WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

LABORATORIUM FIZYCZNE

Grupa szkoleniowa: E5D9 Podgrupa: 1

ukasz Madej
Dawid Kruk

Prowadzcy: dr in. Winiewski

Ocena z przygotowania

Ocena kocowa:

do wicze:.....................

...........................

Sprawozdanie z Pracy Laboratoryjnej nr 18

Temat pracy: Wyznaczanie przerwy energetycznej germanu

I. Wstp teoretyczny
Ciaa stae ze wzgldu na ich waciwoci elektryczne dzielimy na trzy grupy :

przewodniki w ktrych stany zapenione ssiaduj bezporednio ze stanami pustymi (np. metale);

izolatory, w ktrych najmniejsza energetyczna odlego midzy stanami zapenionymi

elektronami i pustymi zwana przerw energetyczn (Eg ) jest dua tzn. wiksza ni 2eV (np. dla
diamentu wynosi ona 5,4eV);

pprzewodniki w ktrych przerwa energetyczna jest mniejsza ni 2 eV ( np. dla krzemu wynosi
1,1eV);

Aby elektron uczestniczy w przewodnictwie prdu elektrycznego musi pobiera energi od

przyoonego z zewntrz pola elektrycznego , a to jest moliwe tylko wwczas gdy znajduj si one w
pamie przewodnictwa . Elektrony takie nazywamy swobodnymi , gdy mog porusza si po caym
krysztale . Wydajno opisanego termicznego procesu wzbudzania elektronw do pasma przewodnictwa
bardzo silnie zaley od wartoci przerwy energetycznej :
przy jej praktycznym braku (przewodniki) ju w temperaturze kilkudziesiciu Kelwinw

wszystkie elektrony bior udzia w przewodnictwie;

gdy jest ona bardzo dua (w izolatorach ) nawet w temperaturach rzdu kilkuset stopni

Celsjusza elektronw swobodnych w ciele staym jest tak mao , e praktycznie nie przewodzi on
prdu;

natomiast w pprzewodnikach gdzie przerwa energetyczna jest mniejsza , ju w

temperaturze pokojowej cz elektronw jest przeniesiona do pasma przewodnictwa co
umoliwia przepyw prdu .

Ogrzewanie pprzewodnika wymusza generacj elektronw swobodnych co powoduje silny wzrost

przewodnictwa.
Wielkoci elektryczn okrelajc ilo nonikw adunku jest ich koncentracja .Koncentracj
swobodnych elektronw (n) nazywamy liczb elektronw w pamie przewodnictwa przypadajc na
jednostk objtoci ciaa , koncentracj dziur (p) nazywamy liczb dziur w pamie walencyjnym w
jednostce objtoci ciaa . Koncentracje nonikw rosn wykadniczo z temperatur (T).
p = n = 2(2 kT / h2)3/2 (mn mp)3/4 exp -(Eg/2kT)
k - stala Boltzmanna
h - stala Planka
mn , mp - masy efektywne dla elektronu i dziury w danym pprzewodniku

W praktyce stosuje si wzr:

p = n = n0 exp -(Eg/2kT) gdzie n0 traktuje si jako sta niezalen od temperatury
Gsto prdu w pprzewodnikach dana jest wzorem:
j = e (n vn + p vp)
j - gsto prdu ;
e - adunek elektronu;
vp , vn - rednie prdkoci elektronw i dziur
Wprowadzajc pojcie ruchliwoci nonikw zdefiniowanej wzorami:
n = vn/E p = vp/E
j = e(n n + p p)E

gdzie E - natenie przyoonego pola elektrycznego

Porwnujc ostatni wzr z prawem Ohma:

j = E
otrzymujemy wzr na przewodnictwo elektryczne pprzewodnikw :
= e(n n + p p)
dla pprzewodnikw samoistnych suszna wic jest zaleno
= 0 exp-(Eg/2kT)

Cel wiczenia:
W wiczeniu wyznacza bdziemy przerw energetyczn germanu z pomiarw zalenoci
rezystancji pprzewodnika samoistnego od temperatury.
R = R0 exp(Eg/2kT)
gdzie R0 jest dobrym przyblieniem sta rezystancj zalen od rodzaju pprzewodnika i jego
wymiarw geometrycznych.
Logarytmujc te wyraenie otrzymujemy:
log R = log R0 +0,4343 (Eg/2k) (1/T)
a wic zaleno log R = f ( 1/T ) jest prost, a jej nachylenie wynosi 0,4343 (Eg/2k)

II. Opracowanie wynikw pomiarw

Tabela pomiarowa:
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.

Zakres pomiarowy
T [C]
T [K]
R [k]
20
293
0,861
25
298
0,848
30
303
0,812
35
308
0,716
40
313
0,692
45
318
0,618
50
323
0,536
55
328
0,460
60
333
0,389
65
338
0,330
70
343
0,280
75
348
0,235
80
353
0,197
85
358
0,166
90
363
0,139
95
368
0,118
100
373
0,102
105
378
0,087
110
383
0,075
115
388
0,064
120
393
0,054

Natenie prdu
0,5A

0,7A

0,9A

1,1A

1. Obliczenia
1.1 Wartoci pomiarw naniesione na wykres ( Zacznik nr 1)
1
n
yx
log(
T Rn )
n

1.2 Wartoci rednie

x'

1
xn
10 n

y'

1
yn
10 n

1.3 Odchylenia od wartoci redniej

xn xn x '

y n y n y '

yn

1.4 Parametry prostej dopasowanej do danej metod Gaussa (Zacznik nr 2)

n
(x n ) 2

b y ax

a 1,916311 10 3

b 6,132

1.5 Odchylenie standardowe wspczynnika kierunkowego prostej

n yn a xn

( )
1
8 ( x )

a 18,69

1.6 Warto przerwy energetycznej germanu

k 1,380658 10 23

Eg 2 a

k
0,4343 1,60022 10 19

E g 0,76

1.7 Odchylenie standardowe przerwy energetycznej

E g 2 a

k
0,4343 1,60022 10 19

E g 7,117 10 3

1.8 Przedzia ufnoci przerwy energetycznej

E g 0,674 E g

E g 4,999 10 3

2. Zaczniki

zacznik nr 1
0.065

0.5

log R
i

1.495 1.5
0.0024

0.0026

0.0028

0.003

2.421 10 3

0.0034

0.0036
3.413 10 3

T
i

zacznik

0.408

0.0032

nr 2

0.5

log R
i
a
T

0.5

i
1

1.495 1.5
0.0024
2.421 10 3

0.0026

0.0028

0.003
1

T
i

0.0032

0.0034

0.0036
3.413 10 3

III. Wnioski
Warto przerwy energetycznej germanu wyznaczonej przez nas wynosi:

Eg = 0,76 eV
Porwnujc otrzymany wynik z wartoci tablicow (Eg = 0,67 eV) moemy doj do wniosku,
e jest ona nieco inna. Bd nie mieci si nawet przedziale ufnoci. Najprawdopodobniej rnica
wartoci wynika z uycia do dowiadczenia nieczystego germanu. Oprcz tego na bd mogy wpyn
take bdy pomiarw, niedokadno odczytu jak rwnie niedokadno przyrzdw pomiarowych.
Dowiadczenie byo proste i atwe do zrealizowania, jednak bardzo rozcige w czasie ze wzgldu
na dugi czas nagrzewania si germanu.