 49. W przykadzie tym, zakadajc, e
poczenie a ma nieznacznie mniejszy IRU ni poczenie b, wagi pocze a i b speniaj
warunek MIC(a) < MIC(b). Jednak dodanie poczenia c do cieki a wprowadza wyszy
72
koszt, ni dodanie tego poczenia do cieki b, co jest spowodowane ponownym uyciem

kanau 1. 57
5.2. Podsumowanie
Aby podsumowa opisane metryki trasowania dla sieci kratowych, warto przyjrze si
ich cechom charakterystycznym oraz skadnikom, ktre brane s pod uwag przy
wyznaczaniu minimalnej wagi cieki.
Metryki cieek
Metryki czy
Hop count
WCETT
MIC
ETX
ETT
Liczba skokw
Porednio
Porednio
Nie dotyczy
Nie dotyczy
Przepustowo poczenia
Jako poczenia
Rnorodno kanaw
Nie dotyczy
Nie dotyczy
Tabela 9 - Skadniki mertyk trasowania
Metryka Hop count ignoruje takie parametry jak zakcenia i jako poczenia,
doprowadzajc tym samym do ograniczonej wydajnoci w bezprzewodowych sieciach
kratowych. Ze wzgldu na swoj prostot, metryka Hop count nie wymaga adnej
zewntrznej informacji, posiada wysoki stopie ruchliwoci (ang. Agility - umiejtno
szybkiego i skutecznego reagowania na zmiany w topologii sieci lub obcienia ) i jest
izotoniczna.
Metryka ETX rozwaa jako poczenia. Nie jest jednak zbyt ruchliw metryk.
Ponadto metryka ETX nie rozwaa przepustowoci oraz obcienia poczenia i dlatego nie
moe zrwnoway obcienia (ang. Load balancing - zdolno metryki do rwnowaenia
obcienia, co moe prowadzi do odpowiedniego rozdzielenia zasobw sieciowych. Metryka
bez tej zdolnoci moe usiowa zmaksymalizowa przepustowo dla pojedynczej cieki,
ktra moe by ustalona bez wzgldu na ogln wydajno sieci).
57
http://www.cse.yorku.ca/course_archive/2006-07/F/6590/Papers/yang2.pdf (12.08.2009)
73
Metryka ETT rozbudowuje ETX o uwzgldnianie przepustowoci poczenia. W

momencie braku zakce typu intra-flow, ETT do dobrze okrela jako poczenia.
Poniewa ETT nie mierzy bezporednio zakce typu intra-flow, to jest nieodpowiednia dla
sieci mesh typu multi-radio.
Metryka WCETT zachowuje wiele cech metryki ETT. Ponadto szczeglnie rozpatruje
zakcenia intra-flow. Poprzez sprzyjanie ciekom z du rnorodnoci kanaw, WCETT
usiuje zwiksza przepustowo. Jednym z ogranicze metryki WCETT jest niewraliwo
na zakcenia inter-flow.
Metryka MIC prbuje przezwyciy ograniczenia WCETT poprzez bezporednie
rozwaanie zakce intra-flow i inter-flow.
Tabela 10 pokazuje wystpowanie podstawowych cech charakterystycznych dla
poszczeglnych metryk trasowania w sieciach kratowych:
Metryki cieek
Hop count WCETT
Metryki czy
MIC
ETX
ETT
Zakcenia Intra-flow
Zakcenia Inter-flow
Rwnowaenie obcienia
Ruchliwod
Izotonicznod
Stabilnod*
58
Tabela 10 - Charakterystyka metryk trasowania
*) Niestae wagi cieki mog by bardzo szkodliwe dla wydajnoci kadej sieci.
Czste zmiany mog stworzy du liczb informacji o aktualizacjach. Mog take zakci
normaln prac sieci, poniewa protokoy routingu mog nie poradzi sobie z czstymi
aktualizacjami tras. Stabilno wag cieki jest okrelana poprzez te wasnoci, ktre s brane
pod uwag przez metryki trasowania, takie jak wraliwo na przecienia lub zalenoci
zwizane z topologi.
58
http://nicta.com.au/__data/assets/pdf_file/0020/15653/Routing_Metrics_for_MultiRadio_Wireless_Mesh_Networks.pdf (20.08.2009)
74
ROZDZIA VI
6. Analiza efektywnoci pracy sieci mesh na podstawie symulatora

NCTUns 6.0
6.1. Wstp
NCTUnc jest wysokiej wydajnoci i dokadnoci symulatorem i emulatorem zdolnym

do symulowania rnych protokow uywanych zarwno w sieciach kablowych jak
bezprzewodowych.
Symulator NCTUns posiada wiele przydatnych cech:
a) atwe uycie jako emulator
b) wspiera symulacje duych sieci
c) wspiera cis integracj emulatora i symulatora
d) wspiera autentyczny protok Linux TCP/IP do generowania symulacyjnych
rezultatw o wysokiej dokadnoci
e) moe przeprowadza autentyczne aplikacje UNIX do symulowania wzw bez
adnych przeksztace. Symulowany host moe mie uruchomione programy np. P2P
BitTorent lub programy JAVA.
f) moe obsugiwa kad autentyczn konfiguracj sieciow i monitoring narzdzi na
przykad: route, ifconfig, netstat, tcpdump, traceroute
g) ustawienia i uytkowanie symulowanej sieci i aplikacji s dokadnie takie same jak w
autentychnych sieciach IP.
h) symuluje wiele wanych sieci np: IEEE 802.11(b) wireless LANs, mobile ad hoc,
GPRS, optical networks, IEEE 802.11(b) dual-radio wireless mesh networks, IEEE
802.11(e) QoS wireless LANs, IEEE 802.16(d) WiMAX wireless networks, DVBRCS satellite networks, IEEE 802.16(e) mobile WiMAX networks, IEEE
802.11(p)/1609 WAVE wireless vehicular networks, IEEE 802.16(j)
i) symuluje wiele wanych protokow np: IEEE 802.3 CSMA/CD MAC, IEEE 802.11
(b) CSMA/CA MAC, IEEE 802.11(e) QoS MAC, IEEE 802.11(b) wireless mesh
network routing protocol, IEEE 802.16(d)(e)( j) WiMAX wireless MAC and PHY,
75
DVB-RCS satellite MAC and PHY, learning bridge protocol, spanning tree protocol,
IP, Mobile IP, Diffserv (QoS), RIP, OSPF, UDP, TCP, RTP/RTCP/SDP, HTTP, FTP,
Telnet, BitTorrent
j) dostarcza zintegrowane i profesjonalne rodowisko GUI
k) silnik symulatora ma architektur otwartego systemu i jest otwartym rdem
6.2. Zaoenia
Przedmiotem analizy jest sie MESH dziaajca w technologii WiFi (802.11 b), w
ktrej nastpuje poczenie typu peer-to-peer pomidzy dwoma wzami, gdzie wze A
wysya dane do wza B. Analiza efektywnoci sieci MESH zostaa przeprowadzona na
wykresw dla wza B odbierajcego dane obejmujcych
podstawie wygenerowanych
przepywno pakietw przychodzcych i cakowity ruch przychodzcy.

Podstawowe parametry sieci:
czstotliwo
2,4 GHz
tryb pracy
802.11b
kana
przepustowo
11 Mb/s
Analiza zostaa przeprowadzona na podstawie uzyskanych wynikw ze scenariuszy

sieci, uwzgldniajcych nastpujce zaoenia:
1) Protokoy rutingu
a. AODV
b. DSDV
c. DSR
2) Mobilno wza wysyajcego dane
a. stacjonarny
b. 14 m/s (50 km/h)
c. 25 m/s (90 km/h)
76
3) Wielko sieci
a) struktura liniowa
a. sieci od 2 do 12 wzw poredniczcych
b) struktura kraty:
a. maa sie 5x5 wzw
b. dua sie - 8x8 wzw
c) struktura losowa
a. sie maa 25 wzw
4) Gsto sieci
Odlego midzy wzami wynosi 200 metrw (poszczeglne wzy obejmuj swoim
zasigiem tylko ssiednie wzy). Dotyczy to sieci o strukturze liniowej i kratowej. Dla sieci
o strukturze losowej (25 wzw) obszar zajmuje powierzchni 800x800 metrw.
5) Struktura wzw
a. liniowa
Wze nadawczy stacjonarny
Wze
odbiorczy
Wze
nadawczy
Wze nadawczy mobilny
Tabela 11 - Struktura liniowa wzw w scenariuszach przeprowadzonych symulacji
77
b. kratowa
Wze
nadawczy
Wze
odbiorczy
Tabela 12 - Struktura kratowa wzw w scenariuszach przeprowadzonych symulacji
c. losowa
Wze
nadawczy
Wze
odbiorczy
Tabela 13 - Struktura losowa wzw w scenariuszach przeprowadzonych symulacji
78
6.3. Analiza wynikw
Zaoeniem przeprowadzonych symulacji byo wykazanie efektywnoci protokow

sieciowych AODV, DSDV i DSR dla przesyania danych pomidzy wzem nadawczym i
odbiorczym. Analiza uzyskanych wynikw ma za zadanie pokaza sposb dziaania
protokow, jak wyznaczane s cieki do wza docelowego i wpyw wyboru cieki na
poziom przepywnoci pakietw dla rnych scenariuszy sieci.
Do przeprowadzenia symulacji przesyania danych posuono si narzdziami STG i
RTG, ktre pozwalaj na okrelenie transferu pomidzy poszczeglnymi wzami
sieciowymi. Przez cay czas trwania symulacji pomidzy wzem nadawczym i odbiorczym
przesyane s 1000-bajtowe datagramy UDP ograniczone przepustowoci cza 11 Mb/s.
Czas trwania poszczeglnych symulacji bya uzaleniona od stopnia mobilnoci
wzw w sieci. Przyjto, e dla sieci o niezmiennej strukturze, symulacje trway 50 sekund.
W przypadku sieci mobilnych, czas ten zostaje wyduony w zalenoci od wielkoci sieci i
stopnia mobilnoci wzw tak, aby wze mobilny by w stanie przeby okrelon tras w
caoci.
6.3.1. Struktura sieci - liniowa
Przeprowadzenie symulacji dla sieci o strukturze liniowej miao na celu wykazanie

wpywu liczby wzw poredniczcych na ich wydajno.
DSDV
AODV
DSR
2 wzy poredniczce
79
4 wzy poredniczce
8 wzw poredniczcych
12 wzw poredniczcych
Tabela 14 - Przepywnod danych dla sieci o niezmiennej strukturze liniowej dla poszczeglnych protokow w zalenoci
od liczby wzw poredniczcych
Wykresy w tabeli 14 pokazuj, e w czasie, gdy protok DSDV rozpoznaje stan sieci,
datagramy, ktre nie docieraj do wza docelowego s tracone. Protok DSDV uznaje e
zawsze wie wszystko o sieci, czyli jeli nie ma trasy w okrelone miejsce, to ono nie istnieje
odrzuca wic pakiety adresowane w takie miejsce od razu. Std bior si straty w okresie,
kiedy protok taki jeszcze uczy si sieci. Taki czas uczenia si to tzw. czas kowergencji.
Z kolei w protokoach AODV i DSR problem ten nie istnieje. Wie si to z tym, i protok
DSDV jest protokoem praoaktywnym, czyli dane o sieci zbierane s stale i s w stanie na tej
podstawie wyznaczy tras byskawicznie, ale samo zebranie penej informacji zajmuje
chwil czasu. Protokoy AODV i DSR s protokoami reaktywnymi, czyli zaczynaj
wyznacza tras gdy pojawia si zapotrzebowanie, i staraj si to robi szybko.
Przeprowadzono take symulacj dla protokou DSDV, gdzie transmisja danych
zaczynaa si w 5 sekundzie od jej rozpoczcia. Okazao si, e protok zdoa zebra dane o
sieci w czasie przed rozpoczciem transmisji. Tabela 15 pokazuje, e pakiety docieraj do
wza docelowego od momentu rozpoczcia nadawania.
80
DSDV
Tabela 15 Wykres przepywnoci danych dla sieci o niezmiennej strukturze liniowej dla protokou DSDV i transmisji
rozpocztej w 5 sekundzie symulacji
Szybko
przesyania
danych
zdecydowanie
zaley
od
liczby
wzw
poredniczcych. Im mniejsza liczba wzw poredniczcych, tym wyszy transfer

przesyanych danych. Przeprowadzone symulacje pokazuj zmian wartoci przepywnoci
danych dla rnej liczby wzw poredniczcych i wahaj si w przedziale od ok. 100 do
250 KB/s (Tabela 14), a cakowity ruch przychodzcy od ok. 250 do 750 KB/s.
DSDV
AODV
DSR
2 wzy poredniczce
12 wzw poredniczcych
Tabela 16 - Rnice w cakowitym ruchu przychodzcym dla sieci o niezmiennej strukturze liniowej dla poszczeglnych
protokow w zalenoci od liczby wzw poredzniczcych
Wykresy w tabeli 16 pokazuj cakowity ruch przychodzcy dla wza odbiorczego

odbierany przez warstw fizyczn, zawierajcy - oprcz rzeczywistej przepywnoci - dane,
81
ktre zostay odrzucone przez warstwy wysze, dlatego jego warto jest nawet 3-krotnie
wiksza.
Protokoy AODV i DSR wykazuj zblione wartoci przepywnoci danych, a transfer
jest stabilny. Wyjtkiem jest protok DSDV, dla ktrego transfer jest bardzo niestabilny dla
wikszej liczby wzw poredniczcych. W trakcie przeprowadzania symulacji, czsto
dochodzio do wstrzymania transmisji midzy poszczeglnymi wzami poredniczcymi.
Spowodowane jest to zjawiskiem ukrytej stacji.
Rysunek 50 - Zjawisko ukrytej stacji
Rysunek 50 pokazuje zjawisko ukrytej stacji, gdzie wze C znajduje si poza

zasigiem odbioru sygnau z nadajcego wza A, a wic nie wykrywa transmisji pomidzy
wzem A i B. Wze C przyjmuje bdnie, e cze jest wolne i rozpoczyna transmisj
informacji routingowych do wza B. Transmisja ta powoduje w wle B kolizje z danymi z
wza A. Wze B nie otrzymujc informacji routingowych od wza C uznaje go za
niedostpny, a trasy nieaktualne, co w przypadku sieci o strukturze liniowej, gdzie brak jest
moliwoci wyznaczenia alternatywnej trasy, powoduje przerwanie transmisji danych do
czasu, kiedy wze B bdzie w stanie ponownie odebra informacje routingowe od wza C.
Zmiany
szybkoci przesyania
danych
take
dobrze
widoczne
po
przeprowadzonych symulacjach dla sieci o zmiennej strukturze (Tabela 17).
82
DSDV
AODV
DSR
14 m/s
25 m/s
Tabela 17 - Przepywnod danych dla sieci o zmiennej strukturze liniowej dla poszczeglnych protokow w zalenoci od
stopnia mobilnoci wzw
Zmiany w strukturze polegay na przemieszczaniu si wza nadawczego w kierunku

wza odbiorczego, zaczynajc od 12 wzw poredniczcych, a koczc na 1. W zalenoci
od prdkoci wza (14 m/s, 25 m/s) symulacje trwaj odpowiednio 160 oraz 100 sekund.
Wykresy odwzorowuj zmiany szybkoci przesyania danych dla poszczeglnej liczby
wzw poredniczcych, jakie mona byo zaobserwowa w sieciach o niezmieniajcej si
strukturze. Szybko przesyania danych wzrasta w miar zbliania si do wza odbiorczego,
a tym samym malejcej liczbie wzw poredniczcych,.
Widoczne gwatowne spadki na wykresach spowodowane s zerwaniem poczenia z
dotychczasowym wzem poredniczcym i poczeniem si z kolejnym, bdcym w danym
momencie w zasigu. Zjawisko to szczeglnie widoczne jest w przypadku protokow AODV
i DSR.
83
AODV
DSR
Tabela 18 - Przepywnod danych dla sieci o zmiennej strukturze liniowej dla protokow AODV i DSR z mobilnym wzem
nadawczym
Dla protokow AODV i DSR przeczenie i rozpoczcie wyszukiwania nowej trasy

nastpuje stosunkowo rzadko, dopiero w momencie zerwania cznoci z aktualnie uywanym
najbliszym ssiadem na ciece. W efekcie mamy rzadkie przeczenia, ale przerwy w
cznoci trwaj dugo.
Rysunek 51a Zerwanie i wznowienie poczenia pomidzy wzem mobilnym a poszczeglnymi wzami
poredniczcymi dla protokow AODV i DSR
Rysunek 50a pokazuje wze mobilny, ktry w najbliszym otoczeniu posiada wze
nr 3, jednak zasig sygnau pozwala na utrzymanie cznoci z wzem nr 2. Po chwili
poczenie zostaje jednak zerwane (gwatowny spadek na wykresie Tabela 18) na ok. 3
sekundy.
Rysunek 51b Zerwanie i wznowienie poczenia pomidzy wzem mobilnym a poszczeglnymi wzami
poredniczcymi dla protokow AODV i DSR
W tym momencie wze mobilny znajduje si w zasigu wza nr 3 i nr 4. czy si

jednak z wzem nr 4, co jest spowodowane wyborem krtszej cieki.
84
Dla protokou DSDV przerwania w poczeniu nastpuj bez wzgldu na pooenie

wza mobilnego pomidzy wzami poredniczcymi. Przerwy w poczeniu s
zdecydowanie dusze ni w przypadku pozostaych protokow.
DSDV
Tabela 19 Przerwania w poczeniu w sieci o zmiennej strukturze liniowej dla protokou DSDV z mobilnym wzem
nadawczym
Sytuacja stabilizuje si w momencie niewielkiej liczby wzw poredniczcych, a

szybko przesyania danych znaczco wzrasta.
6.3.2. Struktura sieci - kratowa
Przeprowadzenie symulacji dla sieci o strukturze kratowej pozwolio na obserwacj

zachowania si poszczeglnych protokow w sytuacji, kiedy istnieje moliwo przesyania
informacji pomidzy wzem nadawczym i odbiorczym rnymi ciekami, co nie byo
moliwe w przypadku sieci o strukturze liniowej.
W przypadku protokow AODV i DSR istnieje moliwo wyznaczenia cieki
pomidzy wzem nadawczym i odbiorczym. Jednak dla protokou DSDV nie mona
jednoznacznie okreli cieki od wza nadawczego do odbiorczego. Zmienia si ona
nieustannie.
85
AODV
DSR
Sie maa 5x5 wzw
Tabela 20 Wybr cieki dla sieci maej o niezmiennej strukturze liniowej dla protokou AODV i DSR
Dla sieci o niezmiennej strukturze, protokoy AODV i DSR wyznaczaj ciek o

najmniejszej liczbie przeskokw. Dla sieci maej jest to 7 wzw poredniczcych, dla duej
13 wzw.
AODV
DSR
Sie dua 8x8 wzw
Tabela 21 Wybr cieki dla sieci duej o niezmiennej strukturze liniowej dla protokou AODV i DSR
Wartoci przepywnoci danych dla cieki z t sam liczb wzw poredniczcych

dla sieci liniowej i kratowej zbytnio nie odbiegaj od siebie. Dowodzi to, e na przepywno
nie ma wikszego wpywu liczba wzw w sieci, tylko liczba wzw poredniczcych w
przepywie informacji, o ile te dodatkowe wzy nie transmituj.
86
AODV
Sie liniowa 8 wzw
poredniczcych
Sie kratowa 5x5 wzw

(7 wzw poredniczcych)
Tabela 22 Porwnanie przepywnoci danych dla sieci o strukturze kratowej i liniowej dla protokou AODV
Symulacje przeprowadzone dla sieci o zmiennej strukturze kratowej, tak jak w

przypadku sieci o strukturze liniowej, pokazuj zmiany wartoci przepywnoci danych pod
wzgldem liczby wzw poredniczcych (Tabela 23).
AODV
DSR
Tabela 23 Przepywnod danych dla duej sieci kratowej o prdkoci wza mobilnego 14 m/s
Widoczne gwatowne spadki przepywnoci danych dla protokow AODV i DSR s

wynikiem zmiany cieki pomidzy wzem nadawczym i odbiorczym. Tabela 24 obrazuje
tras wza nadawczego w sieci i wpywu jego pooenia na wyznaczanie cieek do wza
odbiorczego.
87
AODV
DSR
Tabela 24 Wpyw mobilnoci wza nadawczego na wyznaczanie cieek do wza odbiorczego dla duej sieci kratowej
Linia przerywana oznacza tras wza mobilnego. Poszczeglne jej kolory obrazuj
fragmenty trasy, dla ktrych aktywna bya dana cieka oznaczona cigymi liniami midzy
wzami sieci o tym samym kolorze. Oznaczone punkty odwzorowuj zerwanie poczenia z
wzem mobilnym na czas ok. 3 sekund, celem wyznaczenia nowej cieki i poczenie si z
kolejnym wzem, co widoczne jest jako spadki na wykresach przepywnoci (Tabela 23).
Obydwa protokoy wyznaczaj trasy z najmniejsz liczb przeskokw. Wyjtkiem jest
sytuacja D dla protokou AODV, kiedy wybrana cieka nie miaa najmniejszej liczby
przeskokw. Jednak po krtkim czasie trasa zostaa skorygowana (sytuacja E). Zmiana ta
nastpia pynnie.
W przypadku sieci o strukturze kratowej nastpiy widoczne zmiany dla protokou
DSDV. Protok ten w sieci o strukturze liniowej wyrnia si niestabilnoci i czstym
przerywaniem transmisji danych. W przypadku sieci maych o strukturze kratowej zdolno
przesyania informacji znacznie si poprawia. Nie wystpuj nage i czste przerwy w
poczeniu. Dodatkowo DSDV wyrnia si wrd protokow pynnoci zmiany poczenia
midzy wzami. Protok DSDV jest protokoem proaktywnym, co oznacza, e przy
przeczeniu wszystkie wzy maj gotow tras i nie musz jej ustala. Tabela 25
przedstawia wykresy dla protokou DSDV, na ktrych brak jest gwatownych spadkw
88
sugerujcych utrat poczenia. Cigo poczenia zachowana jest przez cay czas trwania
symulacji.
DSDV
Sie kratowa 5x5 wzw o niezmiennej Sie kratowa 5x5 wzw z mobilnym
strukturze
wzem nadawczym
Tabela 25 Przepywnod danych w maych sieciach kratowych dla protokou DSDV o niezmiennej strukturze i mobilnym
wle nadawczym
Znaczna poprawa wynikw pomidzy sieciami o strukturze liniowej i kratowej wie

si z moliwoci wyznaczania wikszej liczby cieek do wza odbiorczego w przypadku
sieci kratowej, co zwiksza wydajno tego protokou.
Jednak waciwoci protokou DSDV znajduj swoje odwzorowanie w praktyce.
Symulacje przeprowadzone na sieciach duych wskazuj na spadek wydajnoci tego
protokou.
DSDV
Sie kratowa 8x8 wzw o
niezmiennej strukturze
Sie kratowa 8x8 wzw z mobilnym

wzem nadawczym
Tabela 26 Przepywnod danych w duych sieciach kratowych dla protokou DSDV o niezmiennej strukturze i mobilnym
wle nadawczym
89
Tabela 26 przedstawia wykresy, na ktrych wida gwatowne spadki przepywnoci

danych. Wykres z mobilnym wzem nadawczym potwierdza regu dla tego protokou, i
niewielka liczba wzw poredniczcych pozytywnie wpywa na wydajno sieci.
6.3.3. Struktura sieci losowa
Aby sprawdzi zachowanie si poszczeglnych protokow w sytuacji, gdy odlegoci

pomidzy wzami sieci s nieregularne, przeprowadzone zostay symulacje dla sieci o
strukturze losowej. Badania wykazay, e pomimo losowego rozmieszczenia wzw, badane
protokoy sprawnie radziy sobie z wyznaczaniem cieek, co przeoyo si na efektywne
przesyanie danych.
AODV
DSR
Tabela 27 Przepywnod danych i wybr cieki w sieciach o niezmiennej strukturze losowej dla protokow AODV i
DSR
90
Dla protokow AODV i DSR sytuacja jest podobna jak dla sieci o strukturze
kratowej. Moliwe jest okrelenie cieki docelowej, ktra nie zmienia si przez cay czas
trwania symulacji (Tabela 27). cieka zostaje wybierana z moliwie najmniejsz liczb
przeskokw, przy czym kolejny przeskok nastpuje do wza bardziej oddalonego, z ktrym
moliwe jest ustanowienie poczenia, a nie z wzem znajdujcym si w najbliszym
ssiedztwie, co skraca drog do wza odbiorczego.
Dla protokou DSDV nie mona jednoznacznie okreli cieki od wza nadawczego
do docelowego. Zmienia si ona nieustannie, jednak wydajno nie odbiega znacznie od
wydajnoci protokow AODV i DSR (Tabela 28).
DSDV
Tabela 28 Przepywnod danych w sieciach o niezmiennej strukturze losowej dla protokou DSDV
Omawiane protokoy wykazuj si take wydajnoci i stabilnoci przesyanych

danych w sieciach o zmiennej strukturze losowej. Tabela 29 pokazuje wybr optymalnych
cieek przez protokoy AODV i DSR. Nieregularne rozmieszczenie wzw nie wpyno
negatywnie na wydajno sieci, wrcz przeciwnie, protokoy wykorzystay do maksimum
moliwo korzystania z obranej cieki, eliminujc potrzeb jej czstej zmiany, co
ograniczyo liczb przerw w transmisji danych. W miar zbliania si wza nadawczego do
odbiorczego transfer danych wzrasta.
91
AODV
DSR
Tabela 29 Przepywnod danych i wybr cieki w sieciach o strukturze losowej i mobilnym wle nadawczym dla
protokow AODV i DSR
Take protok DSDV radzi sobie z sieciami o nieregularnej strukturze. Wartoci

przepywnoci danych porwnywalne s z wartociami dla AODV i DSR. Dodatkowo przy
protokole DSDV nie wystpuj przerwy w transmisji danych, ale przeczenie nastpuje
czciej. Wze wyznacza lepsz ciek nie w momencie kiedy stara przestaje by uyteczna
(ju nie dziaa), ale kiedy pojawi si nowa lepsza. Przez to przeczenia (oraz zwizane z
nimi zakcenia cznoci) s czstsze, ale bardzo krtkie.
92
DSDV
Tabela 30 Przepywnod danych w sieciach o strukturze losowej i mobilnym wle nadawczym dla protokou DSDV
6.4. Wnioski
Z przeprowadzonej analizy symulacji wynika, e najwikszy wpyw na przepywno

danych ma liczba wzw poredniczcych w przekazywaniu informacji pomidzy wzem
nadawczym i odbiorczym. W miar zmniejszania si liczby wzw, szybko przesyania
danych wzrasta.
W przypadku sieci o strukturze liniowej najlepsze wyniki osigaj protokoy AODV i
DSR, dla ktrych przepywno jest najbardziej stabilna. Protok DSDV wykazuje
niestabilno szczeglnie dla wikszej liczby wzw poredniczcych, a poczenie zostaje
wielokrotnie tracone. Dodatkowo natychmiastowe rozpoczcie przesyania danych zwizane
jest ze strat pakietw, gdy protok DSDV w tym czasie rozpoznaje stan sieci.
Zmieniajca si struktura sieci nie wpywa znaczco na przepywno danych. Jednak
wraz ze zmian cieki, pojawiaj si przerwy w transmisji, spowodowane zerwaniem
poczenia z dotychczasowym wzem i czeniem si z kolejnym. Szczeglnie uwidocznione
jest to dla protokow AODV i DSR.
Sieci o strukturze kratowej nie zmieniaj wydajnoci w przypadku protokow AODV
i DSDV. Mona dokadnie okreli wybr cieki, ktra wykorzystywana jest moliwie
najduej, bez potrzeby jej zmiany. Protokoy te wyznaczaj optymalne cieki, z moliwie
najmniejsz liczb przeskokw. Dla protokou DSDV nie mona jednoznacznie okreli
93
cieki od wza nadawczego do odbiorczego. Zmienia si ona nieustannie, jednak wydajno

nie odbiega znacznie od wydajnoci protokow AODV i DSR szczeglnie w przypadku
maych sieci. Rnic wida w sytuacjach czenia si z innym wzem sieci. Protokoy
AODV i DSR przerywaj transmisj, z kolei dla protokou DSDV zmiany te nastpuj
pynnie. Jednak wraz ze wzrostem liczby wzw w sieci, wydajno sieci dla protokou
DSDV maleje.
Sieci o strukturze losowej uwydatniaj kolejne cechy protokow. Nieuregulowana
struktura wzw i rne odlegoci midzy nimi potwierdzaj, e wyznaczane s cieki
optymalne. cieka zostaje wyznaczana z moliwie najmniejsz liczb przeskokw, przy
czym kolejny przeskok nastpuje do wza bardziej oddalonego, z ktrym moliwe jest
ustanowienie poczenia, a nie z wzem znajdujcym si w najbliszym ssiedztwie, co
skraca drog do wza odbiorczego.
Przeprowadzona analiza dowodzi tego, e protokoy reaktywne AODV i DSR s
lepszym rozwizaniem, szczeglnie dla sieci z du liczb wzw. Brak jest potrzeby
utrzymywania tablic routingu co znacznie odcia urzdzenia. Protokoy te dobrze si skaluj
w duych sieciach, co wynika z braku potrzeby przechowywania duej iloci informacji, tym
wikszej im wiksza jest sie. Z drugiej strony trasy nie s dostpne dopki nie zakoczy si
proces poszukiwania drogi. To wprowadza opnienie do sieci. Dodatkowo, jako
poczenia nie jest znana wczeniej. Zostaje okrelona podczas wykrywania drogi i musi by
stale monitorowana przez wzy poredniczce.
Protok DSDV jest raczej rozwizaniem dla sieci z niewielk liczb wzw oraz
gdzie istnieje moliwo wyboru kilku tras, jak w przypadku struktury kratowej lub losowej.
W sieciach o strukturze liniowej, gdzie do wza docelowego prowadzi tylko jedna cieka,
protok ten nie zdaje egzaminu. Do zalet protokow proaktywnych naley to, e w
momencie wyboru trasy dla pakietu, droga dla niego jest ju wyznaczona. Protok nie
generuje opnie, co moe mie zastosowanie przy przesyaniu wraliwych na opnienia
danych, do ktrych nale np. strumienie wideo. Jednak to podejcie sprawdzi si raczej w
topologiach statycznych. Natomiast nie skaluje si dobrze w duych, dynamicznych
topologiach. Kady wze musi przechowywa tablic o drogach do pozostaych wzw. W
duych sieciach tablice maj spore rozmiary i cige ich uaktualnianie generuje duy ruch
(tylko na potrzeby routingu), co take prowadzi do wikszego zuycia energii urzdze.
Uycie protokou proaktywnego w duych sieciach moe nie by dobrym rozwizaniem.
94
Du strat zasobw jest take proces wyznaczania wszystkich cieek, z ktrych pewna
cz nigdy nie zostanie wykorzystana.
95
ZAKOCZENIE
Technologia mesh pozwala bezprzewodowym sieciom na znaczne przekroczenie
limitw stwarzanych przez tradycyjne technologie WLAN. Cho standard 802.11s zosta
zatwierdzony pod koniec 2009 roku, to odpowiednie rozwizania s prezentowane ju od
kilku lat. Sieci te mog zdominowa rynek rozwiza bezprzewodowych ju w niedalekiej
przyszoci.
Podstawowymi argumentami przemawiajcymi za rozwojem i wdraaniem sieci
kratowych s:
Zwikszenie zasigu jest jednym z gwnych argumentw przemawiajcych za

sieciami kratowymi. Tam, gdzie koszty zastosowania przewodowej cznoci do
punktu dostpowego s zbyt wysokie lub niepraktyczne ze wzgldu na warunki
rodowiskowe, moliwo instalacji wza potraficego odbiera i przesya ruch z
wykorzystaniem sieci kratowej moe okaza si jedynym rozwizaniem. Poniewa nie
jest wymagana przewodowa infrastruktura, sie kratowa moe zosta zestawiona
szybciej, taniej i z mniejszym nakadem rodkw na projekty.
Wze MESH moe by wdroony w kadym miejscu, w ktrym zapewniono

zasilanie. Ta sieciowa architektura znacznie powiksza zasig. Wzy mog zosta
uruchomione bez udziau szkieletu przewodowego. Jedynym ograniczeniem jest
zapewnienie zasilania i moliwoci radiowej propagacji. Im mniejsza odlego
midzy wzami poczenia radiowego, tym wiksza przepustowo sieci. Bez
zastosowania sieci kratowych, takie moliwoci mona uzyska tylko przy uyciu
drogich i skomplikowanych technologii antenowych. W sieci kratowej dowolny
standard po stronie dostpowej moe maksymalnie wykorzystywa dostpn
przepustowo.
Struktura sieci kratowej mesh jest bardziej odporna i tolerancyjna na problemy ni

scentralizowana infrastruktura sieciowa. Przy zapewnieniu odpowiedniej liczby
wzw, sie kratowa moe samodzielnie przeciwdziaa zatorom, eliminowa bdnie
dziaajce urzdzenia oraz lokalizowa interferencje, wyszukiwa ssiadujce wzy,
ustanawia poczeni, wyszukiwa optymalne cieki ruchu.
Mesh moe zosta wykorzystana do tworzenia bardzo szybkiej infrastruktury

sieciowej, samodzielnie funkcjonujcej bez potrzeby zapewnienia centralnie
umieszczonego punktu dostpowego.
96
Bezprzewodowa sie kratowa jako zamiennik niefunkcjonalnego trybu ad hoc, bdzie

moga peni funkcj sieci osobistej. Urzdzenia takie jak inteligentne telefony mog atwo
czy si bezporednio z odtwarzaczami multimediw czy kamerami wideo - bez potrzeby
dedykowanego porednika, takiego jak punkt dostpowy. Jeeli infrastruktura jest dostpna,
urzdzenia w sieci kratowej bd mogy zosta wykorzystane do dostpu do zasobw
internetowych. Stwarza to dodatkowe moliwoci dla nowych typw urzdze i usug.
W przemysowym rodowisku, zalety rodowiska bezprzewodowego mesh ju teraz s
doceniane. Bezprzewodowo jest idealnym rozwizaniem dla aplikacji wymagajcych
prostoty, niskich kosztw wdroenia, zarzdzanej pracy i zwikszajcych zasig.
Bezprzewodowa sie kratowa stosuje sprzt, ktry idealnie nadaje si do takich zastosowa.
Wykorzystanie mesh bdzie konieczne w sieciach sensorw, aplikacjach ochrony i
bezpieczestwa, kontroli procesw i robotyce.
Obecnie wikszo produktw 802.11 pracuje poprawnie z tradycyjnymi aplikacjami,
ktre s skupione wok internetowej aktywnoci, takiej jak e-mail, WWW, pobieranie
plikw, strumieniowe wideo czy telefonia IP. Multimedialne aplikacje s wspierane przez
bardziej zaawansowane urzdzenia 802.11n. Gdy sieci bezprzewodowe bd zmuszone do
pracy w bardziej wymagajcym rodowisku, nawet moliwoci 802.11n mog by
niewystarczajce. W przypadku przesyania obrazw HDTV aktualna architektura sieci moe
by zbyt ograniczona.
Przy topologii mesh, ruch przepywa zawsze przez najbardziej optymaln ciek.
Urzdzenia dostpowe do Internetu, ktre s przewanie powizane z punktem dostpowym,
nie staj si wskim gardem. Takie sieci mog by tworzone nawet bez korzystania z
punktw dostpowych, dziki bezporedniej komunikacji midzy urzdzeniami kocowymi.
Wszystko wskazuje na to, e poczenie potrzeb marketingowych, obowizujcych
trendw i wymaga spowoduje, e sieci kratowe wyjd niebawem z cienia.
97
SPIS RYSUNKW I TABEL
Numer rysunku
Opis rysunku
Rysunek 1
Pierwsza generacja sieci mesh
Rysunek 2
Druga generacja sieci mesh
Rysunek 3
Trzecia generacja sieci mesh
Rysunek 4
Infrastruktura sieci mesh
10
Rysunek 5
Peny mesh
11
Rysunek 6
Czciowy mesh
12
Rysunek 7
Tryb punktu dostpowego
21
Rysunek 8
Tryb punkt-punkt
21
Rysunek 9
Tryb punkt-wielopunkt
22
Rysunek 10
Tryb regeneratora
22
Rysunek 11
Tryb klient z infrastruktur
23
Rysunek 12
Przykadowa domowa dostpowa sie WiFi
25
Rysunek 13
Czstotliwoci w pamie 2,4 GHz
26
Rysunek 14
Przykadowa biurowa sie dostpowa WiFi
26
Rysunek 15
Przesyanie sygnau midzy budynkami (np. tryb punkt-punkt)
27
Rysunek 16
Rysunek 17
Punkt dostpowy zewntrznej sieci WiFi funkcjonujcy w

miecie Lbork
Porwnanie zasigu nadawanego sygnau dla technologii
radiowych
Strona
29
34
Rysunek 18
Mobile WiMax (standard 802.16e)
35
Rysunek 19
Zaamywanie si sygnau przy NLOS
36
Rysunek 20
System AAS
37
Rysunek 21
Dupleks w dziedzinie czstotliwoci
38
Rysunek 22
Dupleks w dziedzinie czasu
38
Rysunek 23
WiMax - poczenie trybu punkt-punkt z trybem mesh
40
Rysunek 24
Sie Ad-Hoc typu Single-Hop
45
Rysunek 25
Sie Ad-Hoc typu Multi-Hop
45
98
Rysunek 26
Porwnanie wpywu transmisji w sieci typu Multi-hop i

Single-hop na wzy sieci
46
Rysunek 27
Protok proaktywny FSR
49
Rysunek 28
Przykad dziaania protokou DSDV dla przemieszczajcego

si wza K1
51
Rysunek 29
Przykad wyznaczania trasy w protokole DSR
53
Rysunek 30
Protok AODV rozmieszczenie wzw sieci
54
Rysunek 31
Protok AODV - transmisja pakietw RREQ
54
Rysunek 32
Protok AODV moliwe cze na trasie powrotnej
55
Rysunek 33
Protok AODV rozgoszenie broadcastowe na kolejne wzy

sieci
55
Rysunek 34
Protok AODV ustalenie ewentualnych cieek powrotnych
55
Rysunek 35
Protok AODV zestawienie trasy przesyu
56
Rysunek 36
Protok LAR
57
Rysunek 37
Zasada dziaania protokou TORA
58
Rysunek 38
Zasada dziaania protokou TORA
58
Rysunek 39
Poczenie ETX
62
Rysunek 40
Wyznaczanie metryki ETX
62
Rysunek 41
Wybr trasy poprzez metryk ETT
64
Rysunek 42
Metryka Hop count
65
Rysunek 43
Metryka WCETT
66
Rysunek 44
Interferencja Inter-flow i intra-flow
67
Rysunek 45
Interferencja Inter-flow
68
Rysunek 46
Interferencja Intra-flow
69
Rysunek 47
Wyznaczanie trasy przy pomocy metryki WCETT
69
Rysunek 48
Interference-aware routing
72
Rysunek 49
Nie-izotoniczno metryki MIC
72
Rysunek 50
Zjawisko ukrytej stacji
82
Rysunek 51a
Rysunek 51b
Zerwanie i wznowienie poczenia pomidzy wzem

mobilnym a poszczeglnymi wzami poredniczcymi dla
protokow AODV i DSR
Zerwanie i wznowienie poczenia pomidzy wzem
mobilnym a poszczeglnymi wzami poredniczcymi dla
protokow AODV i DSR
84
84
99
Numer tabeli
Opis tabeli
Tabela 1
Tabela porwnujca waciwoci standardw 802.11.
20
Tabela 2
Tumienie sygnau radiowego
24
Tabela 3
Szacunkowe zasigi sygnau przy zastosowaniu rnego typu

anten
28
Tabela 4
Lista sterownikw obsugujcych implementacj Open80211s
31
Tabela 5
Tabela porwnujca waciwoci standardw 802.16.
33
Tabela 6
Tabela 7
Tablica routingu utrzymywana przez wze K4, przed

przemieszczeniem wza K1
Tablica routingu utrzymywana przez wze K4, po
przemieszczeniu wza K1
Strona
51
52
Tabela 8
Wyznaczanie wartoci metryki WCETT
67
Tabela 9
Skadniki mertyk trasowania
73
Tabela 10
Charakterystyka metryk trasowania
74
Tabela 11
Tabela 12
Tabela 13
Tabela 14
Tabela 15
Tabela 16
Tabela 17
Tabela 18
Tabela 19
Tabela 20
Tabela 21
Tabela 22
Tabela 23
Struktura liniowa wzw w scenariuszach przeprowadzonych

symulacji
Struktura kratowa wzw w scenariuszach przeprowadzonych
symulacji
Struktura losowa wzw w scenariuszach przeprowadzonych
symulacji
Przepywno danych dla sieci o niezmiennej strukturze
liniowej dla poszczeglnych protokow w zalenoci od
liczby wzw poredniczcych
Wykres przepywnoci danych dla sieci o niezmiennej
strukturze liniowej dla protokou DSDV i transmisji
rozpocztej w 5 sekundzie symulacji
Rnice w cakowitym ruchu przychodzcym dla sieci o
niezmiennej strukturze liniowej dla poszczeglnych
protokow w zalenoci od liczby wzw poredzniczcych
Przepywno danych dla sieci o zmiennej strukturze liniowej
dla poszczeglnych protokow w zalenoci od stopnia
mobilnoci wzw
Przepywno danych dla sieci o zmiennej strukturze liniowej
dla protokow AODV i DSR z mobilnym wzem nadawczym
Przerwania w poczeniu w sieci o zmiennej strukturze
liniowej dla protokou DSDV z mobilnym wzem nadawczym
Wybr cieki dla sieci maej o niezmiennej strukturze
liniowej dla protokou AODV i DSR
Wybr cieki dla sieci duej o niezmiennej strukturze
liniowej dla protokou AODV i DSR
Porwnanie przepywnoci danych dla sieci o strukturze
kratowej i liniowej dla protokou AODV
Przepywno danych dla duej sieci kratowej o prdkoci
wza mobilnego 14 m/s
77
78
78
80
81
81
83
84
85
86
86
87
87
100
Tabela 24
Tabela 25
Tabela 26
Tabela 27
Tabela 28
Tabela 29
Tabela 30
Wpyw mobilnoci wza nadawczego na wyznaczanie cieek

do wza odbiorczego dla duej sieci kratowej
Przepywno danych w maych sieciach kratowych dla
protokou DSDV o niezmiennej strukturze i mobilnym wle
nadawczym
Przepywno danych w duych sieciach kratowych dla
protokou DSDV o niezmiennej strukturze i mobilnym wle
nadawczym
Przepywno danych i wybr cieki w sieciach o
niezmiennej strukturze losowej dla protokow AODV i DSR
Przepywno danych w sieciach o niezmiennej strukturze
losowej dla protokou DSDV
Przepywno danych i wybr cieki w sieciach o strukturze
losowej i mobilnym wle nadawczym dla protokow AODV
i DSR
Przepywno danych w sieciach o strukturze losowej i
mobilnym wle nadawczym dla protokou DSDV
88
89
90
90
91
92
93
101
BIBLIOGRAFIA
[1]
http://www.idg.pl/artykuly/51963_0/Bezprzewodowo.w.strukturze.MESH.html
[2]
http://www.wifi.owe.pl/?id=zasada_dzialania
[3]
http://palmtop.pl/39074/technologia-wifi-w-teorii/
[4]
http://kti.eti.pg.gda.pl/ktilab/wifiap/files/Tryby.pdf
[5]
http://www.interline.pl
[6]
http://wireless.computerworld.pl/news/150963.html
[7]
http://searchnetworking.techtarget.com/tip/0,289483,sid7_gci1324249,00.html
[8]
http://www.computerworld.pl/artykuly/58071/Bezprzewodowy.mesh.html
[9]
http://www.publicstandard.pl/artykuly/58071.html
[10] http://www.wimax.biz.pl/index2.phpoption=com_content&do_pdf=1&id=18
[11] http://www.engineeris.pl
[12] http://www.zsk.p.lodz.pl/~morawski/Dyplomy/
[13] http://media2.pl/telekomunikacja/20808-integracja-wimax,-wi-fi-mesh-i-wi-fi.html
[14] http://skwierzyna.webhosting.pl/Opracowano.technologie.sieci.czwartej.generacji.(4G)
[15] http://bezpieczenstwo.idg.pl/artykuly/51963_1/Bezprzewodowo.w.strukturze.MESH.ht
ml
[16] http://www.networld.pl/artykuly/57696_1/Wprowadzenie.do.mobilnych.sieci.Ad.Hoc.ht
m
[17] http://skretka.net/ad-hoc.html
[18] http://nrlweb.cs.ucla.edu/publication/download/203/05_75_fisheye-state-routing-in.pdf
[19] http://www.spektrumsep.eu/spektrum_07_04-05.pdf
[20] http://www.faqs.org/rfcs/rfc1058.html
[21] http://www.ietf.org/rfc/rfc4728.txt
[22] http://www.cs.agh.edu.pl/papers/TR-02-4.doc
[23] http://www.faqs.org/rfcs/rfc3561.html
[24] http://www.cs.agh.edu.pl/papers/TR-02-4.doc
[25] http://courses.csail.mit.edu/6.895/fall02/papers/Vaidya/winet-p307-ko.pdf
[26] http://tools.ietf.org/html/draft-ietf-manet-tora-spec-04
[27] http://www.spektrumsep.eu/spektrum_07_04-05.pdf
[28] http://itpedia.pl/index.php/Trasowanie_(routing)#Miary_trasowania
[29] http://www.cs.ucdavis.edu/~prasant/WIMESH/p6.pdf
102
[30] http://www.hindawi.com/journals/wcn/2008/386898.html
[31] http://www.ecse.rpi.edu/homepages/abouzeid/6962-05/monet22-routing-in-meshfang.pdf
[32] http://nccur.lib.nccu.edu.tw/bitstream/140.119/32696/6/301306.pdf
[33] http://www.cs.uiuc.edu/class/fa07/cs598jh/presentation/mobicom06-lim.ppt
[34] http://cst.mi.fu-berlin.de/teaching/SS08/19554-STI/reports/Ende_MAC_aware_Routing.pdf
[35] http://www.jaist.ac.jp/~razvan/publications/load_aware_routing_metric.pdf
[36] http://www.ecse.rpi.edu/homepages/abouzeid/6962-05/monet22-routing-in-meshfang.pdf
[37] http://www.cse.yorku.ca/course_archive/2006-07/F/6590/Papers/yang2.pdf
[38] http://www.cisco.com/web/PL/assets/docs/ciscobudujemiejskiebezprzewodowesieci.pdf
[39] http://bezprzewodowesiecikratowe.blogspot.com/search?updated-min=2010-0101T00%3A00%3A00%2B01%3A00&updated-max=2011-0101T00%3A00%3A00%2B01%3A00&max-results=27
[40] http://www.belairnetworks.com/products/index.cfm/intProductID/9
[42] http://www.motorola.com/Business/PLPL/Business+Product+and+Services/Wireless+Networks/Wireless+Broadband+Networ
ks/Mesh+Networks
[43] http://www.belairnetworks.com/
[45] http://www.tropos.com/products/performance_mesh.html
[46] http://nicta.com.au/__data/assets/pdf_file/0020/15653/Routing_Metrics_for_MultiRadio_Wireless_Mesh_Networks.pdf
[47] http://citeseer.ist.psu.edu/cache/papers/cs/696/http:zSzzSzwww.cs.ucla.eduzSzNRLzSz
wirelesszSzPAPERzSzgsr.pdf/chen98global.pdf
[48] http://www.zsk.p.lodz.pl/~morawski/Dyplomy/Praca%20dyplomowa%20p.%20Sloczyn
skiego.pdf
[49] http://www.net.t-labs.tu-berlin.de/teaching/ss09/IR_lecture/pdf/ir09_wireless_04_
deployement _experiences_link_metrics.pdf
[50] Technologia szerokopasmowych metropolitalnych sieci bezprzewodowych IEEE
802.16 (K.Gierowski, T. Gierszewski, 2008)
103
[51] Routing w bezprzewodowych sieciach Ad-Hoc, prof. Jzef Woniak, Politechnika

Gdaska, wydzia ETI, katedra Teleinformatyki
104

Mesh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mesh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Politechnika Gdaska

Opiekun pracy: prof. dr hab. in. Jzef Woniak

Zakres pracy: Charakterystyka technologii WiFi i WiMax, protokow i metryk

Gdaosk, 2011 rok

Owiadczam, e niniejsz prac dyplomow wykonaem samodzielnie. Wszystkie

4.3.2.3.Protok LAR ............................................................................................. 56

bezprzewodowych: IEEE 802.11 (WiFi) oraz IEEE 802.16 (WiMax).

1. Koncepcja sieci typu mesh

atwo planowania i wdroenia: Inteligencja wzw oznacza mniej

Redukcja wymaga dotyczcych sieci szkieletowej: Wiele wzw uywa

Elastyczno: Dane mog zosta skierowane przez wiele cieek. Pakiety s

atwo rozbudowy: Nowe wzy mog zosta dodane w atwy sposb do

Opnienia: Wiksza liczba wzw w sieci oznacza wicej routerw na trasie,

Bezpieczestwo: komunikacja punkt-punkt jest bardziej przewidywalna.

Niska skalowalno: Sie mesh uywajca jednej czstotliwoci dla sieci

1.2. Ewolucja sieci mesh

Rysunek 1 - Pierwsza generacja sieci mesh

Wiksze moliwoci mona uzyska poprzez separacj sieci dostpowej i sieci

Rysunek 2 - Druga generacja sieci mesh

Do statyczna natura mesh pierwszej i drugiej generacji wymusia zmiany w

Rysunek 3 - Trzecia generacja sieci mesh

Czwarta generacja zakada wykorzystanie sieci WiMax oraz protokow routingu

1.3. Architektura i topologie sieci mesh

W najprostszej formie bezprzewodowa architektura mesh jest zbiorem urzdze

Rysunek 4 - Infrastruktura sieci mesh

instalowane przez operatora,

infrastruktur dla przyczajcych si klientw. Moe by ona zbudowana przy uyciu

przewodowych - przez porty Ethernet. Klienci wykorzystujcy technologi radiow

zgodn z mesh komunikuj si bezporednio z infrastruktur. Klienci dziaajcy w

Mobilny mesh - sie peer-to-peer utworzona pomidzy urzdzeniami klienckimi.

Hybrydowy mesh - ta architektura jest kombinacj trybu mobilnego i infrastruktury.

skalowalnych sieci mesh.

Bezprzewodow topologi sieci kratowych mona podzieli na:

Rysunek 5 - Peny mesh

czciowy mesh - Topologia czciowego mesh zapewnia mniejsz redundancj ni

Rysunek 6 - Czciowy mesh3

1.4. Praktyczne zastosowanie sieci mesh

1.5. Urzdzenia stosowane do budowy sieci mesh

Zapewniajc wysok wydajno,

zdecentralizowana i elastyczna. Rutery Tropos Mesh zwikszaj przepustowo i wydajno

http://www.idg.pl/artykuly/51963_0/Bezprzewodowo.w.strukturze.MESH.html (artyku z dnia 7.06.2008)

Tropos 7320 Router Mesh

konfigurowalnoci midzy innymi: PoE, wybieranie anten przez

Tropos 6320/6310 Router Mesh

Tropos 5320 Router Mesh

maksymalnej elastycznoci i konfigurowalnoci midzy innymi: PoE,

akumulator. Wykorzystywany jako brama lub wze sieciowy.

Tropos 4310 Mobile Router Mesh i Tropos 9422 Mobile Router

Tropos 3320/3310 Router Mesh

Obsuguje standardy 802.11g/n i jest

dostpny w konfiguracji single-radio lub dual-radio.5

Sieci kratowe firmy Motorola to

bezprzewodowe sieci szerokopasmowe dla konkretnych zastosowa.

Punkt dostpowy dla sieci MOTOMESH Duo IAP4300

BelAir100T Wireless Mesh Node

BelAir100S Strand-Mounted Wireless Node

BelAir100S jest wzem sieci typu single-radio lub dual-radio, ktry

mechanizmom potrafi one samodzielnie przeprowadzi konfiguracj do pracy w sieci

2. Technologia IEEE 802.11

Bezprzewodowa sie WiFi jest systemem komunikacji zaprojektowanym, jako

2.2. Efektywno sieci realizowanych w technologii IEEE 802.11

Tabela 1 - Tabela porwnujca waciwoci standardw 802.11.

interfejs bezprzewodowy komunikujcy si z sieciami standardu 802.11oraz

interfejs przewodowy sucy poczeniu AP z sieci przewodow