Maryja Matka Ludu Bożego - Book

studia salettensia
maryja matka
ludu Boego
Redakcja naukowa
ks. Janusz Krcido MS
Krakw 2010
Maryja Matka Ludu Boego.indd 1
2010-05-01 18:52:34
STUDIA Salettensia / 4
Wydawnictwo La Salette, 2010
Seria wydawnicza
Studia Salettensia
Redaktor naukowy serii:
ks. Janusz Krcido MS

Komitet redakcyjny:
ks. Piotr Jamio MS, ks. Jan Kalniuk MS, ks. Jzef Pochwat MS,
ks. Stanisaw Tokarski MS, ks. Stanisaw Witkowski MS
Projekt okadki, opracowanie graficzne i skad:
Andrzej Sochacki
ISBN 978-83-88153-66-2
Mona drukowa:
ks. Wadysaw Pasiut MS, Prowincja
L.dz.P-16/I/2010, Warszawa, dnia 19 stycznia 2010 r.
Wydawca:
Sp. z o.o.
38-220 Dbowiec 55
Wydawnictwo La Salette Ksiy Misjonarzy Saletynw
30-407 Krakw, ul. Koszaliska 12, tel./fax: 012 267 45 34
www.saletyni.pl, e-mail: wydsalet@kr.onet.pl
Wydawnictwo La Salette wchodzi w skad:
2010-05-01 18:52:35
Maryja Matka Ludu Boego
Spis treci

Sowo wstpne............ 7
Wprowadzenie............ 9

Eugeniusz Sakowicz
Maryja Matka swojego Ludu: refleksja wprowadzajca.......... 13

Janusz Krcido MS
Funkcja Matki Jezusa w opowiadaniu
o pierwszym znaku w Kanie Galilejskiej (J 2, 1-12).......... 26
Stanisaw Witkowski MS
Nawiedzenie w. Elbiety jako wyraz czci
pierwotnego Kocioa wobec Matki Chrystusa
(k 1, 39-45).......... 50
Magnificat hymn sawicy Boe miosierdzie
(k 1, 46-56).......... 61
Jzef Pochwat MS
Teksty maryjne w. Augustyna
w Homiliach na Ewangeli w. Jana.......... 74
2010-05-01 18:52:35
Jan Kalniuk MS
Maryja znakiem i wzorem nadziei Ludu Boego
w wietle nauczania Jana Pawa II........ 104
Wierno Jasnogrskim lubom narodu polskiego

aspekty moralne........ 124
Jean Stern MS
Melania i melanizm........ 137
Piotr Jamio MS
Uznanie przez Koci
objawienia Matki Boej w La Salette........ 164
Piotr Jamio MS
Biskup Filibert de Bruillard (1765-1860)
Zaoyciel Zgromadzenia Misjonarzy
Matki Boej z La Salette........ 238
Ks. Krzysztof Gryz
Zygmunt Tokarz MS
Zwizek charyzmatu zakonnego

Ksiy Misjonarzy Saletynw
z goszeniem misji ludowych........ 271
2010-05-01 18:52:35
TABLE OF CONTENTS

Preface............ 7
Introduction............ 9

Eugeniusz Sakowicz
Mary Mother of Her People: Introductory Reflection.......... 13

Janusz Krcido MS
The Function of the Mother of Jesus in the Narrative
of the First Sign in Cana of Galilee (Jn 2, 1-12).......... 26
The Visitation of Elizabeth as an Expression
of the Veneration of the Mother of Christ
by the Primitive Church (Lk 1, 39-45).......... 50
The Magnificat a Hymn Praising the Mercy of God
(Lk 1, 46-56).......... 61
Jzef Pochwat MS
Marian Texts of St. Augustine in his Homilies
on the Gospel of John.......... 74
2010-05-01 18:52:35
Jan Kalniuk MS
Mary as Sign and Model of the Hope of Gods People
in the Light of the Teaching of John Paul II........ 104

Ks. Krzysztof Gryz
The Polish Nations Fidelity to the Vows of Jasna Gra

Moral Aspects........ 124

Jean Stern MS
Melanie and Melanism........ 137
Piotr Jamio MS
The Recognition of the Apparition
of the Mother of God at La Salette by the Church........ 164
Piotr Jamio MS
Bishop Philibert de Bruillard (1765-1860)
Founder of the Congregation
of the Missionaries of Our Lady of La Salette........ 238
Zygmunt Tokarz MS
Relation between the Religious Charism
of the Missionaries of Our Lady of La Salette
and the Preaching of Parish Missions........ 271
2010-05-01 18:52:36
SOWO WSTPNE
Wyraam wdziczno ksidzu Januszowi Krcido oraz wszystkim
pozostaym autorom zamieszczonych w tym tomie artykuw, za podjcie
tematyki Maryja Matka Ludu Boego, ktry tak cile koresponduje
z ordziem z La Salette. W ordziu tym Matka Boa kieruje do wizjonerw sowa: Jeeli mj lud..., ktre wskazuj, e wypowiada si
z pozycji Matki odpowiedzialnej za losy Kocioa. Dwudziestowieczna
historia Kocioa jest przepeniona dowodami jej matczynej troski wobec
wiernych oraz ich wiary w to, e Maryja opiekuje si swoim Ludem.
Maryja staje si Matk ludzi ju podczas dialogu z Archanioem Gabrielem w scenie zwiastowania (k 1, 26-38). To Bg przez Archanioa
pyta czy zgodzi si zosta matk Jego Syna. Wyraajc swoje Fiat, Maryja akceptuje powierzone Jej niezwyke macierzyskie powoanie. Jako
Matka, bdc ju w stanie bogosawionym, jest wraliwa na potrzeby ludzi, czego dowodem jest to, e podja trud wdrwki do swojej krewnej
Elbiety, aby j wspomc. Wanym wydarzeniem w Jej yciu, ktre mwi
o wielkiej wraliwoci, jest obecno na weselu w Kanie Galilejskiej
i proba do Syna, aby zaradzi do przykrej sytuacji, ktra zaistniaa
w rodzinie nowoecw. Jezus Jej Syn, mimo, e jeszcze nie nadesza
Jego godzina, odpowiada pozytywnie na Jej prob. Jego Matka, ktra
staje si tu poredniczk pomidzy Nim a gomi weselnymi i ich reprezentantk, uwraliwia ich, by czynili wszystko, co Syn im powie.
Swego rodzaju ukoronowaniem powoania Maryi na Matk Ludu jest
wydarzenie na Kalwarii, kiedy to umierajcy za zbawienie wiata Jezus
wypowiada sowa testamentu: Synu oto Matka Twoja, Niewiasto, oto
syn Twj.
2010-05-01 18:52:36
Kolejne pokolenia wierzcych chrzecijan trway niezomnie poprzez

wieki w przekonaniu, e Matka Jezusa jest rwnie ich Matk. Dowodem
tego s tak liczne pieni, wiersze, poezje, utwory muzyczne, obrazy, litanie
i rne Jej tytuy. Usankcjonowa to w sposb uroczysty Urzd Nauczycielski Kocioa podczas Soboru Watykaskiego II, nazywajc Maryj Matk
Kocioa, Matk wszystkich wierzcych.
Ks. Wadysaw Pasiut MS
Prowincja
2010-05-01 18:52:36
WPROWADZENIE
Czwarty tom serii Studia Salettensia powicamy podobnie, jak
poprzedni Matce Pana. Podczas, gdy ide trzeciego tomu byo ukazanie
Maryi, jako Theotokos Matki Jezusa Chrystusa, Boga-Czowieka, zamysem obecnego, jest przedstawienie Jej jako Matki opiekujcej si swoim
Ludem. Postaramy si ukaza w artykuach znajdujcych si w niniejszej
ksice, e idea ta bdca niejako sercem ordzia Matki Boej z La Salette posiada mocne zakorzenienie biblijne i znajduje swoje odzwierciedlenie w wierze i yciu Kocioa.
Artykuy zawarte w obecnym tomie s w znacznej wikszoci pokosiem interdyscyplinarnego sympozjum pod hasem Maryja, Matka Ludu
Boego, ktre zorganizowalimy w czerwcu 2009 r. w WSD Misjonarzy
Saletynw w Krakowie. Czytelnicy znajd tu szereg interesujcych artykuw naukowych. Wprowadzeniem do nich jest znakomita refleksja duchowa prof. Eugeniusza Sakowicza przedstawiajca Maryj jako T, ktra
przyja peni daru Boego ycia i hojnie dzieli si nim ze swoim Ludem
na przestrzeni wielowiekowej historii Kocioa. Redakcja serii Studia
Salettensia przywizuje du wag do tego, by ukazywa mocne fundamenty biblijne podejmowanych zagadnie teologicznych. W obecnym
tomie mamy wic trzy artykuy pisane przez biblistw. Pierwszy z nich,
autorstwa ks. dr. hab. Janusza Krcido MS, ukazuje bogactwo teologiczne
opowiadania o cudownym pierwszym znaku Jezusa dokonanym na weselu
w Kanie Galilejskiej (J 2, 1-12). Artyku ten w wszechstronny sposb nawietla niezbywaln rol Maryi w nowej ekonomii zbawienia. Dwa kolejne
artykuy, napisane przez ks. dr. Stanisawa Witkowskiego MS, zawieraj
bardzo wnikliw filologiczno-teologiczn analiz dwch tekstw Ewange-
2010-05-01 18:52:36
10
lii ukasza: nawiedzenie w. Elbiety (1, 39-45) i Magnificat (1, 46-56).

Patrolog, ks. dr. Jzef Pochwat MS, podj si nieatwego zadania przeanalizowania tekstw homilii w. Augustyna na Ewangeli Jana w aspekcie obecnych w nich treci mariologicznych. Dwa kolejne artykuy wyszy
spod pira specjalistw od teologii moralnej. Pierwszy, napisany przez ks.
dr. Jana Kalniuka MS, zawiera refleksje na temat wtkw mariologicznych
w nauczaniu sugi Boego Jana Pawa II, ktry dostrzega w Maryi znak
i wzr nadziei Ludu Boego. Natomiast artyku ks. dr. Krzysztofa Gryza w
bardzo przystpny sposb podejmuje wci aktualn tematyk wiernoci
narodu polskiego Jasnogrskim lubom z 1956 r., podkrelajc, e Maryja
jest w nich ukazana jako wzr zawierzenia i wiernoci Bogu.
Drugi blok tematyczny artykuw zamieszczonych w niniejszym tomie dotyczy, zwyczajem lat ubiegych, zagadnie zwizanych z teologi,
histori i teraniejszoci objawienia Matki Boej w La Salette. Pierwszy
z artykuw w tym bloku napisany zosta przez najwikszego dzi specjalist od objawienia z La Salette, francuskiego saletyna, ks. dr. Jeana Sterna.
Tekst ten zasuguje na szczegln uwag, gdy zawarte w nim informacje
na temat rodzenia si i rozprzestrzeniania ruchu melanistycznego, mog
sta si dzi szczeglnie potrzebne, w obliczu rosncego zainteresowania
tym niebezpiecznym ruchem, stawiajcym Melani Mathieu w centrum
objawienia w La Salette. Dwa kolejne, obszerne artykuy, napisane przez
ks. dr. Piotra Jamioa MS, traktuj podobnie jak w poprzednich tomach
o sprawach zwizanych z saletysk histori. Pierwszy z nich przejrzycie systematyzuje zoone zagadnienia zwizane z uznaniem przez wadze
Kocioa prawdziwoci objawienia w La Salette. Drugi za, cile powizany z pierwszym, przyblia polskiemu czytelnikowi burzliwe dzieje ycia
ordynariusza Grenoble, biskupa Filiberta de Bruillarda, ktrego w opinii
autora, naley uzna za zaoyciela Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej
z La Salette. Ostatni z obecnych w tym tomie artykuw, napisany przez
dowiadczonego misjonarza i rekolekcjonist, ks. mgr lic. Zygmunta Tokarza MS ukazuje, e goszenie misji ludowych, bdce jedn z wanych
posug duszpasterskich penionych przez saletynw, wynika bezporednio
charyzmatu Zgromadzenia.
2010-05-01 18:52:36
11
Pozostaje jeszcze yczy Wam, Drodzy Czytelnicy, wytrwaej i owocnej lektury. Mamy nadziej, e przedzieranie si przez gszcz specjalistycznych poj, charakterystycznych dla rnych dyscyplin naukowych
reprezentowanych przez autorw artykuw, zostanie Wam sowicie wynagrodzone nie tylko poszerzeniem wiedzy, lecz przede wszystkim gbszym
poznaniem i przylgniciem do Tej, ktra zechciaa by Matk swojego
Ludu.
Ks. Janusz Krcido MS
2010-05-01 18:52:36
2010-05-01 18:52:36
13
Eugeniusz Sakowicz
UKSW, Warszawa
MARYJA MATKA SWOJEGO LUDU:

REFLEKSJA WPROWADZAJCA
1. Wzr przyjcia Boskiego obdarowania

macierzystwo i dziewictwo Maryi
Koci katolicki od pocztku swojego istnienia wielk czci otacza
Najwitsz Maryj Pann. Oddaje Jej cze w rozliczonych sanktuariach
rozsianych, niczym ziarna zawierzenia i ufnoci Bogu, po caej ziemi. Obdarza Maryj niezliczonymi wprost tytuami, ktre wskazuj na Ni jako
Osob wybran przez Boga do spenienia najwikszej w dziejach misji,
ktra powierzona zostaa przez Niego czowiekowi, misji obdarowania
Syna Boego ludzk natur. Wrd wszystkich tytuw mariologicznych,
czyli odnoszcych si do Maryi najwaniejszym jest tytu Matka Boa.
Streszcza on wszystkie imiona Maryi.
W Imi Matka Boa bardzo wyranie wpisuje si Imi Matka Swojego Ludu. W dniu objawienia Maryi, ktre miao miejsce 19 wrzenia 1846
r. we francuskich Alpach, niedaleko wioski La Salette, na zakoczenie Ordzia Matka Boa dwukrotnie powiedziaa do dzieci, wiadkw objawienia
Melanii i Maksymina: A wic, moje dzieci, ogocie to caemu mojemu
ludowi.
2010-05-01 18:52:36
14
Eugeniusz Sakowicz
Maryja uznana przez Tradycj Kocioa za Drug Ew zmienia

losy wiata. Jest Ona solidarna ze wszystkimi ludmi, ludmi kadej kultury i religii. Maryja dziki Boemu wybraniu staa si prawdziwie Matk
wszystkich yjcych, Matk Swojego Ludu. Speniajc wol Boga Ojca,
dziki Duchowi witemu daa ycie Temu, ktry jest yciem Jezusowi
Chrystusowi. Cakowite zaufanie Maryi Bogu, niepodzielne, pene oddanie
Siebie Bogu stanowi wzr przyjcia przez czowieka Boego obdarowania.
a) Maryja w peni obdarowana

Maryja, Matka Chrystusa, pena aski wybrana zostaa przez Boga
na Matk Mesjasza (Mt 1, 18-25; 2, 11-14; k 1, 26-26; 2, 51). Bezgranicznie wierna Bogu suchaa Jego Sw (k 1, 38; 2, 19. 22-24. 27. 41-42. 51;
11, 27-28). Z woli Boga miaa udzia w yciu publicznym Jezusa (Mt 12,
46-50; Mk 6, 3; J 2, 1-12), udzia w Jego mce (k 2, 35; J 19, 25-27) oraz
w yciu Kocioa (Dz 1, 14; 2, 2). Maryja stanowi wielki symbol Kocioa
(Ap 12, 1-17).
Uchronienie Najwitszej Maryi Panny od grzechu pierworodnego
i jego skutkw byo pierwszym gestem penego Boego obdarowania.
Przygotowywana przez Boga do Boego macierzystwa Niepokalanie
Poczta, ca dusz i ciaem otworzya si na Jego yciodajn moc i dziaanie. Maryja stanowi wzr nie tylko dla kobiet, ale take i dla mczyzn
cakowitego oddania si, powicenia si Bogu. Wielcy mowie i crki
Boga wici i wite, zmieniajcy losy wiata, w yciu swoim szczegln czci otaczali Maryj. Byli jej wiernymi sugami. Ona bya Matk ich
myli, pragnie, sw, czynw, decyzji. Mona wybra z katalogu witych
i bogosawionych niezliczon wprost procesj, orszak ludzi zakochanych w Najwitszej Maryi Pannie. Pragnli oni cakowicie tak jak Ona!
nalee do Boga.
Wolno Maryi od grzechu oznaczaa peni obdarowania ask Bo.
Wielkoduszne Tak! wypowiedziane przez Maryj wobec wysannika Boego Archanioa Gabriela, zwiastujcego poczcie i narodzenie Jezusa
1. Maryja Matka swojego ludu
15
Chrystusa nie byo jednorazowym Tak. Cae Jej ycie to wielkie i nieustanne Tak!, ponawiane w kadej chwili, a do momentu Jej zanicia. Wniebowzicie Maryi z dusz i ciaem, ktr to prawd wiary gosz
Kocioy: katolicki i prawosawny byo nagrod wiernego Boga udzielon
wiernej Suebnicy Paskiej. Maryja nazywana jest przez pobon Tradycj wityni Ducha witego. Stanowi Ona przykad czowieka chodzcego w Duchu witym, kierujcego si Jego natchnieniem i wiatem.
To Duch wity uczyni J Matk Swojego Ludu.
Najwitsza Maryja Panna stanowi wzr Boego obdarowania. Wspaniaomylnie przyja dla wszystkich ludzi Boy Dar Jezusa Chrystusa.
Jezus Chrystus, ktry ofiarowany zosta Maryi i tym samym udzielony dla
caej ludzkoci. Maryja Dziecitka Jezus z Betlejem, Maryja Sugi Jahwe
zdjtego z krzya i zoonego do grobu w Jerozolimie, Maryja zmartwychwstaego Pana, w kadej chwili swojego ycia ya Bogiem. Suya Swojemu Synowi. Wspcierpiaa z Nim. Suy dzi Swojemu Ludowi i z Nim
wspcierpi. Bdc Matk Jezusa staa si Matk wszystkich ludzi przez
Niego odkupionych. Staa si i na wieki pozostaje Matk Kocioa Mistycznego Ciaa jego Syna.
b) Warto macierzystwa i dziewictwa

Koci okazuje wielki szacunek i trosk macierzystwu i dziewictwu.
Przyjmuje t postaw pod patronatem Najwitszej Maryi Panny zawsze
Dziewicy i zawsze Matki, ktra pocza i narodzia Syna Boego. Dziewictwo i rwnoczenie macierzystwo Maryi jest wielk tajemnic wiary.
Rozpatrujc t prawd wiary z punktu widzenia nauk przyrodniczych mona tylko doj do zanegowania dogmatu twierdzc, e macierzystwo nie
ma nic wsplnego z dziewictwem. W wietle wiary natomiast dziewiczo
Maryi jawi si jako penia macierzystwa. Dziewictwo i macierzystwo
Maryi to znak wszechmocy Boga. Bdc twrc praw natury moe On prawa te zawiesi, nie dla sensacji czy podziwu ludzi dnych nadzwyczajnych znakw, lecz po to, by okaza Swoj moc, wielko, majestat, mio,
wol zbawienia wszystkich ludzi. Maryja rodzc Jezusa obdarowaa Boga
2010-05-01 18:52:37
16
Eugeniusz Sakowicz
czowieczestwem. Przez Maryj wszyscy ludzie obdarowali Jezusa Chrystusa natur ludzk.
Dziewictwo i macierzystwo Maryi to cud, czyli Boe dziaanie majce tylko jeden cel zbawienie czowieka. Kobiety ofiarujce Bogu swoje
dusze i ciaa siebie jako osoby, wybierajce Jezusa jako swojego Oblubieca, solidaryzuj si z Maryj Dziewic. W Niej odkrywaj pikno
dziewiczej tosamoci. Wszystkie matki poczynajce i rodzce dzieci, bez
wzgldu na to, jak wyznaj religi, zczone s wizi solidarnoci z Maryj rodzc Jezusa.
Wcielenie Jezusa Chrystusa w onie Maryi to najwikszy sprzeciw
Boga wobec aborcji, to afirmacja kultury ycia w obliczu obecnej w wiecie niemal powszechnie kultury mierci. Czysto macierzystwa Maryi
to wielki sprzeciw wobec instrumentalnego traktowania ciaa kobiety oraz
ciaa mczyzny. Ich ciaa ich osoby s wityni Ducha witego.
2) Obdarowana przez Boga

obdarowujca Swj Lud
Tytuy mariologiczne oraz tytuy chrystologiczne ukazuj gbi tajemnicy Matki Boej i Jej Boego Syna Jezusa Chrystusa. O Najwitszej
Maryi Pannie wypowiada si Pismo wite Nowego Testamentu. Jej posta
jak wierz katolicy posuszni Magisterium Eccelsiae zapowiedziana
zostaa w Starym Testamencie. Pisarze wczesnochrzecijascy, Ojcowie
Kocioa, doktorzy Kocioa, wspomniani wici, oddawali cze Maryi.
Pielgrzymujcy Lud Boy zawsze wdrowa z Maryj i przez Maryj ku
wyznaczonemu przez Boga celowi.
a) Maryja Imi, w ktre wpisana jest Nadzieja

Niezliczone ludzkie imiona wpisane s w jedno, jedyne zbawcze
Imi Jezusa Chrystusa. Ludzie wszystkich czasw przeszych, obecnych
2010-05-01 18:52:37
17
i przyszych oraz kadej bez wyjtku kultury i religii, doywajcy sdziwoci i dostojnej staroci oraz nienarodzone osoby ludzkie aborty, ofiary
przemocy narodzonych wobec nienarodzonych, posiadaj imiona. Nawet
bezimienni maj przed Bogiem swoje imiona! Kade ludzkie imi najpeniej odczyta mona w wietle odkupieczego Imienia Jezusa. Kady
czowiek ma imi, nosi imi niczym brzemi, spenia misj, ktra w imi
jest wpisane. Imi jest cznikiem tradycji rodzinnej, stanowi spoiwo teje
tradycji. czy czasy przesze z czasami, ktre przyjd. Wszyscy ludzie
powoani s do nieustannego odnawiania swojego imienia. Chrzest wity
jest proklamacj Chrystusowego Imienia i wpisaniem doczesnego imienia
czowieka w wieczne Imi Chrystusa. Rwnie imiona nieochrzczonych
przyporzdkowane s Imieniu Chrystusa.
Imieniem nioscym Nadziej wiatu, kademu czowiekowi, kadej
kulturze jest Imi Maryi. Imi Maryi zrodzio Imi Jezusa! Maryja uwierzya Nadziei Boej, wbrew nadziei ludzkiej. W Maryi, w jej Imieniu spotkaa
si odwieczna Nadzieja Boga z doczesn nadziej czowieka. Imi Maryi
mona w peni odczyta, gdy zacznie si odczytywa Imi Chrystusa.
Podobnie imi czowieka staje si zrozumiae w wietle prawdy Imienia
Chrystusa. Imi jest znakiem tosamoci. Maryjna tosamo to tosamo
Nadziei. Maryja sama nie wpisaa Nadziei w swoje Imi. Nadzieja, ktr
namaszczone zostao imi Maryi bya darem samego Boga wszechmogcego, bogatego w Nadziej. Bg jest na zawsze peni Nadziei, jej niewyczerpanym rdem, nieosigalnym szczytem.
Systemy filozoficzne oraz ideologiczne przeciwne czowiekowi, przeladujc go z racji na ras, religi, kultur odbieray mu imi, odzieray
z dobrego imienia, profanoway i deptay imi, zmieniay imi wg wasnego uznania i koniunkturalnych prdw. W systemach wrogich czowiekowi
gina osoba a pozostawa numer: obozowy, statystyczny, konsumencki.
wici Kocioa rnych wiekw i miejsc powtrzmy zakochani byli
w witym Imieniu Maryi. Z Imienia tego czerpali duchowe inspiracje
i siy. Ich ycie byo wielkim hymnem wdzicznoci wypiewanym na
cze Imienia Maryi. Czyny ich i dziaania stanowiy akty adoracji Najwitszego Imienia Maryi. wicie stanowili i stanowi wielki zbawiony
Lud, Lud samego Boga. Ich Matk bya i pozostanie na zawsze Maryja
2010-05-01 18:52:37
18
Eugeniusz Sakowicz
Matka Swojego Ludu, Matka wszystkich witych, tych zbawionych

oraz witych, tych naznaczonych krzyem Chrystusa w akcie chrztu oraz
w akcie usynowienia przez tajemnic Jego wcielenia.
b) Matka otwarta na ycie,

przyjmujca ycie, bdca yciem
Matka odgrywa rol szczegln w kulturach wiata. I chocia przez
wieki znajdowaa si ona w cieniu mczyzny to jednak utosamiana
bya z yciem. W niektrych kulturach rola matki bya deprymowana. Maryja przywraca warto matkom, jako dawczyniom ycia, jeli kiedykolwiek i przez kogokolwiek godno ta bya im odebrana. Maryja pozwala od
dwch tysicy lat odnajdywa si matkom w Niej samej. Maryja jest Matk
wszystkich matek chrzecijanek i niechrzecijanek.
Otwarto na ycie implikuje pokor. Jest gotowoci poniesienia
ofiary, wyrzeczenia. Postawa otwartoci wskazuje na serce gotowe do powicenia si i w konsekwencji do oddania siebie caego drugiej osobie.
Maryjne Tak! wypowiedziane Bogu przed Anioem wiadkiem Nieba i Ziemi, byo bezwarunkowym znakiem afirmacji ycia. Tak! Maryi
byo wielkim Amen!, gorliwym Niech tak si stanie!. Otwarto na
ycie jest gotowoci spenienia woli Boej. Tak! czowieka jest wspaniaomyln bohatersk odpowiedzi na Tak! Boga.
Przyjmowanie ycia jest w najgbszym sensie komuni ycia pojednaniem z yciem. Przyjmowanie to dobromylno w akceptacji daru,
ktrego rdem jest sam Bg penia darw, Dar darw. Macierzystwo
ludzkie ma swj pocztek w ojcostwie Boym. Maryja Matka wspiera,
prowadzi, patronuje macierzystwu kadej matki i ojcostwu kadego ojca.
Nie!, powiedziane yciu oznacza odcinanie si od rde istnienia.
Wpisuje si bardzo wyranie w autodestrukcyjne Nie!, wydobywane
z ciemnych zakamarkw duszy ludzkiej od zarania dziejw. Nie! wobec
ycia generuje kultur mierci, bdcej ostatecznie antykultur.
Maryja Matka bdca yciem wskazuje na jego wito. Bg jest
yciem, wszystko, co nie jest z Boga jest mierci. wito ycia oznacza
2010-05-01 18:52:37
19
jego Boy wymiar. Macierzystwo kobiety to uczestnictwo w macierzystwie Boga, w ktrym spotyka si penia ojcostwa z peni macierzystwa.
Ojcostwo Boga zawiera w sobie peni Boego macierzystwa.
c) Swj Lud kady lud

(nard, plemi, spoeczno)
powierzony jest Maryi
Boskie macierzystwo Maryi jest u pocztku Boskiego wybrania kadego ludu, narodu, plemienia. Macierzystwo Matki Boej skierowane
jest ad gentes do wszystkich bez wyjtku ludw. Najwitsza Maryja
Panna rodzca Jezusa Chrystusa Syna Boego, darowaa Go czowiekowi kadej kultury. Jezus poprzez akt wcielenia dokona namaszczenia
caej ludzkoci. w Maryjny Lud Boy zbudowany jest z niezliczonych ludw, narodw, plemion, wikszych i mniejszych spoecznoci. Od
aktu wcielenia Syna Boego kady bez wyjtku czowiek jest podobny
do Jezusa. Inkarnacja Jezusa znaczy odtworzenie pierwotnego obrazu
i podobiestwa czowieka do Boga. Skoro od Chrystusa przywrcone
zostao ontyczne bytowe, duchowe podobiestwo czowieka do Boga to
konsekwencj tego jest zawizanie wizi midzyludzkiej w caej ludzkiej
spoecznoci. Konsekwencj aktu wcielenia jest solidarno wszystkich
bez wyjtku, ktr naley uwiadamia, odkrywa, odnawia, chroni,
rozwija.
Od chwili poczcia Jezusa w Maryi, nie ma ju ludw, narodw, plemion, spoecznoci obcych, wydziedziczonych, zepchnitych na margines
areopagw wiata. Kady czowieka w Chrystusie jest czowiekiem wybranym, kada zbiorowo ludzka, zgromadzenie ludzkie stanowi zapowied jednego Kocioa jedynego Ludu Boego. Misjami chrzecijan
idcych ad gentes kieruje Najwitsza Maryja Panna Misjonarka Boga
w Trjcy Jedynego, Przewodniczka Ludu Boego i jego Suebnica. Celem tego posania ad gentes jest proklamowanie istnienia nowego Ludu
Boego, uwiadamianie adresatom misji, i Chrystus zapocztkowa
nowy Lud Boy, ktrego wszyscy ludzie s organicznymi czstkami. Jezus
2010-05-01 18:52:37
20
Eugeniusz Sakowicz
Chrystus Syn Maryi, Matki Swojego Ludu, Syn Boy i Czowieczy zburzy moc aktu wcielenia wszelkie sztuczne midzyludzkie podziay. Unicestwi, zniweczy pych budujca mury uprzedze, lkw i agresji oraz
zasypa przepaci t sam pych obione, pogbiane i utrwalane.
Maryja ogarnia macierzysk i dziewicz trosk cay Swj Lud. Bliscy Maryi s wierzcy i niewierzcy, agnostycy i ateici. Gdyby miao
by inaczej nie byaby Maryja Matk Boa, Matk Swojego Ludu. Staaby si bogini tylko okrelonej grupy, pani nielicznych, patronk
niewielu.
Maryja jako Matka Swojego Ludu uwyrania prawd uniwersalizmu
chrzecijaskiego. bek, w ktrym zoya swoje Dziecko Dziecko
Boe i ludzkie by obrazem Boego Miosierdzia. Zapowiada drzewo
krzya, ktre stano w Jerozolimie, bdcej centrum wiata, stolic caej
ludzkoci.
d) Matka Kocioa i ludw Azji

Powierzanie przez Koci ludw, narodw, plemion, spoecznoci
Matce Boej stanowi wielki eklezjalny akt oddania. Matka Kocioa powszechnego, dla ktrego nie ma granic, jest Matk ludw wszystkich kontynentw: Azji i Europy, obu Ameryk, Afryki, Australii z Oceani. Prawda
o Maryi Matce Swojego Ludu staje si bardzo czytelna w kontekcie
wielkich liturgicznych zawierze Jej opiece okrelonych krgw ludzi.
Uroczyste powicenie mieszkacw danego kraju opiece Maryi potwierdzay prawd od dwch tysicy lat wytyczajc drog Kocioa wszyscy
ludzie stanowi jeden Lud Boy! Wybrany w Starym Testamencie nard
ydowski wraz z narodem chrzecijaskim oraz z innymi narodami nieznajcymi Imienia Boego, tworz jedn spoecznoci dzieci Boych jeden Lud. Misj Kocioa jest uwiadamianie tej prawdy temu Ludowi.
Chrzecijastwu obcy jest podzia wiata na narody bardziej bliskie
Bogu i te od Niego bardziej oddalone. Duch wity tajemniczo obecny w
kulturach i religiach niechrzecijaskich jednoczy i jedna wszystkich ludzi
w jeden Lud. Dzieu jednania suy Najwitsza Maryja Panna.
2010-05-01 18:52:37
21
Maryja zajmuje szczeglne miejsce w Kociele. Matka Odkupiciela

jest T, ktra pierwsza uwierzya Chrystusowi. Uwierzya Mu Swoim
ciaem i dusz oraz gboko przechowywaa (czyli pozwolia rozwija
si i wzrasta) wszystkie sowa Swojego Syna Syna Boego. Bdc Matk Sowa, staa si rwnoczenie Oblubienic Sowa. Dajc wiatu Sowo,
oddaa Jemu Ca Siebie.
Maryja Matka Jezusa jest pierwowzorem Kocioa. Ona uosabia Koci. Poprzez akt wcielenia Jezusa staa si niejako pierwszym Kocioem.
Jako Matka Odkupiciela jest na wieki Matk Kocioa. Maryja odbywa
pielgrzymk wiary wraz z Kocioem. Pielgrzymuje od pierwszych
chwil jego istnienia, poprzez dzieje a do ich koca, wyznaczonego przez
paruzj, czyli powtrne przyjcie na wiat Jej Syna, Zaoyciela Kocioa.
Matka Boa towarzyszy Kocioowi w jego pielgrzymiej drodze, w jego
trosce o wiar, jej rozwj i proklamowanie wrd niechrzecijaskich ludw i narodw oraz plemion Azji.
Najwitsza Maryja Panna jest na wieki Matk nowego Adama,
a zatem jest now Ew. Z tej racji wszyscy ludzie, bez wzgldu na religi, wiar, przekonania, wiatopogld s ontycznie bliscy Maryi. Tak, jak
kady czowiek pozostaje w relacji do Kocioa, tak rwnie kady bez
wyjtku jest w relacji do Matki Boej.
Koci pod patronatem Maryi wypenia misj goszenia Jezusa wiatu. Wcielenie Maryi, brzemienno Najwitszej Maryi Panny, narodzenie
Jezusa i darowanie Go w chwili narodzin caemu wiatu byo pierwsz
misyjn proklamacj Jezusa Chrystusa. Koci prowadzc dzieo ewangelizacji, angaujc si w dialog midzyreligijny oraz w dzieo misyjne
ad gentes uobecnia, przedua w czasie i w przestrzeni wcielenie Syna
Boego.
Dziki niczym nieprzymuszonemu, wolnemu Tak! wypowiedzianemu przez Maryj Jezus afirmowa ciao kadego czowieka, przyj
czowieczestwo wsplne chrzecijanom i niechrzecijanom, aeby w nim
i poprzez nie dokona dziea objawienia Boego zbawczego planu. Bg poprzez zbawcze wcielenie pozna i przyj do siebie to wszystko, co stanowi
o czowieku, zarwno jego natur, los, duchow kondycj, jak te i jego jzyk, kultur. Tak, jak wcielony Bg przyj jzyk czowieka, by przez jego
2010-05-01 18:52:37
22
Eugeniusz Sakowicz
kategorie i sformuowania wej w kontakt z ludzkoci, tak analogicznie

Koci nie przestaje poznawa i uczy si jzykw rnych spoeczestw
niechrzecijaskich oraz przyswaja wartoci kultur niechrzecijaskich.
W jzykach tych ludw i narodw gosi Ewangeli. Maryja, ktra uczya
Jezusa ludzkiej mowy, naucza jzyka komunikacji midzyludzkiej. Naucza
Swj Lud afirmacji Boga i wypywajcej z niej afirmacji czowieka.
Wcielaniu Kocioa w wiat oraz w kontekst kultur i religii Azji
patronuje Matka Boa. Matka Kocioa jest szczeglnie Matk Kocioa
rodzcego si na tym kontynencie. Maryja wspaniaomylnie przyja Sowo Boga wszechmogcego, ktre w niej stao si Ciaem. Koci, ktry
przyj Sowo i ktry daje to Sowo niechrzecijanom, naladuje Maryj,
wspaniaomyln Dawczyni najwikszego daru Boga dla ludzkoci Jezusa Chrystusa.
Skoro Koci okrela dzi wyranie Jezusa jako Azjat to jak najbardziej oczywistym jest stwierdzenie, i Azjatk jest Jego Matka, Najwitsza Maryja Panna. Jako Matka Jezusa Azjaty jest Matk tych wszystkich,
do ktrych si On upodobni, Matk wszystkich Azjatw, zarwno chrzecijan, jak i niechrzecijan.
Pene ufnoci Tak wypowiedziane zostao przed Bogiem, darowane
Jemu przez Maryj w imieniu caej ludzkoci, w imieniu ludzi wszystkich
czasw, kadego krgu kulturowego, w imieniu chrzecijan i niechrzecijan, w imieniu Azjatw. Ciao Jezusa Chrystusa uksztatowane w Maryi jest
ciaem caej ludzkoci, kadego czowieka. Chrzecijanie i niechrzecijanie solidarnie ofiarowali swoje ciao Jezusowi, ktry je afirmowa, przyj
i uwici, skadajc Bogu Ojcu w ofierze. Maryja wanie w kontekcie
religii Azji jawi si jako wzr najwyszej witoci. Uosabia duchowe macierzystwo, ktre wraz z macierzystwem naturalnym, biologicznym
jest w wielkiej czci u wszystkich Azjatw.
Maryja jako Suebnica Ludu Boego jest Suebnic Kocioa Azji.
Matka Boa wskazuje na wielk warto pokornej suby ludziom, do ktrych Jej Syn upodobni si we wszystkim oprcz grzechu. Resum azjatyckiej mariologii stanowi poetycki zapis modlitwy do Matki Chrystusa
autorstwa Jana Pawa II, ktry zamyka ogoszon w 1999 r. posynodaln
adhortacj Ecclesia in Asia:
2010-05-01 18:52:37
23
wita Maryjo, Crko Boga Najwyszego,

Dziewicza Matko Zbawiciela i Matko nas wszystkich,
Spjrz czule na Koci Swojego Syna
Zasadzony na ziemi azjatyckiej.
Bd jego Przewodniczk i Wzorem,
gdy wci podejmuje misj Twojego Syna,
misj mioci i suby w Azji.
Ty w peni i dobrowolnie przyja wezwanie Ojca,
aby sta si Bo Rodzicielk;
ucz nas oczyszcza nasze serca
ze wszystkiego, co nie pochodzi od Boga,
abymy rwnie mogli zosta napenieni
Duchem witym przychodzcym z wysoka.
Ty rozwaaa tajemnice woli Boej
w cichoci serca;
pomagaj nam podczas naszej drogi
rozpoznawa znaki potnej prawicy Boga.
Ty posza z popiechem do Elbiety
i pomagaa jej w dniach oczekiwania;
wypro nam tego samego ducha gorliwoci i suby,
gdy wypeniamy zadanie ewangelizacji.
Ty piewaa chwa Panu;
prowad nas w radosnym goszeniu wiary
w Chrystusa, naszego Zbawiciela.
Ty wspczua potrzebujcym
i prosia za nimi Twojego Syna;
naucz nas, bymy nigdy nie lkali si
mwi Jezusowi o wiecie,
a wiatu o Jezusie.
Ty staa u stp krzya,
na ktrym Twj Syn odda Ducha;
bd z nami, gdy poszukujemy duchowej jednoci
ze wszystkimi cierpicymi, suc im.
Ty trwaa na modlitwie z uczniami w Wieczerniku;
2010-05-01 18:52:37
24
Eugeniusz Sakowicz
pom nam oczekiwa na Ducha
i i wszdzie tam, dokd On nas poprowadzi.
Strze Kocioa przed siami,
ktre mu zagraaj.
Pomagaj mu by prawdziwym obrazem
Trjcy Przenajwitszej.
Mdl si, aby przez mio i sub Kocioa
wszystkie ludy Azji mogy pozna
Twojego Syna, Jezusa Chrystusa,
jedynego Zbawiciela wiata,
i dziki temu zakosztowa radoci ycia w peni.
Maryjo, Matko Nowego Stworzenia
i Matko Azji,
mdl si za nami, swoimi dziemi, teraz i zawsze!
Rsum
Eugeniusz Sakowicz
LA VIERGE MARIE LA MRE DE SON PEUPLE

La Vierge Marie Mre de Dieu est entoure par lEglise dune grande
vnration. Lappellation Mre de Dieuvhicule explicitement une autre
appellation, celle de la Mre de Son Peuple. Le 19 septembre 1846,
lors de son apparition prs du village La Salette dans les Alpes franais, la
Vierge Marie a termin son Message en sadressant Maximin et Mlanie,
enfants assistant lapparition: Eh bien, mes enfants, vous le ferez passer tout mon peuple!. La maternit et la virginit de la Vierge Marie
constituent la preuve de son acceptation de la grce de Dieu. Dot par Dieu,
elle transmet son tour Son Peuple les dons de Son Fils Jsus Christ.
2010-05-01 18:52:37
25
Elle servait Son Fils, elle participait sa souffrance lorsquil mourrait sur
la Croix et elle se rjouissait de sa rsurrection. Elle sert aujourdhui Son
Peuple et souffre avec lui. En tant la Mre de Jsus elle est devenu la Mre
de tous les hommes que son Fils a rachet. Elle reste pour toujours la Mre
de lEglise Corps Mystique de son Fils. Aussi bien les croyants que les
non-croyants, les agnostiques et les athes sont chers aux yeux de la Vierge
Marie. Sil nen tait pas ainsi, elle ne serait pas la Mre de Dieu la Mre
de Son Peuple. Elle donne lespoir tous les hommes, y compris ceux qui
ne la connaissent pas. En tant quune mre ouverte la vie, accueillant
la vie, incarnant la vie, elle enseigne tous les hommes tout Son Peuple
respecter la vie. Tous les peuples, nations, tribus, socits ont t confis
par Dieu la Vierge Marie. Elle est la Mre de lEglise universelle et, par
consquent de toutes les Eglises particulires qui composent celle-ci et
qui sont prsentes sur tous les continents. En tant que Mre de Son Peuple,
la Vierge Marie exprime la vrit de luniversalisme chrtien. La conscration solennelle des habitants dun pays au patronage de la Vierge Marie
confirme la vrit guidant lEglise depuis deux milles ans tous les hommes constituent un seul et mme Peuple de Dieu. Le peuple lu dans lAncien Testament, ensemble avec la nationchrtienne et dautres nations
ignorant le Dieu Unique en Trois Personnes constituent une communaut
denfants de Dieu un Peuple. La mre de ce Peuple est la Vierge Marie.
n n n
Prof. dr hab. Eugeniusz Sakowicz, profesor nauk teologicznych, profesor zwyczajny w Uniwersytecie Kardynaa Stefana Wyszyskiego w Warszawie, kierownik
Katedry Pedagogiki Kultury i Edukacji Midzykulturowej na Wydziale Nauk Pedagogicznych UKSW; konsulator Rady do Spraw Dialogu Religijnego Konferencji Episkopatu Polski, czonek Komitetu do Spraw Dialogu z Religiami Niechrzecijaskimi tej Rady.
2010-05-01 18:52:38
26

UKSW, Warszawa
Funkcja Matki Jezusa

w opowiadaniu o pierwszym
znaku w Kanie Galilejskiej (J 2, 1-12)
Obraz Matki Jezusa w Ewangelii w. Jana znacznie odbiega od tego,
ktry zarysowuje si na podstawie lektury Ewangelii synoptycznych1. Marek Ewangelista traktuje J jako posta drugoplanow a Jej rol sprowadza do bycia biologiczn Matk Jezusa, ktra sabo rozumie kim jest Jej
Syn. Mateusz uwypukla funkcj Maryi w historii zbawienia, eksponujc
Jej dziewicze poczcie Jezusa za spraw Ducha witego oraz to, e wydaa na wiat Mesjasza, Zbawiciela wiata2. ukasz ukazuje kompleksowo
rol Maryi w uniwersalistycznym planie zbawienia ludzkoci i przedstawia J jako wzr uczniowskiej postawy cakowitego podporzdkowania
swojego ycia woli Boga. Autor Ewangelii Jana natomiast, rozpoczynajc narracj po Prologu, pomija zupenie to w jaki sposb Jezus przyszed
1 Zagadnienie podobiestw i rnic w przedstawianiu postaci Matki Jezusa przez
Ewangelistw Marka, Mateusza i ukasza omwilimy w artykule: Tosamo Matki
Jezusa wedug Ewangelii synoptycznych, w: J. Krcido (red.), Maryja Matka Jezusa,
Studia Salettensia 3: Krakw 2008, 13-37.
2 Zob. tame, 35.
2010-05-01 18:52:38
27
na wiat i przechodzi od razu do opowiadania o Jego publicznej dziaalnoci. Nie przejawia specjalnego zainteresowania postaci Maryi. Nie
podaje nawet Jej imienia, tytuujc J Matka Jezusa i Jego Matka3.
Sam za Jezus zwraca si do Niej w enigmatyczny sposb Kobieto.
W czwartej Ewangelii Matka Jezusa jest postaci drugoplanow. Znajdujemy tylko dwa fragmenty, w ktrych autor wprowadza J jako posta
do narracji. S to jednak fragmenty bardzo wane. W pierwszym z tych
tekstw, mwicym o pobycie Jezusa wraz z Matk i uczniami na weselu
w Kanie Galilejskiej (2, 1-12), autor stawia J u pocztkw publicznej
dziaalnoci Jezusa. W drugim za w scenie mierci Jezusa na krzyu
towarzyszy Ona Synowi w Jego ostatniej godzinie przejcia z tego wiata do Ojca i jest wiadkiem dopenienia si Jego historiozbawczej misji
(19, 25-27). Matka Jezusa pojawia si wic w narracji Ewangelii Janowej
u pocztku i u kresu publicznej dziaalnoci Jezusa (inkluzja). Chcemy tutaj
przeanalizowa pierwszy z tych tekstw, nieznajdujcy paraleli w Ewangeliach synoptycznych, by wyeksponowa specyficzne cechy tosamoci
Matki Jezusa w czwartej Ewangelii na tle rozwoju jej chrystocentrycznej
fabuy.
Miejsce opowiadania o przemianie wody

w wino (2, 1-12) w bezporednim kontekcie
rozwoju fabuy Janowej Ewangelii
Interpretacja postaci Matki Jezusa w opowiadaniu o Jego pobycie na
weselu w Kanie Galilejskiej zaley od ustalenia znaczenia tej perykopy
w narracji caej Ewangelii Janowej4. Naley mie przede wszystkim na
3 Okrelenia te s uyte 10 razy w czwartej Ewangelii (2, 1. 3. 5. 12; 6, 42; 19, 25 (2x).
26 (2x). 27).
4 Fragment ten cieszy si niezmiennie duym zainteresowaniem egzegetw, zarwno
w biblistyce wiatowej, jak i polskiej. Wymiemy tu najwaniejsze opracowania w
porzdku chronologicznym: R. Schnackenburg, Das erste Wunder Jesu, Freiburg
1951; M.-. Boismard, Du Baptme Cana (1, 19 2, 11), d. du Cerf: Lectio Divina
18, Paris 1956, 33-59; S. Temple, Two Signs in the Fourth Gospel, JBL 81 (1962)
169-174; H. Langkammer, Jan 2, 4 w wietle najnowszej egzegezy, RBL 15 (1962) 82-
2010-05-01 18:52:38
28
uwadze, e fabua czwartej Ewangelii ma ukierunkowanie chrystologiczne

a wszystkie opowiadane w niej epizody su strategii pragmatycznej autora, zmierzajcej do ukazania tosamoci Jezusa jako Mesjasza i Syna Boego oraz do wezwania czytelnikw do wiary w Niego jako jedyne rdo
ycia (zob. J 20, 30-31). W tej perspektywie perykopa o cudownej przemianie wody w wino przez Jezusa na weselu w Kanie Galilejskiej powinna by
interpretowana jako pierwszy znak/cud, wskazujcy na Jego tosamo
i ukazujcy podstawowe aspekty Jego zbawczej misji w wiecie. Matka
Jezusa jest przedstawiona w tej perykopie nie jako niemy wiadek cudownego wydarzenia, ale spiritus movens caej sytuacji.
By lepiej zrozumie chrystologiczne ukierunkowanie opowiadania
o pierwszym cudownym znaku Jezusa w Kanie Galilejskiej, naley przyjrze si kontekstowi, w ktrym umieszcza autor to wydarzenie w narracji czwartej Ewangelii. Prolog Ewangelii (1, 1-18) ukazuje Jezusa jako
odwieczne Sowo, bdce w onie Ojca (1, 18), ktre stao si ciaem
i zamieszkao wrd ludzi, mogcych oglda w ten sposb Jego chwa (1, 14), jako Jednorodzonego oraz penego aski i prawdy (1, 14. 17).
W tym kontekcie znak dokonany przez Jezusa w Kanie ma potwierdzi
Jego Bosk tosamo i ukaza w jaki sposb ukonkretnia si Jego misja w
wiecie. wiadectwo Jana Chrzciciela (1, 19-39) i nastpujce zaraz potem
wiadectwo jego uczniw (1, 35-51) zawieraj wyjtkowe nagromadzenie
okrele, ktre maj uzmysowi czytelnikowi kim tak naprawd jest Je91; J.D.M. Derrett, Water into Wine, BZ 7 (1963) 80-97; A. Feuillet, La signification
fondamentale du prmier miracle de Cana (Jn 2, 1-11) et le symbolisme johannique,
RevThom 65 (1965) 517-535; E. Linnemann, Die Hochzeit zu Kana und Dionysios,
NTS 20 (1974) 408-418; A. Vanhoye, Interrogation johannique et xgese de Cana
(Jn 2, 4), Bib 55 (1974) 157-167; F.J. Moloney, From Cana to Cana (Jn 2, 1 4, 54)
and the fourth Evangelists concept of correct (and incorrect) faith, Salesianum 40
(1978) 817-843; I. de la Potterie, La Madre di Ges e il mistero di Cana, La civilt cattolic 4 (1979) 425-440; idem, Le nozze messianiche et il matrimonio cristiano, PSV
13 (1986) 87-104; F. Gryglewicz, Pierwszy cud Jezusa (J 2,1-11), CzST 15-16 (198788) 7-17; J.A. Grassi, The Wedding at Cana (John II 1-11): a Pentecostal Meditation?,
in: D.E. Orton (ed.), The Composition of Johns Gospel, Brill: Boston 1999, 123-128;
K. Stock, Mary the Mother of the Lord in the New Testament, Edizioni Carmelitane:
Roma 2004, 111-117; E. Wilfried, Jesus und Dionysos. Gttliche Konkurrenz bei der
Hochzeit zu Kana (Joh 2, 1-11), ZNTW 100/1 (2009) 1-28.
2010-05-01 18:52:38
2. Funkcja Matki Jezusa w opowiadaniu ...
29
zus: Barankiem Boym, ktry gadzi grzechy wiata (o` avmno.j tou/ qeou/ o`
ai;rwn th.n a`marti,an tou/ ko,smou; 1, 29; por. 1, 36); Mem, ktry przewysza Jana godnoci, gdy by wczeniej od niego (avnh.r o]j e;mprosqe,n mou
ge,gonen( o[ti prw/to,j mou h=n; 1, 30); Tym, ktry chrzci Duchem witym
(ou-to,j evstin o` bapti,zwn evn pneu,mati a`gi,w|; 1, 33); Synem Boym (o` uiò.j
tou/ qeou/; 1, 34. 49); Rabbim (ràbbi,; 1, 38. 49); Mesjaszem (eu`rh,kamen to.n
Messi,an( o[ evstin meqermhneuo,menon cristo,j; 1, 41); Tym, o ktrym pisa
Mojesz w Prawie i Prorocy (o]n e;grayen Mwu?sh/j evn tw/| no,mw| kai. oi`
profh/tai eu`rh,kamen; 1, 45); Krlem Izraela (su. basileu.j ei= tou/ VIsrah,l;
1, 49). Sam za Jezus mwi o sobie, e jest Synem Czowieczym5 (o` uiò.j
tou/ avnqrw,pou; 1, 51)6. Patrzc globalnie na wymienione tutaj tytuy przypisywane Jezusowi, naley stwierdzi, e podkrelaj one bogactwo Jego
tosamoci jako Boga-Czowieka i czytelnik powinien si spodziewa, e
w dalszym toku narracji autor bdzie si stara peniej wyjani tre teologiczn tych terminw. Wydaje si, e nastpujca zaraz potem narracja
o znaku Jezusa na weselu w Kanie powinna by interpretowana przez czytelnika zgodnie z intencj autora z takim wanie przed-rozumieniem
tosamoci Jego osoby. Wzmianka o tym, e na weselu w Kanie prcz Jezusa bya take Jego Matka i uczniowie (2, 1-2) oraz bracia (2, 12) odsya
5 Wyraenie o` uiò.j tou/ avnqrw,pou zdaje si by ulubionym samookreleniem Jezusa,
o czym wiadcz zarwno narracja Janowa, jak i Ewangelie synoptyczne. Jego korzeni naley szuka w Starym Testamencie, w Ksidze Daniela (7, 13) i u proroka
Ezechiela, gdzie symbolizuje prawdopodobnie zwyciski lud Boy oraz w apokryficznej Ksidze Henocha, w ktrej odnosi si do jednostkowej postaci preegzystujcego
zbawiciela. W Ewangeliach synoptycznych wyraenie Syn Czowieczy wystpuje
w trzech podstawowych znaczeniach: odnosi si do ziemskiej dziaalnoci Jezusa; czy si z zapowiedziami cierpicego Syna Czowieczego; zapowiada przysz chwa
Syna Czowieczego, w kontekcie Jego paruzji i sdu ostatecznego. W Ewangelii Jana
wyraenie o` uiò.j tou/ avnqrw,pou pojawia si 12 razy i poza jednym wystpieniem
(13, 31) wszystkie one znajduj si w pierwszej jej czci (tzw. Ksiga Znakw).
W wikszoci tych wystpie wyraenie to odnosi si do przyszej chway Jezusa.
Trzy z nich: 3, 14; 8, 28; 12, 34, wskazuj kontekstualnie nie tylko na przysz chwa
Jezusa po Jego powrocie do Ojca w niebie, lecz take przed Jego wywyszeniem
poprzez mier krzyow. Zob. R. Schnackenburg, Der Menschensohn im Johannesevangelium, NTS 11 (1964-1965) 123-137; R.E. Brown, The Gospel according to
John (I-XII), AB 29: New York 1966, 84.
6 Tytu ten ma tu prawdopodobnie wskazywa na Jego przysz chwa.
2010-05-01 18:52:38
30
do bezporedniego kontekstu uprzedniego, gdzie jest mowa o pochodzeniu

Jezusa z Nazaretu oraz, e Jego ojciec mia na imi Jzef (1, 45-46). Jezus
jest wic czowiekiem z krwi i koci, ma swoj fizyczn rodzin i geograficzne miejsce pochodzenia7. Sam Jego pobyt wraz z rodzin na weselu
w Kanie Galilejskiej nie by zatem czym zaskakujcym, lecz powinien by
widziany jako element ycia rodzinnego, w ktrym normalnie uczestniczy. W tych zwyczajnych, a zarazem witecznych okolicznociach, Jezus
dokonuje swojego pierwszego cudu znaku, ktry ma potwierdza Jego
mesjask inwestytur, streszczajc si w wypowiedzi Jana Chrzciciela
w 1, 32-34.
Bezporednio po godach w Kanie Jezus przemieszcza si do Kafarnaum ze swoimi bliskimi Matk, uczniami i brami. Po jakim czasie
za udaje si prawdopodobnie, jak to byo w zwyczaju, rwnie w gronie rodziny i uczniw na uroczysto Paschy do Jerozolimy, centralnego
i jedynego miejsca prawdziwego kultu. Tematyka opowiadania nastpujcego bezporednio po narracji o znaku w Kanie dotyczy pobytu Jezusa
w wityni jerozolimskiej (2, 13-22). Daje On tam wyraz gorliwoci o dom
Ojca, wywracajc stoy i wypdzajc przekupniw. Nastpnie w dialogu
z ydami zapowiada wzniesienie nowej wityni wityni swego Ciaa
(2, 19-21), ktra ma zastpi obecn. W kolejnych za epizodach dialog Jezusa z Nikodemem (3, 1-21), wiadectwo Jana Chrzciciela o Jezusie
(3, 22-36), dialog Jezusa z Samarytank (4, 1-42) ktrych kulminacj
jest powtrne przybycie Jezusa do Kany Galilejskiej i uzdrowienie syna
dworzanina (4, 46-54), autor Ewangelii zachca czytelnikw do wiary
w Jezusa, przekonujc ich, e jest On Synem Czowieczym (3, 13-14), Synem Jednorodzonym Boga (3, 16-17), Oblubiecem (3, 29), Mesjaszem (4,
25-26), Rabbim (4, 31).
Naley wic stwierdzi, e opowiadanie o pierwszym znaku Jezusa, dokonanym na weselu w Kanie Galilejskiej (2, 1-12), wpisuje si
pod wzgldem narracyjnym w sekwencj opowiada, poprzez ktre autor
Ewangelii chce uwiadomi czytelnikowi kim jest Jezus i, ukazujc Jego
Bosk tosamo, przekona do wiary w Niego jako jedynego Zbawicie 7 Por. B. Roberts Gaventa, Mary. Glimpses of the Mother of Jesus, Minneapolis 1999, 81.
2010-05-01 18:52:38
31
la, posanego na wiat przez Boga. W argumentacji autora znak w Kanie

ma ukaza dziaanie Jezusa jako inaugurujce radykalnie nowy porzdek
w odniesieniu do systemu religijnego opierajcego si na kulcie witynnym i przestrzeganiu przepisw Tory. W dalszej analizie perykopy 2, 1-12
skupimy si zatem na wtkach ukazujcych novum osoby i posannictwa
Jezusa oraz na roli, jak ma do spenienia Jego Matka.
Struktura literacko-teologiczna (2, 1-12)

Wielu interpretatorw perykopy 2, 1-12, idc za R. Bultmannem8, widzi w niej, uywany czsto w Starym Testamencie, schemat opowiadania
o cudownym wydarzeniu, ktrego podstawowymi elementami s:
1. Postawienie problemu i ukazanie powagi sytuacji.
2. Proba o cudown interwencj.
3. Dokonanie cudu, opowiedziane w szczegach.
4. Pozytywne konsekwencje dokonanego cudu.
5. Zdziwienie tych, ktrzy byli wiadkami caej sytuacji.
W narracji J 2, 1-12 schemat ten jest nieco zmodyfikowany i moemy
w nim wyodrbni nastpujce elementy strukturalne9:
1. Ukazanie problemu: Nie maj wina (2, 3a).
2. Proba: Matka Jezusa powiedziaa do Niego: Nie maj wina (2, 3b).
3. Wymwka: Czy to moja lub Twoja sprawa, Niewiasto? Jeszcze nie
nadesza moja godzina (2, 4).
4. Reakcja: Matka Jego powiedziaa do sug: Zrbcie wszystko, cokolwiek wam powie (2, 5).
5. Konsekwencje: Znak dokonany przez Jezusa prowadzi do wiary
w Niego (2, 6-11).
Z pewnoci J 2, 1-12 wpisuje si w sposb oglny w podany schemat, jednake narracja Janowa w kilku szczegach znacznie od niego od-
8 Zob. R. Bultmann, The Gospel of John. A Commentary, Oxford 1971, 115.

9 Zob. F.J. Moloney, The Gospel of John, SPS 4: Collegeville 1998, 70.
2010-05-01 18:52:38
32
biega10. Dotyczy to przede wszystkim interwencji dokonanej przez Matk

Jezusa. Wprawdzie to Ona informuje Syna o zaistniaym problemie (punkty
1 i 2), ale Jej sowa spotykaj si w wymwk Jezusa, co nie znajduje odzwierciedlenia w strukturze opowiadania o cudzie. W miejsce opowiadania
o tym, w jaki sposb cud zosta dokonany (punkt 3 z pierwszego schematu),
wchodz sowa niezraonej odmow Syna Matki, zachcajce sucych
weselnych, by wykonali wszystko, co powie im Jezus ( w. 5). Nie ma rwnie mowy o tym, by gocie weselni dziwili si temu, co uczyni Jezus, gdy
cud dokona si bez rozgosu. Jego za rezultatem byo objawienie przez
Jezusa swojej chway i wiara uczniw (2, 11).
Patrzc na perykop 2, 1-12 w aspekcie rozwoju fabuy moemy w jej
narracji wyrni nastpujce elementy strukturalne11:
1. 2, 1-2: Okrelenie czasu (trzeciego dnia) i miejsca akcji (wesele w Kanie Galilejskiej) oraz wystpujcych w opowiadaniu gwnych postaci
(Matka Jezusa, Jezus i uczniowie).
2. 2, 3-5: Matka Jezusa informuje Go o braku wina, a po Jego wymwce
zwraca si do sug, by zrobili wszystko, co im Jezus powie.
3. 2, 6-10: Gwna akcja opowiadania o cudzie: Jezus kae sugom napeni kamienne stgwie wod a oni wykonuj posusznie Jego polecenie.
Woda staje si winem, ktre starosta weselny ocenia jako dobre.
4. 2, 11: Komentarz narratora informujcy czytelnika o tym, e cud dokonany przez Jezusa naley interpretowa jako pierwszy znak, przez
ktry objawi On swoj chwa i w nastpstwie ktrego uwierzyli
w Niego Jego uczniowie.
5. 2, 12: Zakoczenie opowiadania: Autor wymienia ponownie postaci
z 2, 1-2 i informuje o ich udaniu si z Kany do Kafarnaum.
10 Dokadn analiz struktury narracyjnej tego fragmentu znale mona w: B. Olsson,

Structure and Meaning in the Fourth Gospel. A Text-Linguistic Analysis of John 2:111 and 4:1-42, Uppsala 1974, 77-93.
11 Podobn struktur tej perykopy podaje A. Paciorek, ktry wyrnia w niej: wprowadzenia (2, 1-3a), trzy czci: dialog Maryi z Jezusem (2, 3b-5), dialog Jezusa ze sugami (2, 6-8), dialog gospodarza z oblubiecem (2, 9-10) oraz konkluzj teologiczn (2,
11). Zob. A. Paciorek, Ewangelia umiowanego ucznia, Wydawnictwo KUL: Lublin
2000, 298. Zob. te: G.R. Beasley-Murray, John, WBC 36: Waco 1987, 33.
33
Funkcja Matki Jezusa

na tle rozwoju fabuy w 2, 1-12
Naley zauway, e Matka Jezusa pojawia si w tej perykopie jako

pierwsza posta w narracji przed informacj o zaproszeniu na to wesele
take Jezusa i Jego uczniw. Posta ta nie jest w aden sposb dookrelona
przez narratora. Czytelnik nie dowiaduje si nic wicej o Niej ani tutaj ani
nigdzie indziej w Ewangelii: nie wie jak ma na imi, jak wyglda, jak jest
ubrana, ile ma lat, itp. Naley std wycign wniosek, e autor Ewangelii chce skupi ca uwag czytelnika na jednym aspekcie Jej tosamoci
tym, e jest Ona Matk Jezusa oraz na komunikacji pomidzy Ni a Synem i Ni a sugami weselnymi12. Z faktu wymienienia przez autora Matki
Jezusa jako pierwszej postaci tego opowiadania trzeba wnioskowa, e nie
jest Ona tu postaci, ktrej rol mona by zmarginalizowa13. Pojawia si
w narracji tylko w wersetach 1-5 oraz 12, jednake pocztek i koniec opowiadania tworz inkluzj (wymienienie gwnych postaci) i naley przypuszcza, e zamys autora idzie w kierunku wskazania czytelnikowi, e
cay epizod o godach w Kanie jest nacechowany Jej obecnoci i trzeba go
interpretowa majc na uwadze pierwszestwo Matki Jezusa w porzdku
wymieniania postaci narracji 2, 1-12. Nie chcemy tutaj nakada matrycy
mariologicznej na interpretacj tekstu 2, 1-12, ktry ma bez wtpienia (jak
to pokazalimy powyej) chrystologiczne ukierunkowanie literacko-teologiczne. Naszym celem pozostaje zbadanie jak funkcj przyporzdkowuje
autor Matce Jezusa w chrystologii tej perykopy.
Narracja 2, 1-12 rozpoczyna si od informacji, e opowiadany epizod
wydarzy si trzeciego dnia (th/| h`me,ra| th/| tri,th|). Interpretacja tej wzmianki czasowej nastrcza niemae trudnoci i nie pozostaje bez znaczenia dla
zrozumienia teologicznego przesania caego opowiadania14. Na poziomie
literackim informacj t mona odnie do decyzji Jezusa udania si do
12 Por. K. Stock, Mary the Mother of the Lord in the New Testament, 112.
13 Zob. F.J. Moloney, The Gospel of John, 66-67.
14 Przegld kilku gwnych propozycji interpretacji tego wyraenia podaje np. G.R. Beasley-Murray, John, 34.
2010-05-01 18:52:38
34
Galilei, wzmiankowanej w 1, 4315. Oznaczaoby to, e wesele w Kanie

rozpoczo si trzeciego dnia po tej decyzji Jezusa, albo raczej e Jezus
przyby na to trwajce ju wesele po trzech dniach od swojej decyzji. Sigajc za do jeszcze wczeniejszego kontekstu i zaczynajc liczenie dni
w 1, 19, mona si doliczy siedmiu dni pomidzy opowiadaniem o wiadectwie Jana w 1, 19 a pocztkiem narracji w 2, 1. Ta za liczba symbolicznie odnosiaby wydarzenie w Kanie Galilejskiej do siedmiu dni stwarzania
wiata przez Boga (Rdz 1) i ukazywaa dziaanie Jezusa w 1, 19-2, 11 jako
stwarzanie nowej rzeczywistoci (nowe stworzenie)16. Interpretacja ta jest
bardzo sugestywna, zwaszcza w kontekcie Prologu 1, 1-18. Wzmianka
o trzecim dniu w J 2, 1 moe rwnie odnosi si intertekstualnie do pniejszej narracji czwartej Ewangelii i proleptycznie antycypowa objawienie si chway Chrystusa trzeciego dnia po mierci17 w Jego zmartwychwstaniu (J 20-21)18.
Zwaywszy na to, e liczba trzy ma w Biblii walor symboliczny, jej
umieszczenie tutaj moe by dla czytelnika nonikiem jeszcze innej informacji o charakterze teologicznym. Czytelnicy Ewangelii Janowej znali
z pewnoci symboliczny wymiar tej liczby, zarwno w ST, jak i w kulturach wiata rdziemnomorskiego. Najoglniej rzecz biorc liczba ta
bya interpretowana jako symbol peni i doskonaoci19. Umieszczajc tak
15 Inna moliwo: pierwszy dzie (1, 35), drugi dzie (1, 43), trzeci dzie (2, 1). Zob.
R.E. Brown, The Gospel according to John (I-XII), 97.
16 Por. M.. Boismard, Du Baptme Cana (Jean 1,192,11), 15. Nieco odmienne
rozwizanie proponuj B.J. Malina i R.L. Rohrbaugh, autorzy socjologicznego komentarza do czwartej Ewangelii: Social-Science Commentary on the Gospel of John,
Minneapolis 1998. Licz oni pi sukcesywnych dni (1, 1-28; 1, 29-34; 1, 35-39;
1, 40-42 i 1, 43-51), do ktrych odnosiaby si wzmianka trzeciego dnia w 2, 1.
Wyraenie trzeciego dnia wskazywaoby wtedy na smy dzie, ktry symbolicznie
wskazywaby na pierwszy dzie po siedmiu dniach stwarzania, okrelajcego czynnoci Jezusa w 1,1-51. Zob. tame, 66.
17 Autor Ksigi Rodzaju mwic o ofierze, ktr Abraham zgodzi si zoy ze swojego
syna Izaaka na grze Moria, pisze, e miaa ona miejsce trzeciego dnia (22, 4).
18 Zob. C.H. Dodd, The Interpretation of the Fourth Gospel, Cambridge 1953, 300.
19 Symbolik liczby trzy w kulturach staroytnych i w Biblii omawia szerzej M. Lurker,
Sownik obrazow i symboli biblijnych, 252-253; zob. rwnie: G. Zevini, Commentaire spirituel de lvangile de Jean, Paris 1996, 221.
2010-05-01 18:52:38
35
informacj na samym pocztku perykopy 2, 1-12 autor moe sugerowa

czytelnikowi, e opowiadane wydarzenie naley odczytywa w aspekcie
symbolicznym. Nie chodzi wic tutaj o zwyke zaznajomienie si z historycznie prawdopodobnym wydarzeniem20 i zachwycenie si cudem dokonanym przez Jezusa, lecz o jego pogbion interpretacj teologiczn.
W naszym wypadku bardzo interesujce moe by symboliczne odniesienie do opowiadania z 19. rozdziau Ksigi Wyjcia, ktre mwi, e Bg
trzeciego dnia (19, 16) nada Izraelitom Prawo na grze Synaj. Trzeci dzie
w Wj 19 jest ukazany jako dzie objawienia si Boga Izraelowi21, ktry
nastpnie otrzyma Dekalog Prawo majce regulowa wszystkie sfery
ycia. Jeeli przyjmiemy, e w J 2, 1-12 mamy echo z Wj 19, to opowiadanie o przybyciu Jezusa w trzecim dniu wesela w Kanie i o tym, co si
wtedy dokonao, naley interpretowa, jako moment Boego objawienia,
w ktrym rozpoczyna si dla ludzi nowa rzeczywisto, porwnywalna tylko, z wydarzeniem najwyszej rangi w historii Izraela nadaniem Prawa
na Synaju.
Drug wan wskazwk, ktra kae interpretowa to opowiadanie na
sposb symboliczny jest fakt, e w ST gody (gr. ga,moj w 2, 1)22 s obrazem
przymierza Boga z narodem wybranym23. Mamy tego liczne przykady,
z ktrych wystarczy wymieni kilka najbardziej reprezentatywnych: Iz 25,
6-8; 54, 5-10; 61, 10; Jr 22; Ez 16, 18; Oz 2, 18-22. W tekstach prorockich
obraz uczty weselnej skupia w sobie motywy mwice o nastaniu ery mesjaskiej, kiedy to ludzie dowiadcza bd obfitoci Boych darw24. Co
20 Na temat kryteriw historycznej wiarygodnoci tego opowiadania, zob. S. Mdala,
Chrystologia Ewangelii w. Jana, Krakw 1993, 202-205. A. Paciorek susznie zauwaa: () wypada stwierdzi, e opowiadanie o godach jest nie tylko zwyczajn relacj wydarzenia z ycia Jezusa. Jest to rwnie katecheza Ewangelisty o tym,
co miao miejsce w Kanie w wietle wydarzenia paschalnego. Historia i teologia
w przedziwny sposb cz si tu i przeplataj.. Zob. tene, Ewangelia umiowanego
ucznia, 298.
21 Por. F.J. Moloney, The Gospel of John, 66.
22 Uroczystoci weselne trway zwykle siedem dni (zob. np. Sdz 14, 12; Tb 11, 19).
Miszna zaleca, by lub dziewicy odbywa si w rod. Zob. R.E. Brown, The Gospel
according to John (I-XII), 98.
23 Zob. S. Mdala, Chrystologia Ewangelii w. Jana, 201.
24 Zob. F.J. Moloney, The Gospel of John, 66
2010-05-01 18:52:39
36
wicej, w Janowym opowiadaniu o uczcie weselnej w 2, 1-12, wybrzmiewa

wyrane odniesienie do tradycji mdrociowej ST, gdzie odwieczna Mdro przygotowuje uczt dla ludzi (np. Prz 9, 1-5) i nawouje ich: Chodcie, nasycie si moim chlebem, pijcie wino, ktre zmieszaam (Prz 9, 5).
Na tym podou Jezus moe by widziany jako wcielenie Boej Mdroci.
Tor, utosamian w tradycji ST z Mdroci, zastpuje On ask25, ktra
symbolicznie jest tu reprezentowana przez dobre wino. Wino symbolizowao w ksigach ST dobrobyt bdcy pochodn wypeniania przez nard
zobowiza Przymierza (zob. np. Pwt 7, 12-15). Motyw wina jest rwnie
cile powizany z prorockimi zapowiedziami odnowy i obfitoci w czasach mesjaskich (zob. np. Am 9, 14; Oz 14, 8; Jr 31, 12). W J 2, 1-12 dobre
wino, dane przez Jezusa, to znak inauguracji czasw mesjaskich, nowego
przymierza Boga z czowiekiem, ktre ma zastpi dotychczasowe przymierza (zwaszcza synajskie, zwizane z nadaniem Prawa). Osoba Jezusa
staje si nowym Prawem dla tych, ktrzy byli wiadkami Jego znaku
i przyjli wiar w Niego (2, 11).
Na podstawie tych kilku intertekstualnych odniesie do kodu kulturowego domylnych odbiorcw perykopy 2, 1-12 naley wycign wniosek,
e autor wiadomie nakierowuje tu czytelnika na symboliczn interpretacj
caego wydarzenia, co nie wyklucza oczywicie jego historycznej wiarygodnoci. W tej symbolicznej matrycy chcemy spojrze na funkcj Matki
Jezusa.
Oddzielenie informacji o pobycie Matki Jezusa na tym weselu od
stwierdzenia, e zaproszono na nie take Jezusa i Jego uczniw wskazuje
na to, e Matka Jezusa przybya tu prawdopodobnie z pobliskiego rodzinnego Nazaretu, a Jezus wraz z uczniami bezporednio po pobycie w Judei.
Mona w tym dostrzec zawoalowany sygna, e postaci Matki Jezusa nie
naley jeszcze w tym momencie narracji identyfikowa z gronem uczniw,
ale z Jego najblisz rodzin.
Poprzez stwierdzenie braku wina, adresowane do Jezusa, Jego Matka
staje si aktywn przedstawicielk goci zgromadzonych na uczcie weselnej. Interpretujc to wydarzenie w kontekcie tego, co zostao powiedziane
25 S. Mdala, Chrystologia Ewangelii w. Jana, 202.
2010-05-01 18:52:39
37
powyej, naley stwierdzi, e autor czwartej Ewangelii chce tutaj uwiadomi czytelnikom jaka jest rola Matki Jezusa w mesjaskiej wsplnocie
Nowego Przymierza. Jest Ona uwana na braki, ktrych moe ta wsplnota
dowiadcza. Wino, jak to pokazalimy, symbolizuje obfito darw duchowych, std te nie chodzi tu o zaspokajanie przyziemnych potrzeb26,
lecz o wskazanie braku podstawowych dbr duchowych.
Patrzc na ten epizod ze wiadomoci jego zakorzenienia w realiach
kultur rdziemnomorskich, mona wydoby jeszcze jeden jego aspekt,
niewidoczny dla dzisiejszego przecitnego czytelnika Biblii. W perspektywie kultury honoru i wstydu, wyczerpanie si wina na przyjciu weselnym
sprowadzao ujm na honorze tych, ktrzy byli odpowiedzialni za przygotowanie caej uroczystoci. Odpowiedzialno ta, opierajca si na zasadzie wzajemnoci, spoczywaa nie tylko na nowoecach i ich najbliszej
rodzinie, lecz take na dalszych krewnych27. Matka Jezusa podejmuje wic
wspodpowiedzialno za organizacj przyjcia weselnego, niezalenie
od tego, czy wymagay tego od Niej zobowizania wypywajce z obyczajowoci. Zachowuje si jak uwana i zatroskana krewna Matka28.
Nie ma zgodnoci wrd egzegetw co do oceny stopnia intensywnoci stwierdzenia Matki Jezusa w 2, 3: Nie maj wina (oi=non ouvk e;cousin).
Jedni interpretatorzy twierdz, e wybrzmiewa w nim proba o cud, inni,
e Matka Jezusa zwraca w ten sposb Jego uwag na zaistnia sytuacj
braku wina i, z narracyjnego punktu widzenia, ma wyznaczon przez autora tylko rol aktancjaln29. Reakcja Jezusa na to stwierdzenie Matki: Co
mnie i Tobie, Niewiasto? Jeszcze nie nadesza moja godzina. (ti, evmoi. kai.
26 Dosowne odczytanie tekstu 2, 1-12 doprowadzio niektrych dawnych interpretatorw, ktrzy uznali Jezusowy czyn przemiany wody w wino za wysoce niestosowny,
do zakwestionowania historycznoci tego wydarzenia. Pogldy te relacjonuje: M.
Hengel, The Interpretation of the Wine Miracle at Cana: John 2:1-11, in: L.D. Hurst
N.T.Wright (eds.), The Glory of Christ in the New Testament: Studies in Christology
in Memory of George Bradford Caird, Oxford 1987, 83-90.
27 Zob. szerzej na ten temat: B.J. Malina i R.L. Rohrbaugh, Social-Science Commentary
on the Gospel of John, 70-71.
28 Zob. K. Stock, Mary the Mother of the Lord in the New Testament, 114.
29 Zob. np. S. Mdala, Chrystologia Ewangelii w. Jana, 206; F.J. Moloney, The Gospel
of John, 67; B. Roberts Gaventa, Mary. Glimpses of the Mother of Jesus, 82-83.
2010-05-01 18:52:39
38
soi,( gu,nai ou;pw h[kei h` w[ra mou), sugeruje wyranie, e spodziewaa si

Ona jakiej interwencji Syna i e odczyta On Jej sowa jako oczekiwanie
dziaania zwizanego z nadejciem Jego godziny30. Trudno na tej podstawie wyciga wniosek, e mamy tu sygna o szczeglnej wiedzy Matki na
temat tosamoci Jej Syna i Jego zdolnoci czynienia cudw31. W naszej
opinii autor Ewangelii chce tu raczej uwiadomi czytelnikowi, e Matka
Jezusa wierzya w Niego jeszcze zanim dokona pierwszego cudu32. Jezus
jednak wyranie dystansuje si od swojej Matki, gani J i stwierdza, e
jeszcze nie czas, by podejmowa dziaanie, ktrego od Niego oczekuje33.
Wielu egzegetw prbuje agodzi ton tej wypowiedzi34, twierdzc, e takie zachowanie Jezusa wobec Matki byoby niestosowne. Na paszczynie
metaforycznej, bdcej nonikiem gbszego znaczenia teologicznego tej
perykopy, postawa i sowa Matki Jezusa mog wyraa tu pragnienie ludzi
Starego Przymierza otwarcia si na objawienie i zbawienie realizujce si w
Nim jako oczekiwanym Mesjaszu (symbolika uczty weselnej, wina, itp.)35.
Matka Jezusa symbolizowaaby wic tutaj judaizm yjcy oczekiwaniami
mesjaskimi, ale take ludzko oczekujc penego objawienia36.
Za tak interpretacj przemawiaj rwnie motywy wody, wina
i stgwi kamiennych. Woda w szeciu kamiennych stgwiach, przeznaczonych do rytualnych oczyszcze, symbolizuje tu niedoskonao Starego
Przymierza. Dobre wino w tak duej iloci, wskazujce na obfito dbr
w czasach mesjaskich, symbolizuje tu peni (a po brzegi) objawienia
Boego zrealizowanego w osobie Jezusa. Nie bez znaczenia jest rwnie
to, e przed poleceniem Jezusa, by napeni stgwie wod, byy one puste. Oznacza to, e nie zatroszczono si, by napeni je wod, aby gocie
30 Propozycje egzegetw odnonie do interpretacji wyraenia ti, evmoi. kai. soi, omawia
np. F.J. Moloney, The Gospel of John, 71.
31 Por. B. Roberts Gaventa, Mary. Glimpses of the Mother of Jesus, 83.
32 Por. V. Koperski, The Mother of Jesus and Mary Magdalene. Looking back and forward from the Foot of the Cross in John 19,25-27, in: G. van Belle (ed.), The Death of
Jesus in the Fourth Gospel, Leuven 2007, 856.
33 Por. C.K. Barrett, The Gospel according to St. John, London 1978, 191.
34 Zob. np. G.R. Beasley-Murray, John, 34.
35 Por. A. Paciorek, Ewangelia umiowanego ucznia, 298.
36 Tame, 299.
2010-05-01 18:52:39
39
weselni mogli dokonywa oczyszcze i uczyni zado wymaganiom rytualnej czystoci. Przepis prawa zosta wic tu zachowany tylko pozornie
formalnie, co do litery (s stgwie, ale nie ma w nich wody)37. Moemy
w tym motywie widzie krytyk religijnoci Starego Przymierza, ktra czsto sprowadzaa si do formalizmu w zachowaniu litery przepisw Prawa.
Przemiana wody w wino, dokonana przez Jezusa, pokazuje jakociow
rnic obydwu przymierzy, ale jednoczenie uwiadamia czytelnikowi, e
Nowe Przymierze jest zakorzenione i wyrasta ze Starego. Liczba szeciu
stgwi kamiennych napenionych wod po brzegi pokazuje niedoskonao
dotychczasowego przymierza38: pomimo tak ogromnej iloci wody39, nie
zastpi ona wina i nie zaspokoi oczekiwa goci weselnych wsplnoty
Nowego Przymierza. Woda, ktr napeniono stgwie na polecenie Jezusa,
symbolizuje Jego yciodajne sowo. Rezultatem wypenienia tego sowa
jest picie przez weselnikw wybornego wina uczestnictwo w uczcie czasw mesjaskich. Znak w Kanie, ktry sprawi, e uczniowie uwierzyli
w Jezusa, jest interpretowany przez autora jako przejaw objawienia przez
Niego swojej (Boskiej) chway (2, 11)40.
Negatywny odcie fragmentu J 2, 4 potguj dalsze sowa Jezusa,
w ktrych dystansuje si On od swojej Matki i od oczekiwania, jakie
w Nim pokadaa, jeli chodzi o zaradzenie brakowi wina na weselu w Kanie. Samo wyraenie ti, evmoi. kai. soi,, ktre w Septuagincie oddaje hebraj 37 Por. S. Mdala, Chrystologia Ewangelii w. Jana, 208.
38 Zob. R.E. Brown, The Gospel according to John (I-XII), 100.
39 Autor podaje, e kada z kamiennych stgwi moga pomieci dwie lub trzy miary.
Jedna miara (gr. metrhth,j) to objto 39 litrw. Sze stgwi po dwie miary moe
pomieci 468 litrw. Natomiast sze stgwi po trzy miary pomieci w sumie nieco
ponad 700 litrw. Jest to wic bardzo dua ilo wina, ktra hiperbolicznie ma ukaza
zapewne obfito darw duchowych, ktrych Jezus udziela wsplnocie Nowego Przymierza.
40 W 2, 11 autor uywa czasownika fanero,w, ktry oznacza w czwartej Ewangelii objawienie Boga w Jezusie (oglnie: rozdziay 1 20), lub objawienie si zmartwychwstaego Jezusa (rozdzia 21). Zob. na ten temat: J. Krcido, Nowe ycie uczniw Jezusa.
J 21 jako owoc eklezjologicznej relektury J 1-20 we wsplnocie Umiowanego Ucznia,
RSB 33: Warszawa 2007, 170-174. W 2, 11 narrator podkrela, e Jezus objawi
swoj chwa (evfane,rwsen th.n do,xan auvtou/) czyli swoje Bstwo (antycypacja
godziny Jezusa?). Zob. te: F.J. Moloney, The Gospel of John, 73.
2010-05-01 18:52:39
40
skie %l'w" yLi-hm;, jest rnie tumaczone. Ma ono w Biblii charakter ambiwalentny i moe wyraa zarwno wrogie (np. Sdz 11, 12), jak i pokojowe
(2 Krn 35, 21) nastawienie41. Negatywny lub pozytywny wydwik tego
wyraenia zaley w kadym przypadku od kontekstu. Oglnie rzecz biorc wyraa ono intencj separacji osoby wypowiadajcej te sowa od ich
adresata i reprezentowanej przez niego rzeczywistoci. W Nowym Testamencie prcz J 2, 4 wyraenie ti, evmoi. kai. soi, pojawia si tylko jeszcze w
Mk 5, 7 i k 8, 2842. Obydwa te teksty nale do perykop opowiadajcych
o uzdrowieniu przez Jezusa optanego w krainie Gerazeczykw. Wypowiedziane przez optanego sowa s prawie identyczne u obydwu Ewangelistw ti, evmoi. kai. soi,( VIhsou/ uiè. tou/ qeou/ tou/ u`yi,stou o`rki,zw se to.n
qeo,n( mh, me basani,sh|j (wersja Markowa). Wyraaj one pytanie i wyrzut
ze strony optanego, skierowany do Jezusa (co w rodzaju: Czego chcesz
ode mnie!?), wskazujcy wyranie na intencj separacji. Towarzyszy mu
wyznanie wiary w to, e Jezus jest Synem Boga Najwyszego i proba
o niedrczenie. Nie wydaje si, by to opowiadanie mogo stanowi jakiekolwiek to do uycia wyraenia ti, evmoi. kai. soi, przez autora Ewangelii Janowej w 2, 4. Istotne jest jednak to, e w obydwu przypadkach wyraenie to,
w emfatyczny sposb, wypowiada ide separacji.
O jakiego rodzaju separacj chodzi w J 2, 4? Wrd tumaczy i interpretatorw tego tekstu nie ma zgodnoci co to tego, czy chodzi tu o zdystansowanie si Jezusa od swojej Matki, czy te od Jej oczekiwa odnonie do
zaradzenia brakowi wina. By to zobrazowa, zestawmy tutaj kilka polskich
przekadw: Biblia Brzeska: Cmi do ciebie?, Biblia Gdaska: Co ja
mam z tob?, Biblia Warszawsko-Praska: C Mnie i tobie [do tego]?,
Biblia Tysiclecia: Czy to moja lub Twoja sprawa?, Biblia Poznaska,
Biblia Warszawska, Biblia Ekumeniczna: Czego chcesz ode Mnie?, Biblia Paulistw: Czy to naley do mnie lub do ciebie?. W wietle innych
wystpie tego wyraenia (1 Krl 17, 18; 2 Krl 3, 13; 2 Krl 35, 21 a zwaszcza Mk 5, 7 i k 8, 28) naley stwierdzi, e sowa te, wypowiedziane
przez Jezusa do Jego Matki wyraaj dystans. Nic w kontekcie Ewangelii
41 Zob. G.R. Beasley-Murray, John, 34.
42 Tekst paralelny w Mt to 8, 29. Tutaj jednak mamy do czynienia z dwoma optanymi,
ktrzy krzycz do Jezusa ti, h`mi/n kai. soi, (to samo wyraenie rwnie w Mk 1, 24).
2010-05-01 18:52:39
41
nie wskazuje na jakikolwiek konflikt rodzinny pomidzy Matk a Synem.

Zastanawiajce jest jednak to, e zaraz po tych sowach, Jezus zwraca
si do swojej Matki gu,nai Kobieto/Niewiasto, co wydaje si potgowa dystans i sprawia wraenie jakby Jezus celowo ucieka od stawiania
sprawy na poziomie Syn Matka, na poziom mczyzna kobieta,
gdy jako Syn kochajcy swoj Matk, nie powinien pozosta guchy na
Jej prob. Na poziomie narracyjnym, w kontekcie wspominanej powyej
odpowiedzialnoci dalszych krewnych za przygotowanie wesela, moemy
w tej kontestacji Jezusa mie lad chci pokazania, e w nowej ekonomii
zbawienia relacje oparte na wizach krwi schodz na drugi plan, a pierwszestwo uzyskuj wiara w Jezusa (2, 11) i posuszestwo Jego sowu (2,
5-8). Dla Jezusa najwaniejsze jest penienie woli Ojca, tzn. powierzonej
Mu przez Niego misji zbawienia, ogniskujcej si w wyznaczonej przez
Ojca godzinie43.
Z narracyjnego punktu widzenia, takie zachowanie si Jezusa w stosunku do swojej Matki powinno pobudzi czujno czytelnika i skoni
go do gbszej refleksji teologicznej. By zrozumie specyficzn funkcj
aktancjaln Matki Jezusa w tym opowiadaniu, a zarazem jego gbokie
przesanie teologiczne, naley zweryfikowa tradycyjny pogld egzegetw,
jakoby gu,nai, wypowiedziane przez Jezusa pod adresem Jego Matki, wyraao tu Jego dezaprobat i przesadny dystans44. Przemawia za tym kilka
argumentw. Przede wszystkim trzeba zauway, e w drugim wystpieniu Matki Jezusa w czwartej Ewangelii, w scenie nazywanej testamentem
z krzya, Jezus zwraca si do Niej w taki sam sposb Niewiasto
(19, 26). W tym ostatnim tekcie, ktry tworzy inkluzj z 2, 4, nie mona
z pewnoci dostrzec dystansowania si Jezusa od swojej Matki, przeciwnie odwouje si On do Jej macierzystwa: Niewiasto! Oto syn Twj!
i troszczy si, by po Jego mierci bya Matk Umiowanego Ucznia i cieszya si jego synowsk opiek. Analiza pozostaych fragmentw czwartej
Ewangelii, gdzie Jezus zwracajc si do pojedynczej kobiety mwi do niej
gu,nai, nie pozostawia wtpliwoci, e sowo to w ustach Jezusa jest formu 43 Zob. K. Stock, Mary the Mother of the Lord in the New Testament, 115.
44 Zob. te: B. Olsson, Structure and Meaning in the Fourth Gospel, 85. Autor ten uwaa, e gu,nai ma tu podkreli Jej reprezentatywn rol w narracji.
2010-05-01 18:52:39
42
grzecznociow, wyraajc szacunek i akceptacj. Mamy tu na myli

dialog Jezusa z Samarytank (4, 21), dialog z kobiet cudzoon (8, 10),
dialog z Mari Magdalen po zmartwychwstaniu (20, 13).
Naley wic przypuszcza, e autor Ewangelii Jana, uwraliwiajc
czytelnika, e Jezus zwrci si do swojej Matki gu,nai, nie dy do wywoania efektu dystansu, lecz szacunku45. Na jak specyficzn tre teologiczn chcia on w ten sposb naprowadzi czytelnika? Ot na poziomie
intertekstualnym kanonu Pisma witego, nieodparcie nasuwaj si dwa
teksty, ktrych echo w umysach czytelnikw autor chce prawdopodobnie
wywoa, by wskaza na wyjtkow funkcj aktancjaln Matki Jezusa we
wsplnocie Nowego Przymierza. Pierwszy tekst to Rdz 3, 15, tzw. Protoewangelia, w ktrej Bg zapowiada now er zbawienia kiedy to niewiasta
(gunh,) zniszczy gow wa kusiciela. Bdzie ona now Ew, ktra naprawi bd starej Ewy i stanie u pocztkw nowego stworzenia naprawy
ludzkoci. W kontekcie tego opowiadania z Rdz 3, Jezus w 2, 1-12 moe
by widziany jako Nowy Adam, ktry inaczej ni pierwszy Adam nie
daje posuchu niewiecie, lecz kieruje si wol Boga, ktra ma objawi
si poprzez Niego w okrelonej godzinie. Tak wic poprzez rzeczownik
gunh, autor chce prawdopodobnie upewni czytelnika do tego, co sugerowa
mu poprzez tematyk godw i wina tekst 2, 1-12 na poziomie teologicznym niesie przesanie o nowej ekonomii zbawienia: W Jezusie nastpuje
inauguracja czasw mesjaskich, a Jego Matka jest niewiast zapowiadan
w Protoewangelii.
Drugie wane odniesienie intertekstualne, w ktrym wybrzmiewa tematyka niewiasty, to Ap 12: Niewiasta obleczona w soce i ksiyc pod
jej stopami a na jej gowie wieniec z gwiazd dwunastu. Rodzi ona chopca,
posta mesjask, ktry jest zabrany od niej do nieba. Wielki smok nie
moe pokona jej dziecka, ale walczy z kobiet i z jej innymi dziemi. Motywy z Ap 12 wyranie nawizuj do Protoewangelii z Rdz 3, 15. Niewiasta, o ktrej mowa w Ap 12, wypenia mesjask zapowied Protoewangelii. Moe ona mie zarwno rysy indywidualne oznacza Matk Mesjasza
(por. Iz 7, 11. 14), ktry bdzie pas rzg elazn (Ap 12, 5), jak i zbio 45 Por. R.E. Brown, The Gospel according to John (I-XII), 99.
2010-05-01 18:52:39
43
rowe jako symbol spoecznoci Izraela Starego (por. Ez 16, 8-14; Oz 2)

i Nowego Przymierza. Przykadajc takie rozumienie postaci Niewiasty
do J 2, 1-12, Matka Jezusa moe tu reprezentowa nie tylko posta indywidualn Matk zapowiadanego Mesjasza ale rwnie, na poziomie symbolicznym, jednoczenie stary Izrael w stanie braku i nowy Syjon w peni
ycia, ktry wydaje Syna46. Jest Ona wic zwornikiem Starego i Nowego
Przymierza i peni funkcj aktancjaln w inauguracji czasw mesjaskich
(godzina Jezusa). Ta interpretacja funkcji postaci Matki Jezusa w 2, 112 wpisuje si doskonale w nakrelony powyej rozwj chrystologicznej
fabuy czwartej Ewangelii, gdzie Jezus jest ukazany jako Syn Boy, Zbawiciel posany na wiat przez Ojca, ktry poprzez towarzyszce Mu znaki
inauguruje mesjaskie czasy Nowego Przymierza.
Za tego typu interpretacj przemawia bardzo mocno obecny w wypowiedzi Jezusa motyw Jego godziny: Jeszcze nie nadesza godzina Moja
(ou;pw h[kei h` w[ra mou). Kontekst wyranie pokazuje, e motywu tego nie
naley tu rozumie w dosownym sensie chronologicznym (jak np. w 1, 39;
4, 2; 19, 14), czy te eschatologicznym czasu sdu i nadejcia uniwersalistycznego kultu (np. w 5, 28; 4, 21-23, 16, 4), lecz w sensie chrystologicznym, gdzie godzina Jezusa oznacza moment wywyszenia, objawienia
si Jego chway i powrotu do Ojca, poprzez wydarzenie krzya (zob. np.
13, 1; 17, 1). Jaki wic sens maj sowa Jezusa Jeszcze nie nadesza godzina Moja, bdce odmown reakcj na oczekiwanie Matki, by zaradzi
On brakowi wina, poprzez uaktywnienie mocy, ktr, jak wierzya, posiada
On w sobie? Ot Jezus poucza swoj Matk, a autor domniemanego czytelnika, e znaki, ktre bdzie dokonywa w trakcie publicznej dziaalnoci
nabieraj swojego penego i waciwego sensu dopiero w wietle Jego
godziny wydarzenia paschalnego Jego mki, mierci i zmartwychwstania47. W przeciwnym razie mog by przez ich wiadkw niewaciwie lub
zbyt powierzchownie zinterpretowane. Znaki/cuda dokonywane przez Jezusa i opowiedziane w narracji caej Ewangelii, wprawdzie sygnalizuj ich
wiadkom, e zbawienie jest ju obecne w Jego osobie i mog pociga do
46 Zob. S. Mdala, Chrystologia Ewangelii w. Jana, 207-208.
47 Zob. R.E. Brown, The Gospel according to John (I-XII), 99.
2010-05-01 18:52:39
44
wiary w Niego, ale tego zbawienia jeszcze nie urzeczywistniaj. Nabieraj

one swojego prawdziwego sensu i urzeczywistnienia dopiero w kontekcie
godziny Jezusa, ktra jest godzin zbawienia par excellence.
Przenoszc przesanie tego tekstu na poziom pragmatycznego zamysu autora wzgldem domniemanych adresatw moemy tutaj znale wewntrzn polemik wsplnoty Janowej odnonie do funkcji cudotwrczych
znakw zbawienia, ktrych Jezus dokonywa w yciu wsplnoty popaschalnej. Patrzenie na nie tylko w wietle cudownoci, czy te zaradzania
konkretnym brakom i trudnociom, z jakimi borykaa si wsplnota, wypacza ich prawdziwy sens, nawet gdyby interpretowano je jako przejaw
objawiania si w nich chway Jezusa i gdyby prowadziy one do wiary
w Niego. Byoby to podejcie charakterystyczne dla Starego Przymierza,
nie uwzgldniajce jakociowego novum osoby Jezusa, lecz stawiajce Go
w jednym rzdzie z cudotwrcami ST. Dopiero kerygmatyczny wymiar godziny Jezusa nadaje tym znakom prawdziwy sens i zbawcz warto.
Reakcj Matki na negatywn odpowied Jezusa, wskazujcego na to,
by nie zajmowa si t spraw, gdy jeszcze nie nadesza Jego godzina, s
sowa skierowane do sug weselnych: Zrbcie wszystko, cokolwiek wam
powie (o[ ti a]n le,gh| u`mi/n poih,sate). Pomimo odmowy, przejmuje Ona po
raz drugi inicjatyw48. Nie prbuje ju jednak przekonywa swojego Syna,
by zaradzi brakowi wina na weselu, lecz zakadajc, e na pewno uczyni co naley i przewidujc sposb Jego cudownego dziaania, zwraca si
do sug, ktrzy maj by narzdziami i wiadkami Jego czynu, by zrobili
wszystko, co powie im Jezus. Sowa te mog ponownie odsya czytelnika zaznajomionego ze Starym Testamentem do wydarzenia nadania Prawa
Izraelitom (Wj 19 i 24)49. Mojesz przekaza Izraelitom, zgromadzonym
pod Synajem, Bo obietnic: Teraz, jeli pilnie sucha bdziecie gosu
mego i strzec mojego przymierza, bdziecie szczegln moj wasnoci
pord wszystkich narodw, gdy do Mnie naley caa ziemia. (Wj 19, 5).
Lud za odpowiedzia jednomylnie na t obietnic: Uczynimy wszystko,
co Pan nakaza. (Wj 19, 8). Podobnie: Wj 24, 3: Wszystkie sowa, jakie
48 Niektrzy egzegeci uwaaj, e Matka Jezusa nie zrozumiaa Jego sw jako odmowy.
Zob. np. K. Stock, Mary the Mother of the Lord in the New Testament, 115.
49 Por. F.J. Moloney, The Gospel of John,72.
2010-05-01 18:52:39
45
powiedzia Pan, wypenimy; 24, 7: Wszystko, co powiedzia Pan, uczynimy i bdziemy posuszni (Wj 24, 7). Autor prawdopodobnie sugeruje
czytelnikowi, by funkcj Matki Jezusa, w kontekcie Nowego Przymierza
pojmowa na podobiestwo poredniczcej funkcji Mojesza w Starym
Przymierzu. Jak Mojesz pod Synajem wprowadza wdrujcy lud w Przymierze Prawa, tak teraz, w Nowym Przymierzu, funkcj t peni Matka
Jezusa, ktra sama zawierzya wczeniej swojemu Synowi50.
Jeeli odmow interwencji Jezus uzasadnia tym, e nie nadesza Jego
godzina, to znaczy moment zbawczej mierci na krzyu, przewidziany
przez Ojca, ktremu chce On dochowa wiernoci, to na zachowanie Matki
mona patrze jako na wielce niestosowne, gdy Jej oczekiwanie kolidowaoby, w rozumieniu Jezusa, z odwiecznym planem Ojca wobec Niego.
Zachowanie Matki naleaoby wic oceni jako bardzo miae, gdy byoby
nie tylko prb wpynicia na decyzje Syna, lecz take ingerencji w wol
Ojca, z ktrym jest On jedno (10, 30) a penienie Jego woli uwaa za
swj pokarm (4, 34). Jeeli zinterpretujemy ten motyw patrzc na Matk
Jezusa jako na jednostkow posta, moemy mie tutaj znaczny przyczynek do mariologii: Jezus wysuchuje prb swojej Matki nawet wtedy, gdy
wymaga to od Niego korekty planu zbawienia, ktry przewidzia dla Niego
Ojciec. Przenoszc za t sytuacj na poziom Kocioa i naszej pobonoci, oznaczaoby to, e Matka Jezusa ma szczegln funkcj poredniczki
pomidzy ludem, w imieniu ktrego zwraca si do Jezusa a swoim Synem.
Interpretacja ta jest bardzo sugestywna, lecz odchodzi chyba zbyt daleko
od podstawowego sensu tego tekstu i niebezpiecznie kreuje Matk Jezusa
na kogo wszechmocnego, kto moe wpywa nawet na zmian odwiecznych Boych planw. W sowach Matki skierowanych do sug weselnych
Zrbcie wszystko, cokolwiek wam powie? chodzi chyba gwnie o wyraenie przekonania autora, e Matka ufa tak dalece swojemu Synowi, i
wie e nie zostawi On swojego ludu (goci weselnych), nie zaradziwszy
jego duchowym pragnieniom i potrzebom. Nie wywierajc nacisku na Jezusie, ale zwracajc si bezporednio do sug staje si przykadem zawierzenia Mu prawdziwie uczniowskiej postawy. Jest postaci pomostem
50 A. Paciorek, Ewangelia umiowanego ucznia, 299.
2010-05-01 18:52:39
46
reprezentujc zarwno Stare, jak i Nowe Przymierze. Wskazuje, e

w Jej Synu realizuj si mesjaskie oczekiwania narodu Boego wybrania. Tak oto Matka Jezusa staje si wzorem bezwarunkowego zaufania
i wiary w skuteczno Jego sowa (o[ ti a]n le,gh| u`mi/n poih,sate)51. Zachca
do posuszestwa Jego sowu, od ktrego wypenienia zaley skuteczno
Jezusowego znaku. Naszym zdaniem w opowiadaniu o znaku w Kanie
2, 1-12 akcent spoczywa bardziej na ukazaniu roli Matki Jezusa jako Tej,
ktra, zachca ludzi do wiary i posuszestwa Jego sowu, ni na ukazaniu
Jej szczeglnych moliwoci wpywania na decyzje swojego Syna. Jezus
jest Synem Boym, zna potrzeby swojego ludu i nie musi by przekonywany przez swoj Matk, e trzeba tym potrzebom zaradzi. Tego typu spojrzenie kcioby si z chrystologicznym ukierunkowaniem fabuy czwartej
Ewangelii, przypisujc zbyt wielk rol drugoplanowej postaci, ktr jest
w tej Ewangelii Matka Jezusa.
Wnioski
Fragment 2, 1-12 jest bardzo bogaty w treci teologiczne i otwarty na
rne poziomy interpretacji. Jego przesanie jest chrystologiczne ukazuje inauguracj czasw mesjaskich, ktre realizuj si w osobie Jezusa,
a ktrych pene urzeczywistnienie dokona si w godzinie Jego mki mierci i zmartwychwstania52. Tekst ten ma chrystologiczne ukierunkowanie teologiczne a nierzadk w przeszoci tendencj nakadania na przez interpretatorw matrycy mariologicznej naley uzna za niewaciw. Funkcja
Matki Jezusa w 2, 1-12 wpisuje si cakowicie w chrystologiczne ramy,
poprzez ktre autor chce uwiadomi czytelnikowi kim jest Jezus, ukaza
mu wyjtkowo i bogactwo Jego Boskiej tosamoci, by przekona go
do wiary w Niego, jako Zbawiciela wiata, posanego na wiat przez Ojca.
Na poziomie narratologicznym Matka Jezusa jest pierwsz postaci wprowadzon do tego opowiadania i inicjatork dokonanego przez Niego zna 51 Por. F.J. Moloney, The Gospel of John, 68.
52 Szerzej na ten temat: R.E. Brown, The Gospel according to John (I-XII), zwaszcza
strony 103-105.
2010-05-01 18:52:40
47
ku. Wyeksponowane pokrewiestwo Matka-Syn zwraca uwag odbiorcy

tekstu na Jego czowieczestwo53. Jezus, nie jest bytem abstrakcyjnym, ma
rzeczywist ludzk rodzin urodzi si z Matki. Poprzez swoje aktywne
uczestnictwo w pierwszym znaku w Kanie Galilejskiej, Matka Jezusa staje
si nie tylko niemym wiadkiem, ale i wsptwrczyni oraz katalizatorem,
przypieszajcym znaki zapowiadajce inauguracj czasw mesjaskich
w osobie Jej Syna.
W tekcie 2, 1-12 znajdujemy wyrane sygnay zachcajce czytelnika
do jego metaforycznej interpretacji (symbolika godw, trzeci dzie, wino,
itp.), ktra znacznie uwydatnia teologiczn gbi opowiadania. Na tym
poziomie fragment ten naley interpretowa jako ukazujcy inauguracj
czasw mesjaskich w osobie Jezusa, w ktrym Bg zawiera nowe, doskonae przymierze z czowiekiem, majce wypeni i zastpi przymierza
Starego Testamentu. Metaforyczne spojrzenie na interpretacj tekstu 2, 112 narzuca rwnie sposb interpretacji funkcji Matki Jezusa w tym opowiadaniu. Chodzi tu o Jej funkcj w czasach mesjaskich, w mesjaskiej
wsplnocie Nowego Przymierza, czyli w czasie zainaugurowanym przez
godzin Jezusa, to znaczy we wsplnocie Kocioa popaschalnego. Matka Jezusa staje si przedstawicielk ludu Nowego Przymierza wobec Jej
uwielbionego Syna. Dostrzega braki duchowe wsplnoty Kocioa i wstawia si u Syna, by tym brakom zaradzi. Podejmuje wspodpowiedzialno za losy wsplnoty Nowego Przymierza, ktr traktuje jak swoj blisk
rodzin. Autor czwartej Ewangelii, poprzez odniesienia intertekstualne do
Rdz 3, 15 i Ap 12, przyporzdkowuje Matce Jezusa funkcj aktancjaln
nowej Ewy Tej, ktra stoi u pocztkw nowego stworzenia, tzn. zbawienia ludzkoci dokonanego w godzinie Jezusa. Jest Rodzicielk Tego
(Ap 12), w ktrym wypenia si zapowied mesjaska Protoewangelii (Rdz
3, 15). W aspekcie indywidualnym jest wic biologiczn Matk Mesjasza
a w aspekcie zbiorowym czy w sobie symbolik spoecznoci Starego
i Nowego Przymierza. Jest zwornikiem obu przymierzy Starego i Nowego Testamentu. Jest reprezentantk i ordowniczk ludu Nowego Przymierza wobec swojego Syna oraz wzorem prawdziwie uczniowskiej postawy
53 Zob. B. Roberts Gaventa, Mary. Glimpses of the Mother of Jesus, 89.
2010-05-01 18:52:40
48
zawierzenia Jego sowu i wiary w Jego cudotwrcz moc, dziki czemu

w mesjaskiej wsplnocie Nowego Przymierza urzeczywistnia si zbawienie, bdce realizacj woli Ojca.
Summary
Janusz Krcido MS
The Function of the Mother of Jesus

in the Narrative of the First Sign
in Cana of Galilee (Jn 2, 1-12)
Jn 2, 12 is very rich theologically and thus open to several different
levels of interpretation. Its main message is Christological it shows the
inauguration of the messianic era in the sign performed by Jesus. The function of the Mother of Jesus in Jn 2, 1-12 is totally inscribed in this Christological frame. On the narrative level the Mother of Jesus is introduced as
the first character in the unit and She is the initiator of the sign performed
by Jesus, Her Son. By Her active participation in the first sign of Jesus in
Cana of Galilee, His Mother becomes a catalyst accelerating the inaugurative sign of the messianic era realized in Her Son Jesus, in Whom God
establishes the New Covenant with humankind the Covenant that fulfills
and replaces the covenants of the Old Testament. In the messianic community of the New Covenant, that is, in the community of the post-paschal
Church, the Mother of Jesus is the representative of the people of God
before Her glorified Son. She is sensitive to the spiritual deficiencies of the
community of the Church and intercedes before Her Son in order to meet
its needs. She undertakes the co-responsibility for the community of the
New Covenant which She sees as Her close family. The intertextual connection of the passage Jn 2, 1-12 with Gen 3, 15 and Rev 12 prompts us to
see the actantial function of the Mother of Jesus as a New Eva the One
who stands at the beginning of the new creation, that is the salvation of the
2010-05-01 18:52:40
49
world brought about in the hour of Jesus. Thus She is a keystone of both
Covenants Old and New.
n n n
Ks. dr hab. Janusz Krcido MS, (ur. 1966 r.). Studia specjalistyczne odby w PAT w Krakowie, UKSW w Warszawie, Papieskim Instytucie Biblijnym
w Rzymie (Licencjat Nauk Biblijnych) oraz francuskiej Szkole Biblijnej i Archeologicznej w Jerozolimie. Jest adiunktem w Katedrze Egzegezy Nowego Testamentu w UKSW w Warszawie oraz przedstawicielem Kocioa Katolickiego
w redakcji Biblii Ekumenicznej. Czonek zwyczajny prestiowych stowarzysze:
Society of Biblical Literature i Stowarzyszenie Biblistw Polskich. Autor licznych
publikacji naukowych i popularnonaukowych. Ostatnie wiksze publikacje naukowe to: Duch wity i Jezus w Ewangelii w. Jana, SBP 2: Czstochowa 2006; Jesus Final Call to Faith (John 12,44-50). Literary Approach, SBP 4: Czstochowa
2007; The Spirit Paraclet and Jesus in the Gospel of John, Krakw 2008; Nowe
ycie uczniw Jezusa. J 21 jako owoc eklezjologicznej relektury J 1 20 we wsplnocie Umiowanego Ucznia, RSB 33: Vocatio, Warszawa 2009.
2010-05-01 18:52:40
50
Ks. Stanisaw Witkowski MS

UPJPII, Krakw
Nawiedzenie w. Elbiety jako

wyraz czci pierwotnego Kocioa
wobec Matki Chrystusa (k 1, 39-45)
Scena Nawiedzenia stanowi pierwsze spotkanie pomidzy Mesjaszem
i Jego Prekursorem1. Jednoczenie opisuje niezwyk godno Matki Pana
(w. 44), potwierdza wypenienie si znaku zapowiadanego Maryi przez
anioa (por. k 1, 36) i objawia wyszo Jezusa nad Janem. Akcentuje take poruszenie si dziecitka w onie Elbiety, o czym mwi narrator (por.
w. 41) oraz jego matka (por. w. 44).
Struktura tekstu2
Wersety 39-40 wprowadzenie: przybycie Maryi do pewnego miasta
w pokoleniu Judy, nawiedzenie domu Zachariasza i Elbiety oraz pozdrowienie Elbiety przez Maryj.
1 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, Roma 1992, s. 65.
2 Por. S. Grasso, Luca, Roma 1999, s. 74.
2010-05-01 18:52:40
51
Werset 41 spotkanie: poruszenie si dziecitka w onie Elbiety, dziaanie Ducha witego w Janie i jego matce.
Wersety 43-45 pochwaa: bogosawiestwo wypowiedziane nad
Maryj i Jej Dziecitkiem, pytanie o motyw nawiedzenia, makaryzm sawicy wiar Maryi.
Wprowadzenie (ww. 39-40)

Maryja udajc si do Elbiety peni wol Bo. Potwierdza to czasownik poreu,esqai wyrusza, udawa si3. W Ewangelii ukasza ma on znaczenie teologiczne i opisuje realizacj planu Boego (por. 9, 51; 13, 22)4. Podr Maryi, widziana jako akt mioci wobec swojej krewnej, jest duchow
interpretacj tego wydarzenia i nie odpowiada intencjom ewangelisty. Nigdzie nie znajdziemy tekstu mwicego, i Elbieta potrzebowaa pomocy
dwunastoletniej dziewczyny, ktra mieszkaa oddalona od niej o ponad 150
kilometrw5. Elbiecie nie brakowao przecie bliskich (por. w. 58), Maryja za powrcia do domu, zanim Elbieta wydaa na wiat swego syna6.
Maryja udaje si wic do Elbiety, aby razem z ni kontemplowa potne
i zbawcze dziaanie Boe7 widoczne w macierzystwie Elbiety. W tym te
kontekcie naley rozumie towarzyszcy Jej popiech, ktry odzwiercied 3 Maryja dosownie powstawszy... wyruszya. Tekst ten nawizuje do zdania obecnego
np. w Rdz 19, 14; 22, 3 itd. Por. L. T. Johnson, Il Vangelo di Luca, Torino 2004, s. 39,
przypis 39. Greckie avnasta,j powstawszy jest semityzmem i stanowi ulubiony zwrot
ukasza. Wyraa przygotowanie lub pocztek jakiego dziaania. Niekiedy pojawia
si jako pleonazm. Por. F. Blass, A. Debrunner, F. Rehkopf, Grammatik des neutestamentlichen Griechisch, Gttingen 161984, 419, 2.4.
4 F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1 9, 50), Evangelisch-Katholischer
Kommentar zum Neuen Testament III/1, Zrich, Neukirchen-Vluyn 1989, s. 84.
5 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca, dz. cyt., s. 65, przypis 106.
6 Tame.
7 Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 76. W scenie Zwiastowania anio przekaza Maryi
take wie o cudzie poczcia przez Elbiet. Tym samym porednio zaprasza J, by
nawiedzia sw krewn i podziwiaa cudowny znak. Por. P.-E. Jacquemin, La Visitation (Lc 1, 39-45), Assembles du Seigneur 8 (1972), s. 68.
2010-05-01 18:52:40
52
la take ochocze posuszestwo Maryi wobec anielskiej zapowiedzi8 (por.

w. 36). ukasz nie opisuje dni Jej podry. Nawet nie wspomina miejscowoci, do ktrej si udaje Maryja. Z pewnoci nie bya mu znana i nie miaa jakiego teologicznego znaczenia9. Odnosi si wraenie, e take on si pieszy
i skupia na przybyciu Maryi do Elbiety, co potwierdza trzykrotne eivj do,
pojawiajce si w ww. 39-40 (eivj th.n ovreinh,n dos. do grzystej [krainy], eivj po,lin do miasta, eivj to.n oi=kon do domu). ukaszowi czsto
brakuje precyzji w lokalizacji epizodw, o ktrych opowiada (por. 11, 1)10.
Miejsce zamieszkania Elbiety jest bardzo oglnikowe: do pewne miasto
w grzystej krainie, w Judzie11.
ukasz nie podaje treci pozdrowienia, jakim Maryja zwraca si do
Elbiety. Skupia si przede wszystkim na reakcji Elbiety. W staroytnoci
sowa powitania, szczeglnie w krgu ydowskim i w pierwotnym chrzecijastwie, nie miay utartych formu, jak to mamy obecnie (por. Rz 16,
8 Por. I. H. Marshall, The Gospel of Luke. A Commentary on the Greek Text, Grand
Rapids, 1978, s. 81. Rne s interpretacje dotyczce popiechu Maryi. O. da Spinetoli zauwaa, i popiech wyraa stan duszy, niepokj tego, kto dowiadczy szczeglnego spotkania z Bogiem i oczekuje jego weryfikacji. Por. O. da Spinetoli, Luca.
Il vangelo dei poveri, Assisi 1982, s. 81. Twierdzi zatem, e rwnie wiara Maryi
domagaa si wsparcia, gwarancji i potwierdzenia. H. Schrmann dostrzega w popiechu Maryi pen oczekiwania rado zwizan z pragnieniem ujrzenia znaku Boego,
ktra znajdzie swj wyraz w uwielbieniu Boga (por. ww. 46nn). Por. H. Schrmann,
Das Lukasevangelium. Erster Teil, Kommentar zu Kap. 1, 1 9, 50, Leipzig 21971,
s. 66. P.-E. Jacquemin za widzi w popiechu zapa, gorliwo Maryi w wypenianiu
zadania porednio powierzonego Jej przez anioa. Ukazuje, e w NT sowo spoudh/
popiech zawsze oznacza tego typu wewntrzn dyspozycj (por. Rz 12, 8.11; 2Kor
7, 11n; 8, 7n.16; Hbr 6, 11; 2P 1, 5; Jud 3). Jedynym przypadkiem odbiegajcym od tej
pozytywnej gorliwoci jest Mk 6, 25. Konkluduje, i zgodnie z kontekstem popiech
Maryi wynika z religijnej bojani wobec nadzwyczajnych wydarze, ktre si realizuj (por. ww. 29-30), nastpnie z radoci (por. ww. 28.44.47) a nade wszystko z wiary
(por. ww. 38.45). Por. P.-E. Jacquemin, La Visitation (Lc 1, 39-45), art. cyt., s. 68.
9 Por. P.-E. Jacquemin, La Visitation (Lc 1, 39-45), art. cyt., s. 68.
10 Por. L. Sabourin, Lvangile de Luc. Introduction et commentaire, Roma 1985, s. 72.
11 Juda jest nazw pokolenia Izraela i jego terytorium, a nie prowincji rzymskiej Judei.
Por. L. Sabourin, Lvangile de Luc, dz. cyt., s. 72. Pniej miejscowo t identyfikowano z Ain Karim, lecym 7 km na zachd od Jerozolimy. Jest to jednak czysta
hipoteza opierajca si na tradycji sigajcej VI wieku. Por. G. Ross, Il vangelo di
Luca, dz. cyt., s. 65, przypis 107.
2010-05-01 18:52:40
3. Nawiedzenie w Elbiety jako wyraz czci ...
53
16; 1Kor 16, 19-20; 1P 5, 13-14)12. Nie stanowiy jedynie czystego yczenia13. Powitanie brzmiao eivrh,nh soi pokj tobie i odpowiadao hebrajskiemu ^yl,[ ~wOlv'. w pokj by odczuwany jako wewntrzna moc, ktr
otrzymywa ten, kto zosta pozdrowiony14.
Spotkanie (w. 41)

Ewangelista dostrzega w spotkaniu Maryi z Elbiet rzeczywisto
o wiele gbsz od naturalnej radoci, bd emocji okazanej na widok modej krewnej, zrozumiaej u kobiety w podeszym wieku. Wraz z przybyciem Maryi (ju zamieszkanej przez Bo obecno) Duch wity napeni
Jana (por. 1, 15) oraz jego matk. Odpowied Elbiety nie jest wic tylko
radosnym powitaniem Maryi, lecz objawieniem Boym15. Elbieta wypowiada si pod natchnieniem Ducha jako matka Prekursora16.
Poruszenie si dziecitka w onie Elbiety (por. ww. 41.44) ma charakter znaku. Bg posuguje si nie tylko sowami, lecz take jzykiem ciaa.
W staroytnoci na podstawie nadzwyczajnych znakw towarzyszcych
narodzinom dzieci, wycigano wnioski dotyczce ich przyszoci17. W tradycji ydowskiej znana bya idea, i dzieci znajdujce si w onach matek
mog uczestniczy w wydarzeniach wiata i antycypowa swoj pniejsz pozycj w wiecie18. Motyw poruszenia podu jest prawdopodobnie
inspirowany tekstem z Rdz 25, 22-25, mwicym o dwch bliniakach:
Ezawie i Jakubie, ktrzy walczyli w onie Rebeki, zapowiadajc w ten sposb pniejsze walki midzy sob i swoimi potomkami19. Poruszenie si
12 Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1 9, 50), dz. cyt., s. 85.
13 Tame.
14 Por. H. Windisch, avspasmo,j, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament, herausgegeben von G. Kittel, Stuttgart 1932/1933, Bd. I, s. 497, 10-15.
15 Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1,1-9,50), Grand Rapids 1994, s. 135-136.
17 Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1 9, 50), dz. cyt., s. 85.
18 Por. J. Nolland, Luke 1-9,20, Word Biblical Commentary, vol. 35a, ed. R. P. Martin,
Dallas, Texas 1989, s. 66.
19 Ezaw i Jakub, zgodnie z Septuagint, podskakiwali (evski,rtwn Rdz 25, 22). ukasz
stosuje ten sam czasownik, co Septuaginta, natomiast TM posuguje si #c;r" w formie
2010-05-01 18:52:40
54
dziecka w onie Elbiety ma take swoj wymow. Zapowiada przysze

wczenie Jana w misj Jezusa. Jan Chrzciciel ju spenia wic ju teraz
sw profetyczn funkcj herolda Jezusa.
Pochwaa (ww. 42-45)

Elbieta zwraca si do Dziewicy sowami pochway. Podobnie jak
prorocy nie mwi z wasnej inicjatywy, lecz za przyczyn Ducha witego, ktry na ni zstpi. Jej sowa nie s jakim komplementem, lecz natchnion mow20. Sekrety Matki Jezusa nie dotary do niej przypadkowo
lub drog plotek, ale pochodziy z pierwotnego rda21. S wic zgodne z
prawd. Przynaglana przez Ducha witego Elbieta wydaje gony okrzyk
(kraugh. mega,lh) bdcy znakiem prorockiej mowy22 (por. J 1, 15; 7, 28.37;
Rz 8, 15; 9, 27; Ga 4, 6) oraz radosnego uwielbienia (por. 1Krn 15, 28; 16,
4.5.42; 2Krn 5, 13)23.
Sowa: bogosawiona [jeste] midzy niewiastami i bogosawiony
[jest] owoc Twego ona nie s yczeniem, lecz stwierdzaj rzeczywisto24.
Wyraenie za evn gunaixi,n midzy niewiastami wskazuje, i imiesw
euvloghme,nh bogosawiona moe mie take znaczenie porwnawcze lub
wyraa stopie najwyszy: jeste najbardziej bogosawiona wrd nie-
20
21
22
23
24
hitpolel uderza si, walczy. Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 76. Czasownik skirta/n podskakiwa, podrygiwa stosowano w grece midzy innymi opisujc mode
konie galopujce przez pole. W sensie przenonym stosowano ten termin do chopcw
bdcych w cigym ruchu. W znaczeniu ruchu dziecka w onie matki skirta/n nie
pojawia si w grece pozabiblijnej. Por. G. Fitzer, skirta,w, Theologisches Wrterbuch
zum Neuen Testament, herausgegeben von G. Kittel, Stuttgart 1964, Bd. VII, s. 403,
15-20; s. 404, 35-41. Czasownik skirta/n jest wyrazem radoci, mimo i nie jest ona
wyranie zaznaczona (por. Ps 113, 4.6); Jr 50, 11; Ml 3, 20; k 6, 23. Por. H. Schrmann, Das Lukasevangelium, dz. cyt., s. 66.
Por. O. da Spinetoli, Luca. Il vangelo dei poveri, dz. cyt., s. 81.
Tame.
Por. J. Ernst, Das Evangelium nach Lukas, Regensburg 61993, s. 68.
Por. I. H. Marshall, The Gospel of Luke, dz. cyt., s. 81. Czasownik avnafwnei/n pojawia si w Septuagincie piciokrotnie, zawsze w kontekcie gonego uwielbienia.
Por. J. Nolland, Luke 19,20, dz. cyt., s. 67.
Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1 9, 50), dz. cyt., s. 85.
2010-05-01 18:52:40
55
wiast25. Maryja bdc bogosawion jest wypeniona szczciem i moc.

Hebrajski termin hk'r"B. oznacza bowiem nie tylko bogosawiestwo, lecz
take bycie wypenionym bogosawiestwem, czyli szczciem, moc26.
W mentalnoci hebrajskiej, jak i oglnie semickiej, czasownik bogosawi
nawizuje do mocy zbawczej, sprawiajcej jakie dobrodziejstwo w tym,
kto je otrzymuje. Tego typu moc posiada w sobie co boskiego i moe by
przekazana z jednej osoby na drug poprzez sowo27.
Bogosawiestwo wypowiedziane przez Elbiet cile odpowiada
prawu paralelismus membrorum wystpujcemu w poezji hebrajskiej. Drugi wiersz wyjania i precyzuje znaczenie pierwszego. Sens tego paralelizmu
dobrze interpretuje w. Bernard: Nie dlatego, e Maryja jest bogosawiona bogosawiony jest owoc Jej ona; przeciwnie, jest Ona bogosawiona, poniewa On J uprzedzi swymi bogosawiestwami28. Interpretacja
ta odpowiada staroytnemu przekonaniu, e syn nadawa matce poczucie
godnoci. Bogosawiestwo Boe, jakim cieszy si Maryja, znajduje sw
przyczyn w owocu Jej ona i nie wyklucza cierpienia (por. k 2, 35)29.
Z literackiego punktu widzenia eulogia wypowiedziana przez Elbiet
jest odwzorowaniem bogosawiestwa Ozjasza nad Judyt: Bogosawiona jeste (euvlogh,th)... spomidzy wszystkich niewiast na ziemi i bogosawiony (euvloghme,noj) Pan Bg, Stwrca nieba i ziemi, ktry ci prowadzi,
aby odcia gow wodza naszych nieprzyjaci (Jdt 13, 18)30. Rwnie
25 Por. I. H. Marshall, The Gospel of Luke. A Commentary on the Greek Text, dz. cyt.,
s. 81.
26 Por. W. Beyer, evuloge,w, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament, herausgegeben von G. Kittel, Stuttgart 1935, Bd. II, s. 753, 10-15.
27 Por. M. Masini, Il saluto di Elisabetta a Maria (Lc 1, 42), Marianum 50 (1988),
s. 143. Warto te zauway, e Ewangelia ukasza zaczyna si bogosawiestwem
wypowiedzianym nad Maryj i Jezusem, a koczy si bogosawiestwem wypowiedzianym przez Zmartwychwstaego nad uczniami (por. 24, 50). Por. F. Bovon, Das
Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1 9, 50), dz. cyt., s. 86.
28 Por. D. Turco, Bernardo di Chiaravalle. Lodi della Vergine Madre (Tradizione e Vita,
2), Roma 1984, s. 100; M. Masini, Il saluto di Elisabetta a Maria (Lc 1, 42), art. cyt.,
s. 151.
29 Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1-9,50), dz. cyt., s. 86.
30 Elbieta odpowiadajc na pozdrowienie Maryi odwouje si do rodzaju literackiego
okrelanego mianem eulogii, czyli bogosawiestwa. Zgodnie ze schematem bogo-
2010-05-01 18:52:41
56
w bogosawiestwie Ozjasza drugi wiersz precyzuje pierwszy: Judyta jest

uznana za bogosawion dziki zadaniu, jakie Bg powierzy jej do wypenienia31. Natomiast Maryja jak zauwaylimy jest bogosawiona
z powodu swego Syna.
Zaskoczenie Elbiety widoczne w sowach: A skde mi to..., akcentuje godno Matki Jezusa32. Otrzymuje Ona tytu Matka mojego Pana
(w. 43)33. Wyraenie mj Pan pochodzi z dworskiego ceremoniau, ktry odnosi je do krla. Std za zostao w sposb naturalny przeniesione na przyszego idealnego krla Mesjasza (por. Ps 110, 1)34. Elbieta
podkrela wic i jednoczenie proklamuje przyjcie samego Mesjasza35.
W sposb proroczy interpretuje poruszenie si dziecitka w swoim onie.
Dowiadcza nadejcia nowego, mesjaskiego czasu, ktry charakteryzuje
31
32
33
34
35
sawiestwa drugi jego czon wyraa motyw podziwu (bogosawiony... poniewa...).

Tutaj za zamiast motywu podziwu mamy jego przyczyn. Por. P.-E. Jacquemin, La
Visitation (Lc 1, 39-45), art. cyt., s. 71.
Por. M. Masini, Il saluto di Elisabetta a Maria (Lc 1, 42), art. cyt., s. 152.
Por. G. Ross, Il vangelo di Luca, dz. cyt., s. 66. Przekonanie, e ukasz uoy
cay opis Nawiedzenia na podstawie 2Sm 6, 2-11 (wprowadzenie Arki Paskiej do
Jerozolimy) wydaje si nieprawdziwe. Podobiestwa s bardziej powierzchowne ni realne. Sowa: Jake przyjdzie do mnie Arka Paska (2Sm 6, 9) przypominaj okrzyk Elbiety w k 1, 43, ale wypywaj ze strachu Dawida przed Ark,
a nie z powodu zaszczytu jej obecnoci. Kontekst jest wic wyranie odmienny.
Trudno byoby przyj (jak to czyni R. Laurentin, Structure et thologie de Luc
I-II, Paris 1957, s. 79-81), e ukasz czy podr Maryi do domu Zachariasza
z wniesieniem Arki Przymierza do Jerozolimy. Por. G. Ross, Il vangelo di Luca,
dz. cyt., s. 66, przypis 109.
Po raz pierwszy ukasz (jako jedyny z synoptykw) okrela Jezusa mianem Pan.
Tytu ten naley w Ewangelii ukaszowej do jzyka wiary. Uczniowie nie stosowali go do Jezusa przed Jego zmartwychwstaniem. Por. G. Ross, Il vangelo di Luca,
dz. cyt., s. 66.
Por. P.-E. Jacquemin, La Visitation (Lc 1, 39-45), art. cyt., s. 72. Tytu o` ku,rio,j mou
mj Pan moe by take echem 2Sm 24, 21, gdzie Arauna w poczuciu swej niegodnoci wyraa zdziwienie z powodu niespodziewanej wizyty krla Dawida: Po co
przychodzi pan mj (o` ku,rio,j mou) krl, do swego sugi? Por. I. H. Marshall, The
Gospel of Luke. A Commentary on the Greek Text, dz. cyt., s. 81.
Poczenie ivdou. ga,r oto bowiem pojawia si do czsto u ukasza (por. 1, 44.48;
2, 10; 6, 23; 17, 21; Dz 9, 11). W naszym przypadku kadzie ono nacisk na wypowied
Elbiety. Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1, 1 9, 50), dz. cyt., s. 138.
2010-05-01 18:52:41
57
si eschatologiczn radoci36. Rado podobnie jak Duch wity lub

chwaa Boa naley do ulubionych tematw ukasza nazywanego niekiedy ewangelist radoci37. Jzyk grecki zazwyczaj oddaje pojcie sowem cara,, ktre ma sens bardzo oglny. Natomiast zastosowana w naszym
tekcie avgalli,asij wyraa rado ywioow, objawiajc si na zewntrz.
Septuaginta stworzya ten termin, by opisa nim rado dowiadczan
z bliskoci Boga i zwizan z obietnic Jego zbawienia38.
Elbieta wyraa take zachwyt nad wiar Maryi. Pierwsza proklamacja
szczcia w Ewangelii ukasza dotyczy wanie wiary Matki Pana39. Makaryzm nie jest yczeniem, lecz stwierdza stan szczcia Maryi40. Ewangelista podkrela take cis wi midzy wiar i macierzystwem Maryi: s
one postrzegane jako owoc suchania sowa. Naley zwrci te uwag, e
w analizowanym przez nas tekcie Elbieta zwracaa si dotychczas bezporednio do Maryi. Natomiast w zakoczeniu mamy trzeci osob liczby
pojedynczej. Dosownie czytamy: bogosawiona, ktra uwierzya, e [o[ti]
bdzie wypenienie [telei,wsij] [sw], ktre zostay wypowiedziane Jej od
36 Por. J. Ernst, Das Evangelium nach Lukas, dz. cyt., s. 68; H. Langkammer, Ewangelia
wedug w. ukasza, [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu w przekadzie
z jzykw oryginalnych, Lublin 2005, s. 64.
38 Tame, s. 73, przypis 18. Termin avgalli,asij opisuje w Septuagincie rado z Boga
i przed Bogiem. Okrela rado z czasw ostatecznych, ktra znajduje swj wyraz
w kulcie (por. Ps 95, 11n; 96, 1.8; 125, 2.5n; Iz 12, 6; 25, 9). Por. R. Bultmann,
avgallia,omai, avgalli,asij, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament, Bd. I, dz.
cyt., s. 19, 10-15; 25-30.
39 W ST makaryzmy dotycz zawsze osb, nigdy za rzeczy czy okolicznoci. Por.
G. Bertram, maka,rioj, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament, herausgegeben von G. Kittel, Stuttgart 1942, Bd. IV, s. 367, 40-45. Rwnie w NT makaryzmy odnosz si do osb. Tylko okazyjnie proklamacja szczcia pojawia si
w odniesieniu do czonkw ciaa (por. Mt 13, 16: ovfqalmoi, oczy, w=ta uszy; k
11, 27: koili,a ono, mastoi, piersi). Wedug mentalnoci ydowskiej czonki ciaa
byy w pewnym stopniu postrzegane jako niezaleni nosiciele ycia. Por. F. Hauck,
maka,rioj, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament, Bd. IV, dz. cyt., s. 368,
5-15. Specyfika nowotestamentowych makaryzmw wyraa si w radoci, ktra wyrasta z uczestnictwa w wydarzeniach Chrystusa. Por. G. Strecker, maka,rioj, Exegetisches Wrterbuch zum Neuen Testament, herausgegeben von H. Balz, G. Schneider,
Stuttgart, Berlin, Kln 21992, Bd. II, s. 932.
40 Por. L. Sabourin, Lvangile de Luc, dz. cyt., s. 73.
2010-05-01 18:52:41
58
Pana41. W ten sposb sowa Elbiety skierowane do Maryi nabieraj charakteru prawdy uniwersalnej42: proklamacja szczcia odnosi si wic do
wszystkich, ktrzy, jak Maryja przyjmuj sowo i je wypeniaj (por. k
8, 21).
Podsumowanie
Ewangelista ukasz, poprzez natchnione sowa Elbiety, ogasza uznanie
i pochwa, jak pierwotny Koci wyraa wobec Matki Pana. W Izraelu
macierzystwo byo zawsze bogosawiestwem, znakiem przychylnoci
Boej (por. Rdz 1, 22.28; 9, 1; 17, 16.20) i domagao si uznania. Tym wic
bardziej Koci pragn dowartociowa i okaza cze niezwykemu macierzystwu Maryi. Zapocztkowuje ono nowe eschatologiczne czasy naznaczone widoczn radoci, wypywajc z obecnoci Zbawiciela. Koci
widzia, e Maryja bdc wypeniona yciem Boym razem ze swym sowem przekazuje jednoczenie Ducha witego. Rozpozna take, e bogosawiestwo, jakie stao si i jest43 udziaem Maryi, wie si nierozerwalnie
z bogosawionym owocem Jej ona: Jezusem Chrystusem. Jego majestatowi skada hod ju od ona swej matki Jan Chrzciciel najwik 41 W naszym przypadku spjnik o[ti ma znaczenie e, na co wskazuje analogia do Dz 27,
25: ufam Bogu, e [o[ti] bdzie tak, jak mi powiedziano [lela,lhtai, moi. Pojawiajcy si
w cytowanym ewangelicznym tekcie termin telei,wsij przyjmuje w Septuagincie cztery
moliwe znaczenia: spenienie planu (por. 2 Krn 29, 35); wypenienie w takim sensie, i
niczego nie trzeba dodawa (por. Syr 34, 8); wykonanie zadania (np. budowy wityni
por. 2Mch 2, 9); dojrzao seksualn (Jr 2, 2 [A, B]). W 1, 45 mamy do czynienia
z pierwszym znaczeniem. Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1,1-9,50), dz. cyt., s. 141.
42 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca, dz. cyt., s. 67. ukasz sugeruje, e poprzez suchanie i wypenianie sowa Boego kady ucze moe sta si matk Pana (por. k
8, 21: Moj matk i moimi brami s ci, ktrzy suchaj sowa Boego i wypeniaj
je). Rwnie w 11, 27-28 szczcie Maryi wynikajce z Jej macierzystwa zestawia
on z postaw wierzcego ucznia: jaka kobieta z tumu zawoaa do Niego: Bogosawione ono [Makari,a h` koili,a], ktre Ci nosio i piersi, ktre ssae. Lecz On rzek:
Owszem, ale przecie bogosawieni [maka,rioi] ci, ktrzy suchaj sowa Boego
i zachowuj je.
43 Forma euvloghme,nh jest w czasie perfectum, ktry wyraa czynno w przeszoci, ze
skutkami w teraniejszoci.
59
szy spord narodzonych z niewiast (por. k 7, 27). Maryja jest Niewiast wiary, ktrej obce s wtpliwoci. Jej szczcie jest rwnie dostpne dla ludu Boego, poniewa wynika z przyjcia sowa Boego
i niezachwianej wiary w jego spenienie.
Summary
The Visitation of Elizabeth

as an Expression of the Veneration
of the Mother of Christ
by the Primitive Church (Lk 1, 39-45)
Saint Luke the evangelist expressed the high esteem and praise of the
primitive Church for the Mother of the Lord in the words of Elizabeth.
Motherhood in Israel was always a sign of blessing and favour of God (see
Gen 1, 22.28; 9, 1; 17, 16.20) and demanded recognition. Even more, the
Church wanted to value and to show great reverence for the extraordinary
motherhood of Mary. It is indeed the inauguration of new eschatological
times marked with visible joy, flowing from the presence of the Savior. The
Church perceived that Mary, filled with divine life, transmitted the Holy
Spirit even as she spoke. This first Ecclesial community also recognized
that the blessing which came upon Mary and is Her privilege is bound inseparably and is submitted to the blessed fruit of Her womb: Jesus Christ.
And to His majesty the Church gives praise even from the womb of the
mother of John the Baptist the greatest born of women (see Lk 7, 27).
Mary is the Woman of faith, and any doubts are far from Her. Her happiness
is also attainable to the people of God, because it ensues from the acceptance of the word of God and from an unshakeable belief in its fulfillment.
2010-05-01 18:52:41
60
Ks. Stanisaw Witkowski MS, (ur. 7.05.1960), dr teologii biblijnej, adiunkt w Katedrze Egzegezy Nowego Testamentu UPJPII w Krakowie. Interesuje si problematyk apokaliptyki, opublikowa m. in. Mka Paska wedug Ewangelii w. Jana,
Krakw 2001; Listy do siedmiu Kociow (Ap 2-3), Krakw 2002; Nowa jako
ycia. Kazanie na Grze Mt 5-7, Krakw 2004.
2010-05-01 18:52:41
61

UPJPII, Krakw
Magnificat hymn sawicy

Boe miosierdzie (k 1, 46-56)
Wstp
Perykop z k 1, 46-56 nazywa si hymnem uwielbienia lub psalmem
dzikczynienia1. Jej nazwa Magnificat odzwierciedla aciskie tumaczenie greckiego czasownika megalu,nei chwali, uwielbia. We fragmencie
z k 1, 39-45 Elbieta rozpoznaa wielko Maryi, Matki Pana, natomiast
w 1, 46-56 to Maryja zwraca si do Boga, ktremu zawdzicza swoje wyjtkowe miejsce w historii zbawienia. Magnificat jest pierwszym spord
hymnw, ktre ukasz umieci w Ewangelii Dziecistwa. Jego kompozycja zawiera paralelizmy synonimiczne i antytetyczne2. Ten typ literackiej
ekspresji by dobrze znany w pniejszym okresie literatury ydowskiej
(1Mch, Jdt, 1QM)3 i charakteryzowa si staym odwoywaniem si do
fragmentw Pisma4.
1 Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1, 19, 50), Grand Rapids 1994, s. 146.
2 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, Roma 1992, s. 69.
3 Por. J. A. Fitzmyer, The Gospel According to Luke (I-IX), Garden City, New York
1981, s. 359.
4 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, dz. cyt., s. 69.
Najblisz jego paralel literack odnajdujemy w hymnie Anny w 1Sm 2, 1-10. Por.
2010-05-01 18:52:41
62
Magnificat jest prawdopodobnie judeochrzecijaskim hymnem uwiel

bienia i wdzicznoci za zbawienie, ktrego Bg osobicie dokona na
korzy ubogich i pokornych, reprezentujcych reszt wiernego Izraela.
Hymn mia powsta w rodowisku ubogich Jahwe wrd wsplnot palestyskich5. ukasz posuy si wic kantykiem liturgicznym ju istniejcym. Brak w nim cakowicie bezporedniego odniesienia do Jezusa
i macierzystwa Maryi6. Ewangelista dokona w hymnie pewnych redakcyjnych zmian, szczeglnie w w. 48b, i umieci go w aktualnym miejscu,
dostosowujc go do kontekstu7.
Struktura perykopy
W strukturze tekstu z k 1, 46-56 moemy wyrni nastpujce elementy:
wersety 46-50 uwielbienie Boga za dzieo dokonane w Maryi,
wersety 51-53 uwielbienie Boga za dziaanie obejmujce wszystkich ludzi,
wersety 54-55 uwielbienie Boga za dobro wywiadczone Izraelowi,
werset 56 powrt Maryi do domu.
Uwielbienie Boga
za dzieo dokonane w Maryi (ww. 46-50)
Maryja8 rozpoczyna swj hymn od wychwalania Pana. Wyraenie

h` yuch, mou dusza moja akcentuje uwielbienie pochodzce z samej gbi

5
6
7
8
D. L. Bock, Luke, vol. I (1,19,50), dz. cyt., s. 149.

Tame.
Por. O. da Spinetoli, Luca. Il vangelo dei poveri, Assisi 1982, s. 85.
Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, dz. cyt., s. 70.
Zamiast ,,Maryja rzeka niektre manuskrypty zachodnie (aciskie) maj wersj
Elbieta rzeka. Od okoo stu lat komentatorzy dyskutowali nad t kwesti. 26
czerwca 1912 Papieska Komisja Biblijna rozstrzygna, i Magnificat naley przypisa
Maryi, a nie Elbiecie. Jednak nie oznacza to, e Maryja uoya i wypowiedziaa ten
2010-05-01 18:52:41
4. Magnificat hymn sawicy boe miosierdzie
63
osoby i stanowi paralelizm synonimiczny wzgldem to. pneu/ma mou duch

mj9 (por. w. 47). ~H yuch, mou jest innym okreleniem opisujcym ludzkie
ja10 (por. Ha 3, 18; 1Sm 2, 1-2; Ps 35 (34), 9 i czy si z czasownikiem
megalu,nein czyni wielkim, powiksza (por. Mt 23, 5), w sensie za
przenonym: wysawia, uwielbia. Pochodzi on od sowa me,gaj wielki.
W naszym tekcie megalu,nein11 stanowi odpowied na wielkie rzeczy (mega,la), jakich Bg dokona w Maryi. Okrelenie mega,la przywouje take
Jego interwencje w historii, a przede wszystkim wyzwolenie z Egiptu (por.
Pwt 10, 21; 11, 7; 2Sm 7, 21-23). Uwielbienie wypywa wic z dowiadczenia potnego dziaania Boga12.
Akt uwielbienia wzmacnia take czasownik avgallia/n, ktry opisuje
rado eschatologiczn, jak to sugeruje rzeczownik avgalli,asij rado,
wystpujcy w k 1, 14 a szczeglnie w 1, 44. Ogarnia ona Maryj zarwno wewntrznie jak i zewntrznie13. Forma czasownikowa wyraona
10
11
12
13
hymn uwielbienia. Najprawdopodobniej pochodzi on ze rda judeochrzecijaskiego i zosta wprowadzony do tekstu Ewangelii. Por. L. Sabourin, Lvangile de Luc.
Introduction et commentaire, Roma 1985, s. 73-74. atwo go bowiem odczy do
aktualnego kontekstu i umieci w. 56. zaraz po w. 45. Bez hymnu Magnificat sceny:
Zwiastowania i Nawiedzenia byyby bardziej jednorodne pod wzgldem literackim.
Tame, s. 76; por. take J. Nolland, Luke 19, 20, Word Biblical Commentary, vol.
35a, ed. R. P. Martin, Dallas, Texas 1989, s. 74; H. Langkammer, Ewangelia wedug
w. ukasza, [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu w przekadzie z jzykw
oryginalnych, Lublin 2005, s. 65. Naley te zauway, e w w. 56. nie pojawia si
ponownie imi Elbiety. Jest to rwnie dowd, e pierwotnie w. 56. znajdowa si po
w. 45. Por. H. Schrmann, Das Lukasevangelium. Erster Teil, Kommentar zu Kap. 1,
19, 50, Leipzig 21971, s. 77.
Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1, 19, 50), dz. cyt., s. 148. W jzyku hebrajskim
okrelenie moja dusza zastpuje ja (por. Rdz 27, 4.25; Ps 34 (33), 3 i pojawia si w
paralelizmie z mj duch w LXX (por. np. Mdr 15, 11). Por. J. A. Fitzmyer, The Gospel
According to Luke (I-IX), dz. cyt., s. 366.
Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1, 19, 50), dz. cyt., s. 148.
Czasownik megalu,nein wysawia jest terminem ukaszowym, jednak do rzadko wystpujcym (w Ewangelii ukasza pojawia si 2 razy, w Dziejach za 3 razy).
Czciej ukasz stosuje sowo aivnei/n wielbi (3 razy w Ewangelii i 3 w Dziejach)
oraz doxa,zein uwielbia, otacza chwa (9 razy w Ewangelii i 5 razy w Dziejach).
Por. S. Grasso, Luca, Roma 1999, s. 77.
Termin avgallia/n opisuje rado ogarniajc ca osob. Por. A. Valentini, Il Magnificat e lopera lucana, Rivista Biblica 33 (1985), s. 400.
2010-05-01 18:52:41
64
w aorycie hvgalli,asen rozradowa si jest nietypowa w stosunku do

jej paraleli uytej w 1, 46 w czasie teraniejszym megalu,nei wysawia,
uwielbia. Paralelizm wskazuje, i aoryst ma charakter gnomiczny i opisuje
czynno trwajc14.
Fragment z k 1, 47 stanowi jedyne miejsce w NT, w ktrym jest
mowa o radoci w Bogu Zbawcy15. Wspomniany werset nie ma wic nowotestamentowych paralel, natomiast posiada wiele odniesie w ST (por. 1Sm
2, 1; Ps 9, 15; 13(12), 6; 35(34), 9; 95(94), 1; Ha 3, 18). Fakt ten potwierdza
archaiczny charakter hymnu i jego zaleno od myli i jzyka ST16.
Werset 47 stanowi ponadto paralelizm synonimiczny i jednoczenie
progresywny wobec w. 46b17. Bg wysawiany przez Maryj jest nie tylko
Panem (ku,rioj), Bogiem (qeo,j), lecz take Zbawicielem (swth,r), co wicej
moim Zbawicielem. Magnificat jest wic pieni na cze Boga Zbawiciela. Jest On motywem czasownikw: megalu,nei uwielbia i hvgalli,asen
rozradowa si. Temat zbawienia odgrywa w tym hymnie rol fundamentaln, podobnie jak w caym dziele ukasza18.
14 Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1,19,50), dz. cyt., s. 149; F. Blass, A. Debrunner, F.
Rehkopf, Grammatik des neutestamentlichen Griechisch, Gttingen 161984, 333.
15 Uycie sowa swth,r Zbawca w k 1, 47 odrnia ten fragment od innych tekstw
ukasza. W 1, 47 jest tytuem teologicznym okrelajcym ku,rioj Pan oraz qeo,j
Bg. We wszystkich innych miejscach odnosi si do Jezusa. Ma wic wydwik
chrystologiczny (por. k 2, 11; Dz 5, 31, 13, 23). Oprcz tego terminu w dziele ukaszowym pojawiaj si pojcia: zbawienie swthri,a (por. np.: k 1, 69.71.79; 19,
9; Dz 4, 12; 7, 25), ocalenie swth,rion (por. k 2, 30; Dz 28, 28) oraz czasownik
zbawia sw,|zein (por. k 6, 9; 7, 50; Dz 2, 21; 11, 14 itd.), ktre opisuj dziaanie
Jezusa. Tego typu terminologia pojawia si w momentach niebezpieczestwa, przede
wszystkim w kontekcie podry, szczeglnie na morzu lub w przypadku uniknicia
mierci. Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 77.
16 Por. A. Valentini, Il Magnificat e lopera lucana, art. cyt., s. 401.
17 Tame, s. 411.
18 Zbawienie jest centralnym tematem caego dziea ukasza. Por. A. Valentini, Il Magnificat e lopera lucana, art. cyt., s. 409; W. C. Van Unnik, La notion de sw,|zein sauveret de ses drivs dans les vangiles synoptiques, w: La formation des vangiles,
Recherches bibligues II, Bruges 1957, s. 193. Rwnie w Dziejach dominuje ta idea.
Por. A. Valentini, Il Magnificat e lopera lucana, art. cyt., s. 409; E. M. B. Green, The
Meaning of salvation, 1965, s. 125.
2010-05-01 18:52:42
65
W wersecie 48. czytamy, e Bg wejrza na unienie Suebnicy

swojej. Czasownik evpible,pein evpi, spojrze na opisuje wejrzenie pene
mioci (por. 1Sm 1, 11; 9, 16)19 i koresponduje z okreleniami: evpeleu,setai evpi. se, zstpi na Ciebie oraz evpiskia,sei soi osoni Ci (w. 35)20.
W naszym kontekcie wyraenie evpible,pein evpi, spojrze na czy si
z terminem tapei,nwsij, ktry opisuje stan upokorzenia, ubstwa, przygnbienia, bezpodnoci, ucisku, smutku. W wiecie greckim wyraz tapei,nwsij
odpowiada frustracji, karze21. Stan ducha Maryi jest jednak inny. Nie ma
powodu dla ktrego miaaby czu si strapiona. Nie jest bezpodna jak
Anna (por. 1Sm 1, 11), ani przeladowana jak Hagar, nie jest te w niewoli
jak lud Izraela w Egipcie (por. Pwt 26, 7)22. Maryja wchodzi w krg ubogich Jahwe, ktrzy niewiele znacz, maj niskie pochodzenie i nie mog
odmieni swej sytuacji23. Tego typu osoby s szczeglnie objte Bo trosk: Ty jeste Bogiem pokornych, wspomoycielem ucinionych, opiekunem
sabych, obroc odrzuconych i wybawc tych, co utracili nadziej (Jdt 9,
11). Nadto odczuwa sw mao, nieadekwatno wobec powierzonego Jej
zadania, pokadajc jednoczenie niezachwian ufno w Boga. Naley do
tych, ktrzy si Go boj (por. w. 51), spenia zatem warunek zwizany nierozerwalnie z pokor24. Wierzy w moc Boga, ktry na przestrzeni dziejw
wywysza pokornych (tapei,nouj w. 52). Dlatego te czuje si Suebnic
Pask (h` dou,lh kuri,ou w. 38)25.
19 Por. I. H. Marshall, The Gospel of Luke. A Commentary on the Greek Text, Grand
Rapids, 1978, s. 82.
20 Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1-9,50), Evangelisch-Katholischer
Kommentar zum Neuen Testament III/1, Zrich, Neukirchen-Vluyn 1989, s. 88.
21 Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 77.
22 Tame.
23 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, dz. cyt., s. 71; I.
H. Marshall, The Gospel of Luke. A Commentary on the Greek Text, dz. cyt., s. 82.
25 W tradycji biblijnej w odrnieniu do wiata greckiego, ktry powaa czowieka ze
wzgldu na jego si i moc pokora staje si zalet (por. Prz 16, 19: lepiej by skromnym pord pokornych, ni upy dzieli z pysznymi; Syr 20, 11: Zdarza si ponienie
z powodu chway, a znajdzie si taki, ktry po unieniu podniesie gow). Ewangelia
ukasza przestrzega przed wywyszaniem si (por. 14, 11; 18, 4). W tradycji chrzecijaskiej pokora jest czci statusu bycia chrzecijaninem (por. Rz 12, 16; 2Kor 7,
2010-05-01 18:52:42
66
ukasz podkrela godno Matki Mesjasza. Jej macierzystwo bdzie zawsze podziwiane i otoczone szacunkiem. Przyjcie przez Maryj
planu Boego objawionego przez Gabriela sprawia, e zarwno od teraz26
(avpo. tou/ nu/n) jak i w przyszoci pokolenia rozpoznaj w Niej osob
szczliw27.
W yciu Maryi Bg dokona wielkich rzeczy. W Biblii wielkie rzeczy
wskazuj na cuda zdziaane przez Jahwe. Dotycz one, jak ju wspomnielimy, przede wszystkim dziea wyzwolenia z Egiptu28 (por. Pwt 10, 21;
11, 7; Ps 106 (105), 21). Obecnie za odnosz si do poczcia Syna w onie
Maryi. Bg objawia si w tych wydarzeniach jako potny (o` dunato,j)
i wity (a[gion to. o;nona auvtou/), czyli nieprzewidywalny w czynach
i nieprzenikniony w swym bycie, a jednak bliski poprzez ycie poczte
w Maryi29.
Boe dziaanie wyrnia miosierdzie (hbr. ds.,x,, gr. e;leoj), ktre jest
przymiotem Boga30. Pokazuje ono cierpliw mio Boga i stanowi Jego
znamienn cech. Bg pieszy z pomoc swemu ludowi na mocy zawartego z nim przymierza (por. Wj 34, 6; Pwt 7, 9.12; 2Sm 7, 15). Miosierdzie
26
27
28
29
30
6; 11, 7; Ef 4, 2; Flp 4, 12.13; Kol 3, 12; Jk 1, 9-10; 4, 6; 1P 5, 5), ktry znajduje swj
fundament w pokornym Mesjaszu (por. Mt 11, 29). Tame.
Wyraenie avpo. tou/ nu/n od teraz ma wane znaczenie. Wskazuje, e w Boym planie zasza istotna zmiana. Od teraz rzeczywisto jest ju inna (por. k 5, 10; 12, 52;
22, 18; Dz 18, 6). Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1,19,50), dz. cyt., s. 149. Od teraz
inauguruje now epok zbawienia. Por. J. A. Fitzmyer, The Gospel According to Luke
(I-IX), dz. cyt., s. 367.
Wyraenie makariou/si,n me pa/sai ai` geneai, (uwaa mnie bd za szczliw wszystkie pokolenia) nawizuje do Lei, ktra porodzia Aszera (por. Rdz 30, 13: makari,zousi,n
me ai` gunai/kej [kobiety bd mnie zway szczliw]).
Wyjcie z Egiptu stanowi dla Izraelitw rdo ich wszelkich uwielbie Boga (por.
Pwt 3, 24). Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1, 1 9,50), dz. cyt.,
s. 89.
Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, dz. cyt., s. 71.
W Ewangelii ukasza potga Boga objawia si ju od pocztku ziemskiego ycia
Jezusa, a nie jedynie w Jego publicznej dziaalnoci i w zmartwychwstaniu. Tame,
przypis 128. Tytu o` dunato,j potny, mocny przynaleny jest w ST i judaizmie
wojownikowi Boemu, ktry walczy dla dobra swego ludu i go wybawia (por. Ps 44,
4-8; 89, 9-10; 112, 2; So 3, 17; 2Mch 3, 24; 3Mch 5, 51).
Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 79.
2010-05-01 18:52:42
67
oscyluje wic midzy wiernoci Boga wynikajc z przyjtego zobowizania a Jego darmowoci, ktr wyrnia hojno i bezinteresowno31.
askawe i pene mioci dziaanie Boe skierowane jest do tych, co si
Go boj. Biblijna boja nie oznacza strachu czy terroru wzgldem Boga,
lecz jest wyrazem mioci do Niego, bdcej konsekwencj suchania Jego
sowa (por. Pwt 4, 10; 8, 6). Ponadczasow i niezmienn wierno Boga
dobrze wyraa okrelenie eivj genea.j kai. genea.j na pokolenia i pokolenia (por. Ps 100(99), 5; Iz 51, 8)32. Dowiadczenie Maryi jest paralelne do
dowiadcze ludzi wierzcych na przestrzeni dziejw. Matka Pana liczy na
wierno Boga take wzgldem przyszych pokole (por. 1, 54-55).
Boe dziea miosierdzia opisane w 1, 51-53 ukazuj, e Maryja jest
jedn z wielu szczliwych bojcych si Boga. ukasz pragnie, by jego
czytelnik zwrci na ten fakt szczegln uwag. Zachca rwnie, by praktykowa boja i mg w ten sposb zobaczy Boe dziaanie33.
Uwielbienie Boga za dziaanie

obejmujce wszystkich ludzi (ww. 51-53)
Wersety z k 1, 51-53 opiewaj dziaanie Boe dokonujce si nieustannie na przestrzeni dziejw. Jest ono widoczne w ST, urzeczywistnia
si w Maryi i bdzie realizowa si w przyszoci we wsplnocie wierzcych. Eschatologiczne zbawienie kieruje si zasad: Tak oto s ostatni, ktrzy bd pierwszymi, i s pierwsi, ktrzy bd ostatnimi (k 13, 30; por. k
14, 11; 16, 19-31; 18, 14; por. k 3, 4-6; 6, 20-26)34.
31 Por. G. Ross, Il vangelo di Luca. Commento esegetico e teologico, dz. cyt., s. 72.
Miosierdzie Boe zostao take zauwaone przez bliskich i krewnych Elbiety, gdy
w podeszych latach porodzia swego syna (por. k 1, 58) i podkrelone przez Zachariasza w kantyku Benedictus (por. k 1, 7172.78).
32 Septuaginta stosuje form eivj genea.n kai. genea.n (por. Ps 49(48), 12; 90(89), 1).
33 Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1, 19, 50), dz. cyt., s. 152.
34 Schemat radykalnej zmiany pojawia si tutaj po raz pierwszy i odpowiada wyraeniu na upadek i powstanie wielu w Izraelu (k 2, 34), ktre w opisie ukasza odgrywa rol fundamentaln. Por. L. T. Johnson, Il Vangelo di Luca, Torino
2010-05-01 18:52:42
68
Wyraenia: evpoi,hsen kra,toj dos. uczyni moc oraz evn braci,oni

auvtou/ za pomoc swego ramienia s semityzmami i pojawiaj si w kluczowych tekstach opisujcych wyzwalajce dziaanie Boga, szczeglnie
w czasie exodusu (por. Wj 6, 1.6; Pwt 3, 24; 7, 19; 2Krl 17, 36)35. Wadza
Boga ukazana jest wic w sposb antropomorficzny. Rami (braci,wn) wraz
z moc (kra,toj) podkrelaj Jego autorytet36. Bg nie jawi si jako kto
daleki lub nieobecny, czy niezainteresowany cierpieniami ludzi, lecz jako
kto zaangaowany czynnie w ich wyzwolenie37. Dziaanie Boe wyraa
aoryst evpoi,hsen uczyni. Najprawdopodobniej jest to tzw. aoryst gnomiczny opisujcy czynno, ktra zawsze zachowuje sw wano. Podobne znaczenie miayby pozostae aorysty wystpujce w ww. 51-5438.
Bg zatem rozciga ju teraz sw zbawcz moc nad tymi, ktrzy si
Go boj i nikt nie zdoa Jemu si przeciwstawi39. Jego troska o swj lud
jest szczeglnie widoczna wwczas, gdy rozprasza pysznych. Czasownik
diaskorpi,zein rozprasza naley do sownictwa militarnego i opisuje
zwycistwo nad wrogiem. Pochodzi od rzeczownika skorpi,oj skorpion,
ktry oznacza machin wojenn uywan jako wyrzutnia kamieni. Posia-
35
36
37
38
2004, s. 41. Klska jednych (por. w. 51b) jest ocaleniem dla drugich (por. w. 51a).
Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1,19,50), dz. cyt., s. 90.
Por. J. Nolland, Luke 19,20, dz. cyt., s. 71.
Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1, 19, 50), dz. cyt., s. 153.
Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 81.
Por. J. A. Fitzmyer, The Gospel According to Luke (I-IX), dz. cyt., s. 361; F. Blass,
A. Debrunner, F. Rehkopf, Grammatik des neutestamentlichen Griechisch, dz.
cyt., 333. Jednak nie wszyscy egzegeci podzielaj t opini. Niektrzy dostrzegaj w aorystach z ww.51-54 tzw. aoryst profetyczny, ktry wydarzenia przysze przedstawia jako ju zrealizowane. Por. D. L. Bock, Luke, vol. I (1,19,50),
dz. cyt., s. 155; H. Schrmann, Das Lukasevangelium. Erster Teil, Kommentar zu Kap. 1,1 9,50, dz. cyt., s. 75. Zbawienie bojcych si Boga jest wic tak
pewne, e moe by widziane jako ju spenione. Marshall uwaa z kolei, e aorysty w ww. 51-54 stanowi prawdopodobnie profetyczne perfectum, albo
odnosz si do przyszych wydarze, ktre rozpoczy si ju w czasach hymnu
i w ten sposb s czciowo zrealizowane. Por. I. H. Marshall, The Gospel of Luke.
A Commentary on the Greek Text, dz. cyt., s. 84.
39 Por. W. Michaelis, kra,toj, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament,
herausgegeben von G. Kittel, Stuttgart 1938, Bd. III, s. 907, 25-30.
69
daa ona w swej konstrukcji rami dziaajce jak kolec jadowy skorpiona40
i czynia spustoszenia wrd wrogw. Wspomniany wyej czasownik podkrela, e Bg ma absolutn wadz nad u`perhfa,nouj, czyli zuchwaymi,
chepliwymi (por. Rz 1, 30; 2Tm 3, 2; Jk 4, 6; 1P 5, 5). Termin u`perh,fanoj
zachowuje zawsze swj negatywny wydwik. Opisuje pych, ktr podkrela wyraenie dianoi,a| kardi,aj auvtw/n. Dia,noia oznacza myl, zamys.
Celownik dianoi,a| znajduje si w relacji do serca, ktre w jzyku biblijnym
stanowi centrum wewntrznego ycia czowieka (por. 1Sm 16, 7; Prz 4,
23), jest siedzib rozumu i rdem myli (por. 1Krn 29, 18; Hi 12, 3)41.
Bg rozprasza wic pysznych ze wzgldu na myli (dos. myl) ich serca.
Bg dokonuje take zmiany dotychczasowego porzdku spoecznego.
Zwraca si przeciwko tym wszystkim, ktrzy sprawuj wadz w sposb
despotyczny i z Nim si nie licz. Natomiast wspiera i wywysza pokornych42. Prawda ta stanowi bdzie mesjaski program, ktry Jezus obwieci
w synagodze w Nazarecie (por. k 4, 18-19). W hymnie Maryi znajdujemy
ju jego zapowied. Przyjcie na wiat Jezusa oznacza koniec wielu przywilejw i jednoczenie kres wielu uciskw43. Magnificat odpowiada zatem
hebrajskiej mdroci i nauce o odpacie44: Pan wywrci trony wadcw,
a na ich miejsce posadzi pokornych (Qro,nouj avrco,ntwn kaqei/len o` ku,rioj
kai. evka,qise pra|ei/j avntV auvtw/n) (Syr 10, 14).
Bg napenia godnych dobrami (por. 1Sm 2, 5; Ps 107(106),
9; 146(145), 7; Ps 5, 10-11). ukasz powrci do tego tematu w 6, 21 obwieszczajc, e godni zostan nasyceni. Sowo dobra (avgaqa,) podobnie
jak wywysza (u`you/n) [por. w. 52b] wyraaj co znacznie wicej ni
40 Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 81, przypis 74.
41 Por. J. Behm, kardi,a, Theologisches Wrterbuch zum Neuen Testament, dz. cyt., Bd.
III, s. 907, 25-30.
42 Myl o obaleniu wadcw i wywyszeniu pokornych pojawia si take w
tekstach ST (obalenie por. Hi 5, 11; 12, 19; 1Sm 2, 7; Syr 10, 14; Jdt 9, 3;
wywyszenie por. Ps 147(146), 6; Syr 10, 14; 1Sm 2,7).
43 Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1,19,50), dz. cyt., s. 91. Bg poprzez
sw interwencj, widoczn w narodzinach obiecanego Zbawiciela, odnawia wszystko,
dlatego dawne reguy okazuj si bez znaczenia. Por. J. Ernst, Das Evangelium nach
Lukas, Regensburg61993, s. 70.
44 Por. F. Bovon, Das Evangelium nach Lukas (Lk 1,19,50), dz. cyt., s. 91.
2010-05-01 18:52:42
70
konsumpcyjne dobra i spoeczny status45. Wi si bowiem z eschatologicznymi dobrami (u k Duch wity [por. 9, 13]) oraz z wywyszeniem
Chrystusa (por. Dz 3, 22; J 3, 14).Bogaci natomiast s odsyani dos. jako
puci (kenou,j), czyli niczego nie posiadajcy (por. 1Sm 2, 5; Hi 15, 29; Jr
17, 11). ukasz mocno karci bogatych majcych poczucie niezalenoci
(por. 6, 24-26; 12, 19-20; 16, 25; 21, 1-4) i ostrzega ich przed ostatecznym
potpieniem (por. 12, 21)46. Nie odrzuca cakiem moliwoci posiadania
dbr materialnych, lecz mocno zachca, by si nimi hojnie dzieli47.
Uwielbienie Boga
za dobro wywiadczone Izraelowi (ww. 54-55)
oraz powrt Maryi do domu (w. 56)
Wersety z k 1, 54-55 mwi o dziaaniu Boga na korzy Izraela okrelonego mianem Jego sugi (por. Iz 41, 8; 44, 1.21; 45, 4; 48, 20). Bg wspomaga Izraela. Bo trosk o Izraelitw opisuje czasownik avntilamba,nesqai,
ktry oznacza zaj si kim, przychodzi z pomoc, zada sobie trud ze
wzgldu na kogo (por. Iz 41, 8-10; 42, 1; Syr 2, 6). W psalmach wyraz
avntilamba,nesqai ma wyranie soteriologiczne znaczenie (por. Ps 18(17),
45 Tame.
46 Proklamacja szczcia w bogosawiestwach w wersji ukasza nie odnosi si do ubogich duchem (por. Mt 5, 3), lecz dotyczy tylko ubogich (por. k 6, 20). Bogatych za
ostrzega przed utrat zbawienia (por. k 6, 24; 12, 13-21; k 16, 19-31). Bogactwo
samo w sobie nie jest czym zym, przeciwnie stanowi znak bogosawiestwa. Moe
jednak zrodzi w czowieku poczucie samowystarczalnoci zarwno w relacji do
Boga jak i drugiego czowieka. Wwczas pojawia si brak wraliwoci na najbardziej
pilne potrzeby ludzkie. Por. S. Grasso, Luca, dz. cyt., s. 81.
47 W zwizku z t interpretacj naley unika dwch bdw. Nie mona nadawa duchowego sensu materialnym odniesieniom tam, gdzie pojawia si ostrzeenie przed
przywizywaniem si do bogactw i ignorowa zwizane z nim niebezpieczestwa.
Nie wolno rwnie zapomina o kontekcie hymnu, ktry wychwala bojcych si
Boga, i pozbawia go duchowego elementu. Gdyby nie uwzgldniao si Sitz im Leben hymnu, wwczas mgby si okaza manifestem dziaalnoci politycznej, pozbawionym jakichkolwiek duchowych treci. Tymczasem hymn wyraa ufno i potrzeb
zwrcenia si ku Bogu. Por. D. L. Bock, Luke, t. I (1, 1-9 ,50), dz. cyt., s. 158.
2010-05-01 18:52:42
71
36; 41(40), 13; 118(117), 13). W Dz 20, 35 oznacza natomiast zacht do

opieki nad sabymi. W naszym kontekcie pomoc udzielana Izraelowi stanowi antytez do rozproszenia wyniosych (por. w. 51b) i pokazuje moc
Boego ramienia (por. w. 51a)48.
Wzmianka o Boej pamici (mnhsteu,esqai przypomina sobie,
pamita) jest typowym starotestamentalnym antropomorfizmem pojawiajcym si szczeglnie w psalmach (por. Ps 74(73), 2; 105(104), 8.42;
119(118), 49. Uzmysawia nam ona przyczyn Boego dziaania49, ktre
wyraa wiern mio Boga (evle,ouj por. 1, 50). Bg pozostaje wic wierny obietnicom przymierza, ktre zawar z Abrahamem (por. Rdz 12, 2-3;
15, 5; 17, 7-8; 18, 18; 22, 17), protoplast Izraela i dos. jego nasieniem
(w. 55a).
Pan wypenia swe obietnice jak zapowiedzia (evla,lhsen). Czasownik
lalei/n w pozabiblijnym jzyku greckim posiada wydwik negatywny.
Oznacza plotkowanie, czcz gadanin50. W Septuagincie uzyskuje nowy
sens. Objania zazwyczaj hebrajskie sowo rbd, czyli mwi. Natomiast
w dziele ukasza zawiera w sobie wymiar profetyczny51 i wyraa zbawcz zapowied. Zatem obietnica zoona Abrahamowi i jego nasieniu jest
zwizana ze zbawieniem i nie bdzie nigdy zapomniana lub odwoana
przez Boga.
Wydaje si rzecz dziwn, e Maryja nie pozostaa u swej krewnej a
do czasu narodzin Jana. Wwczas byaby jej najbardziej pomocna. ukasz
ma jednak wasne literackie cele52. Poprzez dane dotyczce czasu (szsty
miesic Elbiety [por. w. 36], trzymiesiczny czas pobytu Maryi u swej
krewnej [por. w. 56]) ewangelista czy scen Zwiastowania z Nawiedzeniem witej Elbiety. Rwnie uwaga dotyczca powrotu Maryi wpisuje
48 Por. J. Nolland, Luke 1-9,20, dz. cyt., s. 73.
49 Por. I. H. Marshall, The Gospel of Luke. A Commentary on the Greek Text, dz.
cyt., s. 85. Fitzmyer natomiast dostrzega w mnhsteu,esqai bezokolicznik celu.

Por. J. A. Fitzmyer, The Gospel According to Luke (I-IX), dz. cyt., s. 368.
50 Por. A. Valentini, Il Magnificat e lopera lucana, art. cyt., s. 423.

51 Tame. Czasownik lalei/n pojawia si 31 razy w Ewangelii ukasza i 46 razy w Dziejach. Ju sama czstotliwo podkrela jego donioso w dziele ukasza.
52 Por. J. A. Fitzmyer, The Gospel According to Luke (I-IX), dz. cyt., s. 369.
2010-05-01 18:52:42
72
si w literacki schemat (por. ww. 23.38.56; 2, 20.29.51). Susznie mona

mwi o wersecie powrotu, ktry ma znaczenie jedynie na paszczynie
literackiej53.
Podsumowanie
W kompozycji ukasza Magnificat jest maryjnym hymnem sawicym
miosierdzie Boe. Bg objawia si w historii w wymiarze transcendentnym
(Pan, Bg, wity) i immanentnym (Zbawca, Potny, Czynicy wielkie
rzeczy). Te dwa wymiary czy ze sob Jego miosierdzie54. Rozciga si ono
na cae wieki nad tymi, ktrzy trwaj przed Nim w bojani, czyli w szacunku
i mioci. W najbardziej radykalny sposb dowiadczya tego Maryja. Boa
interwencja w yciu Maryi oddana greckim terminem mega,la wielkie rzeczy przywouje miosierdzie okazane caemu Izraelowi podczas wyzwalania
z niewoli egipskiej. Bg wejrza z mioci na Jej niski status spoeczny
i poczucie bezradnoci wobec powierzonej Jej misji. ukasz podkrela,
e miosierdzie Boe, bdce przedmiotem uwielbienia ze strony Maryi,
ogarnia szczeglnie wszystkich ponionych, pokornych, godnych. Bg
ich wywysza i nasyca eschatologicznymi dobrami. Natomiast stanowczo sprzeciwia si monym, wyniosym, samowystarczalnym. Pozbawia
ich wadzy i zwizanych z tym przywilejw. Bg wci pamita rwnie
o Izraelu. Nie wycofuje swego miosierdzia wynikajcego z przymierza,
ktre z nim zawar. Magnificat przypomina, e Bg jest obecny w samym
centrum ludzkich dziejw i objawia si w nich ze swym miosierdziem
oraz kerygmatycznym sdem wzywajcym do nawrcenia.
53 Por. J. Ernst, Das Evangelium nach Lukas, dz. cyt., s.71.

2010-05-01 18:52:43
73
Zusammenfassung
Magnificat ein Hymnus,

der die Barmherzigkeit Gottes besingt (Lk 1,46-56)
Im Evangelium des Lukas ist das Magnificat ein marianischer Hymnus, der die Barmherzigkeit Gottes lobpreist. Gott offenbart sich in der
Geschichte in der transzendenten (der Herr, Gott, der Heilige) und immanenten Dimension (der Erlser, der Mchtige, der Vollbringer der Grosstaten). Seine Barmherzigkeit verbindet diese zwei Dimensionen. Sie erstreckt sich auf alle Jahrhunderte ber die Menschen, die vor ihm in der
Furcht, das heisst in der Ehre und in der Liebe beharren. Am meisten hat es
Maria erfahren. Die durch das griechische Wort mega,la (die Grosstaten) in
Marias Leben ausgedrckte Gottesintervention ruft die dem Ganzen Volk
erwiesene Barmherzigkeit whrend der Befreiung aus gypten herbei.
Gott schaute mit Liebe auf ihren niedrigen gesellschaftlichen Status und
ihre Ratlosigkeit angesichts der ihr anvertrauten Mission. Lukas unterstreicht, dass die Barmherzigkeit, die Maria lobpreist, besonders alle Niedrigen,
Demtigen und Hungernden umfasst. Gott erhebt sie und sttigt sie mit eschatologischen Gtern. Dagegen widersetzt er sich entschlossen den Mchtigen, Hochmtigen und Selbstgengsamen. Er beraubt sie ihrer Macht und
ihrer Vorrechte, die mit ihr verbunden sind. Gott erinnert sich auch immer
an Israel. Er zieht seine Barmherzigkeit, die sich aus dem Bund, den er mit
ihm geschlossen hat, nicht zurck. Das Magnificat bringt in Erinnerung,
dass Gott im Zentrum menschlicher Geschichte anwesend ist und sich in
ihr durch seine Barmherzigkeit und durch uns sein zur Umkehr rufendes
kerygmatisches Gericht offenbart.
2010-05-01 18:52:43
74
ks. Jzef Pochwat MS

Krakw
TEKSTY MARYJNE W. AUGUSTYNA

W HOMILIACH NA EWANGELI W. JANA
Wstp
aden chrzecijanin, wczeniej czy pniej, nie uniknie pytania
o Maryj, T, ktra bya na ziemi Matk Syna Boego Jezusa Chrystusa. Proponujemy, aby spojrze na Maryj oczyma w. Augustyna, jednego
z najwybitniejszych mylicieli staroytnego chrzecijastwa Kocioa Zachodniego1, Ojca i Doktora Kocioa, biskupa Hippony. Urodzi si w roku
1 M. Comeau, Saint Augustin exgte du quatrime vangile, Paris 1930, V-IX; P.
Agasse, Saint Augustin. Commentaire de la premire ptre de S. Jean, Sources Chrtiennes nr 75, Paris 1961, 7-102; A. Bober, Antologia Patrystyczna, Krakw 1965,
256-276; I. Burgielski, Niemiertelno duszy ludzkiej w wietle nauki w. Augustyna,
CT 26 (1939), 121-188; J. Czuj, Koci a pastwo u w. Augustyna, Lww 1918;
tene, Koci u w. Augustyna, Przegld Teologiczny 4 (1923), 209-227 i 281-298; W.
Dudek, Psychologia wiary wedug w. Augustyna, Warszawa 1927; F.X. Eggersdorfer,
w. Augustyn jako pedagog, prze. St. Abt, Krakw 1930; A. Gerstmann, w. Augustyn jako teolog, duszpasterz, czowiek, Ruch Teologiczny, 2 (1930), 49-76; E. Gilson,
Wprowadzenie do nauki w. Augustyna, z franc. prze. Z. Jachimiak, Warszwa 1953;
A.L. Krupa, Obraz boy w czowieku wedug nauki w. Augustyna, Lublin 1948; tene,
Mdro jako uczestnictwo w yciu boym wedug nauki w. Augustyna, Ateneum Kapaskie 142 (1938), 177-178; R. Paciorkowski, Chrzecijastwo w apologetycznej
2010-05-01 18:52:43
75
354 w Tagacie w Afryce Pnocnej, zmar w roku 430 w Hipponie oblonej przez Wandalw. Ojciec jego Patrycjusz by poganinem, matk - w.
Monika. Wiadomo, e odegraa ona w jego yciu wan rol. Zabiegaa
przez dugi czas o nawrcenie syna na chrzecijastwo i zapewne moga
przyczyni si do uksztatowania si w jego wiadomoci wizerunku Matki
Jezusa. Warto zatem spojrze na Matk Jezusa jego oczyma, jako e, piszc
o Niej, z pewnoci, mia on w sercu i pamici, postaw wasnej matki
wzgldem siebie i pozostaych czonkw swojej rodziny.
O Augustynie historia przekazaa wiele danych, na podstawie ktrych
stosunkowo atwo odtworzy jego ycie i dziaalno2. Jego nauczanie jest
myli w. Augustyna, Pozna 1952; tene, Wkad myli w. Augustyna do problematyki
rozwoju dogmatw, CT 22 (1950-1951), 77-85; P. Stach, w. Augustyn jako biblista,
Przegld Teologiczny 11 (1930), 414-450; tene, w. Augustyn w walce z heretykami,
Lww 1930; W. Staniszewski, Koci jako mistyczne ciao Chrystusa wedug w.
Augustyna, Lublin 1939; E. Stanula, Wstp do pol. przekadu Wybr Mw, PSP 12,
Warszawa 1973, 9-20; J.M. Szymusiak, Wstp do pol. przekadu O Trjcy witej,
POK 28, Pozna 1963, 5-75; A. Tymczak, Nauka w. Augustyna o wierze, Przemyl
1938; tene, Pocztek wiary i wolna wola wedug w. Augustyna, Ateneum Kapaskie
34 (1934), 433-460; A. Eckmann, Grzech pierworodny jako rdo cierpie czowieka
u w. Augustyna, w: Grzech pierworodny, MT 12, Krakw 1999, 109-125.
2 Sownik wczesnochrzecijaskiego pimiennictwa, red. J.M. Szymusiak, M. Starowieyski, Pozna 1971, 61-81; J.M. Szymusiak, Patrologia. Zagadnienia wybrane,
Lublin 1971, 165-169; E. Stanula, Wstp, w: w. Augustyn, Homilie na Ewangelie
i Pierwszy List w. Jana, PSP 15 cz. 1: Homilie na Ewangelie w. Jana 1-46, cz. 2:
Homilie na Ewangelie w. Jana 47-124 i Homilie na Pierwszy List w. Jana, Warszawa 1977, 11-26; J. Salij, Rozmowy ze witym Augustynem, W drodze, Pozna
1985; A. Trap, wity Augustyn, prze. J. Sulowski, Warszawa 1987 (Polska bibliografia Augustyska do roku 1983, 334-355); M. Starowieyski, Ze wiata wczesnego
chrzecijastwa, Pelplin 1998, 121-127; E. Staniek, W skarbcu staroytnego Kocioa,
Krakw 1997, 113-116; H. Pietras, Pocztki teologii Kocioa, Myl Teologiczna, nr
57, Krakw 2007; D. Olszewski, Dzieje chrzecijastwa w zarysie, Katowice 1983,
54-55; Historia chrzecijastwa, pr. zbiorowa pod red. T. Dowleya, Warszawa 2002;
B. Altaner, A. Stuiber, Patrologia, prze. P. Pachciarek, Warszawa 1990, 540-588; P.-P.
Verbraken, M. Starowieyski, Ojcowie Kocioa. Panorama patrystyczna, Warszawa
1991, 161-165; H. Campenhausen, Ojcowie Kocioa, t. K. Wierszyowski, Warszawa
1998, 275-340; A. Hamman, Portrety Ojcw Kocioa, Warszawa 1978, 193-208; tene, ycie codzienne w Afryce Pnocnej w czasach w. Augustyna, Warszawa 1989;
J.N.D. Kelly, Pocztki doktryny chrzecijaskiej, prze. J. Mrukwna, Warszawa 1988,
294-297; Sz. Pieszczoch, Patrologia, Gniezno 1994, 123-132; J. Czuj, Patrologia,
2010-05-01 18:52:43
76
Ks. Jzef Pochwat MS
wyczerpujco omwione w licznych publikacjach. Augustyn by jednym

z najbardziej oryginalnych i twrczych pisarzy chrzecijaskiej staroytnoci; porusza wszystkie zagadnienia filozoficzne i teologiczne istotne
dla wczesnego Kocioa; jego dziaalno praktyczna koncentrowaa si
przede wszystkim na walce z herezjami3. Moe si zatem wydawa, e
po upywie prawie szesnastu wiekw od mierci w. Augustyna wszystko,
co dotyczy twrczoci genialnego Biskupa, zostao ju poddane wnikliwej
analizie w rozprawach naukowych. Okazuje si jednak, e wiele z nich
to tylko drobne wprowadzenia w mariologi w. Augustyna i e stanowi
bardziej antologi tekstw ni syntetyczne refleksje.
Dyskusj nad mariologi Hippoczyka zapocztkowao dzieo Ph.
Friedricha4. Warto przytoczy tutaj rzeczowe omwienie M. Gilskiego5
prac autorw zagranicznych dotyczce mariologii Augustyna: Rwnie
Ideologa Mariana de San Agustn6 F. Domingueza krytycznie oceniana
przez C. I. Gonzaleza w jego artykule Maria en el comentario de San Agustn al Evangelio de San Juan7 za aplikowanie w. Augustynowi pogldw
3
4
5
6
7
Pozna 1953, 150-158; A. urek, Wprowadzenie do Ojcw Kocioa, Tarnw 1998,

132-144; M. Cytowska, H. Szelest, Literatura grecka i rzymska w zarysie, Warszawa
1981, 366-367; S. Napirkowski, Mariologia, EK 11, Lublin 2006, kol. 1371-1379;
Augustyn w: EK 1, Lublin 1973, kol. 1087-1131; B. Kumor, Historia Kocioa, t. I,
Lublin 2001, 187-190; M. Simon, Cywilizacja wczesnego chrzecijastwa, prze. E.
Bkowska, Warszawa 1979, 321-325; J. Tixeront, Prcis de Patrologie, Paris 1918,
343-357; J. Danilou, H. Marrou, Historia Kocioa, t. M. Tarnowska, t. I, Warszawa
1984; P. Braun, Augustyn z Hippony, Warszawa 1993; F. Drczkowski, Patrologia,
Pelplin-Lublin 1998, 357-385; J. Huscenot, Doktorzy Kocioa, Czstochowa 2002,
123-134.
J. Misiurek, Augustyn, EK 1, Lublin 1973, 1089; M. Gilski, Maryja w De haeresibus w. Augustyna, Salvatoris Mater 6(2004) nr 1, 345-353.
Ph. Friedrich, Die Mariologie des hl. Augustinus, Kln 1907. Warto nadmieni, e
wczeniej istniao zaledwie kilka artykuw odnonie do mariologii Augustyna.
Zob. J. Moran, La Mariologa de San Agustn a travs de la Bibliografa, Revista
Espaola de Teologa 23(1963), 333.
M. Gilski, Mariologia kontekstualna w. Augustyna, Lublin 2006, 20-22.
Bogot 1946, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 21.
Estudios eclesiasticos 61, Madrid 1986, 396, zob. w: M. Gilski, Mariologia dz.cyt.,
21. Po lekturze artykuu C.I. Gonzalesa nasuwaj si nastpujce wnioski. Maryja zostaa powoana do tajemnicy naszego zbawienia przez Jezusa Chrystusa. Zagadnienie
to autor ujmuje zastanawiajc si nad mariologi Augustyna. Przedstawia dwie prze-
2010-05-01 18:52:43
5. Teksty maryjne w. Augustyna
77
pniejszych mylicieli nie spenia kryterium wykorzystania wszystkich

rde. La Virgen Maria segn San Agustn8 V. Capanagi ze wzgldu na
mae rozmiary stanowi syntetyczn prezentacj mariologii augustyskiej.
Na baczniejsz uwag zasuguje praca Mariologia del Vaticano II vista
in S. Agostino9 A. Erama, zmierzajca do uj problemowych. Dzieo to,
podobnie jak wszystkie poprzednie, nie obejmuje wprawdzie penego zestawu tekstw w. Augustyna, ma jednak za swj punkt wyjcia mariologi
sformuowan przez Sobr Watykaski II, a dopiero w drugiej kolejnoci,
dla potwierdzenia tez soborowych, autor posikuje si pismami Biskupa
Hippony. Plusem pracy jest wielka liczba cytatw z dzie Doktora Kocioa, niestety czsto nieopatrzonych nawet krtkim komentarzem. Std i ta
interesujca praca przybiera nierzadko charakter bardziej antologii tekstw
w. Augustyna ni ich analityczne opracowanie.
Na uwag zasuguje rwnie praca B. Gherardiniego Dignitas Terre.
Note di mariologia agostiniana10. Jest to zbir wczeniej publikowanych
przez niego artykuw. Gherardini przedstawia wiele szczegowych zaciwstawne opinie dotyczce Niepokalanego Poczcia NMP w Homiliach na Ewangeli w. Jana w ujciu w. Augustyna. Prezentuje zatem autorw opowiadajcych si za
i tych, ktrzy s przeciw opinii, e Augustyn mwi o tym zagadnieniu. Nastpnie zastanawia si nad miejscem Maryi w Kociele. Maryja jest cile zwizana z chrystologi. Wyjanienie zagadnienia zwizku Maryi z ciaem Chrystusa wedug Gonzalesa
zwizane jest z herezjami donatystw i pelagian. Rozwaa relacj Chrystusa i Maryi
w Kociele. Zastanawia si nad Ew, jako typem Maryi bdcym figur Kocioa
oraz Maryj Dziewic, jako wzorem Kocioa. Porusza zagadnienie czowieczestwa Jezusa Chrystusa w zwizku z wydarzeniem w Kanie Galilejskiej oraz porusza
problem Maryi jako matki w wymiarze cielesnym Jezusa a zarazem kobiety stworzonej przez Syna Boego i przez Niego odkupionej. Gonzales pisze, e kluczow rol
w objawieniu pokory Boga odgrywa Wcielenie Jezusa i Jego mier na krzyu;
w obu przypadkach rola Maryi miaa ogromne znaczenie. W podsumowaniu podkrela, e nasze zbawienie dokonao si w ciele Syna Maryi. Wielko Maryi polega na
Jej subie ciau Chrystusa potrzebnemu do spenienia misji, cakowitym oddaniu w
dziele zbawienia Jej Syna. Zob. C.I. Gonzales, Maria en el comentario de san Agustin
al evangelio de san Juan, EE 61(1986), 395-419.
8 Roma 1965. Podobny, bardzo syntetyczny charakter ma praca: M. Pellegrino, Maria
Santissima nel pesiero di S. Agostino, Roma 1956, zob. w: M. Gilski, Mariologia,
dz.cyt., 21.
9 Roma 1973, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 21.
10 Piemme 1992, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 21.
2010-05-01 18:52:43
78
Ks. Jzef Pochwat MS
gadnie augustyskiej mariologii, szerzej omawiajc jedynie kontekst

eklezjologiczny. Dua liczba pozycji, ktrych tytuy sugeruj, e s to powane prace naukowe, ma charakter krtkiego wprowadzenia, po ktrym
nastpuje antologia tekstw augustyskich. Do tego nurtu nale dziea
pod redakcj: kard. M. Pellegrino, E. Corsini11, A. Trap12. Istniej jeszcze dziesitki artykuw na temat mariologii w. Augustyna, ktre bd to
prbuj uchwyci jeden aspekt augustyskiej doktryny dotyczcej postaci
Maryi13, bd zawaj materia rdowy, uwzgldniajc jedynie cz
dorobku pimienniczego Doktora z Hippony14.
Wacaw Eborowicz, polski mariolog, tak charakteryzuje mariologi
Augustyna: Wiara Maryi bya gwnym powodem wybrania Jej na Matk
Syna Boego; dziki wierze Boe macierzystwo Maryi nie ograniczyo si
do fizycznego zrodzenia Chrystusa, ale stao si podstaw nadprzyrodzonej cznoci Maryi z Chrystusem i rdem wszelkich Jej ask; Augustyn
gosi wieczyste dziewictwo Najwitszej Maryi Panny, a take prawd
o Jej duchowym macierzystwie wobec wszystkich czonkw Chrystusa;
w porzdku natury Maryja jest Matk Chrystusa, natomiast w porzdku
aski zostaa zrodzona przez Niego; pragnieniem Syna Boego byo, aby
niewiasta miaa udzia w zbawieniu czowieka, jak miaa udzia w jego
zgubie (De sancta virginitate, PL 40, 395-428)15.
Eugeniusz Florkowski w rozdziale zatytuowanym Matka Boa
w nauce Ojcw Kocioa omawia osignicia myli w. Augustyna
11 A. Augustinus, La Vergine Maria. Pagine scelte a cura di Michele Pellegrino. Presentazione, fonti e bibliografie di E. Corsini, Milano 1987, zob. w: M. Gilski, Mariologia,
dz.cyt., 22.
12 A. Augustinus, Maria dignitas Terre. Introduzione e note a cura di Agostino Trap,
Roma 1988, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 22.
13 P. Ch. Boyer, La controverse sur lopinion de Saint Augustin touchant la conception
de la Vierge, VIm, 48-60; R. Culhane, St. Augustine on the Immaculate Conception,
ITQ 22(1955), 530-534; A. Sage, Saint Augustin et lImmacule Conception, REtAug
11(1965), 305-306; I. M. Dietz, Ist die Hl. Jungfrau nach Augustinus Immaculata ab
initio?, VIm, 61-112, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 22.
14 A. F. Rivas Gonzales, La Mariologa en los Sermones de San Agustn, RelCult
39(1993), 409-456; C. I. Gonzales, Mara en el Comentario de San Agustn al Evangelio de San Juan, 395-419, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 22.
15 W. Eborowicz, Augustyn, EK 1, Lublin 1973, 1103-1104.
2010-05-01 18:52:43
79
w jego bogatej spucinie literackiej16. Andrzej Santorski w artykule Maryja

w nauce Ojcw Kocioa zauwaa, e: Na gbsze rozumienie Theotokos trzeba poczeka do V wieku. Paralela za Ewa-Maryja dopiero
u Augustyna otrzymaa pene eklezjotypiczne rozwinicie17, a rozwaanie
dziewictwa Maryi w sensie moralnej doskonaoci na dugo ustpuje problematyce cielesnego przywileju18. Marek Starowieyski za w tekcie zatytuowanym Maryja w pierwszych wiekach Kocioa podsumowuje mariologi Ojcw Kocioa, w tym take w. Augustyna, zwracajc uwag na
to, e podkrela on w szczeglny sposb zwizek Maryi i Kocioa19. Stanisaw Longosz wymienia Augustyna jako pierwszego z chrzecijaskich
teologw, ktry podj problem witoci Maryi i grzechu pierworodnego20. Niejako zwieczeniem poznania myli mariologicznej w. Augustyna
jest praca Marka Gilskiego pt. Mariologia kontekstualna w. Augustyna,
o ktrej Stanisaw C. Napirkowski napisa: O mariologii w. Augustyna
napisano wiele, nikt jednak nie napisa tak dobrej rozprawy. Dotd publikowano studia fragmentaryczne poszerzane o wybr mariologicznych tekstw Doktora aski. Ks. Gilski przedoy ujcie caociowe i oryginalne:
ukaza myl mariologiczn w. Augustyna w kontekcie jego teologii. Nikt
dotd nie poszed t drog21.
16 E. Florkowski, Matka Boa w nauce Ojcw Kocioa, w: Gratia Plena. Studia teologiczne o Bogurodzicy, pr. zbior. pod. red. B. Przybylskiego, Pozna-Warszawa-Lublin,
1965, 72-74. Warto zwrci uwag na VoxP 14 (1988), ktry w caoci powicony
jest w. Augustynowi w 1600 rocznic chrztu oraz artyku J. Krlikowskiego, Mariologia Ojcw a wspczesna refleksja mariologiczna, VoxP 48(2005), 275-289, szczeglnie 286-287.
17 Por. H. Rahner, Mariologia w patrystyce aciskiej, CzST 6(1978), 160 n.
18 A. Santorski, VoxP 8(1988), z. 15, 927-937.
19 M. Starowieyski, Maryja w pierwszych wiekach Kocioa, W Drodze 7(179) 1988,
3-13, szczeglnie 10-11. Tene, Tytu Theotokos w wiadectwach przedefeskich, Analecta Cracoviensia 16(1984), 409-449.
20 S. Longosz, Niepokalane poczcie w kontekcie nauczania Ojcw Kocioa o wietoci
Maryi (II-IV wiek), Tota pulchra es Maria, Liche 2004, 85. Warto zwrci uwag na
artyku tego samego autora, Recepcja witego Augustyna w kulturze polskiej, VoxP
23(2003) t. 44-45, 397-416.
21 S. C. Napirkowski, O w. Augustyna mariologii w kontekcie, zob. w: M. Gilski,
Mariologia dz.cyt., 5.
2010-05-01 18:52:43
80
Ks. Jzef Pochwat MS
Celem niniejszego artykuu jest prba prezentacji postaci Maryi, Matki Jezusa Chrystusa, w ujciu w. Augustyna na podstawie jego
Homilii na Ewangeli w. Jana22. Temat zosta ujty w szeciu punktach:
1. Pochodzenie Maryi; 2. Dziewica Maryja; 3. Jzef nie by ojcem Jezusa;
4. Problematyka zwizana z cudem w Kanie Galilejskiej; 5. Czy Maryja
miaa inne potomstwo poza Jezusem; 6. Maryja pod krzyem.
1. Pochodzenie Maryi
w. Augustyn podkrela pochodzenie Maryi od Adama, czyli Jej czowieczestwo. Skoro tak, to i Chrystus rodzc si z Maryi przyjmuje w konsekwencji pene, realne czowieczestwo oprcz grzechu, ktry Augustyn
nazywa niegodziwoci: A poniewa nasz Pan Jezus Chrystus swe ciao od
Adama otrzyma, ale od Adama grzechu nie przyj, to cho cielesn wityni stamtd otrzyma, nie otrzyma niegodziwoci, ktra ze wityni miaa
by wypdzona. Ciao za, ktre otrzyma od Adama (bo Maryja pochodzia
od Adama, a ciao Pana od Maryi), ydzi ukrzyowali, a On wskrzesi je
po trzech dniach. Oni zburzyli wityni, ktr przez czterdzieci sze lat
budowano, a On j w trzech dniach odbudowa23.
Genealogia, ktrej nie ma w Ewangelii wedug w. Jana, zdaniem
V. Capanagiego, suy gwnie ukazaniu zwizku Chrystusa z histori24, co
implikuje postrzeganie Matki Zbawiciela jako osoby wczajcej Go w bieg
historii. Chrystus przez Maryj pojawia si jako kto realny, diametralnie
inny od znanych z mitologii bogw, ktrzy byli przedstawiani jako postacie
ahistoryczne, baniowe. Przez swoj Matk ma On take pewn histori
indywidualn, rodzinn, jest czonkiem narodu, mieszkacem konkretnego
22 W tym celu posuylimy si tekstami wydanymi w serii Pisma Starochrzecijaskich
Pisarzy: w. Augustyn, Homilie na Ewangeli i Pierwszy List w. Jana, PSP 15, cz.
1: Homilie na Ewangeli w. Jana 1-46, cz. 2: Homilie 47-124; Homilie na I List w.
Jana, Warszawa 1977. Tam, gdzie zachodzia taka potrzeba, korzystalimy z oryginau
aciskiego.
23 w. Augustyn, Homilie na Ewangeli w. Jana 10, 12, PSP 15, Warszawa 1977, cz. 1,
68. = HomEJ 10, 12, PSP 15, cz. 1, 68.
24 V. Capanaga, La Virgen Mara segn San Agustin, Augustinus 37(1992), 6.
2010-05-01 18:52:43
81
miasta, czonkiem pewnej czci tego narodu, jak jest pokolenie25. w.

Augustyn w kazaniu 48 mwi: Poniewa z rodu Dawida dziewica Maryja
pochodzia, to i Pan pochodzi z rodu Dawida26, w innym za tekcie wskazuje na Nazaret27 jako miejsce Jej pochodzenia tak wic historyczno
Maryi jest cile okrelona.
2. Maryja Dziewica
M. Gilski zauwaa, e: Augustyska teologia odkupienia ogniskuje
si wok nastpujcej tezy: Aby odkupi ludzi, Chrystus musia umrze,
a byo to moliwe dziki przyjciu przez Niego miertelnego ciaa od Maryi. Augustyn szuka uzasadnie i obrazw dla wyraenia tej prawdy De
virgine natus, trahens de homine mortalitatem, non trahens iniquitatem28.
Mwi bowiem: Urodzony z Dziewicy, z czowieka przyj miertelno,
ale nie grzech29. W jakim sensie jest tutaj mowa o bezgrzesznoci Maryi,
skoro porodzia ciao podlegajce mierci, ale bdce bez grzechu. Uywana przez Doktora z Hippony formua pocza wiar (fide concepit)
w odniesieniu do poczcia Chrystusa wyraa t wyjtkowo. Ten sposb
poczcia przez wiar gwarantuje bezgrzeszno Chrystusa, do ktrego nie stosuj si sowa Psalmu 50: Ego in iniquitate conceptus sum et
in peccatis mater mea in utero me aluit (Ps 50, 7). Wiara Maryi okazuje si
z jednej strony czynnikiem wykluczajcym grzeszno Zbawiciela, a z dru 25 w. Augustyn bardzo czsto podkrela pochodzenie Chrystusa z rodu Dawida, przynaleno do narodu izraelskiego, Jego narodzenie w ziemi judzkiej (Enarrationes In
Psalmos 56, 3; 96, 2; In Iohannis evangelium tractatus 48, 3; De Genesi contra Manichaeos 2, 37; De civitate Dei 17, 9; Sermo 21, 16 Dolbeau). Genealogia Jezusa Chrystusa, w ktrej nie brak postaci zarwno dobrych, jak i zych jest dla w. Augustyna
przejawem Jego ludzkiej natury, jak rwnie ilustracj prawdy, e nieprawoci ojcw
nie przynosz szkody ich dzieciom (Contra Faustum Manichaeum 22, 64) Zob. M.
Gilski, Mariologia, dz.cyt., 56 z przypisem nr 116.
26 HomEJ 48, 3, PSP 15, cz. 2, 23.
27 HomEJ 33, 2, PSP 15, cz. 1, 426.
28 M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 124.
29 HomEJ 36, 2, PSP 15, cz. 1, 449.
2010-05-01 18:52:44
82
Ks. Jzef Pochwat MS
giej sposobem poczcia Chrystusa30: Wszyscy bowiem pochodz z tego

pnia, z tego rodu, o ktrym Dawid ze smutkiem piewa: Oto w nieprawociach jestem poczty i w grzechach matka moja w onie mnie karmia (Ps
50, 7). Jeden wic tylko jest Baranek, ktry jednak nie w ten sposb przyby. Nie jest bowiem w nieprawociach poczty, ani Go matka Jego, bdc
w grzechach, w onie ywia; dziewica pocza, dziewica zrodzia, ciao
tylko przyj z Adama, grzechu nie przyj. Kto z naszego rodu nie przyj
grzechu, ten gadzi nasze grzechy31.
Gilski pisze take, e: Aby zilustrowa moliwo narodzenia Chrystusa w sposb wyjtkowy, Doktor z Hippony przywouje biblijne analogie:
przejcie Zmartwychwstaego Chrystusa przez zamknite drzwi Wieczernika jest dla w. Augustyna obrazem virginitas in partu, a grb, w ktrym
przed Chrystusem ani po Nim nikt inny nie zosta pochowany, obrazem
semper virgo32. w. Augustyn nie tylko dostrzega moliwo dziewictwa
Maryi, ale jest o nim cakowicie przekonany i dobitnie je podkrela: Dla
ciaa za caego, w ktrym byo Bstwo, zamknite drzwi nie stanowiy adnej przeszkody. Mg bowiem wej bez ich otwarcia Ten, przez ktrego
narodzenia dziewiczo Matki nie zostaa naruszona33. Swoje twierdzenie
wzmacnia Augustyn mwic, e sama Maryja otrzymaa Ducha witego,
aby pocz Pana (k 1, 67; 2, 25; J 1, 26)34. Jak zauwaa Gilski: w.
Augustyn nie ograniczy jednak opisu dziaania Ducha witego jedynie
do aktywnoci we wntrzu Matki Pana (in qua operatu est Spiritus Sanctus)
poszerzy je rwnie o aktywno w odniesieniu do Niej samej. Maryja
nie jest wic tylko przestrzeni Jego dziaania, lecz osob obdarowan.
Szczeglnym darem Ducha witego jest podno, ktra jednak w przy 30 M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 67.
31 HomEJ 4, 10, PSP 15, cz. 1, 73.
32 M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 102. In Iohannis evangelium tractatus, 120, 5. A na
miejscu, gdzie Go ukrzyowano, by ogrd, a w ogrodzie grobowiec nowy, w ktrym
nikt jeszcze nie by zoony. Jak bowiem w onie Maryi dziewicy nikt ani przed Nim,
ani po Nim nie by poczty, tak te i w tym grobowcu nikt ani przed Nim, ani po Nim
nie by pochowany. HomEJ 120, 5, PSP 15, cz. 2, 346. Podobnie rzecz ujmuje C.I.
Gonzales, Maria en el comentario de san Agustin al evangelio de san Juan, 411.
33 HomEJ 121, 4, PSP 15, cz. 2, 351.
34 HomEJ 32, 6, PSP 15, cz. 1, 422.
2010-05-01 18:52:44
83
padku Maryi ma wyjtkowy charakter, poniewa towarzyszy jej zachowanie dziewiczego charakteru poczcia i zrodzenia. Rola Ducha witego nie
polega jedynie na uwiceniu Maryi lub na owieceniu profetycznym, jak
to byo w przypadku Symeona, Jana, Zachariasza i Anny. Celem zstpienia
Ducha witego na Maryj byo poczcie Pana35.
3. Jzef nie by ojcem Jezusa

Biskup Hippony mwi: A nazajutrz zamierza i do Galilei i spotka
Filipa. Mwi mu: Id za mn. A pochodzi z miasta Andrzeja i Piotra.
I spotka Filip Natanaela, a Filip ju zosta przez Pana wezwany. I rzek
mu: Znalelimy tego, o ktrym pisa Mojesz w Zakonie i Prorocy. Znalelimy Jezusa, syna Jzefa. Nazwany zosta synem tego, ktrego polubia
Jego Matka. O tym, e pocz si i zrodzi z nienaruszonej, wszyscy chrzecijanie wiedz z Ewangelii36. Augustyn nie unika delikatnego zagadnienia
roli Jzefa w yciu Maryi i Jezusa. A. M. Sierra zauwaa: w. Augustyn
nie kwestionowa prawomocnoci okrelenia syn Jzefa w odniesieniu
do Chrystusa. Podkrela jedynie, e trzeba je rozumie w kontekcie caej
Biblii. I na tej podstawie uzna, e maestwo Maryi i Jzefa oraz autorytet ojcowski Jzefa, widoczny w nadaniu imienia dziecku, uprawniaj
do posugiwania si tego typu terminologi i nie stanowi negacji dziewictwa Maryi. w. Augustyn przypisa Jzefowi pozytywn rol, okrelajc
go jako stranika (custos), a w pniejszych pismach jako wiadka (testis)
dziewictwa maonki37.
Augustyn wyklucza naturalne ojcostwo Jzefa. Ojcem jest Bg. Jezus podwjnie urodzony: jako Bg bez udziau matki i jako czowiek bez
udziau ojca. Oto co mwi: Pan bowiem by nazwany Galilejczykiem, bo
35 M. Gilski, Mariologia dz.cyt., 90-91.
36 HomEJ 7, 15, PSP 15, cz. 1, 125.
37 En un primer momento le atribuye a Jos el oficio de custodio de la virginidad, pero
luego se corrige para afirmar que Dios es quien custodia la virginidad de Mara y Jos
es el que da testimonio de su pudor virginal, para que a nadie se le ocurra pensar que
su embarazo es consecuencia de un adulterio. A. M. Sierra, Mara, Madre y Virgen
en San Agustn, RAE 38(1997), 506. Zob. M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 101.
2010-05-01 18:52:44
84
Ks. Jzef Pochwat MS
z miasta Nazaretu byli Jego rodzice. Odnonie Maryi, powiedziaem rodzice, a nie Jzefa. Na ziemi szuka tylko matki Ten, ktry mia w grze
Ojca. Albowiem podwjne Jego urodzenie byo przedziwne: boskie bez
matki, ludzkie bez ojca. Co wic oni jakby nauczyciele Zakonu do Nikodema mwili? Badaj Pisma, a zobaczysz, e prorok nie powstanie z Galilei.
Ale Pan prorokw stamtd powsta38. W tym kontekcie jasno okrela rol
Maryi i Jej cise wspdziaanie z Bogiem w kwestii poczcia Jego Syna
bez udziau mczyzny39. Dowodem na to jest fakt urodzenia Chrystusa
przez Dziewic bez naturalnego udziau w poczciu mczyzny: Rozwacie, moi drodzy, to, co, mwi: Chrystus ju na oczach ydw odcity zosta
z gry. Gra wedug Daniela to krlestwo ydw. Jednake krlestwo ydw
nie zapeniao caego obszaru ziemi. Tam w kamie si oderwa, bo tam
w czasie urodzi si Chrystus. A dlaczego: bez pracy? Poniewa Dziewica bez mskiego przyczynienia si porodzia Chrystusa40.
4. Problematyka zwizana
z cudem w Kanie Galilejskiej

Podwjne narodzenie Jezusa

w. Augustyn analizujc odpowied Jezusa dan Matce w Kanie Galilejskiej, podkrela wyjtkowo podwjnego narodzenia Chrystusa. Pierwszym byo zrodzenie poza czasem z Ojca bez matki Bstwo Jezusa, drugim
za w czasie z matki bez ojca czowieczestwo. w. Augustyn dostrzega
w osobie Jezusa dwie natury: Bo i ludzk, Bstwo i czowieczestwo.
Matk mia Jezus tylko w porzdku czowieczestwa. Tu Augustyn ukazuje
Maryj jako czowieka obarczonego ludzkimi sabociami i ograniczenia 38 HomEJ 33, 2, PSP 15, cz. 1, 426-427.
39 ycie wieczne mier przyjo, ycie wieczne umrze zechciao; przyjmujc mier od
ciebie, a nie od siebie, otrzymao j od ciebie, gdy umaro za ciebie. Od ludzi bowiem
przyjo ciao, ale nie na sposb ludzki. Majc Ojca w niebie, matk wybrao na ziemi;
tam si urodzio bez matki, tu si urodzio bez ojca HomEJ 26, 10, PSP 15, cz. 1, 247.
40 HomEJ 4, 4, PSP 15, cz. 1, 68.
2010-05-01 18:52:44
85
mi, co podkrela realno czowieczestwa Chrystusa. Cudu domagaa si

Matka, ktra nie zrodzia Bstwa Chrystusa, lecz sabo, dlatego uznanie
Matki bdzie mogo nastpi wwczas, gdy czowieczestwo Chrystusa
zawinie na krzyu. Na krzyu umaro czowieczestwo Chrystusa, czyli to, co zrodzia Maryja, ciao. Chrystus, jak zauwaa w. Augustyn, by
zarwno synem jak i Stwrc Maryi. Oto jego sowa: Dlaczego wic syn
powiedzia matce: Co mnie i tobie, niewiasto, jeszcze nie przysza godzina
moja?. Pan nasz Jezus Chrystus by Bogiem i czowiekiem. Jako Bg nie
mia matki; mia j tylko jako czowiek. Bya wic matk ciaa, matk czowieczestwa, matk saboci, jak przyj ze wzgldu na nas. Cud za, jaki
zdziaa, speni wedug swego Bstwa, a nie wedug swej saboci; wedug
tego, i by Bogiem, a nie wedug tego, i jako saby si urodzi. Co sabe
jest u Boga, mocniejsze jest nad ludzi (1 Kor 1, 25). Cudu wic domagaa
si matka, ale On, jakby nie uznajc ludzkich uczu, majc dokonywa dzie
Boych, niejako chcia Jej powiedzie: To cud zdziaa, nie ty zrodzia, nie
zrodzia mego Bstwa, poniewa jednak zrodzia sabo moj, uznam
ci wtedy, gdy ta sabo zawinie na krzyu. To bowiem oznacza: jeszcze
nie nadesza godzina moja. Wtedy pozna j Ten, ktry oczywicie zawsze
j zna. I zanim z niej si urodzi, zna matk Mu przeznaczon. I zanim On
jako Bg stworzy t, z ktrej jako czowiek mia si narodzi, zna matk.
Ale w pewnej godzinie, w tajemniczym znaczeniu jej nie uzna, a znowu
o pewnej godzinie, ktra jeszcze nie nadesza, w tajemniczym znaczeniu j
uzna. Wtedy bowiem j uzna, gdy to, co ona zrodzia, umaro. Nie umaro
jednak to, co stworzyo Maryj, lecz to, co stao si z Maryi. Nie umaro
wieczne Bstwo, lecz umaro sabe ciao. Odpowiedzia wic, rozrniajc
wiar wierzcych; kto przyby i przez ktr?41.
41 HomEJ 8, 9, PSP 15, cz. 1, 141. Pan przyby, zaproszony na gody weselne. C dziwnego, i przyby na gody do tego domu, ten, ktry na ten wiat na gody przyby. Gdyby
bowiem na gody nie przyby, nie miaby tu oblubienicy. A co to znacz sowa Apostoa:
Polubiem was jednemu mowi, aby dziewic czyst okaza Chrystusowi? Co to
znaczy, i si lka, eby dziewiczo oblubienicy Chrystusa przez podstp diaba nie
bya naruszona? Obawiam si, mwi, i jak w oszuka Ew chytroci swoj, tak
rwnie by duch wasz nie zosta skaony i nie odpad od prostoty i czystoci, ktra jest
w Chrystusie (2 Kor 11, 2). Ma wic (Pan) tu oblubienic, ktr odkupi krwi swoj
i ktrej da na zadatek Ducha witego (2 Kor 1, 2). Wyrwa j z niewoli diaba; umar
2010-05-01 18:52:44
86
Ks. Jzef Pochwat MS
W dalszym tekcie tej homilii Augustyn ukazuje relacj Chrystusa do

Maryi, ktr najkrcej mona uj w zdaniu: Jezus Maryj stworzy, a Ona
Go zrodzia. Oto co mwi: Przyby bowiem przez matk, niewiast, Bg
i Pan nieba i ziemi. Bdc Panem wiata, panem nieba i ziemi by oczywicie Panem i Maryi; jako Stwrca nieba i ziemi, stworzy rwnie i Maryj,
wedug tego, co powiedziane; Powstaego z niewiasty, podlegego Zakonowi (Ga 4, 4), Syna Maryi. Jest On Panem Maryi, jest synem Maryi;
jest Stwrc Maryi i urodzi si z Maryi42. Poniewa wic nie bya ona
matk Bstwa i na mocy Bstwa mia by speniony cud, o ktry prosia,
odpowiedzia Jej: Co mnie i tobie, niewiasto?. Aby jednak nie mylaa,
i zaprzeczam, i jeste moj matk. Jeszcze nie nadesza godzina moja.
Wtedy bowiem jako tak ci uznam, gdy zawinie na krzyu sabo, ktrej
jeste matk43.
z powodu jej przewinie i zmartwychwsta, aby j usprawiedliwi (Rz 4, 25). Ofiaruj
ludzie jakie ozdoby ziemskie, zoto, srebro, cenne kamienie, konie, niewolnikw, dobra wiejskie, grunta, a czy kto ofiarowa krew swoj? Gdyby bowiem dla oblubienicy
odda krew swoj, nie byoby tego, kto by poj on. Pan jednak umierajc odda
spokojnie krew swoj za t, ktr po zmartwychwstaniu mie bdzie, z ktr si ju
zczy w onie Dziewicy (Maryi). Sowo bowiem jest Oblubiecem, oblubienic ciao
ludzkie, a obojgiem jest jeden Syn Boga i tene Syn czowieka. Gdyby sta si Gow
Kocioa, ono Dziewicy Maryi stao si dla niego onic, skd jakby oblubieniec
wyszed z onicy swojej, jak to zapowiedziao Pismo: A ono jak oblubieniec wychodzcy z onicy swojej, rozweselio si jak olbrzym na biegnicie w drog (Ps 18, 6).
Z onicy wyszed jakby oblubieniec i zaproszony przyby na gody. HomEJ 8, 4, PSP
15, cz. 1, 135-136.
42 HomEJ 8, 9, PSP 15, cz. 1, 140-141 i dalej: Nie dziw si, i jest Synem i Panem; jak
bowiem Maryi, tak i Dawida nazwany jest synem; i dlatego Synem Dawida, bo Maryi
jest Synem. Posuchaj, jak Aposto wyranie mwi: Ten urodzi si z nasienia Dawida
wedug ciaa (Rz 1, 3). Posuchaj, i jest nazwany i Panem Dawida, sam Dawid to
mwi: Rzek Pan Panu memu, sid po prawicy mojej (Ps 109, 1). Sam Pan poda
to ydom i tym ich odpar (Mt 22, 45). Jake wic Synem i Panem Dawida zarazem?
Synem Dawida wedug ciaa; Panem Dawida wedug Bstwa. Tak te jest Synem Maryi wedug ciaa i Panem Maryi wedug majestatu. HomEJ 8, 9, PSP 15, cz.1, 141.
Zob. C.I. Gonzales, Maria en el comentario de san Agustin al evangelio de san Juan,
EE 61(1986), 411-413.
43 HomEJ 8, 9, PSP 15, cz. 1, 141-142. Nikt nie wstpi do nieba, jeno Ten, ktry zstpi
z nieba: Syn Czowieczy, ktry jest w niebie! Oto tu by i by w niebie, tu by ciaem,
Bstwem by w niebie; owszem, Bstwem wszdzie. Urodzony z matki, nie odstpujc
Ojca. Pojmuje si to jako dwa urodzenia Chrystusa: jedno Boe, drugie ludzkie. Jed-
2010-05-01 18:52:44
87
Augustyn wyjania pochodzenie Chrystusa jako Boga przed wiekami

i jako czowieka w doczesnoci zrodzonego z Maryi. Podkrela przy tym
czowieczestwo Chrystusa, pochodzcego z nasienia Abrahama, z pokolenia Judy, z Dziewicy izraelskiej. Porednio mwi te o Dziewicy Maryi,
ktra pochodzia z nasienia Abrahama i pokolenia Judy44. Chrystus z Maryi
przyjmuje posta sugi, czyli swe czowieczestwo. Augustyn podkrela,
e jako Bg by przed Ni45. Augustyn wie, ktrego dnia narodzi si Jeno, przez ktre si stajemy, drugie, przez ktre si odradzamy. Oba przedziwne: Tamto
bez matki, to bez ojca. A poniewa z Adama ciao otrzyma, bo Maryja jest z Adama,
to i wanie to ciao mia wskrzesi, tote tak po ziemsku powiedzia: Zburzcie t
wityni, a Ja w trzy dni j odbuduj (J 2, 19). A po niebiasku owiadczy: Jeli
si kto nie odrodzi z wody i Ducha, nie moe wej do krlestwa Boga. Oto bracie,
Bg zechcia sta si synem czowieka i chcia, aby ludzie stali si synami Boga. On
zstpi z powodu nas, my wstpujemy ze wzgldu na Niego. HomEJ 12, 8, PSP 15,
cz. 1, 189. Warto przytoczy w tym miejscu cenn uwag L. Gambero, ktry pisze,
e: Zastosowana terminologia zdaje si wskazywa na cise powizanie pomidzy
predestynacj a misterium maryjnym. w. Augustyn przedstawia Matk Pana jako
znan przez Niego ab aeterno w misterium Boej predestynacji Et antequam de illa
natus esset, in praedestinatione noverat matrem. Przeznaczenie Maryi jest postrzegane przez Doktora z Hippony jako akt, ktrym Bg decyduje o stworzeniu w perspektywie wyboru, czynic go wobec Maryi jako Matki majcej da ludzk natur Odkupicielowi. w akt wyboru nie by zdeterminowany adn racj porzdku ludzkiego. Bg
stworzy i wybra Maryj wedug swoich niezgbionych zamysw, ksztatujc J w
taki sposb, aby odpowiadaa tajemniczym kryteriom stanowionym dla Jej wyboru
i misji w ekonomii zbawienia L. Gambero, La Vergine Maria, 561-562, zob. w: M.
Gilski, Mariologia, dz.cyt., 85-86, przyp. 226.
44 Posuchajmy Go wic jako Brata, skoro syszelimy o Nim jako o Stwrcy, bo jako
Sowo by na pocztku; jako Brata, bo zrodzi si z dziewicy Maryi; Stwrc przed
Abrahamem, przed Adamem, przed ziemi, przed niebem, przed wszystkimi cielesnymi
i duchowymi rzeczami; Bratem za z nasienia Abrahama, z pokolenia Judy, z Dziewicy
izraelskiej HomEJ 21, 7, PSP 15, cz. 1, 309.
45 O jednym czowieku, ktry jako czowiek jest porednikiem midzy Bogiem i ludmi,
Matka Sion mwi. Dlaczego mwi matka Sion? Stamtd bowiem otrzyma swe ciao, stamtd pochodzi dziewica, z ktrej ona posta sugi zostaa przyjta, w ktrej
to postaci jako najpokorniejszej zechcia askawie si ukaza. Matka Sion, mwi,
czowiek, a w czowiek, o ktrym mwi matka Sion, sta si w niej, w niej sta si czowiekiem. Jako Bg by przed ni, w niej sta si czowiekiem. Ten, ktry w niej sta si
czowiekiem, sam j ugruntowa, jako najwzniolejszy, a nie jako najniszy, albowiem
Sowo stao si ciaem i mieszkao midzy nami (J 1, 14). On jako Najwyszy j
stworzy, bo na pocztku byo Sowo, a Sowo byo u Boga i bogiem byo Sowo. Ono
2010-05-01 18:52:44
88
Ks. Jzef Pochwat MS
zus. Podkrela przy tym, e Jezus pocz si z Ducha witego. Chrystus

Bg, ktry uczyni czas, w czasie sta si czowiekiem. Mwi o Chrystusie,
ale porednio okrela kim bya Maryja, Jego Matka w porzdku ziemskim.
Maryja jest w peni czowiekiem, nie moe by okrelana jako bogini46.
Naley podkreli, e zdaniem Augustyna, obydwa narodzenia Jezusa
s niezwyke, cudowne47. Wyprowadza on z tego wniosek, e chrzecijanin
rwnie rodzi si w sposb cudowny, gdy chrzest jest dzieem Boga48. Augustyn zachca swoich suchaczy do wiary: Skoro widzielimy tak wielkie
byo na pocztku u Boga. Poniewa za stworzy t ojczyzn, niech tu czci doznaje.
Odrzucia Go ojczyzna, w ktrej si urodzi, niech przyjmie Go ojczyzna przez Niego
odrodzona. HomEJ 16, 7, PSP 15, cz. 1, 247.
46 Wikszym jest bowiem zmartwychwstanie na wieczno ni to uzdrowienie ciaa, ktre
zostao dokonane na owym chorym na czas pewien. I wiksze od tych ukae dziea,
abycie si dziwili. Ukae, jakby tymczasowo; a wic jakby czowiekowi, ktry sta
si w czasie, albowiem Sowo Boga, przez ktre czasy si stay, nie jest uczynione; ale
Chrystus sta si czowiekiem w czasie. Wiadomo, za jakiego konsula i ktrego dnia
Dziewica Maryja porodzia Chrystusa z Ducha witego pocztego. A wic sta si
w czasie czowiekiem Ten, ktry jako Bg czasy uczyni. A wic jakby w czasie ukae Mu wiksze rzeczy, a mianowicie wskrzeszenie cia, abycie podziwiali, dokonane
przez Syna zmartwychwstanie cia HomEJ 23, 12, PSP 15, cz. 1, 343.
47 Bya wiato prawdziwa, mwi Ewangelista, ktra owieca kadego czowieka na
ten wiat przychodzcego (J 8, 44). Skoro wic kadego czowieka, to take i Jana,
bo i on by z ludzi. Cho bowiem nikt nie by ode wikszy spomidzy tych, ktrzy
z niewiast si urodzili (Mt 11, 11). Czy da si porwna go z Tym, ktry urodzi si,
bo chcia si urodzi i dlatego w niezwyky sposb musia si urodzi? Oba bowiem
urodzenia Pana byy niezwyke: i boskie i ludzkie; boskie bez matki, ludzkie bez ojca.
HomEJ 14, 2, PSP 15, cz. 1, 212.
48 Biskup Hippony zauwaa, e: aby ludzie z Boga si narodzili, najpierw z nich narodzi
si Bg A Sowo stao si ciaem i mieszkao midzy nami. Dlaczego wic si
dziwisz, i ludzie z Boga si rodz? Zwa, i Bg z czowieka si urodzi. HomEJ 2,
15, PSP 15, cz. 1, 50. Chrystus jest Bogiem i Chrystus z ludzi si urodzi. Matki tylko
szuka na ziemi, bo Ojca ju mia w niebie. Z Boga si urodzi Ten, przez ktrego mielimy by stworzeni. Z niewiasty zosta zrodzony, przez ktrego mielimy by stworzeni
na nowo. Nie dziw si wic czowiecze, i dziki asce dzieckiem (Boga) si stajesz,
bo rodzisz si z Boga wedug sowa Jego. Pierwej bowiem Sowo chciao z czowieka
si urodzi, aby ty bezpiecznie z Boga si urodzi i tak do siebie powiedzia: Nie bez
przyczyny Bg zechcia z czowieka si urodzi, bo za co wartociowego uwaa uczyni mnie niemiertelnym i dla mnie miertelnym si urodzi. Tote, gdy powiedzia:
z Boga si narodzili, nie bdmy zdziwieni, nie przeraajmy si ask. Uwierzmy
w to, i ludzie z Boga si urodzili. HomEJ 2, 15, PSP 15, cz. 1, 50.
2010-05-01 18:52:44
89
rzeczy, jakie Bg Jezus uczyni, dlaczego si dziwimy, i Bg-czowiek wod

w wino przemieni? Nie sta si bowiem tak czowiekiem, iby mia utraci
to, czym by jako Bg; przyby Mu czowiek, Boga nie utraci49.
Polemika z zarzutami manichejczykw

Augustyn polemizuje z manichejczykami: A teraz ju, bracia, jeli
wam si to podoba, po odrzuceniu tych, ktrzy wci bdz w swojej lepocie, pki si pokor nie ulecz, my sami badajmy, dlaczego Pan nasz
tak odpowiedzia swej matce. On, w szczeglny sposb urodzony z Ojca
bez matki, z matki bez ojca, bez matki Bg, bez ojca czowiek; bez matki
przed czasami, bez ojca przy kocu czasw. To, co odpowiedzia matce
odpowiedzia, bo bya tam matka Jezusa i powiedziaa mu matka jego. To
wszystko mwi Ewangelia. Std wiemy, i bya tam matka Jezusa, std
wiemy, i Jej powiedzia: Co mnie i tobie, niewiasto, jeszcze nie przysza
godzina moja. W to wszystko wierzymy, a zbadajmy to, czego jeszcze nie
pojmujemy. Najpierw uwaajcie, abycie nie uwikali si, jak manichejczycy, ktrzy znaleli okazj do swego przeniewierstwa w tym, i Pan powiedzia: Co mnie i tobie, niewiasto?50.
Odpowiadajc na zarzuty manichejczykw w. Augustyn posuy si
argumentami, ktre podalimy w poprzednim punkcie: Najpierw, jeli si
wam to podoba, tym odpowiemy, o ktrych pierwej mwilimy, a ktrym
odpowiedzielimy w znacznym stopniu. Aby jednak nie sdzili, i nie mamy
co powiedzie o tych sowach, jakimi Pan swej matce odpowiedzia, was
bardziej przeciw nim pouczymy, albowiem dla ich odparcia, jak sdz, wystarczy to, co ju byo powiedziane51.
49 HomEJ 8, 3, PSP 15, cz. 1, 135.

50 HomEJ 8, 8, PSP 15, cz. 1, 140. Zob. HomEJ 8, 7, PSP 15, cz. 1, 139. Por. C.I. Gonzales, Maria en el comentario de san Agustin al evangelio de san Juan, EE 61(1986),
418-419.
51 HomEJ 8, 8, PSP 15, cz. 1, 140.
2010-05-01 18:52:44
90
Ks. Jzef Pochwat MS
Polemika z zarzutami astrologw

Augustyn polemizuje take z astrologami, mwi: () a astrologowie52
znajduj okazj do udowodnienia swego oszukastwa w tym, i powiedzia:
Jeszcze nie nadesza godzina moja. Jeli to rzek, wedug astrologw dopucilimy si witokradztwa, palc ich ksigi. Jeeli za naleycie postpilimy, jak to si dziao za czasw apostolskich (Dz 19, 19), to nie wedug
nich Pan powiedzia: Jeszcze nie nadesza godzina moja. Mwi bowiem
kamliwi i uwiedzeni uwodziciele: Widzisz, i Chrystus by pod fatum, gdy
mwi: Jeszcze nie nadesza godzina moja. Komu wic pierwej naley
odpowiedzie? Czy heretykom czy astrologom? Jedni i drudzy bowiem od
owego wa przychodz, chcc skala dziewiczo serca Kocioa, jak ten
ma w nieskaonej wierze53.
Cytujc sowa Chrystusa, argumentuje: Dziwne, i astrologowie, wierzc sowom Chrystusa, staraj si chrzecijan przekona, i Chrystus y
pod godzin, losem Mu wyznaczon. Niechaj wic wierz Chrystusowi,
ktry powiedzia: Mam moc poda dusz moj i znowu j odzyska; nikt
mi jej nie odbiera, ale sam j oddaj i znowu j odbieram (J 10, 18).
Czy wic ta moc od losu zaleaa? Niech wska czowieka, ktry ma tak
moc po mierci, jak mia za ycia. W adnym wypadku takiego nie wska. Niech wic wierz Panu, ktry mwi: Mam moc odda dusz moj
i znowu j odzyska Niechaj wic od losu nie uzaleniaj Stwrcy nieba, Tego, ktry stworzy gwiazdy i w porzdku je utrzymuje. Gdyby bowiem
los od gwiazd by zaleny, to Stwrca gwiazd nie mgby podlega losowi,
wyznaczonemu przez gwiazdy. Dodaj, i nie tylko Chrystus nie podlega
temu, co ty nazywasz nieuchronnym losem, lecz ani ty, ani ja, ani w lub
jakikolwiek czowiek54.
52 Astrologowie uwaali, e losy czowieka zale od ukadu gwiazd. Por. Ambrozjaster,

Quaestiones 115.
53 HomEJ 8, 8, PSP 15, cz. 1, 139-140.
54 HomEJ 8, 10, PSP 15, cz. 1, 142-143.
2010-05-01 18:52:44
91
Macierzystwo Maryi
Przytoczymy tu cenne spostrzeenie M. Gilskiego, e: w. Augustyn
nie ograniczy si jedynie do udowodnienia, e Chrystus mia Matk, ale
rwnie podj wysiek zbadania, jaka jest istota Jej macierzystwa, to znaczy czyj tak naprawd jest Matk: czowieka, ktry zosta przyjty pniej
przez Boga, czy te Boga, ktry sta si czowiekiem. Zakres macierzystwa Maryi wyrazi w Komentarzu do Ewangelii w. Jana: Nasz Pan Jezus
Chrystus by Bogiem i czowiekiem. Jako Bg nie mia matki, mia j jako
czowiek. Bya wic matk ciaa, matk czowieczestwa, matk saboci,
ktr przyj ze wzgldu na nas [] nie bya ona matk bstwa55. Dziki precyzyjnemu rozrnieniu natur w Chrystusie w. Augustyn unikn
w tym tekcie zarwno niebezpieczestwa deifikacji Maryi przez podkrelenie, e nie jest Ona matk Bstwa, jak rwnie interpretacji apolinarystycznej wskazujc, e jest ona matk czowieczestwa, a nie tylko ciaa.
Z poczenia dwch natur nie dedukowa on jednak jakiej trzeciej rzeczywistoci pomidzy natur ludzk i bosk, ktrej matk byaby Maryja.
Chrystologia augustyska nie odkrywaa w Chrystusie rysw pboga,
demiurga ani nawet nadczowieka56, co niewtpliwie grozioby mitologizacj mariologii i prowadzioby albo do wyczenia Maryi z grona ludzi, albo
do opartej na mitologii antropomorfizacji Boga, ktrej konsekwencj byoby ujmowanie relacji Bg-Maryja we wcieleniu w kategoriach zwykych
maeskich odniesie. Dlatego augustyska mariologia bardzo mocno
podkrelaa pozostawanie Matki Pana w porzdku stworzenia, pomimo Jej
wyjtkowej godnoci57.
Trzeba rozgraniczy pomidzy chci pojmowania rzeczy ukrytych,
a niewiar w to, co jest jawne. Augustyn przestrzega przed oskaraniem
Ewangelii o kamstwo. Mwi: Jeli bowiem nieprawdziwa matka, to nieprawdziwe ciao, nieprawdziwa mier, nieprawdziwe rany, mki, niepraw 55 In Iohannis evangelium tractatus 8, 9, zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 61.
56 B. Gherardini, SanAgostino e la divina maternit di Maria, Div 35(1991), 238, zob.
w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 62.
57 Maria utique de genere humano: virgo, sed homo; sancta, sed homo. Sermo 17, 7,
zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 62.
2010-05-01 18:52:44
92
Ks. Jzef Pochwat MS
dziwe blizny zmartwychwstania, to nie prawda wierzcych w Niego, lecz

raczej kamstwo ich wyzwoli. Owszem, fasz prawdziwie ustpi i zostan
zawstydzeni wszyscy, ktrzy chc uchodzi za prawdomwnych, i staraj
si przedstawi Chrystusa jako zwodziciela i nie chc, aby im powiedziano:
Nie wierzymy wam, bo kamiecie, gdy oni twierdz, i Prawda skamaa.
Gdy jednak im powiemy: Skd wiecie, i Chrystus powiedzia: Co mnie
i tobie, niewiasto? Odpowiadaj: Uwierzylimy Ewangelii. A dlaczego nie wierz Ewangelii, ktra mwi: Bya tam matka Jezusa i rzeka
mu matka jego? Jeli odnonie tego Ewangelia kamie, to jak jej wierzy,
i Jezus powiedzia: Co mnie i tobie, niewiasto? Dlaczego nieszczni
nie chc rzetelnie wierzy, i Pan nie obcej, lecz matce tak odpowiedzia,
a dlaczego tak odpowiedzia, pobonie si dowiaduj? Wielka jest bowiem
rnica midzy tym, ktry mwi: Chc wiedzie, dlaczego Chrystus matce
tak odpowiedzia, a tym, ktry owiadcza: Wiem, i Chrystus matce tak
nie odpowiedzia. Co innego jest chcie zrozumie to, co jest ukryte, a co
innego nie chcie wierzy w to, co jest jawne. Kto mwi: Chc wiedzie,
dlaczego Chrystus matce tak odpowiedzia, chce, by wyjaniono mu Ewangeli, ktrej wierzy. Kto za mwi: Wiem, i Chrystus nie matce tak odpowiedzia, oskara Ewangeli o kamstwo, cho wierzy, i Chrystus tak
odpowiedzia58.
58 HomEJ 8, 7, PSP 15, cz. 1, 138-139. M. Gilski pisze, e: W negatywny sposb ukazana
zaleno pomidzy matk, ciaem, mierci, ranami mki i bliznami zmartwychwstania sprawia, e znakowanie jednego elementu z tego acucha wynika powoduje automatycznie faszywo wszystkich pozostaych. Z tak pojtej zalenoci, ktra w rny
sposb, ale z zachowaniem tych implikacji, []wyania si cisy zwizek waciwego
mwienia o Maryi jako prawdziwej Matce Pana z prawdziwym ciaem, a zatem prawdziwym cierpieniem, mierci i zmartwychwstaniem Chrystusa. J.I. Alcorta, Munus
ministeriale Mariae eiusque cultualis significatio apud Augustinum, PCM III, 54-55,
zob. w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 42. Dziki Maryi jest zagwarantowany ofiarniczo-zbawczy charakter wcielenia. Zwraca na to uwag C.I. Gonzales: La grandeza de Mara es la carne de su Hijo. Y sin esa carne, segn San Agustn, simplemente
no y salvacon Mara en el Comentario de San Agustn al Evangelio de San Juan,
EE 61(1986), 418. Z kolei J. Pintard podkrela, e Biskup Hippony sytuuje Maryj
przy wcieleniu przede wszystkim jako dajc Synowi Boga swoje czowieczestwo
La fin des temps et Marie chez saint Augustin, EtM 42(1985), 59, zob. w: M. Gilski,
Mariologia, dz.cyt., 42.
2010-05-01 18:52:45
93
M. Gilski pisze, e: Dominujc paralel bya u niego opozycja

Adam-Chrystus59, opierajca si na zasadzie solidarnoci: wszyscy
ludzie s solidarni albo z Adamem w zu, albo z Chrystusem w dobru,
a jednoczenie wszyscy s solidarni z pierwszym i wszyscy z drugim czowiekiem. Antyteza Ewa-Maryja bya przedueniem porwnania Chrystusa
z Adamem60.
Maryja Koci
Obok tych dwch paraleli: Adam-Chrystus i Ewa-Maryja, pojawia si
w pismach w. Augustyna jeszcze trzecia: Ewa-Koci, opierajca si na
symbolice stworzenia Ewy z boku Adama61. w. Augustyn mwi: Na samym pocztku Adam i Ewa byli rodzicami wszystkich ludw, nie tylko ydw. Adam wyobraa Chrystusa i jest oczywicie ojcem wszystkich ludw,
ktrych zbawienie jest w Chrystusie. Czy mog co doniolejszego powiedzie o wodzie w pierwszej stgwi, ni to, co powiedzia Aposto o Adamie
i Ewie? Nikt mi nie moe zarzuci, e le pojem, gdy podaj nie swoje zrozumienie, ale Apostoa. Jake wielka tajemnica o Chrystusie zawarta jest
w sowach Apostoa: I bd dwoje jednym ciaem. Tajemnica ta wielka
jest. Aby jednak wielkoci tej tajemnicy nie stosowano do wszystkich, ktrzy maj ony, tak mwi: ja mwi w Chrystusie i w Kociele (Ef 5, 31)62.
59 Nasci et renasci ad duos homines pertinent: unum ad Primus Adam, alterum ad secundum qui dicitur Christus. Epistula 187, 9. Ta sama idea w: Contra Faustum Manichaeum 12, 8; In Iohannis evangelium tractatus 9, 10; Sermo 22, 10, w: M. Gilski,
60 Trap, dz. cyt., 42-43; R. Gonzales, La Mariologa en los sermones, 427; H. Rondet,
Le Christ nouvel Adam dans la thologie de saint Augustin, EtM 13(1955), 25-41,
w: M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 72.
61 Eva de latere dormientis, Ecclesia de latere patientis. Enarrationes in Psalmos

138, 2. Ta sama paralela wystpuje w: In Iohannis evangelium tractatus 9, 10; Contra
Faustum Manichaeum 12, 8; Sermo 22, 10. Analiz tych trzech paraleli zamieszcza
A. Eramo, Maria e la donna in S. Agostino, MatEccl 16(1980), 162-164, w: M. Gilski,
62 HomEJ 9, 10, PSP 15, cz. 1, 151-152.
2010-05-01 18:52:45
94
Ks. Jzef Pochwat MS
Z porwnania Adam Ewa Augustyn przechodzi do porwnania Chrystus

Koci. Jak to wielk tajemnic zawieraj sowa: Bd dwoje w jednym ciele? Pismo (w ksidze) Rodzaju, mwic o Adamie i Ewie, tak si
wyraa: Przeto opuci czowiek ojca swego i matk i przyczy si do ony
swojej i bd dwoje w jednym ciele (Rdz 2, 24). Jeli wic Chrystus zczy
si z Kocioem, aby by dwojgiem w jednym ciele, to w jaki sposb opuci
Ojca? Jak opuci matk? Opuci Ojca, bo majc natur Bo, nie poczytywa swej rwnoci z Bogiem za przywaszczenie, ale wyniszczy samego
siebie, przyjwszy posta sugi (Flp 2, 6). To bowiem, e opuci Ojca, nie
znaczy, i opuci Ojca i od Niego si oddali, lecz e ukaza si ludziom nie
w tej postaci, w jakiej rwny jest Ojcu. A jak opuci Matk? Opuszczajc
ydowsk synagog, w ktrej wedug ciaa si narodzi, zczy si z Kocioem, jaki zgromadzi ze wszystkich ludw63.
Do sw w. Augustyna: Nie dziwcie si; to bowiem Chrystus uczyni w Janie, jak kto uczyni w matce. O Chrystusie bowiem powiedziano:
Wszystko si przez Niego stao (J 1, 3), jeeli wszystko przez Niego, to
staa si przez Niego Maryja, z ktrej si potem Chrystus urodzi. Zwacie, moi drodzy: stworzy Maryj i stworzony jest przez Maryj, da rwnie chrzest Janowi i Jan Go nim ochrzci64, M. Gilski podaje nastpujce
wyjanienie: Afrykaski biskup wskaza jeszcze na wiele innych rnic
midzy boskim a ludzkim zrodzeniem Syna Boego, m.in. uprzednio
i nastpczo wobec Matki (creavit Mariam et creatus est per Mariam)65
oraz alegoria miasta jest ilustracj obecnej w Komentarzu do Ewangelii w.
Jana implikacji: jeli wszystko przez Sowo, to take i Maryja (Si omnia
per ipsum, et Maria per ipsum facta est, de qua postea natus est Christus).
Stworzenie Maryi okazuje si wnioskiem z fragmentu Janowego Hymnu
o Logosie, w ktrym Sowo jest przedstawione jako Stwrca wszystkiego66, a take Przykad Jana Chrzciciela przywoa w. Augustyn, formuujc odpowied na pytanie, w jaki sposb Syn Boy moe by jednoczenie Stwrc Maryi i stworzonym przez Ni (creavit Mariam et creatus

63
64
65
66
HomEJ 9, 10, PSP 15, cz. 1, 152.
HomEJ 5, 4, PSP 15, cz. 1, 81.
M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 82.

Tame, 86.
2010-05-01 18:52:45
95
est per Mariam). Analogia do syna Elbiety i Zachariasza, ktry otrzyma

moliwo udzielania chrztu od Syna Boego, a potem sam Go ochrzci,
stanowia dla Biskupa Hippony wystarczajce uzasadnienie dla moliwoci zharmonizowania pozornej sprzecznoci Ab illo ut baptizare rosset
accepit quem postea baptizavit. Nolite mirari; sic enim hoc fecit Christus in
Iohanne, quomodo quiddam fecit in matre [] Quomodo creavit Mariam
et creates est per Mariam sic dedit baptismum Iohanni et baptizatus est
a Iohanne67.
5. Czy Maryja miaa inne potomstwo

poza Jezusem?
Wydarzenie w Kanie Galilejskiej byo argumentem dla heretykw,
ktrzy negowali macierzystwo Maryi wzgldem Jezusa. Punktem spornym miaoby by sowo Jezusa niewiasto wypowiedziane do Maryi. w.
Augustyn wykazuje jednak, e sam ewangelista Jan wyranie zaznacza, e
bya tam Matka Jezusa68. Ten temat zosta ju wyej omwiony.
Inny problem w wydarzeniu w Kanie Galilejskiej zawiera sformuowanie sugerujce posiadanie przez Maryj innych dzieci poza Jezusem.
w. Augustyn wyranie zaprzecza rozumowaniu, e Maryja miaa wicej
dzieci, przytaczajc jako argument teksty z Ewangelii i Ksigi Rodzaju:
Potem poszed, jak mwi Ewangelia, do Kafarnaum, sam i matka jego
i bracia jego i uczniowie jego i pozostali tam dni kilka. Oto ma matk, ma
braci, ma uczniw; skd braci, skd matk? Brami bowiem nasze Pismo
zwyko nazywa nie tylko tych, ktrzy si urodzili z tego samego mczyzny
i tej samej niewiasty, ale z tego samego macierzyskiego ona lub z tego samego ojca, cho z rnych matek, lub przynajmniej z tego samego stopnia
pokrewiestwa czy to z ojcowskiej, czy macierzyskiej strony. Ale nie tylko
tych brami nazywa nasze Pismo. Jak mwi, tak naley pojmowa, bo ma
ono swj jzyk. Kto tego jzyka nie zna, wpada w zamieszanie i mwi: Skd
67 In Iohannis evangelium tractatus 5,4.
68 HomEJ 8, 6, PSP 15, cz. 1, 137-138.
2010-05-01 18:52:45
96
Ks. Jzef Pochwat MS
Pan mia braci?69. Augustyn stawia wprost pytanie: Czy Maryja ponownie
porodzia? Ale nie! Od Niej godno dziewictwa si zapocztkowaa. Owa
niewiasta moga by matk, kobiet natomiast by nie moga. Nazwana jest
kobiet wedug pci niewieciej, ale nie pod wzgldem nienaruszalnoci,
jak wiadczy Pismo. Albowiem i Ewa zaledwie zostaa utworzona z boku
swego ma, jeszcze przez swego ma nietknita, jak wiecie, niewiast
zostaa nazwana: I uczyni niewiast (Rdz 2, 22)70. Wyjania rwnie
biblijne pojcie braterstwa: Skde wic bracia? Krewni Maryi brami s
Pana, z jakiegokolwiek stopnia pokrewiestwa. Jak to udowodnimy? Samym Pismem. Lot, nazwany bratem Abrahama (Rdz 13, 8; 11, 37; 28, 2;
29, 12), by synem jego brata. Czytaj, a znajdziesz, i Abraham by stryjem
Lota, a nazwani s brami. Dlaczego, jeli nie z tego powodu, i byli krewnymi? Rwnie Jakub mia wuja Labana, Syryjczyka, bo Laban by bratem
matki Jakuba, tj. Rebeki, ony Izaaka. Czytaj, a znajdziesz, i stryj i syn siostry brami byli nazwani. Znajc ten zwyczaj, znajdziesz, i wszyscy krewni
Maryi byli brami Chrystusa71.
w. Augustyn dowodzi, e Jego uczniowie s dla Niego brami, a i On
sam traktowany jest przez uczniw jako brat. Maryja jest T, ktra peni
wol Ojca. Augustyn nie tylko dostrzega ten aspekt, ale jest on dla niego
waniejszy ni sam fakt, e Maryja przez swoje ciao zrodzia czowieczestwo Chrystusa. Maryja jest nazwana bogosawion nie ze wzgldu
na podno ciaa, lecz posuszestwo i zachowywanie Sowa Boego. Hippoczyk mwi: Ale owi uczniowie jeszcze bardziej byli brami, bo i owi
krewni nie byliby brami, gdyby nie byli uczniami i bez podstawy byliby
69 HomEJ 10, 2, PSP 15, cz. 1, 158-159.
70 HomEJ 10, 2, PSP 15, cz. 1, 159.
71 HomEJ 10, 2, PSP 15, cz. 1, 159. Odnonie do tego zagadnienia M. Gilski pisze, e:
Do problematyki braci Chrystusa powraca afrykaski biskup w kontekcie interpretacji Ewangelii w. Jana (2, 12). Tekst uywa okrelenia jego bracia. Fragment
nabiera jednak innego znaczenia w zestawieniu z biblijnym sposobem nazywania
Lota bratem Abrahama, a Jakuba bratem Labana. Teksty Ksigi Rodzaju uprawniaj,
wedug Biskupa Hippony, do stosowania terminu brat w odniesieniu do krewnych
pozostajcych w jakimkolwiek stopniu pokrewiestwa. - M. Gilski, Mariologia,
dz.cyt., 101. Wicej w przyp. 18 na ss. 101-102. Por. take C.I. Gonzales, Maria en el
comentario de san Agustin al evangelio de san Juan, EE 61(1986), 406.
2010-05-01 18:52:45
97
brami, gdyby swego Mistrza nie uznawali za brata. Albowiem, gdy w jakim miejscu Mu powiedziano, i Jego matka i bracia na zewntrz stoj,
a On rozmawia z uczniami swoimi, tak powiedzia: Kto jest moj matk
lub ktrzy s brami? I wycignwszy rk ku uczniom swoim, powiedzia:
To s bracia moi i ktokolwiek by czyni wol Ojca mego, ten jest moj matk, i bratem, i siostr (Mt 12, 46). A wic i Maryja, bo czynia wol Ojca.
Pan sawi j za to, i wol Ojca czynia, a nie za to, e ciao zrodzio ciao.
Rozwacie to, moi drodzy. Tote gdy Pan wrd rzeszy podziw wywoa, i
czyni znaki i cuda okazywa, co w Jego ciele jest ukryte, niektre przejte
podziwem dusze mwiy: Bogosawione ono, ktre Ci nosio. A On:
Raczej ci s bogosawieni, ktrzy suchaj sowa Boego i strzeg go
(k 11, 27). To znaczy: I matka moja, ktr nazywaycie bogosawion,
dlatego jest bogosawion, i sowa Boego strzee. Nie dlatego, i w Niej
Sowo ciaem si stao i mieszkao midzy nami, lecz i strzee Sowo Boe,
przez ktre si stao i w ktrej Ono ciaem si stao. Niech ludzie si nie
ciesz doczesnym potomstwem, niech si raduj, jeli duchem s zczeni
z Bogiem. To powiedzielimy dlatego, e Ewangelista mwi, i Jezus wraz
z matk swoj i brami swoimi i uczniami przez kilka dni mieszka w Kafarnaum72.
Biskup Hippony Maryj nazywa Dziewic. Kwesti braci Jezusa ju
wczeniej wyjani. Syszc o braciach naley mie na myli krewnych Jezusa. Skoro Jezus ma krewnych, to jest realny w ciele, podobnie i Maryja
nie jest bogini, pbogini, ale w penym tego sowa znaczeniu czowiekiem.
Augustyn argumentuje, e ono Maryi zawsze byo czyste, bowiem
oprcz Jezusa jako czowieka, nikogo wicej nie poczo. W to wic wito
(a na nie skadao si wiele dni witych, albowiem witem nazywali ydzi
nie takie uroczystoci, ktre jeden dzie trway, ale wiele), mwili do Chrystusa Pana: Bracia, tak pojmujcie, jak ju wiecie; nie jest bowiem czym
nowym to, co syszelicie. Krewnych Maryi Dziewicy nazywano brami
Pana. Byo bowiem Pisma zwyczajem nazywa brami krewnych i bliskich
powinowatych, wbrew naszemu zwyczajowi, nie tak, jak my mwimy. Bo
72 HomEJ 10, 3, PSP 15, cz. 1, 159-160.
2010-05-01 18:52:45
98
Ks. Jzef Pochwat MS
kto z nas nazwie bratem wuja i syna siostry? Pismo jednak i tego rodzaju
powinowatych brami nazywa. Albowiem Abraham i Lot brami s nazwani, cho Abraham by stryjem Lota i Laban i Jakub nazwani s brami,
a Laban by tylko wujem Jakuba (Rdz 14, 14; 29, 15). Gdy wic syszycie
o braciach Pana, mylcie o krewnych Maryi, a nie o tym, eby ponownie miaa rodzi. Jak bowiem w grobie, w ktrym ciao Pana zoono, ani
przedtem, ani potem aden zmary nie lea, tak te ono Maryi ani przedtem ani potem niczego, co byo miertelne, nie poczo73.
6. Przekazanie Maryi Janowi

Jezus wprawdzie stworzy i rzdzi Maryj jako Bg, ale jako czowiek ma o Ni staranie, dlatego powierzy J swemu uczniowi, ktrego
miowa i do ktrego mia due zaufanie. To wic miejsce ma moralne znaczenie. Uczyni to, co nakazywa innym czyni. Dobry nauczyciel swoim
przykadem pouczy swoich, eby pobone dzieci otaczay opiek swych rodzicw. To drzewo, do ktrego byy przybite czonki umierajcego, byy te
mwnic nauczajcego nauczyciela. Z tej zdrowej nauki nauczy si aposto Pawe, co przepowiedzia, gdy mwi: Jeli kto o swoich, a zwaszcza
o domownikach nie ma pieczy, wiary si zapar i gorszy jest od poganina
(J 13, 23). C bardziej domowego dla kadego, jak rodzice dla dzieci,
a dzieci dla rodzicw? Tego wic tak niezmiernie zbawiennego przykazania sam Nauczyciel witych na sobie samym da przykad, kiedy nie jako
suebnicy Boga, ktr stworzy i ktr rzdzi, lecz jako czowiek matk,
z ktrej si zrodzi i ktr opuszcza, zamiast siebie, jakby synowi, powierzy nad ni opiek. Dlaczego to uczyni, wskazuje to, co jest dalej. Tak
bowiem mwi ewangelista, mwic o sobie samym: I od tej godziny wzi
j ucze do domu. Zwyk za on wspomina, e Jezus go miowa; oczywicie miowa wszystkich, lecz jego miowa przed wszystkimi i poufniej, tak
i przy wieczerzy pozwoli mu, i na Jego piersi mg spocz (Mt 19, 27).
73 HomEJ 28, 4, PSP 15, cz. 1, 390-391.
99
I to, jak sdz, aby t Ewangeli, jaka (Jezus) przez niego mia gosi, tym
wicej zaleci, dajc jej przez to bosk dostojno74.
w. Augustyn czy wydarzenie w Kanie Galilejskiej ze scen obok
krzya, tutaj nastpuje wytumaczenie tego, co si tam dokonao. Cierpic
na krzyu jako czowiek, poleca swoje cierpienie Matce jako tej, ktra
w peni bya czowiekiem. Zobaczmy, co po ukrzyowaniu Pana, po rozdzieleniu szat Jego i po rzuceniu te losu si dokonao. Jan ewangelista tak
dalej opowiada: To wanie uczynili onierze. A pod krzyem Jezusa staa
matka jego i siostra matki Jego, Maria Kleofasowa oraz Maria Magdalena.
Gdy wic Jezus ujrza matk i ucznia, ktrego miowa, stojcego, rzek do
matki swojej: Niewiasto, oto syn twj. Potem rzek uczniowi: Oto matka
twoja. I od owej godziny wzi j ucze pod swoj opiek. To jest wanie
owa godzina, o ktrej Jezus, przemieniajc wod w wino, powiedzia matce:
Co mnie i tobie, niewiasto, jeszcze nie nadesza godzina moja (HomEJ
8, 9). T wic godzin przepowiedzia, ktra wtedy jeszcze nie przysza,
w ktrej umierajc mia T uzna, z ktrej si urodzi do miertelnego ycia. Wtedy bowiem, majc zdziaa to, co boskie, matk nie swego Bstwa,
lecz saboci, jakby nieznan odsun. Teraz za cierpic ju to, co ludzkie,
T, z ktrej sta si czowiekiem, ludzkiemu poleci uczuciu. Wtedy bowiem
Ten, ktry Maryj stworzy, da pozna swoj potg; teraz za Ten, ktrego
Maryja zrodzia, wisia na krzyu (1 Tm 5, 8)75. M. Gilski pisze, e: By
peniej zrozumie Kan Galilejsk, Augustyn radzi odwoa si do wydarzenia krzya (J 19, 25-27). Dopiero wtedy doszo do uznania przez Zbawiciela swej Matki (et ad quamdam horam in mysterio rursus agnoscit), gdy
74 HomEJ 119, 2, PSP 15, cz. 2, 341.

75 HomEJ 119, 1, PSP 15, cz. 2, 340-341. Zbadajmy, czy to jest prawd. Podczas mki
Pana, jak mwi tene Ewangelista, ktry zna matk Pana i podczas owych godw, jako matk Pana nam wskaza, tak odpowiada: Bya pod krzyem matka Jezusa
i powiedzia Jezus matce swojej: niewiasto, oto syn twj, a do ucznia: oto matka twoja (J 19, 25). Poleca matk uczniowi; poleca matk Ten, ktry mia umrze przed
matk i przed jej mierci zmartwychwsta; poleca czowiek-czowieka-czowiekowi.
To zrodzia Maryja. Nadesza ju owa godzina, o ktrej wtedy powiedzia: Jeszcze nie
nadesza godzina moja HomEJ 8, 9, PSP 15, cz. 1, 142.
2010-05-01 18:52:45
100
Ks. Jzef Pochwat MS
umaro na krzyu to, co ona zrodzia76. Dowodem macierzystwa Maryi

w odniesieniu do Chrystusa jest rwnie Jego troska o Ni, przejawiajca
si w powierzeniu opieki nad Matk umiowanemu uczniowi. W tym wydarzeniu Zbawiciel okaza si nauczycielem relacji do rodzicw77.
Maryja jest traktowana podmiotowo, nie przedmiotowo. Jest Ona podmiotem, osob i Jan traktuje j wanie jako osob. Lecz gdzie przyj Jan
Matk Pana? Nie nalea bowiem do tych, ktrzy powiedzieli: Oto opucilimy wszystko i poszlimy za Tob. Ale wtedy te usysza: Ktokolwiek
opuci to ze wzgldu na Mnie, ten otrzyma w tym wiecie sto razy wicej
(Dz 4, 32; 2 Kor 6, 10). Mia wic w ucze stokro wicej, ni to, co
opuci, mg przeto przyj Matk Tego, ktry mu J powierzy. Jednake
bogosawiony Jan otrzyma stokro wicej w tej spoecznoci, w ktrej nikt
nie nazywa czego swoim, lecz mieli wszystko wsplnie, jak to w Dziejach jest napisane. Tak bowiem byli apostoowie, jakby niczego nie mieli,
a wszystko posiadali. Jake wic ucze i suga przyj do swego Matk
swego Nauczyciela i Pana, skoro nikt tam nie nazywa czego swoim?
A poniewa nieco potem w teje ksidze si czyta: Albowiem ci, ktrzy posiadali rol albo domy, sprzedawali je, a przynosili zapat za to i skadali
u stp apostow, i wydzielano kademu, ile komu byo potrzeba (Ps 141, 5),
to naley rozumie, i tyle owemu uczniowi przydzielono, ile potrzebowa,
e te bogosawionej Maryi, Jego Matce, cz przyznano. O wiele bardziej
winnimy to tak przyj, co powiedziane: Od owej godziny przyj j ucze
do swego. Do niego naleao stara si o to, co dla Niej byo konieczne.
Przyj wic J do swego, nie do swych majtkw, bo ich nie mia, lecz
w zakres swych obowizkw, jakie si stara osobicie zaatwia78.
Na temat koca ycia Maryi M. Gilski pisze: Do problematyki mierci Maryi powrci w. Augustyn komentujc Ewangeli wedug w. Jana
76 In Iohannis evangelium tractatus 8, 9; 119, 1; De fide et symbolo 9, zob. w: M. Gilski,
Mariologia, dz.cyt., 61. Podobnie C.I. Gonzales, Maria en el comentario de san Agustin al evangelio de san Juan, 410.
77 In Iohannis evangelium tractatus 119, 2; De vera religione 31; Sermo 218, 10, w: M.
Gilski, Mariologia, dz.cyt., 61. Zob. C.I. Gonzales, Maria en el comentario de san
Agustin al evangelio de san Juan, 410.
78 HomEJ 119, 3, PSP 15, cz. 2, 341-342.
2010-05-01 18:52:45
101
(J 19, 25-27). W kontekcie sw Chrystusa, ktry powierzy Matk w.

Janowi, napisa: Poleca Matk uczniowi. Tekst koncentruje si na wydarzeniu mierci Chrystusa, ale pojawia si zapowied mierci Maryi, cho
brak jest szczegowych informacji na ten temat. Doktor z Hippony pisze
tu o czasie, kiedy jeszcze ya Matka Chrystusa79.
Zakoczenie
Dla w. Augustyna tworzcego w czasie wielkich sporw chrystologicznych, rzecz nader wan byo uywanie takich terminw i zwrotw
(lub ich zaniechanie), aby nie dawa heretykom sposobnoci do zej interpretacji tekstu natchnionego. Mwic o Maryi biskup Hippony ukazuje
Jej pene czowieczestwo, wywodzc je od Adama. Maryja jest jednym
z wielu ludzi tworzcych ludzko.
w. Augustyn podkrela dziewiczo Maryi, sugerujc Jej bezgrzeszno. Nie precyzuje tego zagadnienia, jakkolwiek w pewien sposb wskazuje na pojcie niepokalanego poczcia Najwitszej Maryi Panny. Wydaje
si, e dziewictwo Maryi neguje fakt wsplnego zamieszkania z Jzefem
i sugestie o posiadaniu przez Jezusa braci i sistr. Augustyn jasno wykazuje
ojcostwo Boga i wyklucza fizyczne ojcostwo Jzefa. W kwestii rodzestwa Jezusa, udowadnia bezpodstawno tego zarzutu, posugujc si znajomoci Pisma witego i sposobu wyraania hebrajczykw.
Najwicej uwagi Augustyn powica zagadnieniu zwizanemu z wydarzeniem w Kanie Galilejskiej. Polemizuje bowiem z pogldami manichejczykw i astrologw. Kadzie mocny akcent na rzeczywisto wcielenia Jezusa Syna Boego, jedno osoby Chrystusa i odrbno natur: Boej
i ludzkiej80, bronic w ten sposb integralnoci doktryny chrzecijaskiej.
Rozumuje cile, wrcz matematycznie majc wiadomo, e jakiekol-
79 M. Gilski, Mariologia, dz.cyt., 126-127.

80 Zdaniem M. Gilskiego: Ta cisa jedno powstaa w momencie wcielenia, poniewa
ju wtedy, wedug Biskupa Hippony, Chrystus sta si Gow Kocioa. M. Gilski,
2010-05-01 18:52:45
102
Ks. Jzef Pochwat MS
wiek nieprecyzyjne ustawienie na pocztku, prowadzi pniej do katastrofalnych skutkw.

Obserwujc rol Maryi Augustyn dostrzega pewn tajemnic w wydarzeniu, ktre miao miejsce w Kanie Galilejskiej. Wskazuje, e Maryja
bya Matk Jezusa Czowieka, a nie matk bstwa, czego dowodzi fakt,
e musiaa prosi Jezusa o cud, podczas gdyby bya bogini sama by go
uczynia. Augustyn uderza celnie, bowiem jednoczenie podkrela Boskie
pochodzenie Jezusa i pene czowieczestwo Maryi, aby nikt nie prbowa
przypisywa Jej nadprzyrodzonych waciwoci81.
Ostatni scen w ktrej w. Augustyn ukazuje Maryj jest dramat
krzya. Zaskakujce jest jego stwierdzenie, e problem z Kany Galilejskiej znajduje swe rozwizanie pod krzyem Chrystusa na Golgocie. Jest
to niezwykle cenna uwaga. Dowodzi jak dalece w. Augustyn by wiadomy zasady, e tekst Pisma witego naley bra w caoci, nie wolno zatrzymywa si nad drobnym epizodem, albo jeszcze gorzej wyrywa go
z kontekstu.
81 Potwierdzeniem tej tezy jest daleko posunita ostrono w. Augustyna w posugiwaniu si terminami, ktre mogyby nasuwa odbiorcom jego kaza czy te czytelnikom jego dzie skojarzenia z mitologi. Dlatego nie mona u niego znale takich
okrele, jak: Deipara czy Dei Genetrix (El equivalente latino de Theotokos Deipara o Dei Genetrix no se encuetra ni en Jeronimo ni en Agustn, Paredes, dz. cyt.,
248), chocia mona wskaza augustyskie teksty przedstawiajce w opisowy sposb
tre, jaka kryje si pod tymi terminami [SantAgostino conobbe, expose e difese
la divina maternit Della Vergine. Sia pur ignorando lattributo Mater Dei (Deipara,
Dei genetrix), fu della dottrina in essosintetizzata un assertore deciso, Gherardini,
SantAgostino e la divina, 236]. L. Gambero dostrzega trzy moliwoci wyjanienia takiego stanu rzeczy: przypadek, pogaski rezonans poj lub ostrono przed
angaowaniem si w kontrowersj, ktra przeciwstawiaa teologi aleksandryjsk
i antiochesk i ktra zostaa rozwizana autorytetem Soboru w Efezie w 431 roku,
dopiero rok po mierci afrykaskiego biskupa (L. Gambero, La Vergine Maria, 567).
Ostrono w. Augustyna w uywaniu aciskich odpowiednikw terminu Theotokos
moga rwnie wynika z powszechnego posugiwania si nim przez pisarzy heterodoksyjnych w IV wieku. Uywanie pojcia Theotokos przez arian i apolinarystw
potwierdza Nestoriusz, ktry kilkakrotnie wysuwa ten zarzut przeciw zwolennikom
Cyryla M. Starowieyski, Tytu Theotokos w wiadectwach przedefeskich, Analecta
Cracoviensia 16(1984), 426, zob. w: M. Gilski, Mariologia dz.cyt., 60-62.
2010-05-01 18:52:46
103
Rsum
Jzef Pochwat MS
LES TEXTES MARIAUX DE SAINT AUGUSTIN

DANS LES HOMLIES SUR LVANGILE DE SAINT JEAN
Au moment o Saint Augustin ( 430) crivait la grande controverse
christologique, il a d faire attention la terminologie quil utilisait, pour
ne pas donner loccasion aux hrtiques de mal interprter la Sainte criture. Augustin prsente Marie comme une femme, vierge, humaine. Lvque
dHippone dmontre la paternit de Dieu envers Jsus et exclut la paternit
physique de Joseph. En sappuyant sur la Sainte criture et en utilisant la
manire dont sexpriment les hbreux, il refuse lhypothse des frres et
soeurs de Jsus. Augustin met en cause les opinions des manichnes et des
astrologues. Il met laccent sur la ralit de lincarnation de Jsus Fils de
Dieu, sur lunit de la persone du Christ et sur la particularit de la nature
divine et de la nature humaine. Ainsi il dfend lintgralit de la doctrine
chrtienne. Il souligne les origines divines de Jsus et lhumanit de Marie, afin que personne nessaie de lui attribuer des proprits surnaturelles. Lvque dHippone enseigne un principe trs important: le texte de la
Sainte criture, il faut le lire en entier, plutt que de sarrter sur un petit
extrait ou pire encore le retirer du contexte.
n n n
Ks. Jzef Pochwat MS, (ur. 1960 r. w Rzeszowie); doktorat z teologii (patrologia)
uzyska w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (obecnie UPJPII). Jego
zainteresowania oscyluj wok staroytnoci chrzecijaskiej. Jest autorem licznych publikacji ksikowych i artykuw. Ostatnio opublikowa: Begegnung mit
der Gottesmutter Maria in La Salette, St. Plten 2003; Sprawiedliwo i miosierdzie. Studium Kaza do ludu w. Cezarego z Arles, Krakw 2008.
2010-05-01 18:52:46
104
Ks. Jan Kalniuk MS

UPJPII, Krakw
MARYJA ZNAKIEM I WZOREM NADZIEI

LUDU BOEGO W WIETLE NAUCZANIA
JANA PAWA II
Historia zbawienia naznaczona jest nieustannym dialogiem, jaki dokonuje si pomidzy Stwrc i stworzeniem. Bg dokonuje odkupienia
w Jezusie Chrystusie, a czowiek odpowiada yciem, ktre najgbiej wyraa si w realizacji cnt teologalnych: wiary, nadziei i mioci. Poprzez
mier na krzyu i swoje zmartwychwstanie Chrystus otworzy drog
zbawienia kademu czowiekowi, kady wic powoany jest do tego, aby
w czasie swojej ziemskiej pielgrzymki dobrze przygotowa si na spotkanie ze Zbawicielem. W czowieczej wdrwce bdcej pielgrzymk wiary,
nadziei i mioci przoduje Maryja, ktra znajduje si na czele Ludu Boego
i wszystkim wiernym, przywieca nade wszystko, jako znak niezawodnej
nadziei. To Ona pierwsza spord ludzi rozpoznaa mio Boga skierowan do nas w Jezusie, uwierzya w ni i z nadziej realizowaa w sposb
doskonay w swoim yciu. W ten sposb Maryja staa si dla pielgrzymujcego w pielgrzymce zbawienia Ludu znakiem wskazujcym drog
i wzorem nadziei dla kadego czowieka, ktry zosta przez Boga zaproszony do wsppracy w realizacji planu zbawienia. Nadzieja chrzecija-
2010-05-01 18:52:46
105
ska czyni czowieka prawdziwie wolnym, otwartym na rzeczy przysze,
na eschatologi, ale nie odrywa go od rzeczywistoci ziemskich. W przykadzie Maryi czowiek bdcy zaproszonym do wsppracy w realizacji
planu zbawienia jest take zaproszony, tym samym zaproszeniem, do przemiany rzeczywistoci ziemskich i siebie samego z takim zaangaowaniem
i wkadem trudu, aby w tym dziele widoczne byo zaufanie Bogu jako znak
i owoc pokadanej w Nim nadziei1.
MARYJA NADZIEJ WIATA

Boski plan zbawienia zosta objawiony caej ludzkoci w Jezusie Chrystusie. W caoksztacie tego planu szczeglne miejsce zajmuje Maryja, jako
Matka Odkupiciela, z ktrym Ojciec odwiecznie zwiza dzieo zbawienia.
Jak wskaza Ojciec wity Jan Pawe II w Encyklice Redemptoris Mater:
Maryja zarysowuje si proroczo ju w obietnicy danej pierwszym rodzicom upadym w grzech2. Niewiasta i jej potomstwo bior udzia w walce,
ktrej celem jest zbawienie wiata. Niewiasta przewidziana na Matk Syna
Boego jest odwiecznie przyobleczona w soce Boej mioci, ktre porusza wiaty: wiat widzialny i niewidzialny. Owa Niewiasta zbawczych
tajemnic Boych wchodzi w dzieje czowieka. Najpierw w dzieje mesjaskich oczekiwa, ktre s szczeglnym udziaem ludu Starego Przymierza,
potem w dzieje mesjaskich wyczekiwa, ktrym daje wiadectwo cay
Nowy Testament, a szczeglnie Ewangelia3.
W ten sposb Maryja pozostaje wobec Boga i wobec caej ludzkoci niezmiennym i nienaruszonym znakiem Boego wybrania, ktre jest
potniejsze od wszelkiego za i grzechu, jakimi naznaczone s ziemskie
dzieje czowieka. Dziewica z Nazaretu pozostaje w tych dziejach znakiem
1 Por. SOBR WATYKASKI II, Konstytucja Dogmatyczna o Kociele Lumen Gentium nr 68.
2 JAN PAWE II, Encyklika Redemptoris Mater, Krakw 1987, nr 7.
3 Por. JAN PAWE II, Dla nas, ktrzy pielgrzymujemy, Homilia podczas Mszy witej w Uroczysto Wniebowzicia Matki Boskiej 15. 08. 1986 Castel Gandolfo,
LOsservatore Romano 8 (82) 1986, s. 13.
2010-05-01 18:52:46
106
Ks. Jan Kalniuk MS
niezawodnej nadziei4. Godna czci i mioci wsppracuje z dzieem Zbawiciela poprzez mio, wiar i posuszestwo. Maryja poprzez swoje tak,
dobrowolne przyjcie woli Boga, odmienia ca histori ludzkoci. Cakowicie oddana Bogu zgodzia si, by odwieczne Sowo stao si Ciaem:
Oto poczniesz i porodzisz Syna (...) (k 1,31). Maryja syszy potwierdzenie
sw anioa w proroctwie Symeona: Jezus jest Zbawicielem wiata i wiatem na owiecenie ludzi (por. k 2,33-35). Proroctwo to jest zapowiedzi,
wskazujc na konkretny wymiar historyczny, w ktrym Jezus wypeni
swoje posannictwo, a Maryja stanie przy Jego boku, jako Ta, ktrej dusz
przeniknie miecz boleci (por. k 2,35)5.
Zjednoczona z Jezusem w caym ziemskim yciu sza naprzd
w pielgrzymce, zachowujc i rozwaajc wszystkie sowa powiedziane Jej
od Pana (por. k 1,45). Na tej drodze pielgrzymowania Maryja jawi si
jako zwierciado, w ktrym odbijaj si w sposb najgbszy i najprostszy
wszystkie sprawy Boe. Ci wic, ktrzy z pokolenia na pokolenie w rnych narodach ziemi przyjmuj tajemnic Chrystusa, nie tylko wpatruj si
z czci i ufnoci w posta Maryi Matki Jezusa, ale szukaj w Niej oparcia6, poniewa Ona idzie take dzisiaj przed ludmi, owiecajc wszystkim
drog rozpocztego trzeciego tysiclecia chrzecijastwa.
Dziewica Matka staje dyskretna i stanowcza w blasku swego duchowego pikna, jako troszczca si o kadego czowieka. Jej macierzyska
troska przejawia si ju u pocztku publicznej dziaalnoci Jezusa wypraszajc pierwszy cud7. Maryja, wychodzc naprzeciw ludziom w ich potrzebach i niedostatkach nie maj ju wina (J 2,3) staje pomidzy Jezusem
i ludmi jako poredniczka, ale rwnie jako Matka, ktra chce, aby objawia si mesjaska moc Jej Syna. Ta zbawcza moc skierowana jest do
zaradzenia ludzkiej niedoli, do uwalniania od za, jakie w rnej postaci
i w rnej mierze ciy nad yciem ludzkim8.
Por. JAN PAWE II, Encyklika Redemptoris Mater, dz. cyt., nr 11.
Por. tame nr 16.
Por. tame nr 27.
Por. JAN PAWE II, Maryja na godach w Kanie Galilejskiej , Audiencja Generalna
26. 02. 1997, Rzym, LOsservatore Romano 4-5 (192) 1997, s. 38 - 39.
8 JAN PAWE II, Encyklika Redemptoris Mater, dz. cyt., nr 21.
4
5
6
7
2010-05-01 18:52:46
6. Maryja znakiem i wzorem nadziei Ludu Boego
107
Maryja w Kanie Galilejskiej wskazuje na Syna i mwi do sug uczty

weselnej: zrbcie wszystko cokolwiek wam powie (J 2,5). Dzisiaj wypowiada te sowa do wszystkich ludzi i wskazuje na Chrystusa, na Jego mio, ktr nas do koca umiowa, a ktra sakramentalnie stale jest obecna
w Eucharystii. Maryja odgrywa wielk rol w przystpowaniu ludzi do Jezusa Zbawiciela. Objawiajc sw mio i przemone wstawiennictwo,
przywieca ludowi Boemu, jako znak pewnej nadziei i pociechy9.
Macierzyska troska Maryi, ktra zarysowuje si u pocztku mesjaskiej dziaalnoci Chrystusa, potwierdza si w momencie szczytowym, gdy
spenia si Jego ofiara krzyowa, Jego paschalna tajemnica. Poprzez sowa
wypowiedziane w testamencie z krzya: Niewiasto, oto syn Twj..., Oto
Matka Twoja (J 19,26-27), Maryja zostaje dana kademu czowiekowi jako
Matka. To nowe macierzystwo Maryi jest owocem mioci, ktra dojrzaa
w Niej u stp krzya, poprzez uczestnictwo w odkupieczej mioci Syna10.
Jej ofiara zczona z ofiar Chrystusa niesie wiato i zbawienie wszystkim
narodom. Ju w chwili, gdy Maryja, ktrej anio powiedzia: Duch wity
zstpi na Ciebie i moc Najwyszego osoni Ci (k 1,35), wraz z Apostoami w Wieczerniku modli si o dar Ducha witego, oczekuje podobnego cudu dla swych dzieci. Zczona z tajemnic Narodzenia i Odkupienia,
uczestniczy w narodzinach Kocioa11.
Jako Matka Odkupiciela wiata, Maryja powicia si bez reszty swemu Synowi, Jego osobie i Jego misji. Jako Matka ludzi, pomaga nieustannie aktywnie uczestniczy w misji Kocioa. Pomaga kontynuowa dzieo
Chrystusa w wiecie. W sposb szczeglny wspiera wysiki zmierzajce
do szerzenia w wiecie pokoju i pojednania oraz do umacniania jednoci
wszystkich chrzecijan. Maryja czyni to wszystko, aby skierowa uwag
kadego czowieka na swojego Syna12.
9 JAN PAWE II, Dziedzictwo pokole: Wiara, ktra jest udziaem w wierze Maryi,
Homilia podczas Mszy w. w sanktuarium Notre Dame du Cap 10. 09. 1984 Trois
Rivires, LOsservatore Romano 9 (57) 1984), s. 12.
10 Por. JAN PAWE II, Encyklika Redemptoris Mater, dz. cyt., nr 23.
11 Por. L. J. SUENENS, Kim jest Ona, Warszawa 1988, s. 66-67.
12 Por. JAN PAWE II, Maryja w historii Kocioa w Indiach, Anio Paski 9. 02.
1986 Mount Mary, LOsservatore Romano 2 (76) 1986, s. 27.
2010-05-01 18:52:46
108
Ks. Jan Kalniuk MS
Maryja, jako nadzieja dla wiata, ukazuje wszystkim pogod ducha,

mstwo i dobro, by za Jej przyczyn na obliczu kadego mczyzny i kadej kobiety zajaniao odkupiecze wiato zmartwychwstaego Chrystusa.
Ona pierwsza zostaa pocieszona radoci boskiego macierzystwa oraz
radoci zmartwychwstania swojego Syna Jezusa Chrystusa, dlatego sama
jest rdem radoci i pocieszenia innych13.
Mio do Maryi jest rkojmi jednoci i wiary Ludu Boego. Lud
wyczuwa to, e Maryja prowadzi do Jezusa, ukazujc Go, jako Mistrza
i Zbawiciela, oraz zachcajc do rozmyla nad Jego tajemnicami i do
przeywania ich we wasnym dowiadczeniu14.
Maryja, doskonale wierna osobie i posannictwu swego Syna, doznaje
wielkiej czci. Szczeglnie czczona jest pod zaszczytnym imieniem Boej
Rodzicielki, pod ktrej obron wierni uciekaj si w swych modlitwach,
we wszystkich swoich przeciwnociach i potrzebach. Maryja bowiem pozostaje stale obecna w ludzie Boym15.
W nauczaniu Jana Pawa II prawda o Maryi, jako nadziei dla wiata,
jest zwizana z podkrelan i akcentowan przy rnych okazjach prawd o zawierzeniu Maryi. W relacji do kadego czowieka Maryja jest T,
ktra pierwsza uwierzya i t wanie wiar, Oblubienicy i Matki pragnie
oddziaywa na wszystkich ludzi, ktrzy Jej po synowsku si zawierzaj.
Im bardziej trwaj w tym zawierzeniu, tym bardziej Maryja przyblia ich
do niewypowiedzianych bogactw Chrystusowych. Ten maryjny wymiar
ycia chrzecijaskiego znajduje szczeglny wyraz w odniesieniu do kobiety. Kobieta, spogldajc na Maryj, moe odkry w Niej pewien sekret
godnego przeywania swej kobiecoci i prawdziwego realizowania siebie
czytamy w Redemploris Mater16. W Maryi, jako Matce, kobieta moe
13 Por. JAN PAWE II, Matka Boska Pocieszenia, Modlitwa niedzielna z Papieem 12.
06. 1988 Reggio Calabria, LOsservatore Romano 6 (103) 1988, s. 6.
14 Por. JAN PAWE II, Pan strca wadcw z tronw, a wywysza pokornych, Homilia
w sanktuarium Matki Boej 3. 07. 1986 Chiquinquir, LOsservatore Romano 7 (81)
1986), s. 12.
15 Por. SOBR WATYKASKI II, Konstytucja Dogmatyczna o Kociele Lumen Gentium , dz. cyt., nr 66.
16 Por. JAN PAWE II, Encyklika Redemptoris Mater, dz. cyt., nr 46.
2010-05-01 18:52:46
109
te dostrzec cakowit ofiar mioci, ogromn moc, ktra przezwycia

wszelkie cierpienia, bezgraniczn wierno i wspania aktywno.
Maryja, Matka Syna Boego i Matka Kocioa, spieszy nieustannie,
by spenia swe macierzyskie zadania wzgldem kadego czowieka, a w
ten sposb do zrodzenia i pomnaania ycia Boego w duszach ludzi odkupionych. Maryja obejmuje swoj opiek kadego i wszystkich w Kociele
i przez Koci, dlatego jest wzorem doskonaego naladowania Chrystusa
i nadziej dla wiata, ktry w tym dziele troch si zagubi. Std chrzecijanie, w caym swoim ziemskim pielgrzymowaniu, z ufnoci wznosz
oczy ku Maryi i staraj si o to, aby wzrasta w witoci przy boku Tej,
ktra w szczeglny sposb nieustannie wsppracuje z dzieem zbawienia
dokonanym przez Chrystusa, Jej Syna17.
Nikt tak jak Matka Odkupiciela nie potrafi prowadzi czonkw rodziny Boej ku wzajemnemu zrozumieniu i wewntrznej harmonii. Ona,
ktra tak wiele wniosa do postpu ludzkoci w wiekach przeszych, staje si teraz dla wiata janiejc pochodni cywilizacji i wstawia si do
Swego Syna, wypraszajc ludzkoci si nadziei i mioci. Oby za wstawiennictwem Maryi Niewiasty Obleczonej w soce Bg sprawi, e mio
zwyciy nad nienawici, i w stosunkach ludzkich zapanuje braterstwo
i pokj mwi w apelu do mieszkacw Europy Jan Pawe18. Dlatego
chrzecijanie zwracaj si do Maryi, powierzajc Jej swoje tsknoty za
odnow czowieczestwa, bo tylko Ona jest obrazem nowego stworzenia
i nowej ludzkoci. I tak Maryja jest T, ktra wzbudza i odnawia nadziej,
gwarantuje wyzwalajc si aski i zachca do ufnego oddania si Bogu
i do cakowitego poddania si Jego nieskoczonej mioci.
17 Por. tame nr 47.

18 Por. JAN PAWE II, Apel do mieszkacw Europy, 7. 09. 1986 Rzym, LOsservatore
Romano 9 (83) 1986, s. 12.
2010-05-01 18:52:46
110
Ks. Jan Kalniuk MS
CHRZECIJASKA ODPOWIEDZIALNO
ZA PRZYSZO
Jezus Chrystus przyszed na wiat, aby rozproszone dzieci Boe zgromadzi w jedno (J 11,52). Jedno ta jest niczym innym jak uczestnictwem
w komunii, ktra stanowi wewntrzne ycie Ojca, Syna i Ducha witego.
Jest to jedno w wyznawaniu apostolskiej wiary oraz w yciu sakramentalnym, w ktrym Chrystus dotyka ludzkiego ycia swoim zbawieniem i zachowuje wsplnot wiernych, jako jedno widzialne ciao19.
Wierni oddani Chrystusowi winni z Nim wsppracowa na drodze
uczciwego dialogu wspieranego modlitw, podejmujc wymogi nauki Jezusa, aby zawsze wypenia prawd w mioci (por. Ef 4,15). Celu tego
jednak nie mona osign bez gorcej modlitwy, pokuty i nawrcenia
serc. Ideaem wyznawcw Jezusa Chrystusa jest bycie doskonaym, tak jak
doskonay jest sam Bg, dlatego Chrystus, ktry jest drog do Ojca, uczy
by wszyscy postpowali jak synowie Ojca, ktry jest w niebie (por. Mt
5,45). Chrystus wzywa swoich suchaczy do poszukiwania gbokiej i penej sprawiedliwoci poprzez stawanie si coraz bardziej doskonaym.
Ojciec w. Jan Pawe II w swoich wypowiedziach przypomina, e
wszyscy s wezwani do wsplnego ycia na ziemi w duchu wzajemnego
szacunku i dostrzegania w blinim brata i siostry w Chrystusie Panu. Podkrela, e jeeli ludzie wznosz spoeczestwo na fundamencie wzajemnego poszanowania i braterstwa, wtedy sprawiedliwo staje si drog ku
pokojowi. Jeeli jednak wrd ludzi panuje poczucie wyszoci, postawa
wyzysku czy dyskryminacji, powstaj wwczas przeszkody na drodze ku
sprawiedliwoci, gdy prawdziwy pokj i mio rodzi si w sercu odnowionym i oczyszczonym przez Boe miosierdzie. We wspczesnym wiecie, w ktrym zanikno poczucie grzechu, atwo jest ulec zudzeniu bezgrzesznoci, cakowicie sprzecznemu z duchem Ewangelii, dlatego Papie
podkrela, e wyznawcy Chrystusa nie mog zapomnie o podstawowej
19 JAN PAWE II, Nie moemy by minimalistami, Naboestwo ekumeniczne w katedrze katolickiej w Christchurch 24. 11. 1986 Nowa Zelandia., LOsservatore Romano 2 (87) 1987, s. 14.
2010-05-01 18:52:46
111
prawdzie, e Chrystus przyszed na wiat zbawi grzesznikw (lTm 1,15).

Dlatego w sakramencie pojednania Jezus daje ask nawrcenia, odnawia
umysy i serca, wlewajc w nie wiato i pokj20.
Jezus prowadzi ludzi, do domu Ojca ciekami, ktre wiod przez
wiat potrzebujcy odkupienia, wiat, ktry jest gboko dotknity skutkami egoizmu, przemocy i grzechu21. Dlatego obowizkiem kadego czowieka jest wzajemna solidarno, mio i poszanowanie ludzkiego ycia
we wszystkich miejscach. Chrzecijanie s wezwani, aby pomaga wiatu
w jego postpie i cigym odradzaniu, by w nim y, a nie ucieka od niego. Odpowiedzialno za przyszo spoczywa w rkach kadego czowieka. W czasie swoich podry Ojciec wity czsto przypomina, e kadego
dnia czowiek powinien na nowo odnajdywa Chrystusa przez dyscyplin
i wysiek, aby stawa si coraz lepszym gosicielem Ewangelii. Wymaga
to wychodzenia naprzeciw innym z otwartym sercem i umysem, aby przyczynia si do ich dobra, ktre jest wyrazem braterskiej mioci22.
Chrystus, nazywajc swoich uczniw sol dla ziemi i wiatem wiata
(por. Mt 5,13-14), przypomina im, e ciy na nich odpowiedzialno co
do budowania przyszoci umacnianie innych w wierze i kontynuowanie
Jego misji w wiecie. Papie przypomina, e Bg da nam rozum i swoj
objawion nauk, bymy te prawdy mogli pozna i broni podstawowych
wartoci. le je interpretujc lub lekcewac ich konsekwencje w yciu
publicznym, zdradzamy nasze chrzecijaskie dziedzictwo23.
Chrystus wpisa w ludzkie sumienia poszanowanie prawa, ktre zobowizuje kadego do poszanowania ycia i osoby bliniego. On pragnie,
20 Por. JAN PAWE II, Pokj jest owocem sprawiedliwoci, Homilia podczas Mszy
witej w Lancaster Park 24. 11. 1986 Christchurch, LOsservatore Romano 2 (87)
1987, s. 15.
21 Por. JAN PAWE II, Wasza droga do domu Ojca, Homilia podczas Mszy witej w
National Exhibition Centre 24. 11. 1986 Canberra, LOsservatore Romano 2 (87)
1987, s. 17.
22 Por. JAN PAWE II, Nigdy nie bdziecie sami, Spotkanie z modzie Australii 25. 11.
1987 Sydney, LOsservatore Romano 2 (87) 1987, s. 19.
23 JAN PAWE II, Prosz was, abycie stanli po stronie Boga, Homilia podczas
Mszy witej na hipodromie Victorian Racing Club 28. 11. 1986 Melbourne,
2010-05-01 18:52:46
112
Ks. Jan Kalniuk MS
aby ludzi czyy wizy oparte na sprawiedliwoci, szacunku i solidarnoci.

Bez wzgldu na to jak tocz si losy czowieka, i w ktr stron pod
wydarzenia ludzkich dziejw, osoba ludzka zawsze wzywana jest przez
Chrystusa, aby idc w wiat nie Jego nauk i y wedug prawa Boego.
Przypomina o tym Jan Pawe II wzywajc by dzisiejszy czowiek zachowywa przykazania, tak jak Chrystus zachowywa przykazania Ojca i trwa
w Jego mioci24.
Czsto w swych podrach apostolskich Papie podkrela, e wysiek
cywilizacji powinien i w takim kierunku, aby zabezpieczy obiektywne
prawa ludzkiego ducha i sumienia, aby w yciu spoecznym i midzynarodowym wszyscy cieszyli si rzeczywist peni praw, bo tylko wtedy, bez
jakiejkolwiek dyskryminacji, mona zagwarantowa czowiekowi prawdziwy pokj i sprawiedliwo25.
W rnych okolicznociach Papie przypomina, e jestemy powoani do udziau w ksztatowaniu wiata, w ktrym yjemy. Podkrela, e ycie powinno by cigym deniem ku witoci, ktra oznacza przyznanie
Bogu pierwszego miejsca w mylach i czynach. Przypomina o poszanowaniu woli Boga i braniu na siebie odpowiedzialnoci, umacniajc harmoni
wzajemnego poszanowania midzy wszystkimi ludmi26.
Spotykajc si z modzie Ojciec wity czsto wskazuje na modzieca z Ewangelii, penego dobrej woli, ktry pyta Jezusa: Nauczycielu
dobry, co mam czyni, aby osign ycie wieczne ( Mk 10,17). Inaczej:
co czyni, aby ycie posiadao pen warto i peny sens, by we waciwy
sposb byo otwarte na przyszo. W tej rozmowie Chrystus przypomina
niektre przykazania Dekalogu, a przede wszystkim daje odpowied, ktra
dotyczy caego ycia i wszystkich aspektw ludzkiej egzystencji. Tylko
24 Por. JAN PAWE II, ycie Kocioa w Bangladeszu zaley od siy waszej mioci, Homilia podczas Mszy witej na stadionie Ershad 18. 11. 1986 Dhaka, LOsservatore
Romano 1 (86) 1987, s. 18.
25 Por. JAN PAWE II, Potrzeba wychowania do wolnoci, Msza wita na Placu Sowackiego Powstania Narodowego 12. 09. 2003 Baska Bystrzyca, LOsservatore
Romano 11-12 (258) 2003, s. 14-15.
26 Por. JAN PAWE II, Z pomoc Najwyszego wszystko jest moliwe, Spotkanie z przywdcami religii, duchowiestwem i alumnami 19. 11. 1986 Dhaka, LOsservatore
Romano 1 (86) 1987, s. 19.
2010-05-01 18:52:47
113
Bg jest ostatecznym oparciem dla wszystkich wartoci, tylko On nadaje

ostateczny sens naszej ludzkiej egzystencji. W Nim i tylko w Nim wszystkie wartoci maj swe pierwsze rdo i ostateczne spenienie27.
Bez Boga cay wiat wartoci stworzonych pozostaje w prni, traci
swoj przejrzysto i wyrazisto. Dlatego i dzisiaj Jezus prowadzi rozmow z kadym czowiekiem oczekujc penej gotowoci do wsppracy, aby
wzi odpowiedzialno za przyszo i tworzy przyszo lepsz na drodze prawdy i ycia w mioci, z dala od wszelkiej formy oszustwa, przemocy i nienawici. Papie, ukazujc modzieca z Ewangelii, podkrela, e
szczeglnie ludzie modzi musz by gotowi zaangaowa si z ca swoj
modziecz energi w sub budowania waciwie pojtej przyszoci, bo
tyko w taki sposb dadz wyraz autentycznoci swojej wiary, ugruntowanej w nadziei, i wyznacz szlachetny cel swym przedsiwziciem28.
Czowiek wsppracujcy z Chrystusem musi nieustannie dy do
tego, aby w caym wiecie panowa pokj, ktry jest owocem mioci.
Pokj moliwy jest tylko wtedy, gdy istnieje sprawiedliwy porzdek, zapewniajcy kademu nalene mu prawa. Dlatego dziaanie na rzecz pokoju
jest szczeglnym zadaniem wszystkich ludzi, na ktrych spoczywaj rne
rodzaje odpowiedzialnoci: w rodzinie, w rodowisku, w spoeczestwie,
w yciu midzynarodowym29.
Jan Pawe II niosc wiatu Ewangeli uczy modych, e mio do
Chrystusa wymaga powicenia i ofiary. W tym dziele potrzebna jest
samodyscyplina. Aby sucha Boych przykaza, trzeba wysiku. Aby
w subie ochotnie wyciga rk ku drugiemu czowiekowi, i za Jezusem i w Jego imieniu suy wiatu, trzeba odwagi i siy. To wanie
zwaszcza ludzie modzi, ktrzy z natury ycia stoj przed otwierajc si
przed nimi przestrzeni przyszoci, w szczeglny sposb s odpowiedzialni za to, aby realizowa Ewangeli Chrystusa i ukazywa szlachetno
27 Por. JAN PAWE II, List Apostolski do modych caego wiata z okazji midzynarodowego roku modziey, Watykan 1985, nr 4.
28 Por. JAN PAWE II, Z pomoc najwyszego wszystko jest moliwe, dz. cyt., s. 19.
29 Por. JAN PAWE II, Tam, gdzie nie ma sprawiedliwoci, nie moe by pokoju,
Homilia podczas Mszy witej na Stadionie Narodowym 20. 11. 1986 Singapur,
2010-05-01 18:52:47
114
Ks. Jan Kalniuk MS
prawdziwego chrzecijaskiego ycia, opartego na gorcej wierze, nadziei

i wielkiej mioci30.
Na spotkaniu z modzie Indii Ojciec wity przypomnia, e kady
powoany jest do penienia konkretnej suby, a wszyscy razem, powoani
s do pracy nad przemian wiata. Ta przemiana moe dokona si przez
przebaczenie i pojednanie, ktre pochodzi od Boga, przez bratersk mio
i solidarno we wsppracy z blinimi. Poniewa Chrystusowe przykazanie mioci jest powszechnym nakazem, dlatego Papie podkreli, e wanym elementem, wpywajcym na lepsz przyszo jest mio do wasnej
Ojczyzny, oraz dziaanie na rzecz postpu caego narodu, gdy tylko wtedy
mona odrzuci wszelkie formy dyskryminacji, ktre wypywaj z rnic
rasowych, wyznaniowych czy rnic na tle jzykowym31.
Jan Pawe II przypomina, e wszyscy s brami i siostrami, a przez to
dziemi tego samego Ojca. Jako dzieci Boe, uczy Papie: Nie znajdziecie
szczcia w zagarnianiu dbr materialnych i nie znajdziecie go zamykajc
si w sobie. W waszym yciu nie ma miejsca na apati czy obojtno. Bg
pragnie wykorzysta wasz entuzjazm, wasze umiejtnoci i ideay, dla dobra waszych blinich oraz dla dobra caego wiata32.
Odpowiedzialno, jaka spoczywa w rkach ludzi, oznacza te obowizek dochowywania wiernoci posannictwu Chrystusa we wszystkich
aspektach ycia oraz troski o prawd Jezus zapewnia, e prawda wyzwala,
podnosi na duchu i jest niezwyciona I poznacie prawd, a prawda
was wyzwoli (J 8,32). Te prawdziwe i nieprzemijajce wartoci musz by
wszczepione w serca ludzi, aby idc w ycie mogli wypenia swoje przeznaczenie w subie ludzkoci33.
Przy rnych okazjach Ojciec wity zaznacza rwnie, e ludzie
czsto s skonni do naladowania innych, dlatego trzeba w yciu kierowa
si dobroci i ofiarnoci wywierajc w ten sposb wpyw na innych, aby
30 Por. JAN PAWE II, Czas decyzji, czas przyjcia Chrystusa, Spotkanie z modzie
22. 11 1986 Auckland, LOsservatore Romano 1 (86) 1987, s. 25.
31 Por. JAN PAWE II, Wszyscy jestecie powoani do pracy nad przemian wiata,
Spotkanie z modzie. Park Sziwadzi 10. 02. 1986 Bombaj, LOsservatore Romano
2 (76) 1986), s. 30.
32 Tame, s. 31.
33 Por. tame s. 31.
2010-05-01 18:52:47
115
kady zawsze pamita o swojej godnoci pochodzcej od Boga i o swoim

szczeglnym powoaniu, jakim jest dawanie dobrego przykadu. Powinno
to przejawia si w ustabilizowanym yciu rodzinnym i w odpowiednim
rozporzdzaniu osobist wasnoci34.
Wzorem do naladowania winni stawa si ludzie, ktrzy umiej
uwiadamia sobie potrzeb pomocy ludziom chorym, starszym, niepenosprawnym, a take dzieciom pocztym, cho jeszcze nienarodzonym,
ktre s najbardziej bezbronnymi czonkami ludzkiej spoecznoci. W tym
duchu Papie zachca ludzi caego wiata do kontynuacji trudu czynienia
dobra, aby miao ono wpyw na ycie, ksztatowanie sumienia ludzkiego
i moralnoci, gdy dobro jest niewyczerpanym rdem, ktre dostarcza
najgbszych motyww przemiany i rozwoju czowieka oraz caego spoeczestwa.
Obrona praw ludzkich i stworzenie odpowiednich warunkw sprzyjajcych rozwojowi osb stanowi wspprac ze Stwrc35. Wszystko, co
uczynilicie jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mniecie uczynili (Mt 25,40). Ojciec wity przekazuje sawa zachty, aby ludzie idc
w pielgrzymce wiary, nadziei i mioci innym pomagali w przeywaniu
witoci, dc do odnowy ich ycia, by wszyscy mogli sta si uczniami,
na jakich oczekuje Pan. Papie wskazywa rwnie na moc modlitwy, ktra
winna ogarnia wszystko, co skada si na ycie czowieka. W rozmowie z
Ojcem musi panowa cakowita szczero i zupene otwarcie, gdy modlitwa jest podstawowym warunkiem zblienia si do Boga i odpowiedzialnego otwarcia si na przyszo36. Modlitwa wreszcie, jak zwraca na to
uwag Jan Pawe II, staje si drog ycia sakramentalnego, szczeglnie
Eucharystii i sakramentu pojednania, gdzie czowiek cakowicie otwiera
Aby Sowo Paskie rozszerzao si i rozsawiao,
Przemwienie do Papieskiej Komisji rodkw Spoecznego Przekazu 27. 02.
1986 Rzym, LOsservatore Romano 2 (76) 1986), s. 32.
34 Por. JAN PAWE II,
35 Por. JAN PAWE II, By w kadych warunkach, czowiek czu si broniony i miowany, Do uczestnikw pielgrzymki Krajowego Duszpasterstwa Prawnikw 22. 03. 1986
Rzym, LOsservatore Romano 3 (77) 1986), s. 3.
36 Por. JAN PAWE II, Wzr Kultu Kocioa, Audiencja Generalna 10.09. 1997 Rzym,
LOsservatore Romano 11 (197) 1997, s. 25 .
2010-05-01 18:52:47
116
Ks. Jan Kalniuk MS
si na Boga i czerpie siy do wypeniania swojego wezwania do odpowiedzialnoci za przyszo i budowania przyszoci w perspektywie chrzecijaskiej nadziei37. Tak zjednoczony z Chrystusem czowiek, patrzc ku
przyszoci, moe wsppracowa w odkupieniu gosi w wiecie peni
sprawiedliwoci, rwnoci i witoci, ktre w wymiarze doskonaym istniej w Najwitszej Maryi Pannie.
PRZYKAD I POMOC MARYI W BUDOWANIU

NOWEGO SPOECZESTWA W PERSPEKTYWIE
CHRZECIJASKIEJ NADZIEI
Jezus Chrystus wszed w ludzk przestrze i czas, by ofiarowa czowiekowi godno dziecka Boego i da mu uczestnictwo w swoim yciu.
Pragnie, aby kady odnajdywa swoje czowieczestwo, a przez to zabezpiecza swoj wolno i umacnia si w nadziei. Chrystus, wychodzc na
spotkanie czowieka kadej epoki, przynosi mu wolno opart na prawdzie, ktra wyzwala od tego, co t wolno ogranicza, pomniejsza i amie
w duszy czowieka, jego sercu i sumieniu uczy Jan Pawe II w encyklice
Redemptoris hominis38.
Papie podkrela, e czowiek nieustannie poszukujc ideaw, pragnie nada gboki sens swojemu yciu. Ludzkie serca i umysy szukaj
wiata, ktre owieca i mioci, ktra przynosi nadziej. Chodzi tu o now
ewangelizacj kultury, w ktr trzeba wrzuci raz jeszcze owo ziarno
chrzecijastwa, ktre ju kiedy wydao owoc. Wymaga to od wierzcych
i wszystkich ludzi dobrej woli inteligencji i wielkiej odwagi. Przemiany
spoeczne i kulturowe s zarodkiem nowego wiata, ktry dy do samookrelenia i cakowitej odnowy39. Ta ewangelizacja jawi si jako przywilej
ludzi o sercu wspaniaomylnym i penym inicjatywy, gotowych budowa
37 Por. JAN PAWE II, Eucharystia w yciu czowieka, Modlitwa na Anio Paski,
Poliklinika Gemelli 19. 07. 1981 Rzym, w: Anio Paski z Papieem Janem Pawem II, red. S. Dziwisz, J. Kowalczyk, T. Rakoczy, Watykan 1982, s. 391-392.
38 JAN PAWE II, Encyklika Redemptor hominis, Watykan 1979, nr 12.
39 Por. JAN PAWE II, Encyklika Redemptoris Missio, Krakw 1991, nr 86.
2010-05-01 18:52:47
117
cywilizacji mioci, ktra musi by dzieem wszystkich dzieci Boych rozproszonych po caym wiecie.
Papie powici wiele uwagi czowiekowi, ktry w swoim ziemskim pielgrzymowaniu zasuguje na szacunek, mio i trosk, poniewa
przeznaczony jest do ycia wiecznego. Dlatego kada prawdziwa ludzka
kultura, uwzgldniajca godno czowieka i jego ostateczne przeznaczenie, pomaga mu y szlachetnie i godziwie, a jednoczenie zapewnia mu
nalene miejsce w wiecie40.
Budowanie nowego wiata wymaga od kadej ludzkiej istoty czego bardzo osobistego. Wymaga przemiany serca i skruchy, prawdziwego
zwrcenia si ku Bogu i odpowiedzialnoci za innych. Dlatego na drodze
ludzi, ktrzy pragn nowej cywilizacji staje Maryja jako niewyczerpany
wzr doskonaoci. Ona wzbudza i odnawia nadziej, gwarantuje wyzwalajc si aski oraz zachca do ufnego oddania si Chrystusowi, ktry jest
jedyn Drog, Prawd i yciem (por. J 14,6)41.
Zjednoczony z Chrystusem, na wzr Maryi, dzisiejszy czowiek bdzie mg budowa lepsz przyszo, jeeli postawi przede wszystkim na
wiar w Boga i rozumnie oraz ufnie zobowie si do budowania nowego wiata wedug planu Boego. Nie jest to atwe, poniewa wspczesny
wiat, w ktrym przyszo y ludziom, ma wiele zalet, ale jest rwnie peen gbokich sprzecznoci. Wielu ludzi coraz bardziej oddala si od Boga
i zbacza z drogi do szczcia. Zrywajc wie z Ojcem, czowiek wchodzi
w konflikt z innymi ludmi, z samym sob i z przyrod42. W konsekwencji
poda drogami, ktre wiod do hedonizmu, rozwodw, zabijania dzieci
nienarodzonych oraz kontroli urodze za pomoc antykoncepcji. Takie pojmowanie ycia jest sprzeczne z Prawem Boym i z nauczaniem Kocioa,
dlatego mwic o trudach ycia Jan Pawe II wskazywa na Maryj, ktra
dobrze zna czekajce na dzisiejszego czowieka niebezpieczestwa i pomaga mu rozpozna gos Boy, wskazujc na Swojego Syna, jako jedynego
40 Por. J. CZAJKOWSKI, Czowiek w nauce Jana Pawa II, Rzym 1983, s. 29-31.
41 Por. JAN PAWE II, Wzr witoci Kocioa, Audiencja Generalna 3. 09. 1997
Rzym, LOsservatore Romano 11 (197) 1997, s. 24.
42 Por. JAN PAWE II, Nie szukajcie, gdzie indziej tego, co moe wam da tylko Chrystus, Do modziey 15. 05. 1988 Lima, LOsservatore Romano 6 (103) 1988, s. 17.
2010-05-01 18:52:47
118
Ks. Jan Kalniuk MS
Pana43. Jeli czowiek otworzy przed Chrystusem swe serce, co bezsprzecznie czynia Maryja, odkryje w Nim rado prawdziwej wolnoci i rado
z moliwoci budowania cywilizacji bardziej sprawiedliwej i bardziej przyjaznej czowiekowi.
Chrzecijanie w szczeglny sposb s powoani do tego, aby idc w ycie realizowa w praktyce ordzie Ewangelii. Tylko z Chrystusem zdolni s
oni naprawi istniejce wypaczenia i przezwyciy panujc niesprawiedliwo. Nowe spoeczestwo wymaga postpu, ktry obejmuje wszystkich,
a nie tylko wybranych, albowiem pragnieniem kadego czowieka jest, by
postp suy pokojowi i by stawa si coraz bardziej humanitarny, by energia yciowa zoona w ludzkim sercu jako dar Boy, zawsze moga by
uyta, ale tylko dla dobra czowieka, nigdy przeciwko niemu44.
Ojciec wity zaznacza, e gdy dzisiejszy czowiek odpowie na wezwanie Boga, odkryje, e prawdziwa warto serca to ta, ktr daje sam
Stwrca, ktra wytryska z serca odnowionego przez Boga, ktra nawizuje dialog, dajc i otrzymujc co, co wzajemnie wzbogaca i niesie wci
now rado45.
Maryja pierwsza zostaa napeniona radoci Boskiego macierzystwa
oraz radoci zmartwychwstania swojego Syna, dlatego jest znakiem nadziei i pociechy szczeglnie dla tych, ktrzy szukaj odpowiedzi na pytanie: jakim ma by czowiek?, Kim mam by ja sam, aby wypeni waciw
treci to czowieczestwo, ktre jest mi dane46?
Wspczesny czowiek oszoomiony zdobyczami materialnymi, a mi
mo to peen niepokoju i rozczarowania, szuka prawdy i wiata, czsto nie
zdajc sobie sprawy z tego, e szuka Chrystusa. Z pomoc w odnalezieniu Zbawiciela i Wybawiciela przychodzi mu Maryja, ktra prowadzi do
43 Por. JAN PAWE II, Droga, Prawda, ycie, Spotkanie z modzie na Monte del
Gozo 19. 08. 1989 Santiago de Compostela, LOsservatore Romano 8 (115) 1989, s.
20.
44 Por. JAN PAWE II, Jakie jest miejsce modych w wiecie?, Jubileusz modych w
Rzymie 11 15. 04. 1984 Rzym, LOsservatore Romano 4 (52) 1984, s. 10.
45 Tame.
46 JAN PAWE II, Jestemy wiadkami krzya i zbawienia, Niedziela Palmowa. Homilia
na zakoczenie Jubileuszu Modych 15. 04. 1984 Rzym, LOsservatore Romano 4
(52) 1984), s. 12.
2010-05-01 18:52:47
119
Prawdy i chroni przed pokusami tego wiata, ukazujc najwysze Pikno,

w ktrym czowiek odnajduje prawdziwy pokj serca. Maryja pomaga odkrywa na nowo wiat w caej jego pierwotnej rzeczywistoci i czystoci.
wiat, ktry wyszed z rk Stwrcy i zosta zbawiony Krwi Odkupiciela47.
Przemienieni przez chrzest w. na obraz i podobiestwo Chrystusa, ludzie
wiary w szczeglny sposb powoani s do naladowania Jego przykadu,
stajc si narzdziami pojednania i pokoju pord niezgody i nienawici48.
Dlatego Ojciec wity, troszczc si o wspczesne pokolenia, nieustannie przypomina, by ludzie budujc swoje ycie, od samego pocztku
stawiali je na mocnym fundamencie, ktrym, jest Chrystus i nie zapominali
o Matce Boej. Ona bowiem uczy by zawsze blisko swego Syna, nawet
wwczas, gdy to wiele kosztuje. Dar ycia Chrystusa jest darem, ktrym
naley si z wdzicznoci dzieli z innymi, jak podzielia si nim Maryja,
by wszyscy mogli osign zbawienie. Dlatego czowiek powinien wkracza w swoje ycie z nadziej i odpowiedzialnoci, oraz ze wiadomoci, e wspczesnemu wiatu, rozpoczynajcego si trzeciego tysiclecia,
nieustannie i coraz bardziej potrzebny jest Ten, ktry sta si posuszny, a
do mierci i to mierci krzyowej (por. Flp 2,8)49. Niosc wiatu Ewangeli
Chrystusa, chrzecijanie powinni pamita, e nie mog milcze w obliczu
tak wielu zagroe dla ludzkiej godnoci, pokoju, czy prawdziwego postpu. Wiara w Boga zobowizuje bowiem do sprzeciwu wobec wszystkiego,
co przeszkadza w tworzeniu nowego spoeczestwa, opartego na prawdzie
i sprawiedliwoci. Dlatego te i dzisiaj Maryja mwi do kadej kobiety
i kadego mczyzny: Zrbcie wszystko cokolwiek wam powie (J 2,5).
W tych sowach Maryja mwi, by czowiek dzisiejszy sucha Jezusa, aby
idc za Jego sowem, w ufnoci i mioci, powtarza swoje tak Chrystusowi, w kadej okolicznociach ycia.
47 Por. JAN PAWE II, Obecno Maryi, Do czonkw Komitetu Roku Maryjnego 1. 02.
1988 Rzym, LOsservatore Romano 2 (99) 1988, s. 23.
48 Por. JAN PAWE II, Bdcie poszukiwaczami, wiadkami i gosicielami prawdy
Chrystusa, List do modziey Rzymu 8. 09. 1997 Rzym, LOsservatore Romano 11
(197) 1997, s. 4-6.
49 Por. JAN PAWE II, Maryja a narodzenie Jezusa, Audiencja Generalna 20. 11. 1996
Rzym, LOsservatore Romano 2 (190) 1997, s. 49-50 .
2010-05-01 18:52:47
120
Ks. Jan Kalniuk MS
Jan Pawe II, ukazujc posta Maryi i mwic o Jej nieustannej pomocy w budowaniu nowego spoeczestwa, podkrela, e w sowach, wypowiedzianych w Kanie Galilejskiej, Matka Jezusa wyraa przede wszystkim
najgbszy sekret swojego ycia, ktre byo jednym wielkim fiat penym
radoci i zaufania. Pozostaa zawsze otwarta na Boga w doskonaej nadziei
i zgodzie z Jego wol, take w momentach trudnych, z ktrych najtrudniejsze byy te na Kalwarii u stp Krzya50. Przyjmujc tam raz jeszcze wol
Chrystusa Swego Syna, staa si Matk nadziei wszystkich ludzi, take
ludzi obecnego czasu, jego trudnych dramatycznych dziejw, pragnc doprowadzi ca ludzko do Boga.
Akceptujc wasny udzia w paschalnej ofierze Chrystusa czowiek
opowiada si po stronie prawdy, ktra pobudza do ufnoci i nadziei na lepsze jutro. Ludzka ywotno i gotowo podjcia kadego wysiku i ofiary
koniecznej do budowania nowego spoeczestwa, jak i prawdziwie chrzecijaskiej wsplnoty, wymaga od czowieka jak to ju wczeniej byo
akcentowane nieustannego nawracania si i zjednoczenia z Chrystusem51.
Im bardziej czowiek wzrasta w postawie prawdy i ufnoci, tym silniej
odczuwa opiekucz obecno Matki, ktra przyblia niezgbione bogactwa mioci Chrystusowej, a w ten sposb pozwala poznawa ca peni wasnej osobowoci. Ona, jako Matka, wzbudza w czowieku nadziej
i zachca do budowy nowego spoeczestwa, opartego na cnotach teologalnych wiary, nadziei i mioci. Gdy czowiek stara si J usilnie naladowa,
Ona zawsze moe jeszcze czego wicej go nauczy, przypominajc sowa:
zrbcie wszystko cokolwiek wam powie (J 2,5) mj Syn52.
Maryja, dajc wiatu Jezusa, przywrcia obraz Boga w sercach wszystkich ludzi i przyczynia si do odnowy przymierza i przyjani Boga z czowiekiem. Wskazujc na Swojego Syna, ukazuje drog tym, ktrzy pragn
50 Por. JAN PAWE II, Ty Wielk Chlub Naszego Narodu, Homilia podczas Mszy
witej na Jasnej Grze Jubileusz 600-lecia 19. 06. 1983 Czstochowa, w: Jan Pawe II, Pokj tobie, Polsko! Ojczyzno moja! Znw na polskiej ziemi, red. S. Dziwisz,
J. Kowalczyk, T. Rakoczy, Watykan 1983, s. 89-95.
51 Por. JAN PAWE II, Pod Krzyem Maryja uczestniczy w dramacie odkupienia, Audiencja Generalna 2. 04. 1997 Rzym, LOsservatore Romano 6 (193) 1997, s. 27.
52 Por. JAN PAWE II, Maryja wzorem doskonaoci, Do biskupw, przyjaci Ruchu
Focolari 11. 02. 1988 Rzym, LOsservatore Romano 2 (99) 1988, s. 26.
2010-05-01 18:52:48
121
ycia ewangelicznego, zwizanego z przejciem od grzechu do aski, od

niesprawiedliwoci spychajcej na margines do sprawiedliwoci oraz od
niewoli do prawdziwej wolnoci w Chrystusie jedynym Panu i Zbawicielu.
Jest pomoc i przykadem w budowaniu nowych rzeczywistoci spoecznych i rzeczywistoci dzisiejszego wiata w perspektywie nadziei, ktra
daje otwarto na przyszo i umacnia w pewnoci, e take dzisiaj mona
budowa lepsze jutro na fundamencie dobra, ktre pynie ze zbawczego
dziea Jezusa Chrystusa.
ZAKOCZENIE
Papie Jan Pawe II naley do ludzi, ktrym nie by obojtny los czowieka i wiata. W swoich licznych pielgrzymkach, ktre odbywa, jak to
zostao zaprezentowane w artykule przez cay pontyfikat nis ludziom
Chrystusowe ordzie nadziei i podkrela rol Maryi w budowaniu, w sercu
dzisiejszego czowieka, prawdziwej wizji nadziei chrzecijaskiej. Wskazywa drog ku lepszemu wiatu, w ktrym zwycia mio, pokj, sprawiedliwo i poszanowanie drugiego czowieka. Inspirowa do takiej postawy yciowej, w ktrej moc zaangaowania si w sprawy boskie i ludzkie
co jest szczeglnym wymiarem cnoty nadziei chrzecijaskiej czerpie
si z naboestwa do Matki Najwitszej. Myl o macierzyskiej obecnoci
Maryi w yciu i dziaaniu czowieka przepeniaa ca jego posug Kocioowi i wiatu. Przypomina, e jeeli dzisiejszy czowiek pragnie poda
za Chrystusem w duchu chrzecijaskiej nadziei, otwierajcej przestrzenie
wiary i mioci, powinien odrzuci wszystko, co w jego dziaaniu mogoby
by sprzeczne z Ewangeli, a wic: nienawi, przemoc, narzucanie ideologii, ktre niszcz godno ludzk, a za przykadem Maryi przyj do swego
ycia to, co prowadzi do przebaczenia, pojednania, suby Bogu, Kocioowi, czowiekowi i caemu wiatu. Wi mioci, ktr Chrystus nawizuje
z czowiekiem poprzez swoj i nasz Matk, jest jedyn wizi, ktra nigdy
nie zawodzi i jest doskonaym wypenieniem teologalnej nadziei.
2010-05-01 18:52:48
122
Ks. Jan Kalniuk MS
Summary
Jan Kalniuk MS
Mary as Sign and Model of the Hope of Gods People

in the Light of the Teaching of John Paul II
John Paul II is numbered among those people, who were very concerned about the lot of man and the world. In his numerous pilgrimages,
through his whole pontificate he carried Christs message of hope to people
and laid emphasis on the role of Mary in building the message of hope in
the heart of todays man. He pointed out the path to a better world of love,
peace, justice and the respect owed to every human person. He inspired
people to assume an attitude in which the power to engage in divine and
human matters which constitutes a special dimension of the virtue of
Christian hope is benefited from the devotion to Our Lady. The thought
of the maternal presence of Mary in the life and action of man animated his
service to the Church and to the world. He reminded us that if todays man
wants to follow Jesus Christ in the spirit of Christian hope, which opens up
spaces of love, he should reject everything that would be contradictory to
the Gospel, namely hatred, violence, imposition of ideologies which ruin
human dignity; and, following the example of Mary, accept and put into
practice what leads to forgiveness, reconciliation, service to God, to the
Church, to man and the whole world. The bond of love, Christ enters into
union with man through His and our Mother, is the only bond which never
fails, and constitutes perfect fulfillment of the theologal virtue of hope.
n n n
Ks. Jan Kalniuk MS, dr teologii, ur. w 1956 r. w Trzciance k. Piy. wicenia
kapaskie w 1983 r. Kapan Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La Salette.
Studia specjalistyczne z teologii moralnej odby w latach 1988-1993 r. na Papie-
2010-05-01 18:52:48
123
skim Uniwersytecie Lateraneskim Akademia Alfonsiana w Rzymie. Jest wykadowc teologii moralnej na Wydziale teologicznym Uniwersytetu Papieskiego
Jana Pawa II w Krakowie i w Wyszym Seminarium Duchownym OO. Franciszkanw OFM w Krakowie. Adiunkt w Katedrze Teologii Moralnej Szczegowej.
Autor wielu artykuw naukowych z zakresu teologii moralnej szczegowej i
ksiki: Formacja do ycia zakonnego aspekty moralne.
2010-05-01 18:52:48
124
Ks. Krzysztof Gryz

UPJPII, Krakw
Wierno Jasnogrskim lubom

Narodu Polskiego
Aspekty moralne
luby Jasnogrskie, zoone 26 VIII 1956 r., byy niezwykym wydarzeniem w religijnej historii narodu polskiego. Mona je rozpatrywa
w perspektywie historycznej jako fakt z przeszoci, ktry mia niewtpliwie
ogromne znaczenie dla dziejw naszej ojczyzny, ale take mona i sdz
e trzeba prbowa odkry jego ponadhistoryczn warto i aktualno
dla wspczesnego czowieka i czasw w ktrych yjemy. W ten sposb
z poziomu historycznego przechodzimy na poziom refleksji teologicznej
i moralnej. Wanie pojcie wiernoci jest t klamr hermeneutyczn, ktra
spina przeszo i teraniejszo, otwierajc zarazem drog ku przyszoci.
luby Jasnogrskie mona traktowa jako swego rodzaju przymierze,
ktre czowiek zawiera z Bogiem. W ramach tego przymierza czowiek
zobowizuje si wobec Boga do pewnych rzeczy oczekujc w zamian Jego
przychylnoci i opieki. Zobowizanie to wymaga od strony czowieka
wiernoci. Jak j jednak waciwie rozumie? Czy jest to wierno zachowawcza, ktra strzee tego, co raz zostao wypowiedziane i dokonane czy
raczej powinna mie cechy dynamicznej postawy, ktra konfrontuje si
i weryfikuje ze zmieniajc si rzeczywistoci historyczn?
2010-05-01 18:52:48
125
1. Maryja wzorem zawierzenia

i wiernoci Bogu
Temat przymierza jest wiodcym motywem wystpujcym w Pimie
witym. Cay Stary Testament jest histori przymierza, ktre Bg zawiera z narodem wybranym. Kulminacj tamtego przymierza jest wcielenie
Sowa Boego, narodzenie Syna Boego w osobie Chrystusa. Tym samym
to, co do tej pory byo jedynie sowem, obietnic, staje si rzeczywistoci
Sowo stao si ciaem, jak napisze w. Jan w Prologu do swojej Ewangelii. Kluczow rol w tym wydarzeniu odgrywa Maryja. Z tego wzgldu
istoty lubw Jasnogrskich jako przymierza nie mona waciwe poj, bez zrozumienia roli i miejsca Maryi w dziele zbawienia. T rol wyznacza od samego pocztku fakt, e Maryja staa si matk Syna Boego.
By to niewtpliwie i na pierwszym miejscu niezasuony dar i wybranie ze
strony Boga. Ale nie dokona si on jak wiemy w sposb automatyczny
i mechaniczny. Bg wymaga zgody i wsppracy ze strony czowieka. Maryja wyrazia t zgod w momencie zwiastowania, w swoim fiat nich mi
si stanie, mimo, e jak zaraz dodaje nie wie jak mog speni si sowa Anielskiego Zwiastuna skoro nie zna ma. Tym samym Maryja staje si wzorem, niejako modelem kadego zawierzenia Bogu, ktre mieci
w sobie zgod na tajemnicze dziaanie Boga. Tajemnicze, tzn. przekraczajce zdolnoci ludzkiego zrozumienia i przewidywania. Taka zgoda jest
aktem wiary. Maryja przyja sowo Boga posuszestwem wiary. Uwierzy jak komentuje to wydarzenie Jan Pawe II w encyklice Redemptoris
Mater to znaczy powierzy siebie samej istotnej prawdzie sw Boga
ywego, znajc i uznajc z pokor, jak niezbadane s Jego wyroki i niezgbione Jego drogi1. Tej wierze wsptowarzyszya i poniekd j warunkowaa mocna nadzieja, e Bg moe i rzeczywicie speni, to co obiecuje.
Dlatego Jan Pawe II porwnuje Maryj do Abrahama, ktry wbrew nadziei uwierzy nadziei (Rz 4, 18) i tak jak Abraham jest ojcem przymierza
starotestamentowego tak Maryja staa si matk nowego przymierza.
1 Jan Pawe II, Redemptoris Mater, 13.
2010-05-01 18:52:48
126
Ks. Krzysztof Gryz
To zawierzenie Maryi poddane byo wielorakim prbom. Ju wtedy,

kiedy usyszaa tajemnicze proroctwo Symeona, e jej serce przeszyje
miecz boleci, take wtedy kiedy musiaa ucieka do Egiptu czy te szukaa zagubionego Jezusa w wityni a wreszcie w czasie dramatycznych
wydarze Wielkiego Tygodnia. Zawsze jednak jak pisze ewangelista
ukasz chowaa wiernie wszystkie te wspomnienia w swoim sercu
(k 2, 51).
Maryja jako ta, ktra wbrew nadziei uwierzya nadziei staje si
drog dla pielgrzymujcego przez dzieje Kocioa. Ona jest obrazem, modelem Kocioa, rozumianego nie tylko jako uniwersalna i powszechna
wsplnota wiernych, ale take modelem duchowego ycia wiary kadego
z czonkw owej wsplnoty. Jej wyjtkowe pielgrzymowanie wiary
pisze Jan Pawe II wci staje si punktem odniesienia dla Kocioa, dla
osb i wsplnot, dla ludw i narodw, poniekd dla caej ludzkoci. Trudno
zaprawd ogarn i zmierzy jego zasig2. Kluczowymi punktami tego
pielgrzymowania Maryi, poniekd jego supami milowymi s: wiara sowu Boemu, posuszestwo we wszystkim swojemu Synowi, porednictwo
w przekazywaniu aski i wstawianie si za ca ludzko, proszc Boga
o zaspokojenie jej potrzeb. Wszystkie te elementy odnajdujemy w postawie
Maryi i jej roli jak odegraa w pierwszym publicznym akcie dziaalnoci
Chrystusa, ktrym bya obecno na weselu w Kanie Galilejskiej: Zrbcie
wszystko, cokolwiek wam powie (J 2, 5).
Porednictwo Maryi, ktre ujawnio si po raz pierwszy w Kanie Galilejskiej, ma symboliczny i uniwersalny wymiar. Maryja staje pomidzy
swoim Synem a ludmi znajdujcymi si w sytuacji wielorakiej biedy, niedostatkw i cierpie. Sta w porodku oznacza poredniczy. To jej porednictwo jest dwutorowe. Z jednej strony wstawia si za ludmi w ich potrzebach a jako Matka Chrystusa jest gwarantem wyproszenia ask, ktrych
sama dowiadczya i to w caej peni. Z drugiej za strony wprowadza ludzi
w zasig mesjaskiej misji i zbawczej mocy Chrystusa jak pisze Jan
Pawe II3. Inaczej mwic jest przekazicielk, rzeczniczk woli swojego
Syna wobec ludzkoci, tego czego Bg od nas wymaga dla dobra naszego
2 Tame, 6.
3 Tame, 21.
2010-05-01 18:52:48
7. Wierno jasnogrskim lubom Narodu Polskiego
127
zbawienia. To jej porednictwo w tym podwjnym wymiarze jest najgbszym teologicznym uzasadnieniem zoenia lubw Jasnogrskich.
Czego uczy nas biblijny przykad wiernoci Maryi? To pytanie wprowadza nas do drugiego punktu naszych rozwaa.
2. Chrzecijaska tre
pojcia wiernoci
Refleksja nad postaw Maryi wobec tajemnicy objawienia pozwala
nam odkry czym jest chrzecijaska wierno. Zwrmy uwag na kilka
jej charakterystycznych rysw.
Pierwszym, co rzuca si w oczy jest jej zwizek z prawd. Czowiek,
jako istota rozumna i wolna moe okazywa wierno w sposb autentyczny i szczery jedynie prawdzie. Wierno kamstwu (faszywej ideologii, czy trwanie z uporem w bdzie) nie jest w penym tego sowa znaczeniu
wiernoci, chocia w potocznym jzyku mwimy np. o wiernych sugach
Stalina czy Hitlera. Wierno rodzi si z odkrycia prawdy, bo tylko ona
moe przycign czowieka, ktry jest istot rozumn. Wolne przylgnicie
do prawdy jest zacztkiem wiernoci i zarazem jest jej spoiwem. Prawda
nie pozwoli si porzuci a nawet wtedy, kiedy z rnych powodw chcemy
j odsun od siebie, bdzie gono protestowa w naszym sumieniu. Prawd religijn, ktra jest warunkiem wiernoci, jest Boe Objawienie, sowo,
ktre skierowa i nadal kieruje do nas Bg. Drog za do przylgnicia do tej
prawdy i do uznania jej jest wiara. Wierno religijna buduje si zatem na
wierze, ktra przyjmuje co za prawd nie na zasadzie wewntrznej oczywistoci (wtedy byaby to zwyka wiedza), ale na mocy zaufania do tego,
kto nam t prawd przekazuje, na mocy autorytetu. W tym wypadku mamy
do czynienia z najwyszym autorytetem, ktrym jest sam Bg. Najprociej
mwic wierzymy dlatego, e mwi nam to sam Bg. Wierno lubom
ma zatem cisy zwizek z wiar, wymaga tej wiary a zarazem j wzmacnia
i oywia.
Po wtre wierno buduje si na zaufaniu, e obietnica zostanie speniona, czyli na nadziei. luby s wanie wyrazem tej wielkiej nadziei,
2010-05-01 18:52:48
128
Ks. Krzysztof Gryz
opartej na dowiadczeniu dziaajcego w przeszoci Boga, ktry wielokrotnie okazywa swoje miosierdzie i ask. Jeli ich przesanie ma pozosta nadal aktualne musi rodzi si z tego przekonania, e dziaanie Boga
w naszej historii nie zakoczyo si, e Bg moe, chce i rzeczywicie
dziaa. Co wicej, e to dziaanie Boga jest czowiekowi wci potrzebne,
mimo e dysponuje on coraz to doskonalsz wiedz i rodkami technicznymi pozwalajcymi rozwizywa wiele egzystencjalnych problemw, ktre
pojawiaj si w kadej epoce dziejw. Za tym kryje si pokorne uznanie
wasnej niewystarczalnoci, saboci i grzesznoci. Kto, kto w przekonaniu o wasnej doskonaoci yje jakby Bg nie istnia nie tylko pozbawiony jest wiary, ale take owej nadziei a wwczas luby staj si dla
niego jedynie historycznym reliktem.
Po trzecie wreszcie, wierno buduje si na posuszestwie, ktre nie
jest jakim legalizmem, polegajcym na mechanicznym wykonywaniu
polece, raz wypracowanych wzorcw dziaa, ale jest wypadkow owej
wiary i nadziei, tzn. jest zawsze otwarte na niezbadane dziea Boga, na to,
co od nas wymaga w nowych okolicznociach historycznych jak i na to,
co nam ofiaruje nowego. W tym kontekcie warto si zastanowi nad tym
czy i w jaki sposb tajemnica miosierdzia Boego, objawiona wiatu ze
szczegln moc i nowoci w naszej ojczynie nie ma zwizku wanie
ze lubami Jasnogrskimi. Czy nie jest darem Boga a zarazem nowym
zobowizaniem i wyzwaniem pyncym ze lubw?
To, o czym do tej pory powiedzielimy, a wic cisy zwizek wiernoci
z prawd, nadziej i posuszestwem, tak widoczny w postawie Maryi, nie
wyczerpuje jeszcze jej znamion. Analizujc gbiej wiadectwo wiernoci
Maryi odkrywamy, e nie bya ona wiernoci jakiej abstrakcyjnej prawdzie. Nie bya jedynie wiernoci na poziomie intelektualnym i dlatego te
nie staa si wiernoci ideologiczn. Bya to wierno przede wszystkim
osobie Chrystusa, czyli tej prawdzie ktra staa si Czowiekiem. Maryja
bya wierna Bogu wanie przez to, e zawsze bya Suebnic Pask jak
j nazywamy bya przy i dla Chrystusa a do koca. Jeli Bg zechcia
objawi si nam w czowieczestwie Chrystusa, to nie ulega wtpliwoci,
e czowiek odgrywa wielk rol w wiernoci Bogu. Poniekd ta wierno
Bogu sprawdza si w wiernoci czowiekowi (Jeliby kto mwi: Miu-
2010-05-01 18:52:48
129
j Boga, a brata swego nienawidzi, jest kamc, albowiem kto nie miuje
brata swego, ktrego widzi, nie moe miowa Boga, ktrego nie widzi,
1 J 4, 20). Nie sposb w tym miejscu nie przywoa niezwykle trafnego
a zarazem teologicznie nowatorskiego stwierdzenia Jana Pawa II, zawartego w pierwszej encyklice Redemptor hominis, e czowiek jest pierwsz
i podstawow drog Kocioa. Poniewa wic ten czowiek pisze papie jest drog Kocioa, drog jego codziennego ycia i dowiadczenia,
posannictwa i trudw Koci naszej epoki musi by wci na nowo
wiadomy jego sytuacji to znaczy wiadomy rwnoczenie jego moliwoci, ktre wci na nowo si ukierunkowuj i w ten sposb ujawniaj.
Musi by rwnoczenie wiadomy zagroe, wiadomy tego wszystkiego,
co wydaje si by przeciwne temu, aby ycie ludzkie stawao si coraz
bardziej ludzkie, aby wszystko, co na to ycie si skada, odpowiadao
prawdziwej godnoci czowieka; po prostu musi by wiadomy wszystkiego, co jest temu przeciwne4. Niewtpliwie tak rozumiana troska o czowieka ley u podstaw lubw Jasnogrskich i caej ich treci. Wida to
wyranie w sowach: Przyrzekamy uczyni wszystko, co ley w naszej
mocy, aby Polska bya rzeczywistym Krlestwem Twoim i Twojego Syna,
poddanym cakowicie pod Twoje panowanie w yciu naszym osobistym,
rodzinnym, zawodowym i spoecznym i dalej, gdy tekst wymienia trosk
o obron budzcego si ycia, nierozerwalno maestwa, trosk o serca
i umysy dzieci, mio, sprawiedliwo, zgod, pokj, walk z przemoc,
dzielenie si plonami ziemi i owocami pracy, trosk o godnych, bezdomnych i udrczonych.
Reasumujc moemy powiedzie, e chrzecijaska wierno wyraa
si w tym podwjnym aspekcie: wiernoci Bogu w prawdzie, ktr nam
objawia (czyli Ewangelii) a zarazem wiernoci czowiekowi, dla ktrego
Bg sta si czowiekiem i ktrego odkupi.
Na tak rozumianej wiernoci zbudowana bya jak j okreli Vittorio Messori strategia duszpasterska Jana Pawa II. Z jednej strony bya
to moliwie najwiksza otwarto na bliniego, na kadego czowieka
i zwizany z tym dialog, niekiedy bardzo miay z innymi religiami oraz
z rzeczywistoci wieck. Z drugiej za byo to dowartociowanie
4 Jan Pawe II, Redemptor hominis, 14.
2010-05-01 18:52:48
130
Ks. Krzysztof Gryz
i przypominanie systematyczne i wytrwae, bez rozmaitych jeli i ale

wszystkich aspektw wiary, tradycji i pobonoci katolickiej5. Dlatego
przeciwnicy papiea mieli tak trudno z jego zaszufladkowaniem. Raz
jawi im si jako nieprzejednany konserwatysta, innym za razem jako
daleko idcy progresista czy nawet libera religijny. Papie pisze dalej
Messori potrafi zrozumie i radykalnie wprowadzi w ycie rzymsk
zasad: et et (i i). Miosierdzie i stanowczo; dialog i dogmat;
nowoczesno i tradycja; ekumenizm i tosamo6.
3. Wierno midzy fundamentalizmem

a tolerancj
Wypaczona wierno moe si przerodzi w dwie biegunowo przeciwstawne sobie tendencje. Z jednej strony jest to fundamentalizm, z drugiej le pojta tolerancja.
a. Fundamentalizm
Pojecie fundamentalizmu jest uywane wspczenie w rnych kontekstach. Mwimy o fundamentalizmie religijnym7, politycznym, ideologicznym, kulturowym czy spoeczno-moralnym (odnoszcy si do dziedziny okrelonych postaw i zachowa). Okrelenia te wskazuj na motyw,
na przedmiot, ktry jest podstaw zachowa fundamentalistycznych. Nam
chodzi tutaj o uchwycenie uniwersalnej zasady takich zachowa, niezalenie od konkretnych jej przejaww.
5 V. Messori, Strategia Papiea, w: LOsservatore Romano 9(2003), s. 37.
6 Tame.
7 Np. fundamentalizm religijny w ramach chrzecijastwa jest okrelany jako ruch
zmierzajcy do zachowania wsko pojmowanej tosamoci wyznaniowej poszczeglnych wsplnot chrzecijaskich i krytyczne ustosunkowany do pozytywnie rozumianej ewolucji dogmatw, M. Rusiecki, Fundamentalizm, [w:] Encyklopedia Katolicka,
t. V, kol. 763. Por. A. Bronk, Fundamentalizm, w: Leksykon teologii fundamentalnej,
Krakw 2002, s. 411-415.
2010-05-01 18:52:48
131
W moim przekonaniu fundamentalizm jako taki polega na nieugitej

obronie drugorzdnych wartoci, nawet kosztem zatracenia tego, co istotne
i to przy zastosowaniu niegodziwych i niemoralnych metod. Poprzez drugorzdne wartoci rozumiem to wszystko, co w danej tradycji w naturalny
sposb powinno i w rzeczywistoci ulega zmianie. Zmiany te wskazuj
na rozwj czyli gbsze odkrywanie i rozumienie wartoci, ktre stanowi
o ywotnoci kadej tradycji. Bez tego rozwoju (co w teologii katolickiej
okrelamy pojciem rozwoju dogmatw8) kada tradycja ulega z biegiem
czasu wypaczeniu. Ma ono miejsce wtedy, kiedy elementy kulturowe,
wsptowarzyszce tradycji i bdce swoistym transponderem jej wartoci
do okrelonej kultury i czasw, nabieraj takiego znaczenia, e w rezultacie przysaniaj to, co istotne i same dla siebie stanowi przedmiot czci
i wiernoci.
Druga cz okrelenia nie wymaga wikszego komentarza. Jest to
podstawowy aksjomat kadej rzetelnej etyki, wyraajcy si w stwierdzeniu, e nie mona czyni za, aby t drog osign jakie zamierzone dobro9. Popularnym wyrazem tej zasady jest stwierdzenie, e cel nie moe
uwica rodkw. A ewangeliczna nauka moralna, wyraona ustami w.
Pawa, idzie jeszcze dalej i stwierdza: nie daj si zwycia zu, ale zo
dobrem zwyciaj (Rz 12, 21). Oba elementy tego okrelenia, obrona wartoci drugorzdnych i niegodziwe metody, musz wystpowa razem. Kiedy mamy do czynienia tylko z nieugit obron drugorzdnych, przemijalnych wartoci moemy mwi raczej o sentymentalizmie historycznym,
emocjonalnym przywizaniu do przeszoci lub tradycjonalistycznym uporze. Natomiast kiedy mamy do czynienia ze stosowaniem za do osigania
8 Por. kryteria rozwoju dogmatw zaproponowane przez Wincentego z Lerynu. Rozwj odbywa si wwczas, gdy si co powiksza, nie przestajc by sob; zmiana
natomiast, gdy jedna rzecz przeobraa si w drug. (...) Jest przeto rzecz konieczn,
aby z biegiem czasu w kadym i we wszystkich, w pojedynczym wiernym, jak i w
caej wsplnocie Kocioa obficie roso i rozwijao si rozumienie, wiedza, mdro,
jednake z zachowaniem waciwego sobie rodzaju, z zachowaniem tego samego dogmatu, tego samego znaczenia i tej samej treci, Commonitorium 23.
9 Nie mona zatem uzna ludzkiego dziaania za moralnie dobre jedynie na tej podstawie, e prowadzi ono do osignicia takiego czy innego celu, albo tylko dlatego, e
intencja podmiotu jest dobra, Jan Pawe II, Veritatis splendor, 72.
2010-05-01 18:52:49
132
Ks. Krzysztof Gryz
wasnych celw jest to zwyky cynizm, makiawelizm lub przewrotno,

czyli inaczej mwic zwyka przestpczo.
W wiernoci lubom nie ma nic fundamentalistycznego. Trzeba jasno stwierdzi, e luby Jasnogrskie nigdy nie byy przeciwko komu,
nigdy nie byy narzdziem walki, chocia propaganda komunistyczna tak
to postrzegaa i tak o tym mwia. One suyy przede wszystkim umocnieniu wasnej tosamoci, prowadziy do rde z ktrych bije czysta woda
Boej prawdy co byo bardzo wane w dobie, kiedy wszyscy pili z brudnej wody ideologicznego zakamania. Jeli staway si jakim narzdziem
walki to jedynie w sensie zmagania si ze zem, ktre rodzi si najpierw
w sercu kadego czowieka a potem rozlewa si na cae ycie spoeczne.
luby Jasnogrskie mobilizuj do walki z samym sob, ze swoimi wadami i przywarami, z pokusami i podliwoci, ktre nam stale towarzysz
i bd towarzyszy.
b. Tolerancja
Druga skrajno jest bardziej subtelnej natury. We wspczesnym
wiecie, ktrego kultura jest gboko naznaczona szeroko rozumianym
postmodernizmem, wierno i tolerancja s pojciami, ktre zdaj si wyklucza nawzajem. Czy mona by wiernym jakiej prawdzie a jednoczenie zgadza si na istnienie prawdy innej, co wicej akceptowa j? Czy
moliwa jest taka intelektualna schizofrenia? Wydaje si, e wielu ludzi,
nie bez wewntrznego oporu, godzi si na tak sytuacj w imi tzw. witego spokoju czy politycznej poprawnoci.
Nie ulega wtpliwoci, e yjemy w spoeczestwie pluralistycznym,
ktre charakteryzuje si wieloci i rnorodnoci opinii a take kreowanych postaw i zachowa10. Ten pluralizm moe by wyrazem bogactwa
czowieka i moe by darem ubogacajcym innych. Nie mona z zasady
odrzuca wszystkiego tego, co jest nowe i inne w stosunku do kultury
10 Por. Dialog, tolerancja, wartoci. Ordzie biskupw polskich o potrzebie dialogu
i tolerancji w warunkach budowy demokracji, 30 IV 1993.
2010-05-01 18:52:49
133
i tradycji w ktrej yje dany czowiek. Jan Pawe II wprost stwierdza, e

kultura, ktra zamykaaby si na inne kultury ryzykuje wyjaowieniem,
a nawet powolnym zamieraniem. Nie oznacza to jednak, e obecno wielu
opinii przeczy istnieniu absolutnej prawdy, ktrej rdem jest Bg a depozytariuszem kady chrzecijanin.
Podstawowym kryterium, pozwalajcym oceni warto samej tolerancji jak te zachowa, ktre na tolerancj si powouj jest fakt, e u jej
fundamentu ley czowiek i jego osobowa godno, nie za samo pojcie
prawdy. Tolerancja jest stosunkiem do indywidualnego czowieka, bd
grupy ludzi, nie za do samej prawdy. Oznacza to, e postawa tolerancji
dla rnych opinii, religii czy zachowa jest wyrazem szacunku wobec
czowieka a nie jest, i nie moe by, wynikiem relatywizmu wobec samej
prawdy.
Trzeba jasno stwierdzi, e wobec prawdy nie moe by mowy o tolerancji. Nie mona tolerowa bdw w matematyce, czy ignorancji co do
praw fizycznych. Analogiczna zasada dotyczy take prawdy aksjologicznej
czy metafizycznej, chocia mog istnie powaniejsze trudnoci z jej odkryciem czy ustaleniem. Tolerowanie bdw i rezygnacja z ich korygowania byaby postaw szkodliw dla rozwoju czowieka i jego kultury. To jest
wanie faszywa tolerancja, ktra sprzeciwia si wiernoci.
Brak tolerancji wobec bdw nie oznacza jednak brak tolerancji wobec czowieka, ktry owe bdy popenia lub nawet yje w stanie bdu.
Nauczyciel nie moe pogardza uczniem, ktry nie rozumie wzorw matematycznych, chocia nie moe si zgodzi na trwanie w bdzie i zrobi
wszystko, aby ucznia z nich wyprowadzi. Tolerancja nie wyklucza zatem
ani dziaa edukacyjnych, przekonywajcych (czy te apostolskich), ani
te sporu i prawa do wyraania swojego zdania. Zawsze jednak musi si
ono dokonywa, oprcz poprawnoci logicznej, w duchu mioci bliniego
i szacunku dla jego osobowej godnoci.
W licie apostolskim na Rok Eucharystii Jan Pawe II, wzywajc do
wyrazistszego dawania wiadectwa o obecnoci Boga w wiecie, prosi:
Nie lkajmy si mwi o Bogu i z dum nosi znaki wiary11. Zaraz te,
11 Jan Pawe II, List apostolski Mane nobiscum Domine (7 X 2004), 26.
2010-05-01 18:52:49
134
Ks. Krzysztof Gryz
jakby uprzedzajc obawy i ewentualne zarzuty o to, e takie wiadectwo

bdzie grozio brakiem tolerancji wobec innych pisze: Kultura Eucharystii rozwija kultur dialogu, ktra z niej czerpie sw si i pokarm. Bdem
jest uwaa, e publiczne odniesienie do wiary mogoby naruszy suszn autonomi pastwa i instytucji cywilnych, czy nawet rodzi postawy
nietolerancji. Jeli w historii nie obeszo si bez bdw w tej dziedzinie
rwnie ze strony wierzcych, jak o tym przypomniaem przy okazji Jubileuszu, nie naley ich przypisywa chrzecijaskim korzeniom, ale
niekonsekwencji chrzecijan wzgldem wasnych korzeni. Kto nauczy si
skada dzikczynienie na wzr ukrzyowanego Chrystusa, moe sta
si mczennikiem, ale nigdy nie bdzie przeladowc12. Warto zwrci
uwag na ostatnie zdanie papieskiego tekstu. Koresponduje ono doskonale
z tym fragmentem lubw, ktry w kontekcie obrony ycia mwi: Gotowi jestemy raczej mier ponie, anieli mier zada bezbronnym. To
jest podstawowa logika chrzecijastwa: mio a do ofiary z samego siebie (semen est sanguis christianorum krew mczennikw jest posiewem
chrzecijastwa13) a nie walka a do pokonania przeciwnika14.
Reasumujc moemy powiedzie, e tolerancja ma stwarza przestrze do poszukiwania prawdy, natomiast nie moe by metod do jej relatywizowania czy te wrcz eliminowania.
Wydaje si, e wspczesny konflikt midzy wiatem Zachodu a wiatem muzumaskim ma gboko w tle w konflikt midzy fundamentalnym
12 Tame, 26.
13 Tertulian, Apologeticus 50.
14 Niezalenie od zaangaowania emocjonalnego, kady badacz islamu musi przyzna
prawd, ktr niepodwaalnie ukazuj fakty historyczne: islam tworzy si w atmosferze wojen i rozpowszechni si dziki wojnie (...). Krtko mwic, dziki praktykowaniu wypraw wojennych islam sta si religia wiatow. Zatem religia ta powstaa
w zupenie odmiennych warunkach ni chrzecijastwo, K. Kocielniak, Dihad.
wita wojna w islamie, Krakw 2002, s. 17-18.
2010-05-01 18:52:49
135
rozumieniem wiernoci a tolerancyjnym jej rozmyciem. Konflikt ten tym

bardziej zdaje si narasta, e coraz bardziej traci na znaczeniu gos chrzecijaskiej refleksji i jej spojrzenie na wierno. Jeli znika waciwy punkt
odniesienia, modelowy wzr czy norma jakie rzeczywistoci, to wwczas
skrajnoci zaczynaj ostro rywalizowa ze sob o prymat, coraz bardziej
si antagonizujc. Tym bardziej zatem potrzebne jest odnowione i pogbione spojrzenie na to czym s luby Jasnogrskie i wydobycie z nich na
nowo tych treci, ktre zbliaj nas do Boga a przez to pozwalaj by bardziej ludmi, w tym take brami tych, ktrzy myl i yj inaczej.
Resumen
Ks. Krzysztof Gryz
La fidelidad a los Votos

de Nacin Polaca en Clara Montaa
Aspectos morales
El da 26 de agosto de 1956 en el santuario de Clara Montaa (Czstochowa) los obispos de Polonia hicieron un voto religioso de fidelidad
en nobre de toda la nacin polaca. En el texto, preparado por el primado
de Polonia cardenal Stefan Wyszyski (que entonces estaba en el carcel en
Komacza), que tiene forma de oracin, los obispos confirman su fidelidad a Dios y toman a Mara por su Reina. Hacen voto de ser fieles a todas
exigencias de fe cristiana y piden Maria por su ayuda. Este acontecimiento
cotiene no solamente valores histricos sino que influie en la vida cotidiana de Iglesia en Polonia tambin en tiempos presentes. El artculo analiza
que sentido moral tiene la virtud de fidelidad y como debe ser entendida
y realizada por los fieles cristianos en el tiempo presente, que se caracteriza
2010-05-01 18:52:49
136
Ks. Krzysztof Gryz
por la libertad y pluralismo. En este contexto se analiza la diferencia que

existe entre fidelidad y fundamentalismo por una parte y entre fidelidad
y tolerancia por otra.
n n n
Ks. dr Krzysztof Gryz, (ur. w 1961 r.) Adiunkt w Katedrze Teologii Moralnej
Szczegowej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawa II w Krakowie. Studia specjalistyczne z teologii moralnej odby na Uniwersytecie de Navarra w Pampelunie
(Hiszpania). Autor m.in. La gracia y la libertad en San Juan de la Cruz (1994),
By czowiekiem sumienia (1998), Pozwl mi umiowa Prawo Twoje, Panie. Dziesi rozwaa o Dekalogu, (2002), Antropologia przebstwienia. Obraz czowieka
w teologii prawosawnej (2009).
2010-05-01 18:52:49
137
Ks. Jean Stern MS

Grenoble, Francja
Melania i melanizm
Przez melanizm rozumiemy postaw tych, dla ktrych misja Melanii

Mathieu jednej z dwojga wiadkw objawienia maryjnego z 19 wrzenia 1846 w La Salette przekracza przekazane ludowi oficjalne ordzie,
na temat ktrego Matka Boa powiedziaa: Ogocie to caemu mojemu
ludowi. Melanici w sensie cisym tego sowa, uwaaj Melani za wielk mistyczk, obdarzon przeyciami mistycznymi od czasu dziecistwa
i przez cae jej ycie. Objawienie z 19 wrzenia 1846 r. byoby wic przeyciem charyzmatycznym, jednym z wielu, ktre Melania miaaby otrzyma.
Wedug melanistw, cao pism stworzonych przez Melani w cigu jej
ycia zasugiwaaby na tyle samo szacunku, co ordzie znane od 1846 r.
Poniej zajmiemy si kwesti nie tylko melanistw w sensie cisym,
ale rwnie tymi, ktrzy wierz w nadprzyrodzone pochodzenie sekretu
Melanii, nie biorc jednak z niej modelu witoci.
Uwaga wstpna na temat wanoci

waciwego podejcia do sprawy La Salette
Wielka nowina przyniesiona przez Matk Bo na La Salette tak
jak j zawsze przedstawiaa Melania rozpoczynaa si od ostrzeenia:
Jeli mj lud nie zechce si podda, bd zmuszona puci rami mojego
2010-05-01 18:52:49
138
Ks. Jean Stern MS
Syna. Jest ono tak cikie i przygniatajce, e nie mog go duej podtrzymywa. Sowa, ktre w ordziu nastpuj zaraz potem, pokazuj, e
chodzi o rami zbawcze. Matka Boa mwi w rzeczy samej: Jeli chc, by
mj Syn was nie opuci, podejmuj si prosi Go... Maryja prosi, modli
si, eby jej Syn kontynuowa pord nas swoj zbawcz obecno. Podobnie, Maksyminowi i Melanii nie ukazuje Chrystusa sdziego, ale Chrystusa
na krzyu, Zbawiciela. wiadectwo Melanii na temat tych sw i tej wizji,
pozostawao zawsze takie samo, od wrzenia 1846 r. a do koca jej dni.
Ot podejcie melanistw, podsycane przez trosk o to, by wzmocni osawiony sekret, atwo zapomina o obecnoci Chrystusa Zbawcy
w ordziu. Wedug pewnej niedawnej wzmianki typu melanistycznego,
nasze ordzie zredukowaoby si zasadniczo do grb: Wy, rolnicy, pracujecie w niedziel; wy, wonice, przeklinacie wzywajc imienia Boego
itd. Wspomniany tekst, akcentuje rwnie sekret, o ktrym to mwi nam,
e jego tekst oficjalny by spisany z uwzgldnieniem wszystkich form
prawnych przez biskupa Ginoulhiaca [sic] w 1851r.1
Ta melanistyczna prezentacja La Salette doskonale ilustruje wad tego
typu podejcia do sprawy: marginalizuje si Chrystusa na korzy wyakcentowania jakiego tajemniczego objawienia, lepszego, zarezerwowanego dla nielicznych. Znajdujemy si dokadnie w dynamizmie starego gnostycyzmu. Istniej przedstawienia ordzia z La Salette, ktre id daleko
t drog. J.A. Boullan (1824-1893), zdeprawowany kapan, ktry ogosi
si nastpc Vintrasa, jednego z francuskich hierarchw dziewitnastego
wieku, jest przypadkiem ekstremalnym tego nieprawowiernego podejcia.
Uczniowie Boullana wmieszali si w Polsce, w pocztki ruchu mariawitw,
potpionego przez Piusa X w 1903r.2. Obecnie, sekret Melanii, suy te
integrystom jako usprawiedliwienie ich rewolty przeciwko Stolicy witej.
W rzeczy samej, czytamy w sekrecie, e Rzym utraci wiar. Biskup Lefe-
1 Dictionnaire des apparitions de la Vierge Marie, Paris, Fayard 2007, s. 505-511.

2 Cf. A. Bruno de Jsus-Marie, O.C.D., La confession de Boullan, dans tudes carmlitaines, 1948, Satan, s.420-426, cytujcy s.425-426 Franck-Duquesne; odnonik
wedug Henri de Lubac, La postrit spirituelle de Joachim de Flore, t. II, Paris-Namur 1981, s.335-336.
2010-05-01 18:52:49
8. Melania i melanizm
139
bvre rzeczywicie zacytowa go, aby usprawiedliwi swj bunt przeciwko

Papieowi (zob. dziennik rzymski Il Tempo z dnia 1 lipca 1988).
U pocztkw melanizmu:
ewolucja Melanii
Melania dziecistwo w Corps i okres dorastania
eby zrozumie pocztek melanizmu, potrzeba zapozna si z ewolucj Melanii. Mwi si, propos Melanii, o tendencjach do histerii3. Nie
potrzebujemy jednak ucieka si do pojcia histerii, zreszt dosy elastycznego, eby zrozumie jej psychologi. Zaburzenia, ktre stwierdza si
u niej, pochodz z przyczyn obiektywnych: naduycia autorytetu ze strony
badajcych ordzie zbyt gorliwych, gesty pochlebstwa ze strony niedyskretnych adoratorw, ale rwnie i to trzeba by powiedzie na pocztku
braki wyniesione ze rodowiska rodzinnego. W tym punkcie przypadek
Melanii z La Salette i przypadek Bernadety z Lourdes, jawi si w rnym
wietle. Jedna i druga zaznaa w czasie dziecistwa ndzy materialnej. Widzca z La Salette ponadto znaa ndz duchow. Bernadeta naleaa do rodziny gboko chrzecijaskiej. Melania naleaa do rodziny proletariuszy.
Jej ojciec by dzieckiem nielubnym. Wzi lub w kociele z matk Melanii
osiem lat po maestwie cywilnym. Nie mia staej pracy. eby zarobi na
chleb dla rodziny, musia czsto wyjeda. I tak nie by w stanie wyywi
wszystkich: mniej wicej od dziesitego roku ycia, Melania musiaa kadego roku opuszcza dom rodzinny na dugie miesice. Umieszczana na
subie u innych gospodarzy, spdzaa w ten sposb wikszo czasu sama
z bydem. Wiemy doskonale, jak cikie konsekwencje przynosi czowiekowi brak normalnego ycia rodzinnego. Dziecko odczuwa yciow potrzeb bycia kochanym i chronionym: wszystko to, co jest zamachem na
3 H. THURSTON, S.J., Lourdes and La Salette: a contrast dans The Month, dcembre
1933, s. 537 : the strain of hysteria perceptible in Mlanie.
2010-05-01 18:52:49
140
Ks. Jean Stern MS
struktur i harmoni rodziny (...) bdzie miao cikie reperkusje w charakterze i sposobie bycia osoby4. Tak wic nie dziwi nas, e ju kiedy
Melania przebywaa w szkole u Sistr w Corps, przeoona, Matka Sainte
Thcle, znajduje u niej kilka wad charakteru, z ktrych, to prawda, ona
bardzo si poprawia. Jej opiekun z czasu objawienia, Baptiste Pra, opisuje j jako osob o przesadnej niemiaoci. Marie Des Brulais, ktra duo
rozmawiaa z Melani, sygnalizuje rwnie jej przyrodzon niemiao
i ma wylewno. Biskup Dupanloup uwaa j za nadsan, pospn, maomwn (J. Stern, La Salette. Documents authentiques, [odtd cytowane
jako: LSDA II], s. 19, 129, 169-170, 274-275). Mamy wic do czynienia
z dzieckiem introwertycznym, nietowarzyskim, o naznaczonej psychice,
poranionym przez dugie okresy nieobecnoci w domu rodzinnym i dni
spdzone w samotnoci.
Jak zareaguje na zainteresowanie i uwielbienie, ktrego nagle stanie
si przedmiotem i to ze strony osb dorosych, ktre z uwag bd sucha jej najdrobniejszych sw? W czasie pierwszej rocznicy objawienia,
kto nieostronie powiedzia niej: Widzicie cay ten tum. Przecie to Wy
jestecie autorem tego wszystkiego! [w oryginale mamy tu form grzecznociow vous, co mona tumaczy jako Pani; przyp. red.]. Marie Des
Brulais, ktra przytacza te sowa dodaje, e Melania nie dajc odpowiedzi, wzruszya ramionami, jakby to by jaki absurd; i od tego czasu, caa
swoj uwag skupiaa na tym, eby by w ukryciu, chowa si jak tylko
kto j rozpozna (...) (cho, s. 88, Exemple de chasse aux reliques: LSDA,
II, s. 31, 39, 40).
Ucieczka przed natrtn publicznoci. Ale pokusa, eby w tajemnicy
kosztowa dowodw uwielbienia nie bya przez to mniejsza. Od kwietnia
1847 r. Biskup Villecourt z la Rochelle (przyszy kardyna), przestrzega ks.
Mlin, proboszcza z Corps, przed niebezpieczestwem, jakie przedstawiay
dla obojga widzcych znaki uwielbienia i czci. Ponowi swoje ostrzeenie
po tym jak razem z obojgiem dzieci wyjecha na La Salette i porozmawia
z Matk Sainte-Thcle. Powiedziaa mu, e Maksymin do tej pory nie
4 A. POROT (et alii), Manuel alphabtique de psychiatrie clinique et thrapeutique,
4. d., Paris, PUF, 1969, s. 1.
2010-05-01 18:52:49
141
dawa jej powodw do najmniejszych niepokojw ze wzgldu na sw prostot, oraz e nie szczdzia wysikw, eby zachowa Melani od wszelkiego niebezpieczestwa mioci wasnej (LSDA II, p. 162; cf. p. 43-44
et 126). Dwoje dzieci reaguje wic odmiennie. Kilka tygodni pniej, zapytana przez ksiy Rousselot i Orcel, Matka Sainte-Thcle powie, e od
miesica zaczyna mie wtpliwoci, czy Melania nie chepi si z pozycji
jak wydarzenie (z La Salette) jej dao (LSDA II, p. 170). Tymczasem,
jak dotd, nic tragicznego si nie dzieje. Jak wikszo dzieci i modziey,
Melania potrzebuje wychowania i wskazwek ze strony nauczycieli. Matka
Sainte-Thcle nad tym czuwa.
Istnieje jednak jeden czynnik, ktry zaniepokoi Melani. Mianowicie,
wiadomo ciekawoci badajcych objawienie na temat tego, co wyobraaj sobie, e jest sekretem powierzonym jej przez Matk Bo na La
Salette rwnolegle z ordziem publicznym. Myleli sobie, e mogyby tam
znajdowa si nauki przeznaczone do pniejszego wyjawienia. Tak na pocztek: czy nie chodzioby w tym tajemniczym sekrecie o sprawy dotyczce ksiy? pyta Melani ks. Lagier podczas przesucha kocem zimy
1846-1847? Pytanie dotyczyo konkretnego kontekstu. W lutym 1847 r.
ks. Mlin, proboszcz z Corps, otrzyma dodatek do ordzia z La Salette,
w ktrym jest mowa o zych ksiach i o ukaranych miastach: temat, ktry
odnajdziemy pniej w sekrecie Melanii. Ten dodatek zosta wysany
przez niejakiego ks. Leopolda Baillarda, zaprzyjanionego z sanktuarium
Notre-Dame de Sion w departamencie Lorraine. On i jego dwaj bracia
rwnie ksia, mieli wkrtce wstpi do sekty Vintrasa (sanktuarium
Notre Dame de Sion zostao od tego zachowane, dziki wysikom Oblatw
Maryi Niepokalanej; cf. LSDA I, s. 254-260).
Po rewolucji z lutego 1848 r. adoratorzy i zadajcy pytania podwoj
swoj niedyskrecj. Pord nich znajdujemy ma grup tych, ktrzy interesuj si wspczesnymi im proroctwami, tak jak to si zdarza w niespokojnych czasach. Wielu z nich zoyo nadziej w pseudo baronie Richemont, oszucie, ktry podawa si za Ludwika XVII, syna Ludwika XVI,
krla Francji. Podobnie niejaki Houzelot, wytwrca przedmiotw, pamitek religijnych. Houzelot rozmawia z dziemi i mwi im o Paryu i innych
miastach, gdzie dziej si rzeczy okropne. W podobny sposb rozmawia
2010-05-01 18:52:49
142
Ks. Jean Stern MS
z nimi ksidz Joseph Faure (1804-1873), ktry przebywa na La Salette

w 1850 i w 1851 r. Biskup de Bruillard musia odwoa go z parafii z powodu zbyt wielkiego zainteresowania pewn pseudomistyczk, Victorine
Sauvet, ktra podawaa si za optan przez demona. Faure interesowa
si przepowiedniami, magnetyzmem, itd. By moe by nawet kierownikiem duchowym Melanii. Pniej bdzie z ni wymienia korespondencj
(LSDA III, s.9-10).
Pius IX i sekrety z 1851 r.

Innym czynnikiem zamieszania byy naciski wywierane na Maksymina i Melani od wiosny 1851 r., aby dzieci zgodziy si na przekazanie sekretw Ojcu witemu. Naciski te spowodowane byy interwencj
kardynaa de Bonalda, arcybiskupa Lyonu, ktry susznie niepokoi si
dziaaniami zwolennikw pseudo Ludwika XVII. Sugeruje si widzcym,
e Pius IX yczyby sobie otrzyma ich sekrety. W rzeczywistoci, papie
o nic nie prosi, ale po prostu zgodzi si, eby mu je przekaza a to nie
jest to samo.
Rousselot i Gerin, dwaj ksia z diecezji Grenoble, ktrzy 18 lipca
1851 r. wrczaj Piusowi IX listy od dzieci, byli gboko przekonani, e
papie by nimi pozytywnie przejty. Jakie dwadziecia lat pniej, 3 listopada 1874 r. Pius IX przyjmuje na audiencji Ks. S.M. Giraud, przeoonego generalnego Misjonarzy Matki Boej z La Salette. Ot ku swojemu
zaskoczeniu, ks. Giraud syszy od Papiea wyznanie, e odebra ksiy
Rousselot i Gerin jako podekscytowanych. Nie byo nic w sekretach, co
udowadniaoby objawienie (sowa ks. Giraud do inyniera Dausse z 29
lipca 1875 r., zanotowane przez tego ostatniego w dniu rozmowy) (LSDA
III, s.48). Po powrocie do Francji, Giraud zawiadamia o tym natychmiast
biskupa Paulinier biskup Grenoble (od 1870) i przyszy biskup Besanon.
Odkrycie, zawarte w Ksidza licie, nie jest dla mnie adn rewelacj odpowiedzia mu bp Paulinier w licie z 7 listopada. Wiedziaem, co Ksidzu
powie Ojciec wity. Daem Ksidzu to odczu przed Ksidza wyjazdem,
ale byo podane, eby Ksidz usysza to z jego ust. Biskup Paulinier
2010-05-01 18:52:49
143
zada od ksidza Giraud zachowania jak najwikszej dyskrecji co do tej

informacji, co wyjania, e legenda o papieu bdcym pod wraeniem
sekretw moga nadal si rozwija. Sowo Piusa IX przytoczone przez ks.
Giraud pochodzi z 1874 r. Ale istniej duo wczeniejsze wiadectwa na temat sceptycyzmu Piusa IX co do sekretw. Ginoulhiac, biskup Grenoble
od 1853 r., by o tym na bieco informowany od lata 1854 r. Co do stanowiska bogosawionego Piusa IX na temat tego rodzaju trudnoci, jest ono
nam znane dziki pewnej refleksji, ktr zapisa w roku poprzednim, 1853:
Recogita ven. Frater in quorum manibus adolescentium institutio vertetur,
et quibus tenerae eorum mentes a Te sint concreditae pomylcie o tych,
w rkach ktrych spoczywa edukacja modziey, ktrym powierzacie ich
kruchego ducha ( LSDA III, s. 58). Jest bardzo prawdopodobne, e Pius IX
sformuowa t refleksj ze wzgldu na swoj znajomo sprawy La Salette. Widzimy, e Pius IX rozrnia midzy objawieniem, ktre mogo by
autentyczne, a ewolucj jego wiadkw, ktrzy mogli sta si przedmiotem
wpyww co najmniej dyskusyjnych. Ju w. Jan od Krzya naucza, e
moe zdarzy si tak, e osoba obdarzona prawdziwym objawieniem, dorzuca elementy nieprawdziwe.
Jesieni, 1850 r. Melania wstpuje do Sistr Opatrznoci w Corenc,
niedaleko Grenoble i wkrtce zaczyna swj nowicjat. Ksidz Jaouen autor pierwszego dziea, analizujcego objawienie w sposb krytyczny odnotowuje pojawienie si u Melanii od 1852 r. jakiej nowej psychologii.
Powiedzmy tylko, e tego roku, jej tendencja do pozowania na osob nadzwyczajn intensyfikuje si w zalenoci od okolicznoci. Ulega wpywom
siostry Teresy od Jezusa (Camille de Maximy), zakonnicy o skonnociach
do iluzji, ktra zreszt opuci Siostry Opatrznoci w 1858 r. Melania otrzymuje oznaki czci od odwiedzajcych. Ksidz Grante, kapelan klasztoru,
zawiadczy pniej, e widzia urzdnikw, ludzi wysokiej rangi, stojcych
przed Melani jak przed jak wielk osobistoci. Ginoulhiac, biskup Grenoble od maja 1853 r., zauway w swojej Instrukcji Pastoralnej z 4 listopada 1854 r., e stawszy si przedmiotem uwagi, uprzedzajcej grzecznoci penej szacunku, przypominajcej pewnego rodzaju kult nie jest
dziwne, e dziewczynka moe skoczy przywizaniem si do wasnego
sposobu odczuwania rzeczy, co jest jednym z wielkich niebezpieczestw,
2010-05-01 18:52:50
144
Ks. Jean Stern MS
naraajcym na zgub dusze obdarzone darami nadzwyczajnymi i pj

za osobliwociami, dziwactwami. Troch dalej w tej samej Instrukcji
Pastoralnej, bp Ginoulhiac podejmuje temat pocztkw treci tego, zbyt
gonego sekretu: Wydaje si, e przed opuszczeniem Corps po raz
pierwszy, usilnie proszona (tak, jak Maksymin) eby odsoni tajemnice
dotyczce przyszoci, ktrych obecnoci spodziewano si w jej sekrecie
i z tego te powodu otrzymujc zwierzenia od tych dusz niespokojnych
i chorych, ktre mniemaj, e penetruj przyszo Melania usyszaa
kilka tych potocznych przepowiedni wydarze, ktre miay naznaczy
przeom wiekw, nadejcie antychrysta, jego pochodzenie, czary, ktrych
dokona, eby skusi wybranych (LSDA III, s. 254). Ku najwikszej radoci antyklerykaw z Grenoble, w obiegu byo sowo Melanii o pochodzeniu antychrysta... od biskupa! (Taka sama informacja figurowa bdzie
w sekrecie Melanii opublikowanym w 1879 r.). Rozumiemy teraz dlaczego
biorc pod uwag wszystkie te okolicznoci biskup odmwi Melanii
zoenie lubw zakonnych, tym bardziej, e jej zachowanie si wskazywao na osobliwe niekonsekwencje. Bywaa niekiedy mrukliwa, zrzdna,
straszna, zowieszcza donosi w 1871 r. jedna z byych towarzyszek nowicjatu, siostra Dosithe. Mwia: nie, ja nie chc (?) i nie zrobi tego.
Po czym, chwile pniej wracaa do siebie i robia to, o co j proszono.
Czsto, wydawao si, e mwia co i robia nie wiedzc co mwi, ani
co robi. Miao si wraenie, e nie bya sob. Kiedy opuszczaa Corenc
w 1854 r. mwia rzeczy bardzo niestosowne i bezczelne do naszej Matki
Generalnej, ktra zmartwiona tym wszystkim, kazaa jej szybko odej.
Kiedy bya w poowie zejcia, siostra, ktra jej towarzyszya powiedziaa
Melanii, e zostawia po sobie bardzo ze wraenie, e zwymylaa przeoon... Niemoliwe odpowiada Melania nawet jej nie widziaam. Nie
powiedziaam jej: do widzenia. I natychmiast (?) wraca, eby si grzecznie
poegna (LSDA III, s.130).
2010-05-01 18:52:50
145
Nota biograficzna
na temat Melanii po odejciu z Corenc
Pocztkiem 1854 r., nie bdc dopuszczon do lubw zakonnych,
Melania musi wyjecha z klasztoru w Corenc. Bardzo ciko to znosi. We
wrzeniu Melania spotyka pewnego angielskiego ksidza, ktry na jej prob zawozi j do Anglii i umieszcza u kapelana Karmelitanek w Darlington.
Wkrtce Melania usilnie prosi mniszki o to, by moga zamieszka z nimi
a nastpnie przywdzia habit, mylc, e w ten sposb najlepiej uniknie
osdu biskupa Ginoulhiaca, w stosunku do ktrego ywi gbok awersj.
Wbrew negatywnemu dowiadczeniu z Corenc, jej proby zostay wysuchane. 24 lutego 1856 r. skada luby. Cig dalszy wydarze pokazuje, e
zadziaano w popiechu. W rzeczywistoci, niedugo potem, Melania bdzie dawa niepokojce sygnay. W lipcu 1860 r. przyjmuje wizyt swoje
siostry Marii. Rzeczy le si ukadaj w rodzinie. Rodzice si rozchodz.
Melania wybucha. Za wszelk cen chce wyjecha. 24 wrzenia opuszcza
Darlington i jedzie do Marsylii, gdzie mieszka jej matka. Po krtkim pobycie u pewnej rodziny, wstpuje jako pensjonariuszka do Sistr Wspczucia.
Te, zawo Melani do Cefalonii, do jednej z ich placwek. Po powrocie
do Francji w 1863 r. Melania spdza kilka miesicy w Karmelu w Marsylii,
po czym powraca do Sistr Wspczucia. Opuszcza je definitywnie w 1867
r. i osiada w Neapolu, w Castetllammare-di-Stabia, przyjta przez biskupa
Petagna, z ktrym zapoznaa si w Marsylii. W 1884 r. Melania wraca do
Francji. Spdziwszy kilka miesicy w Corps, osiada wraz ze swoj matk na poudniu Francji w Cannes i w Cannet, po czym, po mierci matki
(1 grudzie 1889 r.) w Marsylii. Przez cay ten okres, kontynuuje wraz
z pewnym ksidzem z diecezji Amiens, kanonikiem de Brandt, projekt fundacji Apostow czasw ostatecznych w kaplicy cytadelii w Chalon-surSaone. Kiedy biskup diecezji Autun, Perraud, przeciwstawia si projektowi, Melania doprowadza do konfliktu z nim. Stolica Apostolska przyznaje
cakowit racj biskupowi. Melania rezygnuje z tego projektu po dugiej
walce. W 1892 r. przebywa na nowo we Woszech, tym razem w Galatina,
w miecie usytuowanym jakie 20 km od Lecce, stolicy biskupiej bpa Zoli,
jej kierownika duchowego. We wrzeniu 1897 r. Melania przenosi si do
2010-05-01 18:52:50
146
Ks. Jean Stern MS
Mesyny na prob kanonika Annibale Di Francia, ktry prosi j o pomoc

w zaoeniu zgromadzenia Crek Boej Gorliwoci. Nastpnego roku
opuszcza Sycyli i jedzie do Piemontu. Nowa przeprowadzka w czerwcu 1899 r.: Melania zamieszkuje w departamencie Allier (we Francji), na
zaproszenie ksidza Combe. W czerwcu 1903 r. powraca do Woch, osiedlajc si tym razem w Altamurze (prowincja Bari). To tam umiera w nocy
z 14 na 15 grudnia 1904 r. (LSDA III, s.132, notatka). Przez cae swoje
ycie Melania cierpi z powodu zaburzonej psychiki, ktra doprowadza
j do konfliktw z wadz kocieln i do faszywych osdw: tak bdzie
z biskupem Grenoble Fava, ktrego uwaa za odpowiedzialnego za wybr
figury Matki Boej z La Salette, zaakceptowanej do koronacji w 1879 r.
W gruncie rzeczy, biskup Fava zastosowa si do wskazwek narzuconych
przez Stolic wita.
Pisma Melanii
Sekret
Pierwsza publikacja sekretu Melanii miaa miejsce po wojnie roku
1870. Przycigna ona niewiele uwagi, zagubiona w morzu przepowiedni,
ktre kryy w obiegu z tak obfitoci, e Civit Cattolica z listopada
1871 r. uwaaa za stosowne przypomnie swoim czytelnikom o koniecznoci rozeznawania. Inaczej bdzie z wydaniem z roku 1879, obdarzonym
imprimatur kurii biskupiej, biskupa Zoli z Lecce. Kardyna Prosper Caterini, sekretarz witej Inkwizycji, zada wyjanie od biskupa Zoli.
W sierpniu 1880 r. ten sam kardyna napisze do biskupa z Troyes, ktry donis o tej publikacji, jak rwnie do przeoonego Misionarzy Saletynw,
e naley broszur wycofa z rki wiernych. Kardyna Caterini przekaza
biskupowi Zoli decyzj swojej dykasterii, potwierdzon przez papiea: nie
powinien duej zajmowa si Melani. W kocu, zada od biskupa Melanii, eby zabroni jej pisania podobnych rzeczy. Po decyzjach podjtych
w 1880 r. miao miejsce jedno, czy drugie wpisanie na Indeks ksiek zawierajcych sekret. Przede wszystkim, miao miejsce podjcie rodka na-
2010-05-01 18:52:50
147
tury oglnej: dekret opublikowany w 1915 r. zabrania, pod kar sankcji

kanonicznych zajmowanie si sekretem La Salette. Ten sam dekret, ktry
zosta przygotowany przez b. o. Cormier OP, dziaajcego w roli doradcy,
przypomina, e prawo kocielne zabraniao rozpowszechniania objawie
bez pozwolenia wadzy kocielnej5. Odkd archiwa witego Oficjum stay
si dostpne w latach 1996-97, moliwe jest zapoznanie si z motywacj
dekretu zredagowanego przez b. O. Cormier: zawiera ona bardzo surowy
osd, tych, ktrzy szerzyli sekret.
Naley rwnie zauway, e proces beatyfikacyjny biskupa Zoli zosta przerwany w 1936 r. w wyniku interwencji witego Oficjum, ktre
obawiao si, e beatyfikacja doprowadzi do powrotu tematu sekretu.
W 1951 r. ta dykasteria zakazuje definitywnie kontynuacji procesu zarzdzenie potwierdzone zostao kolejny raz w 1985 za Jana Pawa II6.
Od 1947 r. ustawodawstwo Kocioa doznao wielu przemian. Indeks
ksig zakazanych zosta usunity. Dekret z 1915 r. o sekrecie nie ma siy
prawnej w cisym sowa znaczeniu. Wedug pewnego doprecyzowania,
wysanego do biskupa Matagrin z Grenoble, przez Sekretarza Stanu (list
datowany na 28 lutego 1983 r.), procedura uywana przez Kongregacj
Doktryny Wiary (bye wite Oficjum) nadal opiera si na tym dekrecie.
Jaki wniosek naley wycign w kwestii sekretw? eby dobrze to
zrozumie, trzeba wrci do pocztku. W padzierniku 1846 r. ks. Louis
Perrin, proboszcz parafii La Salette, zaznaczy, e oprcz ordzia przeznaczonego dla caego ludu chrzecijaskiego, Pikna Pani podczas objawienia, przekazaa kademu z dwojga widzcych rady roztropnoci, dla ich
dobra osobistego. Inaczej mwic, chodzio o informacje dotyczce ich
sumienia i z tego powodu przeznaczone do pozostania w tajemnicy. Dlatego moemy stwierdzi, e proboszcz z La Salette mia racje. Jak tylko
sprawdzono, e na La Salette rzeczywicie chodzio o interwencj z nieba,
naleao zostawi dzieci w spokoju, tak jak to zrobiono pniej w Lourdes
z Bernadet. Maksymin i Melania, ciko zdezorientowani, zmuszani do
5 Dekret z dnia 21.12.1915 r., opublikowany w AAS 1915, s. 594. Dossier przygotowawcze do tego dekretu znajduje si w archiwach Kongregacji Doktryny Wiary.
6 Cf. list Francesco Mannarini, wikariusza generalnego diecezji Lecce, do ksidza Sterna z 3 stycznia 1997 r.
2010-05-01 18:52:50
148
Ks. Jean Stern MS
mwienia, podczas gdy nie mieli do powiedzenia nic komunikatywnego,

mwi rzeczy, ktre syszeli w swoim otoczeniu od innych. Melania zreszt da oznaki niepokoju w czasie redagowania listu do papiea. W pewnej
opowieci autobiograficznej stworzonej przez Melani przed wyjazdem do
Anglii, mwi ona o dwch sekretach: pierwszym, ktry wysaa do papiea,
i drugim, o ktrym nigdy nie mwia (LSDA III,118). Do pewnego ksidza,
najprawdopodobniej do ks. Faure, pisze, e to, co mwia na temat ksiy,
zakonnikw i zakonnic nie zostao powiedziane na grze La Salette (list
z 21.3.1855, vch de Grenoble Kuria biskupia w Grenoble, archiwum,
zasoby La Salette, dalej cytowane jako: EG7). Panu Girard, adwokatowi
z Grenoble, ktry by jednym z pierwszych, ktrzy opublikowali sekrety,
Melania przekazuje osd ks. Calage, jezuity, ktrego poznaa w Marsylii:
to byy rzeczy wzite z Apokalipsy [sic], do ktrych nie naleao dorzuca
wiary7.
Pisma autobiograficzne
ycia Melanii przedstawiane przez ni sam opowiadaj o jej dziecistwie. Pierwsza ich grupa pochodzi z pobytu Melanii w Corenc. Znamy
trzy ich wydania. Wedug Melanii, jedno z nich, zatytuowane Do Ojca
Sibillat, datowane na 1854 r. jest prawdopodobnie dzieem Camille de
Maximy (byej siostry Thrse de Jsus), ktra poczwszy od lat 1857-58
rozdaje kopie tego wydania.
Wiele lat pniej, w 1897 r. na prob kanonika (pniejszego witego) Annibale Di Francia zaoyciela Rogacjonistw i Crek Boej Gorliwoci Melania zaczyna redagowa powie po wosku, ktr przetumaczy (na francuski) i uzupeni w latach 1900-1901 podczas swojego pobytu
w Allier, przy boku ksidza Emila Combe, pasjonata przepowiedni polityczno-religijnych. Combe przekae t edycj Leonowi Bloy, ktry opublikuje j w 1912 r. Zawiera ona fragmenty mistyczne, ktre jeli byoby
7 Mlanie Girard, 7.1.1873, EG 4. O. Calage by kierownikiem duchowym bogosawionej Marie de Jsus (Marie Deluil-Martiny), zaoycielki Crek Serca Jezusowego,
u ktrej Melania gocia w Marsylii.
2010-05-01 18:52:50
149
prawd, e pochodz z dowiadcze z dziecistwa Melanii, to uczyniyby

z tej ksiki wielkie wiadectwo na rzecz niewidzialnego wiata, ktrego
ciemnoci nie rozumiej wcale (Julien Green). Rzeczywisto jest jednak
inna: chodzi tu o wspomnienia lektur przeczytanych w yciu dorosym,
ale przetransponowanych przez wyobrani do wczesnego dziecistwa.
W tych pismach autobiograficznych, to ju nie objawienie z 19 wrzenia
1846 r. zajmuje miejsce centralne, ale osoba Melanii, nadzwyczajnego
dziecka, ktrego ycie tkay niezwyke wydarzenia.
Pisma te zawieraj pewne podobiestwa do biografii czcigodnej Benedykty Rencurel (1647-1718), jak rwnie do pism woskiej mistyczki,
witej Weroniki Giuliani (1660-1727), kapucyskiej zakonnicy. Pierwsza
ze wspomnianych jest u rde powstania dobrze znanego w Corps, sanktuarium w Notre Dame du Laus w Alpach. Z pismami drugiej, Melania zapoznaje si dziki w. Annibale Di Francia. W 1897 r. w. Annibale wysa
Melanii antologi pism w. Weroniki, ktr sam wyda8.
Od samego pocztku, te pisma autobiograficzne byy uwaane za dziea imaginacji. Biskup Ullathorne z Birmingham w Anglii, bdc przejazdem
w Grande Chartreuse w 1854 r., zapozna si z egzemplarzem zachowanym
w klasztorze i podzieli si z przeorem wasnym sceptycyzmem na ten temat. Dopiero po odrnieniu Melanii z 1846 r. od Melanii pniejszej
biskup decyduje si na opublikowanie swojego opowiadania z pielgrzymki
na La Salette. Ale czy w oczach samej Melanii, te pisma autobiograficzne miay rzeczywicie warto autobiograficzn? witemu Annibale Di
Francia, ktry nakaza jej dostarczy mu jej autobiografi, Melania odpowiedziaa wedug tego, co on sam powiadcza e zacza pisa la vita
di quella beata ycie tej bogosawionej tak, jakby chodzio o jak inn
osob. Moemy si zapyta, czy Melania rzeczywicie pozwoliaby sobie
narzuci wyznanie publiczne tego rodzaju.
8 Un Tesoro nascosto..., Messine 1891. Zob. zwaszcza s. 28, 82, 197, 244-246; cf.
A. SARDONE, Annibale Di Francia Melania Calvat. Epistolario 1898-1898,
dans Altamura. Rivista storica..., 45/2004. Altamura 2007, s.78-182, w szczeglnoci s.114-115.
2010-05-01 18:52:50
150
Ks. Jean Stern MS
Reguy zakonne
Poczwszy od czasu, kiedy Melania dowiaduje si o planach umieszczenia na La Salette, ksiy i zakonnic, mwi, e otrzymaa w czasie objawienia 19 wrzenia 1846 r. Regu zakonn. W tekcie tej Reguy, ktr
spisuje, czytamy, e Melania ma wadz zabraniania zakonnicom przystpowania do Komunii (!). Biskup Ullathorne, ktry zapozna si z t Regu
w 1854 r. zarzuci jej, e cho przedstawiona jest jako objawiona, fundamenty czerpie z Reguy Sistr Opatrznoci. Z drugiej strony, biskup dziwi
si, e widzca nie mwia wczeniej o jakiejkolwiek Regule otrzymanej
19 wrzenia 1846 r., ktra w kocu nie jest czci sekretu. Na koniec,
wydaje mu si dziwne, e sama Melania, nie odczuwaa adnego zainteresowania tym nowym zakonem, wszelako chcianym wedug niej przez
Matk Bo9.
W 1876 r. Melania podpisuje Regu zatytuowan Regua Zakonu
Matki Boej dla Apostow Czasw Ostatecznych. Zamieszkuje wwczas we Woszech, w Castellammare di Stabia. Dwa lata pniej, listem
datowanym na 28.10.1878 r., miejscowy biskup, Petagna, pisze na ten temat do kardynaa Ferrieri, prefekta witej Kongregacji Biskupw i Ksiy. Informuje go, e wedug Melanii, Matka Boa powierzya jej Regu
w celu zaoenia zakonu na La Salette. Melania uwaa, e nadszed czas na
zrealizowanie tego projektu. Biskup Petagna dodaje che la casa Religiosa
sorta su quella montagna, e detta de Missionari della Saletta non risponde
allo spirito ed allo scopo della fondazione ordinata dalla Regina del Cielo
(e dom zakonny wzniesiony na tej grze i nazywany Misjonarze z La
Saletta nie odpowiada duchowi i celowi dziea nakazanego przez Krlow
Nieba, przyp. red.)10. Leon XIII, poinformowany o tym, prosi Wizytki
mieszkajce w Rzymie, na wzgrzu Palatyn, o ugoszczenie Melanii. A
do maja 1879 r. Melania bdzie mieszka w ich klasztorze. Biskup Fava
z Grenoble, ze swojej strony, opaca jej ten pobyt.
9 List bpa Ullathorne do bpa Hogarth z Hexham w Anglii, z dnia 3.4.55 (kopia zachowana u Karmelitanek w Darlington).
10 Tajne archiwa Watykanu. Episcopi et Regulares. Positiones, arch. segreto, Vescovi,
anno 1881 [sic], katalog Castellammare.
2010-05-01 18:52:50
151
Melania uwierzya, e kardyna Ferrieri, prefekt Kongregacji Biskupw i Duchowiestwa, potraktowa jej Regu bardzo powanie. Pono nawet kaza jej pojecha na La Salette, eby przekonaa Ksiy i Zakonnice
do jej przestrzeganie11.
Oprcz tego, e jest nieprawdopodobne, eby pierwszy odpowiedzialny dykasterii skompromitowa si do tego stopnia w sprawie Reguy nie
zatwierdzonej ani przez Stolic wit, ani przez biskupa miejsca, wiemy,
przez ks. Semenenko, wiadka dobrze poinformowanego i tym bardziej
mniej podejrzanego, bo przychylnego Melanii co najmniej w kwestii sekretu, e kardyna obdarza t Regu niskim powaaniem12.
Listy i inne pisma Melanii

Gwne wydanie: [F.Corteville wydawca] Pour servir lhistoire
relle de la Salette. Documents... 3 tomy, Paris 1963-1966; tom 4 tom (troch inny tytu), Montsurs 1978 r.
Melanici
Studium Lucetty Scaraffia powicone naszemu sanktuarium, przedstawia je jako na nowo wynalezione przez intelektualistw i okultystw13.
Autorka myli, e ludzie tacy jak Joris Karl Huysmans, Louis Massignon,
a pniej Jacques Maritain, Ernest Psichari i Paul Claudel sembrano essersi avvicinati a questa devozione per vie piuttosto eterodosse che passano
attraverso loccultismo, molto diffuso negli ambienti colti del periodo... La
carateristica comune a tutti gli intellettuali devoti de La Salette infatti la
11 Melania, list z dnia 28.2.1904, w: L. Bloy, uvres tom X, Paris 1970, s.200.
12 Semenenko do de Brandt, 9 et 13.3.1880 (kopia w Rzymie, Archiwa Zmartwychwstacw, nr 2101).
13 Autorka mwi o deriva occultista che aveva coinvolto lapparizione fin dal primo
momento (L. Scaraffia, La Salette: Un santuario reinventato..., s.677).
2010-05-01 18:52:50
152
Ks. Jean Stern MS
difesa di Melanie e laccettazione del segreto, czytamy w tym studium14.

Jeden, czy drugi melanista mia rzeczywicie powizania z okultyzmem
czy ezoteryzmem. Jednake, zanim dokonamy osdu takiej, czy innej osoby, trzeba z bliska przyjrze si dokumentom. Przypadek Boullana, sekciarza vintras, o ktrym wspominalimy wczeniej, jest jasny. Przedstawianie
za pisarza J.-K. Huysmans jako okultysty i melanisty oznacza zapomnienie o jego ewolucji. J.-K. Huysmans, ktry w roku 1891 przybywa na La
Salette w towarzystwie Boullana, jest jeszcze estet szukajcym nowych
dowiadcze. Boullan daje mu do przeczytania sekret Melanii. Tymczasem, przybywszy na La Salette, Huysmans jest poruszony widokiem grupy
modlcych si wieniakw. Na drodze duchowej, ktra zakoczy si jego
nawrceniem w nastpnym roku, to wspomnienie modlcych si chopw
liczy si bardziej ni wspomnienie sekretu Melanii15. Przywoa swoj wizyt w sanktuarium delfinatu i widok modlcych si wieniakw w swojej
Katedrze (1897 r.). Podobnie sprowadza si czytelnika z waciwej drogi,
gdy przedstawia mu si Paula Claudela jako obroc sekretu Melanii, podczas gdy pisarz ten skomentowa ordzie oficjalne16. Co do Maritaina, to
jeli nawet broni Melanii i jej sekretu, to nigdy nie mia zwizkw z okultyzmem, czy ezoteryzmem.
Teren, ktry teraz chcemy scharakteryzowa, jest tym trudniejszy do
badania, e ten, czy w teolog znacznie ewoluowa w swoich pogldach.
Ren Laurentin jest autorem godnych podziwu prac na temat Lourdes, ktre posuyy mi za model w moich poszukiwaniach na temat La Salette.
Niestety porzuci on cakowicie swj rygor badawczy z lat pidziesitych.
Rzecz wrcz nie do uwierzenia: wsppracowa w opracowaniu gnostycyzujcej notatki zasygnalizowanej na pocztku niniejszego studium17. Bio 14 L. Scaraffia, La Salette: Un santuario reinventato..., s.682.
15 Cf. Louis Massignon, Notre-Dame de la Salette et la conversion de J.-K. Huysmans,
w: La Salette. Tmoignages, Paris, Bloud & Gay, 1946, s. 93-96, w szczeglnoci
s.95: Arriv la Salette, Huysmans fut en effet boulevers (il le dit plus tard Lon
Leclaire qui me la redit) par la foi profonde et dense de certains plerinages de femmes de la montagne dauphinoise....
16 L. Scaraffia, La Salette: Un santuario reinventato..., p.690.
17 Notatka jest podpisana: R[en] L[aurentin] et M[ichel] Corteville. Na temat
publikacji Ren Laurentina, w szczeglnoci tych, powiconych Medjugorje, zob.
w J. Bouflet, Faussaires de Dieu, Paris, Presses de la Renaissance.
2010-05-01 18:52:50
153
rc pod uwag zoono sytuacji, naleaoby w kadym szczegowym

przypadku konsultowa dokumentacj rwnie rozleg jak i rozproszon.
To, co nastpuje, si rzeczy sytuuje si w pewnym ograniczonym kadrze.
Ograniczymy si wic do zaprezentowania kilku melanistw w sensie cisym tego sowa, a potem spojrzymy z bliska na kilka charakterystycznych
przypadkw.
Melanici w cisym tego sowa znaczeniu

Przedstawialimy ju wyej Houzelota i ks. Faure, zwolennikw pseudobarona de Richemont. Adwokaci C.R. Girard z Grenoble i Amde Nicolas z Marsylii, podzielali ich polityczne iluzje. W 1857 r. ten ostatni bdzie
bardzo dumy oznajmiajc ksidzu Rousselot, e skomponowa komentarz
do Apokalipsy i e w swoich obliczeniach daty narodzin antychrysta, doszed do tego samego roku i tego samego miesica co Melania w swoim
sekrecie ( LSDA III, s.114). Komentarz faktycznie ukazuje si w 1858 r.
Duo mwi o objawieniach, ktre miaaby otrzyma Siostra od Narodzin
(Soeur de la Nativit) (1731-1798), o objawieniach zawierajcych wiele
tematw spotykanych rwnie w sekrecie Melanii (LSDA III, s.54). Co
do Girarda, by on jednym z pierwszych lub moe nawet pierwszym, ktry
opublikowa sekrety po wojnie z 1870 r.
Czcigodny Semenenko, wspzaoyciel Zmartwychwstacw, dokonywa drobnego rozrnienia pomidzy sekretem Melanii a jej Regu. Wypowiadajc si z rezerw na temat wyrae napotykanych w sekrecie i na
temat wnioskw, ktre Melania z niego wyciga, uwaa go za prawdziwy
w swojej istocie to znaczy co do spraw, ktre zawiera. Natomiast Regua, jego zdaniem, nie ma adnego znaczenia: nie ma ona w sobie adnej
z cech wewntrznych, w ktre obfituje sekret i ktre udowadniayby jej
rdo nadprzyrodzone. Ta Regua ma oblicze czysto ludzkie i podobne,
powiedziabym, do oblicza Melanii. Podczas gdy forma sekretu jest cakiem inna i nie odpowiada stylowi Melanii poza kilkoma detalami. Mona
by powiedzie, e w sekrecie wida zaledwie rk Melanii i to tylko od czasu do czasu, w przesadach, we wzmacnianiu zda, w powtrzeniach,... itd.,
2010-05-01 18:52:50
154
Ks. Jean Stern MS
podczas gdy redagowanie Reguy jest wypenione ca jej osobowoci18.

Semenenko, ktry posiada dugie dowiadczenie w materii ycia zakonnego, zauway sabo Reguy. Ale czy posiada on podobne dowiadczenie
w kwestii popularnych przepowiedni ludowych. Czyby by tak sabo poinformowany o wpywach wywieranych na Melani, ktre w pocztkach lat
pidziesitych jego samego doprowadzay do wypowiadania sw dziwnych, tajemniczych, na przykad o pochodzeniu antychrysta?
Wrd melanistw, z ktrymi Melania utrzymywaa relacje w czasie
swojego ycia, naley umieci na pierwszym miejscu kanonika de Brandt
z diecezji Amiens. To on wspar finansowo publikacj sekretu w 1879 r.
Wedug nekrologu opublikowanego nazajutrz po jego mierci w diecezjalnym tygodniku religijnym, de Brandt zagbia si w studiowanie przepowiedni, ktre stay si dla niego elementem niezbdnym, elementem,
w ktrym znajdowa upodobanie i ktrym si bawi19. Nastpnie, naley
wspomnie Emila Combe, ksidza pasjonujcego si przepowiedniami polityczno-religijnymi. By proboszczem w diecezji Moulins. Podajc za
sformuowaniem Massignona, podjtym przez Maritaina, Combe usiowa
uoy chronologiczne nastpstwo zdarze w Apokalipsie20. Combe sdzi, e by w stanie obliczy dat wielkiego uderzenia. Melania przebywaa u niego od maja 1899 do czerwca 1904 r. Naley rwnie wspomnie
H.-E. Rigaux (1841-1930), proboszcza z Argoeuves, ktry mia konika na
punkcie Nostradamusa (Maritain). We wrzeniu 1901 r. Melania przyjeda w pielgrzymce na La Salette w towarzystwie Combe, Rigaux i Alfreda
Parent, karmelity zakochanego w ezoteryzmie.
Naley wystrzega si zaliczenia w. Annibale Di Francia (18511927) do grona wzmiankowanych powyej zapalecw. Zaoyciel rogacjonistw i Crek Boej Gorliwoci, zosta kanonizowany w 2004
18 Semenenko do de Brandt, 9. i 13.3.1880 (Rzym, archiwa Zmartwychwstacw, nr
2101, s. 1, 2 i 4-5 z niekompletnej kopii, przedrukowanej w F. Corteville, Pie IX, le
Pre Pierre Semenenko et les dfenseurs du message de Notre-Dame de la Salette,
Beauprau 1987, s. 229-231).
19 Le Dimanche, tygodniwka kocielna diecezji Amiens, 17.5.1903, s. 389; na temat de
Brandt, cf. Stern, La Salette - Doc. auth. III, s. 115-116.
20 J. Maritain, Carnet de notes, Paris, Descle de Brouwer, 1965, s. 118.
2010-05-01 18:52:51
155
r. przez Jana Pawa II21. Zdaniem w. Annibale, Melania powinna by

wit a priori, poniewa zostaa wybrana przez Dziewic Maryj na
swoj powiernic. W 1897 r. w. Annibale sprowadza j do Messyny,
po to, by zaja si zaoeniem gazi eskiej. Melania pozostaje tam
jeden rok, ktry by dla niego un anno di estasi [...] Sebbene non vi
nascondo che mi fece assaggiare qualche calice (Di Francia Combe,
16.12.1908; archiwa rogacjonistw).Melania okazaa si spesso piena di difetti [...] Erano spine che circondavano questa candida colomba (Notatki w. Annibale). w. Annibale by wzorem mioci bliniego i posuszestwa wadzy kocielnej. Wida to, na przykad w radach,
ktrych udziela Emilowi Combe. Niemniej jednak, zamiast doradza
Melani, by suchaa swoich kierownikw, byby zapewne lepiej zrobi,
gdyby zachci j do unikania wszelkiego kontaktu z wizjonerami takimi, jak Combe, Rigaux, i de Brandt22. Ze swej strony, Melania uwaaa
Di Francia za witego, ale witego, ktry nie ma dobrze poukadane
w gowie23.
wity Annibale Di Francia chcia zapocztkowa proces beatyfikacyjny Melanii. W 1919 r. doczesne jej szcztki zostay pochowane w kociele, niedaleko sierocica Sistr Boej Gorliwoci w Altamura. Ze swej
strony, miejscowy biskup Verrienti, da dowody powcigliwoci i chcia
unikn jakichkolwiek gestw pozostawiajcych wraenie oddawania czci
widzcej (Melanii)24. Tymczasem w grudniu 2004 r., podczas setnej roczni-
21 Na temat w. Annibale Di Francia, zob. prace Angelo Sardone, postulatora generalnego rogacjonistw.
22 Por. odpowied na list Combea datowany na 24.8.1907: il avait autrefois fait de
vives instances, chez le Rv. abb de Brandt pour lui donner lobissance dcrire sa
vie. Por. te jego list z 20.12.1902 do Bonneta, kapelana z La Salette: il a pregato i
Direttori di Melania a darle ubbedienza di proseguire scrivere la sua vita, e so che sta
scrivendola (Archiwum witego Oficjum, Censura librorum 1879-86, P.II, nr 13.
Diocesi Grenoble ed altre, nr119).
23 do de Brandt, 27.7.1899, w: Collection de documents pour servir lhistorien futur de
la vie de Mlanie Calvat... IV vol., Montsurs, Ed. Rsiac, s.364.
24 H. Multon, Le tombeau de Mlanie Calvat..., s.707-709.
2010-05-01 18:52:51
156
Ks. Jean Stern MS
cy jej mierci, miay miejsce w Altamura uroczyste obchody, ktrym przewodniczy wczesny biskup Mario Paciello25.
Leon Bloy zapisa na temat La Salette wspaniae strony (Le symbolisme de lapparition, stary zapis, ale wydany dopiero po jego mierci) i inne
bardzo sporne (Celle qui pleure, po pobycie na La Salette w 1906; Vie de
Mlanie, 1912).Mam wszystkie moje korzenie w Sekrecie z La Salette
czytamy w jednym z jego listw26. Grzmia on jako rycerz absolutu, wymachujc nieustannie koci barana, eby tuc kadego, kto si nawinie
(Louis Massignon). Wedug Jacquesa Maritaina, by on we wrodzonej niemocy waciwego widzenia i osdzania jednostek oraz szczeglnych okolicznoci; w jego gwatownoci nadal wedug J.M. trzeba dostrzec,
skutek szczeglnego rodzaju abstrakcji ... lub, jeli wolimy typifikacji27.
Tak, jak Leon Bloy, Louis Massignon uwaa, e, aby rozszyfrowa
histori, trzeba samemu przej przez cierpienie. Jeden i drugi uwierzyli
w sekret. Tymczasem dla nich, w centrum wydarzenia... jest co wicej
ni osawiony sekret podatny na niedorzeczne interpretacje. Mianowicie owiadczenie Melanii: Dziewica Maryja pakaa (J. Petit). Mwiono
o Massignon profesorze w prestiowym College de France, znawcy islamu o wiatowej reputacji e mglista czsto byskotliwo jego intuicji
mierzya w wyszy poziom rzeczywistoci, ktremu ziemski bieg rzeczy
musia si podporzdkowa, niezalenie od istnienia lub nie, dowodw na
pimie28. Ta ocena charakteryzuje dosy dobrze jego stanowisko w kwestii
saletyskiej.
Jacques Maritain zajmuje oddzielne miejsce pord melanistw. By
to bez wtpienia czowiek o wielkim duchu, z celnym spojrzeniem w latach
25 Tumaczenie homilii wygoszonej przez bpa Mario Paciello podczas uroczystoci setnej rocznicy mierci Melanii Calvat w: H. Guilhot, La vraie Mlanie de la Salette...,
2. d., s. 5-16
26 List do Pierre Termier, 21.12.1906, cyt. w: Rassa Maritain, Les grandes amitis, nouv.
d., Parole et Silence 2000, s. 130.
27 J. Maritain, Quelques pages sur Lon Bloy, Paris, lArtisan du Livre, 1927, s. 14;
wydany ponownie w: uvres compltes de J.M., III (1985).
28 Louis Massignon , Paris 1970 (Cahier de lHerne, 13). Zawiera: Jacques Petit, L.
Massignon et Lon Bloy, s. 336-341. Maurice Dubourg, L. Massignon et Mlanie
de la Salette, s. 342-348.
2010-05-01 18:52:51
157
trzydziestych i czterdziestych ubiegego wieku, podczas gdy wielu ludzi,

ktrym zostaa powierzona odpowiedzialno, nawet kocielna, dawao si
koysa do snu iluzjami. Osobicie, zawdziczam mu moje odkrycie geniuszu w. Tomasza. Co za si tyczy La Salette, to w odrnieniu od wielu
innych melanistw, Jacques Maritain i jego ona Rassa id prosto do istoty
ordzia oficjalnego. Ich pisma pokazuj obszernie, e wiedzieli jak unikn jakiegokolwiek ustpstwa w kierunku poszukiwania nadzwyczajnoci.
Pozwolili chwyci si za serce Maryi Dziewicy, ktra wylewa zy nad cikimi dowiadczeniami swojego ludu. Traktowali La Salette jako rdo ycia duchowego niezalenie nawet od sekretu. Na paszczynie teologicznej
Jacques Maritain rozmyla w szczeglnoci nad stosunkiem Boga i witych do cierpienia, rozmyla nad zami chway Maryi, kiedy przybywa
ona uskara si i paka przed dwoma maymi pasterzami, wybranymi
spord najbardziej biednych i najbardziej niewyksztaconych29. Nawet
jeli uwaa sekret opublikowany przez Melani za wyraajcy prawdy pochodzce z nieba, uznawa, e te prawdy zostay wyraone w sposb ludzki
i potrzeboway interpretacji30.
Jak w takim razie wyjani melanizm Jacquesa Maritaina, czy jest
to melanizm, dlatego, e Maritain podkrela wito Melanii, jak rwnie niebiaskie pochodzenie opublikowanego sekretu? Pierwszy punkt,
ktry trzeba wzi pod uwag: wyrzuty adresowane w sekrecie do duchowiestwa, musiay go dotkn ze wzgldu na pewien powd rodzinny:
jego matka, mwia, e opucia Koci z powodu niedyskretnych pyta
zadawanych jej przy spowiedzi31. Nastpnie, trzeba wzi pod uwag, e
Maritain mia ktliwy temperament. W bkicie jego renic, widziaem
niekiedy rosncy gniew na samo wspomnienie tylko jaki niesprawiedliwoci, zawiadcza Julien Green, ktry go dobrze zna, i czuo si, e by
29 J. Maritain, Approches sans entraves, Paris, Fayard, 1973, s. 302-317 (tekst cyt. s.
312). Fragment naley do rozdziau XII, Rflexions sur le savoir thologique. Chodzi tu o owoc seminarium naukowego z kilkoma Maymi Brami Jezusa w 1968 r.,
opublikowanego najpierw w: Revue thomiste, 1969/1, s. 5-27.
30 Por. J.Maritain, Carnet de notes, s.126-127.
31 Por. J.-L. Barr, Jacques et Rassa Maritain. Les mendiants du ciel. Biographies croises, Paris, Stock, 1996, s. 23.
2010-05-01 18:52:51
158
Ks. Jean Stern MS
gotowy, eby walczy32. Reaguje rwnie ywo na pojawienie si w 1946

r. La grce de la Salette autorstwa ksidza Jeana Jaouena (wyd. polskie: La
Salette dar Chrystusa dla Kocioa, t. M. Taszycka, Krakw 1989; przypis red.). Ze swojej strony, uszanowa zakaz publikowania rzeczy na temat
sekretu La Salette wydany przez Stolic Apostolsk. Powstrzymywa si
pieczoowicie od wydrukowania studium, ktre napisa na ten temat. Przed
mierci poprosi o zniszczenie swojego komentarza do sekretu33. Zdarzyo si, e pewien zakonnik z La Salette pozwala sobie atakowa sekret,
tak jakby zakaz Stolicy Apostolskiej obowizywa tylko w jedn stron.
W emocjach Jacques Maritain zapomnia, e chocia on pozosta posuszny
zakazowi zachowujc milczenie, to jednak inni mieli mniej skrupuw. Nie
liczc broszur, ktre rozpowszechniay sekret na prawo i na lewo, by on
znany z dzie Leona Bloya. To sprawiao, e by atwo dostpny dla szerokiej publicznoci.
Jednake w sercu ywej reakcji Maritaina, byo jego przywizanie do
samego objawienia i oficjalnego ordzia. Ot wyraajc wtpliwoci na
temat wiarygodnoci Melanii, ks. Jaouen wedug Maritain poddawa
w wtpliwo samo objawienie. Innymi sowy, ks. Jaouen trudzi si sam
sobie sprawy z tego nie zdajc ale z wyjtkow energi, nad podciciem
gazi, na ktrej siedzia on sam i jego bracia w wierze. Jeli zasadniczy
wiadek objawienia by histeryczk i marzycielk, ofiar najgorszych zudze, to jednoczenie objawienie samo w sobie [...] stawao si podatne na
najwiksze wtpliwoci34.
eby znale odpowied na pytania, ktre stawia przypadek Melanii, trzeba przebada cao dokumentacji. Maritain zdaje si ignorowa
dochodzenie prowadzone w 1854 r. przez bpa Ginoulhiaca z Grenoble,
po tym jak jedno czy drugie sowo ze zbyt sawnego ju sekretu zaczo
kry wrd ludzi. Po tym dochodzeniu Pius IX zasugerowa biskupowi
ponowne zbadanie sprawy La Salette (LSDA III, s.238). Maritain darzy
32 J. Green et J. Maritain, Une grande amiti. Correspondance (1926 - 1972), Paris,
Plon, 1979, s. 7.
33 Wedug wiadectwa, ktre otrzymaem w kwietniu 1985 r. od Mme Antoinette Grunelius, przechowujcej pisma Maritaina w Kolbsheim w Alzacji.
34 J. Maritain, Carnet de notes, s. 136-137.
2010-05-01 18:52:51
159
szacunkiem wiadectwa zebrane przez Emila Combe i Rigaux. Ale jednoczenie sam przyznaje, e kademu z nich brakowao troch waciwego
osdu35! W jakim stopniu Maritain zapozna si z listami Melanii z caego jej ycia? Czy wiedzia, e pod koniec wieku, Melania zacza ywi
sympatie dla Drumont, szalonego antysemity?36 Gdyby by o tym wiedzia,
czy nie przyjby rozrnienia dokonanego przez bpa Ginoulhiaca, w swojej Instrukcji Pastoralnej z 4 listopada 1865 r., pomidzy Melani z roku
1846, a Melani, ktra z czasem staje si ofiar rnych naciskw? Maritain nie zna tego rozrnienia. Nie zna, albo nie chce zna psychologicznej
ewolucji widzcej. Ot jak to ju dostrzeglimy, bp Ginoulhiac nie by
odosobniony w swej opinii w onie episkopatu. Bdc w Rzymie w 1947
r. w charakterze ambasadora Francji przy Stolicy Apostolskiej, Maritain
przedkada Sekretarzowi Stanu rozpraw na temat La Salette. Utrzymuje
w niej, e aby udowodni rzeczywisto objawienia, naley rozpocz od
udowodnienia, e gwny jego wiadek Melania zasuguje na cakowite zaufanie z powodu cnt wykazywanych przez ni podczas caego jej
ycia37. Widzielimy, e bp Ginoulhiac rozumowa inaczej i nie tylko on
sam, ale i zesp tych, ktrzy prowadzili pierwsze badania.
Sekretariat Stanu odpowiedzia cztery lata pniej: wite Oficjum,
po przestudiowaniu dokumentacji, ktr miao do swojej dyspozycji, doszo do wniosku, e nie ma potrzeby modyfikowania swojego wczeniejszego stanowiska.
Jeli chodzi o gwnych melanistw wspczesnych, to mwilimy
o nich wyej w tym studium.
35 Por. J. Maritain, Carnet de notes, s.118-119.

36 Zob. list Melanii (do Mlle Vernet ?), 29.5.1894, w: F. Corteville, La bergre de Notre-Dame de la Salette et le serviteur de Dieu Mgr Zola, vque de Lecce, Beauprau
1981, s. 266-268.
37 Por. Carnet de notes, s. 137-138, jak rwnie list J.M. do przyszego papiea Pawa VI
z dnia 12.4.1948, opublikowany w: P. Chenaux, Paul VI et Maritain..., Brescia-Roma
1994. Cytowane tutaj za: Lucetta Scaraffia, La Salette: Un santuario reinventato...,
s.690-691, przypis.
2010-05-01 18:52:51
160
Ks. Jean Stern MS
Ordzie, ktrym zostaa obarczona Melania

Jeli chc, eby mj Syn was nie opuci. Powiedzmy to jeszcze
raz: od wrzenia 1846 r., a do koca swoich dni, Melania mwia i powtarzaa, e syszaa jak Pikna Pani przekazaa jej, e trzeba, eby si
modlia, jeli chce, by Jej Syn nie opuci swojego ludu. W sercu ordzia,
ktre otrzymaa Melania, umiejscawia si objawienie Maryi z Jej Synem w
dziele zbawienia. Musiaa odpowiedzie Gabrielowi: Niech mi si stanie
wedug sowa twego jeli chciaa, eby Sowo stao si ciaem. Podobnie, wedug ukasza 24,26, Mesjasz musia cierpie, eby wej do swej
chway. To Chrystusa Zbawiciela Melania widziaa podczas objawienia,
Chrystusa na krzyu, a nie Chrystusa sdziego z kaplicy Sykstyskiej, czy
Dziecitko Jezus, o ktrym zapewne moda pasterka marzya w chwilach
samotnoci.
W ordziu przekazanym przez Melani jest mowa take o niedzieli
i o Mszy w. To dziki Chrystusowi Zbawcy tak gboko obecnemu w
ordziu zachowanie niedzieli staje si dzikczynieniem skadanym Ojcu.
Temu Ojcu, ktry jest absolutnym rdem wszelkiego dobra. Bez Chrystusa, wyodrbnienie sidmego dnia staje si niezrozumiae. Bez Chrystusa, nacisk ordzia z La Salette na sidmy dzie tygodnia, redukuje si do
typowego przykadu religii ludowej, takiej, jak widziano przez okulary
stworzone w wieku owiecenia: w rodzaj religii lku. W takim razie, eby
uratowa nasze objawienie i sprawi, by traktowano je moliwie powanie,
nie potrzeba ucieka do przodu, w kierunku pseudo-tajemniczego ezoteryzmu.
2010-05-01 18:52:51
161
BIBLIOGRAFIA
Jean Stern, La Salette. Documents authentiques, 3 vols., Paris-La Salette, 1980-1991.
Jean Stern, La Salette. Dossier du 150me anniversaire de lapparition (1846-1996). Dans Marianum 1997, s. 183-245.
La Salette. Apocalypse, plerinage et littrature... Textes runis par
Franois Angelier et Claude Langlois. Grenoble, J. Millon, 2000. Textes
du colloque organis lInstitut Catholique de Paris en 1996 loccasion
du 150e anniversaire de La Salette.
Lucetta Scaraffia (universit de Rome La Sapienza, La Salette: Un
santuario reinventato da intellettuali e occultisti, dans Les sanctuaires
franais et italiens dans le monde contemporain. Traditions, rveils, inventions (colloque cole franaise de Rome, Istituto Luigi Sturzo, Rome,
8-9 novembre 2002). Mlanges de lEcole franaise de Rome B Italie et
Mditerrane, 117 (005-2), s. 677-693.
Hilaire Multon, Le tombeau de Mlanie Calvat, bergre de La Salette
Altamura (Pouilles). Entre reconnaissance officielle et groupes de pression
mlanistes, w: Les sanctuaires franais et italiens dans le monde contemporain. Traditions, rveils, inventions [colloque cole franaise de Rome,
Istituto Luigi Sturzo, Rome, 8-9 novembre 2002]. Mlanges de lEcole franaise de Rome B Italie et Mditerrane, 117 (2005-2), s. 697-711.
Gwne publikacje wspczesnych melanistw

M. Corteville R. Laurentin, Un an aprs la rvlation du troisime
secret de Fatima. Dcouverte du secret de la Salette. Au-del des polmiques, la vrit sur lapparition et ses voyants, Paris, Fayard, 2002. C.r.:
Marianum 64 (2002), s. 648-650 (J. Stern)
Hyacinthe Guilhot, La vraie Mlanie de la Salette..., 2. d. rev. et
augm., Paris, P. Tqui 2005.
Z jzyka francuskiego przeoy Ks. Andrzej Zontek MS
2010-05-01 18:52:51
162
Ks. Jean Stern MS
Rsum
Jean Stern MS
Mlanie et Mlanisme
Mlanisme: attitude qui voit en Mlanie un grande mystique. Elle
aurait t favorise de phnomnes mystiques ds sa petite enfance, puis
tout au long de sa vie. Lapparition du 19 septembre 1846 serait alors un
phnomne charismatique parmi beaucoup dautres. Or ds 1854 lvque
de Grenoble, Mgr Ginoulhiac, procdant un nouvel examen de lapparition conformment une suggestion du bienheureux Pie IX, constate que
Mlanie a subi des influences qui ont fini par la faire dvier. Il faut par
consquent distinguer entre la Mlanie, jeune adolescente donnant son tmoignage au cours des annes qui suivirent lapparition immdiatement, et
la Mlanie postrieure. La distinction est effectivement importante pour une
saine comprhension du message du 19 septembre 1846. Ce message est
centr sur le Christ Sauveur. Or les mlanistes, pousss par le souci dexalter le trop fameux secret, tendent occulter cette prsence du Christ. Ainsi,
daprs une notice mlaniste parue rcemment, le message public, destin
tout le peuple, consisterait pour lessentiel en des menaces : Vous, les
paysans, vous travaillez le dimanche; vous les charretiers, vous jurez par
le nom de Dieu. En revanche le mystrieux secret serait de niveau mystique, suprieur. Il y a l une approche qui reprend un procd des vieilles
religions mystres. Ltude sur le mlanisme du Pre Stern prsente la
vritable attitude de Pie IX face aux secrets de la Salette reus par lui en
1851; lvolution de Mlanie; ses divers crits; lattitude du Saint-Sige
face aux secrets; enfin les divers types de mlanistes. Le respect envers le
Saint-Sige a prserv certains parmi eux des drapages en direction de
lhtrodoxie. Dautres ont franchement dvi. Cest ainsi quil existe un
lien entre le mlanisme et la secte des mariavites.
2010-05-01 18:52:51
163
Ks. Jean Stern MS, (ur. 1927 r.), doktor teologii: dysertacja pt. Bible et Tradition chez Newman opublikowana w serii Thologie w 1967 r. Jego podstawowe
dzieo na temat La Salette to La Salette Documents authentiques (3 tomy, 19801991). Najwiesze publikacje: Sortie de la religion, marcionisme et Eucharistie
(Nova et vetera, 2006/3); La crise de conscience des annes 1940-1944 dans le
vie de Henri de Lubac (Association internationale Cardinal Henri de Lubac. Bulletin, 2007).
2010-05-01 18:52:51
164
Ks. Piotr Jamio MS

UPJPII, Krakw
Uznanie przez Koci

objawienia Matki Boej w La Salette
Wstp
Objawienie w La Salette zwizane jest z wydarzeniem w dniu 19
wrzenia 1846 r., kiedy to Maryja jako Pikna Pani1 ukazaa si dwojgu
dzieciom: 11-letniemu Maksyminowi Giraud2 i 15-letniej Melanii Cal 1 J. Jaouen, La Salette - dar Chrystusa dla Kocioa, t. M. Taszycka, Krakw 1987,
s. 51-68; L. Carlier, Historie de Apparition de la Mre de Dieu sur la montagne de
La Salette, Tournai 1912, s. 1-29; E. Picard, La Salette. Prcis historique, Grenoble
1946, s. 14-24; L. Bassette, Le fait de La Salette 1846-1854, Paris 1955; V. Hostachy,
Histoire sculaire de La Salette. Un sicle or 1846-1946, Grenoble 1946; A. Doyen,
La Salette vengs, Lyon 1857; A. Bertrand, La Salette. Documents et bibliograhie,
Paris 1889; A. Verdunoy, La Salette. Historie critique, Paris 1906.
2 Maksymin Giraud (1835-1875), ur. 27 sierpnia 1835 r. w Corps, syn Germana i Anny
Marii Templier. Ojciec jego pochodzi z Trieves i pracowa w Corps jako koodziej.
By dwa razy onaty. Z pierwszego maestwa zAnn Mari Templier mia czworo
dzieci. Tylko dwoje z nich osigno wiek dojrzay: Angelika(ur.w 1829 r.) iMaksymin. Matka ich umara na pocztku 1837 r. Giraud oeni si ponownie w kwietniu
tego samego roku z Mari Court, ktra daa mu dwoje dzieci. Pierwsze urodzio si
martwe, drugie za umaro w 9 roku ycia. Maria Court zmara 24 stycznia 1848 r. Do
11roku ycia Maksymin nie chodzi do szkoy i nie potrafi czyta ani pisa. Po po-
2010-05-01 18:52:51
165
vat3, przekazujc im swoje ordzie. Dzieci pochodziy z biednych rodzin.
Nie chodziy do szkoy ani na katechizacj. Na swoje utrzymanie musiay sobie same zapracowa, podejmujc suebne prace u zamoniejszych
gospodarzy. Objawienie w La Salette gosi prawd o ordownictwie i porednictwie Maryi, stojcej pomidzy Chrystusem a potrzebujc ludzkoci4. W swoim ordziu Maryja wzywa ca ludzko do zawrcenia
z drogi grzechu i skierowania si w stron Boga. Celowo w tym miejscu
bycie wMaym Seminarium La Cote-St. Andr i nieudanych prbach kontynuowania
studiw Maksymin na prno prbowa swoich si w celu zdobycia jakiego zawodu.
W kocu powrci do rodzinnego Corps, gdzie zmar 1 marca 1875 r., w wieku 40 lat.
Ciao jego spoczywa na cmentarzu w Corps, a jego serce wbazylice Matki Boej w La
Salette. J. Stern, Makymin i Melania. Pasterze z La Salette, Krakw 1993; M. Caterini,
La Salette. La Madre che piange, Torino, 1981, s. 363; L. Carlier, Histoire..., s. 66-89;
V. Hostachy, Histoire..., s. 67-112.
3 Melania Mathieu-Calvat (1831-1904), ur. w Corps 7 listopada 1831 r., crka Piotra
Calvat i Julii Barnaud. Ojciec jej, z zawodu tracz, oeni si w 1825 r. z Juli Barnaud
i mia z ni dziesicioro dzieci. lub kocielny wzili dopiero w roku 1834. Melania
ju jako omioletnia dziewczynka pracowaa w roli pasterki w okolicznych gospodarstwach, spdzajc w domu rodzinnym tylko miesice zimowe. W roku objawienia
przebywaa od wiosny do koca listopada w Ablandins u Jana Baptysty Pra. Podobnie
jak Maksymin, nie umiaa ani pisa, ani czyta, nie chodzia nigdy do szkoy i nie
otrzymaa formacji religijnej. W grudniu 1846 r. przyjto j do szkoy prowadzonej
przez Siostry Opatrznoci w Corps. Przebywaa tam jako pensjonarka do 1850 r. Nastpnie w postulacie u tych samych sistr w Corenc k. Grenoble. Po dwch latach
pobytu nie zostaa dopuszczona do zoenia lubw. W 1854 r. wstpia do Karmelu
w Darlington (Anglia). Tam zoya luby zakonne 24 lutego 1856 r. jako s. Maria od
Krzya. Na skutek problemw rodzinnych (rodzice byli ze sob skceni i rozeszli
si) Melania zaamaa si. Dlatego 24 wrzenia 1860 r. opucia Darlington, udajc si
do Marsylii, gdzie mieszkaa jej matka. W latach1867-1884 przebywaa pod opiek
biskupa Petagni w Castellamare (Wochy), prowadzc ycie samotne. Wroku1884
powrcia do Francji do swojej matki w Cannes iCannet w Alpach Nadmorskich. Po
mierci matki (1 grudnia 1889 r.) Melania przeniosa si do Marsylii. Przez cay ten
okres usiowaa zrealizowa projekt fundacji zakonu w Chalon-sur-Saone w diecezji
Autun. Od 1892 r. zamieszkaa we Woszech, gdzie spdzia ostatnie lata swego ycia
w cierpieniu i na modlitwie. Zmara w nocy z 14 na 15 grudnia 1904 r. w Altamura
(w prowincja Bari) w wieku 73 lat. J. Stern, Makymin..., s. 15-24; M. Caterini, La
Salette..., s. 364-365; L. Carlier, Histoire..., s. 66-89; V. Hostachy, Histoire..., s. 113134.
4 L. Scheffczyk, Maryja Matka i Towarzyszka Chrystusa. Podrcznik mariologii, Krakw 2004, s. 391.
2010-05-01 18:52:51
166
Ks. Piotr Jamio MS
pomijamy teologiczne znaczenie ordzia Maryi, przekazanego poprzez

wiadkw objawienia ludzkoci, a skupimy si jedynie na badaniu kanonicznym przez Kosci prawdziwoci i autentycznoci samego objawienia.
Zagadnienie to ujmiemy w nastpujcych punktach. Najpierw przedstawimy niektre objawienia maryjne w XIX w. z ich krtk charakterystyk, a zwaszcza te, ktre potwierdzaj La Salette. Nastpnie omwimy
problem objawie prywatnych i kryteria autentycznoci. Wreszcie zajmiemy si przewodnim tematem, ktrym jest weryfikacja przez Koci autentycznoci objawienia w La Salette. Temat ten zostanie ujty w szeciu
zagadnieniach, takich jak: wstpne badania prowadzone przez kuri biskupi w Grenoble; badanie prawdziwoci objawienia w La Salette przez
dwie komisje biskupie; komisarze biskupi jako delegaci do zbadania prawdziwoci objawienia w La Salette; badanie objawienia przez wielk komisj diecezjaln; opozycja przeciw objawieniu oraz Orzeczenie Kocioa
o prawdziwoci objawienia w La Salette.
1. Niektre objawienia maryjne w XIX w.

i te, ktre potwierdzaj La Salette
W wieku XIX, kiedy objawia si Matka Boa w La Salette, miao
miejsce w sumie 101 objawie maryjnych, z ktrych La Salette byo 20
objawieniem prywatnym5. Warto tutaj podkreli, e na 101 objawie prywatnych a 45 miao miejsce we Francji6. Dlaczego Opatrzno Boa wybraa Francj jako miejsce najliczniejszych objawie prywatnych w XIX
w.? Odpowied daje nam sama historia. To wanie we Francji, zwaszcza
od Wielkiej Rewolucji, rozpocz si proces odchodzenia czowieka od
Boga, a konsekwencj tego by i jest kryzys wiary. Spoeczestwo francu 5 G. Hierzenberger, O. Nedomansky, Tutte le apparizioni della Madonna in 2000 anni
di storia, Piemme, Casale Monferrato 1996, wyd. 2. Orgina ukaza si w jzyku niemieckim pt. Erscheinungen und Botschaften der Gottesmutter Maria. Vollstndige
Dokumentation zwei Jahrtausende, Pattloch Verlag, Augsburg 1993.
6 Tame.
2010-05-01 18:52:52
9. Uznanie przez Koci objawienia Matki Boej...
167
skie odwrcio si od Boga, propagujc takie prdy, jak racjonalizm, naturalizm, liberalizm, marksizm, deizm, panteizm, modernizm, itp. Bg sam
daje odpowied na zaistnia sytuacj we Francji posyajc Maryj jako
proroka wzywajcego do nawrcenia i pokuty. Ta misja Maryi dobitnie
wiadczy o wielkiej mioci i niezmierzonym miosierdziu Boga do kadego czowieka.
Mwic na temat objawie prywatnych naley podkreli, e wiele
z nich miao charakter bardzo personalny i nie wyszo poza cisy krg
osobistych przey, podczas gdy inne miay zdecydowanie wikszy zasig,
przycigajc na miejsce objawie rzesze pielgrzymw i ciekawskich. Byy
take takie objawienia, ktre zostay uznane przez Koci i ciesz si wielkim kultem wrd wiernych. Dla przykadu wymienimy tylko najwaniejsze z nich:
1. Objawienie Cudownego Medalika siostrze Katarzynie Labour
(1806-1876), ktrej Maryja objawia si trzy razy: 19 lipca, 27 listopada i w grudniu 1830 r., w jej paryskim klasztorze przy Rue du Bac 140.
Kazaa jej wybi medalik z figur objawiajcej si Maryi i tekstem
modlitwy. Od 1832 r. medalik rozdawany by milionom osb i szybko
otrzyma nazw cudowny ze wzgldu na liczne cuda, jakie realizoway si poprzez niego7.
2. Take interesujce nas La Salette gdzie 19 wrzenia 1846 r. objawia
si Maryja, do ktrego jeszcze wrcimy znajduje si we Francji,
w diecezji Grenoble, ley w Alpach Izerskich na wysokoci 1800 m
n.p.m., w pobliu miasteczka Corps i jest uznawane za jedno z najpikniejszych sanktuariw maryjnych wiata8.
3. Objawienie si Maryi jako Niepokalanej w Lourdes w roku 1858 Bernadecie Soubirous (1844-1879). Wwczas 14-letnia dziewczyna przeya w owym roku a 18 objawie Maryi, ktre nastpoway w dniach:
11, 14, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 27, 28 lutego; 1, 2, 3, 4, 25 marca; 7
7 Miejsca wite. Leksykon, pod red. Z. Paska, Krakw 1997, s. 202-203.

8 Tame, s. 150-151.
2010-05-01 18:52:52
168
Ks. Piotr Jamio MS
kwietnia i ostatnie 16 lipca. Maryja objawia jej swoje imi, mwic o

sobie: Jestem Niepokalane Poczcie9.
Wiek XIX zna ponadto trzy objawienia maryjne, ktre potwierdzaj
wczeniejsze objawienie Maryi w La Salette. Oto one:
1. W dniu 9 listopada 1870 r. w Metz (Francja), 8-letnia dziewczynka
dostpia krtkiego objawienia Matki Boej z La Salette.
2. W San Francisco (USA) w 1873 r. pani Collins, osoba ciko chora,
usyszaa gos Maryi, ktra zachcaa j do wypicia trzech kropli wody
ze rda w La Salette i do odmwienia trzech Zdrowa Maryjo.
Pani Collins posuchaa rady Maryi i od razu zostaa uleczona.
3. W marcu 1884 r. Maryja z La Salette objawia si 26-letniej Marii
Luizie Nerbollier, najpierw w Lyonie, a pniej w Diemoz (w Alpach
francuskich). Maryja polecia jej odmawianie raca i rozpowszechnianie medalika Anny Marii Costey (1862-1924), zwanego medalikiem Matki Samotnoci. Potwierdzia ponadto wczeniejsze objawienie w La Salette i zaproponowaa jej dar stygmatw jako piecz
znoszonych przez ni ofiar za dusze wiata. Maria Luiza Nerbollier
rzeczywicie otrzymaa stygmaty. Zmara 15 wrzenia 1908 r. w Diemoz, a kiedy w lipcu 1939 r. odkryto jej grb, aby przenie j do
Pouilly-les-Fleurs, okazao si, e ciao jej byo niezniszczone10.
Rwnie w pierwszej poowie XX w., w roku 1925, objawia si
Maryja z La Salette 13-letniej dziewczynie, Annie Henle (1871-1950).
Wydarzenie miao miejsce w Aichstetten (Niemcy). Ot podczas dzik 9 Miejsce objawienia La Salette znajduje si na granicy pomidzy departamentami Isre
i Wysokich Alp, na zboczach grskiego masywu Pelvoux, pooone jest na wysokoci
1800 m, na paskowzgrzu o nazwie Sous-les-Baisses. Naley do wioski La Salette. Gmina La Salette-Fallavaux skada si z 12 przysikw, aw1846 r. liczya 734
mieszkacw. Sama wioska ley na terenie dekanatu Corps, miasteczka oddalonego o
15 km, do ktrego wioda jedyna droga (Corps w 1846 r. liczyo 1451 mieszkacw).
DoGrenoble, siedziby diecezji, jest ok. 80 km. J. Stern, La Salette documents authentiques: dossier chronologique integral, LaSalette 1980, t. 1, s. 2-15; V. Hostachy, Les
Missionnaires de La Salette, Paris 1930, s. 7 n; Tene, Histoire..., s. 373-376; Miejsca
wite..., s. 162-164.
10 J. Kijas, Maryja Paczca, Matka Ludu Boego, Studia Saletyskie, nr 3/2003,
s. 217-218.
2010-05-01 18:52:52
169
czynienia po otrzymaniu I-ej Komunii w. Anna zapragna korony cierniowej. Wkrtce potem zostaa sparaliowana a w wieku 16 lat otrzymaa
dar witych stygmatw i a do mierci ya jako mistyczna oblubienica
Chrystusa. Dowiadczya w swoim yciu obfitych darw kontemplacji i
dozna mistycznych. W dniu 4 padziernika 1925 r. objawia si jej Maryja
z La Salette, ktra skierowaa do niej nastpujce sowa: Mdl si! Mdl
si! Zno cierpienie ze spokojem i nie przerywaj nigdy modlitwy, poniewa tajemnica grzechu wisi nad wiatem; wiato soca zaciemnione jest
chmurami walki przeciwko zu i owietli ponownie wiat przed obliczem
Boga11.
Konkludujc naley stwierdzi, e objawienie w La Salette byo jednym z niewielu, potwierdzonych rwnie przez sam Maryj w pniejszych objawieniach prywatnych. Objawienie to, na tle dotychczasowych
objawie maryjnych, jest wyjtkowe ze wzgldu na samo bogactwo treci ordzia, obfito ez Maryi i gorzko wypowiadanych przez Ni sw.
Znalazo to odzwierciedlenie w pniejszych cudach i nawrceniach, w
ktrych potwierdzona zostaa cudowno i wyjtkowo tego wydarzenia.
2. Objawienia prywatne
i kryteria autentycznoci
Istot przesania kadego objawienia maryjnego zatwierdzonego przez
Koci jako autentyczne jest przypomnienie dobrej nowiny o zbawieniu
zawartej na kartach Pisma witego i przekazywanej w Tradycji Kocioa. Objawiajca si Matka Boa przypomina nam to, czego nie moemy
zrozumie albo, o czym zapominamy po lekturze Ewangelii12. Inaczej ni
Pismo wite, prywatne objawienie nie jest nigdy wicym dla sumienia wierzcego. Jest ono postrzegane jako rodek pomocniczy do
11 Tame.
12 W. yciski, Objawienia maryjne XX wieku zatwierdzone przez Koci. Istota przesania, Teologia w Polsce, r. 2:2008, nr 2, s. 271.
2010-05-01 18:52:52
170
Ks. Piotr Jamio MS
zrozumienia znakw czasu i dla peniejszego przeywania Ewangelii

w jej aktualnoci13.
Polski jzyk teologiczny nie dysponuje terminem, ktry wprowadzaby rozrnienie midzy publicznym objawieniem w Jezusie Chrystusie
a prywatnymi objawieniami Maryi czy witych. Prby zastpienia tego
terminu innymi, w rodzaju: ukazywanie si, zjawienie si czy wizje, nie
tylko nie wprowadzaj precyzacji teologicznej, ale wrcz zuboaj nadprzyrodzony charakter wydarzenia. Tre objawienia dokonanego przez
Chrystusa jest powszechnie zobowizujca, jako rdo naszej wiary koniecznej do zbawienia. Natomiast przesanie, jakie towarzyszy z reguy objawieniom maryjnym, nawet, jeli zostay one zatwierdzone przez Koci,
nie zobowizuje do takiej wiary nikogo poza tymi, ktrzy danego objawienia doznali14. A takim objawieniem jest La Salette, ktre jest gwnym
przedmiotem naszych rozwaa.
Poniewa objawieniom maryjnym towarzyszy na og przekazanie
pewnego przesania, dlatego zadaniem teologii sucej yciu powinno
by w tym wypadku okrelenie zgodnoci treci tego przesania z treci jedynego objawienia w Jezusie Chrystusie. Zasada powysza stanowi
zasadnicze kryterium, obok wiarygodnoci wiadkw i ich posuszestwa
Kocioowi, ktre zgodnie z normami i zasadami postpowania pozwalajcego uzna, bd wykluczy autentyczno danego objawienia, opracowaa
w 1979 r. Watykaska Kongregacja Doktryny Wiary15.
Badania autentycznoci objawie prywatnych s szczeglnie trudne
i odpowiedzialne. Spraw komplikuje ponadto dobr odpowiednich kryteriw, ktre z jednej strony dawayby moliwie najwysz gwarancj
wykluczenia faszu, a z drugiej nie dopuszczay moliwoci przeoczenia
prawdy.
Podstawowym warunkiem autentycznoci wizji jest ich zgodno
z treci Boego Objawienia oraz nauczaniem Magisterium Kocioa. Objawienia prywatne w aden sposb nie maj suy zaspokajaniu ciekawoci.
Wszystkie, wic podawane nam prawdy powinny suy wzrostowi wiary.
13 Por. k 12, 56; Katechizm Kocioa Katolickiego, Pozna 1994, s. 31.
14 W. yciski, Objawienia..., s. 271.
15 Tame, s. 272.
2010-05-01 18:52:52
171
Stosuje si tu kryterium zwane Regula Fidei, ktre zajmuje si porwnaniem treci ordzi ze znanym nam Depozytem Wiary. Bg nie przeczy sam
sobie, dlatego jest to zasada bezwzgldnie stosowana jako pierwsze kryterium prawdziwoci kadego objawienia.
Autorytet objawie prywatnych rni si zasadniczo od autorytetu jedynego objawienia publicznego: to ostatnie domaga si, bymy przyjli je
z wiar, w nim, bowiem Bg sam przemawia do nas ludzkimi sowami
i za porednictwem ywej wsplnoty Kocioa. Wiara w Boga i w Jego
sowo odrnia si od jakiejkolwiek innej wiary, ufnoci czy ludzkiej opinii. Przekonanie, e to Bg mwi, daje nam gwarancj, e spotykamy tu
sam prawd, dziki czemu zyskujemy pewno, jakiej nie mona osign
w adnej innej formie ludzkiego poznania. Na tej pewnoci budujemy swoje ycie i jej zawierzamy w chwili mierci.
Objawienie prywatne wspomaga t wiar i okazuje sw wiarygodno
wanie przez to, e odsya nas do jedynego objawienia publicznego. Kard.
Prosper Lambertini, przyszy papie Benedykt XIV, tak mwi o tym w klasycznym traktacie De servorum Dei beatificatione, ktry sta si pniej
miarodajnym punktem odniesienia w sprawach beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych: W przypadku objawie, ktre zyskay tego rodzaju aprobat,
ich przyjcie przez wiar powszechn nie jest obowizkowe; nie jest nawet
moliwe. Objawienia te domagaj si raczej przyjcia przez wiar indywidualn, posuszn reguom roztropnoci, ktra nam je ukazuje jako prawdopodobne i wiarygodne dla pobonego umysu16. Flamandzki teolog
E. Dhanis, wybitny znawca tego zagadnienia, stwierdza syntetycznie, e na
kocieln aprobat dla objawienia prywatnego skadaj si trzy elementy:
zwizane z nim ordzie nie zawiera adnych treci przeciwnych wierze
i obyczajom; zasuguje na ogoszenie, a wierni s upowanieni do przyjcia go w sposb roztropny17. Ordzie takie moe skutecznie pomaga w
16 Benedykt XIV, Doctrina de servorum dei beatificatione et beatorum Canonizatione,
Societatis Belgicae (Bruxellis), 1840; R. Laurentin, Fonction et statuts des apparitions, w: B. Billet, Vrai et fausse apparition dans Eglise, Paris 1976, s. 174; J.
Stern, Examen canonique des apparitions mariales selon Bemoit XIV, w: De cultu
Mariano seculis XVII-XVIII, Roma 1987, s. 258-259.
17 E. Dhanis, Sguardo su Fatima e bilancio di una discussione, La Civilt Cattolica,
r. 104:1953, nr 2, s. 397.
2010-05-01 18:52:52
172
Ks. Piotr Jamio MS
lepszym zrozumieniu i przeywaniu Ewangelii w obecnej epoce; dlatego

nie naley go lekceway. Jest to pomoc, ktra zostaje nam udzielona, ale,
z ktrej nie mamy obowizku korzysta.
Formalnie rozgraniczenie objawie prywatnych od objawienia publicznego oparte jest na kryterium czasu i znaczenia oraz na weryfikacji.
Weryfikacji poddawana jest zarwno tre i forma przekazu, jak i osoba
(czy jednostka grupowa) otrzymujca przekaz. Przewd weryfikacyjny oparty by musi nie tylko na zespole kryteriw teologicznych, lecz ma zarazem siga do nauk psychologicznych.
W praktyce Kocioa przyjo si wyodrbnia dwa rodzaje kryteriw:
negatywne i pozytywne18. Kryterium negatywne ma za zadanie wykluczy
wszelkie znaki o cechach negatywnych, zarwno w obrbie samego objawienia, jak i pord bezporednich odbiorcw lub wiadkw. Wykluczenie
cech negatywnych decyduje o dopuszczeniu prawdziwoci objawienia, natomiast kryterium pozytywne stanowi podstaw bada zgodnoci danego
objawienia prywatnego z objawieniem chrzecijaskim Kocioa.
Oba rodzaje kryteriw stosowane s w badaniach danego objawienia
ze wzgldu na:
1. Samo objawienie i jego tre, np. czy nie stoi w sprzecznoci ze zdrowym rozsdkiem, naturalnym poznaniem i nauk Kocioa.
2. Okolicznoci danego objawienia, np. nie mog one zawiera jakichkolwiek cech negatywnych. Maj stanowi wycznie rodzaj ekranu
objawienia si Boga dla przekazania zbawczych prawd wiary. Powinny by ograniczone w czasie i jednorazowe. Wykluczone s miejsca
negatywne pod wzgldem religijnym. Naley dokadnie okreli okolicznoci czasowo-przestrzenne objawienia oraz liczb i jako wiadkw.
3. Osob doznajc objawienia, np. musi by ona zdrowa i zrwnowaona psychicznie, rozsdna, krytyczna, nie podatna na sugestie oraz autosugesti, odznacza si religijnoci, prawdomwnoci, prawoci
18 R. Laurentin, Apparizioni, w: Nuovo Dizionario di mariologia, pr. zbior. pod red. S.

De Flores i S. Meo, Torino 1985, s. 135; M. Rusecki, Problem wiarygodnoci objawie prywatnych, Ateneum Kapaskie, r. 78:1986, z. 106, s. 34-50.
2010-05-01 18:52:52
173
charakteru, pokor i ulegoci wobec autorytetu w dziedzinie ycia

duchowego i religijnego.
4. wiadkw objawienia, np. chodzi o ustalenie stopnia ich uczestnictwa
czy te stopnia porednioci oraz wiarygodnoci rda informacji
o wydarzeniu.
Omwiony powyej zesp kryteriw badawczych naley do tzw. kryteriw naturalnych, sucych za podstaw bada sfery materialnej objawienia. Objawienie jednak z samej definicji ma charakter nadprzyrodzony
i w tym zakresie nie poddaje si analizie za pomoc kryteriw naturalnych.
Std hipotez o pochodzeniu danego objawienia prywatnego od Boga musz uwiarygodni znaki adekwatne do przyczyny sprawczej. Do tego rodzaju znakw nale przede wszystkim: cuda (kanoniczne), sensus fidei
wiernych, owoce objawienia oraz aprobata Kocioa.
Przedstawiony w zarysie zbir teologicznych warunkw sine qua non
autentycznoci danego objawienia prywatnego oraz zestaw kryteriw badawczych miaby jedynie warto opisu wprowadzajcego do gwnego
tematu uznania przez Koci objawienia w La Salette gdyby nie miay
miejsca nastpujce fakty:
1. Po raz pierwszy w historii bada objawie prywatnych w przewd
weryfikacyjny La Salette zaangaowano tak skrupulatne i wielostronne badania teologiczne, zarwno od strony istoty pojcia objawienia
prywatnego, jego znaczenia, jak i w aspekcie szczeglnie surowych,
naukowych kryteriw autentycznoci19.
2. Przewd weryfikacyjny La Salette posuy jako wzorzec dla nastpnego przewodu, dotyczcego objawienia w Lourdes.
3. La Salette otworzyo drog do poszukiwa miejsca dla prywatnych
objawie w nauczaniu Kocioa. Miejsce to wyznaczy papie Pawe
19 Dokumentacja, na ktrej oparto to stwierdzenie, obejmuje dwa obszerne tomy materiaw, zebranych przez ks. Piotra Jzefa Rousselota: La vrit sur vnement de
La Salette, Grenoble 1848; Les nouveaux documents sur vnement de La Salette,
Grenoble 1850 oraz Un nouveau sanctuaire Marie, Grenoble 1853. Ponadto w latach 1980-1991 ks. Jean Stern wyda drukiem trzy tomowe dzieo pt. La Salette. Documents authentiques, La Salette, t. 1, 1980, t. 2, 1984, t. 3, 1991, ktre obejmuje
dokumenty na temat La Salette od wrzenia 1846 r. do listopada 1854 r.
2010-05-01 18:52:52
174
Ks. Piotr Jamio MS

VI w zwizku z objawieniem fatimskim, uznajc objawienia maryjne
za znak czasu20.
3. Weryfikacja przez Koci

autentycznoci objawienia w La Salette
3.1. Wstpne badania prowadzone
przez kuri biskupi w Grenoble
Przechodzc do problematyki zwizanej bezporednio z uznaniem
przez Koci objawienia w La Salette, zrelacjonujemy pokrtce samo wydarzenie oraz jego przebieg w procesie weryfikacyjnym.
Przypominamy, e La Salette ley we Francji pord Alp Delfinatu
i jest parafi nalec do diecezji Grenoble. Najwitsza Maryja Panna
objawia si 19 wrzenia 1846 r. jedenastoletniemu Maksyminowi Giraud
i pitnastoletniej Melanii Calvat pord gr lecych na terenie tej parafii,
blisko rdeka znajdujcego si na wysokoci ok. 1800 m n.p.m. Byo to
sobotnie popoudnie, okres jesiennych suchych dni i czas pierwszych nieszporw wita Siedmiu Boleci Matki Najwitszej, obchodzonego wwczas w trzeci niedziel wrzenia.
Poniej ukaemy istotne fragmenty ordzia21 wypowiedziane przez
paczc Matk Bo i przekazane wiadkom objawienia Maksyminowi
i Melanii. Jeeli mj lud nie zechce si podda, bd zmuszona puci
rk (albo: rami22) mojego Syna. Jest ono tak mocne i tak cikie, e nie
20 Por. Adhortacja Pawa VI Znak wielki z dnia 13 maja 1967 r., w: J. Drozd, Ordzie
Niepokalanej, Rzym 1975, s. 245-263.
21 Cytujemy skrcony wycig opowiadania Melanii Calvat, wedug wersji wydanego
drukiem sprawozdania z 1847-1848 r., przekazanego biskupowi Grenoble. Por. P. J.
Rousselot, La vrit, s. 54-58. Inne opowiadania zarwno Melanii, jak i Maksymina
dotary do nas dziki dobrze zredagowanym relacjom z 1846-1847 r. i s niemal identyczne z powyszym tekstem.
22 Wedug Melanii: rka Syna; Jego rami wedug opowiadania Maksymina.
2010-05-01 18:52:52
175
zdoam go duej podtrzymywa. Od jak dawna ju cierpi za was. Chcc,

by mj Syn was nie opuci, jestem zmuszona ustawicznie Go o to prosi.
A wy sobie nic z tego nie robicie. Chobycie nie wiem jak si modlili
i nie wiem, co czynili, nigdy nie zdoacie wynagrodzi trudu, ktrego si
dla was podjam. Daam wam sze dni do pracy, sidmy zastrzegam
sobie i nie chc mi go przyzna. To wanie czyni tak cikim rk (rami)
mego Syna... Na Msz wit chodzi zaledwie kilka starszych niewiast....
Matka Boa w dalszej czci swego ordzia zapowiada gd, ktry faktycznie bdzie mia miejsce. Zapowiada rwnie inne nieszczcie, tym straszliwsze, e dotyka niewinnych: Dzieci poniej lat siedmiu, bd dostaway
dreszczw i bd umiera... Maryja mwi te o bogosawiestwie: Jeeli si nawrc, kamienie i skay zamieni si w sterty zboa.... Maksyminowi przypomina wydarzenie z jego ycia, okazujc w ten sposb trosk
o maluczkich. Na zakoczenie rozkazuje: Idmy, moje dzieci. Przekacie
to wiernie caemu mojemu ludowi!23.
W tym czasie, kiedy objawia si Matka Boa w La Salette, biskupem
diecezji w Grenoble, by Filibert de Bruillard (1765-1860)24. Posiada on
23 Z. Cybulski, E. Marchand, Z. J. Czuchra, La Salette de cration Crateur, Krakw
2009, s. 19.
24 Biskup Filibert de Bruillard (1765-1860), urodzi si 12 sierpnia 1765 r. w Dijon,
wywicony na kapana w 1789 r. W czasie terroru rewolucji francuskiej by w Paryu
jednym z kapelanw, ktrzy towarzyszyli skazanym na gilotyn. Mianowany zosta
kanonikiem Notre Dame de Paris w 1804 r., nastpnie proboszczem Saint-Nicolasdu Chardonnet (1810 r.), a potem Saint Etienne-du Mont (1820 r.). Jako proboszcz
rozwin szerok dziaalno duszpastersk: urzdza misje parafialne, opiekowa si
licznymi kolegiami i pensjonatami, odnawia kocioy, dba o wietno naboestw,
otacza opiek zakony i seminarium duchowne. W dniu 6 lipca 1826 r. zosta konsekrowany na biskupa diecezji Grenoble. Kierowa diecezj przez 27 lat. Jego dugi
apostolat cechowaa mio do biednych i nieszczliwych, wielka pobono i szczeglne naboestwo do Matki Boej. Wyda dwa katechizmy dla modziey, napisa
ponad 180 listw pasterskich do wiernych. Dba o karno kocieln, by miosiernym
i hojnym dla potrzebujcych. Fundowa bursy i dawa jamun. Zosta odznaczony
krzyem zasugi, Krzyem Kawalerskim i Oficerskim Legii Honorowej. Objawienie
saletyskie uwaa za najwiksze wydarzenie swego ycia, a pooenie kamienia wgielnego pod wityni bazyliki w La Salette, za uwieczenie swej posugi biskupiej.
Drugie jego wielkie dzieo yciowe to fundacja Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La Salette. Zapisa si trwale w pamici diecezji przez swoje cnoty i zasugi.
2010-05-01 18:52:52
176
Ks. Piotr Jamio MS
umys ywy i przenikliwy, jako czowiek niezwykle pracowity, o wielkiej

dobroci serca i dystyngowanych manierach. By to opatrznociowy biskup,
poniewa odznacza si gbokim naboestwem do Najwitszej Maryi
Panny. Jako jeden z pierwszych biskupw francuskich, na wiele lat przed
ogoszeniem dogmatu, uroczycie obchodzi w swej diecezji wito Niepokalanego Poczcia i do Litanii Loretaskiej dodawa wezwanie: Krlowo
bez grzechu poczta, mdl si za nami25.
wczesny biskup diecezji w Grenoble zosta oficjalnie poinformowany o wydarzeniu w La Salette specjalnym listem z dnia 4 padziernika 1846
r.26 przez proboszcza z Corps, ks. Piotra Mlina (1810-1874)27. W pimie
tym ks. Mlin obok szczegw dotyczcych faktu objawienia poda biskupowi nastpujce informacje: Opowiadanie tych dwojga dzieci wywaro w okolicy nadzwyczajne wraenie, nawet na mczyznach. Badaem
je osobno i u siebie na plebanii oraz na samym miejscu objawienia, gdzie
przybyem po 4 godzinach uciliwej drogi. Wadze groziy dzieciom, by
je zmusi do milczenia, dawano im pienidze w tym celu, aby mwiy co,
przeciwnego swoim twierdzeniom: ani groby, ani obietnice nie wpyny
W lipcu 1852 r. zgosi Stolicy Apostolskiej swoj rezygnacj. Poegna si czule
z duchowiestwem i wiernymi, uda si w dniu 6 maja 1853 r. do klasztoru Sistr Sacre-Coeur w Montfleury k. Grenoble, gdzie do koca ycia by przykadem pobonoci
i umartwienia. Jako 91-letni starzec pielgrzymowa na La Salette, aby tam obchodzi
30-lecie sakry biskupiej. Zmar 15 grudnia 1860 r. w Montflerury, majc 95 lat. Pochowany zosta w katedrze w Grenoble (18 grudnia 1860 r.), a serce (bo tak sobie yczy)
w uroczystym pochodzie zoono w bazylice w La Salette w dniu 25 maja 1861 r. Zob.
V. Hostachy, La Galerie des Portraits de La Salette. Troisime srie: les eveques de La
Salette , Paris 1931, s. 9-134; P. Jamio, Bp Philibert de Bruillard dzielny obroca
objawienia i zaoyciel Misjonarzy Matki Boej z La Salette, Unitas, nr 6/1994, s. 47; tene, Zaoyciel Saletynw, La Salette Posaniec Matki Boej Saletyskiej, nr
4/1998, s. 14; L. Bassette, Les orgines familiales de Monseigner Philibert de Bruillard
eveque de Grenoble de 1826 1853, Grenoble 1957.
25 L. Carlier, Histoire..., s. 47.
26 Lettre de abb Mlin, cur de Corps, Mgr de Bruillard, vque de Grenoble, w:
J. Stern, La Salette...., t. 1, s. 51-55.
27 Ks. Piotr Mlin (1810-1874), urodzi si 6 maja 1810 r. w Jallieu, wywicony w 1836
r., wikariusz w Morestel i w katedrze w Grenoble, w latach 1841-1865 proboszcz
w Corps, od 1865 r. proboszcz i kanonik katedralny w Grenoble. Zmar 19 czerwca
1874 r. J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 54.
2010-05-01 18:52:52
177
na zmian zezna. Mwi cigle to samo kademu, kto je chce sucha.

W zbieraniu informacji, ktre zdoaem zdoby, postpowaem bardzo
powoli: nie mogem nic takiego odkry, co by w najmniejszym stopniu
zdradzao oszustwo czy kamstwo. Pierwszym zamiarem caej okolicy byo
zbudowa na tym miejscu kaplic. Kamie, na ktrym ta Pikna Pani siedziaa, poamano na kawaki: wycito traw w miejscu, gdzie spoczyway
Jej stopy i nabonie przechowuje si te pamitki. Jest jeszcze wiele innych
okolicznoci i faktw dotyczcych tego objawienia, ale brak mi papieru,
by je tu przytoczy. Podaj Ekscelencji te szczegy, aby zarzdzi wedug
swojego uznania. Tumaczenie wiernych jest cakiem naturalne, mianowicie: to Matka Boa przysza, aby przestrzec wiat wpierw, zanim Syn jej
spuci na sw pomst. Moje osobiste przekonanie, jakie urobiem sobie
na podstawie zebranych dowodw, nie rni si od przekonania wiernych.
Sadz, e to ostrzeenie jest wielk ask nieba. Nie potrzebuj innych dowodw, aby uwierzy. Moim szczerym yczeniem jest, by Bg w swoim
miosierdziu zdziaa jaki nowy cud na potwierdzenie pierwszego28.
Po upywie trzech tygodni wiadomo o objawieniu w La Salette, rozgaszana i podawana z ust do ust, przyczynia si do kolportau obrazkw,
na ktrych umieszczono obrzydliwe karykatury oraz pieni o Matce Boej z La Salette, zawierajce bdne treci teologiczne. Aby temu zapobiec
i nie wprowadza ludzi w bd, a take da wskazwki duchowiestwu, co
do ich postpowania w sprawie La Salette, ordynariusz z Grenoble w dniu
9 padziernika 1846 r. rozesa do wszystkich proboszczw swojej diecezji
dekret29, w ktrym, powoujc si na przepisy synodu diecezjalnego z 1829
r., wezwa ich do wielkiej powcigliwoci w wypowiadaniu si na temat
wydarzenia w La Salette. Nakaza im zachowa cakowite milczenie w tej
materii podczas kaza a do wydania dekretu o wiarygodnoci objawienia.
A oto tre tego dokumentu: Bez wtpienia znane s ksidzu nadzwyczajne wydarzenia, ktre miay rzekomo miejsce w parafii La Salette koo
Corps. Nakazuj ksidzu zagldn do statutw synodalnych, ktre wydaem dla mojej diecezji w 1829 r. Tam na stronie 91 czytamy: Zabraniamy
28 L. Carlier, Histoire..., s. 47-48.
29 J. Stern, La Salette, t. 1, s. 56-58.
2010-05-01 18:52:53
178
Ks. Piotr Jamio MS
pod kar suspensy ipso facto oznajmiania, ogaszania drukiem jakiegokolwiek nowego cudu, bez wzgldu na rozgos, jaki by osign, jeli nie
jest poparty autorytetem Stolicy Apostolskiej lub naszym, po dokadnym
i surowym badaniu!. Ot my nie wypowiedzielimy si na temat wydarzenia, o ktre chodzi. Roztropno i obowizek zalecaj ksidzu najwiksz powcigliwo, a przede wszystkim absolutne milczenie na ten temat
z ambony. Tymczasem pozwolono sobie na wydanie ryciny litografowanej
wraz ze strofami wiersza. Oznajmiam, ksie proboszczu, e ta publikacja
nie tylko nie bya przeze mnie zatwierdzona, ale niezmiernie mnie zmartwia i formalnie oraz surowo j potpiam. Niech ksidz bdzie uwany
i daje przykad roztropnej powcigliwoci, ktr take prosz poleca innym. Prosz przyj zapewnienie szczerego i wiernego oddania. + Filibert,
bp z Grenoble30.
Wpierw, nim zostaa powoana odpowiednia komisja zajmujca si
badaniem prawdziwoci objawienia, biskup Grenoble zbiera z rnych
rde informacje, wypowiedzi i opinie na temat niezwykego wydarzenia
w La Salette. Ponadto prowadzi oywion korespondencj z kapanami
dekanatu Corps, a zwaszcza z dziekanem, ks. Piotrem Mlin31. By na bieco informowany o wszystkim, co dziao si na grze objawienia, o postawach dzieci wiadkw objawienia, o rozwoju kultu i pielgrzymkach32.
Biskup z Grenoble, wydajc powyszy dekret, kierowa si potrzeb
chwili, a nie niechci do objawienia. W rzeczywistoci biskup zamierza
prowadzi dalej, teraz ju otwarte, badanie. Odpisujc ks. Mlin, postawi
mu pierwsz seri pyta: Czy dzieci byy badane oddzielnie? Czy s to
dzieci przebiege? Czy mogy mie jak korzy, ktra skoniaby je do
zmylenia opowiadania?33. Od tej chwili trwaa nieustanna korespondencja pomidzy kuri biskupi i proboszczem z Corps na temat La Salette.
W dniu 12 padziernika 1846 r. pisa ks. Mlin34, e wszyscy interesuj si
31 Zob. J. Stern, La Salette, t. 1, s. 55-62, 111-112, 124-132, 138-139, 146-148, 152160, 174-176, 209-212.
32 J. Jaouen, La Salettte..., s. 25-27.
34 Tame, s. 60-61.
2010-05-01 18:52:53
179
objawieniem, ktre wywaro w okolicy cudowne skutki na mczyznach.

Od tej chwili uczszczaj oni na naboestwa i przestaj w niedziel pracowa. Ponadto wiele osb spontanicznie i gorliwie modli si w czasie pielgrzymki na miejsce objawienia35. W licie z 4 listopada 1846 r. ks. Mlin
pisze, e objawienie nabiera z dnia na dzie coraz wicej pewnoci jako
wydarzenie nadprzyrodzone i e on sam jest zasypywany listami, a plebania jest nieustannie wypeniona odwiedzajcymi go osobami36. Ponad
50 osb mieszkao w niej w cigu trzech tygodni: przychodzili pielgrzymi
z Corps i z okolic, wielu podrnych bawic w Corps w przejedzie idzie
na La Salette. Ju ok. 300-400 osb wypytywao dzieci, a ponad 2 tysice nawiedzio miejsce objawienia37. Ks. dziekan Mlin skoczy list tym
zdaniem: Och! Jak ja pragn, aby to zdarzenie potwierdzio si? Ciy
mi, drczy mnie, nie mog w nie powtpiewa38. Dnia 17 tego samego
miesica ponownie napisa do biskupa, e dokonuje si namacalny powrt
do praktyk religijnych, a objawienie jest oglnie znane wszystkim, za ci,
ktrzy jeszcze z nim si nie zapoznali, nie s jego przeciwnikami39. Kolejny list napisa do ordynariusza z Grenoble w dniu 2 grudnia 1846 roku40.
Cenne dokumenty, ktre dostarczy ks. Mlin, nie byy jedynymi, jakie
posiada biskup z Grenoble. Interesujce materiay przekaza biskupowi ks.
Mateusz Cat (1793-1873), proboszcz i dziekan La Mure. Biskup dowiedzia
si, e dziekan w poowie padziernika 1846 r. by na miejscu objawienia
w La Salette, przeprowadzajc badanie ich wiadkw. Napisa do niego,
aby przekaza mu swoje informacje i spostrzeenia. Ks. Cat odpowiedzia,
przesyajc 23 padziernika 1846 r. do szczegowe sprawozdanie z relacji wizjonerw, zaznaczajc, e nie gwarantuje absolutnej dokadnoci
swoich sformuowa41.Ekscelencjo, mylaem, e moja podr do Corps
bya cakowicie potajemna, a oto wasza wysoko jest o niej poinformowany. Chciabym przekaza wiadomoci o wiele dokadniejsze od tych,

35
36
37
38
39
40
41
L. Carlier, Histoire..., s. 49.

J. Stern, La Salette, t. 1, s. 111-112.
L. Carlier, Histoire..., s. 49; J. Stern, La Salette, t. 1, s. 111-112.
Tame.
L. Carlier, Histoire..., s. 49-50; J. Stern, La Salette, t. 1, s. 174-176.
2010-05-01 18:52:53
180
Ks. Piotr Jamio MS
ktre zebraem i ktre nie zadawalaj mnie cakowicie, chocia usyszaem

w zeznaniach dzieci wszystko, o czym wczeniej syszaem, i mogem sprostowa wiele okolicznoci, ktre ulegy znieksztaceniu lub zmianie. Oto,
Ekscelencjo, wszystko, co mogem zebra w tej sprawie - zakoczy42.
Nastpnie biskup zwrci si po informacje do innych rde. Poleci
kilku modym ksiom z niszego seminarium duchownego w Rondeau,
aby pod kierunkiem swego przeoonego ks. Piotra Chambona (1797-1884)
udali si na miejsce objawienia, przeprowadzili dochodzenia i zoyli mu
sprawozdanie. Ks. Chambon oraz trzej profesorowie: ks. P. Martin (dyrektor), ks.J. P. Orirol (profesor retoryki), ks. J. B. Garnier (profesor), odbyli
20 padziernika 1846 r. pielgrzymk na miejsce objawienia. Tam dokonali
stosownego badania wszystkich szczegw tego wydarzenia, a 10 listopada 1846 r. sporzdzili odpowiedni relacj i przekazali j biskupowi43.
Biskup Grenoble wczy do sprawy nawet te dokumenty, o ktre nie
zabiega, a ktre dotary do jego rk. Bya to relacja ks. Maurycego Matrea44, dziekana i proboszcza z Mens, bdca przerbk do niejasnego
sprawozdania z podry do La Salette (1 listopada 1846 r.), sporzdzona
przez jego wikariusza i jednoczenie siostrzeca, ks. Aleksa Jakuba Eymerya (1817-1859)45. Do dokumentw wczono take list pana Giraud,
sekretarza z Corps, opisujcy uzdrowienie kobiety Marii Laurent46. List
ten by skierowany do redaktora naczelnego pisma Courrier de Isre,
ktry jednake uzna, e taka sprawa nie zainteresuje czytelnikw jego pisma. Biskup prowadzi rwnie korespondencj z wikariuszem z La Mure,
ks. Klaudiuszem Jzefem Rabilloudem (1812-1870)47, ktry odby podr
na La Salette wraz ze swoim proboszczem i drugim wikariuszem, ks. Piotrem Verdonem (1807-1847)48. W ten sposb, jak do centrali telefonicznej,
42 Relacja ks. Mateusza Cata z dnia 23 padziernika 1846 r. z pielgrzymki na La Salette
(Akta kurii w Grenoble). Tekst przedrukowany w: Cahiers Notre-Dame de La Salette,
t. 2, s. 142-144; J. Stern, La Salette, t. 1, s. 79-81.
44 Tame, s. 113-114.
45 Tame, s. 96-102.
46 Tame, s. 148-149.
47 Tame, s. 181-187.
48 Tame, s. 103-105, 194-196.
2010-05-01 18:52:53
181
docieray do biskupa wszystkie pogoski krce w rejonie Corps. Ponadto biskup poleci kapanom ssiednich parafii dekanatu Corps bd te
z diecezji Grenoble, aby odbyli pielgrzymk na miejsce objawienia, wypytywali dzieci i skrupulatnie zbierali wszystkie informacje na temat La Salette. Nastpnie sucha opowiada o tym, co widzieli i syszeli pielgrzymi
zarwno z jego diecezji, jak i z obcych stron. Prowadzi z nimi obszern
korespondencj i zbiera szczegowe sprawozdania w tej sprawie. Upyno zaledwie trzy miesice, a biskup Grenoble posiada ju tomowy zbir
dokumentw w sprawie wydarzenia w La Salette. Dotary rwnie do rk
biskupa wiadomoci o odpowiedziach, jakich dzieci udzielay pytajcym
i o pobonej pielgrzymce 1400 osb na miejsce objawienia (ks. Piotr Mlin
obliczy dokadnie, e byo wwczas 1023 osoby, inni za twierdzili, e
byo ponad 2000 uczestnikw)49.
Zebrany zbir dokumentw przemawia za prawdziwoci objawienia, ale mia jeszcze wiele brakw i niedoskonaoci50. Przede wszystkim
nie wnika w istot rzeczy, co mona byo zauway od pierwszego wej-
49 Tame, s. 160,
50 Wrd wielu listw, dokumentw i sprawozda znajdowao si rwnie 17 relacji
(12 spisanych w roku 1846 oraz 5 w roku nastpnym), w ktrych opisano histori
objawienia Matki Boej z La Salette na podstawie przesucha wizjonerw. Podajemy
te relacje w porzdku chronologicznym, ktrych autorami byli: 1. Gospodarz Melanii
Clavat Jan Chrzciciel Pra (20 wrzenia 1846 r.), 2. Ks. Piotr Mlin, proboszcz w Corps
(4 padziernika), 3. Ks. Ludwik Perrin, proboszcz w La Salette (16 padziernika),
4. Ks. Antoni Guillaud, proboszcz w Seyssinet (21 padziernika), 5. Ks. Mateusz
Wawrzyniec Cat, proboszcz w la Mure (23 padziernika), 6. Ks. M. P. Day (25 padziernika), 7. Ks. Jan Aleksy Emery, proboszcz w Mens (koniec padziernika), 8.
Ks. Piotr Mikoaj Verdon, wikariusz w la Mure (3 listopada), 9. Ks. Piotr Chambon,
przeoony Maego Seminarium w Rondeau (10 listopada), 10. Ks. Anzelm Louis,
proboszcz w Avressiex (17 listopada), 11. Ks. Gaspard Morel, zastpca sekretarza biskupa w Grenoble (19 listopada), 12. Ks. Jzef Laurent (27 listopada), 13. Ks.
Franciszek Lagier, proboszcz w Saint-Pierre-de-Cherennes (w lutym i marcu 1947 r.),
14. Guydan-Prudhomme (przeom marca-kwietnia), 15. Ks. Mikoaj Bez z Lyonu
(17 maja), 16. Fryderyk Jzef Long, mer w Corps (22 maja), 17. Ks. Piotr Lambert,
proboszcz w Goudargues (29 maja 1847 r.). J. Stern, La Salette, t. 1-2; M. Caterini,
La Salette..., s. 374.
2010-05-01 18:52:53
182
Ks. Piotr Jamio MS
rzenia. Wikariusz generalny, ks. Andrzej Berthier51, przebada dokadnie

dokumenty, wyszukujc w nich szczegy pominite przez ks. Mlin, oraz
wskaza na dziwne wyraenia, ktre przypisuj biaej pani ksia godni wszelkiego zaufania52. Koczc, zaleci milczenie i roztropn powcigliwo w stosunku do tego niezwykego objawienia, o ktrym w taki
sposb i za duo mwiono!53.
3.2. Badanie prawdziwoci objawienia

w La Salette przez dwie komisje biskupie
Wie o objawieniu bardzo szybko rozesza si po bliszej i dalszej
okolicy, cigajc w trudno dostpne do tego czasu okolice tysice wiernych i wtpicych, a nawet ateistw. Ju w pierwsz rocznic objawienia,
w 1847 r., na miejsce objawienia w La Salette przybyo okoo 50 tysicy
pielgrzymw54.
Od tego momentu rozpocz si dugi proces kanonicznego weryfikowania wiarygodnoci objawienia. Aby zgromadzone dokumenty podda
krytycznej ocenie, bp Filibert de Bruillard powoa dwie specjalne komisje zoone z kanonikw kapitulnych i profesorw Wyszego Seminarium
Duchownego w Grenoble55. Do komisji kanonikw naleeli nastpujcy
kapani: P. J. Rousselot przewodniczcy, J. C. Bouvier, J. F. Desmoulins,
F. Bois, J. C. Michon, J. Henry, P. Petit i J. Revol56. Natomiast do komisji
profesorw naleeli: P. J. Rousselot przewodniczcy, J. P. Orcel, J. Gay,
51 Ks. Andrzej Berthier (1793-1855), urodzi si w Tour-du-Pin w 1793 r., po wiceniach kapaskich w 1822 r. by wikariuszem w Tullins, proboszczem w Gires i la
Cte-Saint-Andre, w latach 1836-1853 peni obowizki wikariusza generalnego biskupa Filiberta de Bruillarda. Zmar w 1855 r. i zosta pochowany w Grenoble. J.
Stern, La Salette, t. 1, s. 139-140.
52 Tame, s. 204-205.
53 Tame.
54 Tame, t. 2, s. 137-139.
55 Por. L. Bassette, Le fait..., s. 94-147; M. Caterini, La Salette..., s. 335-385.
2010-05-01 18:52:53
183
J. J. Rivaux, L. C. Michallet i P. I. Albertin57. Kada z tych komisji miaa za

zadanie przestudiowa dotychczas zebrane dokumenty i zoy na pimie
wasne wnioski.
Ju 15 grudnia 1846 r. obie komisje przedstawiy biskupowi wyniki
swoich bada58. Ot okazao si, e ocena obydwch komisji wypada
identycznie. Jedna i druga komisja bya zdania, e na razie nie naley wydarzenia w La Salette ani zatwierdzi, ani potpi, ale czeka na peniejsze
i bardziej decydujce informacje. Poniej podajemy dosowne wyjtki ze
sprawozda obydwu komisji.
Najpierw wyniki pracy komisji kanonikw: Czonkowie Kapituy
Katedralnej z Grenoble, niej podpisani, s zdania, e naley si wstrzyma
od wszelkiej decyzji odnonie do wzmiankowanego objawienia. Z jednej
strony wydarzenie to przynosi dotychczas tylko pozytywne skutki, gdy
okoliczna ludno dziki niemu staa si gorliwsz w wypenianiu swych
religijnych obowizkw. Byo by, wic przykrym zatrzymywa ten rozmach
jakim postanowieniem zabraniajcym wierzy w to wydarzenie. Z drugiej
strony, nie ma wyranych podstaw, do czego mogaby si odnosi zatwierdzajca decyzja, bo: 1) Posiadamy dotd jedynie wiadectwo dwojga dzieci, 2) Przyjwszy prawdomwno tych dwojga dzieci wadza duchowna
nie ma potrzeby interweniowania. Dzieci peni sw misj i zamiary Boe
opowiadajc objawienie i przytaczajc groby i obietnice, jakie kazano im
ogosi caemu ludowi. Osoba objawiona nawet im nie polecia, aby o tym
zawiadomiy wadz i o co j prosiy. A wic wadza duchowna nie powinna si wypowiada o tym wydarzeniu tak dugo, dopki by nie wywaro
jakiego zego skutku (a ma tylko dobre). Wadza duchowna powinna pozostawia wolno wierzenia tym, ktrzy widz w nim dostateczne dowody, a nie potpia tych, co si cofaj wobec dowodw przeciwnych. Jeeli
wydarzenie to pochodzi od Boga i Bg chce, by wadza duchowna w nie
zainterweniowaa, zapewne objawi sw wol w sposb bardziej pozytywny
i pewny. Wwczas zawsze bdzie czas na wypowiedzenie si. Obecnie nie
57 Tame, s. 51-52.
58 Na obydwu raportach istnieje podpis ks. Piotra Jzefa Rousselota, jako profesora
Wyszego Seminarium Duchownego w Grenoble, honorowego kanonika i wikariusza
generalnego.
2010-05-01 18:52:53
184
Ks. Piotr Jamio MS
ma potrzeby to czyni, nie ma te niebezpieczestwa w opnianiu, a roztropno nakazuje czeka. Niej podpisani czonkowie komisji podzielaj
to samo zdanie odnonie do pniejszych wypadkw, ktre by przytaczano
na potwierdzenie uprzedniego i gwnego faktu. Na dowd tego podpisali
niniejsze sprawozdanie w Grenoble 15 grudnia 1846 r. wyraajc yczenie,
aby Ekscelencja poleci przeprowadzi badanie kanoniczne objawienia w
celu dokonania jego oceny. Podpisali: Rousselot przewodniczcy, Bouvier, Desmoulins, Bois, Michon, Henry, Petit, Revol59.
A oto sprawozdanie komisji profesorw: Ze wszystkich tych dokumentw (plik liczy ich 14) jasno wynika, e objawienie prawdziwe czy
zmylone, wywoao sensacj i zdumiewajce nastpstwa w miejscu i okolicy, a co wicej skutki te trwaj i maj coraz wikszy zasig. Na podstawie
tyche dokumentw wydaje si rwnie, e wiadectwo tych dwojga dzieci, ich prostota i niewinno, wywieraj niezwyke wraenie, a nawet przekonanie u tych wszystkich, ktrzy je przesuchiwali i z nimi rozmawiali.
Wiele odpowiedzi dzieci, ktre zostay zebrane w tej dokumentacji, atwo
mog budzi wiar w co nadzwyczajnego. Doda do tego naley istotny
fakt o dokonanych ju cudach i nawrceniach dziki wezwaniu Maryi z La
Salette, bd przy uyciu wody ze rdeka. Biorc pod uwag dotychczasowe dokumenty i wydarzenia zwizane z La Salette, ktre przemawiaj
za prawdziwoci objawienia, jako komisja musimy by niezwykle ostroni w wydaniu ostatecznej decyzji, poniewa tu nie chodzi o zwyky fakt,
ktry mona przyj bez niebezpieczestwa i konsekwencji. Tu chodzi
o wypowiedzenie si (ex cathedra) o fakcie jako cudownym wobec oglnej
opinii, gotowej w niego wierzy lub go odrzuci. Zatem decyzja wadzy
kocielnej musi mie powane nastpstwa, gdy si wypowie za lub przeciw
objawieniu. Wydaje si za roztropnym, a nawet koniecznym, aby si nie
angaowa dopki nie ma cakowitej pewnoci odnonie do natury i rzeczywistoci faktu, o ktry chodzi. Ot zdaje si nam, e dotd nic jeszcze
nie wskazuje w sposb autentyczny i pewny, prawdy i nadprzyrodzonoci
59 L. Carlier, Histoire..., s. 50-51; J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 202-204.
2010-05-01 18:52:53
185
tego objawienia. Podpisali: Rousselot przewodniczcy, Orcel rektor,

Gay, Rivaux, Michallet, Albertin60.
Oceniajc obydwa sprawozdania komisji, naley powiedzie, e profesorowie seminarium przyznali w sprawozdaniu, e objawienie wywoao
trwae i zadziwiajce skutki oraz, e jego cudowno i prawdziwo jest
bardzo prawdopodobna. Uwaali jednak oni, e z urzdowym orzeczeniem naley si jeszcze wstrzyma, a do chwili, gdy mona bdzie uzyska
zupen pewno61. Natomiast komisja kanonikw kapitulnych z wielk rezerw odniosa si do objawienia. Nie rozwaaa teologicznego prawdopodobiestwa objawienia. W swej opinii podkrelia take pozytywne skutki
objawienia i wnioskowaa, aby wadze kocielne na razie nie zajmoway
si t spraw, poniewa opnianie wydania orzeczenia nie spowoduje w
sobie adnego niebezpieczestwa62.
By to pierwszy etap diecezjalnego badania objawienia. Biskup de
Bruillard, ktrego postpowanie wobec sprawy La Salette cechowaa wielka roztropno, przyj bez zastrzee wyniki obydwch komisji, co byo
pierwszym krokiem ku orzeczeniu prawdziwoci objawienia, jakie miao
si ukaza dopiero za kilka lat. Pierwsza faza diecezjalnego badania skoczya si bilansem raczej negatywnym. Czy mogo jednak by inaczej?
Warto tutaj przytoczy opini drobiazgowego archiwisty ks. Jzefa Antoniego Bossana o dokumentach zebranych przez kuri biskupi z Grenoble
w pierwszym okresie bada. Napisa o nich: Dokumenty, ktre zostay
przedoone do badania obu komisjom, nie zawieray dowodw wystarczajcych do wyrobienia sobie niepodwaalnego sdu. Samo opowiadanie
o objawieniu, ktre mieli w rku czonkowie komisji, byo niekompletne
i niedokadne w wielu punktach. Inne dokumenty byy korespondencj,
pisan jak zwyke listy, ktre po prostu zawieraj nowiny. Nie byy to dokumenty spisane po dokadnym stwierdzeniu faktw, po formalnym prze-
60 Tame, s. 51-52; J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 196-202.

61 Zob. Rapport des professeurs du Grand Sminaire de Genoble, w: J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 196-202.
62 Zob. Rapport des membres du Chapitre de glise Cathdrale de Grenoble, w:
J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 202-204.
2010-05-01 18:52:53
186
Ks. Piotr Jamio MS
suchaniach i powanych dochodzeniach63. Ta informacja daje konkretn

odpowied na pytanie: Dlaczego komisje z tak rezerw odniosy si do
objawienia w La Salette? Biorc j pod uwag naley stwierdzi, e decyzje obydwch komisji byy jak najbardziej suszne.
Czas prawnego dochodzenia prawdziwoci objawienia w La Salette
przez Koci przyspieszyy fakty historyczne. Melania, po wyganiciu
umowy z rodzin Pra, od pocztku grudnia 1846 r. doczya do Maksymina, ktry przebywa u sistr Boej Opatrznoci w Corps. Oboje uczyli
si tam alfabetu, wcale nie aujc rozgosu, ktry ich przez pewien czas
otacza ani nie troszczc si o to, co powiedz ludziom, gdy znowu bd ich
wypytywa na temat objawienia. W tym czasie siostry oraz ks. Piotr Mlin,
proboszcz z Corps, obserwowali dzieci i przekazywali kurii biskupiej sprawozdania o ich dobrym sprawowaniu.
Podczas gdy gra objawienia z powodu obfitych niegw drzemaa,
a drogi do La Salette byy zablokowane, caa Francja mwia o objawieniu. Niezwyka wiadomo o tym wydarzeniu obiega szybko wiat i wielu
pielgrzymw zaczo przybywa na miejsce rozsawione pobytem Maryi.
Od samego pocztku w wiadectwie Maksymina i Melanii zanim jeszcze
biskup z Grenoble wyda orzeczenie wierny lud chrzecijaski rozpozna w osobie Piknej Pani Matk Bo, nadajc jej spontanicznie tytu
Pojednawczyni grzesznikw i tumnie spieszy na miejsce objawienia,
aby tam wsuchiwa si w treci Jej ordzia i korzysta w tym szczeglnym miejscu z aski nawrcenia i pojednania64. Gdy w pierwszych dniach
63 Ks. Jzef Antoni Bossan zebra w cigu ponad dziesiciu lat (1856-1868) ogromn
liczb dokumentw zwizanych z objawieniem w La Salette. Nie ma osoby wspomnianej w zeznaniach wizjonerw, ktrej by nie pyta i nie zapisa jej odpowiedzi z
wielk dokadnoci. Zob. Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La
Salette w Rzymie (dalej skrt: AZSR), sygn. A 1-67, Rkopis ks. Jzefa Antoniego
Bossana; A. Bossan, La sainte apparition de Notre-Dame de La Salette et ses suites,
1863; tene, Relations et dtails sur apparitions de N. D. de La Salette. Recuillis en
1862.
64 W dniu 19 wrzenia 1847 r. przybyo na miejsce objawienia okoo 50 tysicy pielgrzymw z rnych zaktkw Francji. Ch. de Salmiech, Pikna Pani. Historia Matki Boej
paczcej na grze La Salette we Francji, t. T. Ptak MS, Krakw 1973 s. 41; A. Nmoz, Pikna Pani z La Salette, t. F. Danio MS, Krakw 1980; J. Stern, La Salette...,
t. 2, s. 267-272.
2010-05-01 18:52:53
187
wiosny 1847 r. tumy pielgrzymw ruszyy na La Salette, wadza kocielna

musiaa speni swj obowizek, wypowiadajc na ten temat swoje zdanie.
W tym czasie delegaci obydwch komisji potrafili ju wybra spord
wielu pisanych relacji te teksty, z ktrych jak z czystego rda wyaniao si wiadectwo dzieci. Porwnywali je midzy sob i konfrontowali
z wasnymi obserwacjami65.
3.3. Komisarze biskupi jako delegaci do badania

prawdziwoci objawienia w La Salette
Komisja kanonikw w Grenoble, zapytana o objawienie w La Salette listem z 15 grudnia 1846 r., wyrazia yczenie, aby zarzdzi nowe
dochodzenie kocielne w tej sprawie66. Dokumenty zebrane przez obie komisje w tym pierwszym etapie bada nie zawieray wystarczajcych dowodw do wyrobienia opinii o prawdziwoci objawienia. Std potrzeba
byo dalszej wnikliwej kwerendy naukowej dotyczcej wszelkich faktw
zwizanych z objawieniem.
Stosujc si do tego, bp de Bruillard wyda 19 lipca 1847 r. nastpujce rozporzdzenie: Filibert de Bruillard, z miosierdzia Boego i aski
Stolicy Apostolskiej biskup Grenoble. Zbadawszy sprawozdania, otrzymane minionej zimy od dwch komisji przez nas w tym celu mianowanych, o objawieniu si Matki Boej, dwom maym pastuszkom w parafii La
Salette, kantonu Corps. Majc na wzgldzie rozgos, ktry to wydarzenie
wywoao, ju to w okolicy miejsca, o ktrym mowa, ju w diecezjach
ssiednich i wikszej czci Francji. Ze wzgldu na protokoy podane nam
o dziwnych i cudownych uzdrowieniach, ktre zdarzyy si ju to na Grze, ju w innych miejscowociach, po uyciu wody pochodzcej z pooonego tam rdeka. Dlatego, e codziennie zewszd proszeni jestemy
o orzeczenie o tym wydarzeniu. Ze wzgldu na wiar i przekonanie wielu
osb, tak duchownych, jak i wieckich, ktre nam sprawozdanie zdaway,
65 J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 202-371.
2010-05-01 18:52:54
188
Ks. Piotr Jamio MS
po zwiedzeniu miejsca i po wysuchaniu tych dzieci, nie liczc, e ogromna liczba pielgrzymw, ktrych nie widzielimy, dzieli te same przekonania. Uwaajc za nasz obowizek, zarzdzenie prawnego dochodzenie tak
w Corps i La Salette, jak rwnie w innych miejscowociach, w ktrych
o cudownych uzdrowieniach opowiadaj, mianowalimy ks. Rousselota,
profesora teologii w naszym seminarium duchownym, kanonika naszej
katedry i tytularnego wikariusza generalnego oraz ks. Orcela, kanonika
tytularnego, przeoonego naszego seminarium komisarzami delegowanymi, by zgromadzili wszystkie wiadomoci, odnoszce si do tego faktu. Radzimy im pyta ksiy i cywilne osoby, ktrych informacje pomog
w poznaniu prawdy o objawieniu, szczeglnie musz si stara o wiadectwa lekarzy, ktrzy pielgnowali chorych, uzdrowionych za przyczyn
Matki Boej z La Salette, albo te przez uycie wody ze rdeka cudownego. Grenoble, 19 lipca 1847 r. + Filibert, biskup Grenoble67.
W dekrecie powoujcym komisarzy delegowanych do spraw dotyczcych objawienia w La Salette biskup Grenoble wyranie okreli ich cel
i zadanie. Aby wypeni polecenie, ksia Piotr Jzef Rousselot68 i Jakub
Filip Orcel69, opuszczaj Grenoble 27 lipca 1847 r. Nastpnie wizytuj kolejno diecezje: Valence, Viviers, Avinion, Nimes, Montpellier, Marseille,
Frejus, Digne, Gap i Grenoble, odwiedzajc ich biskupw albo zastpcw
67 Ordonnance de Mgr de Bruillard, nommant les chanoines Rousselot et Orcel commissaries dlgus, w: J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 103-105.
68 Ks. Piotr Jzef Rousselot (1785-1865), urodzi si 12 kwietnia 1785 r. w Barboux.
Przyj wicenia kapaskie 18 wrzenia 1813 r. Ukoczy studia specjalistyczne na
Uniwersytecie we Fryburgu, zdobywajc doktorat z dogmatyki. By wykadowc dogmatyki w Wyszym Seminarium Duchownym w Grenoble. Bp Filibert de Bruillard
mianowa go w 1833 r. kanonikiem tytularnym i wikariuszem generalnym. Poczwszy
od lata 1847 r., by gwnym doradc biskupa w sprawach dotyczcych objawienia w
La Salette. Zmar 12 sierpnia 1865 r. i zosta pochowany na cmentarzu w. Rocha w
Grenoble. Zob. J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 104; M. Caterini, La Salette..., s. 375376.
69 Ks. Jakub Filip Orcel (1805-1878), urodzi si 1 maja 1805 r. w Dolomieu. wicenia
kapaskie przyj w 1830 r. Najpierw by profesorem filozofii w Maym Seminarium w Rondeau (blisko Grenoble), nastpnie w 1837 r. zosta rektorem i profesorem
Wyszego Seminarium Duchownego w Grenoble. W latach 1853-1875 peni urzd
wikariusza generalnego w diecezji w Grenoble. Zmar 24 wrzenia 1878 r. J. Stern, La
Salette..., t. 1, s. 104; M. Caterini, La Salette..., s. 369.
2010-05-01 18:52:54
189
i obradujc z nimi nad powierzon sobie spraw70. Wszdzie pisze ks.

Rousselot w urzdowym sprawozdaniu o tym dochodzeniu, ktre napisa
dla bpa de Bruillard bylimy yczliwie przyjmowani; wszdzie gono
byo o sawnym objawieniu w La Salette, o wodzie z cudownego rda,
o pielgrzymkach odbytych albo majcych si odby na wit gr, o cudach, askach otrzymanych za przyczyn Matki Boej z La Salette71.
W zaleceniach biskupa widoczny by nacisk na poszukiwanie dowodw uzdrowie przypisywanych Bogu za wstawiennictwem Maryi pod
wezwaniem Matki Boej z La Salette. Dlatego powoani przez biskupa
komisarze przejechali dziesi diecezji, szukajc ustnych wiadectw i dokumentw, ktre mogyby stanowi powane dowody przemawiajce za
prawdziwoci objawienia72. Nie pomijali wszelkich okazji, aby zbiera
szczegowe informacje, wiadectwa, relacje napisane przez ksiy, ktrzy
odwiedzili miejsce objawienia, szukajc w nich potwierdzenia, a take pewnych rnic73. Ponadto przesuchali tych, ktrzy doznali cudu uzdrowienia,
co pozwolio zebra obszern dokumentacj opart na wiadectwach nie
tylko uzdrowionych, ale ich krewnych, ssiadw, a zwaszcza lekarzy, ktrzy leczyli chore osoby i mogli powiadczy o ich nadzwyczajnym uzdrowieniu za przyczyn Matki Boej z La Salette74.
Komisarze bpa Filiberta de Bruillarda zakoczyli sw posug, badajc osobicie miejsce objawienia w La Salette. Najpierw przybyli do Corps.
Tam spotkali si z wizjonerami, z ktrymi przeprowadzili dug rozmow,
zadajc im szereg trudnych pyta. Na drugi dzie ksia Rousselot i Orcel
udali si w towarzystwie Maksymina i Melanii na miejsce objawienia, aby
tam dokona dokadnych bada dotyczcych szczegw faktu objawienia.
Towarzyszyli im take proboszczowie z Corps (ks. Piotr Mlin) i La Salette
(ks. Ludwik Perrin), a take wiele innych osb duchownych i wieckich.
70 Raport Rousselota: La Vrit sur vnement de La Salette Raport fait Mgr vque par les deux commissaires dlgus en vertu une ordonnance de sa gramdeur,
du 19 juillet 1847, pour recueillir les documents et renseignements concernant le fait
de La Salette, w: J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 163-179.
71 Tame.
72 Por. V. Hostachy, Histoire... , s. 50.
73 Tame, s. 50-51.
2010-05-01 18:52:54
190
Ks. Piotr Jamio MS
Zbadali tam najpierw pooenie gry i wykonali szkic miejsca objawienia

Matki Boej. Dziki ich pracy posiadamy dokadny plan miejsca objawienia Maryi w La Salette. Z kolei komisarze nakazali pastuszkom opowiada
i odtworzy wszystkie szczegy objawienia. Jego rekonstrukcja w wykonaniu pastuszkw trwaa kilka godzin. Wreszcie, zebrawszy w La Salette
i w Corps wszelkie moliwe informacje od osb, ktre mogy co poytecznego powiedzie na temat objawienia, zaopatrzeni w rozmaite dokumenty,
powrcili do Grenoble75.
W rezultacie przeprowadzonych bada delegaci wyznaczeni przez biskupa doszli do wniosku, e od pocztku dzieci, przekazyway zawsze t
sam tre, i e rozbienoci w relacjach byy minimalne i czysto sowne.
Jest to dowd, e dzieci nie umwiy si i nie recytoway wyuczonego na
pami tekstu, a pewne zmiany formy potwierdzay tylko ich charakterologiczne rnice76. Zebrana przez ks. P. J. Rousselota i ks. J. P. Orcela
dokumentacja o objawieniu zostaa przekazana biskupowi z Grenoble. Dokument ten znany jest pod nazw Raport Rousselota77. Zawiera on informacje na temat miejsca objawienia, wiadkw tego niezwykego zdarzenia,
osobne relacje Maksymina i Melanii, okolicznoci zwizane z przekazanymi dzieciom tajemnicami, opinie o wydarzeniu w La Salette, zarzuty
wobec tego wydarzenia, wane komentarze i krtk konkluzj78.
Gdy w roku 1848, w dwa lata po objawieniu, ks. Rousselot opublikowa ten Raport drukiem, mg ju w nim wymieni, z poparciem
wyjaniajcych i wiarygodnych dokumentw, 21 cudownych uzdrowie
przypisywanych wstawiennictwu Matki Boej z La Salette. Dla przykadu
przytoczymy opis dwch uzdrowie, a mianowicie siostry od w. Karola79
i Melanii Gamon80, ktre to uzdrowienia zostay uznane przez wielk komisj biskupi za tzw. cuda kanoniczne.

75
76
77
78
79
Tame.
J. Jaouen, La Salette..., s. 43-50.
Raport Rousselota..., w: J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 163-179.
Tame.
J. Giray, Les miracles de La Salette. tude historique et critique, Grenoble 1921, t. 1,
s. 347-351.
80 Tame, t. 1, s. 376-379.
2010-05-01 18:52:54
191
3.3.1. Uzdrowienie siostry od w. Karola

Zakonnica ta naleaa do Zgromadzenia Sistr Szpitalnych w. Jzefa
w Avinionie. Informacje na temat przebiegu jej choroby i nadzwyczajnego
uzdrowienia posiadamy na podstawie relacji przeoonej tego klasztoru,
siostry J. Pineau, ktra bya naocznym wiadkiem tego cudownego wydarzenia: Siostra od w. Karola wstpia do nas w osiemnastym roku ycia
i bya wtej budowy. Ju przed ukoczeniem nowicjatu pojawiy si powane kopoty z jej zdrowiem. Wkrtce po profesji, stan jej zdrowia pogorszy si wyranie: ble odka, czste plucie krwi, biegunka i nieustanna
gorczka - trzymay j 8 lat na ou boleci. W tym czasie przyjmowaa
kilka razy ostatnie sakramenty wite. Lekarze, ktrzy j leczyli, uznali
jej stan za beznadziejny. Bardzo rzadko, i to na chwil tylko, wsta moga,
i zaledwie pi lub sze razy do roku moga by na Mszy w., lecz wwczas
omal, e nie skonaa ze zmczenia. To te pozwalano jej na to szczcie tylko na gorce jej proby, by jej zbyt nie zasmuca odmow. W grudniu 1846
r. ble znacznie si zwikszyy i kilka razy zdawao si nam, e stracimy j
na zawsze. Choroba spowodowaa u niej zapalenie garda i ust, dlatego tylko z trudnoci moga poyka pokarmy. Wskazywao to wszystko na raka.
Czu te byo od niej wo nieznon. Silne wymioty, pomieszane z krwi,
osabiy j jeszcze bardziej w tym politowania godnym stanie.
Od tej pory a do 15 kwietnia nie moga ju je chleba ani nic
twardego. ya rosoem i mlekiem, rozcieczonym wod, i to przyjmowaa
w maej iloci, ale czsto, gdy po duszym okresie nie przeykania, gardo
jej ciskao si i nic pniej pokn nie moga. Dnia 14 lutego 1847 r. przyja Ostatnie Namaszczenie i pniej kilka razy przyjmowaa Wiatyk. Taki
by jej stan, gdy zaczto opowiada o cudach, uzyskanych przez wod saletysk. Przyznaj si ze wstydem, e nic temu nie wierzyam. Dowiedziawszy si jednak o uzdrowieniu jednej siostry Najsodszego Serca Jezusowego
(siostry Prouvere), poczuam wicej ufnoci i przyszo mi na myl zaproponowa naszej drogiej chorej nowenn. Jakkolwiek pragnam szczerze jej
wyzdrowienia, wicej chodzio mi o chwa Najwitszej Panny, o potwierdzenie Jej objawienia si dwom pastuszkom i o nawrcenie pielgrzymw.
To byy powody, e z pomidzy chorych sistr, ktrych wwczas byo kilka,
2010-05-01 18:52:54
192
Ks. Piotr Jamio MS
wybraam siostr od w. Karola, bo ona przez dug sw chorob wicej

bya znana, a tym samym odpowiedniejsza do moich zamiarw.
Podzieliam si z ni t myl. Z pocztku przyja j obojtnie, utrzymujc, e zdrowia nie pragnie, bo to by j oddalio od upragnionej wiecznoci; e woli umrze lub tak, jak jest, pozosta dopki Bogu bdzie
si tak podobao. Kilka razy powtrzyam moj prob, ale widzc, e
pozostaje cigle w tym obojtnym usposobieniu, uwaaam za stosowne
skorzysta z mej wadzy. Postarawszy si o troch wody ze rdeka w La
Salette, powiedziaam jej, e przede wszystkim nie powinna siebie tylko
mie na wzgldzie, ale chwa Bo i rozszerzenie czci Najwitszej Panny, bo uzdrowienie tak niespodziewane, jakim byoby jej, bez wtpienia
wiele by si do tego przyczynio. Kazaam jej przyczy si do nowenny,
ktr cay klasztor za ni bdzie odprawia, i z wiar pi wod, ktr jej podawa bd. Przekonana bya od pierwszej chwili, e jeeli odprawia bdzie nowenn, to wwczas wyzdrowieje i poddaa si moim poleceniom
z posuszestwa. Wymagaam te, aby sama wyznaczya, jakie modlitwy
mamy odmawia podczas nowenny.
Codziennie jedna z sistr przystpowaa do Komunii w. wynagradzajcej, za gwne wystpki, o ktrych Maryja mwia pastuszkom, i prosia
o nawrcenie bezbonikw i bluniercw. Pociymy te trzy dni na t
intencj i codziennie odmawiaymy: Witaj Krlowo, trzy Zdrowa Maryjo
z wezwaniem: O Maryjo, bez grzechu poczta i Matko uwielbiona oraz
inne modlitwy. Najwitsza Panna jak gdyby prbowaa naszej ufnoci, bo
chora bya cigle cierpica i osabiona. We czwartek sidmego dnia nowenny chora miaa wielkie omdlenie, a potem wymiotowaa rop i krwi.
Byymy tym wypadkiem mocno zaniepokojone. Widzc j w takim stanie,
powiedziaam: Matka Boa uzdrowi ci, zabierajc do Nieba. Ona na to:
Wszystkie moje cierpienia nie osabiaj mojej ufnoci, a e ju tylko trzy
dni mam cierpie, wic prosz Matki Najwitszej, eby mnie nie oszczdzia wcale. Mam nadziej, e w sobot bd na Mszy w. i e przystpi
do Komunii witej. Przygotowywaa si te do tego. Poprosia, aby jej
przyniesiono sukni i welon, ktrych dawno ju na sobie nie miaa.
W pitek, 16 kwietnia, po bardzo przykrej nocy, rano plua jeszcze
krwi. Biskup J. F. Monyer de Prilly, ordynariusz z Chlons, mia odpra-
2010-05-01 18:52:54
193
wi o sidmej Msz w. w naszej ubogiej kaplicy. By uzyska odpusty,

przypisane do Mszy tego witobliwego pasterza przyspieszyam wspln
Komuni wit, ktra miaa odby si w sobot, na zakoczenie nowenny. Zmiana ta zmartwia siostr od w. Karola, gdy nie moga w ten dzie
poczy si z siostrami i obawiaa si, e na drugi dzie pjdzie sama do
Komunii w. Bya pewna, e tego dnia wyzdrowieje. Gdy poszymy na
Msz w., ona snua rne projekty i zamierzaa prosi naszego spowiednika o drug generaln Komuni, by moga przystpi do stou Paskiego
wraz ze wszystkimi siostrami. Bya pewna, e t ask otrzyma. Zatopiona
bya w tych mylach, gdy nagle uczua zmian w sobie: wszystkie ble
ustay nagle, jakby je jaka rka odcia od niej (s to jej wasne sowa),
nie poznawaa siebie i nie chciaa wierzy temu, co si z ni stao. Aeby
si upewni, e to nie zudzenie, uczynia kilka ruchw, a czujc powracajce siy, ju nie wtpia o asce doznanej i zawoaa: Uzdrowiona jestem!. Siostra od w. Jzefa, ktra leaa w tej samej sali, nie zrozumiaa
jej sw; przeciwnie mylaa, e czuje si gorzej, czym bardziej si przerazia, zwaszcza, e byy same, a ona zbyt saba, by jej co pomc. Ale
siostra od w. Karola, syszc j paczc, wyratowaa j z tego kopotu,
gdy wstaa i posza j pociesza. W podobny sposb uspokoia siostr
furtiank, ktra pilnowaa drzwi klasztoru w czasie naboestwa. Ta, usyszawszy haas w sali, gdzie leay dwie obonie chore, wpada zadyszana,
prawie nieprzytomna. Siostra od w. Karola zapewnia obie, e jest uzdrowiona i podaa im wody dla orzewienia.
Msza w. czcigodnego pasterza dosza ju do Ewangelii. Siostra od
w. Karola ubraa si popiesznie i posza do przedsionka, i tam na klczco oraz bez adnego oparcia, wysuchaa Mszy witej. Gdy zeszymy
z chru, podesza ku mnie, aby mi uciska; zwrciam jej uwag, e trzeba zacz od podzikowania niebieskiej Dobrodziejce. Odpowiedziaa mi,
e ju to uczynia, wysuchawszy wiksz cz Mszy w. i odmawiajc Te
Deum i e pilno jej zje co, gdy czuje si godna. Pospieszyam i powiedziaam jej, aby sza za mn, by wyprbowa swe siy; posza miao i rwno za mn zesza ze schodw. Podaam jej kawaek chleba razowego, ktry
spoya chciwie; potem posza na wspln sal, by uciska uszczliwione
t wieci siostry i otrzyma bogosawiestwo bpa Monyer de Prillya. Ten
2010-05-01 18:52:54
194
Ks. Piotr Jamio MS
czcigodny pasterz zachca j, by objawiaa wdziczno sw Bogu i Matce Boej i wiern bya obowizkom swego witego powoania.
Przed poudniem modlia si przez ca godzin, poczym wzia si do
roboty i prasowaa bielizn przez duszy czas i zastosowaa si do wszystkich przepisw reguy. Posza do refektarza, jada kapuniak (zup, ktrej
nawet wwczas, kiedy bya zdrow nie lubia) oraz jarzyny, potrawy, ktre
jadymy wszystkie. Przypomniaa sobie, e jest w kuchni ros dla niej
przyrzdzony i poprosia, aby jej wolno byo zanie go biednej kobiecie
chorej, ktra w klasztorze mieszkaa i przez nas bya wspomagana. Do jej
mieszkania trzeba byo wchodzi po drabinie. Nasza siostra uczynia to
z wielk atwoci.
Wie o tym zdarzeniu rozesza si szybko po miecie i cigna do
nas mnstwo osb, ktre chciay przekona si osobicie o tak nadzwyczajnym cudzie. Nasze rozmwnice przepenione byy przez kilka dni nieustannymi odwiedzinami osb, ktre zadrczay uzdrowion siostr swoimi pytaniami o przyczyn nadzwyczajnego jej uleczenia. Zniosa je tak
dobrze, e podziw nasz wzbudzia; nie skarya si, chocia prawie dzie
cay rozmawia musiaa. Nasi lekarze oczom swym wierzy nie chcieli.
Jeden z nich, ktry czciej bywa i postp choroby naszej siostry obserwowa, kilka razy mwi mi: Zobaczycie, e umrze, bo sam nie wiem, co
j dotychczas trzyma przy yciu. Wspomniaam mu o odprawianej przez
nas nowennie i zapytaam, czy w razie, gdyby proby nasze zostay wysuchane, wyda swoje o tym cudzie wiadectwo. Dam ich tysic, gdyby
si to stao odpowiedzia, bo ona y nie moe. Zawiadomiam go
natychmiast, tego samego radosnego dnia, o uzdrowieniu naszej siostry
- i powouj si na to, co napisa w swoim wiadectwie; jakie byo jego
zdziwienie, zachwyt i jakich wymaga dowodw, eby upewni si, co do
rzeczywistoci tego faktu.
Poniewa siostra od w. Karola tylko czciowo nowenn z nami odprawia moga, postanowia poci przez trzy dni po odzyskaniu zdrowia;
i pocia w kilka dni pniej, najmniejszego nie doznajc zmczenia. Tak
samo pocia w suche dni i post jubileuszowy, ktre to posty zeszy si rwnoczenie. Od uzdrowienia mino ju 15 miesicy, siostra od w. Karola
dalej wypenia wszystkie zakonne przepisy, wstaje o pitej rano i zdrowiu
2010-05-01 18:52:54
195
jej nic zarzuci nie mona, mimo e nadal wta jest z natury. Pragn by
to opowiadanie przyczynio si do chway Boej, zwikszyo wiar i byo
pomnikiem wiecznym naszej wdzicznoci wzgldem chwalebnej Dobrodziejki naszej, ktra daa nam tak wzruszajcy dowd swej wszechmocnej
opieki. I w tej nadziei podpisuj to wiadectwo, owiadczajc, e w opowiadaniu moim tylko prawda i to najdokadniejsza jest zawarta. J. Pineau,
przeoona Zakonnic Szpitalnych w. Jzefa81.
Doktor Grard tak napisa o tym uzdrowieniu: Gdyby mi zapytano, jak odbya si kuracja siostry od w. Karola, musiabym odpowiedzie,
ze stanowiska lekarskiego, e przebieg jej by niezwyky. Czy kto sysza,
aby mona wyj z cikiej choroby, bez dugiej i przykrej rekonwalescencji; czy jest rzecz moliw, by po cikiej chorobie wszystkie tkanki si
zmieniy i by raptownie powrciy siy i apetyt? Co do mnie, przyznaj, e
nigdy czego podobnego nie dowiadczyem?. Doktor Roche da nastpujce powiadczenie: Niej podpisany doktor medycyny, naczelny lekarz
honorowy szpitala w Avinionie, po 36 latach czynnej subie, owiadczam,
e nieprzewidziany powrt do doskonaego pod kadym wzgldem zdrowia, z choroby uznanej z lekarskiego stanowiska za mierteln, w osobie
siostry od w. Karola, nastpi nagle, bez pomocy jakichkolwiek rodkw
lekarskich, i e dlatego musi si go uzna za cudowny. Roche, D. M82.
3.3.2. Uzdrowienie Melanii Gamon

Panna Melania Gamon, zamieszkaa w Saint Flicien, w departamencie Ardche, dotknita bya od prawie siedmiu lat chorob rdzenia pacierzowego i blami odka. Choroba ta wyniszczya j zupenie, a jej ciao
pokryte byo ranami. W dzie Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny
chora, zaopatrzona witymi sakramentami, popada ju w konanie, gdy
nagle, o godzinie drugiej po poudniu, podczas gdy w kociele koczono nieszpory, poczua si zupenie uzdrowion. Wwczas zawoaa na sw
81 L. Carlier, Histoire..., s. 100-105; J. Giray, Les miracles, t. 1, s. 347-351; J. Stern, La
Salette..., t. 2, s. 74-76.
82 Tame.
2010-05-01 18:52:54
196
Ks. Piotr Jamio MS
siostr, ktra zostaa w domu, by by przy jej zgonie: Wiktorio, przynie mi sukni; jestem uzdrowiona!. Nastpnie o wasnych siach wstaa
i ubraa si. Rany i boleci wewntrzne zupenie zniky i poczua si na tyle
zdrowa, e postanowia wzi udzia w odprawianej procesji. Jednak jej
niemiao przed ukazaniem si ludziom, ktrzy wiedzieli o tym, e bya
chora i e od lat szeciu nie moga chodzi o wasnych siach, spowodowaa, e pozostaa nadal w swojej celi zakonnej.
Melania odprawia dwie nowenny ku czci Matki Boej z La Salette
i codziennie z wiar uywaa kilka kropel wody cudownej ze rdeka z La
Salette, ktr otrzymaa od pobonej pielgrzymki. Po odprawieniu pierwszej nowenny choroba jej pogorszya si i dopiero w ostatni dzie drugiej
nowenny otrzymaa ask cudownego uzdrowienia. Uzdrowienie to potwierdzi doktor Farges-Lagrange leczcy chor, a take ks. kanonik Fustier, proboszcz z Saint Flicien, ktry zoy wiadectwo uzdrowienia wraz
z wasnym podpisem oraz z podpisami dwch innych kapanw. Ponadto
powysze wiadectwo uwierzytelni wikariusz generalny z Viviers83.
3.4. Badanie objawienia

przez wielk komisj diecezjaln
Ordynariusz Grenoble powoa wielk komisj diecezjaln w celu
gruntownego zbadania objawienia w La Salette. Za podstaw bada suy
mia Raport opracowany przez ks. Rousselota, ktry zawiera dotychczas
zgromadzone dokumenty zebrane przez komisarzy biskupich oraz liczne
doniesienia i dokumenty skierowane do kurii biskupiej w Grenoble. Komisja ta pracowaa na omiu posiedzeniach pod przewodnictwem biskupa
Grenoble, Filiberta de Bruillarda, od 8 listopada do 13 grudnia 1847 r.84.
Jej skad tworzyo szesnastu kapanw: Piotr Jzef Rousselot (1785-1865)
przewodniczcy oraz wikariusz generalny, Jakub Filip Orcel (1805-1878)
rektor WSD w Grenoble, Andrzej Berthier (1793-1855) wikariusz ge 83 Tame, s. 106-107; J. Giray, Les miracles, t. 1, s. 376-379.
2010-05-01 18:52:54
197
neralny, Karol Melchior Prier (1799-1870) wikariusz generalny, siedmiu

kanonikw kapitulnych, z Grenoble: J. C. Bouvier (1782-1854), J. F. Desmoulins (1790-1850), J. Henry (1798-1868), J. C. Michon (1815-1854),
P. Petit (1778-1848), J. Revol (1802-1876), P. Chambon (1797-1884) oraz
piciu proboszczw z Grenoble: J. B. Gerin (1797-1863), H. Genevey
(1801-1850), J. H. de Lemps (1802-1870), J. P. Cartellier (1804-1865),
J. J. Keisser (1805-1882)85.
Osobist zasug biskupa de Bruillarda byo nadanie pracom komisji
naukowego kierunku bada, weryfikowanych w oparciu o kryteria teologiczne. Badania komisji skupiy si przede wszystkim wok trzech zagadnie: a) kryteriw, ktre zapewniayby moliwie najwyszy stopie
pewnoci, e wydarzenie w La Salette byo autentyczne; b) czy z punktu
widzenia dogmatyki mieci si ono w ramach kocielnej ortodoksji; c) rozpoznania, czy wydarzenie ma istotnie natur nadprzyrodzon. Zadaniem
czonkw komisji byo wydanie opinii na temat wiarygodnoci wydarzenia
w La Salette86.
Kapani tworzcy komisj, cho byli cenieni pod wzgldem nauki, charakteru, stanowiska i cnoty, nie ywili zgodnych uczu wzgldem La Salette. Jeeli byli midzy nimi ludzie przychylni objawieniu, jak ks. Rousselot
i ks. Orcel, ktrych przekonania zrodziy si dziki powanym i naukowym badaniom, to nie brakowao i przeciwnikw. Ci ostatni cigle stawiali
weto na posiedzeniach komisji, nie gardzc adnym faktem czy zarzutem
przeciwnym objawieniu, aby zwalcza przygotowane przez komisj sprawozdanie; stawiali oni mieszne zarzuty (gdy powaniejszych nie mieli)
i dugo rozprawiali nad kad faszyw informacj. Mona powiedzie, e
wypenili oni z wielkim oddaniem funkcj tzw. advocatus diaboli.
Wrd powoanych czonkw komisji zawizaa si wyrana grupa
przeciwnikw uznania prawdziwoci objawienia. Naleeli do nich: ks.
A. Berthier wikariusz generalny; ks. H. Genevey proboszcz parafii w.
Ludwika; ks. J. H. de Lemps proboszcz parafii w. Andrzeja i ks. J. P. Car-
85 V. Hostachy, Histoire..., s. 51; L. Bassette, Le fait..., s. 94-147; J. Stern, La Salette...,

t. 2, s. 185-187.
86 Tame.
2010-05-01 18:52:54
198
Ks. Piotr Jamio MS
tellier87 proboszcz parafii w. Jzefa88. Komisja, rozpoczynajc prac 8 listopada 1847 r., ustalia, e bdzie si zbiera na posiedzeniach, co tydzie
w poniedziaki. Jednak z przyczyn technicznych niemoliwe byo zrealizowa ten harmonogram spotka. Potrzebne byy dodatkowe przesuchania
wiadkw objawienia, opiekunw dzieci, urzdowych wiadkw, dlatego
plan obrad komisji zosta dostosowany do konkretnych okolicznoci.
Pierwsze posiedzenie odbyo si 8 listopada 1847 r. Po odmwieniu
Veni Creator i ogoszeniu przez bpa Filiberta de Bruillarda rozporzdzenia
odnoszcego si do podziau pracy i porzdku zebra, ksia Rousselot
i Orcel odczytali cz swego sprawozdania, a mianowicie: o pooeniu
w. gry objawienia; o charakterze pastuszkw i ich opowiadaniu; o tajemnicy La Salette. Co do pooenia gry, kto z komisji zapyta si: Czy
w parowie, w ktrym pynie strumie, nie moga si ukry jaka osoba?89.
Sprawozdawca odpowiedzia, e teren, przez ktry pynie strumie, nie ma
znaczniejszych zagbie i e strumie jest zupenie widoczny tak powyej, jak i poniej miejsca objawienia. Odnonie, co do zachowania dzieci,
rozpoznano na podstawie kilku wymienionych uwag, e s w stosunku do
siebie zupenie obojtne; ani si nie unikaj, ani te nie staraj si spotyka,
jak to zaznacza sprawozdanie komisarzy biskupich90.
Pomidzy pierwszym a drugim posiedzeniem biskup wezwa do Grenoble ks. Piotra Mlina proboszcza z Corps, oraz dwoje pastuszkw
wiadkw objawienia. Maksymin Giraud przyjecha z proboszczem
z Corps oraz ks. A. Champon i zamieszka u ks. Jana Chrzciciela Gerin,
proboszcza katedralnego. Natomiast Melani Calvat troskliwie zaopiekowaa si siostra Tekla przeoona Sistr Opatrznoci w Corps, przywoc
j do Sistr Opatrznoci w Corenc91.
87 Ks. Jan Piotr Cartellier (1804-1865), urodzony 28 lutego 1804 r. w Anjou, wywicony na kapana w 1826 r., wikariusz w Voiron, proboszcz w Echirolles (1828) i
Meyzieu (1834), od 1841 r. proboszcz i archiprezbiter parafii w. Jzefa w Grenoble.
Zmar 13 lipca 1865 r. w Vichty. J. Stern, La Salette..., t. 3, s. 86.
88 Les confrences vch de Grenoble, w: J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 185-237.
89 Tame, s. 187-189.
91 Tame.
2010-05-01 18:52:55
199
W czasie drugiego posiedzenia wielkiej komisji diecezjalnej, w dniu

15 listopada 1847 r., wzi udzia bp Filibert de Bruillard i ks. Piotr Mlin,
proboszcz z Corps92. Wwczas odbya si debata na temat charakterw
wiadkw objawienia. Kto z komisji twierdzi, e dzieci byy wyuczone,
jak maj odpowiada na pytania, z ktrymi mog si spotyka i powtpiewa o ich bezinteresownoci. Na te zarzuty proboszcz z Corps, ks. Mlin
i ks. Rousselot odpowiedzieli, e ich nauczycielki oraz przeoone nigdy
nie mwiy z nimi o objawieniu, a take byy zawsze nieobecne, gdy ich
wypytyway osoby interesujce si tym problemem. Ponadto dodali, e
wiadkowie objawienia od nikogo nie przyjmowali adnych podarunkw,
a jeeli ich do tego przymuszono, wwczas przekazywali wszystkie dary
na rce przeoonej, nie pytajc o to, co z nimi uczyni. Nastpnie ks. Rousselot czyta dalej sprawozdanie, w ktrym dowodzi jasno i zdecydowanie,
e wiadkowie objawienia nie mogli by oszukani ani te nie mog oszukiwa, dlatego ich wiadectwo jest wiarogodne. Po tej argumentacji biskup
nakaza wprowadzi Maksymina na sal obrad. Chopak wystpi naprzd
i nie by przestraszony powanym senatem, przed ktrym si znalaz, nawet nie zoy ukonu. Posadzony na fotelu, porusza si nieustannie: to si
podnosi, to siada, to znw przechyla si na prawo i na lewo lub koysa
si do przodu i do tyu. Pniej na danie biskupa opowiada o objawieniu
w La Salette, recytujc je po francusku i w narzeczu ludowym93.
Trzecie posiedzenie komisji diecezjalnej odbyo si 16 listopada 1847
r. Gwnym punktem tego zebrania byo przesuchanie Melanii Calvat. Wesza ona na sal obrad bardzo zakopotana, w towarzystwie przeoonej z
Corps, siostry Tekli. Wrd oglnego milczenia rozpoczto badanie, ktre
umiejtnie poprowadzono. Najpierw Melania odpowiadaa na wszystkie
pytania gosem bojaliwym, ale stanowczym. Pniej opowiedziaa o przebiegu objawienia w sposb bardzo prosty i wyrany. Siostra Tekla, zapytana przez biskupa, odpowiedziaa, e opowiadanie Melanii byo takie samo
na pocztku, kiedy wstpia do ich konwiktu, jak i teraz. Podkrelia take,
i Melania ma bardzo sab pami. Gdy chciaa j nauczy aktw wiary,
93 L. Carlier, Histoire..., s. 109-110; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 196-198.
2010-05-01 18:52:55
200
Ks. Piotr Jamio MS
nadziei i mioci, to musiaa sobie zada wiele trudu, a i tak skutki byy
mizerne, gdy jeszcze dzi nie umie ich na pami. Potem przyprowadzono
Maksymina. Zachowywa si on z tak sam swobod, jak w dniu poprzednim. Na wszystkie postawione mu pytania odpowiedzia zadowalajco94.
Czwarte posiedzenie miao miejsce 17 listopada 1847 r. Znowu odbyo si przesuchanie wiadkw objawienia, ktrzy odpowiadali rzeczowo
i jasno, ku oglnemu zadowoleniu zgromadzonych. Ks. Rousselot czyta
dalej swoje sprawozdanie, a proboszcz z Corps ks. Mlin, aby si uwolni
od zarzutu, jakoby na wasn korzy sprzedawa wod saletysk, owiadczy, e z ofiar przysanych mu od osb, ktre o t wod prosiy, ani centyma nie zachowa dla siebie, lecz e po odtrceniu kosztw opakowania
i przesyki, reszt uy na cele dobroczynne, a znaczn cz pienidzy
przechowa na budow kaplicy, ktr zacznie budowa, jak tylko biskup
wyrazi na to zgod95.
W czasie pitego posiedzenia, w dniu 22 listopada 1847 r., stwierdzono
po krtkiej filozoficznej rozprawie, e nawet maa ilo wiadkw wystarcza, aby jakie wydarzenie uzna za moralnie pewne, jeeli tylko wiadkowie posiadaj wszystkie wymagane warunki do uznania ich wiadectwa za
wiarygodne. Biskup Filibert de Bruillard podda gosowaniu rne ustpy
sprawozdania, ktre ju zbadano. Wszystkie zostay przyjte przez komisj
jednogonie lub przynajmniej wikszoci gosw96.
Szste posiedzenie komisji diecezjalnej wyznaczono na dzie 29 listopada 1847 r. Cay czas tego posiedzenia powiecono badaniu kilku cudownych uzdrowie, otrzymanych od Boga za przyczyn Matki Boej z La
Salette oraz wiadectw je potwierdzajcych. Z tych wszystkich uznano za
cudowne uzdrowienie Melanii Gamon i siostry od w. Karola, jako speniajce warunki wymagane przez teologw do stwierdzenia prawdziwego
cudu97.
Podczas sidmego posiedzenia w dniu 6 grudnia 1847 r. podjto dalsze badania nad kolejnymi wiadectwami uzdrowie za przyczyn Mat

94
95
96
97
L. Carlier, Histoire..., s. 110; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 199-201.

L. Carlier, Histoire..., s. 110-111; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 203-205.
2010-05-01 18:52:55
201
ki Boej z La Salette. Jednogonie przyjto uzdrowienie lepej osoby

z Lallery (Izre), jeeli nie jako cudowne, to w kadym razie jako cakiem
nadzwyczajne. Nastpnie ks. Rousselot przeczyta t cz sprawozdania,
w ktrej odrzuca w sposb naukowy wszystkie dotychczasowe zarzuty
stawiane objawieniu98.
sme i ostatnie posiedzenie, zamykajce prac komisji diecezjalnej,
odbyo si 13 grudnia 1847 r. Przedmiotem tego posiedzenia byo dalsze
badanie zarzutw, ktrych rozwizania przyjto przez gosowanie wikszoci gosw. Wreszcie biskup ogosi zakoczenie posiedze, dzikujc
czonkom komisji za ich gorliwo i pilno oraz zastrzeg sobie wydanie
naukowego orzeczenia o objawieniu w La Salette, gdy uzna, e chwila odpowiednia nadesza99.
Podsumowujc dotychczasow prac wielkiej komisji diecezjalnej,
naley przede wszystkim podkreli niezwyke zaangaowanie jej czonkw, a take solidne i szczegowo przeprowadzony proces kanoniczny.
Komisja, ktrej przewodniczy biskup Grenoble, stwierdzia, e Dzieci
nie zostay oszukane ani nie s oszustami100. W czasie obrad komisji jej
czonkowie mieli okazj dokadnie zapozna si z wszystkimi dokumentami zwizanymi z objawieniem, spotka i przesucha wiadkw oraz
ich wychowawcw, a take mieli moliwo swobodnego wypowiadania
si i zgaszania wszelkich zastrzee i wtpliwoci. Biskup aktywnie wczy si do dyskusji dopiero od pitego posiedzenia komisji. Wygaszajc
przemwienie do czonkw komisji, poprosi ich uwaajc dyskusj nad
opowiadaniem dzieci za zakoczon , aby wypowiedzieli si na temat
objawienia, odpowiadajc na kilka jasno sformuowanych pyta dotyczcych: miejsca objawienia, zachowania dzieci i ich wiarygodnoci, zgodnoci opowiada o objawieniu Maksymina i Melanii, rzeczywistoci tego
cudownego wydarzenia, o moliwoci manipulacji dziemi101. Nastpnie
98 L. Carlier, Histoire..., s. 111; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 227-229.
99 L. Carlier, Histoire..., s. 111; P. J. Rousselot, La Vrit...; J. Stern, La Salette..., t. 2,
s. 230-235.
100 J. Jaouen, La Salette..., s. 115-126.
101 Allocution de Mgr de Bruillard aux membres de la Commission, w: J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 209-212.
2010-05-01 18:52:55
202
Ks. Piotr Jamio MS
komisja gosowaa punkt po punkcie nad dalsz czci raportu dotyczc cudownych uzdrowie czy duchowych nawrce, jakie dokonyway si
dziki wydarzeniu w La Salette. Czonkowie komisji wikszoci gosw
pozytywnie wypowiadali si nad postawionymi kwestiami, opowiadajc
si za prawdziwoci objawienia102. Do takiego przekonania skania si
pod koniec przeprowadzonych bada rwnie i sam biskup, do ktrego
z mocy przysugujcego prawa i faktu, e objawienie miao miejsce w jego
diecezji naleaa decyzja ogoszenia dekretu o prawdziwoci objawienia103.
Analiza porwnawcza kryteriw przyjtych w badaniach objawienia
w La Salette oraz kryteriw oglnie przyjtych prowadzi do wniosku, e
zachodzi tu pena zbieno wynikw w punktach istotnych:
1. Ze wzgldu na samo objawienie. Objawienie w La Salette i jego tre
dochodzenia potwierdziy w peni niesprzeczno zarwno ze zdrowym rozsdkiem, jak i z nauk Kocioa. Mona natomiast mwi
o mocnym, utwierdzajcym wietle skierowanym na problematyk
grzechu, nawrcenia i porednictwa Maryi.
2. Ze wzgldu na okolicznoci objawienia. Objawienie w La Salette byo
wydarzeniem jednorazowym. Nie obcia go aden szczeg, ktry
w jakikolwiek sposb mciby przejrzysto treci. Wszystkie elementy skadajce si na cao objawienia, a wic: ordzie, akcja oraz
miejsce i czas, czy wewntrzna harmonia. Kady z nich i to pod
kadym szczegem dopenia we waciwy sposb znaczenia caoci:
gwnego planu objawienia i jego przekazu.
3. Ze wzgldu na osob doznajc objawienia. Objawienie w La Salette
dane byo przez Opatrzno Bo dwojgu dzieciom: Maksyminowi
Giraud i Melanii Calvat-Mathieu (w pojciu objawie prywatnych
grupowej jednostce). Cechy ich osobowoci nie odbiegay w adnym istotnym szczegle od przecitnego poziomu ich rwienikw
z otoczenia, w ktrym yy. Zasadnicza rnica tkwi w warunkach
102 Procs-verbal de la cinquime confrence vch de Grenoble, w: J. Stern, La

Salette..., t. 2, s. 212-214.
103 J. Jaouen, La Salette..., s. 81.
2010-05-01 18:52:55
203
bytowych wizjonerw: pochodzili z rodzin szczeglnie biednych i zaniedbanych, zwaszcza Melania.

4. Ze wzgldu na wiadkw objawienia. Objawienie w La Salette dane
byo bez tzw. wiadkw bezporednich. Wrd pierwszych wiadkw
porednich, ktrym dzieci opowiaday o wydarzeniu, znajdowao si
wiele osb o nastawieniu nieufnym, wrcz negatywnym. Dla dalszych
bada szczeglnie pomocny okaza si fakt, e kilkoro spord tych
wiadkw spisao relacj dzieci na gorco, poddajc je osobno niefachowym wprawdzie, lecz opartym na znajomoci cech ich charakterw, krytycznym przesuchaniom. Te oraz inne zapisy wiadkw
relacji (byo 17 spisanych relacji) posuyy za wyjciowy materia
porwnawczy przy prowadzonych przez komisj testach prawdomwnoci dzieci i badaniach niesprzecznoci ich relacji wzgldem siebie.
5. Cuda. Spord wielu uzdrowie wadze kocielne uznay kanonicznie
za istotnie spowodowane przyczynami ponadnaturalnymi trzy (Antoniny Bollenat, Melanii Gamon i siostry od w. Karola), po wykluczeniu wszelkimi dostpnymi metodami ich naturalnego pochodzenia.
6. Sensus fidei wiernych. Pielgrzymowanie na miejsce objawienia, ktre
w pierwszym okresie mona by uzna po czci za pogo za sensacj,
trwa nieustannie od 1846 r. a do dzi, tj. do czasw blisko ponad 160
lat po wydarzeniu.
7. Owoce objawienia. Objawienie w La Salette zaowocowao niemal natychmiast nieoczekiwanym rozkwitem w najbliszej okolicy pobonoci ukierunkowanej wskazaniami ordzia. Rozwin si kult Matki
Boej z La Salette nie tylko w okolicy, lecz take na terenie Francji oraz na caym wiecie. Powstay zgromadzenia mskie i eskie,
a take liczne bractwa i organizacje laickie.
8. Aprobata Kocioa. Ograniczymy si tu tylko do stwierdzenia, e objawienie w La Salette uzyskao aprobat Kocioa (19 wrzenia 1851
r.). Temat ten szerzej omawia punk 3.5., w ktrym przedstawiono stanowisko Kocioa w tej kwestii.
Warto w tym miejscu poinformowa, e kiedy Koci w osobie bpa
Filiberta de Bruillarda podj badania kanoniczne na temat prawdziwoci
objawienia w La Salette, to w tym samym czasie rozpocz si diabelski
2010-05-01 18:52:55
204
Ks. Piotr Jamio MS
atak na zniszczenie tego dziea. Pojawia si silna opozycja, ktrej zadaniem

byo doprowadzi do odrzucenia autentycznoci objawienie w La Salette.
3.5. Opozycja przeciw objawieniu

Kade dzieo, ktre z nieba pochodzi, musi by naraone na to,
e mu si sprzeciwia bd i toczy z nim walk. Taki to ju jest dopust
Opatrznoci Boej. Nic w tym dziwnego, bo przeciw Panu Naszemu Jezusowi Chrystusowi wrogowie jego wywoali ca burz protestw i atakw,
oczerniajc Jego osob i na mier skazujc, zwalczajc Jego nauk przez
odstpstwo i herezje, wreszcie przeladujc Jego Koci wszelkimi sposobami. Rwnie objawienie Matki Boej w La Salette nie stanowio wyjtku
od tej reguy.
Wadza kocielna w pierwszej chwili rozgosu o wydarzeniu nie spieszya si z wypowiedzeniem swego stanowiska, co do autentycznoci objawienia, lecz zbieraa blisze o nim informacje i czekaa. Natomiast wadze
cywilne, dowiedziawszy si o cudownym wydarzeniu na grze La Salette,
zajy wobec niego stanowisko mniej rozsdne. Od razu jako przeciwnicy objawienia wystpiy bezbone dzienniki, broszury i niedowiarki, do
ktrych przyczyli si protestanci. Rozpocza si wojna przeciwko prawdziwoci objawienia. Nie przebierano w rodkach. Sypay si one w postaci
krzywdy, kamstw, potwarzy.
Czasopismo Le Sicle, z dnia 16 i 21 lutego 1847 r.104, podajc czytelnikom wiadomo o objawieniu si Najwitszej Maryi Panny dwojgu
pastuszkom, drwio sobie z niego, nazywajc je niedorzecznym i wielkim
kamstwem105. Inne czasopismo, Le National106, potraktowao objawienie jako zmylony fasz i karcio zawzicie atwowiernych, ktrych
byo w tym czasie jeszcze wielu107. W podobnym tonie wypowiadao si
104
105
106
107
J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 242-244, 267-268.

2010-05-01 18:52:55
205
take pismo Le Constitutionnel108. Byy te takie dzienniki, ktre broniy

objawienia. Czasopisma Univers109 i Ami de la religion day dobr
odpowied bezbonym gazetom, wykazujc faszywo ich rozumowa
i konkludujc, e chocia de jure cud jest moliwy, to de facto opowiadanie
si za nim lub przeciw niemu powinno nastpi dopiero po autentycznej
decyzji biskupa Grenoble110. Jednak masowe nawrcenia mieszkacw
Corps i okolicy spowodowane objawieniem w La Salette przemawiaj raczej za jego autentycznoci.
Dziennik Le Censeur de Lyon, z dnia 1 maja 1847 r., poszed jeszcze
dalej ni wrogie pisma paryskie111. Pismo to oskaryo jakiego kapana,
e dla zysku wymyli histori o Matce Boej z La Salette, i wystosowao
wezwanie do wadz sdowych, by z bezwzgldn surowoci pocigny
domniemanych autorw objawienia do odpowiedzialnoci112. Ks. kanonik
Jakub Bouvier, dziekan kapituy w Grenoble, listem penym godnoci, lecz
stanowczym, wezwa oszczerczego redaktora, aeby udowodni, e jaki
kapan mg popeni podobn zbrodni, albo odwoa to oskarenie,
ktre rzuca cie na cae duchowiestwo113. Redaktor Le Censeur, nie
mogc dostarczy dowodw, zamilk, nie poczuwajc si do obowizku
odwoania oskarenia114. Rwnie rzd francuski nie wierzy w prawdziwo objawienia, wydajc izbie sadowej w Grenoble rozporzdzenie zajcia si wyszukaniem i ukaraniem rzekomych winowajcw115.
Pewnego zimowego dnia przyszed do Jana Chrzciciela Pra w Ablandins (gospodarza, u ktrego bya na subie Melania) sam naczelnik sdu
z Grenoble z dwoma towarzyszami, by si od niego czego dowiedzie
o objawieniu. Odwiedziny te nie zdziwiy gospodarza, gdy rzecz codzienn byo u niego to, e wielu ludzi przychodzio, aby zasign wiadomoci na ten temat. Lecz nowy go rni si od zwykych pielgrzymw.
108
109
110
111
112
113
114
115
J. Stern, La Salette..., t. 1, s. 261-263; t. 2, s. 25-26.

Tame, t. 1, s. 248-253, 265-266; t. 2, s. 215-216, 221-223.
L. Carlier, Histoire..., s. 113-114.
Tame, s. 114.
Tame.
Tame.
2010-05-01 18:52:55
206
Ks. Piotr Jamio MS
Najpierw wypytywa si pilnie i zrcznie, wchodzc w szczegy, o ktrych

innym nawet si nie nio. Po skoczeniu przesuchania zada od gospodarza, pod przysig, potwierdzenia uczynionych zezna. Nastpnie zabra
opis objawienia, ktry sporzdzi w dzie po tym wydarzeniu Jan Chrzciciel Pra na podstawie opowiadania Melanii; wreszcie spisa najdokadniej
wszystkie szczegy zebrane tak od gospodarza Melanii, jak te od Piotra
Selme (gospodarza Maksymina), ktrego take zawezwa przeprowadzajc
podobne badania. Na kocu obu gospodarzom nakaza podpisa zeznania
dotyczce wiadkw i rnych okolicznoci objawienia. Gdy to uzyska,
poegna si i wyjecha, nie podajc swojego nazwiska. Jan Chrzciciel Pra
nigdy nie dowiedziaby si o godnoci tego nadzwyczajnego gocia, gdyby
dwa lata pniej nie rozpozna go jako prokuratora krlewskiego, ktry
wwczas przyby do Corps w jakiej urzdowej sprawie116.
Naczelnik sdu w Grenoble nie tylko podj si osobistego zbadania
sprawy objawienia w La Salette, ale take poleci swoim podwadnym jej
dalsze ledzenie. W maju 1847 r. sdzia pokoju w Corps otrzyma rozkaz wezwania Melanii i Maksymina do siebie, aby si czego dowiedzie
o osobie, ktr rzekomo mieli widzie na grze, by j odszuka i ukara,
jako mcicielk pokoju. Tutaj naley podkreli istotny fakt, e jak powanie zatroskay si wadze pastwowe o spokj i porzdek spoeczny,
upatrujc niebezpieczestwo zaburze w spokojnych procesjach pielgrzymw, wspinajcych si z racem w rku na gr, albo w tym, e grzesznicy spontanicznie przystpuj do spowiedzi i nawracaj si, lub te, e
kocioy w niedziele i wita s wypenione wiernymi?117.
W nastpstwie otrzymanego wezwania, Maksymin i Melania w dniu
22 maja 1847 r. stawili si przed sdem. Pod nieobecno sdziego pokoju
urzdowa jego zastpca, pan Long, naczelnik gminy w Corps oraz pisarz
gminny, pan Giraud. Przesuchanie wiadkw objawienia odbyo si wobec powyszych urzdnikw. Dopiero pod koniec tego przesuchania, gdy
zeznania dzieci byy ju spisane, pan Long zaprosi na sal sadow pewn
osob w celu sprawdzenia protokou. Wwczas ponownie przesuchano
116 AZSR, Manuscrits Bossana.
117 L. Carlier, Histoire..., s. 115; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 57-63.
2010-05-01 18:52:55
207
wiadkw objawienia, w ktrym ten nowo przybyy czowiek bra udzia

zadajc wiele podchwytliwych pyta118. Na drugi dzie, 23 maja 1847 r.,
pan Long przesa sprawozdanie ze swoich bada przewodniczcemu sdu
w Grenoble, dodajc od siebie list nastpujcej treci: Panie Prokuratorze!
Mam zaszczyt przesa Panu zeznanie dwojga dzieci, ktre rozgosiy wiadomo o objawieniu si jakie nieznanej im Pani, we wrzeniu 1846 r., na
grze zwanej La Salette-Fallavaux. Opowiadanie to nie rni si w niczym
od tego, co dzieci opowiaday swoim gospodarzom w ten sam wieczr po
objawieniu. Moe jest jaka rnica w doborze sw, ale tre pozostaje ta
sama. Przynajmniej tak Piotr Selme utrzymuje. Prosz przyj, Panie prokuratorze, wyrazy czci i szacunku. F. Long, zastpca119.
Wiemy o tym, jak to wyej byo ju przedstawione, e przewodniczcy sdu w Grenoble poleci sdziemu pokoju w Corps wezwa pastuszkw na przesuchanie w sprawie objawienia w La Salette i spisa z niego
protok. Protok ten, cho z bdami, uwaamy za obowizek przytoczy w caoci: Dnia 22 maja 1847 r. sdzia pokoju w Corps, wraz z sekretarzem odebrali nastpujce zeznanie: Melania Mathieu, liczca lat 15
i p, urodzona 7 listopada 1831 r. w Corps, zeznaje: W roku 1846 byam
na subie u gospodarza Pra, zwanego pospolicie Carron, zamieszkaego
w Ablandins, w gminie La Salette-Fallavaux. Pewnej wrzeniowej soboty,
zeszego roku, z Maksyminem Girard, pastuchem Selma, take z Ablandins, pasam bydo na grze, ktra si nazywa Dessous-le-Baisses, a ley
obok osady Dorsires. Napoilimy krowy w maym strumyku, a potem one
si rozeszy, my za, zjadszy podwieczorek nad strumieniem, pooylimy
si na odpoczynek. Obudziam si pierwsza; a nie widzc krw, zbudziam
mego towarzysza i udaam si na pagrek; Maksymin przybieg za mn.
Zobaczywszy stamtd, e krowy sobie spokojnie leay, postanowilimy
wrci nad strumie, gdziemy jedli przedtem. Wracajc, szam pierwsza.
Soce mocno grzao. Bya druga, a moe trzecia godzina po poudniu,
gdym spostrzega ogromn wiato, na dwa lub trzy kroki od miejsca,
gdziemy odpoczywali. Odezwaam si wtedy do Maksymina: Patrz, ja 118 Tame.
119 Tame.
2010-05-01 18:52:55
208
Ks. Piotr Jamio MS
ka jasno. A on w tej chwili spyta: Gdzie? Wskazaam mu j palcem

i widzia tak samo jak ja. Bylimy oddaleni od tej wiatoci na siedem
lub osiem krokw. Wpatrujc si, dojrzelimy w niej jak Pani, siedzc na paskim kamieniu, ktry lea na innych. Ciao jej byo pochylone
do przodu, okciami wspieraa si o kolana, a gow trzymaa w doniach;
twarz bya zwrcona ku nam. Gdymy tak w osupieniu na ni patrzyli,
ona powstaa, podesza ku nam par krokw i powiedziaa: Zblicie si,
moje dzieci, nie bjcie si; jestem tu, by wam powiedzie wan nowin.
Podeszlimy par krokw i spotkalimy si z ni w tym miejscu, gdziemy
spoczywali; a ona do nas dalej tak mwia: Jeeli mj lud nie zechce si
podda, bd musiaa puci rami Mego Syna. Jest ono tak mocne i cikie, e go duej powstrzyma nie mog. Od jak dawna ju cierpi za was!
Chcc, by Mj Syn was nie opuci, musz Go nieustannie o to prosi;
a wy to sobie lekcewaycie. Chobycie nie wiedzie jak si modlili, nie
wiedzie, co czynili, nigdy nie zdoacie wynagrodzi mi trudu, ktrego
si dla was podja. Daam wam sze dni do pracy, sidmy zastrzegajc sobie, a wy nawet tego nie chcecie mi przyzna. I to wanie czyni
tak cikim rami Mego Syna. Tak samo wonice przeklinaj i bluni
Memu Synowi. Nie wicenie niedzieli i blunierstwa: oto dwie rzeczy,
ktre najbardziej czyni cikim rami Mego Syna. Jeeli zbiory psuj si, to tylko z waszej winy. Pokazaam wam to w zeszym roku na
ziemniakach; ale wycie na to nie zwaali, lecz przeciwnie, znalazszy
zgnie ziemniaki, miotalicie przeklestwa i blunili Memu Synowi. To
te dalej bd gniy; a na Boe Narodzenie nie bdzie ich ju wcale. Nie
rozumiejc, co by miao znaczy sowo ziemniaki, chciaam si spyta
Maksymina, gdy wtem Pani, spostrzegszy to, tak rzeka: Nie rozumiecie mnie, moje dzieci? To powiem wam inaczej. I gwar z Corps dalej
tak mwia: Jeeli ziemniaki (po francusku: truffes, wyraz miejscowy na oznaczenie ziemniakw) psuj si, to tylko z waszej przyczyny.
Daam wam to pozna w zeszym roku, ale wycie sobie z tego nic nie
robili. Co gorsza, znalazszy zgnie ziemniaki, przeklinalicie i blunili imieniu mego Syna; tedy bd dalej si psu, a na Boe Narodzenie,
wcale ich ju nie bdzie? Jeeli macie zboe, nie siejcie go; wszystko,
bowiem, co posiejecie, zjedz owady; a co si utrzyma, rozsypie si
2010-05-01 18:52:55
209
w proch przy mceniu. Nastanie wielki gd; ale przedtem dzieci poniej lat siedmiu dostan drgawek i umiera bd na rekach trzymajcych
je osb; inni pokutowa bd wskutek godu. Orzechy bd pleniay,
a winogrona gniy. Jeeli si nawrcicie, kamienie i skay zamieni si
w sterty zboa, a ziemniaki zasadz si same. Czy mwicie pacierz, moje
dzieci? (Zapytaa Pikna Pani). Gdzie tam? Prosz Pani. Ale moje dzieci,
trzeba go mwi; choby jedno Ojcze Nasz i jedno Zdrowa Maryjo, rano
i wieczorem; a gdy czas macie, mwcie wicej. Na Msz w. chodzi zaledwie kilka starszych niewiast; inni pracuj w niedziele przez cae lato,
a w zimie, nie majc pracy, jeeli id do kocioa, to tylko po to, eby sobie
drwi z religii; a w Wielki Post chodz do rzeni, jak psy. Czycie nie widziay kiedy zepsutego zboa, moje dzieci? Nie, prosz Pani. Lecz ty,
mj may, musiae je raz widzie w Coin wraz z twym ojcem, wwczas,
gdy waciciel tego Coin kaza twemu ojcu przyj zobaczy zniszczone
zboe. Poszlicie tam obydwaj, wzilicie do rki dwa czy trzy kosy, potarlicie je i wszystko w proch si rozsypao. Z powrotem gdycie byli jeszcze
o p godziny drogi do Corps, ojciec da ci troch chleba, mwic: Masz,
mj may, jedz jeszcze chleb w tym roku, bo pewnie nikt go nie bdzie jad
w roku przyszym, jeeli zboe bdzie dalej tak si psuo. Wtedy Maksymin odpowiedzia: Ach tak! Prosz Pani; przypomniaem sobie teraz dobrze; przed chwil nie pamitaem tego. No! Moje dzieci, powtrzcie to
wszystkiemu memu ludowi. Minwszy pagrek, powtrzya raz jeszcze:
No! Moje dzieci, opowiedzcie to wszystkiemu memu ludowi. Mniej
wicej w rodku tej rozmowy Pani powierzya mi sekret, ktrego wyjawi
nie mog. Nagabywana, eby go wyjawia, stale odmawiaa, ani sysze
o tym nie chcc. Zeznajca dodaje, i Pani ta wysza na pagrek, a oni
poszli za ni; i e tam wznisszy si, moe na metr, w gr, pocza im
nieznacznie gin w oczach, od gowy poczynajc. Na chwil nic nie byo
wida, tylko wiato, a wkrtce i ta si rozproszya. Pani miaa biae
trzewiki, otoczone rnokolorowymi rami i zapite na zot wiecc
klamr; poczochy byy rwnie barwy zotej; miaa te bia chustk,
skrzyowan na piersiach, a z tyu zwizan kocami; na gowie biay
czepiec, otoczony wiecem rnobarwnych r; na szyi may acuszek,
na ktrym by zawieszony ty krzy z wizerunkiem Chrystusa; u dwch
2010-05-01 18:52:56
210
Ks. Piotr Jamio MS
poprzecznych ramion krzya, z jednej strony by widoczny motek, z drugiej obcgi; miaa te i drugi zoty acuch na ramionach oba jasno
wieciy. Idc, stopami swymi nie uginaa trawy. Na wszystkie pytania
zeznajca twierdzi, e z nikim zreszt (prcz Maksymina) na grze nie
rozmawiaa; e wrciwszy do domu zapdzia do stajni krowy, i e gdy
usiada do dojenia ich w obecnoci swej gospodyni, nadbieg Maksymin
i opowiedzia cae wydarzenie. A gdy gospodyni zapytaa j, czy to
wszystko prawda, opowiedziaa, e tak. Nazajutrz, za namow swoich
gospodarzy, poszli obydwoje opowiedzie wszystko ks. proboszczowi, obsugujcemu wwczas parafi w La Salette, a ten wysuchawszy
wszystkiego, rozpaka si120.
A oto zeznanie Maksymina Giraud przed sdem cywilnym w Corps:
Maksymin Giraud, urodzony 27 sierpnia 1835 r. w Corps, a liczcy lat 11,
(koczy ju 12 rok), zeznaje, e: waciwie nie suy, tylko na tydzie
by zgodzony pa bydo Piotra Selme z Ablandins. e nazajutrz po owym
objawieniu, a bya to niedziela, wrci do ojca, bo tydzie mu si skoczy. Po tych zeznaniach, Maksymin powtarza sowo w sowo opowiadanie Melanii Calvat. Uwagi: Obydwoje dzieci byy przesuchiwane osobno.
Wytumaczono im, e stojc przed sdem, musz mwi prawd, i nic, tylko prawd. Odpowiadajc, e bd mwiy, jak zreszt zawsze, prawd,
deklamuj swe zeznanie, jak dobrze przygotowan lekcj. Na zarzut, e to
bya rzecz naturalna; tyle razy i tylu osobom opowiadali to samo, e mieli
czas tego si nauczy. Odpowied: atwo, z jak dzieci opowiaday to
wydarzenie, nie bya wynikiem wiczenia i wyuczenia si, lecz istniaa od
pocztku, jak to stwierdzaj wiadkowie121.
Ks. Piotr Mlin, zapytany przez ks. Rousselota, wikariusza generalnego, czy nie zna jaki szczegw z tego zeznania, tak mu odpisa w dniu
12 marca 1850 r.: Poniewa w tym postpowaniu sdowym, jak zwykle
w podobnych, zastosowano wszystkie rodki, by zapobiec wszystkim
moliwym uprzedzeniom i porozumieniom si, przeto wiem, o nim nie
wiele; od dzieci tylko dowiedziaem si par szczegw, ktre si tam
121 Tame, s. 119-120.
2010-05-01 18:52:56
211
zdarzyy. Pan Long, notariusz i burmistrz zarazem miasteczka Corps,

w charakterze zastpcy, w nieobecnoci sdziego pokoju, spenia jego
funkcj. Pan Giraud, sekretarz, spisywa zeznania. Obydwaj ci funkcjonariusze stoj na wysokoci swoich zada; aden z nich nie jest entuzjast
objawienia. Byoby rzecz konieczn wydosta ich elaborat; dokument
to cenny, bo ze cisoci prawa musi by w nim i chodna rozwaga,
a rwnoczenie cechuje go te powaga urzdowa. Dzieci zapewniay,
e wypytywano je na wszystkie moliwe sposoby, eby je wprowadzi
w puapk; e pytano je najpierw osobno, potem razem, a zwaszcza
groono im surowoci prawa, gdyby dowiedziono im kamstwa w ich
zeznaniach; lecz adne pogrki nie zdoay ich skoni do zamilczenia tego, co widziay, lub do powiedzenia, czego nie widziay. Byem
przekonany o tym, zanim one uday si na sal sadow, i przekonaniem
tym podzieliem si z ich rodzicami, ktrzy, zupenie przestraszeni, bagali mnie, ebym razem z nimi towarzyszy ich dzieciom. Nie, odpowiedziaem; w takich wypadkach nie wpuszczaj na rozpraw nikogo;
i rad temu jestem; ale uspokjcie si, dzieciom nic zego si nie stanie;
i lepiej same sobie dadz rad, anieli przy czyjejkolwiek pomocy. Na
drugi dzie, po przesuchaniu, spotkaem pana Giraud. C tam, panie
sekretarzu, zaczepiem go, czy wczorajsze posiedzenie doprowadzio do
jakiego nowego odkrycia w sprawie objawienia? Nie; ale prokurator
krlewski na tym nie poprzestanie; Pjdzie dalej; spisalimy protokoy
i wysalimy je do izby sdowej. Tym lepiej, przez cise dochodzenie
odkryje si bd lub prawd; a wwczas biada mi! Gdy po dzieciach,
mnie pierwszego, powoaj przed sd. Ale nie! Nikt nie uwaa ksidza
za wynalazc tej sprawy; podejrzenie ciy na kim innym, i bdziemy
go mieli na oku. To mnie cieszy, e mnie wykluczacie od podejrze
i procesu; ale nie mona dowiedzie si na kim spoczywa wasze podejrzenie? Czy to ksidz? Z kantonu? Tak, z kantonu. Pan mnie
wprawiasz w zdziwienie i zakopotanie zarazem; prosz mi si zwierzy,
a bd odpowiada za tego ksidza. To ksidza ssiad z Ambel ks.
R? Tak jest, to on. Dzikuj za t otwarto; jednak zapewniam was
panie sekretarzu, i mj ssiad z Ambel nie wierzy w objawienie tak jak
zi wy. Istotnie ks. R..., nie chcc uchodzi za atwowiernego ani te za
2010-05-01 18:52:56
212
Ks. Piotr Jamio MS
niedowiarka, zachowywa si dotd w tej sprawie zupenie neutralnie.

Oto wiadome mi szczegy, za ktrych dokadn prawdziwo rczy
mog. Ks. Mlin, dziekan122.
Otrzymawszy sprawozdanie o objawieniu w La Salette, zredagowane
przez sdziego pokoju w Corps, izba sdowa w Grenoble uznaa spraw za
zakoczon i dalszych czynnoci dochodzeniowych zaprzestaa.
Na pocztku 1847 r. wydarzeniem w La Salette zaja si prasa, zwracajc szczegln uwag, e te ludowe pogoski mog mie wpyw na ycie gospodarcze. Droyzna ywnoci przygniataa lud, a co by si stao,
gdyby rolnicy poszli za radami z ordzia z La Salette i nie zasiali zboa?
Do dziaania wczyy si siy antyklerykalne. Zaistnia sytuacj wykorzysta Ludwik Veuillot123, aby da ripost czasopismom Le Sicle, Le
National i Le Constitutionnel. agodzc troch ostrze swego pira, zarzuci im, e z gry mieszaj pojcie cudu i niedorzecznoci, rwnoczenie przypominajc, e kuria biskupia w Grenoble wykazaa wicej taktu
i mdroci. Kampanii prasy paryskiej towarzyszyy narzekania wadz cywilnych. Mer miejscowoci Morestel w departamencie Isre przechwyci
jedn rycin, o ktrych donosiy gazety, i przekaza j podprefektowi, proszc wysze wadze administracyjne, aby zapobiegy rozpowszechnianiu
podobnych niedorzecznoci. Podprefekt uy jeszcze mocniejszych sw:
Te ponure pogoski s tego rodzaju, e mog wywoa opakane skutki,
zwaszcza we wioskach, gdzie na nieszczcie wierz im osobistoci szanowane, co podwaja ich wpyw ujemny. Przekaza spraw prefektowi,
baronowi Pellenc, a prefekt biskupowi Filibertowi de Bruillard124, ktry w
swojej wielkiej roztropnoci potrafi znale jaki sposb, aby zaradzi zu
spowodowanemu przez przesadny niepokj.
122 Tame, s. 120-121.

123 Ludwik Veuillot (1813-1883), dziennikarz i pisarz katolicki, odznaczajcy si citym
pirem i pen sarkazmu werw literack. Od 1843 r. zwizany z dziennikiem Univers, od roku 1848 redaktor naczelny. Pisma: Le Sicle, Le National i Le Constitutionnel byy to popularne dzienniki paryskie wydawane w duych nakadach. J.
Stern, La Salette..., t. 2, s. 215-216, 221-223.
2010-05-01 18:52:56
213
Spraw La Salette zaj si take minister sprawiedliwoci i wyzna.

W dniu 12 czerwca 1847 r. doszo do biskupa Grenoble, po szczeblach
urzdowej wadzy, zaalenie oficjalne, podpisane przez ministra sprawiedliwoci i wyzna, pana Hberta125. Atmosfera wczesnej epoki przebija
z tego dokumentu, dlatego naley go przytoczy w caoci: Najprzewielebniejszy Ksie Biskupie! Powiadomiono mnie, e w wielu departamentach kolportuje si rycin przedstawiajc objawienie Matki Boej dwojgu
dzieciom na grze La Salette, w kantonie Corps k. Grenoble, oraz rne
opowiadania bdce uzupenieniem ryciny albo te drukowane oddzielnie,
zawierajce szczegy tego rzekomego objawienia oraz zapowied godu
i miertelnej choroby dzieci. Ostrzega si w nich rolnikw, aby nie siali
zboa. Podobne publikacje mog wywrze, i rzeczywicie ju wywary, fatalny wpyw na ludno gmin wiejskich, a w czasie godu mogyby zagrozi spokojowi publicznemu. Jedno z tych opowiada, wydrukowane w Anders przez wdow Piguet-Chteau, ul. Saint Gilles nr 14, podaje, e pewien
arcybiskup i dwch biskupw zainteresowao si tym cudem i poinformowao o nim Stolic Apostolsk. Wskazuje si tam na Wasz Ekscelencj
jako na jednego z biskupw, ktrych autorytetem chciano by si zasoni,
aby lepiej rozpowszechnia rycin i opowiadania, o ktrych wyej mowa.
Wasza Ekscelencja oceni, podobnie jak ja, niebezpieczestwo wynikajce
z tych publikacji, i nie pozwoli, aby ogaszano je w jakikolwiek sposb pod
Jego patronatem. Wasza Ekscelencja to zrozumie, e jest rzecz wan, by
szybko zatrzyma postp za, zapoznajc ludno z prawd, i pokrzyowa
podstpne zabiegi, ktre tym atwiej mog osign cel, gdy zwracaj si
do uczu religijnych. Prosz, by Wasza Ekscelencja zechcia powiadomi
mnie, jakie podj dziaania w tym kierunku126.
W dniu 13 czerwca 1847 r. biskup Filibert de Bruillard odpowiedzia
na to wezwanie spokojn obron Kocioa, odsyajc ministra do swego
listu z 9 padziernika 1846 r., w ktrym zastrzeg sobie prawo biskupa do
rozpoznania sprawy porzdku nadprzyrodzonego. Biskup tak odpisa ministrowi: Ekscelencjo! Niewiadome mi jest, czy jaki arcybiskup lub bi 125 Tame, s. 92-93.
126 J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 92-93; L. Carlier, Historie, s. 122; M. Nortet, Notre
Dame de La Salette, Paris 1879.
2010-05-01 18:52:56
214
Ks. Piotr Jamio MS
skup informowa Stolic Apostolsk o objawieniu w La Salette, w parafii

o 80 km odlegej od Grenoble. Co do mojej osoby to informuj, e na t
informacj nie miaem adnego wpywu? Na rycin, ani opisy, albo jakie
notatki o objawieniu nie dawaem pozwolenia, przeciwnie, zakazaem nawet drukarni arcybiskupiej, nad ktr jedynie mam wadz, eby nic w tej
sprawie nie wydawaa, i pewny jestem, e zastosowano si do mego polecenia. Zaledwie dowiedziaem si o objawieniu, rozesaem natychmiast do
podwadnych mi ksiy dekret, w ktrym przypomniaem im ustp ze Statutu synodalnego, zakazujcy wszelkich wydawnictw lub opisw, jakich
nowych cudw bez wyranego upowanienia. I wszyscy, z wyjtkiem jednego nierozwanego kapana, okazali si memu gosowi posuszni. Jednak
sprawa ta jest powana. To te mamy oczy i uszy otwarte na wszystko, co
si mwi, co si czyni i co si dzieje. Po powrocie z mej wizytacji dowiedziaem si, e z rozkazu wadzy wyszej, sdzia pokoju w Corps nakaza
pastuszkom stawi si do dugiego i dokadnego przesuchania i zapewniono mnie, e pastuszkowie w swych odpowiedziach okazali szczero
i niczym niezachwian pewno127.
Brak ywnoci niebezpieczestwa wynikajce z ponurych pogosek128 z tonu tych niechtnych tekstw mona wywnioskowa, e
uwaga ludu zwrcia si ku objawieniu z La Salette przede wszystkim z powodu godu, jaki panowa w zimie 1846/1847 r. Pod jego wpywem biedni ludzie nie mogli sucha grb Piknej Pani z lekcewaeniem, jak to
czynili ludzie zamoni. Nie zauwaono, aby rolnicy, idc za przepowiedni
daremnych zasieww, powstrzymywali si od wysiewu ziarna, ale moemy
przeczyta w ksice Echo129 pani Marii des Brulais ciekaw rozmow,
jak przeprowadzia we wrzeniu, 1847 r. z jednym z mieszkacw Corps:
Czy panowa tu gd? Zapytaa nauczycielka z Nantes. Tak prosz
pani. W grach ludzie umierali z godu, nie mieli ani jednego ziemniaka do
jedzenia. Ziemniaki byy, wic tutaj bardzo liche, podobnie jak w innych
okolicach? Oczywicie, prosz pani, i za trzy franki nie kupiaby pani
wtedy tyle, ile dzisiaj za osiem sous. Na pitnacie dni przed Boym Naro 127 L. Carlier, Histoire..., s. 123; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 94-95.
128 Tame.
129 M. des Brulais, cho de la sainte montagne, Nantes 1852.
2010-05-01 18:52:56
215
dzeniem wszystkie ziemniaki zgniy. Najwitsza Panna przepowiedziaa

rwnie ten fakt. Jest to wszystko do tego stopnia prawdziwe dorzuca autorka, przebywajca w klasztorze Sistr Boej Opatrznoci, e zakonnica
z Corps, chcc si podzieli kawakiem chleba z godujcymi, wypiekay
chleb bez odsiewania otrb. Podobnie czyni to i dzi, aby zaoszczdziwszy troch zboa, mogy podzieli si chlebem z godujcymi, jeeli zima
bdzie cika jak w roku ubiegym130.
Gdy wadza cywilna kategorycznym zaprzeczeniem, bez powanego
badania z tym sceptycyzmem, ktry ju wtedy charakteryzowa wiat
urzdniczy rozstrzygna kwesti o objawieniu w La Salette, wwczas
jako przeciwnicy objawienia, stanli protestanci. Wkrtce po objawieniu
(19 wrzenia 1846 r.), pewien protestant, Napolon Roussel, wyda ksik pod tytuem: Mystres de La Salette, w ktrej napisa, e Maksymin
i Melania widzieli rzeczywicie kogo na grze, ale ten kto, mg by
si nieczyst, ktra zaczarowaa dzieci i osoby wierzce w objawienie131.
Druga pozycja ksikowa, wydana w tym samym czasie przez pastora Juliusza Daudeta, take przypisuje szatanowi to dziwne wydarzenie w La
Salette132.
To, co najbardziej nas dziwi, to fakt, e kilku kapanw katolickich
byo zawzitymi przeciwnikami objawienia w La Salette. Jak ju wspomniano, wrd czonkw wielkiej komisji diecezjalnej zoonej
z biskupa Filiberta de Bruillarda jako przewodniczcego, z 4 wikariuszy
generalnych, z 7 kanonikw katedralnych i z 5 proboszczw z Grenoble
byo kilku, ktrzy okazali si przeciwnikami objawienia? To oni wyszukiwali rne wtpliwoci i dali wyjanie w sprawach, ktre im si wyday
nieprawdopodobne. Ich postpowanie byo suszne i mieli do tego prawo,
a nawet obowizek, gdy wadza diecezjalna, zwoujc komisj, miaa
wanie ten cel, aeby przez wymian zda wyjani spraw objawienia w
La Salette. Ale oponenci nie zadowolili si przedstawianiem kolegom swoich opinii. Gdy ich zarzuty wysuchano, przedyskutowano i w kocu odrzucono, powracali nieustannie z problemami, ktre ju komisja rozstrzyg 130 J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 124-126, 129-131, 133-137.
132 Tame, s. 124.
2010-05-01 18:52:56
216
Ks. Piotr Jamio MS
na. Chodzio im o to, aby przez cige sprzeciwianie si nie dopuci do

rozstrzygnicia przeciwnego ich osobistym racjom133.
Zamierzenia te zawiody. Pomimo ich wysikw, sprawozdanie ks.
Rousselot i ks. Orcel, ktre ustalio niewtpliw autentyczno objawienia,
zostao zatwierdzone wikszoci gosw we wszystkich swoich artykuach,
gdy na 17 gosw, przy gosowaniu nad pojedynczymi artykuami, gosw
z opozycji byo najwyej 4134. Do czonkw opozycji naleeli: ks. Berthier
wikariusz generalny, ks. de Lemps proboszcz parafii w. Andrzeja, ks.
Genevey proboszcz parafii w. Ludwika i ks. Cartelier proboszcz parafii
w. Jzefa135. Pierwszy z nich zapyta, niezbyt delikatnie, ks. Piotra Mlina, proboszcza z Corps, oglnie szanowanego dla jego bezinteresownoci
i innych zalet, na co obrci dochd za rozsyan w rne strony wod z cudownego rdeka? Ks. de Lemps, jako czowiek wyksztacony i wytwornych manier, potrafi zachowa si w granicach uprzejmoci. Ks. Genevey
utrzymywa opini, wbrew zdaniu biskupa Filiberta de Bruillarda i caej
komisji biskupiej, z teologw zoonej, e nawet najwiksze prawdopodobiestwo nie daje pewnoci moralnej, co do autentycznoci objawienia. Ks.
Cartelier, ktry wan rol odgrywa na pocztku posiedze komisji, sta
si pniej przywdc czynnym i upartym tych wszystkich, ktrzy zwalczali objawienie i ktrych odtd bdziemy nazywali przeciwnikami136.
Po rozwizaniu wielkiej komisji diecezjalnej, obowizek jej uczestnikw by wyranie okrelony przez biskupa. Mieli oni uszanowa, choby
pozornie, zdanie wikszoci, zachowujc dla siebie swoje wasne przekonania, jeeli im o nie chodzio. Opozycja nie trzymaa si tego programu.
Upokorzeni niemonoci przecignicia wikszoci do swego sposobu mylenia, a niechccy dla faszywej mioci wasnej zmienia zdania,
czonkowie mniejszoci zawzicie zwalczali objawienie. Nawet zoyli
przysig, e je cakowicie zniszcz. Potajemnie w maym gronie zaczli krytykowa konferencje, ktrych przebieg nie przypada im do gustu,
oskarajc nikczemnie biskupa Filiberta de Bruillarda o to, e da si, jako
133
134
135
136
Tame.
Tame.
Tame.
Tame, s. 124-125.
2010-05-01 18:52:56
217
podeszy w latach, uwie kilku fanatykom, a z drugiej strony, czonkw

komisji biskupiej za to, e chcc si przypodoba biskupowi, stanli po
jego stronie. Byo to czyste oszczerstwo, ktrym posugiwaa si opozycja
objawienia137
W 1848 r. wydano, za aprobat biskupa de Bruillarda, ksik autorstwa, ks. Rousselota pod tytuem: La vrit138. Byo to sprawozdanie ks.
Rousselota i ks. Orcela z dodatkiem treci konferencji z posiedze komisji biskupiej z roku 1847. Dzieo to, jasne, logiczne i bez zarzutu, bdce
wskanikiem dla tych wszystkich, ktrzy o La Salette pniej pisa bd,
wywoao wielki gniew u przeciwnikw objawienia, gdy opowiadao si
za jego prawdziwoci. Od tej chwili opozycja walczya ju nie skrycie,
ale jawnie z t ksik, z jej autorami i z samym objawieniem. Ksika
ta dowodzi, e pastuszkowie nie mogli by ani oszustami, ani oszukanymi, i e liczne cuda stale powtarzaj si za wstawiennictwem Maryi pod
wezwaniem Matki Boej z La Salette i po uyciu wody ze rdeka na w.
grze139.
Chocia ksika ks. Rousselota jest poparta wszechstronnymi dowodami, nie naley jednak do pierwszych dzie pisanych o La Salette. Ju
w 1847 r. doskonale opracowa t interesujc kwesti ks. Mikoaj Bez140,
proboszcz z diecezji Lyon, w ksice pod tytuem: Plerinage La Salette. Pniej napisali ksiki o objawieniu w La Salette: o. Wawrzyniec
Hecht141, benedyktyn z Einsiedeln (Szwajcaria) i ks. bp Klemens Villecourt142 z La Rochelle. Natomiast Hommage Marie dzieo ks. Arbauda143
z diecezji Digne wyszo w tym samym roku, co dzieo ks. Rousselota.
137 Tame, s. 125.
138 P. J. Rousselot, La vrit sur les vnements de La Salette du 10 septembre 1846,
Grenoble 1848.
140 N. Bez, Plerinage La Salette, ou examen critique de apparition de la Ste Vierge,
Lyon- Paris 1847.
141 L. Hecht, Geschichte der Erscheinnung der seligsten Jungfrau zweien Hirten-Kinder
auf dem Berge von Salette, Einiedein 1847.
142 C. Villecourt, Nouveau rcit de apparition de la Ste Vierge sur les Montagnes des
Alpes, Paris 1847.
143 F. Arbaud, Hommage Marie. Souvenirs intimes un plerinage La Salette, le 19
septembre 1847, Digne, Repos 1848.
2010-05-01 18:52:56
218
Ks. Piotr Jamio MS
W 1849 r. wydano ksik ks. Lemeuniera144 z diecezji Sez i list ks. biskupa Feliksa Antoniego Dupanloupa145 pisany w 1848 r. do ks. Alberta du
Boysa z Grenoble146. W 1850 r. wydano drugie obszerne dzieo ks. Rousselota: Nouveaux documents147. Ksika ta, pod kadym wzgldem godna
poprzedniej, moe by uwaana za dalszy cig i uzupenienie pierwszej,
gdy opisuje rozwj naboestwa do Matki Boej z La Salette nie tylko
na w. grze, nawiedzanej przez coraz liczniejsze pielgrzymki, ale i w dalszych okolicach, gdzie byy cudowne uzdrowienia i rne aski otrzymane za wstawiennictwem Maryi z La Salette. Ta druga pozycja ksikowa
ks. Rousselota przerazia przeciwnikw objawienia. Autor, podajc szereg
wiadectw przemawiajcych za objawieniem, przekona biskupa Filiberta
de Bruillarda do wydania sdu biskupiego o wydarzeniu w La Salette, ktre
badano ju od czterech lat. Jednak chwila wydania dekretu o prawdziwoci
objawienia w La Salette znw zostaa odroczona przez wydarzenie w Ars,
ktre opozycja wykorzystaa dla swoich celw148.
Jak uczy historia Kocioa, objawienie w La Salette zostao przez Koci uznane jako wiarygodne rwnie dziki opozycji i przeladowaniom?
Atak przeciwnikw La Salette przyczyni si do tego, e Stolica Apostolska
zaangaowaa si i zapoznaa z tym objawieniem, pomagajc Kocioowi
lokalnemu w Grenoble. I tak przeciwnicy La Salette spowodowali, e pojawili si obrocy tego objawienia, ktrzy swoimi apologiami przyczynili si
do uznania przez Koci tego wydarzenia.
144
145
146
147
148
Lemeunier, Plerinage La Salette, en september 1848, Troyes 1849.

F. A. F. Dupanloup, Ami de la Religion, nr 4758, s. 45-57.
P. J. Rousselot, Nouveaux documents sur vnement de La Salette, Grenoble 1850.
L. Carlier, Histoire..., s. 126
2010-05-01 18:52:56
219
3.6. Orzeczenie Kocioa o prawdziwoci

objawienia w La Salette
W tym samym czasie przeciwnicy objawienia w La Salette czynili
wszystko, co w ich mocy, by powstrzyma biskupa Grenoble od spenieniu
tego, co leao w jego kompetencjach. Ju w czasie obrad wielkiej komisji diecezjalnej znalaz si powany zwolennik przeciwnikw wydarzenia
w La Salette. By nim arcybiskup Lyonu, kardyna Maurycy de Bonald149,
do ktrego metropolii naleaa diecezja Grenoble. Trzykrotnie podczas obrad komisji: 19, 21 i 29 listopada 1847 r., kardyna de Bonald pisa listy150
do biskupa Grenoble, aby nie podejmowa decyzji w imieniu Kocioa. Po
rozwizaniu komisji arcybiskup Lyonu za namow przeciwnikw objawienia, bojcych si, e biskup wyda orzeczenie w sprawie La Salette, napisa
10 stycznia 1848 r. kolejny list, w ktrym usilnie stara si odwie biskupa Filiberta de Bruillarda od zamiaru uznania objawienia151. Na zarzuty
kardynaa de Bonalda sformuowane w listach odpowiedzia biskup Grenoble przez swego wsppracownika ks. Rousselota152. Odpowied jednak
nie przekonaa arcybiskupa i jego zwolennikw, ktrzy wykorzystywali
kad okazj, aby wykazywa niewiarygodno objawienia. Chocia projekt orzeczenia o wiarygodnoci objawienia by gotowy, biskup Grenoble
wstrzyma si jeszcze z jego ogoszeniem153.
Opatrzno Boa sama przysza z pomoc. Wok objawienia w La
Salette pojawiy si nowe znaki. Jednym z nich byo rozrnienie midzy
faktem objawienia i naboestwem, ktre z niego bierze pocztek. Naboestwo wyrose z objawienia popiera papie Pius IX ju od samego
149 Ks. kard. Ludwik Jakub Maurycy Bonald (1787-1870), urodzi si 30 padziernika
1787 r. w Millau. Po ukoczeniu seminarium duchownego w. Suplicjusza przyj
wicenia kapaskie w 1811 r.. W 1823 r. zosta mianowany biskupem diecezji Puy,
nastpnie w 1839 r. arcybiskupem archidiecezji Lyon, a w 1841 r. kardynaem. Zmar
25 lutego 1870 r. M. Caterini, La Salette..., s. 339-340.
150 J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 215.
151 L. Bassette, Le fait..., s. 148-149.
152 Tame, s. 150-158; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 240-246.
153 Projet de jugement doctrinal et circulaire au clerg, w: J. Stern, La Salette..., t. 2,
s. 246-248.
2010-05-01 18:52:56
220
Ks. Piotr Jamio MS
pocztku154, tj. od daty oficjalnego uznania go przez bpa Filiberta de Bruillarda z Grenoble w 1848 r., a zatem przed uroczystym zatwierdzeniem
(1851 r.). Papie popiera naboestwo do Matki Boej z La Salette nie
wypowiadajc si przy tym na temat jego rde natury charyzmatycznej.
Kilka lat pniej potwierdzi to rozrnienie midzy faktem objawienia
a naboestwem ku czci Maryi z La Salette bp Achilles Ginoulhiac, nastpca bpa de Bruillarda na urzdzie biskupim w Grenoble. Bp Ginoulhiac
wprowadzi w Instrukcji duszpasterskiej z 4 listopada 1854 r.155 potwierdzi fakt objawienia i odrzuci zarzuty podnoszone przez jego przeciwnikw, a w stosunku do gwnych spord nich podj odpowiednie kroki.
Jednake starannie motywowa swoje dziaania, unikajc odwoywania si
do braku wiary w objawienie. Ono, bowiem ani nie jest, ani nie moe by
przecie warunkiem komunii z Kocioem. Instrukcja przytacza ponadto
fragment powiconej La Salette ksiki The Holy Mountain of La Salette bpa Williama Bernarda Ullathornea z Birmingham (Anglia), ktry odby
pielgrzymk rok wczeniej na miejsce objawienia: Nie jest to jaka nowa
doktryna, objawienie Matki Najwitszej na grze La Salette, ale nowa aska, co dzisiaj nazwaoby si bez wtpienia nowym charyzmatem156.
Drugim znakiem, z interwencji Opatrznoci, byo wczenie si
w spraw La Salette ks. Feliksa Dupanloupa157, przyszego biskupa Orleanu, ktry na pocztku czerwca 1848 r. przyjecha na wypoczynek do
swojego przyjaciela, Alberta du Boysa, kasztelana La Combe-de-Lancey
vw departamencie Isre. Bdc blisko miejsca objawienia, uda si do
Corps i La Salette (7-10 czerwca 1848 r.), aby zaznajomi si gbiej
z tym wydarzeniem158. Przeprowadzi take szczegowy wywiad z dziemi na miejscu objawienia. W drodze powrotnej, przebywajc w miejsco-

155 L. Bassette, Le fait..., s. 342-386; J. Stern, La Salette..., t. 3, s. 104-108.
156 J. Stern, La Salette po Soborze Watykaskim II, Studia Saletyskie, nr 1/2000, s.
16-17; J. Jaouen, La Salette..., s. 351; J. Stern, La Salette..., t. 3, s. 106.
157 Ks. bp Feliks Antoni Filibert Dupanloup (1802-1878), urodzi si 3 stycznia 1802 r.
w St, Flix (Hte-Savoie). Mianowany biskupem Orleanu 6 kwietnia 1849 r. Zmar 11
padziernika 1878 r. w La Combe-de-Lancey. M. Caterini, La Salette..., s. 349.
158 J. Jaouen, La Salette..., s. 83; J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 271-286.
2010-05-01 18:52:57
221
woci Laus, napisa159 list do swego przyjaciela, gdzie przedstawi swj

pogld, zgodny z opini delegatw biskupa i wikszoci czonkw komisji.
Na kocu listu napisa: Gdybym by zmuszony do wyraenia swej opinii
i powiedzenia jasno tak lub nie o prawdziwoci tego objawienia i gdybym mia by sdzony wedug szczeroci mego sumienia, powiedziabym
raczej tak ni nie i nie obawiabym si potpienia na sdzie Boym za
nieroztropno160. List ten mia znaczc warto w sprawie wydarzenia
w La Salette, potwierdzajc przekonania biskupa Grenoble.
W kilka dni po zapoznaniu si z listem ks. F. Dupanloupa, w dniu 15
czerwca 1848 r., biskup poleci, aby opublikowa w formie ksiki Raport swoich delegatw161. Ten Raport zosta poszerzony o wszystkie
nowe fakty, wiadectwa, pisemne dowody, jakie miay miejsce w cigu
ostatnich miesicy. Ksik t opublikowano w sierpniu w 1848 r. pod tytuem La vrit (Prawda o wydarzeniu w La Salette)162. W ten sposb
kuria w Grenoble przedstawia ocenie szerszej spoecznoci Kocioa dokumenty dotyczce objawienia, a do ostatniego dnia. Ksik t otrzyma
take papie Pius IX z rk samego autora, ks. P. J. Rousselota163. Publikacja
ta spotkaa si z przychylnym przyjciem przez samego papiea, jak i przez
wielu biskupw nie tylko we Francji, lecz take i za granic. Zostaa przetumaczona na jzyk niemiecki, angielski i woski164.
Ks. Rousselot opublikowa jeszcze na pocztku 1850 r. nastpn
ksik:, Nouveaux documents (Nowe dokumenty o wydarzeniu w La
159 List do przyjaciela Alberta du Boysa napisa 11 czerwca 1848 r. M. Caterini, La Salette..., s. 349.
160 Lettre de Abb Dupanloupa Albert du Boys, w: J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 285; J.
Jaouen, La Salette..., s. 83-84.
162 Wydana w drukarni C. P. Baratiera, Grenoble 1848. Zob. P. J. Rousselot, La vrit
sur vnement de La Salette du 19 septembre 1846, ou Rapport Mgr vque de
Grenoble sur apparition de la sainte Vierge deux petits bergers, sur la montagne
de La Salette, canton de Corps (Isere), Grenoble 1848; J. Stern, La Salette..., t. 2, s.
295-298.
164 Tame.
2010-05-01 18:52:57
222
Ks. Piotr Jamio MS
Salette)165, w ktrej umieci kronik ask i cudw z lat 1848-1849, jakie

dokonay si w miejscu objawienia, jak rwnie polemik z nowymi zarzutami przeciwnikw166. Przeciwnicy objawienia nie ustawali w wysikach,
aby zdyskredytowa samo objawienie, jak rwnie tych, ktrzy wierzyli
w jego prawdziwo. Wykorzystywali do tego niefortunne wypowiedzi
dzieci, zwaszcza Maksymina, posugiwali si podstpem, intryg. Tak byo
w wypadku wydarzenia w Ars (19 wrzenia 1850 r.), gdzie Maksymin wprowadzi w bd ks. proboszcza Jana Vianneya. Jednake uprawnieni do tego
sdziowie, po przeprowadzeniu rzeczowego badania tego zdarzenia, orzekli,
e zajcie w Ars w niczym nie zmienio istotnych elementw badania prowadzonego zgodnie z przepisami Kocioa167. Dziki wydarzeniu w Ars, ktre
zakwestionowao wiarygodno objawienia, Koci na nowo dokona solidnego badania wydarzenia w La Salette, stwierdzajc jego autentyczno.
Przeciwnicy wydarzenia w La Salette (jednym z nich by kard. de
Bonald) wykorzystali take spraw tajemnic saletyskich przekazanych
dzieciom w czasie objawienia168. Podstpnie chcieli zmusi dzieci do ich
wyjawienia. Dzieci okazay si jednak bardzo nieustpliwe w tej kwestii.
Dopiero w dniu 2 lipca 1851 r., w obecnoci penomocnikw biskupa Grenoble: ks. M. F. B. Daussea169 i kanonika ks. M. R. de Taxisa170, Maksymin
zdecydowa si na pimie przekaza powierzon mu tajemnic i opiecztowan wrczy biskupowi. W tym samym dniu wieczorem penomocnicy
biskupa udali si do Corenc, aby tam odebra tajemnic Melanii. Po dugich
wahaniach Melania zdecydowaa si, e napisze tekst tajemnicy nastpnego dnia. I tak si stao. Gdy go napisaa wwczas podpisaa si pod nim,
zaadresowaa kopert do Ojca witego, do ktrej woya tekst tajemnicy
i przekazaa j wysannikom biskupa. Delegaci powiadczyli wiarygod 165 Wydana rwnie w drukarni C. P. Baratiera, Grenoble 1850. Zob. P. J. Rousselot, Nouveaux documents sur vnement de La Salette, ou Suite et complement du rapport
Mgr vque de Grenoble sur apparition de la sainte Vierge... sur une montagne de
La Salette, Grenoble 1850.
167 Tame, s. 88-90; V. Hostachy, Histoire..., s. 151-161.
168 Por. J. Stern, La Salette..., t. 3, s. 25-58.
169 Ks. Franciszek Maria Beniamin Dause (1801-1890).
170 Ks. Remigiusz Maria de Taxis (1805-1864).
2010-05-01 18:52:57
223
no listu i przekazali go biskupowi Grenoble. Po krtkim czasie Melania

zorientowaa si, e w pimie zawierajcym tajemnic podaa mylnie dat
dwch przepowiedzianych wydarze. Dlatego ks. Rousselot zaproponowa jej, aby jeszcze raz napisaa tajemnic. Uczynia to ponownie w dniu
6 lipca 1851 r. w klasztorze Sistr Boej Opatrznoci w Grenoble, w obecnoci ks. A. Auvergnea171 i ks. M. F. B. Daussea. Nastpnie, w towarzystwie
delegatw biskupa, Melania osobicie wrczya swoje pismo biskupowi172.
Po zapiecztowaniu koperty zawierajcej tajemnic, zostaa ona przekazana wikariuszowi generalnemu, ks. Rousselot i proboszczowi katedry, ks.
Gerin173, ktrzy zawieli j do Rzymu. Udajc si do Rzymu, otrzymali oni
od biskupa list uwierzytelniajcy. W licie tym biskup Filibert de Bruillard
napisa do Ojca witego: Moi dwaj wysannicy otrzymali polecenie, aby
mi przekazali to, co Waszej witobliwoci spodoba si orzec o fakcie objawienia Najwitszej Dziewicy. W wypadku pomylnej odpowiedzi, pragnbym wiedzie, czy Wasza witobliwo zechce pozwoli, aby biskup
Grenoble ogosi dekretem, i jest przekonany, e objawienie to nosi znamiona prawdy i wierni s uprawnieni do uwaania go za prawdziwe174.
Wysannicy biskupa zostali przyjci przez papiea Piusa IX na prywatnej audiencji w dniu 18 lipca 1851 r. Ojciec wity zaznajomi si
z tajemnicami, wyraajc na twarzy wielkie wzruszenie175. Poprzez lektur
ksiki ks. Rousselota by ju dobrze zorientowany w sprawie La Salette176.
Na aprobat papiesk trzeba byo jeszcze poczeka. W dniu 22 sierpnia
1851 r. ks. Rousselot zosta znw przyjty przez papiea Piusa IX na pry 171 Ks. Aleksy de Auvergne (1817-1901), urodzi si w 1817 r. w Morestel. wicenia
kapaskie otrzyma w 1843 r. Najpierw pracowa krtko jako wykadowca, nastpnie
by sekretarzem biskupa w Grenoble i peni t funkcj a do 1883 r. W 1898 r. zosta
dziekanem kapituy w Grenoble. Zmar 14 maja 1901 r. M. Caterini, La Salette..., s.
337.
172 Zob. J. Jaouen, La Salette..., s. 91-97; J. Stern, La Salette...., t. 2, s. 219-265.
173 Ks. Jan Chrzciciel Gerin (1797-1863), urodzi si 13 grudnia 1797 r. w Roches-deCondrieu. wicenia kapaskie otrzyma 16 czerwca 1821 r. By proboszczem katedry w Grenoble. Zmar 13 lutego 1863 r. i zosta pochowany na cmentarzu w. Rocha
w Grenoble. M. Caterini, La Salette..., s. 353.
174 L. Bassette, Le fait..., s. 213; J. Jaouen, La Salette..., s. 98.
175 V. Hostachy, Histoire..., s. 166; J. Jaouen, La Salettte..., s. 99.
176 Tame.
2010-05-01 18:52:57
224
Ks. Piotr Jamio MS
watnej audiencji. Papie wspominajc objawienie w La Salette, udzieli

swej aprobaty w formie bogosawiestwa biskupowi Filibertowi de Bruillardowi i jego diecezji177. Ostatecznie, stanowisko Stolicy Apostolskiej, po
zapoznaniu si z rzetelnie przeprowadzonymi badaniami nad objawieniem,
byo przychylne178. Decyzja naleaa jednak do biskupa diecezji Grenoble.
Biskup, umocniony stanowiskiem Stolicy Apostolskiej, zaj si przygotowaniem dekretu. Pomocy przy redakcji treci dekretu szuka u biskupa
Klemensa Villecourta179 z La Rochelle, biegego teologa, znajcego bardzo
dobrze objawienie w La Salette. Odpowied biskupa Villecourta bya natychmiastowa i zawieraa gotowy projekt listu pasterskiego. Biskup Grenoble wykorzysta proponowany projekt przy opracowaniu wasnego listu
pasterskiego180. Dla wikszej pewnoci, czy list jest poprawnie zredagowany i nie narusza w niczym przepisw Kocioa katolickiego, biskup wysa
go sekretarzowi stanu papiea Piusa IX, kardynaowi Ludwikowi Lambruschiniemu181. Kardyna zapoznawszy si z tekstem dokumentu, przesa
7 padziernika 1851 r. swoj opini, na rce wikariusza generalnego, ks.
Rousselota. W niej napisa: Wszystko zostao bardzo dobrze przedstawione i po przeczytaniu nie mam adnych zastrzee, poniewa sprawa zostaa
zbadana w sposb dokadny z surowoci godn pochway182. Poparcie
dla swojego zamiaru biskup otrzyma take od duchowiestwa zebranego
na wiczeniach rekolekcyjnych w Grenoble. W dniu 25 wrzenia 1851 r.
177 P. J. Rousselot, Un Nouveau sanctuaire Marie, Grenoble 1853; M. des Brulais,
Echo de la sainte montagne, Nantes 1854.
178 L. Bassete, Le fait..., s. 229; J. Jaouen, La Salettte..., s. 100.
179 Bp Klemens Villecourt (1787-1867), urodzi si 9 padziernika 1787 r. w Lyonie.
wicenia kapaskie przyj w 1811 r. Biskupem diecezji La Rochelle zosta mianowany 6 padziernika 1835 r. Po dwudziestu latach sprawowania urzdu biskupa w La
Rochelle, 17 wrzenia 1855 r. zosta kardynaem kurii rzymskiej. Zmar w Rzymie 17
stycznia 1867 r. Jako pierwszy z biskupw odby pielgrzymk na miejsce objawienia
20 lipca 1847 r. J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 143; M. Caterini, La Salette..., s. 384.
181 Kard. Ludwik Lambruschini (1776-1854), barnabita. Papie Grzegorz XVI mianowa
go kardynaem w 1831 r., za papie Pius IX powoa go na urzd prefekta Kongregacji do Spraw Liturgii. Zmar w Rzymie w 1854 r. J. Stern, La Salette..., t. 2, s. 191; M.
Caterini, La Salette..., s. 359.
182 L. Bassette, Le fait..., s. 233.
2010-05-01 18:52:57
225
wrczono biskupowi petycj podpisan przez 240 kapanw, ktrzy prosili

go, aby zatwierdzi La Salette jako miejsce pielgrzymkowe i poleci wybudowa tam wityni, aby mona byo zaprasza wiernych z diecezji,
z caej Francji i za granicy183.
Tymczasem upyno ju 5 lat, odkd kult Maryi z La Salette znalaz stae miejsce w yciu religijnym milionw ludzi nie tylko we Francji,
ale rwnie na caym wiecie oraz zyska poparcie wielu biskupw. Zgoszono take do kurii biskupiej w Grenoble wiele wiadectw dotyczcych
cudownych nawrce i pojedna, uzdrowie i szczeglnej opieki Boej
za wstawiennictwem Matki Boej z La Salette. W penym uznaniu odpowiedzialnoci Stolicy Apostolskiej, w pierwszym rzdzie to lokalny biskup
mia prawo wypowiedzenia si zgodnie z sumieniem o autentycznoci objawienia w La Salette, ktre miao miejsce na terenie jego diecezji.
W zwizku z tym bp Filibert de Bruillard ponownie zasign rady u kilku
wybitnych teologw i psychologw, co do wynikw bada, postawionych
pyta i zaistniaych obiekcji. Orzeczenia ich potwierdziy wyranie, e nie
ma adnych teologicznych ani psychologicznych przeszkd dla stwierdzenia nadprzyrodzonej autentycznoci objawienia. Rwnie w zwizku z duchowymi owocami i dalszym rozwojem kultu biskup zwrci si z prob
o ocen do wspbraci biskupw, ktrzy w swoich diecezjach dowiadczyli
rozwoju kultu Maryi z La Salette jako Pojednawczyni grzesznikw. Biskupi odpowiedzieli pozytywnie za uznaniem wiarygodnoci objawienia.
Te wszystkie znaki i wydarzenia, ktre rozegray si wok objawienia
w La Salette w cigu piciu lat przeprowadzonych bada kanonicznych,
w peni przekonay biskupa Filiberta de Bruillarda o prawdziwoci nadzwyczajnego wydarzenia. Dlatego w dniu 19 wrzenia 1851 r., w pit
rocznic objawienia Najwitszej Maryi Panny w La Salette, podpisa dekret zatwierdzajcy objawienie184. Drukiem dekret zosta opublikowany
dopiero 10 listopada 1851 r., natomiast wierni mogli zapozna si z jego
treci 16 listopada, kiedy zosta odczytany w formie listu pasterskiego we
wszystkich kocioach diecezji Grenoble185.
184 Tame, s. 104.
2010-05-01 18:52:57
226
Ks. Piotr Jamio MS
By to merytorycznie dobrze zredagowany tekst, oddajcy wnikliwe

i krytyczne spojrzenie Kocioa na to nadzwyczajne wydarzenie. We wstpie listu biskup przypomnia fakt objawienia Matki Boej dwojgu pastuszkom na jednej z gr w miejscowoci La Salette. Nastpnie przedstawi
w wielkim skrcie cay proces kanonicznego badania wiarygodnoci objawienia. Wykaza argumenty przemawiajce za nadzwyczajnym charakterem wydarzenia w La Salette, nie pomijajc zgaszanych przez przeciwnikw objawienia zastrzee czy zarzutw. Wyzna take swoje przekonanie
o prawdziwoci objawienia, ktre uksztatowao si ju pod koniec posiedze wielkiej komisji diecezjalnej, zakoczonych 13 grudnia 1847 r.
W dalszej czci listu zwrci uwag na swoje posuszestwo Stolicy Apostolskiej, kierujc si zasadami podanymi przez papiea Benedykta XIV
nakrelonymi w jego dziele z 1840 r.: De servorum Dei beatificatione et
beatorum canonizatione186. Kocowa cz tego listu zawieraa waciwy
dekret podzielony na osiem artykuw. Stanowi ona najwaniejszy dokument w sprawie objawienia w La Salette:
Art. 1. Sdzimy, e objawienie si Najwitszej Maryi Panny dwojgu pastuszkom, 19 wrzenia 1846 r., na jednej z gr, nalecych do acucha
Alp, pooonej w parafii La Salette, dekanatu Corps, posiada w sobie
wszystkie znamiona prawdy i e wierni mog uwaa je za niewtpliwe i pewne.
Art. 2. Uwaamy, e fakt ten nabiera nowej pewnoci z powodu spontanicznego napywu wiernych na miejsce objawienia, a take wielkiej liczby
cudw, ktre byy skutkiem wspomnianego wydarzenia, spord ktrych wiele z nich nie mona poddawa w wtpliwo bez pogwacenia
zasad ludzkiego wiadectwa.
Art. 3. Dlatego, aby okaza Panu Bogu i chwalebnej Dziewicy Maryi nasz wielk wdziczno, zezwalamy na kult Matki Boej z La Salette.
Pozwalamy na szerzenie kultu i wyciganie praktycznych i moralnych
wnioskw wynikajcych z tego wielkiego wydarzenia.
Art. 4. Niemniej zabraniamy publikowania jakichkolwiek prywatnych form
modlitw, pieni, ksiek do naboestw bez naszej pisemnej aprobaty.
186 Tame, s. 240-241.
2010-05-01 18:52:57
227
Art. 5. Wiernym i kapanom naszej diecezji wyranie zabraniamy, aby nigdy publicznie sowem czy pirem nie przeciwstawiali si przeciw
objawieniu, ktre dzi ogaszamy, a ktre powinno by otoczone szacunkiem przez wszystkich.
Art. 6. Nabylimy teren zaszczycony niebiaskim objawieniem. Mamy
zamiar niezwocznie zbudowa tam koci, ktry byby pomnikiem
miosiernej dobroci Maryi wobec nas i naszej wdzicznoci. Zrobilimy projekt wybudowania tam domu dla pielgrzymw. Ale te budowy
w miejscu trudno dostpnym i bez adnych rodkw pocign za sob
znaczne wydatki. To te liczymy si z hojn pomoc kapanw i wiernych nie tylko z naszej diecezji, ale i z Francji i z zagranicy. Zwracamy
si z apelem tym bardziej usilnym, e ju otrzymalimy wiele obietnic, lecz jeszcze niedostatecznych, aby rozpocz zamierzone dzieo. Prosimy osoby oddane, ktre zechciayby nam przyj z pomoc,
aby kieroway ofiary do sekretariatu kurii biskupiej. Komisja zoona
z kapanw i wieckich ma nadzorowa budow i uycie ofiar.
Art. 7. Na koniec, poniewa gwnym celem objawienia jest wezwanie
chrzecijan do speniania obowizkw religijnych, do oddawania czci
Bogu, do zachowania przykaza Boych i kocielnych, do unikania
blunierstw i do wicenia niedzieli, zaklinamy was drodzy bracia,
przez wzgld na dobra niebieskie, a nawet ziemskie, abycie powanie
wgbili si w siebie, pokutowali za wasze grzechy, zwaszcza za te,
ktre popenilicie przeciw drugiemu i trzeciemu przykazaniu Boemu. Zaklinamy was, umiowani bracia, abycie byli posuszni gosowi
Maryi, ktra wzywa was do pokuty i w imieniu swego Syna grozi
Wam karami duchowymi i doczesnymi, jeli pozostaniecie obojtni na
Jej macierzyskie przestrogi i znieczulicie serca wasze.
Art. 8. Chcemy i zarzdzamy, aby ten list pasterski by czytany i ogoszony we wszystkich kocioach i kaplicach naszej diecezji na sumie,
wzgldnie na Mszy konwentualnej, w niedziel nastpujc bezporednio po jego otrzymaniu187.
187 AZSR, sygn. E-3, Mandement de Monseigneur vque de Grenoble autorisant

erection un nouveau sanctuaire Mariae, sur la montagne de La Salette, Greno-
2010-05-01 18:52:57
228
Ks. Piotr Jamio MS
List ten zosta podpisany i oznakowany pieczci przez biskupa Grenoble Filiberta de Bruillarda 19 wrzenia 1851 r. Pod podpisem biskupa zamieszczona zostaa kontrasygnata sekretarza kancelarii kurii, honorowego
kanonika ks. A. Auvergnea188. W dniu 1 kwietnia 1852 r. dokument ten zosta opublikowany w Osservatore Romano189. Orzeczenie o La Salette
jest kanoniczne, to znaczy pochodzi od autorytetu, ktry orzekajc dziaa
wzmocniony ask. Dokument ten stanowi potwierdzenie autentycznoci
objawienia w La Salette przez Koci, w osobie uprawnionego do reprezentowania Go w tej sprawie biskupa.
Orzeczenie biskupa dotyczce prawdziwoci i wiarygodnoci objawienia byo zwieczeniem dugiego i wnikliwie prowadzonego procesu
kanonicznego dotyczcego objawienia Matki Boej w La Salette. W tym
miejscu naley podkreli, e by to pierwszy w historii wypadek weryfikacji objawienia, w ktrym wykorzystano wszystkie kryteria suce do zbadania jego autentycznoci. Tak, wic Koci zatwierdzi wiadectwo dzieci. One za wypeniy zadanie, ktre powierzya im Pikna Pani mwic:
Idmy, moje dzieci, przekacie to caemu mojemu ludowi. Od tej chwili
Koci przej na siebie obowizek goszenia przesania z La Salette.
Matka Boa w La Salette zakoczya swoje ordzie sowami: Idmy, moje dzieci, przekacie to caemu mojemu ludowi!. Oczywist rzecz
byo, e dzieci nie byy w stanie wypeni tego zadania do koca, gdy
przekraczao ono ich moliwoci i siy. Nie chodzio tu tylko o zwyke opowiadanie o Wydarzeniu w La Salette, ale przede wszystkim o goszenie
nauk z niego pyncych. Ordzie z La Salette jest tak bogate w tre, e
sawny kard. Gaspar Mermillod (1824-1892) z Genewy nazwa je Ewangeli maryjn i skrtem Dekalogu190. Takiemu zadaniu mogli sprosta jedynie ludzie przejci duchem ordzia i na trwale zwizani miejscem objawienia, gdzie Maryja ukazaa si wiatu w postaci Matki Boej Bolesnej.
ble, impr. C. P. Baratier, 1851; L. Bassette, Le fait..., s. 241-244; J. Stern, La Salette...,
t. 3, s. 197-208.
188 Tame.
189 E. Piccard, La Salette, s. 124-125.
190 P. Jamio, Dzieje sanktuarium Matki Boej Saletyskiej w Dbowcu w latach 19101996, Krakw 2002, s. 66.
2010-05-01 18:52:57
229
Po urzdowym zatwierdzeniu objawienia Koci przej na siebie posannictwo powierzone pastuszkom. Wadza kocielna zrozumiaa, e dzieci
byy tylko narzdziem w rku Opatrznoci Boej, lecz teraz ich rola si
skoczya. Zaistniaa, wic wielka potrzeba duchowej opieki nad miejscem
objawienia. Zadanie to spoczywao na pasterzu diecezji Grenoble, biskupie
Filibercie de Bruillardzie.
W dniu 1 maja 1852 r. w swym kolejnym licie pasterskim biskup
zapowiedzia zbudowanie kocioa na grze i utworzenie grona misjonarzy
diecezjalnych, ktrych nazwa Misjonarzami Matki Boej z La Salette191.
Budow wspomnianej wityni rozpoczto 25 maja 1852 r., a ukoczono j
w 1861 r. Stolica Apostolska uznaa kult Matki Boej z La Salette, nadajc
w bullach z 24 i 26 sierpnia 1852 r., w dekretach papieskich z 26 sierpnia,
3 i 7 wrzenia 1852 r., oraz w indulcie z 2 grudnia 1852 r. liczne aski i
odpusty dla wityni, arcybractwa Matki Boej z La Salette, a take zezwalajc oficjalnie na religijne obchody rocznic objawienia192.
Stanowisko biskupa Filiberta de Bruillarda o skoczonej misji wiadkw objawienia potwierdzi dziewi lat po objawieniu, w dniu 19 wrzenia
1855 r., biskup Grenoble Jakub Maria Achilles Ginoulhiac193, stwierdzajc
jednoczenie, e misja pastuszkw dobiega koca, a zaczyna si misja
Kocioa194. T misj dobrze wypenia Zgromadzenie Misjonarzy Matki
Boej z La Salette.

192 E. Piccard, La Salette, s. 125-127.
193 Biskup Jakub Maria Achilles Ginoulhiac (1806-1875), urodzi si 3 grudnia 1806 r.
w Montpellier. Po wiceniach kapaskich by profesorem Wyszego Seminarium
Duchownego w Montpellier, nastpnie wikariuszem generalnym arcybiskupa Darcimoles w Aix-en-Provence. Od 1 maja 1853 r. do 2 marca 1870 r. by biskupem diecezji
Grenoble, a pniej zosta metropolit archidiecezji Lyon, zastpujc kard. de Bonalda. Zmar 17 grudnia 1875 r. w Montpellier. Jego dziea stawiaj go w rzdzie najlepszych teologw XIXwieku (Histoire du dogme catholique pendant les trois premiers
sicles de Eglise, Les Epitres pastorales, Les Origines du Chritianisme, Le Seromon
sur la montagne). M. Caterini, La Salette..., s. 354; L.Bassette, Le fait..., s. 323-324;
J. Jaouen, La Salette..., s. 282.
194 Tame.
2010-05-01 18:52:58
230
Ks. Piotr Jamio MS
Kocowa refleksja
Zatwierdzone przez Koci jako autentyczne objawienie w La Salette
jest nadal aktualne i przypomina ludzkoci wielk nowin jak wyrazia
si w swoim ordziu Maryja z La Salette o zbawieniu, ktre zawarte jest
na kartach Pisma witego i przekazywane w Tradycji Kocioa. Maryja
w La Salette przypomina nam to, czego nie moemy zrozumie albo,
o czym zapominamy po lekturze Ewangelii. Dziwi moe prozaiczno
czy nawet banalno relacji i opisw tego wydarzenia, a take sama tre
ordzia Maryi skierowana do caego wiata przez wiadkw objawienia.
Czsto jednak w yciu bywa tak, e to, co prozaiczne i banalne, pozostawia
trway i najbardziej skuteczny lad. Tego typu odczucia musz zej na
plan dalszy, skoro rol objawienia La Salette jest pobudzenie wiary, modlitewne zaangaowanie, zmiana yciowych postaw, powrt do Pana Boga
albo Jego poznanie.
W La Salette Matka Boa przypomina wiatu, e pokj przychodzi do
ludzkiego serca z gbszego rda, jakim jest sam Bg i jego mio. I z
tego rda naley go czerpa. W swoim ordziu Maryja mwi, e najwaniejszym zadaniem jest nawracanie niewierzcych i oddalonych od Boga.
Std woanie, aby ludzko zerwaa z grzechem, a wwczas dzieje wiata
toczy si mog na drodze pokojowej. To mio matczyna przynagla J do
tego, aby ustawicznie wzywa swoje dzieci do nawrcenia, pokuty, pojednania i nieustannej modlitwy.
Musimy jednak pamita, e Koci, ze swej natury wity, jest te
wsplnot zoon z ludzi grzesznych, potrzebujcych nawrcenia i oczekujcych przebaczenia. Tam, gdzie wicej jest witoci, tam jest mniej
grzechu. Objawienie w La Salette miao miejsce w okresie ogoszenia
Manifestu Komunistycznego (1846), Rabacji w Galicji (1846), a take
Wiosny Ludw w caej Europie (1848). Nie mona wprawdzie oczekiwa,
by ludzie pokroju Karola Marksa, Fryderyka Engelsa czy innych rewolucjonistw przejli si i dostosowali do zapomnianych zasad Chrystusowej
Ewangelii, przypomnianej w La Salette. Mona byo jednak oczekiwa, e
ludzie dobrej woli wsuchaj si w gos Matki Pana i uwiadomi sobie, e
rozwizanie wszelkich problemw znale mona jedynie w Bogu. Jednak
2010-05-01 18:52:58
231
jak pokazaa historia ateistyczni, liberalni i dyktatorscy wadcy Europy

woania tego usysze nie chcieli.
Jeli Maryja w La Salette zachca ludzko do nawrcenia, pokuty,
modlitwy i pojednania, to przesanie takie jest ordziem nadziei. Jeli zapowiada klski ywioowe w postaci braku urodzaju, epidemie chorb maych dzieci i rne kataklizmy, to sowa Jej traktowa naley jako ostrzeenie i wezwanie do nawrcenia. Zapowiedzi owe niestety speniy si
w pniejszym czasie.
Suga Boy Jan Pawe II zauwaa, e cho Najwitsza Maryja Panna
w La Salette ukazuje si paczc, Jej ordzie wznosi si ponad zy. La Salette jest ordziem nadziei, poniewa nasza nadzieja jest podtrzymywana
przez wstawiennictwo Tej, ktra jest Matk ludzi. Rozdarcia s do naprawienia. Noc grzechu ustpuje wobec wiata miosierdzia Boego. Przyjte
cierpienie ludzkie moe przyczyni si do oczyszczenia i do zbawienia.
Dla tego, kto idzie w pokorze drogami Paskimi rami Syna Maryi nie
zaciy ku potpieniu, ale On uchwyci wycignit do, by wprowadzi
do nowego ycia grzesznikw pojednanych dziki asce Krzya. Sowa
Maryi z La Salette, przez swoj prostot i ostro, zachowuj rzeczywist
aktualno w wiecie, ktry cigle cierpi plagi wojny i godu oraz wielu nieszcz, bdcych znakami a czsto take konsekwencj ludzkiego
grzechu. Ta, ktr bogosawi wszystkie narody (k 1, 48) chce prowadzi cay swj lud, przechodzcy poprzez dowiadczenia tego czasu do
radoci, ktra rodzi si z cichego spenienia misji danej czowiekowi przez
Boga195. Jan Pawe II zaprasza pielgrzymw, aby przynieli przed oblicze
Matki Boej nadziej ludzkoci i stali si twrcami pokoju i pojednania
zarwno midzy poszczeglnymi ludmi, jak i midzy caymi narodami.
Z tym zaproszeniem zwraca si on wyranie nie tylko do tych, ktrzy udaj
si do sanktuarium w La Salette, ale rwnie do odwiedzajcych sanktuaria
saletyskie, zaoone po roku 1848 na caym wiecie196.
Mwic o objawieniu w La Salette, chc zwrci uwag na to, e
obiektywnego czytelnika moe razi forma, a nawet sama tre teologiczna
195 List Ojca witego Jana Pawa II z okazji Jubileuszu 150-lecia objawienia w La Salette, Studia Saletyskie, nr 1/2000, s. 6.
196 J. Stern, La Salette po Soborze, s. 15.
2010-05-01 18:52:58
232
Ks. Piotr Jamio MS
ordzia podanego przez Maryj. Wynika z niej moe, bowiem, e wszystko na tym wiecie, wcznie ze zbawieniem czy ustrzeeniem od kataklizmw, zaley wycznie od Matki Boej. Trzeba by ostronym, bronic
takiej formy przekazu, a jeszcze bardziej bronic takiej mariologii, ale te
zbytnio si nie gorszy. Zauway trzeba, e wiadkami objawienia w La
Salette byy dzieci nieumiejce czyta ani pisa. W tym wypadku poprawno teologiczna ustpi musi miejsca praktyce ycia i jego konkretnym
uwarunkowaniom.
Status doktrynalny czy kanoniczny objawienia prywatnego rni si
od statusu dogmatu. Nikt z chrzecijan nie ma obowizku wierzy w tre
przesania podanego w objawieniu w La Salette (z wyjtkiem tych, wobec ktrych objawienie zostao dokonane). Pomimo i zostao ono w 1851
r. zatwierdzone przez Koci jako autentyczne i wiarygodne, nie wchodzi w zakres nauczania nieomylnego. To jednak, e nie mamy obowizku
w objawienie Maryi w La Salette wierzy, nie oznacza, e mamy prawo je deprecjonowa i omiesza. Suga Boy Jan Pawe II powiedzia,
e Maryja jest obecna w Kociele tak samo jak w dniu Krzya, w dniu
Zmartwychwstania i w dniu Pidziesitnicy. W La Salette ukazaa bardzo
jasno swoj nieustann modlitw w intencji wiata. Nigdy nie opuci ludzi,
ktrzy s stworzeni na obraz i podobiestwo Boe i ktrym dane jest sta
si dziemi Boymi (zob. J, 1, 12). Ona moe prowadzi do swojego Syna
wsplnot narodw ziemi!197.
Najwaciwsz wydaje si tutaj postawa biblijnego i uczonego faryzeusza Gamaliela, ktry w kwestii dziea i objawienia Chrystusowego i wiernoci Mu okazywanej przez Apostow, powiedzia: Odstpcie od tych ludzi
i pucie ich! Jeeli bowiem od ludzi pochodzi ta myl czy sprawa, rozpadnie si, a jeeli rzeczywicie od Boga pochodzi, nie potraficie ich zniszczy
i moe si czasem okaza, e walczycie z Bogiem (Dz 5, 38-39).
197 List, s. 7.
2010-05-01 18:52:58
233
Summary
Piotr Jamio MS
The Recognition of the Apparition

of the Mother of God at La Salette
by the Church
La Salette is a small mountaintop village near Grenoble, France. It is
most noted for an apparition of the Virgin Mary that was reported in 1846
by two shepherd children, Mlanie Calvat and Maximin Giraud, followed by numerous accounts of miraculous healings. Two shepherd children
Maximin Giraud and Mlanie Calvat reported a vision of the Virgin
Mary on a mountaintop near La Salette, France, on September 19, 1846
around 300 p.m. during their cowherding. They were eleven and fourteen
years old at the time and had received only a very limited education.
The apparition consisted of three different stages. Firstly, the children
beheld in a resplendent light a beautiful lady clad in a strange costume.
She was seated on a rock and in tears, with her face resting in her hands.
This took place at the ravine called ravin de la Sezia. Secondly, she
stood upright and talked to the children, speaking alternately in French and
in the regional patois. She charged them with a message which they were
to deliver to all her people. This also took place in the ravin de la Sezia.
After complaining of the impiety and sinfulness of men, and threatening
them with dreadful chastisements in case they should persevere in evil, she
promised them the Divine mercy if they would amend. Finally, she communicated to each of the children a special secret, before disappearing into
the sky. This happened on the plateau called Mont-sous-les-Baisses.
They told of their experience to their employers, Baptiste Pra and Pierre Selme. These wrote the account down September 20, 1846, the day after
the apparition, in a letter. Maximin Giraud was questioned upon his story
by the mayor of the village, Pierre Peytard September 21, 1846. Pra and
Selme informed Louis Perrin, the parish priest of La Salette, who himself
informed the archpriest of Corps, Pierre Mlin. Impressed by the account,
2010-05-01 18:52:58
234
Ks. Piotr Jamio MS
Perrin preached about it at Holy Mass. The bishop of Grenoble, Philibert

de Bruillard, was officially informed by Mlin on October 4, 1846.
The news of the apparition spread like wildfire. Maximins father,
Jean-Maximin Giraud, not being religious at all, converted on November
8, 1846. This was the first of many conversions. Soon several miraculous
cures took place on the mountain of La Salette, and pilgrimages to the place were begun. The first pilgrimage took place on November 24, 1846, with
both children participating. On May 31 about 5,000 pilgrims participated
in another pilgrimage, on the occasion of the planting of a crossway up the
mountain.
In October 1846 Mlanie and Maximin were questioned by Mathieu
Cat, a diocesan priest. In February 1847 both seers were questioned by
Franois Lagier, a French priest who spoke the local patois fluently. On
April 16, 1847 both children were interrogated by a city magistrate of Grenoble, the local juge de paix Frderic-Joseph Long. They were reinterrogated by Pierre Lambert, another diocesan priest on the apparition May
29, 1847. The first miraculous cure that was recognised as such was that of
Claire Pierron S.S.J., known as Sister Saint-Charles, of Avignon on April
16, 1847. The second was that of Mlanie Gamon, of Corps, on August 15,
1847. On July 22, 1847 Clment Cardinal Villecourt, bishop of La Rochelle made a personal pilgrimage to La Salette. He met both children and
questioned them. One year after the apparition, September 19, 1847, over
50,000 pilgrims came to La Salette to celebrate the anniversary.
On July 7, 1847 the bishop of Grenoble asked canons Pierre-Joseph
Rousselot and Servant of God Andr Berthier, both professors at the major seminary of Grenoble, to conduct a detailed investigation of the apparition, and write a full report on them. This report was finished on October
15, 1847.
In November 1847 the bishop submitted the report to a commission of
investigation consisting of sixteen experts, under the chairmanship of the
diocesan bishop. The members of the commission were all diocesan priests.
They were the titulary vicar-generals canon Clair-Melchior Prier and
Andr Berthier, the canons Pierre Joseph Rousselot, Jacques Bouvier, J.
F. Desmoulins, J. Henry, J. C. Michon, P. Petit, J. Revol and Pierre Cham-
2010-05-01 18:52:58
235
bon, the parish priests Jean-Baptiste Gerin, archpriest of the cathedral

of Grenoble, Jean-Pierre Cartellier, archpriest of Saint Joseph parish, H.
Genevey, archpriest of Saint Louis parish, J. H. de Lemps, parish priest of
Saint Andr parish and Jean-Jules Keisser, parish priest of Saint Laurent
parish, and the president of the major seminary Jacques-Philippe Orcel.
There were eight conferences in total, which took place on November
8, 15, 16, 17, 22, 29 and December 6 and 13, 1847. During two sessions,
Mlanie and Maximan were present and questioned at length. On the final
vote twelve of the sixteen members unequivocally supported the apparition. Three of the twelve members, Andr Berthier, H. Genevey and J.-H.
de Lemps had doubts concerning the truth regarding some elements of the
apparition. One member, Jean-Pierre Cartellier, expressed certainty that the
apparition was false.
Once the commission had finished its deliberations, the report was
approved by the commission. The bishop waited giving official approval,
because Maurice Cardinal de Bonald, the archbishop of Lyon on whom
the bishopric of Grenoble depended, supported Cartellier. The report was
then published by Pierre Joseph Rousselot on June 26, 1848. The report
was sent to Pope Pius IX in August 1848. The findings of the report were
accepted by the Holy See. A meeting between Maximin Giraud and Saint
Jean Baptist Marie Vianney, better known as Cur de Ars took place
on September 19, 1850. A small incident occurred. After a period of doubt
due to this unfortunate misunderstanding, the saint too became a strong
defender of the apparition until the end of his life.
However, resistance inside the hierarchy of the Catholic Church in
France, who wanted appeasement with the authorities, did not totally
disappear. Cardinal de Bonald did not believe the apparition was genuine, and suspected a subterfuge. The cardinal demanded that the children
tell him their secret under false pretenses, implying that he had a mandate
from the Pope, which he did not have. The children finally acceded to this
demand. On July 2 and 6 1851 both children wrote down an account of the
apparition and of the secrets the Virgin Mary communicated to them. As
a result of this, Mlanie, who wrote her text at the convent of the Sisters
of Providence in Corenc, only wrote a shortened version of the secret and
2010-05-01 18:52:58
236
Ks. Piotr Jamio MS
insisted that both texts be carried directly to the Pope. It was under these conditions that two representatives, canons Pierre Joseph Roussilot and
Jean-Baptiste Grin, were sent to Rome. The text of the two private secrets
were both handed to Pope Pius IX on July 18, 1851.
Secretary of State, Luigi Cardinal Lambruschini officially confirmed the communication of the documents the following day. His assistant
and advocatus diaboli, Mgr Frattini, did the same. That same day, Septomber 19, 1851, the fifth anniversary of the apparition, the apparition was
officially approved in a pastoral letter by the diocesan bishop under the
title of Our Lady of La Salette. He wrote in his mandate: The apparition
has within itself all the characteristics of the truth, and that the faithful are
justified in believing it beyond doubt and for certain. ... (art. 1) ... Hence, in
order to bear our warmest gratitude to God and to the glorious Virgin Mary,
we authorise the devotion to Our Lady of La Salette. We allow the clergy to
preach on this great event and to draw the practical and moral consequences
arising from it. ... (art. 3) ... We expressly forbid the faithful and the clergy
of our diocese ever to speak or write against the event which we proclaim
this day and which, henceforth, demands the respect of all. ... (art. 5)198.
This letter was later published, in translation, in the Osservatore Romano on June 4, 1852. On October 7, 1850 Luigi Cardinal Lambruschini
officially approved the mandate of the bishop of Grenoble.
n n n
Ks. dr Piotr Jamio MS, historyk i archiwista zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La Salette. Urodzi si 20 marca 1960 r. w Baowej, w woj. podkarpackim. Do Zgromadzenia wstpi w 1980 r., pierwsz profesj zoy w Dbowcu
198 AZSR, sygn. E-3, Mandement de Monseigneur vque de Grenoble autorisant
erection un nouveau sanctuaire Mariae, sur la montagne de La Salette, Grenoble,
impr. C. P. Baratier, 1851; L. Bassette, Le fait..., s. 241-244; J. Stern, La Salette..., t. 3,
s. 197-208.
2010-05-01 18:52:58
237
w roku 1981. Studia filozoficzno-teologiczne ukoczy na Papieskiej Akademii

Teologicznej w Krakowie stopniem magistra teologii. wicenia prezbiteratu
otrzyma w 1987 r. Nastpnie ukoczy studia specjalistyczne na Wydziale Historii Kocioa Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, ze stopniem doktora
nauk humanistycznych. Od roku 1995 wykada na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Zajmuje si gwnie dziejami wasnego Zgromadzenia, histori
powszechn i histori Kocioa. Opublikowa prace: Dzieje kultu Matki Boej Saletyskiej w dbowieckim sanktuarium, Krakw 1996; Zarys kultu Matki Boej
Saletyskiej w Dbowcu, Krakw 1996; Aposto Piknej Pani z La Salette. ycie
i dziaalno ks. dra Tadeusza Ptaka MS (1905-1986), Trzcianka 2000; Dzieje
sanktuarium Matki Boej Saletyskiej w Dbowcu w latach 1910-1996, Krakw
2002; Saletyni w Krakowie, Krakw 2002; Saletyni w Polsce, Krakw 2004; Kkolwka dawniej i dzi, Krakw 2005; Nasz Brat Bronisaw z Dbowca, Krakw
2007; 50 lat formacji intelektualnej Misjonarzy Saletynw na Papieskiej Akademii
Teologicznej w Krakowie, Krakw 2008 oraz kilkadziesit artykuw naukowych
i popularnonaukowych z historii powszechnej, historii Kocioa i Zgromadzenia.
2010-05-01 18:52:58
238
Ks. Piotr Jamio MS

UPJPII, Krakw
10
Biskup Filibert de Bruillard (1765-1860)

Zaoyciel Zgromadzenia Misjonarzy
Matki Boej z La Salette
Wstp
Przeszo jest to dzi, tylko cokolwiek dalej w ten sposb nasz

wieszcz narodowy Cyprian Kamil Norwid sformuowa jedn z najtrafniejszych i najprostszych definicji przeszoci, stanowicej, immanentny
skadnik tosamoci oraz kulturowej identyfikacji narodw, wsplnot i
poszczeglnych jednostek. Potrzeba pielgnowania wasnej tradycji oraz
rde charyzmatu jest postulatem szczeglnie zobowizujcym dla wsplnot zakonnych. Naley w tym kontekcie odczyta jako szczeglny zbieg
okolicznoci, e w roku 2010 bdziemy obchodzi 150 rocznic mierci
biskupa, z Grenoble, Filiberta de Bruillarda, ktry zatwierdzi objawienie
w La Salette i powoa do ycia Misjonarzy Matki Boej z La Salette. Z tej
racji chcemy przybliy jego posta w niniejszym artykule.
2010-05-01 18:52:58
239
Filibert de Bruillard zaprasza nas, bymy kroczyli za nim i kochali
Maryj tak samo czule, jak on j kocha. Zaoyciel Zgromadzenia Matki
Boej z La Salette by wielkim czcicielem Maryi. Z pewnoci moemy
powiedzie, e by zakochany w Matce Boej. W jego yciu Maryja zajmowaa bardzo wane miejsce. Przez cae swe ycie, zarwno sowami, jak i
czynami pokazywa gbokie przywizanie do Matki Boej.
Pobono maryjna jest charyzmatem, darem Ducha witego, by budowa wsplnot chrzecijask. Saletyska maryjna pobono stanowi
cz charyzmatu Zaoyciela i ma na celu nie Ewangeli ubogim. Obymy mogli, za przykadem bpa Filiberta de Bruillarda, stawa si coraz bardziej wiadomymi czcicielami Maryi i coraz bardziej wiernymi Dziewicy
z La Salette.
1. Pierwsze lata ycia

Filibert de Bruillard urodzi si 11 sierpnia 1765 r. w Dijon jako szste
dziecko handlarza drewna Klaudiusza Antoniego Bruillarda (syna Jakuba
Bruillarda i Elbiety Billom) oraz jego ony Stefanii Muzelier (crki Jana
Muzelier i Klaudii Montjeot)1, w rodzinie, w ktrej zachowywano tradycj
wiary i praktyki religijne. Jego rodzice zawarli w listopadzie 1756 r. w
kociele parafialnym w Dijon maestwo, ktre w imieniu Kocioa pobogosawi miejscowy proboszcz ks. Carbot2. Antoni by wprawdzie sam
dobrym chrzecijaninem, lecz jego moda ona znacznie go w gorliwoci
przewyszaa, wniosa mu, bowiem, jako najlepsz czstk swego posagu,
bardzo yw i gorliw wiar.
Rodzice Filiberta mieli omioro dzieci: 6 synw i 2 crki. Najstarszym
z nich by Ludwik Ferdynand urodzony 18 wrzenia 1757 r., ktry zmar
15 stycznia 1760 r. A po nim: Ludwika urodzona 15 listopada 1758 r., ktra
zmara 25 wrzenia 1759 r.; Antoni urodzony 3 wrzenia 1760 r.; Vivat
urodzony 17 sierpnia 1762 r., zmar 7 maja 1763 r.; Franciszek urodzo 1 L. Bassette, Les origines familiales de Monseigneur Philibert de Bruillard vque de
Grenoble 1826-1853, Grenoble 1957, s. 5, 63.
2 Tame, s. 63.
2010-05-01 18:52:59
240
Ks. Piotr Jamio MS
ny 4 stycznia 1764 r.; Filibert, o ktrym piszemy w tym artykule3; Jakub

Bernard, urodzony 20 sierpnia 1767 r., zmar 10 wrzenia 1767 r.; oraz
najmodsza Anna, urodzona 2 kwietnia 1769 r.4. Jak wyej powiedziano,
z omiorga dzieci przeyo tylko czworo: Antoni, Franciszek, Filibert i
Anna, za pozostae dzieci: Ludwik, Ludwika, Vivat i Jakub Bernard,
umary w wieku dziecicym.
Filibert sakrament chrztu otrzyma 12 sierpnia 1765 r. o godz. 1500
w parafii w. Piotra w Dijon z rk ks. proboszcza Dodeta5. Jego rodzicami chrzestnymi byli: Filibert Mercy i Ludwika Bill6. Wedug przyjtego
wwczas chwalebnego zwyczaju, wszystkie dzieci, w tym i Filiberta, jeszcze przed urodzeniem rodzice powicili Matce Boej.
Filibert wychowywa si w Dijon i tam spdzi pi lat dziecistwa,
ktre upyno w zaciszu domowego ogniska. Z chwil, gdy dziecko ju
mogo rozeznawa przedmioty, matka z upodobaniem ukazywaa mu krucyfiks oraz wite obrazy, zdobice ciany ich domu. Skoro tylko mae
rczki dziecka, wydostawszy si z powijakw, cokolwiek swobodniej porusza si mogy, matka zacza prowadzi praw rczk dziecka od czoa
ku piersi i od piersi do ramion. Gdy Filibert mia trzy lata i czonkowie
rodziny gromadzili si na wieczorny pacierz, wiedziony niezawodnie zmysem naladowczym klka wrd nich i umia doskonale skada swe mae
rczki7. Po latach, ju jako biskup, Filibert powtarza czsto: Wiar, ktr
osignem w yciu, zawdziczam po Bogu mojej pobonej i dobrej mat 3 Ludwik Bassette w swoim opracowaniu twierdzi, e Filibert de Bruillard by naturalnym synem krla Ludwika XV i by do niego podobny. Prawdopodobnie Stefania,
matka Filiberta, utrzymywaa stosunki towarzyskie z krlem Ludwikiem XV. Dlatego
z mioci do swojego kochanka krla Ludwika XV, nadaa swoim pierwszym dzieciom imiona: Ludwik i Ludwika. Czy L. Bassette ma racj? Trudno powiedzie, gdy
historycy (V. Hostachy, L. Carlier) odrzucaj t hipotez. Pojawia si konieczno
konkretnych bada naukowych. Jednak interesujcym wydaje si sam fakt umieszczenia modego Filiberta w Collge de Navarre oraz jego utrzymywanie go z funduszy
krlewskich. Zob. L. Bassette, Les origines, s. 8-9.
4 Tame, s. 33.
5 Tame, s. 35.
6 Tame, s. 7, 33.
7 Archiwum Diecezjalne w Grenoble (dalej skrt: ADG), Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 1:1765-1789.
2010-05-01 18:52:59
10. Biskup Filibert de Bruillard (1765-1860)...
241
ce8. To dziki niej jak wyznaje w korespondencji nauczy si mioci

do Boga i do bliniego, szczeglnie tego ubogiego i najbardziej opuszczonego9. Ona te zaszczepia w nim ducha arliwej modlitwy, posuszestwa,
wyrzeczenia oraz gbok mio i naboestwo do Matki Boej.
Bardzo wczenie zostao odkryte jego apostolskie powoanie. Czsto
podczas zabawy odchodzi na bok, by wraz z ulubionym starszym bratem
Franciszkiem odmawia modlitw Zdrowa Maryjo. Jego serce ju w tym
czasie zwrcone byo w stron Matki Boej, a naboestwo do Tej, ktr
nazywa Dobr Matk, z wiekiem bdzie nieustannie si powikszao.
Dlatego w wieku 5 lat zosta oddany przez matk do synnego Collge de
Nawarre, gdzie odznacza si wybitnymi zdolnociami10.
To tutaj, w latach 1770-1780, rozwiny si podstawowe wartoci
nade wszystko za ywy zmys Boga oraz duch zdrowej pobonoci,
jakie miay mu towarzyszy, mimo wzlotw i upadkw, na caej drodze ycia. Ju od modoci mia gbokie naboestwo do Najwitszej
Dziewicy. Jako ministrant w kaplicy Collge de Navarre pod kierunkiem
miejscowego przeoonego uoy osobisty regulamin, w ktrym rwnie
znalazo si miejsce dla Maryi. W swych wspomnieniach, w ktrych opisuje w regulamin stwierdzi: Kadego dnia uczestniczyem i suyem
do Mszy witej, kadego dnia odmawiaem mae oficjum ku czci witej
Dziewicy11. W tym czasie pracowa nad wasnym charakterem, aby by
dobrym kapanem. Nieustannie si kontrolowa, narzucajc sobie bardzo
surow dyscyplin w codziennym yciu. W ostatnich latach pobytu w kolegium by oceniany przez innych jako zbyt surowy dla siebie12.
Pierwsz Komuni w. przyj w jedenastym roku ycia, w Paryu,
w kociele parafialnym w. Stefana ze Wzgrza, w ktrym pniej zostanie proboszczem. Jedynym wiadectwem jego pierwszej Komunii w. jest
notatka, napisana przez niego wiele lat pniej: Wracajc z kocioa, moje
ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 3:1826-1853.
Tame.
L. Bassette, Les origines, s. 17.
ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 1:1765-1789; L. Bassette, Les
origines, s. 35.
12 Tame.
8
9
10
11
2010-05-01 18:52:59
242
Ks. Piotr Jamio MS
serce przelewao si z radoci i z wdzicznoci do Jezusa Chrystusa13. Jest

to bardzo mao i jednoczenie bardzo duo, znajc ogromn powcigliwo
Filiberta do wszystkiego, co odnosi si do jego osobistych dowiadcze duchowych. Jednak czas szybko mija. Majc 16 lat ycia Filibert ukoczy
kolegium z wyrnieniem i w tym okresie ycia podejmuj decyzj pozostania kapanem. Na wie o tym jego ojciec nie ukrywa swego ogromnego niezadowolenia, gwatownie je synowi okazujc. Ale cierpliwo
i agodno Filiberta, zwyciyy w kocu gniew ojca. A zapewnienie wadzy krlewskiej o staej pensji dla najzdolniejszych uczniw dao podstawy
do tego, aby ojciec mg zmieni swoje dotychczasowe zdanie. Szybko
zapada decyzja i Filibert wstpi do Niszego Seminarium w Paryu. Tutaj odkry, e Bg go kocha, e jego powoaniem jest powici si Jego
subie; myla od tego momentu, co zrobi, aby Go kocha z caego serca.
Z oczami wci utkwionymi w Jezusa, i dalej swoj drog14.
Po ukoczeniu Niszego Seminarium Filibert kontynuowa studia
filozoficzno-teologiczne nadal w Paryu, w Wyszym Seminarium Duchownym w. Sulpicjusza, aby tam jak najlepiej przygotowa si do misji
przeznaczonej mu przez Opatrzno Bo15. Seminarium w. Sulpicjusza,
nazywane rwnieTowarzystwem Kapanw w. Sulpicjusza, zostao zaoone w odpowiedzi na postanowienia Soboru Trydenckiego (1545-1563),
ktry podkreli konieczno solidnej kapaskiej formacji.W 1641 r. ks.
Jan Jakub Olier (1608-1657), proboszcz u w. Sulpicjusza zaoy przy tym
kociele pierwsze seminarium16.
Filibert podczas studiw seminaryjnych odznacza si wielkimi zdolnociami naukowymi i nasyca si duchowoci sulpicjask w sposb dla
niego charakterystyczny to znaczy radykalny. W cigu tych lat, spdzonych w Paryu, zrodzia si i wzrastaa w jego sercu pasja, ktra dosownie
go pochona w pniejszym czasie: pomie misyjny. Uwaa, e oderwanie si od stworze nie oznacza odwrcenia si od nich, a jeszcze mniej:
ignorowanie, lecz naley kocha je w Bogu, tak jak Stwrca je kocha, taki

13
14
15
16

Tame.
Tame.
E. Morris, Pary., s. 190.
2010-05-01 18:52:59
243
mi, jakie s. Intelektualne podstawy duchowoci maryjnej Filibert zdoby

wparyskim seminarium w. Sulpicjusza. Ks.Jan Jakub Olier, zaoyciel
tego seminarium, wypracowa duchowo kapask mocno akcentujc
fakt, ekapan to alter Christus, awic naladujcy Chrystusa we wszystkim, rwnie wJego stosunku do Maryi. Sulpicjanie troszczylisi oto, aby
kady zwychowywanych przez nich kapanw mg powiedzie osobie:
yj ju nieja, yje we mnie Chrystus (Gal 2, 20).
Sulpicjanie w swojej duchowoci maryjnej przedstawiali Maryj jako
wzr tej postawy, gdy Chrystus zamieszka wNiej poprzez akt Wcielenia. W tej duchowoci: by czcicielem Maryi oznaczao, zatem kontemplowa wNiej ycie Jezusa itroszczysi oto, aby Jezus zamieszka
w wiernych tak samo jak w Niej. Najlepszym wyrazem tej chrystocentrycznej duchowoci maryjnej jest modlitwa: O Jezu yjcy w Maryi,
przyjd iyj wsugach Twoich, ktr odmawiano po rozmylaniu iktr
odmawiasi rwnie obecnie kadego dnia wzgromadzeniu. Mona powiedzie, ezawarte wniej myli stanowi istot sulpicjaskiej pobonoci maryjnej, wktrej by wychowywany Filibert17.
Filibert w okresie studiw seminaryjnych by uwaany przez wszystkich za wzorowego kleryka, cnotliwego, szczerego i pracowitego. Ciekawe
s opinie kolegw. Wszystkie one odnotowuj, e by on studentem bardzo
inteligentnym, pracowa z niezmordowan stanowczoci i by obdarzony
wspaniaymi cechami charakteru: doskonay w pobonoci, usuny dla
innych, gorliwy w swoich obowizkach, posuszny swoim przeoonym,
a przede wszystkim kochajcy Kosci18. W okresie seminaryjnym jego
formacja duchowa bya zasadniczo chrystocentryczna i kapaska, widzia
w Chrystusie Najwyszego Kapana, ktry w najwyszym stopniu przysparza chway Bogu i gorliwie wypenia wol Ojca Niebieskiego. Filibert
realizowa swoje powoanie kapaskie, uczestniczc w dziele Chrystusa
i je kontynuowa. W czasie formacji seminaryjnej by otwartym na dziaanie Chrystusa, ktry go obj w posiadanie i y w nim: w ten sposb cae
jego ycie i dziaanie byoby skierowane ku wikszej chwale Boej19.
17 ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 1:1765-1789.
18 Tame.
19 Tame.
2010-05-01 18:52:59
244
Ks. Piotr Jamio MS
W duchowoci sulpicjaskiej podkrelano konieczno denia do

tego, aby naladowa Chrystusa, w rnych tajemnicach Jego ycia. Ulubionymi tekstami Pisma witego byy: yj nie ja, lecz Chrystus yje
we mnie oraz Wtedy powiedziaem: oto jestem, aby speni Twoj wol,
Boe. Filibert pod wpywem sowa Boego odkry, e jeeli Chrystus ma
zamieszka i y w nim, to powinien umrze dla siebie samego. I w tej
postawie Chrystus by dla niego wzorem, ktry we Wcieleniu sam siebie
ogooci, ofiarowujc si na Krzyu i w Eucharystii. Majc jako centrum
Chrystusa, Najwyszego Kapana i Porednika, Filibert w swojej duchowoci praktykowa podwjny aspekt kapastwa: Chrystusa oddajcego najwysz chwa i uwielbienie Bogu oraz Chrystusa dajcego ycie i zbawienie ludziom. Specyficzny sposb modlitwy Filiberta by chrystocentryczny,
streszczajcy si w trzech postawach: Chrystus przed jego oczyma medytacja i adoracja; Chrystus w jego sercu odpowied uczuciowa, komunia;
Chrystus w jego rkach jedno z Chrystusem w dziaaniu. Skuteczno
modlitwy Filiberta polegaa na tym, e by cile zjednoczony z Chrystusem w Jego uwielbianiu Ojca i w Jego dziele zbawienia ludzi. Podczas caego swojego ycia Filibert bardzo ceni fragmenty Listu do Hebrajczykw
(12, 3 i 3, 1), ktre zapraszaj do utkwienia wzroku w Chrystusie, Apostole
i Najwyszym Kapanie naszej wiary20.
Po pomylnie ukoczonych studiach filozoficzno-teologicznych w seminarium w. Sulpicjusza w Paryu Filibert zosta wywicony na kapana
we wrzeniu 1789 r. przez biskupa diecezji Sisteron, Franciszka de Boveta21, w prywatnej kaplicy arcybiskupiej w Paryu22. Jako neoprezbiter liczy
20 Tame.
21 Franiszek de Bovet (ur. 21 marca 1745; zm. 6 kwietnia 1838), by od roku 1789
biskupem Sisteron a od 1817 arcybiskupem diecezji Tuluza. Znana jest data jego
konsekracji na biskupa: 13 wrzenia 1789 w Paryu. Nie zachoway si natomiast
inne informacje dotyczce tego wydarzenia, a wic w szczeglnoci nazwisko biskupa, ktry udzieli mu wice.
22 Zob. V. Hostachy, La Galerie des Portraits de La Salette. Troisime srie: les vques de La Salette, Paris 1931, s. 19-20; P. Jamio, Bp Philibert de Bruillard - dzielny obroca objawienia i zaoyciel Misjonarzy Matki Boej z La Salette, Unitas,
nr 6/94, s. 4-7; Tene, Zaoyciel Saletynw, La Salette Posaaniec Matki Boej
Saletyskiej, nr4/1998, s. 14.
2010-05-01 18:52:59
245
wwczas 24 lata. Ideaem by dla Filiberta wzr kapana uksztatowanego

na wzr Chrystusa, czynicego Chrystusa obecnym wrd ludzi cielenie
i w peni. Rzeczywista obecno Chrystusa w Eucharystii bya dla niego
bardzo istotna. Wszystko to, czego nauczy si w seminarium w. Sulpicjusza, mg po wiceniach przeywa w peni w kapastwie. Bya to dla
niego, realizacja modlitwy Jezusa: Ojcze, Ja w Tobie, i oni we mnie23.
W ten sposb zrealizoway si dugoletnie marzenia Filiberta o kapastwie, mg wreszcie powieci si bez reszty dzieu goszenia Ewangelii
najbardziej opuszczonym i ubogim.
2. Posuga kapaska
2.1. Ojciec skazacw
Jako mody kapan Filibert przey w Paryu trudny czas Wielkiej Rewolucji Francuskiej, ktra wybucha w lipcu 1789 r., dwa miesice przed
jego wywiceniem na prezbitera. Rewolucja zamkna wiele instytucji
kocielnych i postawia pod znakiem zapytania posug modego kapana.
Mg on zoy przysig wiernoci nowej konstytucji, mg te emigrowa. Kademu kapanowi, ktry odmwi zoenia przysigi, grozio natychmiastowe aresztowanie i stracenie w cigu jednej doby. Denuncjant
otrzymywa sto liwrw nagrody, za kada osoba udzielajca ksidzu
gociny i pomocy, miaa by deportowana. Mimo tych strasznych grb,
wierni kapani przebywali nadal w Paryu, znajdujc schronienie w samym
miecie lub na przedmieciach. Zaufani posacy z Parya odwiedzali
domy katolickie, zawiadamiajc o tajnych miejscach, w ktrych nastpnej
nocy miay by sprawowane naboestwa religijne i udzielane sakramenty
wite24. Rwnie ks. Filibert nawiedza nocami te mieszkania, ktre byy
przygotowywane przez wiernych i tam w konspiracji sprawowa swoj posug duszpastersk25.
24 Tame, t. 2:1789-1826.
25 Tame; V. Hostachy, La Galerie..., s. 20-25.
246
Ks. Piotr Jamio MS
Ks. Filibert przez cay okres trwania rewolucji pozosta w Paryu,

wierny Kocioowi katolickiemu, nie podj zwyczajnej posugi duszpasterskiej w parafii, lecz sw kapask trosk otoczy przede wszystkim
najbardziej duchowo potrzebujcych: winiw, modzie, sucych,
a take wielu innych mieszkacw miasta. Od tej chwili y w ukryciu
i przebraniu, sprawujc posug duszpastersk z naraeniem ycia, lecz
dziki Opatrznoci Boej nigdy nie zosta aresztowany. Prowadzi z wielkim zapaem duszpasterstwo podziemne w prywatnych domach Parya. Po
latach tak wspomina t posug: Za zaimprowizowan kotar, przyciszonym gosem, przez kilka godzin udzielaem rad i wskazwek, uspokajaem sumienia i rozgrzeszaem. Niekiedy te modzi narzeczeni prosili mnie
o pobogosawienie ich zwizku maeskiego, a take rodzice o udzielenie sakramentu chrztu dla ich dziecka. Po tych czynnociach, zwykle odprawiaem msz w., ktra bya upragniona przez wiernych. Kadem na
zwykym stole powicony kamie z relikwiami (portatyl), ktry zawsze
nosiem ze sob, kielich i odpowiedni liczb hostii, nastpnie ubieraem
si w szaty liturgiczne i wrd gbokiej ciszy rozpoczynaem liturgi mszy
w. Co za arliwo bya wwczas w moim gosie, a wrd otoczenia jakie
skupienie i wzruszenie! Niejednokrotnie z szeptem witych sw modlitwy czy si odgos paczu. Czuem si jak pierwsi chrzecijanie w katakumbach przed mczesk mierci26.
Rewolucja przekrelia karier naukow ks. Filiberta, moliwo zostania profesorem Sorbony w Paryu. Naley podkreli, e mia ku temu
wszelkie predyspozycje, gdy by uzdolnionym studentem i mia poparcie
biskupa oraz krla. Jednak dla dobra innych potrafi zrezygnowa z kariery
naukowej. Gdy nastpi terror rewolucyjny, wwczas ukrywa si, chodzi
w przebraniu i spowiada ludzi, zanosi Komuni w., udziela sakramentu
chrztu oraz namaszczenia chorych umierajcym, asystowa przy zawieraniu
sakramentu maestwa i po kryjomu grzeba zmarych27. W tym miejscu
naley podkreli, e jego przykad pocign wielu gorliwych kapanw,
26 ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 2:1789-1826; V. Hostachy, La

Galerie, s. 17-18.
27 Tame.
2010-05-01 18:52:59
247
ktrzy dobrze odczytali wczesne znaki czasu, porzucajc dotychczasowe struktury duszpasterskie i rozpoczli y tylko dla przeladowanych.
Przez cay okres rewolucyjnego terroru ks. Filibert by jednym z siedmiu kapelanw, ktrzy towarzyszyli skazanym na gilotyn w Paryu. Jako
kapan udziela rozgrzeszenia skazacom w kad rod tygodnia. Bdc
w tumie udzieli na odlego rozgrzeszenia take krlowi Ludwikowi
XVI, straconemu na gilotynie 21 stycznia 1793 r., oraz krlowej Marii Antoninie (straconej 16 padziernika 1793 r.)28. Obiektywnie trzeba stwierdzi, e posug, ktr spenia wobec skazacw nie bya atwa. Stale
musia dziaa w konspiracji, naraajc wasne ycie i tych, z ktrymi
wsppracowa. Pomimo ostronoci w czasie penienia tej posugi, policja
odkrya jednak mieszkanie, ks. Filiberta i pewnej nocy wtargna tam, aby
go aresztowa, lecz ujta uprzejmoci i jasnymi odpowiedziami uznaa go
za dobrego patriot i rewolucjonist. Pozwolia mu nawet na wykonywanie
swojej dziaalnoci, wcielajc go do Gwardii Narodowej. Od tej chwili, ju
w mundurze gwardzisty, oddawa si pomocy nieszczliwym skazacom.
Rozdawa nie tylko swoje siy i czas, lecz take pienidze i poywienie,
tak, e czsto jad tylko sam chleb i pi wod. Jako gwardzista mg o wiele
swobodniej przemierza Pary i jego przedmiecia, niosc posug kapask chorym i umierajcym29.
W roku 1794 ks. rektor Wyszego Seminarium Duchownego w. Sulpicjusza, jako wikariusz generalny archidiecezji paryskiej, zorganizowa
stae duszpasterstwo dla skazacw, wyznaczajc kadego dnia w tygodniu
stay dyur jednemu kapanowi. Ks. Filibertowi przypada roda. W tym
dniu czuwa i kiedy wzki ze skazacami wyjeday z wizienia rewolucyjnego Conciergerie, towarzyszy im a do samego szafotu na Plac Zgody
(Place de la Concorde)30. Wwczas zajmowa miejsce za straami, stamtd
dawa znaki skazacom, by go poznali iudziela im rozgrzeszenia na od 28 Tame.
29 Tame.
30 Place de la Concorde (Plac Zgody), obszerny plac w centrum Parya midzy Polami
Elizejskimi a Ogrodami Tuilerii. Utworzono go w latach 1755-1775, aby na nim
zbudowa pomnik Ludwika XV. W 1793 r. cito na nim Ludwika XVI. Swoje stae
miejsce gilotyna znalaza przy wejciu do Ogrodw Tuilerii. Tu pozbawia ycia ponad 1300 osb. Zob. Francja cz pnocna praktyczny przewodnik, Wydawnictwo
2010-05-01 18:52:59
248
Ks. Piotr Jamio MS
lego. Ci za, ktrzy go zauwaali, zwykle pochylali gowy i odmawiali

modlitwy. Stojcy za wok lud, obserwujc zachowanie skazacw, mwi: Oto ten, ktry wzbudza sobie akt alu31.
W ten sposb ks. Filibert mia szczcie pojedna z Panem Bogiem
wielu skazacw. W swojej posudze czyni wszystko, co mg, i gorco
modli si do Pana Boga iMatki Najwitszej, aby uzyska ask nawrcenia dla najbardziej opornych. Stwierdza, e modzi mczyni i kobiety,
ludzie wierzcy, odwanie szli na mier. Potwierdzeniem tego moe by
jedno z wielu jego wiadectw: Pewien czowiek w wieku 25-30 lat wyglda na do roztrzepanego, gdy go wieziono na stracenie, by mao przejty
tym, e wkrtce wejdzie do wiecznoci. Niepokoiem si o niego i ca drog prosiem Boga o ask nawrcenia dla skazaca. Tote rado moja bya
wielka, kiedy usyszaem, jak ten mody mczyzna, bdc ju na szafocie,
powiedzia: Umieram dla mojego Boga, mojego krla iprzebaczam moj
mier oprawcom. Rozgrzeszenie, jakiego wwczas mu udzieliem, otworzyo natychmiast dla niego niebo, jak naley przypuszcza32. Ta gorliwa
posuga ks.Filiberta zostaa doceniona przez wiernych, ktrzy spontanicznie nazywali go ojcem skazacw33.
Za czasw Dyrektoriatu (1795-1799) ks. Filibert nadal wykonywa
swoj misj apostolsk, zajmujc si skazacami oraz duszpasterstwem
wrd paryan. Obok tej staej posugi dodatkowo podj jeszcze inne obowizki. Kierownictwo duchowe nad duszami pobonymi i formacj modziey w kilku pensjonatach prowadzonych przez bye siostry zakonne.
W okresie rewolucji wiele zgromadze sistr zakonnych zlikwidowano,
a siostry wyrzucono z klasztorw. Wwczas wiele z nich w strojach wieckich, zakadao szkoy oraz pensjonaty dla dzieci i modziey, aby w ten
sposb zarabia na swoje utrzymanie i poytecznie pracowa dla dobra
Kocioa, uczc tam potajemnie swoich podopiecznych potajemnie prawd
Pascal, Bielsko-Biaa 2001, s. 172-173; Paris, Clermont-Ferrand 1990, s. 48-49, 160161.
31 V. Hostachy, La Galerie..., s. 9-134; P. Jamio, Bp Philibert de Bruillard..., s. 4; Tene,
Saletyni w Polsce, Krakw 2004, s. 50.
32 V. Hostachy, La Galerie..., s. 9-134; P. Jamio, Saletyni, s. 50.
33 Tame.
2010-05-01 18:52:59
249
wiary. Ks. Filibert kierowa rozproszonymi zakonnicami, dajc im odpowiedni formacj duchow. Wiele z tych pensjonatw stao si pniej
kolebk zgromadze zakonnych. Ks. Filibert by kapelanem w kilku tych
domach formacyjnych. Okolicznoci sprawiy, e zosta duchowym kierownikiem pniejszej zaoycielki Zgromadzenia Sistr Sacr-Coeur, w.
Magdaleny Zofii Barat34. Ks. Filibert mia wielki wpyw na ukierunkowanie tej wybranej duszy, a take na zaoenie przez ni zgromadzenia zajmujcego si nauczaniem i wychowaniem. Naley wspomnie, e jednym
z zakadw Zgromadzenia Sistr Sacr-Coeur by klasztor w Montfleury
k. Grenoble, ktry siostry zaoyy wdniu objawienia Matki Boej w La
Salette (19 wrzenia 1846 r.). W tym wanie klasztorze ostatnie lata ycia
spdzi ks. Filibert de Bruillard po wycofaniu si ze sprawowania opieki
pasterskiej jako biskup diecezji Grenoble35.
Do dziaalnoci opiekuczo-spoecznej skonia ks. Filiberta wczesna sytuacja spoeczno-polityczna w Paryu pod koniec XVIII w. Trwajca
wwczas rewolucja powikszya liczb osieroconych dzieci i modziey,
pocigajc za sob wielki upadek moralnoci. Duo dziewczt, nie majc
wyksztacenia i nie mogc znale rodkw do ycia, padao ofiar prostytucji, zapeniajc najpierw domy publiczne, a pniej powikszajc szeregi ebrakw. Ks. Filibert z wielkim niepokojem obserwowa t sytuacj.
Dlatego wraz z siostrami zakonnymi otwiera domy formacyjne i szkoy
dla dziewczt, ktrym pomaga te pniej w znalezieniu jakiego zajcia.
Wiele z nich pracowao w charakterze sucych u rodzin chrzecijaskich,
znanych z uczciwoci i prawoci36.
34 w. Magdalena Zofia Barat (1779-1865), urodzia si w miejscowoci Joigny w Burgundii (Francja). Po wielkiej rewolucji (1789) prowadzia tajn nauk religii i pomagaa bratu - ksidzu. Nastpnie za namow jezuity Jzefa Varina utworzya zgromadzenie Sistr Najwitszego Serca Jezusowego. Wspomnienie w. Magdaleny Zoffi
Barat Koci obchodzi 25 maja. B. oziski, Leksykon, s. 304.
35 P. Jamio, Saletyni, s. 54-55.
2010-05-01 18:52:59
250
Ks. Piotr Jamio MS
2.2. Paryski proboszcz

Za Konsulatu i Cesarstwa (1799-1804) ks. Filibert by katechet, kaznodziej i proboszczem w parafiach na terenie Parya37. Spoeczestwo
wczesnego Parya byo prawdziwym problemem dla biskupa i jego rady.
Mieszkacy Parya dowiadczyli bardziej ni inne miejscowoci zamieszania po Wielkiej Rewolucji. Zdarzay si tam nieustanne rebelie, powstrzymane si. Wikszo buruazji, mieszczan i kupcw stopniowo opuszczao
miasto z braku bezpieczestwa. Pozostali mieszkacy Parya, majcy
w pamici minione egzekucje i przeladowania, zapragnli teraz znale
si wolnymi od wszelkiego nacisku, tak ze strony Pastwa, jak i Kocioa.
Wielu zakonnikw i zakonnic porzucao podczas rewolucji swj stan by
zaoy rodziny. Wszystkie te zgorszenia oddaliy wielu wierzcych od
Kocioa katolickiego38.
W 1804 r. ks. Filibert zosta mianowany kanonikiem przy katedrze
Notre-Dame wParyu, a nastpnie, w 1810 r., proboszczem w. Mikoaja du-Chardonnet w centrum Parya. Jako gorliwy duszpasterz przemieni
dogbnie t parafi. Na pocztku zaj si upikszeniem kocioa, ktrego ciany byy puste oraz napraw bardzo zniszczonej posadzki. Dziki
dobrodziejom zakupi stacje drogi krzyowej, odnowi drewniany chr
i stalle, ustawi marmurowy otarz, postara si o szaty i naczynia liturgiczne oraz wieczniki. Pierwszym jego zajciem duszpasterskim bya nauka
katechizmu dla dzieci, modziey i dorosych. Wprowadzi msz w. dla
dzieci i dla mczyzn, a take wieczyst adoracj. Zakada liczne dziea
miosierdzia i bractwa pobonociowe dla modziey, mczyzn i kobiet.
Potrafi zmobilizowa wszystkich ludzi dobrej woli do odbudowy wsplnoty parafialnej. W tej odnowie Kocioa parafialnego by wspomagany
przez swoich wikariuszy39.
Opiek duszpastersk otoczy take chorych i umierajcych, zarwno
w domach prywatnych, jak i w szpitalach wojskowych. W czasie wojen
37 V. Hostachy, La Galerie..., s. 9-134.
38 Tame.
2010-05-01 18:53:00
251
napoleoskich w Paryu zaczo przybywa rannych i chorych onierzy

z armii francuskiej. Ks. Filibert z wielkim powiceniem udziela im posugi kapaskiej. Ponadto spieszy z pomoc materialn szpitalom wojskowym, zbierajc dla nich pienidze, ywno i materiay opatrunkowe40.
Wielkim problemem moralnym Parya bya dua liczba kobiet uprawiajcych prostytucj. Przyczyniy si do tego zwaszcza rewolucja oraz
liczne wojny napoleoskie, ktre spowodoway zupene zuboenie spoeczestwa oraz upadek moralny. Kobiety i dziewczta, pozbawione czsto rodkw do ycia, oddaway si prostytucji, zarabiajc w ten sposb
na utrzymanie. Dua liczba prostytutek przybya do Parya z wojskiem.
Wadze pastwowe popieray prostytucj i pijastwo, gdy byy to bardzo
skuteczne metody demoralizacji narodu i niszczenia chrzecijastwa. Ks.
Filibert zauway susznie, e przyczyn tak rozpowszechnionej prostytucji
by take brak odpowiedniego wyksztacenia oraz wychowania dziewczt
i kobiet41.
Jednym ze rodkw zaradczych podjtych przez ks. Filiberta w okresie wojen napoleoskich byo zakadanie szk dla dziewczt i domw formacyjnych na terenie nie tylko swojej parafii, ale caego Parya. Uczyy
si tam one wielu praktycznych zaj, aby w przyszoci mogy atwiej
znale prac. Ponadto dla kobiet zajmujcych si prostytucj organizowa
rekolekcje, konferencje i rne spotkania, na ktrych uczono katechizmu,
czytania, pisania oraz rnych zawodw. Pomaga im take w znalezieniu
uczciwej pracy42.
Po dziesiciu latach owocnej pracy, w 1820 r., ks. Filibert zosta mianowany proboszczem parafii w. Stefana ze Wzgrza gdzie gromadzia
si modzie niemal ze wszystkich wyszych uczelni wczesnego Parya.
I znowu tutaj, jako proboszcz, rozwin szerokdziaalno duszpastersk:
urzdza rekolekcje i misje parafialne, opiekowa si licznymi kolegiami
i pensjonatami, odnowi koci i obiekty sakralne, dba o wietno naboestw, otacza opiek zakony i seminarium duchowne. Ze swoich funduszy zakupi wiele cennych szat i naczy liturgicznych. Szczegln trosk
40 Tame.
41 Tame.
42 Tame.
2010-05-01 18:53:00
252
Ks. Piotr Jamio MS
otoczy biednych i potrzebujcych parafian, rozdajc im pienidze, ubranie

i ywno. Da si pozna jako gorliwy pasterz, dobry wychowawca, kochajcy ojciec, pomienny misjonarz oraz ceniony spowiednik43.
Dla modych parafian ks. Filibert zaoy Stowarzyszenie Modziey
Chrzecijaskiej. Uoony przez niego regulamin istatuty byy przepojone myl oMaryi. Ju wpierwszych zdaniach statutu czytamy, ejest to
stowarzyszenie zaoone pod wezwaniem Niepokalanego Poczcia Najwitszej Dziewicy44. Ks. Filibert uczy modzie widzie wMaryi Matk Jezusa oraz nasz matk pen czuoci, ktra pragnie wsppracowa
w naszym zbawieniu. WStowarzyszeniu tym lubujesi czci ikocha
Maryj z synowsk czuoci bez granic45. Ks. Filibert jasno sprecyzowa w statucie, co to jest mio: zaufanie, ktre prowadzi do cakowitego
powierzeniasi rkom kochanej osoby. To, dlatego mwi, eczonkowie
Stowarzyszenia lubuj uroczycie cakowite oddanie si Maryi. Jako
szczyt kultu maryjnego proponuje on powici si [...] Trjcy Przenajwitszej [...] Przez rce Najwitszej Dziewicy Maryi46. Dla niego
powici si Trjcy Przenajwitszej to najbardziej radykalny sposb
naladowania Maryi, cakowicie oddanej do dyspozycji Trjcy Przenajwitszej iotwartej naJej projekt zbawienia. Zdrugiej strony powicisi
przez rce Maryi, to najwyszy wyraz zaufania do Niej, gdy ta postawa
rodzisi zpewnoci, eMaryja niezatrzyma nikogo dla Niej samej, lecz
kadego ofiaruje Bogu47. Obecno Maryi przepeniaa codzienne osobiste
i wsplnotowe ycie czonkw Stowarzyszenia orazich ycie wsplne. Posta Maryi znajdowaasi napieczci Stowarzyszenia. Wszystkie spotkania Stowarzyszenia koczyy si recytacj nastpujcej modlitwy: Niech
bdzie pochwalony Jezus Chrystus iMaryja, zawsze Niepokalana, niech
rwnie bdzie pochwalona razem zeswoim Synem48.
43 ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 2:1789-1826; V. Hostachy, La
Galerie..., s. 9-134.
45 Tame.
46 Tame.
47 Zob. 1 Kor 3, 21 b-23.
2010-05-01 18:53:00
253
Korespondencja z lat 1820-1826 pokazuje, e ks. Filibert by dobrym

pasterzem i ojcem parafii, zarazem agodnym i zdecydowanym, bardzo
gorliwym, dbajcym o regularno naboestw religijnych, zwracajcym
uwag na dobre relacje ze swymi parafianami, przeoonymi zakonnymi
i kocielnymi49.
3. Biskup diecezji Grenoble

Od tej gorliwej pracy duszpasterskiej oderwaa ks. Filiberta nominacja
na stolic biskupi wGrenoble. W tym czasie mianowanie na biskupa we
Francji zaleao od krla i od Stolicy Apostolskiej. wczesny krl, Karol X, mianowa go biskupem grenobelskim50 28 grudnia 1825 r., a papie
Leon XII bull z dnia 23 czerwca 1826 r. potwierdzi jego wybr. Nastpnie
6 lipca 1826 r. zosta konsekrowany w kociele w. Stefana ze Wzgrza
w Paryu na biskupa diecezji Grenoble51. Konsekratorem by bp Denis
Antoni ukasz Frayssionous52 w asycie biskupw: Franciszka Jacka Jana
Feutriera53 i Klaudiusza Jzefa Franciszkade Sageya54. Do Grenoble przyby 21 lipca 1826 r. i w najblisz niedziel (25 lipca) odby ingres do katedry wypenionej licznie przez duchowiestwo i wiernych55.
49 Tame; P. Jamio, Saletyni, s. 49-55.

50 Liczy wwczas 60 lat i trzy miesice ycia.
51 By nastpc biskupa Klaudiusza Simona, ktry peni posug biskupa Grenoble
w latach 1802-1825. Bp Simon urodzi si 15 listopada 1744 r., wywiecony zosta na
biskupa Grenoble 8 sierpnia 1802 r., zmar 3 padziernika 1825 r.
52 Bp Denis Antoni ukasz Frayssionous, urodzi si 9 maja 1765 r., wicenia kapaskie otrzyma w 1789 r., wywicony na biskupa Hermopolis 11 czerwca 1822 r.,
zmar 12 grudnia 1841 r. By koleg ze studiw seminaryjnych bpa de Bruillarda.
53 Bp Franciszek Jacek Jan Feutrier, urodzi si 2 kwietnia 1785 r., wicenia kapaskie
otrzyma 27 maja 1809 r., wywicony na biskupa Beauvais 24 kwietnia 1825 r., zmar
27 lipca 1830 r.
54 Bp Klaudiusz Jzef Franciszekde Sagey, urodzi si 2 kwietnia 1759 r., wywicony
na biskupa Tulle 1 maja 1823 r., zrezygnowa z biskupstwa w 1824 r. i by emerytowanym biskupem w Tulle, zmar 20 marca 1836 r.
55 V. Hostachy, La Galerie..., s. 9-134.
2010-05-01 18:53:00
254
Ks. Piotr Jamio MS
Bp Filibert i jego wikariusze generalni od razu zabrali si do dziaania

w swojej diecezji. Dotychczas wikszo obowizkw przypada w udziale
wikariuszom generalnym; ci za jako proboszczowie przyzwyczajeni do
ycia duszpasterskiego, nie czuli si dobrze jako urzdnicy biurowi, obcieni korespondencj, finansami i sprawami administracyjnymi. Dlatego cay
ciar posugi biskupiej w diecezji spoczywa na barkach ordynariusza.
Od samego pocztku swojej posugi pasterskiej w diecezji Grenoble
bp Filibert zaj si ubogimi i oddalonymi od Boga. Najpierw odwiedzi
szpitale i wizienia, przekazujc pewne kwoty pienine dla biednych na
ciele i duszy. Zorganizowa dla nich specjalne duszpasterstwo ista opiek duchow. Nastpnie zaj si biednymi i potrzebujcymi oraz ludmi
z marginesu spoecznego, ktrzy byli uwikani w rne naogi i saboci.
Dla nich rwnie zorganizowa specjalne duszpasterstwo i osobicie mu
patronowa. Mio dla biednych i nieszczliwych bya najwaniejsz posug pastersk dla byego kapana gilotyny. Sw duszpastersk trosk
otoczy wszystkich mieszkacw diecezji: szczeglnie winiw, modzie
i sub. Mimo nieustannej opozycji ze strony miejscowego duchowiestwa bp Filibert nie ustawa w realizacji swojego planu pastoralnego. Bardzo szybko znalaz podobnych sobie gorliwych kapanw, gotowych porzuci przestarzae struktury duszpasterskie i czynnie wczy si w nowe
formy duszpasterskie56.
Podczas wizytacji swojej diecezji biskup spostrzeg, e w parafiach
powiksza si liczba modych pozbawionych zdrowej formacji chrzecijaskiej. Ponadto zauway, e dotychczasowa dziaalno ksiy skierowanych do katechezy spotykaa si z obojtnoci, a nawet z wrogoci.
Dlatego podj decyzj, aby gosi Ewangeli w caej diecezji po prowansalsku, zatem w jzyku prostego ludu, a nie w uczonej francuszczynie.
Inicjatywa ta zostaa przyjta z entuzjazmem przez duchowiestwo, ktre
podjo trud wdrowania z wioski do wioski, nauczajc katechezy prosty
lud oraz spdzajc wiele godzin w konfesjonale57.
56 ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 3:1826-1853; P. Jamio, Saletyni, s. 49-55.

57 Tame.
2010-05-01 18:53:00
255
W okresie tzw. Restauracji Koci skorzysta z oficjalnego poparcia

pastwa, ale po rewolucji lipcowej z 1830 r. konflikt midzy biskupem
Grenoble a lokalnym przedstawicielem rzdu Ludwika Filipa zaostrzy si.
W tym czasie nad kuri biskupi w Grenoble powiewaa ju biaa flaga.
Groono Kocioowi, poniewa podczas ceremonii religijnych piewano
jedynie: Panie, darz pomylnoci krla, nie dodajc ju imienia Filip.
Prbowano zakaza urzdzania procesji, zniszczy krzye misyjne, kontrolowa tre kaza itd.
Aby rozwiza te problemy bp Filibert mg liczy jedynie na Opatrzno Bo zawierzajc Jej opiece siebie samego oraz ca diecezj. W Archiwum diecezjalnym w Grenoble s przechowywane listy biskupa Filiberta, w ktrych ukazana jest jego mio i wierno w Opatrzno Bo oraz
przywizanie do Kocioa58.
Najbardziej jednak zwracaa uwag u biskupa Filiberta wielka pobono i szczeglne naboestwo do Matki Boej, o ktrej mwi: Ufam, e
mog da wiadectwo, i to, z jak radoci, e nale do grona Jej dzieci,
a take wierz w to gorco, e Ona jest zawsze moj Matk59. Biskup
Filibert jako jeden z pierwszych biskupw Francji z wielk ceremoni obchodzi uroczysto Niepokalanego Poczcia Najw. Maryi Panny jeszcze
przed ogoszeniem dogmatu. Do Litanii Loretaskiej dodawa on wezwanie: Krlowo bez grzechu pierworodnego poczta, mdl si za nami60.
Oceniajc posug pastersk naley stwierdzi, e bp Filibert zalicza si do tych biskupw, wczesnego episkopatu francuskiego, ktrzy
uznawali konkordat oraz utrzymywali ywe kontakty ze Stolic Apostolsk w Rzymie. Pomimo arystokratycznej postawy, ktra go cechowaa, na
co dzie, potrafi by niezwykle przystpnym i wspaniaomylnym wobec
kadego czowieka, zwaszcza wobec ubogich. A dziki gruntownej wiedzy teologicznej i pobonoci by naprawd nauczycielem swego duchowiestwa i wiernych, a znajomo dusz, jak si odznacza, opieraa si na
dugotrwaym i wielorakim dowiadczeniu61.

58
59
60
61

Tame.
Tame.
Tame.
2010-05-01 18:53:00
256
Ks. Piotr Jamio MS
Po kilku latach pasterskiej posugi biskupa Filiberta w diecezji Grenoble okazao si, e grski klimat i ostre powietrze nie su dobrze jego
zdrowiu. Mia nawet zamiar zrezygnowania z tej stolicy biskupiej, ale na
prob swoich wsppracownikw i wiernych pozosta na urzdzie. Zostajc w Grenoble nie oszczdza si przez dugi, 27-letni apostolat. W tym
czasie uczestniczy w obchodach Roku witego w Paryu i urzdzi je
rwnie w swojej diecezji. Wyda dwa katechizmy dla modziey, napisa
w latach 1826-1853 ponad 180 listw pasterskich do wiernych oraz tysice
innych62. Dotycz one najczciej wydarze diecezjalnych, takich jak: objcie przez niego stolicy biskupiej w Grenoble, promulgowanie nowego katechizmu, pooenie kamienia wgielnego pod bazylik Matki Boej w La
Salette. Inne powstay przy okazji wydarze politycznych, jak na przykad
wybory 1848 r. czy wojny woskie. Niektre byy odpowiedzi na prob
wadz cywilnych, jak na przykad narodziny ksicia imperium. Wreszcie s
te listy podyktowane dramatami ludzkimi, takimi jak: epidemie czy wojny. Podobnie jak listy wielkopostne byy one przeznaczone do odczytania
z ambony na sumie lub podczas nieszporw63.
Dla peni obrazu trzeba tutaj doda oklniki skierowane do proboszczw. Mniej uroczyste i krtsze od listw pasterskich, byy rwnie przeznaczone do publicznego odczytania, ale zawieray konkretne wskazania
w zakresie kaznodziejstwa, w obliczu nieprzewidzianych lub zaskakujcych wydarze, jak rwnie podejmoway kwestie teologiczne. Inne oklniki pisane w formie listw pasterskich, byy tekstami okolicznociowymi,
odpowiadajcymi daniom rzdu. Piszc te oklniki biskup Grenoble powstrzymywa si w nich od wszelkiej formy oryginalnoci. Do dyspozycji
mia wczeniej przygotowane konspekty i szkice, ogranicza si jedynie do
ich dosownego przekopiowania64.
Ponadto bp Filibert organizowa synody diecezjalne oraz przeprowadza wizytacje duszpasterskie. Dba o karno kocieln, by miosiernym
i hojnym dla potrzebujcych. Fundowa bursy, dziea charytatywne, domy
formacyjne, dajc na nie hojne jamuny. Ta jego gorliwo apostolska zna 62 Tame; P. Jamio, Saletyni, s. 51.
63 ADG, Listy Pasterskie biskupa Filiberta de Bruillard z lat 1826-1853.
64 Tame.
2010-05-01 18:53:00
257
laza uznanie i podziw nie tylko u wiernych Kocioa, ale rwnie u wadz
pastwowych. wczesny prefekt departamentu Izry, Pellenc, przedstawi
go do odznaczenia za zasugi dla narodu francuskiego. Z rk najwyszych
wadz Francji otrzyma dwa krzye zasugi: kawalerski i oficerski Legii
Honorowej65.
Bp Filibert by wyrniajcym si pasterzem Kocioa francuskiego:
stara si zapewni waciwe przygotowanie kapanom w diecezji Grenoble, erygowa parafie, odrestaurowa katedr i wznis wiele kociow na
ternie swojej diecezji, zakada bractwa i stowarzyszenia kocielne. Najwiksz jego zasug byo to, e pobudza kapanw do witoci ycia,
sprowadzi na teren diecezji szereg zgromadze zakonnych, a swoich braci w biskupstwie zachca do popierania prymatu papieskiego. Dziki tej
postawie oraz otwartoci na Koci powszechny bp Filibert przyczyni
si do jego umocnienia i odnowy popierajc rodzcy si ultramontanizm
w Kociele francuskim66.
Bp Filibert by typem czowieka, ktry w sposb skuteczny czy rozleg dziaalno apostolsk z gbokim yciem wewntrznym. Nieustannie i z wielk mioci wpatrywa si on w oblicze Chrystusa, swego Oblubieca, czynic wszystko na chwa Bo i dla zbawienia dusz. W kadej
okolicznoci umia dostrzega znaki czasu i szuka na nie natychmiast
duszpasterskich odpowiedzi.
4. Objawienie w La Salette
Jednak najwiksz nagrod dla biskupa Filiberta byo ze strony Opatrznoci Boej objawienie Matki Boej w jego diecezji 19wrzenia 1846 r.,
ktrego prawdziwo po skrupulatnych i dokadnych badaniach potwierdzi listem pasterskim z dnia 19 wrzenia 1851 roku67. Przez ten fakt zapisa
65 ADG, Materiay o biskupie Filibercie de Bruillard, t. 2:1826-1853; P. Jamio, Saletyni, s. 51.
66 Tame.
67 Archiwum Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La Salette w Rzymie (dalej
skrt: AZSR), sygn. E-3, Mandement de Monseigneur vque de Grenoble autorisant
2010-05-01 18:53:00
258
Ks. Piotr Jamio MS
si na trwae w pamici diecezji jako pasterz peen cnt i zasug dla kultu
maryjnego, szczeglnie przez orzeczenie wiarygodnoci objawienia w La
Salette. Postanowi wypowiedzie swj sd o objawieniu dopiero po wnikliwym badaniu kanonicznym. W grudniu 1846 r. powoa dwie komisje:
jedn zoon z ksiy kanonikw, drug z profesorw, wydajc im polecenie, aby kada z nich oddzielnie zbadaa wszystkie akta procesu i aby na
ich podstawie sporzdzia raport. Badanie protokow zezna dzieci oraz
okolicznoci towarzyszcych objawieniu trway siedem miesicy. Pniej
ukonstytuowaa si jedna komisja zoona z szesnastu czonkw i odbya
osiem posiedze pod przewodnictwem biskupa Filiberta68.
W tym czasie zacza ujawnia si opozycja przeciw uznaniu wiarygodnoci objawienia w La Salette. Jej gwnym rzecznikiem by ks. Cartellier, proboszcz parafii w. Jzefa w Grenoble. Biskup, daleki by od przeciwstawiania si jego opinii negatywnej; poprosi tylko, by j uzasadni.
Oto, co pisze do niego 8 stycznia 1848 r.: Spodziewam si, e Ksidz
przyle mi, moliwie najszybciej, pisemne wyszczeglnienie rzeczy, o ktrych Ksidz si dowiedzia o dzieciach, a ktre rzucaj cie na ich zeznania
i czyni je podejrzanymi...69. Nie znajdujc dowodw dla swych insynuacji, wymyli ks. Cartellier proceder, ktry powtarzao po nim wielu innych
duchownych, a ktry polega na tym, e usiowano zdyskredytowa wiadectwo, Maksymina i Melanii70.
Przede wszystkim Melania Calvat, zamknita w sobie i bardziej zagadkowa, staa si przedmiotem aluzji, niesprecyzowanych, ale jadowitych,
ktre kolportowane plotk, wkrtce miay nieomal osign zamierzony
skutek, tj. znieksztaci jej wiadectwo i oczerni jej osob71. Pomimo tych
68
69
70
71
erection un nouveau sanctuaire Mariae, sur la montagne de La Salette, Grenoble,

impr. C. P. Baratier, 1851; L.Bassette, Le fait..., s. 241-244.
L. Carlier, Historie de Apparition de la Mre de Dieu sur la montagne de La Salette,
Tournai 1912, s. 50-51; L. Bassette, Le fait de La Salette 1846-1854, Paris 1955, s. 94147; V. Hostachy, Histoire sculaire de La Salette. Un sicle or 1846-1946, Grenoble
1946; J. Stern, La Salette documents authentiques: dossier chronologique integral,
LaSalette 1980, t. 1, s. 196-202.
M. Corteville, La Grand Nouvelle des Bergeres deLa Salette, Roma 2000, s. 156.
Tame.
2010-05-01 18:53:00
259
trudnoci, czynionych ze strony przeciwnikw La Salette, badania zakoczyy si wydaniem listu pasterskiego, w ktrym bp Filibert orzek, e objawienie w La Salette byo autentyczne, uznajc oficjalnie kult Matki Boej
z La Salette, a take dla jego rozwoju nakaza urzdza pielgrzymki do miejsca objawienia. Naley wspomnie, e ju o wiele wczeniej, we wrzeniu
1847 r., biskup zatwierdzi odprawianie mszy w. w prowizorycznej kaplicy zbudowanej na miejscu objawienia. W nastpnym roku wypowiedzia
si poficjalnie za autentycznoci objawienia, a od 19 wrzenia 1851 r.
uzna je oficjalnie. Aprobata dana przez biskupa z Grenoble wlicie pasterskim stanowi wany etap, gdy otwiera ona drzwi kultowi liturgicznemu
do Matki Boej z La Salette: Zezwalamy na kult Matki Boej z La Salette.
Pozwalamy na goszenie go oraz wyciganie duchowych i praktycznych
wnioskw, jakie wynikaj z tego wielkiego wydarzenia72.
W latach 1846-1851 bp Filibert cierpia duchowo ze wzgldu na spraw La Salette, zwaszcza z powodu przeciwnikw objawienia. Czas ten
by dla niego noc ciemn i czasem wielkiej prby. Dziki asce Boej wyszed z tego zwycisko i nie zaama si, wrcz przeciwnie broni
La Salette w swoich przemwieniach i pismach. Wystpowa przeciwko
adwersarzom La Salette, wywodzcym si take spord duchowiestwa.
Dziki niemu list pasterski z dnia 19 wrzenia 1851 r., stwierdzajcy prawdziwo objawienia i uprawniajcy do oddawania czci publicznej Matce
Boej z La Salette, zosta przyjty bardzo yczliwie w diecezji i poza ni,
we Francji i w innych krajach Europy. Katolickie dzienniki francuskie
i innych krajw przedrukoway tekst listu. Wielu biskupw ogosio go
w swoich diecezjach. Biskup Filibert otrzyma wiele gratulacji, sw uznania od biskupw, przeoonych zakonnych i wieckich osobistoci. Te sowa uznania ceni sobie tym bardziej, e Opatrzno Boa nie szczdzia
mu rwnie przykroci, i to ze strony kapanw. S ludzie pisze ks. P. J.
Rousselot, ktrych rado blinich zasmuca73.
Gdy bp Filibert mg z radoci oglda owoce swoich trudw zprzeprowadzenia mudnych kanonicznych bada i dochodze w sprawie ob 72 J. Jaouen, La Salette - dar Chrystusa dla Kocioa, t. M. Taszycka, Krakw 1987,
s. 386.
2010-05-01 18:53:00
260
Ks. Piotr Jamio MS
jawienia znaleli si zoliwi ludzie, ktrzy rozpowszechniali po ulicach

Grenoble obelywe piosenki, w ktrych zniewaano biskupa i innych zacnych kapanw zaangaowanych wspraw La Salette (ks. Rousselot i ks.
Orcel). Te anonimowe paszkwile zraniy serce biskupa74. Trzeba byo zapobiec zgorszeniu, dlatego 16 czerwca 1852 r. biskup skierowa do wszystkich ksiy oklnik, w ktrym napisa o zniewadze, jak wyrzdzono jego
osobie: Ogaszajc nasze orzeczenie, co do LaSalette, uczynilimy to, co
bymy jeszcze raz gotowi byli uczyni i jestemy szczliwi, e to uczynilimy75. Nastpnie napitnowa tzw. rzekomych mdrcw, ktrzy boj
si prawdy, i witokradzk odwag tych, ktrzy okazujc wzgard jego
orzeczeniu z 19 wrzenia 1851 r. rozrzucali niezgodne i ordynarne pamflety76 przeciw wydarzeniu z La Salette. Koczc to pismo naoy kary
suspensy na nieposusznych duchownych77.
Wielka burza rozptaa si po oklniku kard. Ludwika Jakuba Maurycego de Bonalda (1787-1870), arcybiskupa Lyonu, wydanym 6 sierpnia
1851 r., w ktrym znalazy si informacje nieprzychylne objawieniu w La
Salette78. Kardyna poczu si dotknitym przy okazji ujawnienia przez
wiadkw objawienia (Maksymina i Melanii) tajemnic saletyskich. Oklnik ten zosta wykorzystany do kolejnego pamfletu79, ktry napisa gwny opozycjonista, ks. Klaudiusz Dlon (1797-1895), pod pseudonimem
Donnadieu, opierajc si o rkopis ks. Jana Piotra Carteliera (1804-1865),
proboszcza parafii, w. Jzefa w Grenoble, przeciwnika La Salette80. Bp
76 Z inicjatywy ks. Klaudiusza Dlona zosta napisany w 1852 r. pamflet pod pseudonimem J. Roberta onazwie: La Salette Dolina kamstwa. J. Jaouen, La Salette...,
s. 278-279.
78 M. Caterini, La Salette. La Madre che piange, Torino, 1981, s. 339-340.
79 Ks. Klaudiusz Dlon napisa kolejny pamflet pod pseudonimem Donnadieu: Krytyka religijna, przeprowadzona cile wedug niezmiennych przepisw Kocioa dotyczcych nowych cudw, przypomniana 6sierpnia 1852 r. pismem oklnym przez Jego
Eminencj kardynaa de Bonalda, arcybiskupa Lyonu, metropolit diecezji Grenoble,
delegata Ojca w. dla sprawy La Salette. Byo to bezczelne kamstwo, ukryte pod
pozorem prawdy. J. Jaouen, La Salette..., s. 278-279.
80 M. Caterini, La Salette..., s. 342, 346.
2010-05-01 18:53:00
261
Filibert zwrci si do redaktora pisma Univers, wyraajc swoje oburzenie. Prosi redaktora o umieszczenie jego odpowiedzi i zachca inne
pisma, by j przedrukoway. Opozycjonici w swej bezczelnoci rozprzedali broszur ks. Dlona podczas rekolekcji kapaskich. Biskup, zabierajc gos pod koniec rekolekcji, napitnowa takie postpowanie ikaza
wydrukowa swoje przemwienie na temat La Salette, a nastpnie rozesa
je do caego duchowiestwa swojej diecezji. Opozycja pisa, ktra
bya dozwolona podczas czterech lat, ktre poprzedziy moje orzeczenie,
staa si od dwch lat niesuszna i zoliwa. Od mojego orzeczenia jest ona
niczym innym, jak tylko wyrazem pychy i buntem przeciw wadzy kocielnej81. Zagrozi ekskomunik za nieposuszestwo. Nastpnie nakaza, aby
w tym samym roku rocznica objawienia bya obchodzona w diecezji jeszcze uroczyciej, aby to wito poruszyo serce Boga, poprzez wstawiennictwo Maryi oraz dopomogo grzesznikom w ich nawrceniu82. Pomimo
tych trudnoci i bolesnych dowiadcze bp Filibert uwaa objawienie
w La Salette za najwiksze i najwietniejsze wydarzenie swego ycia,
a pooenie kamienia wgielnego pod budow bazyliki w La Salette w dniu
25 maja 1852 r. za uwieczenie swej posugi biskupiej83.
Bp Filibert praktykowa z wielk gorliwoci pokut, modlitw i jamun, prowadzc ycie ubogie i pene umartwie, a take szczodr rk
rozdawa pienidze potrzebujcym osobom. Kiedy poinformowano go
trudnej sytuacji materialnej i religijnej wiadkw objawienia, wwczas zaj si ich wychowaniem, a nawet przyzna sta pensj rodzicom Melanii
Calvat? Za w dniu 2 grudnia 1846 r. za staraniem i na osobisty koszt biskupa umieszczono w pensjonacie w Corps Melani Calvat i Maksymina
Giraud84. Pensjonat ten zaoyy Siostry Opatrznoci Boej z Corenc (koo
Grenoble) dla ksztacenia i chrzecijaskiej formacji dzieci i modziey.
81 L. Bassette, Le fait..., s. 400; Jamio, Bp Philibert de Bruillard..., s. 6.
82 Tame.
83 J. Stern, La Salette documents authentiques: dossier chronologique integral, LaSalette 1991, t. 3, s. 208-218; V. Hostachy, La galerie des portraits de La Salette. Troisime
srie:Les eveques de La Salette, Paris 1931, s. 132; P. Jamio, Dzieje sanktuarium
Matki Boej Saletyskiej w Dbowcu w latach 1910-1996, Krakw 2002, s. 67; Tene,
Saletyni , s. 53.
2010-05-01 18:53:01
262
Ks. Piotr Jamio MS
Drugim jego wielkim dzieem ycia byo zaoenie Zgromadzenia

Misjonarzy Matki Boej z La Salette w dniu 1 maja 1852 r. Biskup rozwaajc sowa Maryi wypowiedziane do pastuszkw na grze w La Salette: A wic, moje dzieci, ogocie to caemu mojemu ludowi!, a poparte
zami, zrozumia, e wykonanie tak ogromnego zadania byo ponad siy
i moliwoci dwojga dzieci. Ten nakaz Matki Boej w La Salette uzna za
testament duchowy dla swojej diecezji. Dlatego w licie pasterskim z dnia
1 maja 1852 r., po zapowiedzeniu budowy sanktuarium na miejscu objawienia w La Salette, poinformowa diecezjan o utworzeniu zespou kapanw
diecezjalnych, ktrzy bd mieli piecz nad miejscem pielgrzymkowym.
Kapani ci gosi list bd nazywa si Misjonarzami Matki Boej
z La Salette, ich powstanie i istnienie bdzie zarwno jak i sama witynia
wiecznym pomnikiem i pamitk objawienia Maryi85.
List ten mona uzna za kart fundacyjn Zgromadzenia Misjonarzy
Matki Boej zLaSalette, a biskupa Filiberta za jego zaoyciela. Jeszcze
przed ogoszeniem tego listu kilku z najwybitniejszych kapanw z diecezji Grenoble, znanych zpobonoci i gorliwoci apostolskiej, natychmiast
odpowiedziao na apel biskupa i na pocztku maja 1852 r. utworzyo zalek zgromadzenia. Pierwszymi ochotnikami byli: ks. Micha Sibillat, ks.
Bernard Burnoud, ks. Franciszek Denaz, ks. Celestyn Bonvallet i ks. Piotr
Archier86. Biskup ju w dniu 5 marca 1852 r. zatwierdzi dla nich tymczasow regu o nazwie Projekt reguy87, nastpnie wyznaczy im w Gre-
85 AZSR, sygn. E-4, Lettre pastorale et Mandement de Monseigneur vque de Grenoble, qui annonce lapose de la premire pierre du sanctuaire de Notre-Dame de La Salette, Grenoble, impr. J. Baratier, 1852; J. Jaouen, Les Missionnaires de Notre dame de
La Salette, Grenoble 1953, s. 23 n; V. Hostachy, Les Missionnaires de La Salette, Paris
1930, s. 11; Ph. de Bruillard, Lettre pastorale et Mandement du Monseigneur vque
de Grenoble qui annonce la pose de la premire pierre du sanctuaire de Notre-Dame
de La Salette, Grenoble 1.05.1852.
86 V. Hostachy, Les Missionnaires..., s. 32; J. Jouen, Les Missionnaires..., s. 25.
87 Zob. E. Barrette, A Search into the Orgins and Evolution of the Charism of the Missionnaires of our Lady of La Salette, Rome 1975, s. 3-8; J. Stern, Constitutions et
Reglements anciens des Missionnaires de Notre-Dame de La Salette, Rome 1968,
s. 4-7; Ch. Novel, Du Corps des Missionnaires diocesains a actuelle Congregation
des Missionnnaires de Notre-Dame de La Salette, Rome 1968, s.10.
2010-05-01 18:53:01
263
noble dom na nowicjat88 oraz ywo interesowa si ich prac apostolsk

przy obsudze pielgrzymw na La Salette, a take podczas goszenia misji
i rekolekcji w jego diecezji. Jak dobry ojciec troszczy si o swoje dzieci
Misjonarzy Matki Boej z La Salette i modli si o ich rozwj?
Powoujc do ycia zgromadzenie, bp Filibert pragn, aby wsplnota
ta wzorowaa si naMaryi z La Salette. Chodzio mu owiele wicej ni
ozwyczajne, zewntrzne znaki osobistego naboestwa czy opropagowanie jakiej zewntrznej praktyki kultu maryjnego. Pisa w swoim licie do
pierwszych Misjonarzy z La Salette, enie wystarczy, aby byli zwyczajnymi sugami Maryi, lecz trzeba, aby byli Jej oddani wsposb specjalny89. Jak zauwaa historyk, ks.Ludwik Carlier, chodzi oswego rodzaju
upodobnieniesi zMaryj z La Salette, ocakowite oddanie si czonkw
zgromadzenia Bogu, tak jak to Ona uczynia? Chodzi ooddanie, ktresiga samej gbi ich ycia chrzecijaskiego, zakonnego, misjonarskiego,
kapaskiego, iangauje do gbi myl, serce idziaanie wmisterium Maryi. To wanie pod tym wzgldem jest Ona dla saletynw wzorem wszelkiej doskonaoci. Zatem stasi Misjonarzem Matki Boej z La Salette
znaczy wpewnym sensie wcielisi wMaryj, aby zNi rodzi Jezusa
wduszach, nauczajc sowem iprzykadem, kim jest Chrystus90.
5. Ostatni etap ycia

Jednak bp Filibert czu si zmczony tak dugim okresem pasterzowania. Po zapowiedzeniu budowy sanktuarium w La Salette i zaoeniu grupy misjonarzy do jego obsugi duszpasterskiej uwaa swoje posannictwo
za wypenione. Reszt ycia postanowi powici na modlitw w intencji
ukochanych dzie. W tajemnicy, poczwszy od 3 czerwca 1852 r., korespondowa z ks. Jakubem Mari Achillesem Ginoulhiakiem, wikariuszem
generalnym diecezji Aix-en-Provence, przygotowujc go na swego nastp 88 L. Bassette, Le fait..., s. 279.
89 AZSR, sygn. E-5, Lettre de Monseigneur vque de Grenoble.
90 L. Carlier, Historie de Apparition de la Mre de Dieu sur la montagne de La Salette,
Tournai 1912, s. 582.
2010-05-01 18:53:01
264
Ks. Piotr Jamio MS
c. Ks. Ginoulhiac by gotw raczej suy mu pomoc jako koadiutor, ale

bp Filibert nie ustpowa, tak, e ks. Ginoulhiac ostatecznie wyrazi zgod.
W lipcu 1852 r. bp Filibert zgosi Stolicy Apostolskiej swoj rezygnacj
i kandydatur ks. Ginoulhiaca, na co otrzyma zgod w padzierniku tego samego roku91. W grudniu 1852 r. cesarz Ludwik Napoleon (18081873) przyj rezygnacj bpa Filiberta, mianujc go kanonikiem kapituy
cesarskiej w Saint-Denis w Paryu, a ks. Ginoulhiaca biskupem diecezji
Grenoble92.
Bp Filibert, egnajc si z diecezj skierowa dwa ojcowskie ordzia.
W pierwszym z nich (z 21 grudnia 1852 r.) poegna si czule z duchowiestwem, a w drugim (z 26 grudnia 1852 r.) z wiernymi. Pisa do nich,
e bdzie niedaleko od nich ibdzie modli si za nich i swego nastpc.
Rezygnacj biskupa odczuli bolenie ci, ktrzy jemu zawdziczali swoje
istnienie Misjonarze Matki Boej z La Salette. W ich imieniu skierowa do bpa Filiberta list ks. Franciszek Denaz, w ktrym napisa: Bolesne
rozstanie, zapowiedziane oklnikami Jego Ekscelencji, ks. Biskupa z 21
i 26 grudnia, spowodowao, e wszdzie polao si sporo ez. Ale kt
ma wiksze prawo alu ni te spord Jego dzieci, ktre s Misjonarzami
z La Salette93. W odpowiedzi biskup odwzajemni si ojcowsk pochwa
i zapewni o dobrej wsppracy swego nastpcy zprzeoonym misjonarzy,
ks. Bernardem Burnoud94.
Ostatecznie bp Filibert uda si 6 maja 1853 r. do klasztoru Sistr Sacr-Coeur w Montfleury, oddalonym o 3 km od Grenoble, gdzie do koca
swego ycia by przykadem pobonoci i umartwienia95. Przebywajc tam
jako rezydent, nadal interesowa si sprawami Kocioa, zwaszcza rozwojem kultu maryjnego. Jako pasterz maryjny przyczyni si do ogoszeniem dogmatu oNiepokalanym Poczciu NMP. Kiedy w dniu 2 lutego
1849r. Pius IX poprosi w encyklice Ubi primum, aby biskupi przedstawili mu na pimie, jakie s opinie ich duchowiestwa i wiernych na

91
92
93
94
95
Liczy wwczas 87 lat i jeden miesic ycia.

V. Hostachy, La Galerie..., s. 131-134.
Tame.
2010-05-01 18:53:01
265
temat Niepokalanego Poczcia Najwitszej Maryi Panny, oraz jakie s

ich odczucia osobiste wtym wzgldzie, wwczas bp Filibert pospiesznie
wysa entuzjastyczn odpowied do Rzymu? Ten list jasno pokazuje, co
myla iczyni wczesny biskup z Grenoble. Szczliwy ten dzie, gdy
Bg, przez Ducha swego Boskiego Syna, natchn serce Jego Wikariusza
na Ziemi, by odda ten najwyszy hod witej Dziewicy Maryi! Niech
nadejdzie, niech nadejdzie ta godzina tak upragniona, gdy cay wszechwiat bdzie mg gosi zniewzruszon pewnoci, eNajwitsza Matka
Boga zmiadya gow jadowitego wa, iuwaa za prawd objawion,
e Bogosawiona Dziewica Maryja, moc przywileju, ktry zawdzicza
nadmiarowi aski swojego Syna, zostaa naprawd zachowana od wszelkiej
zmazy grzechu pierworodnego!96.
Podczas nadzwyczajnego zgromadzenia biskupw z caego wiata,
w 1854 r., bp Filibert robi wszystko, aby dogmat zosta proklamowany
wmoliwie najbardziej uroczysty sposb. Widzc, epewne rodowisko
teologiczne byo zdziwione, a wrcz przeraone, niezwocznie napisa
kilka listw do papiea Piusa IX, aby go zachci iwesprze. W dniu ogoszenia dogmatu, 8 grudnia 1854 r., bp Filibert sta wzruszony obok papiea
w Rzymie, ofiarujc swoje ostatnie dni ycia Maryi97. Zokazji pierwszej
rocznicy ogoszenia dogmatu bp Filibert zorganizowa w40-godzinne naboestwo w klasztorze Sistr Sacr-Coeur w Montfleury. W tym miejscu
naley podkreli, e bp Filibert nalea do jednych znajwikszych propagatorw kultu maryjnego wXIX w.
Jako 91-letni starzec pielgrzymowa w roku 1856 na La Salette, aby
tam obchodzi 30-lecie sakry biskupiej. Spdzi tam trzy dni na modlitwie, pi wod z cudownego rda, obszed miejsce objawienia, trzykrotnie przemwi do pielgrzymw i wpisa si do Ksigi Pamitkowej, wyraajc w ten sposb sw wiar w objawienie w La Salette98. Nastpnie
z pustelni, ktr by dla niego klasztor w Montfleury, mg jeszcze przez
siedem lat ledzi pierwsze kroki zaoonego przez siebie zgromadzenia
Misjonarzy Matki Boej z La Salette. Do koca swoich dni by czynnym
96 Tame.
97 Tame.
98 Tame; V. Hostachy, La Galerie..., s. 131-134.
2010-05-01 18:53:01
266
Ks. Piotr Jamio MS
w odprawianiu obowizkw wynikajcych z sakramentu kapastwa.

Ostatnie chwile ycia upyny mu na kontemplacji dobroci i mioci Boga
oraz na dzikczynieniu za wszystkie otrzymane aski i dary99.
Ostatnie sakramenty przyj 13 grudnia 1860 r. z rk bpa Ginoulhiaca
przy asycie ksiy: Orcela, Rousselota i Douilleta100. Zmar 15 grudnia
1860 r. w Montflerury, majc ponad 95 lat ycia. Dozna pociechy i nagrody bdc na ou mierci, gdy jako ostatni modlitw usysza Salve
Regina, pozdrowienie i zwrcenie si do Matki Miosierdzia: O askawa,
o litociwa, o sodka, Panno Maryjo101. Bp Filibert odszed do domu Ojca
po yciu penym apostolskich dokona, czsto za cen cierpienia i umartwienia. Zarwno dla swojej diecezji, jak i dla Misjonarzy Matki Boej
z La Salette, by czowiekiem opatrznociowym. By wiernym i wspaniaomylnym dzieckiem Boga i synem Kocioa. Na ou mierci pozostawi
saletynom swj testament: Wrd was niechaj rozwija si mio, mio,
mio, a ponadto gorliwo o zbawienie dusz102.
Pogrzeb bpa Filiberta, ktry odby si 20 grudnia 1860 r., by wielk
manifestacj caej diecezji Grenoble, w ktrej wzili udzia przedstawiciele wszystkich stanw duchowiestwa, jak i wieckich. Uroczystociom
pogrzebowym przewodniczy bp Franciszek Maria Vibert, ordynariusz
Saint-Jean Maurienne, a homili wygosi bp Ginoulhiac, ordynariusz
z Grenoble103. Ciao bpa Filiberta zostao zoone w katedrze w Grenoble,
a serce jego wyjto (wyrazi yczenie, aby oddano je Maryi z La Salette)
i w uroczystym pochodzie zoono w bazylice w La Salette w dniu 25 maja
1861 r. Serce bpa Filiberta, zaoyciela saletynw, zostao wmurowane
w cian bazyliki w La Salette, po prawej stronie gwnego otarza. Miejsce
to oznaczono specjaln marmurow tablic z odpowiednim napisem104.
ycie i dziaalno bpa Filiberta moe by wzorem dla kadego, kto
w imi Chrystusa podejmuje odwanie i z radoci nowe wyzwania apo 99
100
101
102
103
104
Tame.
V. Hostachy, La Galerie..., s. 129.
Tame, s. 130-131.
L. Carlier, Historie, s. 238.
Jamio, Bp Philibert de Bruillard..., s. 7; ADG, Materiay o biskupie Filibercie de
Bruillard, t. 4:1853-1860.
2010-05-01 18:53:01
267
stolskie, aby w ten sposb wiadczy o bezinteresownej mioci do Boga

i do bliniego, szczeglnie tego najbardziej ubogiego i opuszczonego.
Od niego moemy si uczy, jak w dzisiejszym wiecie gosi Ewangeli
w nowy sposb oraz jak realizowa przykazanie mioci Boga i bliniego.
Podsumowanie
Celem artykuu byo przedstawienie biografii biskupa Filiberta de
Bruillarda, w ktrej odbijaj si waniejsze problemy epoki. Ten aspekt
znalaz szczeglnie wyraz w zagadnieniach powiconych bp. Filibertowi
jako obrocy skazanych przez rewolucj, duszpasterzowi i proboszczowi paryskich parafii oraz biskupowi grenobelskiemu. Celowo wydawao
si rozwin temat cile kocielno-religijny, gdy Filibert de Bruillard by
przede wszystkim kapanem i biskupem. Niektre zagadnienia przedstawiono tylko w zarysie, aby unikn naruszenia rwnowagi, waciwych
proporcji, typowych dla biografii.
Szereg informacji na temat biskupa Filiberta otrzymao po raz pierwszy
owietlenie naukowe. Wykorzystanie, rwnie po raz pierwszy, materiaw
rdowych, zwaszcza prywatnej korespondencji Filiberta de Bruillarda,
umoliwio wej w wiat przey, motywacji, tak trudno uchwytnych
dla historyka. Wspomniane rda posiadaj fundamentalne znaczenie dla
przedstawienia sylwetki czowieka i motyww jego dziaalnoci.
Podsumowujc ycie i dziaalno naley powiedzie, e biskup Filibert de Bruillard by opatrznociowym czowiekiem wczesnej epoki,
w ktrej przyszo mu y i dziaa. By to okres najtrudniejszy w dziejach
Francji: bezwzgldnej walki z instytucj Kocioa. Wielka rewolucja francuska (1879-1804), epoka Napoleoska (1804-1814), czas restauracji (18141830), monarchia lipcowa (1830-1848), okres II republiki (1848-1852 oraz
czasy II cesarstwa (1852-1870) - byy inspirowane szybkimi przemianami
spoeczno-politycznymi, ktre spowodoway upadek gospodarczy kraju,
jego dechrystianizacj oraz kryzys wiary. Ta trudna sytuacja narodu oraz
Kocioa francuskiego wizay rce Filibertowi jako kapanowi i biskupowi. Interesy narodu schodziy si niejednokrotnie na gruncie kocielnym,
2010-05-01 18:53:01
268
Ks. Piotr Jamio MS
wymagajc zaangaowania sumienia kapaskiego do podjcia trudnych

decyzji. I to kryterium znalazo odzwierciedlenie w opracowaniu.
Wydaje si, e bp Filibert de Bruillard przyszed na wiat z ide, ktrej
si odda bez reszty i bez ogldania si wstecz. Bya to idea mistyczna, kult
maryjny. Cakowicie j zrealizowa: przyczyni si do ogoszenia dogmatu
o Niepokalanym Poczciu; zatwierdzi w imieniu Kocioa objawienie Maryi w La Salette, nadajc temu kultowi charakter liturgiczny; a take w celu
propagowania tego kultu po caym wiecie, zaoy Zgromadzenie Misjonarzy Matki Boej z La Salette. Cae jego ycie, w tym rwnie dugoletnia
posuga kapaska (71) i biskupia (34 lat), byo w tym zawarte.
Bez wtpienia bp Filibert de Bruillard by czowiekiem jednej idei
i jednego dziea. To on przyczyni si do nadania Najwitszej Dziewicy
przez Koci nowego tytuu: Matki Boej z La Salette Pojednawczyni
grzesznikw. Z jego inicjatywy powstaa w miejscu objawienia bazylika
i klasztor Misjonarzy Matki Boej z La Salette. A do dzi, zarwno bazylika jak i zgromadzenie s pomnikami tego cudownego wydarzenia, ktre
miao miejsce w La Salette.
Na kocu pragn zaznaczy, e w peni obiektywna ocena biskupa
Filiberta de Bruillarda przez wspczesnych bya niemoliwa. Dziki licznym materiaom, rozproszonym w archiwach zagranicznych, stao si moliwe ukazanie w peniejszym wietle jego ycia i dziaalnoci.
2010-05-01 18:53:01
269
Rsum
Mgr Philibert de Bruillard, n le 11 sept. 1765 Dijon. Celui qui devait tre le premier vque de Notre-Dame-des-Alpes, comme on a dit, son
introducteur auprs de glise universelle, qui vcut prs un sicle, de
1765 1860, et donat piscopat, de 1827 1853 se rsume dans le Fait de
La Salette, eut une origine mystrieuse et royale. Il tait un enfant naturel
de Louis XV, dont Dieu, Artiste qui excelle tirer le bien du mal, fit un
saint prtre, un saint vque, alliant la plus haute distinction la plus rare
austrit. Portier du Paradis au pied des chafauds, dissimul dans la foule,
il absolvait les condamns de la Terreur, Cur de Saint-Nicolas du Chardonnet, puis de Saint-Etienne-du-Mont, il fut le modle des pasteurs, le
ministre de la Providence par ses inpuisables largesses. Promu au sige de
Grenoble, il gouvernait son peuple avec le mme succs que ses paroissiens
de Paris, quand, vingt ans environ, aprs son entre en charge, son diocse
reut la visite de Notre-Dame. Cette cleste lumire gagna de proche en
proche le village de La Salette, le bourg de Corps, la ville de Grenoble. Les
premiers confidents et croyants furent les abbs Perrin et Mlin, curs de
La Salette et de Corps, abb Gerin, cur de la cathdrale, abb Rousselot,
vicaire gnral. A mesure que grossissait la rumeur, motion semparait
des foules, mais de violents contradicteurs se levaient, parmi le clerg, surtout les abbs Dlon et Cartellier, qui furent la tte de opposition tenace,
acharne, pendant plus de dix ans.
Le vnrable vque fut de tout point la hauteur de sa mission par sa
sagesse, sa prudence consomme, sa haute srnit, ses temporisations. Au
milieu de tout ce monde que soulvent enthousiasme des uns, hostilit
dclare des autres, vque octognaire garde un calme absolu, plane audessus du dchanement des passions et svertue, avec une patience infinie, dgager la pure vrit, Il runit commission sur commission, ordonna
enqute sur enqute, consulta, dlibra, pria et fit prier, ne voulut pas laisser
une objection sans la rsoudre, une obscurit sans claircir, bref se livra
un travail investigation prcautionneuse et scrupuleuse qui dura cinq
annes.
2010-05-01 18:53:01
270
Il data du 19 septembre 1851 son immrtel mandament qui est un chefuvre de critique historique et thologique et conclut par affirmation que
le fait de La Salette, tourn et retourn sous tous ses aspects, est irrductible
une explication naturelle, ne peut-tre interprt que par une intervention
prternaturelle, quil est indubitable et vridique. Mais une fois cette vrit
tablie sur des preuvens irrgragables, vque la dfendit contre toutes les
oppositiones et dclara examen clos. Il faut lire dans cet ouvrage la lutte
qui fut mene par les abbs Dlon et Cartellier, avec une rage satanique
chez un, une profonde hypocrisie chez autre, pour se faire une juste ide
de la bassesse o la superbe peut faire sombrer mme les oints du Seigneur.
Le 1er mai 1852, Mgr Philibert de Bruillard publia un second mandement qui dcrtait rection une glise sur le plateau de Apparition et
la crtion une maison de missionnaires, pour la desservir. On le vit, le 24
mai 1852, escalader ces abruptes hateurs, nonobstant ses quarte-vingt-sept
ans, en dpit de ses douleurs nvralgiques faciales, slever par des sentiers
troits, rapides, glissants, souvent bords de prcipices jusquau sommet de
la montagne consacre par la prsence, la conversation, les larmes, les pas
de la Reine du Ciel. Il y posa la premire pierre de glise. Ce fut le nunc
dimittis du patriarcal vque qui se dmit de sa charge pour se prparer,
chez les Dames du Sacr-Cur Montfleury, entrer dans la maison de
son ternit.
Alors que lusage du temps tait quun vque reste en fonction ad vitam, le 2 juillet 1852, il prsenta sa dmission afin de consacrer ses derniers
jours une vie contemplative. Lordonnance du 9 dcembre 1852 lui fait
droit et le 6 mai 1853 il prendra rsidence au couvent des surs du sacr
cur de Montfleury. Il ne sortira de sa retraite quune seule fois durant ses
7 dernires annes. Son dcs advint le 15 dcembre 1860.
2010-05-01 18:53:01
271
Ks. Zygmunt Tokarz MS

Dbowiec
zwizek CHARYZMATU ZAKONNEGO

KSIY MISJONARZY SALETYNw
z goszeniem MISJi LUDOWYCH
11
Przedstawimy kolejno zwizek formalny charyzmatu zakonnego Ksiy Misjonarzy Saletynw z misjami ludowymi, nastpnie zwizek treciowy, by na kocu ukaza aktualno saletyskiej metody misyjnej na tle
aktualnoci misji ludowych we wspczesnym duszpasterstwie.
1. Zwizek formalny
W zachowanych rdach pisanych dotyczcych Misjonarzy Saletynw, niezalenie od ich charakteru, czy to bdzie charakter cile prawny,
czy to bardziej sprawozdawczy, informujcy lub napominajcy, wielokrotnie poruszona jest kwestia misji ludowych.
Pisma oklne, listy, sprawozdania, ktre wydaj wysi przeoeni zakonni s w zasadzie swoistym aktualizujcym komentarzem do sytuacji
unormowanej bd to przez Regu czy Konstytucje, bd to przez prawo
zwyczajowe czy Statuty Prowincjalne.
2010-05-01 18:53:01
272
Analiza tych dokumentw pozwoli ukaza zwizek charyzmatu zakonnego Ksiy Misjonarzy Saletynw z prowadzonymi przez to zgromadzenie misjami ludowymi, czy to na paszczynie czysto formalnej, czy to
merytorycznej.
1.1. Misje ludowe

w saletyskim prawodawstwie
Nie ulega adnej wtpliwoci, e najwaniejsze sowa dotyczce prowadzenia przez saletynw misji ludowych zostay zapisane w Dekrecie zatwierdzajcym zgromadzenie. Nie jest on sensu stricto dokumentem prawnym, lecz istotn, zapisan wypowiedzi Kocioa nt. charyzmatu i posugi
saletynw: ()oprcz wasnego uwicenia, najbardziej zwracaj uwag
na to, aby raz tu, raz tam rozchodzc si w rne strony wiata, przez goszenie sowa Boego i przykad oraz wite misje, sprowadza na praw
ciek zbawienia oddalajcych si od prawdy i bdzcych, i aby pooy kres rnorakim bdom, ze wszech stron panoszcym si, zwaszcza
w naszych czasach, ku wikszej chwale Boej z apostolsk gorliwoci,
walczc ze wszelkich si1.
Przedsoborowe Konstytucje zakonne wiele miejsca powicay sprawie goszenia misji ludowych. Cel szczeglny Zgromadzenia, apostolstwo,
mia si wyraa midzy innymi wanie przez goszenie misji i rekolekcji. Kady saletyn, zgodnie z zapisem Konstytucji, mia by zaangaowany
w nawracanie grzesznikw oraz pomnaanie czcicieli Ukrzyowanego
oraz Matki Bolesnej2.
Kapan Zgromadzenia, przeznaczony do goszenia misji, przed rozpoczciem pracy misjonarskiej, mia powici okoo p roku na przygo 1 () praeter propriam sanctificationem, in id maxime intendunt ut, hac illac discurrentes, verbi Dei praedicatione et exemplo sacrisque missionibus, devios ac errantes
ad rectum salutis tramitem reducant, ac multiplices errores, praesertim aevo nostro
undique grassantes, ad maiorem Dei gloriam apostolico zelo pro viribus profligare decertent. Konstytucje Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boskiej Saletyskiej, Decretum
Approbativum Instituti, s. 112.
2 Konstytucje Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boskiej Saletyskiej, dok. cyt., nr 2-3.
2010-05-01 18:53:02
11. Zwizek charyzmatu zakonnego...
273
towanie kaza i na nauk kazuistyki, jego za przeoony mia zweryfikowa potrzebn do posugi misjonarskiej wiedz. Rwnie przeoony mia
otrzyma od misjonarza do wgldu rozkad kaza potrzebnych na misje czy
rekolekcje3.
Konstytucje podkrelay, e misjonarz ma mwi jasno, poprawnie,
z godnoci i zrozumiale dla wszystkich. Przejrzysto formy musiaa
i w parze zbogactwem treci. Saletyn mia przez nauk i rozmylanie
przyswoi sobie wiedz teologiczn, by prawdy chrzecijaskie wykada
cile, dokadnie, z przekonaniem inamaszczeniem4.
Godnym zauwaenie jest fakt, e Konstytucje przypominay o potrzebnym dla misjonarza czasie w cigu caego roku na stosowny wypoczynek
i kontakt ze wsplnot5.
Praktyczne rozwizania dla oglnych norm zawartych w Konstytucjach podaway Przepisy zwyczajowe, bdce zapisem sprawdzonych tradycji Zgromadzenia. Przepisy zwyczajowe podaway rwnie konkretne
ustalenia odnonie do misji ludowych. Przedsoborowe saletyskie prawo
zwyczajowe bardzo wiele uwagi powicao osobie i przymiotom kapana
goszcego misje ludowe i rekolekcje oraz rodkom sucym efektywnoci teje posugi.
I tak kada z prowincji Zgromadzenia powinna bya posiada wasny
przewodnik misyjno-rekolekcyjny, zatwierdzony przez rad generaln (co
wskazuje na wag, jak przykadano do posugi sowa w Zgromadzeniu).
Miao to na celu zachowanie saletyskich zwyczajw i tradycji dostosowanych do miejscowych warunkw6.
Rozdzielaniem misji czy rekolekcji midzy ksiy mia zajmowa si
sam prowincja lub inny kapan. Przeoony miejscowy, jeli chcia wysa
ktrego ze swych podwadnych z tak posug, musia to czyni w konsultacji zprowincjaem7.
3
4
5
6
7
Tame, nr 273-274.
Tame, nr 275-276.
Tame, nr 277.
Tame, nr 322.
Tame, nr 321.
2010-05-01 18:53:02
274
Kady ksidz wyznaczony do goszenia misji mia przedoy swemu

przeoonemu napisane kazania wedug nastpujcego planu misji: kazanie
na otwarcie misji oraz kazania na takie tematy jak: zbawienie, sowo Boe,
troska o nawrcenie grzesznikw, grzech miertelny, grzech powszedni,
okazje do grzechu, mier, sd szczegowy, sd ostateczny, pieko, niebo,
czyciec lub pami ozmarych, wzgld ludzki, blunierstwo, zgorszenie,
miosierdzie Boe albo syn marnotrawny, spowied, skrucha, mocne postanowienie poprawy, spowied generalna, Jezus Chrystus, Mka Paska
lub droga krzyowa, Najwitsza Maryja Panna, Eucharystia, witokradztwo, konieczno religii, Koci katolicki i jego powaga oraz obowizki
wierzcych wzgldem Kocioa, modlitwa, wicenie niedzieli, uwicanie
czynnoci, cztery bd pi nauk o Matce Boej Saletyskiej, wytrwanie
w dobrym. Jeli ktry z ksiy nie mg przedstawi planu wcaoci, by
zobowizany co roku, mniej wicej miesic przed egzaminem, przedoy
prowincjaowi przynajmniej sze kaza na podane wyej tematy8.
Nigdy nie mona byo opuci podczas misji kaza o rzeczach ostatecznych9, podobnie przystpnego w formie i treci objanienia: Skadu
Apostolskiego, teologii sakramentw witych oraz przykaza. Prawo
zalecao, by tych objanie, rzetelnie przygotowanych, dokonywa przed
wieczornym kazaniem10.
Prawo zwyczajowe podkrelao, e podczas misji czy rekolekcji naleao wygosi przynajmniej jedn nauk oMatce Boej Saletyskiej11.
Warto zwrci uwag na cnoty, jakie prawo zwyczajowe zalecao saletyskim misjonarzom. Ksia w relacjach z duchowiestwem i wierny 8 Tame, nr 323-324. W praktyce chodzio tu o ksiy, ktrzy nie ukoczyli jeszcze
pitego roku kapastwa. Konstytucje bowiem w nr 263 okrelay, e: przez pi lat
po ukoczeniu nauk teologicznych kady ksidz Zgromadzenia skada co roku wobec
swoich wspbraci egzamin zrnych nauk kocielnych, trwajcy trzy kwadranse,
w nr 264 za mwiy, e: przez pierwsze trzy lata kapastwa ksia nie gosz kaza
w kaplicach publicznych czy na misjach bez przedoenia ich przeoonemu, ktry
przygotowuje starannie swoich podwadnych do pracy duszpasterskiej.
9 Tame, nr 347.
10 Tame, nr 348.
11 Oglne przepisy zwyczajowe Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boskiej Saletyskiej,
nr 14.
2010-05-01 18:53:02
275
mi mieli wykazywa si dyskrecj, yczliwoci, uprzejmoci, ulegoci

i tym wszystkim, co moga im podyktowa mio bliniego. Nie mogli
w aden sposb wyraa niezadowolenia zpowodu mieszkania czy wyywienia. Powinni byli korzysta z rad i dowiadczenia miejscowych duszpasterzy, szczeglnie przy organizacji naboestw i uroczystoci. Prawo podkrelao, by misjonarze pracowali nad zwizaniem parafian z miejscowym
duszpasterzem, przez okazanie si jego pomocnikami w posudze. W czasie
akcji misyjnej nie byy dozwolone odwiedziny czysto towarzyskie12.
Misjonarze, majc na uwadze dobro duchowe suchaczy, mieli stara
si, by ich kazania byy jak najlepsze. Mogli w nich stosowa wszystkie
dostpne im rodki. Ponadto kazania miay by proste, treciwe i przekonywajce. Misjonarze mieli unika wszelkiej sownej ekstrawagancji,
dugich okresw, niedbaoci i prostactwa jzykowego, powtarzania si
oraz wyrae oderwanych i zbyt naukowych. Kaznodzieje powinni byli
uwaa na sposb mwienia i gestykulacj. Prawo zwyczajowe przestrzegao przed robieniem przycinkw, demonstracj oburzenia, zniecierpliwienia albo gniewu, przed mczeniem suchaczy, karceniem nieobecnych
iwytykaniem bdw13.
Ogoszenia misyjne, wedug wskaza prawa zwyczajowego, ze wzgldu na sw wag miay by jasne i zwize, wczeniej zapisane przez ogaszajcego, o ile nie in extenso, to przynajmniej w streszczeniu14.
Przepisy zwyczajowe drobiazgowo okrelay take kto i w jaki sposb
jest odpowiedzialny za organizacje posugi misyjnej w konkretnej parafii.
Ksidz mianowany dyrektorem misji (przez przeoonego przyjmujcego
zamwienie) mia porozumie si z proboszczem parafii, proszc o stosowne wskazwki. Mia take prosi proboszcza o zaatwienie z ordynariuszem potrzebnych dla ekipy misyjnej uprawnie do spowiadania, goszenia
kaza i korzystania z przywilejw papieskich. Sam dyrektor misji by odpowiedzialny w porozumieniu ze wspbrami tylko za przebieg akcji
misyjnej. Pozostali misjonarze mieli dostosowywa si do jego zalece,
wykazujc doskona jedno. yciem zakonnym misjonarzy mia nato 12 Tame, nr 338-340.
13 Tame, nr 326-328.
14 Tame, nr 346.
2010-05-01 18:53:02
276
miast kierowa ksidz wyznaczony przez przeoonego. Jeli przeoony

nie wyznaczy swego zastpcy lub dyrektora misji, czynnoci te wykonywa najstarszy w zakonnej precedencji. W miar moliwoci misjonarze
mieli stosowa si do przepisw swego domu15.
Misjonarze po przybyciu do parafii mieli odprawi nawiedzenie Najwitszego Sakramentu i odmwi pi Ojcze nasz, pi Zdrowa Maryjo i wezwania misyjne: Najwitsze Serce Jezusa, zmiuj si nad nami;
Matko Boa Saletyska, Pojednawczyni grzesznikw, mdl si nieustannie za nami, ktrzy si do Ciebie uciekamy; wity Jzefie, mdl si za
nami; wici Patronowie parafii, mdlcie si za nami16.
Uroczystemu otwarciu misji zawsze miao towarzyszy odpiewanie
Veni Creator i Sub tuum ze stosownymi modlitwami17. Zakoczenie misji
natomiast prawo zalecao zorganizowa o takiej porze, by zgromadzio si
jak najwicej wiernych. Ta uroczysto miaa by urzdzona tak, by wiczenia misyjne pozostawiy w duszach jak najwikszy urok i by zachci
wiernych do wytrwania w dobrem18.
Po zakoczeniu posugi misyjnej ksia mieli przygotowywa si
do natychmiastowego powrotu nazajutrz po ostatnim punkcie programu
misyjnego bd jeszcze tego samego dnia, o ile pozwalay na to wzgldy
grzecznociowe i czas. Nie wolno im byo powraca do parafii, w ktrej
gosili misje oraz utrzymywa korespondencj z poznanymi tam osobami,
chyba, e sta za tym wany powd. Wdrodze na misje oraz w drodze powrotnej nie skadao si wizyt, ani nawet nie urzdzao si pielgrzymek bez
pozwolenia przeoonego i bez towarzysza19.
W czasie misyjnej posugi saletyni mieli pamita o wizytach u chorych, by cho w taki sposb mogli oni skorzysta z tego szczeglnego czasu
aski20. Szczegln pamici naleao otoczy zmarych parafian. Zalecane
byo urzdzenie specjalnego naboestwa aobnego21.

15
16
17
18
19
20
21
Tame, nr 329-335.
Tame, nr 336-337.
Tame, nr 345.
Tame, nr 358.
Tame, nr 342-344.
Tame, nr 349.
Tame, nr 354.
2010-05-01 18:53:02
277
Wan rzecz na misjach byy odwiedziny wszystkich rodzin, oile tylko byo to moliwe. W czasie nawiedzania rodzin misjonarze nie powinni
byli przyjmowa poczstunku ani napitku22.
Przepisy zwyczajowe zalecay stanowe gromadzenie: dzieci (ju w
pierwszych dniach misji w celu nauki katechizmu lub przygotowania do
spowiedzi i komunii w. misyjnej), take matek, mczyzn i dziewczt
w celu przypomnienia obowizkw stanowych. W miar moliwoci, naleao urzdza komunie wite generalne dla kadego stanu i w ogle zachca do czstego przyjmowania komunii witej23.
Prawo zwyczajowe podawao rwnie kilka praktycznych wskaza
na wypadek, gdyby w czasie misji zanikaa gorliwo suchaczy: Zapa
nie powinien nigdy sabn podczas misyj. Jeeli si zauway, e stygnie,
trzeba go natychmiast oywi jak pocigajc nauk lub uroczystoci24
oraz: Poniewa piew jest wybornym rodkiem do podtrzymania gorliwoci w czasie wicze misyjnych, naley si stara, by wszyscy brali
w nim udzia. W tym celu uczy si wiernych kilka pieni ludowych; nauka
ta odbywa si tylko w kociele i nie przeciga si do nocy25.
Konkretne wskazania dotyczyy rwnie etapu kontynuowania misji
po ich zakoczeniu. Zalecanymi rodkami wytrwania byy: naboestwo
do Najwitszego Serca Pana Jezusa, do Eucharystii, do Najwitszej Maryi Panny oraz wsplna modlitwa w rodzinach. Misjonarze mieli ponadto
zachca do wpisywania si do Bractwa Matki Boskiej Saletyskiej26.
Po II Soborze Watykaskim Misjonarze Saletyni, zgodnie ze wskazaniami Kocioa, podjli zadanie rewizji i odnowy prawa zakonnego. Kada
z prowincji zgromadzenia wniosa swj wkad w powstanie nowej Reguy
ycia Misjonarzy Matki Boej z La Salette i tworzya wasny zbir przepisw prawa zwyczajowego. Nowe prawo zwyczajowe Prowincji Polskiej,
powstae w latach siedemdziesitych XX wieku, kwesti misji ludowych i
rekolekcji ujo mniej szczegowo ni poprzednie.

22
23
24
25
26
Tame, nr 350.
Tame, nr 351-353.
Tame, nr 355.
Tame, nr 356.
Tame, nr 357.
2010-05-01 18:53:02
278
Wedug nowych przepisw zwyczajowych, ze wzgldu na to, e goszenie misji i rekolekcji jest jednym z celw Misjonarzy Saletynw, ksia
podlegajcy egzaminom27 mieli przesya do komisji egzaminacyjnej, na
miesic przed terminem, co roku po pi kaza rekolekcyjnych28.
Okrelone zostao take, podobnie jak w poprzednim zbiorze prawa
zwyczajowego, e w czasie misji czy rekolekcji wygosi naley przynajmniej jedn nauk o Matce Boej Saletyskiej29.
Nowe prawo zwrcio take uwag, e do goszenia misji i rekolekcji
jednego zpodstawowych zada ksiy Polskiej Prowincji naley przygotowywa ju alumnw seminarium duchownego30.
Zadaniem prowincjaa, w kwestii dziaalnoci misyjnej, miao by
powoywanie dyrektora i czonkw ekipy misjonarskiej. Do jego kompetencji doczono spraw ustanawiania referatu misyjno-rekolekcyjnego,
zarzdzanego przez dyrektora i dwch asystentw. W gestii referatu leao
przyjmowanie zamwie na misje czy rekolekcje oraz kierowanie prac
misjonarzy. Jeli sytuacja wymagaaby zaangaowania ksidza spoza staej
ekipy misyjnej, mona byo to zrobi po uzyskaniu zgody odnonego przeoonego lokalnego31.
Szczegowe ustalenia odnonie do przebiegu misji, naboestw czy
uroczystoci, teksty i wskazwki praktyczne mia zawiera przewodnik
misyjno-rekolekcyjny, uoony przez czonkw referatu. Zatwierdzenie
przewodnika miao nalee do prowincjaa i jego rady32.
Nowe prawo zwyczajowe normowao take kwestie finansowe. Honorarium za posug misyjn stali czonkowie ekipy mieli oddawa do kasy
prowincjalnej, ksia goszcy misje okazjonalnie, ofiary mieli oddawa
27 Wedug nowego prawa zwyczajowego: przez pi lat po wiceniach kady ksidz

zdaje egzamin zrnych dziedzin teologii i prawa kocielnego. Nowe prawo zwyczajowe prowincji, b. m. w., 1970-1972, mps, nr 105.
28 Tame, nr 107.
29 Tame, nr 210.
30 Tame, nr 211.
31 Tame, nr 212-214.
32 Tame, nr 215.
2010-05-01 18:53:02
279
wasnemu przeoonemu. Prowincja z rad mia za zadanie okreli wysoko i rda sum potrzebnych do funkcjonowania referatu33.
Podkrelone zostao, e misjonarze po zakoczeniu pracy wyjedaj z parafii, wktrej gosili sowo Boe i nie wracaj do niej bez wiedzy
miejscowego proboszcza34. Do referatu misyjno-rekolekcyjnego za mieli
przesa pisemn relacj zprzebiegu swej posugi35.
Wydane w 1985 roku Statuty Prowincjalne36 byy w zasadzie zbiorkiem przepisw uchwalonych przez kapituy prowincjalne z lat 1972, 1973,
1976 i 1985. Interesujce nas przepisy odnonie do misji ludowych, prcz
swej numeracji, wzasadzie nie ulegy zmianom. Jedyna zmiana to okrelenie, e ksia goszcy misje i rekolekcje, niezalenie czy s na stae
w ekipie misyjnej, czy dorywczo, oddaj honorarium w caoci na potrzeby
formacji w prowincji37.
Drugie wydanie Statutw Prowincjalnych podobnie nie wprowadzio
innowacji co do misji ludowych. Zmianie ulegy dwa przepisy. Poprzednie
Statuty okrelay, e ksia podlegajcy egzaminom na miesic przed egzaminem maj co roku przysa po 5 kaza rekolekcyjnych. W nowym zbiorze prawa okrelono nader oglnie: Poniewa jednym z pierwszorzdnych
naszych celw s misje i rekolekcje, zwraca si baczn uwag, na to, aby
zakonnicy byli do tej funkcji dobrze przygotowani poprzez odpowiedni
formacj38. Druga zmiana to okrelenie, e ksia goszcy misje irekolekcje oddaj honorarium w poowie na utrzymanie i rozwj dzie formacji
wprowincji oraz wasnego domu39.
Nowa Regua ycia zakonnego Misjonarzy Matki Boej z La Salette,
skadajca si zKonstytucji oraz Norm Konstytucyjnych i Norm Kapitulnych mao miejsca, wporwnaniu z Konstytucjami z 1926 roku, powica
goszeniu misji ludowych. Podkrela ona jednak, e spord wielorakich
dziaa apostolskich, jakie Lud Boy moe powierzy Zgromadzeniu, nie

33
34
35
36
37
38
39
Tame, nr 216-217.
Tame, nr 218.
Tame, nr 219.
Statuty Prowincjalne. Prowincja Matki Boej Krlowej Polski, Krakw 1987.
Tame, nr 236.
Statuty Prowincjalne. Prowincja Matki Boej Krlowej Polski, Warszawa 1995.
Tame, nr 240.
2010-05-01 18:53:02
280
ktre s bardziej zgodne z jego charyzmatem. Takim zadaniem s midzy

innymi dziaania skierowane ku pogbieniu wiary: goszenie rekolekcji
i misji ()40. Regua podkrela ponadto, e: Zakonnicy przeznaczeni
do misji w kraju lub zagranic maj otrzyma odpowiednie przygotowanie41.
W ostatnich latach Polska Prowincja podja si ponownego przejrzenia iodnowienia swego prawa zwyczajowego Statutw Prowincjalnych.
Ustalenia odnonie do misji ludowych nie ulegy jednak radykalnym zmianom.
Posuga goszenia misji i rekolekcji nadal jest uznawana za jedno
zpodstawowych zada Prowincji Polskiej. Przypomniane jest, e podczas
misji irekolekcji naley podkrela nauki pynce z ordzia Matki Boej
Saletyskiej42.
Statuty okrelaj take, podobnie jak poprzednia ich wersja, e alumnw przygotowuje si () stopniowo i praktycznie do pracy rekolekcyjnomisyjnej przez spotkania z misjonarzami i poznawanie metod ich pracy43.
Obowizujce prawo zwyczajowe przypomina, e goszenie misji i rekolekcji jest jednym z podstawowych celw Zgromadzenia. Dlatego przykada si szczegln wag do odpowiedniej formacji zakonnikw, by byli
dobrze przygotowani do tej istotnej posugi44.
Jeli wymagaj tego okolicznoci i naleaoby do pomocy w posudze
misyjnej zaangaowa ksidza spoza staej ekipy misyjnej istnieje obowizek, zgodnie ze statutami, uzgodnienia tego z odnonym przeoonym
miejscowym45.
Obowizujce statuty reguluj rwnie kwestie finansowe. Mianowicie goszcy misje oddaj poow honorarium na potrzeby prowincji,
a drug poow do kasy wasnego domu. Prowincja z rad i w porozumie 40 Regua ycia zakonnego Misjonarzy Matki Boej z La Salette, Normy konstytucyjne
i kapitulne, dok.cyt., nr 38 kp.
41 Tame, 47 kp.
42 Statuty Prowincji Matki Boej Krlowej Polski Misjonarzy Matki Boej z La Salette,
dok. cyt., nr 6.
43 Tame, nr 44.
44 Tame, nr 56.
45 Tame, nr 135.
2010-05-01 18:53:02
281
niu z dyrektorem referatu okrelaj, jakie sumy zostan przeznaczone na

funkcjonowanie referatu46.
2. Zwizek merytoryczny
Posuga goszenia misji ludowych przez saletynw wynika z charyzmatu, a w konsekwencji z apostolskiego posannictwa albo uywajc
innego okrelenia, czsto stosowanego w dokumentach saletyskich misji Zgromadzenia. Naley przypomnie, e zasadniczym celem, treci
misji ludowych, jest wezwanie do nawrcenia. Podobnie, istotn cech
charyzmatu saletyskiego jest goszenie nawrcenia ipojednania. Obecnie
zajmiemy si wic zwizkiem merytorycznym, czyli treciowym midzy
charyzmatem zakonnym saletynw a prowadzonymi przez nich misjami
ludowymi.
2.1. Cel misji ludowych a charyzmat saletyski

Celem misji parafialnych jest odnowa ycia chrzecijan, dokonywana
co jaki czas, okresowo, zwana nawrceniem. Ten cel w rozwoju historycznym misji uksztatowa si ostatecznie wpoowie XVIII wieku47.
Owa zamierzona przez misje odnowa ma pewne istotne cechy. Powinna by fundamentalna, czyli powinna odnosi si do podstaw ycia chrzecijaskiego, a nie jakiego aspektu. Kiedy, gdy mona byo zakada wiar u suchaczy, odnowa oznaczaa przede wszystkim porzucenie grzechu,
poprzez przystpienie do spowiedzi iycie w asce. Dzisiaj odnowa ycia
poprzez misje musi by rozumiana jako odnowa wiary, to znaczy prowadzi do radykalnego opowiedzenia si w yciu za Jezusem Chrystusem48.
Odnowa ycia chrzecijaskiego powinna by take wsplnotowa,
czyli ma uwzgldnia relacje, zawizane m.in. przez chrzest wity. Misje
46 Tame, nr 136-137.
47 Siwek, Misje ludowe wczoraj i dzi, MH 169/1998, s. 7.
48 Tame, s. 8.
2010-05-01 18:53:02
282
tradycyjne gosiy haso: Ratuj dusz swoj. Wspczesne misje budz

wiadomo wsplnoty wiary iwsplnoty Kocioa w suchajcych49.
Ta odnowa ma by wreszcie apostolska, zgodnie z przekonaniem, e
Komunia i misja s ze sob gboko zwizane, przenikaj si i nawzajem implikuj tak dalece, e komunia jest rwnoczenie rdem i owocem
misji: komunia jest misyjna, misja za suy komunii (ChL 32). Wspczesne misje przygotowuj adresatw nie tylko do rozumienia potrzeby
apostolstwa, lecz take do osobistego wkadu w rozwj struktur czy grup
apostolskich o trwaym charakterze50.
Zawsze gwnym zadaniem misji wewntrznych goszonych przez
saletynw byo doprowadzenie wiernych do spowiedzi witej pojednania si z Bogiem. Oprcz tego, misjonarze saletyscy poprzez posug
sowa pogbiali wiar suchaczy, by umocni w nich mio do Jezusa
w Najwitszym Sakramencie, pogbiali naboestwo do Matki Boej, zachcali do okazywania szczerej mioci bliniego, wzywali do pojednania
midzy zwanionymi51.
W tym miejscu naley przedstawi istotne stwierdzenie dotyczce
interesujcego nas zwizku misji ludowych z saletyskim posannictwem
(misj). Co prawda, nie ma tu explicite mowy o misjach parafialnych, jednak wymienione przez kapitu generaln cechy posannictwa Misjonarzy
Saletynw pokrywaj si dokadnie z cechami wspczesnych misji ludowych: Kapitua stwierdza, e misja Zgromadzenia zawiera nastpujce
elementy: pojednanie w wiecie podzielonym stanowi cz misji Misjonarzy Matki Boej z La Salette; misja jest inkulturowana wycie i wiar
ludu, ktremu posugujemy i zawiera jednoczenie przemian serca izmian struktur; starajc si o nawrcenie serca, nasza misja ma na uwadze niewiar ludzi, ktrym posugujemy, uwaajc j za rzeczywist form biedy;
nadajemy misji pojednania ludzkie oblicze poprzez posugiwanie biednym
i znajdujcym si na marginesie ycia; zespalamy wysiki zchrzecijanami
i osobami zakonnymi, coraz liczniejszymi, ktrzy z opcji na rzecz ubogich uczynili kryterium podejmowania decyzji. Znajdujemy rodki suce
49 Tame.
50 Siwek, Misje ludowe wczoraj i dzi, art. cyt., s. 9.
51 P. Jamio, Saletyni w Polsce, dz. cyt., s. 119.
2010-05-01 18:53:03
283
ukonkretnieniu tej opcji w yciu osobistym, yciu naszych wsplnot, prowincji iregionw, jak rwnie w caym Zgromadzeniu; wsppracujemy ze
wieckimi, uznajc ich za partnerw w misji pojednania; wsppracujemy
miedzy sob, aby wiadectwo naszego ycia mogo sta si czci integraln naszej misji52.
Posannictwo (misja) Zgromadzenia, zgodnie z charyzmatem, jest
skierowane na nawrcenie i pojednanie czowieka z Bogiem, samym sob
oraz blinim, uwzgldniajc aspekt indywidualny oraz wsplnotowy pojednania. Goszenie misji ludowych jest jednym z wielu sposobw realizacji posannictwa Zgromadzenia. Naley podkreli, e cel, do ktrego
zmierzaj misje parafialne i posannictwo saletyskie, zakorzenione w charyzmacie, jest ten sam, mianowicie nawrcenie ipojednanie.
2.2. rodki realizacji celu misji ludowych

a charyzmat saletyski
rodkami misyjnego oddziaywania we wsplnotach s misyjny kerygmat, czyli goszenie sowa Boego oraz celebracje misyjne.
Goszenie sowa Boego zawsze zajmowao miejsce centralne w misjach ludowych. Wymagao bowiem zarwno pouczenia suchaczy, jak
i emocjonalnego ich poruszenia. Z czasem przybrao to form kaza porannych, instruendum i kaza wieczornych, ad commovendum. Te drugie
skupione byy na tematyce eschatologicznej. Sposb przedstawiania treci
by niejednokrotnie kontrowersyjny, co przysparzao misjom ludowym zajadych przeciwnikw53.
We wspczesnych misjach ludowych unika si wykadu dogmatyczno-moralnego, preferujc goszenie kerygmatu w sensie cisym. Ten kerygmat jest oparty na Pimie witym, jest chrystocentryczny i posiada
perspektyw dialogiczn: wezwanie Boga odpowied czowieka. Treci
52 Rada Zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La Salette w 1997 r., Dokument
kocowy Wsplne spojrzenie w przyszo, Aneks V: Kapitua Generalna 1994, Decyzja nr 1: Okrelenie pojcia misji, s. 21-22.
53 Siwek, Misje ludowe wczoraj i dzi, art. cyt., s. 10-12.
2010-05-01 18:53:03
284
kerygmatyczne maj swe miejsce take podczas konferencji dla stanw

oraz w rozmowach indywidualnych. Kerygmat goszony jest zasadniczo
w kazaniach, podczas spotka grupowych czy indywidualnych. Nie unika
si te procesji, inscenizacji biblijnych, piewu pieni religijnych, spotka
ze sowem Boym, wiadectw54.
Misje ludowe, goszone przez saletynw, trway zazwyczaj osiem dni.
Saletyscy misjonarze dysponowali stosown liczb dobrze przygotowanych iopanowanych kaza misyjnych, zarwno oglnych, jak i stanowych.
Wszystkie miay by przygotowane w oparciu o Pismo wite, posiada
solidny fundament teologiczny i zawiera przykady z ycia55.
Tre zasadnicza przekazu misyjnego bya zawarta wkazaniach oglnych, wygaszanych rano i wieczorem. Poranne kazania byy raczej pouczeniami katechizmowymi. Natomiast wieczorne kazania miay na celu
poruszenie, a nawet wstrznicie sumieniami suchaczy. Te ostatnie dotyczyy prawd wiecznych; zazwyczaj gosili je najbardziej dowiadczeni
kaznodzieje w zespole misyjnym56.
Tematy kaza oglnych byy nastpujce: 1. Kazanie wstpne zbawienie czowieka, 2. Wiara, 3. Dekalog, 4. Grzech, 5. mier, 6. Sumienie,
7. Spowied wita, 8. Niebo, 9. Pieko, 10. Przebaczenie, 11. Eucharystia,
12. Mka Chrystusa, 13. Mio Boga i bliniego, 14. Praca i modlitwa,
15. Maryja jako droga do nieba, 16. Duch apostolski, 17. Matka Boa z La
Salette, 18. Czcij ojca swego i matk swoj, 19. Zakoczenie tajemnica
krzya. Pierwsze kazanie na misjach, tzw. propagandowe, przeznaczone
dla ogu wiernych, wygasza przeoony zespou misyjnego57.
Nauki stanowe byy wygaszane: dla dzieci, dla modziey, dla matek,
dla ojcw, dla kobiet i dla mczyzn. Ich treci byy najczciej obowizki
stanu, samo kazanie przypominao rachunek sumienia. Po naukach organizowana bya spowied dla poszczeglnych stanw58.
54
55
56
57
58
Tame, s. 11-12.
P. Jamio, Saletyni w Polsce, dz. cyt., s. 114, 119.
Tame, s. 114, 119.
Tame, s. 119.
Tame, s. 114, 119.
2010-05-01 18:53:03
285
Tradycj byo, i Misjonarze Saletyni nie uywali (i nadal nie uywaj) w czasie goszenia kaza komy. Na strj zakonny zakadali stu;
obowizkowo w czasie prowadzenia misji nosili duy saletyski krzy
z narzdziami mki Paskiej, otrzymywany w czasie profesji zakonnej59.
Na misjach swe wane miejsce zajmuj celebracje, czyli liturgia misyjna oraz naboestwa paraliturgiczne. Maj one na celu nadanie podanego splendoru inadzwyczajnego charakteru samej akcji misyjnej, su
publicznemu wyraeniu swych przey czy zamanifestowaniu wiary przez
uczestnikw. Jedne celebracje s zwizane ze sprawowaniem sakramentw (odnowienie przyrzecze chrzcielnych, odnowienie przyrzecze maeskich), inne pozasakramentalne, czsto nazywane s uroczystociami
(uroczysto rozpoczcia misji, uroczysto maryjna, uroczysto przy
krzyu)60.
Metoda misyjna saletynw bya podobna do metod innych zgromadze zakonnych. wiadcz o tym konferencje stanowe, komunie w. generalne poczone ze wsplnym, publicznym przeproszeniem, a take organizowane gdzieniegdzie renowacje misji. Misjonarze otaczali szczegln
trosk chorych parafian, ktrych odwiedzali i ktrym udzielali sakramentw witych61.
Dobrze przeprowadzone misje owocoway popraw ycia religijnego
parafii; wzrastaa liczba przystpujcych do sakramentw witych. Oywiao si ycie liturgiczne, jednali si zwanieni, czsto naprawiano publiczne zgorszenia62.
Warto wspomnie o praktyce tzw. renowacji misji witych. Miao to
miejsce po roku od przeprowadzenia misji ludowych. Czsto duszpasterze
parafii prosili orenowacje tych samych misjonarzy, co poprzednio. Ta posuga trwaa od 4 do 8 dni, majc podobny przebieg i metod co zwyke
misje. Odmienne byy jednak tematy kaza oglnych: 1. Nauka wstpna,
2. Nie mona dwom Panom suy, 3. Poznanie Boga, 4. Sd ostateczny, 5. ycie z wiary, 6. Kocioem ty jeste, 7. Dekalog, 8. Korzystajmy

59
60
61
62
Tame, s. 119.
Siwek, Misje ludowe wczoraj i dzi, art. cyt., s. 12.
P. Jamio, Saletyni w Polsce, dz. cyt., s. 119.
Tame, s. 119
2010-05-01 18:53:03
286
zdobrodziejstw spowiedzi witej, 9. Eucharystia, 10. W krzyu zwycistwo, 11. Chrystus w nas, 12. Czsta komunia wita, 13. Pobono maryjna, 14. wito na co dzie, 15. Pojednanie, 16. Jezus wzorem mioci,
17. Powoanie, 18. yciem swoim wyznawa Chrystusa, 19. Niebo63.
Duchowo saletyska, wypywajca z charyzmatu, podkrela pewne
rodki ipraktyki uwicenia osobistego i wsplnotowego oraz odpowied
na apel Maryi z La Salette. S to: modlitwa (Eucharystia, rozwaanie sowa
Boego, naboestwo do Matki Boej), pokuta (przede wszystkim gorliwe
wypenianie obowizkw stanu), gorliwo apostolska (szczeglny aspekt
to staa odnowa w kontekcie przemian w Kociele iwiecie)64.
Goszenie sowa Boego oraz sprawowane celebracje podczas misji ludowych prowadzonych przez Saletynw zawsze miao na celu pogbienie
u suchaczy modlitwy osobistej i wsplnotowej, podjcie chrzecijaskiej
pokuty oraz obudzenie przekonania o koniecznoci dawania wiadectwa
o Jezusie Chrystusie w swoim rodowisku.
Trzeba zatem podkreli, e rodki realizacji celu misji ludowych, stosowane powszechnie, w tym take i przez misjonarzy saletyskich, wi
si integralnie zcharyzmatem saletyskim.
3. Aktualno saletyskiej metody

misji ludowych
W ostatnich latach zasadniczy akcent w misjach ludowych pooony
by na formacj sakramentaln iodnowienie rodziny. Wana bya rwnie
problematyka praw czowieka i ycia spoecznego w komunistycznym
pastwie.
Obecnie metody i tematyka ewangelizacji musz zosta dostosowane
do nowych potrzeb i problemw wspczesnego czowieka. Nowe warunki, wynikajce zliberalizmu, konsumpcjonizmu i pluralizmu domagaj si
nowej ewangelizacji.
63 Tame, s. 119
64 A. Zagrski, Misjonarze Matki Boej z La Salette, art. cyt., s. 25.
2010-05-01 18:53:03
287
Dlatego te do pierwotnych celw misji ludowych naley doczy

konieczno pogbienia formacji biblijnej oraz wprowadzenia wiernych
w gbsze dowiadczenie modlitwy. Uczestnikom misji trzeba ukaza ich
zadania i odpowiedzialno w Kociele jako chrzecijan wieckich: zaangaowanie zawodowe, moliwoci uczestnictwa w yciu miejscowej
wsplnoty Kocioa, perspektywa wsppracy zlokalnymi strukturami czy
samorzdami.
Jednak to wymaga, by misjonarze ludowi mieli gbok znajomoci
teologii, wraliwo duchow i zmys pastoralny, by by dobrym i gorliwym narzdziem wrku Pana, ktre otworzy suchaczy na Ewangeli, nauczanie Kocioa oraz na prac apostolsk razem z duchownymi w winnicy
Chrystusa65.
3.1. Zaangaowanie Misjonarzy Saletynw

w goszeniu misji ludowych
Czonkowie zgromadzenia Misjonarzy Matki Boej z La Salette z Prowincji Matki Boej Krlowej Polski maj swj istotny wkad w posug
misji ludowych wPolsce. Wkad ten ukazuje aktualno ich metody misyjnej. Ze wzgldu na jej skuteczno s zapraszani przez duszpasterzy do
goszenia misji oraz sami si w ni w miar moliwoci personalnych
Prowincji chtnie angauj.
Na pocztku lat 20-tych XX wieku niewielka liczba ksiy, czstokro obcokrajowcw, nie pozwalaa na rozwinicie akcji misyjnej. Po 1922
roku nastpi rozwj dziaalnoci kaznodziejskiej z inicjatywy ks. Andrzeja
Skibiskiego MS, ktry utworzy ekip rekolekcyjno-misyjn. Z kilkoma
innymi wspbrami: ks. Franciszkiem Tustanowskim MS, ks. Michaem
Herbutem MS, ks. Jakubem Sow MS i ks. Wadysawem Pajkiem MS
65 Konferencja Wyszych Przeoonych Zakonw Mskich, Konferencja Wyszych

Przeoonych eskich Zgromadze Zakonnych, Idziemy naprzd z nadziej. ycie
konsekrowane w Polsce na pocztku nowego tysiclecia, dok. cyt., s. 84.
2010-05-01 18:53:03
288
wygosi w latach 1922-1927 szereg misji ludowych na terenie caego kraju66.

Po roku 1928 dziaalno misyjna przeywaa swoisty kryzys ze wzgldu na chorob spiritus movens tej posugi, ks. Andrzeja Skibiskiego. Do
1934 sporadycznie saletyni gosili misje. Tej posudze oddawali si wtedy:
ks. Micha Bielak MS, ks. Stanisaw Kociuba MS, ks. Klemens Schleis
MS, ks. Stanisaw Zajchowski MS, ks. Ludwik Woek MS, ks. Tadeusz
Ptak MS i ks. Jzef Sroka MS67.
Gdy w 1934 roku utworzono Prowincj Polsk Zgromadzenia, otworzyy si wtedy perspektywy rozwoju posugi misyjnej. Prowincja, ks. Micha Kolbuch MS, zorganizowa w 1935 roku sta ekip misyjno-rekolekcyjn. Oprcz samego prowincjaa naleeli do niej znakomici kaznodzieje:
ks. Julian Filoda MS, ks. Tadeusz Ptak MS, ks. Stanisaw Krzyworczka
MS, ks. Jzef Sroka MS. Wybuch wojny zahamowa wspaniale rozwijajc
si dziaalno kaznodziejsk68.
Po wojnie polscy saletyni wznowili prac rekolekcyjno-misyjn. Liczba misjonarzy, oddajcych si tej posudze na stae lub czasowo w ekipie
misyjno-rekolekcyjnej stopniowo rosa. W latach 1945-2002 szczeglnie
oddani goszeniu sowa na misjach ludowych byli utalentowani kaznodzieje: ks. Micha Kolbuch MS, ks. Andrzej Skibiski MS, ks. Micha Bielak
MS, ks. Stefan Mycak MS, ks. Bronisaw Mynarski MS, ks. Roman Wojtunik MS, ks. Stanisaw Krzyworczka MS, ks. Tadeusz Ptak MS, ks. Jzef
Sroka MS, ks. Stanisaw Sowa MS, ks. Jzef Burda MS, ks. Jan Potyraa
MS, ks. Franciszek urawski MS, ks. Alojzy Gandawski MS, ks. Wincenty
Bugiel MS, ks. Tadeusz Piko MS, ks. Zdzisaw Przybycie MS, ks. Fryderyk Przybycie MS, ks. Jzef Mitu MS, ks. Adolf Grotkowski MS, ks.
Edward Ciela MS, ks. Edward Woniak MS, ks. Czesaw Hagas MS sr,
ks. Marian cki MS, ks. Marian Jakubiec MS, ks. Zbigniew Czuchra MS,
ks. Augustyn Hamielec MS, ks. Wadysaw Pasiut MS, ks. Jan rebiec MS,
ks. Wadysaw rebiec MS, ks. Wadysaw Wichniarz MS, ks. Stanisaw
66 P. Jamio, Saletyni w Polsce, dz. cyt., s. 113.

67 Tame, s. 113.
68 Tame, s. 113.
2010-05-01 18:53:03
289
Niemiec MS, ks. Jzef Wal MS, ks. Zbigniew Pays MS, ks. Lesaw Paczak MS i inni69.
Misjonarze saletyscy ogem w latach 1920-2002 przeprowadzili okoo 1387 misji ludowych i okoo 547 renowacji misji. Warto zatem
w tym miejscu wspomnie najgorliwszych misjonarzy, ich lata posugi i
liczb wygoszonych serii misji irenowacji misji: ks. Wincenty Bugiel MS
(32 lata posugi) wygosi 40 misji i 11 renowacji, ks. Jzef Burda MS
(35 lat) 46 misji i 8 renowacji, ks. Edward Ciela (34 lata) 22 misje i 12
renowacji, ks. Stanisaw Krzyworczka (50 lat) 72 misje i 13 renowacji,
ks. Bronisaw Mynarski MS (37 lat) 87 misji i 21 renowacji, ks. Stefan
Mycak MS (38 lat) 147 misji i 36 renowacji, ks. Wadysaw Pasiut MS (26
lat) 69 misji i 31 renowacji, ks. Tadeusz Piko MS (37 lat) 64 misje i 20
renowacji, ks. Jan Potyraa MS (9 lat) 24 misje i 12 renowacji, ks. Zdzisaw
Przybycie MS (16 lat) 28 misji i 4 renowacje, ks. Tadeusz Ptak MS (50
lat) 57 misji i 13 renowacji, ks. Andrzej Skibiski MS (35 lat) 33 misje i 6
renowacji, ks. Stanisaw Sowa MS (29 lat) 30 misji i 5 renowacji, ks. Jzef
Sroka MS (35 lat) 52 misje i 9 renowacji, ks. Jzef Wal MS (18 lat) 97 misji
i 28 renowacji, ks. Roman Wojtunik MS (46 lat) 54 misje i 27 renowacji,
ks. Edward Woniak MS (36 lat) 54 misje i 28 renowacji, ks. Jan rebiec
MS (19 lat) 19 misji i 12 renowacji, ks. Wadysaw rebiec MS (29 lat)
37 misji i 13 renowacji, ks. Franciszek urawski MS (10 lat) 27 misji i 14
renowacji70.
Trzeba podkreli, e znaczna liczba i czstotliwo goszonych misji
ludowych irenowacji dobitnie wiadczy o aktualnoci saletyskiej metody
misyjnej. Goszone przez Saletynw w duchu charyzmatu ordzie pojednania ma gboki i bliski zwizek z zawsze aktualnym przesaniem miosierdzia i przebaczenia71, co sprawia, e Saletyni s chtnie suchani przez
wspczesnych adresatw misji parafialnych i rwnie chtnie zapraszani
przez licznych duszpasterzy.
n n n
69 Tame, s. 114.
70 Tame, tabela 22, s. 115-118.
71 A. Zagrski, Misjonarze Matki Boej z La Salette, art. cyt., s. 24.
2010-05-01 18:53:03
290
W podsumowaniu zauway naley, e kady instytut zakonny ikady poszczeglny zakonnik, o ile chce by wierny swemu powoaniu, musi
cigle dawa sobie odpowied na pytanie o twrcz wierno wobec charyzmatu zakonnego irealizacje misji, ktr posiada instytut.
S zadania i posugi wsplne wielu zakonom, s i takie, w ktrych
zakony lepiej wyraaj swoje zaangaowanie w budow Krlestwa Boego
na ziemi. Niewtpliwie posug, ktra organicznie jest zwizana z charyzmatem saletyskim jest goszenie misji ludowych.
Mimo wielu gosw krytyki, jest to posuga nadal aktualna, bdca
w swej istocie doskonaym narzdziem nowej w formie, lecz zawsze tej
samej w treci ewangelizacji.
Summary
Zygmunt Tokarz MS
Relation between the Religious Charism

of the Missionaries of Our Lady
of La Salette and the Preaching
of Parish Missions
We are going to present formal and factual connections between the
La Salette Missionaries religious charism and the preaching of parish missions. In the preserved formal sources concerning the Congregation of
the Missionaries of Our Lady of La Salette, whether the character of the
sources is strictly legal or more in the area of reporting, informing or admonishing, one can find issues of interest that relate to parish missions.
Similarly, circular letters, reports published by the superiors are, by and
2010-05-01 18:53:03
291
large, a peculiar updating commentary on the situation governed either by

the rule, constitution, common law or provincial statutes. The analysis of
these documents allows us to present the connection between the religious
charism of the Missionaries of Our Lady of La Salette and the preaching
of parish missions both on the formal and factual plane. The aim of parish
missions is to renew Christian life through conversion. That renewal should
have a community character and include all the parishioners. The renewal
should also be apostolic, preparing Christians for zealous and regular sacramental life. Focusing on the factual connection between the subject of
the religious charism of the Missionaries of Our Lady of La Salette and the
preaching of parish missions one can notice the need of renewing family
and neighborhood life by means of reconciliation with our brothers and sisters and ourselves. However, this reconciliation first presumes reconciling
with God through conversion. The Missionaries of Our Lady of La Salette
fulfill all these tasks by discussing the subjects connected with the conscience and the Decalogue. That is why one of the crucial features of parish
missions is the necessity of promoting and guiding Bible Study groups, as
well as the experience of prayer. Kerygma plays the most important role in
preaching parish missions. It is Kerygma that indicates the strict connection
between the charism of the Missionaries of Our Lady of La Salette and the
main purpose of parish missions, namely reconciliation.
n n n
Ks. mgr lic. Zygmunt Tokarz MS, (ur. 1965 r.). Studia filozoficzno-teologiczne odby na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (specjalno: homiletyka).
Obecnie jest doktorantem na Papieskim Uniwersytecie Jana Pawa II w Krakowie.
Od kilku lat peni funkcj dyrektora Referatu Misyjno-Rekolekcyjnego Ksiy Misjonarzy Saletynw. Znany i ceniony rekolekcjonista i misjonarz ludowy.
2010-05-01 18:53:03
292
2010-05-01 18:53:03

Maryja Matka Ludu Bożego - Book

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Maryja Matka Ludu Bożego - Book

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

studia salettensia

ks. Janusz Krcido MS

Maryja Matka Ludu Boego.indd 1

Wydawnictwo La Salette, 2010

Redaktor naukowy serii:

ks. Janusz Krcido MS

Maryja Matka Ludu Boego.indd 2

Maryja Matka Ludu Boego

Maryja Matka Ludu Boego.indd 3

Wierno Jasnogrskim lubom narodu polskiego

Maryja Matka Ludu Boego.indd 4

Ks. Krzysztof Gryz

Zwizek charyzmatu zakonnego

Maryja Matka Ludu Boego

Maryja Matka Ludu Boego.indd 5

Maryja Matka Ludu Boego.indd 6

Maryja Matka Ludu Boego

Maryja Matka Ludu Boego.indd 7

Kolejne pokolenia wierzcych chrzecijan trway niezomnie poprzez

Maryja Matka Ludu Boego.indd 8

Maryja Matka Ludu Boego

Maryja Matka Ludu Boego.indd 9

lii ukasza: nawiedzenie w. Elbiety (1, 39-45) i Magnificat (1, 46-56).

Maryja Matka Ludu Boego.indd 10

Maryja Matka Ludu Boego

Maryja Matka Ludu Boego.indd 11

Maryja Matka Ludu Boego.indd 12

MARYJA MATKA SWOJEGO LUDU:

1. Wzr przyjcia Boskiego obdarowania

Maryja Matka Ludu Boego.indd 13

Maryja uznana przez Tradycj Kocioa za Drug Ew zmienia

a) Maryja w peni obdarowana

1. Maryja Matka swojego ludu

b) Warto macierzystwa i dziewictwa

Maryja Matka Ludu Boego.indd 15

2) Obdarowana przez Boga

a) Maryja Imi, w ktre wpisana jest Nadzieja

Maryja Matka Ludu Boego.indd 16

1. Maryja Matka swojego ludu

Maryja Matka Ludu Boego.indd 17

Matka Swojego Ludu, Matka wszystkich witych, tych zbawionych

b) Matka otwarta na ycie,

Maryja Matka Ludu Boego.indd 18

1. Maryja Matka swojego ludu

c) Swj Lud kady lud

Maryja Matka Ludu Boego.indd 19

d) Matka Kocioa i ludw Azji

Maryja Matka Ludu Boego.indd 20

1. Maryja Matka swojego ludu

Maryja zajmuje szczeglne miejsce w Kociele. Matka Odkupiciela

Maryja Matka Ludu Boego.indd 21

kategorie i sformuowania wej w kontakt z ludzkoci, tak analogicznie

Maryja Matka Ludu Boego.indd 22

1. Maryja Matka swojego ludu

wita Maryjo, Crko Boga Najwyszego,

Maryja Matka Ludu Boego.indd 23

LA VIERGE MARIE LA MRE DE SON PEUPLE

Maryja Matka Ludu Boego.indd 24

1. Maryja Matka swojego ludu

Maryja Matka Ludu Boego.indd 25

Ks. Janusz Krcido MS

Funkcja Matki Jezusa

Maryja Matka Ludu Boego.indd 26