Plan tematyczny wykadw z filozofii dla I roku socjologii

Prowadzcy: dr. hab. Janusz A. Majcherek

Forma zaliczenia: egzamin ustny
Pojcie bytu od pocztkw filozofii do w. Tomasza:
arch, atom, byt, liczba, idea, substancja, bg
Ujcie problemu w joskiej filozofii przyrody, u Heraklita, eleatw, Demokryta, pitagorejczykw,
Platona, Arystotelesa, Plotyna, w. Augustyna, w. Tomasza
Bg jako byt i pojcie filozoficzne
bg w filozofii przedchrzecijaskiej i chrzecijaskiej, dowody na istnienie +zakad Pascala; typy
doktrynalne: teizm, deizm, panteizm, fideizm, ateizm do kantowskiej krytyki teologii racjonalnej;
teodycea
Spr o uniwersalia, gwne stanowiska w czasach dawniejszych i wspczesnych
Pojcie bytu w czasach nowoytnych (od substancji do rzeczy samej w sobie):
Ujcia Kartezjusza, Lockea, Berkeleya, Humea, Kanta. Esencjalizm i fenomenalizm w filozofii
Jaki jest wiat? Midzy monizmem a pluralizmem ontologicznym:
monizm:
wiat jako jeden (Parmenides, Spinoza), jednorodny (Plotyn, Eriugena), jednolity:
materialistyczny Hobbes, Holbach, materialici wspczeni,
spirytualistyczny - Berkeley i in.
dualizm:
hylemorficzny (materii i formy) - Arystoteles, w. Tomasz
psychofizyczny (duszy i ciaa) - Platon, w. Augustyn, w. Tomasz, Kartezjusz
Boga i stworzenia - w. Augustyn, w. Tomasz. Manicheizm.
pluralizm ontologiczny- Leibniz, Popper (3 wiaty) i in. Wielo wszechwiatw.
Jak istnieje wiat? Midzy idealizmem a realizmem ontologicznym
Stao i zmienno. Spory wok pojcia ruchu i zmiany. Wariabilizm (Heraklit, Demokryt) i jego
krytycy (Parmenides, paradoksy Zenona). Mechanicyzm staroytny (atomici) i nowoytny (Holbach,
Kartezjusz, Galileusz). Teorie chaosu. Determinizm-indeterminizm, determinizm-finalizm,
konieczno-przygodno, konieczno-wolno, ewolucja-rewolucja. Ewolucjonizm w socjologii.
Optymizm i pesymizm filozoficzny.
Optymizm:
chrzecijaski (eschatologia, teodycea)
owieceniowy (teoria postpu)
pozytywistyczny (poznawczy, spoeczny)
Pesymizm:
staroytny (fatalizm, Hegezjasz), nowoytny (Schopenhauer). Dekadencja (Nietzsche). Pytania o sens
i bezsens. Katastrofizm

Zagadnienie psycho-fizyczne, spr o natur ludzk.

Ontologia bytu spoecznego. Czy i jak istnieje spoeczestwo, jego specyfika jako przedmiotu bada
Spr o rda poznania i wiedzy (empiryzm, racjonalizm, aprioryzm, aposterioryzm, irracjonalizm
etc.). Ewolucyjna teoria poznania
Prawda, jej pojcia, gwne definicje, interpretacje i teorie. Falsyfikacjonizm.
Spr o granice wiedzy (idealizm-realizm epistemologiczny, sceptycyzm, agnostycyzm)
Podstawowe zagadnienia filozofii nauki i socjologii wiedzy. Teoria cigoci i kumulatywnoci
wiedzy (owiecenie, pozytywizm) a koncepcja rewolucji naukowych i paradygmatycznoci wiedzy
(Kuhn). Kwestia czystego (niezinterpretowanego) dowiadczenia i czystych faktw. Kontekst
odkrycia a kontekst uzasadnienia. Kwestia jzyka i schematw. Odkrywanie czy wynajdowanie
(Rorty)? Redukcjonizm (fizykalizm, socjobiologia) i holizm; uniwersalizm a indywidualizm
metodologiczny. Odrbno metodologiczna nauk spoecznych i przyrodoznawstwa (Dilthey,
Znaniecki, Ossowski).

Literatura:
Podstawowa:
Ajdukiewicz K., Gwne zagadnienia i kierunki filozofii
Gadacz T., Historia filozofii XX w.
Galarowicz J., Na ciekach prawdy. Wprowadzenie do filozofii
Hartman J., Wstp do filozofii
Strewski W., Ontologia
Tatarkiewicz W., Historia filozofii
Woleski J., Epistemologia
Uzupeniajca:
Hartman J. (red.) Sownik filozofii
Jedynak S. (red.), Wstp do filozofii
Kuderowicz Z., (red.) Filozofia wspczesna
Opara S., Wstp do filozofii wspczesnej
Podsiad A., Sownik terminw i poj filozoficznych