Gwne wnioski

Polska 2025
Nowy motor
wzrostu w Europie

O McKinsey & Company

McKinsey & Company to globalna firma doradztwa strategicznego dziaajca od ponad 80

lat. Doradzamy najwikszym firmom wiata, rzdom pastw oraz instytucjom publicznym.
Konsultanci McKinsey & Company pracuj w ponad 100 biurach w 60 krajach wiata.
Biuro McKinsey & Company w Warszawie powstao w 1993 roku. W cigu ostatnich 20 lat
bylimy doradc najwikszych polskich firm oraz wanych instytucji publicznych. Bralimy
udzia w transformacji kluczowych przedsibiorstw w Polsce i przyczynilimy si do rozwoju
firm, ktre dzi s liderami w sektorze TMT, energetycznym, naftowym, bankowym i
ubezpieczeniowym, dbr konsumpcyjnych i wielu innych.
McKinsey & Company jest najwiksz firm doradztwa strategicznego w Polsce, zatrudniajc
blisko 800 dowiadczonych specjalistw, w tym 12 partnerw. Pracujemy dla naszych klientw
w trzech biurach w Warszawie, w Centrum Wiedzy we Wrocawiu oraz Centrum Usug
Wsplnych w Poznaniu.

www.mckinsey.pl

Pozna
Wrocaw

Warszawa

POLSKA 2025 WNIOSKI I REKOMENDACJE

Przez ostatnie 25 lat polska gospodarka podwoia swoj wielko mierzon realnym PKB.
Jest 8. gospodark UE pod wzgldem realnego PKB
Polska odnosia sukcesy m.in. dziki rosncemu eksportowi, silnemu popytowi
wewntrznemu, poprawie produktywnoci, bezporednim inwestycjom zagranicznym,
funduszom unijnym oraz sprzyjajcym trendom demograficznym
Dzi te motory wzrostu zwalniaj spada warto inwestycji zagranicznych oraz tempo
wzrostu produktywnoci. Po 2020 r. prawdopodobnie skurcz si fundusze unijne i silnie
odczujemy negatywne skutki zmian demograficznych

Dwa scenariusze na kolejn dekad

Scenariusz kontynuacji: PKB ronie do 2025 r. rednio o 2,6 proc. rocznie, tempo wzrostu
inwestycji kapitaowych spada. Realna warto PKB per capita (PPP) ronie z 60 do 70
proc. wartoci dla UE-15, osigajc poziom Portugalii czy Cypru
Scenariusz aspiracyjny: PKB ronie rednio o ponad 4 proc. rocznie, PKB per capita
(wg PPP) wzrasta do 85 proc. redniej UE-15, osigajc poziom Hiszpanii czy Woch.
Polska staje si jedn z lokomotyw gospodarczych Europy i z powodzeniem konkuruje na
globalnym rynku
Atuty pozwalajce na realizacj scenariusza aspiracyjnego: wyksztacona i konkurencyjna
kosztowo sia robocza, strategiczne pooenie geograficzne, duy rynek wewntrzny,
4. powierzchnia gruntw rolnych w UE

Jak zrealizowa scenariusz aspiracyjny?

Wzrost produktywnoci caej gospodarki. Produktywno w Polsce jest o jedn trzeci
nisza ni w UE-15. Najwiksze wyzwania:
grnictwo (77 proc. rnicy w produktywnoci w stosunku do UE-15), rolnictwo
(59 proc.) i energetyka (48 proc.)
Ekspansja bran o duym potencjale wzrostu. Przykady:
zaawansowane usugi dla biznesu szansa na 450,000-600,000 miejsc pracy
p
rodukcja przemysowa szansa na awans z 6. na 3. miejsce w UE pod wzgldem
wielkoci sektora
sektor rolno-spoywczy szansa na stworzenie w Polsce europejskiego centrum
produkcji ywnoci
przyspieszenie w dziedzinie technologii szansa na stworzenie europejskiego hubu
farmaceutycznego, centrum technologii grniczych
Aktywizacja dodatkowych 2,4 mln pracownikw w celu uniknicia negatywnych
konsekwencji trendw demograficznych (aktywizacja kobiet, ludzi modych i osb z grupy
50+ oraz program migracyjny)

Streszczenie

Dwadziecia pi lat temu Polska zapocztkowaa zmiany, k tre odmieni y Europ

rodkowo-Wschodni i doprowadziy do transformacji gospodarczej i politycznej w regionie.
Po kilkudziesiciu latach kontroli pastwa nad gospodark rozpocza si prywatyzacja,
bolesne reformy iwprowadzono konkurencj rynkow. Po kilku latach PKB zacz rosn,
a wraz z nim standard ycia mieszkacw. Przystpienie do Unii Europejskiej (UE) w 2004
roku potwierdzio sukces polskiej transformacji i wytyczyo nowy cel docignicie najbardziej
zaawansowanych gospodarek europejskich.
Rysunek 1

Polska bya jedn z najszybciej rozwijajcych si gospodarek na wiecie

przed kryzysem i najszybciej rosnc gospodark Europy w czasie kyzysu1
W ujciu realnym, w lokalnej walucie, w procentach

PKB per capita, 1991-2008 CAGR2

Kraje UE

Poza UE

Irlandia
Sowacja
Polska
Czechy
Wlk. Brytania
Hiszpania
Finlandia
Grecja
Rumunia
Holandia
Szwecja
Wgry
Austria
Portugalia
Dania
Belgia
Francja
Niemcy
Wochy
Bugaria
Chiny
Indie
Brazylia
USA
Rosja

WYBRANE KRAJE
PKB per capita, 2008-13 CAGR

6,2
5,3
4,6
3,5
3,1
3,0
2,9
2,9
2,7
2,6
2,6
2,5
2,4
2,1
2,1
2,1
1,8
1,5
1,3
0,9

-1,1

-5,2

1,0

2,7

-0,5
(-0,1)-0,1
-1,4
-1,0
-0,3
-0,7

1,3

-1,0
0,4
-1,4
-0,7

-1,5

6,5

10,6

3,1
3,0
2,0

0,3
0,2
0,7

-0,4
6,9
1,2
1,0

8,9

2,6

1 Ranking obejmujcy kraje BRIC, EW, UE-15 (bez Luksemburga) oraz Stany Zjednoczone
2 Skumulowany roczny wskanik wzrostu
RDO: Midzynarodowy Fundusz Walutowy

Przez ostatnie 25 lat polska gospodarka podwoia swoj wielko mierzon realnym PKB.
Pod wzgldem PKB na gow mieszkaca (wedug parytetu siy nabywczej) Polska zmniejszya
dystans do krajw zachodniej Europy (UE-15)1 o blisko poow, z 32 do 60 procent redniej
dla tych krajw. W latach 1991-2008 PKB rs w imponujcym tempie 4,6 procent rocznie
(Rysunek 1). W czasie kryzysu finansowego Polska, jako jedyny kraj w UE, zdoaa unikn
recesji. Dzisiaj kraj jest sm gospodark w UE pod wzgldem realnego PKB i moe pochwali
si dwiema dekadami nieprzerwanego wzrostu gospodarczego. Obecnie Polska, ktra przez
dugie lata zajmowaa marginaln pozycj w Europie, ma wszelkie podstawy do tego, by sta
si jednym z gwnych motorw wzrostu UE.
1

UE-15 to: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg,
Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania i Wochy. S to czonkowie Unii Europejskiej w latach
1995-2004.

Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie

Dotychczas Polska gospodarka odnosia sukcesy przede wszystkim dziki dynamicznie

rosncemu eksportowi, silnemu popytowi wewntrznemu, poprawie produktywnoci,
bezporednim inwestycjom zagranicznym oraz napywowi rodkw unijnych. Wzrostowi
sprzyja rwnie wy demograficzny z lat 80., a take stabilny system bankowy.
Dzi jednak motory, ktre napdzay polsk gospodark, zwalniaj. Warto inwestycji
zagranicznych spada, podobnie jak tempo wzrostu produktywnoci i eksportu. Po 2020 r.
prawdopodobnie skurcz si rwnie napywajce do Polski fundusze unijne.2

POLSKA PRZED WYBOREM CIEKI WZROSTU

25 lat od rozpoczcia transformacji, wedug naszych analiz, Polsk czeka strategiczna
decyzja, ktra przesdzi o ciece wzrostu na nastpn dekad. Na potrzeby tego raportu
przygotowalimy dwa scenariusze rozwoju kraju do 2025 r. (Rysunek 2). Wedug pierwszego,
ktry nazwalimy scenariuszem kontynuacji, Polska pozostanie gospodark o regionalnym
znaczeniu i rednim poziomie dochodw. Alternatyw jest szybsze tempo wzrostu i dogonienie
najbardziej rozwinitych gospodarek Europy. Realizujc scenariusz aspiracyjny, Polska
ma szans sta si jedn z gwnych lokomotyw wzrostu gospodarczego w Europie
izpowodzeniem konkurowa na globalnym rynku.
Wedug scenariusza kontynuacji polski PKB rsby rednio przez nastpn dekad
wumiarkowanym tempie 2,6 procent rocznie, czyli na poziomie notowanym przecitnie
odroku 2008. Wedug modelu wzrostu opracowanego dla tego scenariusza przez McKinsey
Global Institute, tempo wzrostu inwestycji kapitaowych zwolni, gospodarka odczuje
negatywne skutki zmian demograficznych rzutujcych na poda siy roboczej, nie nastpi
przyspieszenie rozwoju technologii i poprawy efektywnoci wykorzystania czynnikw
produkcji. Wedug tego scenariusza, realna warto polskiego PKB per capita wzronie
z60do 70 procent wartoci w UE-15 (wedug parytetu siy nabywczej) do 2025 roku,
osigajcpoziom takich krajw, jak Portugalia czy Cypr.3
W scenariuszu aspiracyjnym Polska moe sta si najszybciej rosnc gospodark
UEw nadchodzcej dekadzie. Aby ten scenariusz si zici, PKB w latach 2015-2025
musiaby rosn w tempie ponad 4 procent rocznie. W efekcie warto polskiego PKB
wprzeliczeniu na jednego mieszkaca (wedug parytetu siy nabywczej) w roku 2025
wyniosaby 85 procent prognozowanej redniej dla krajw UE-15. Takie tempo wzrostu
pozwolioby Polsce awansowa z 23. na 17. miejsce w Unii pod wzgldem PKB per capita
(wedug parytetu siy nabywczej) oraz dogoni nie tylko Portugali i Cypr, lecz take
Hiszpani, Soweni, a nawet Wochy. Polska staaby si rwnie gospodark zaawansowan
ikonkurencyjn w wymiarze globalnym.
Realizacja scenariusza aspiracyjnego nie wymaga cakowicie nowego modelu wzrostu,
ale nie przyjdzie bez wysiku. Nasze analizy potwierdzaj, i Polska moe realizowa ten
scenariusz w oparciu o dotychczasowe atuty oraz dokoczenie transformacji mniej
produktywnych bran gospodarki. Powinnimy przenosi dowiadczenia z bran ju
zaawansowanych do tych sabiej rozwinitych. Przyspieszenie rozwoju moe opiera si na
penym wykorzystaniu mocnych stron kraju, tj. na dobrze wyksztaconej i konkurencyjnej
kosztowo sile roboczej, strategicznym pooeniu pomidzy Europ Zachodni, Rosj, Ukrain

Obecnie znany jest budet unijny na lata 2014-2020. Wielko rodkw finansowych dla Polski w latach
pniejszych uzaleniona jest od decyzji politycznych

Prognozy wzrostu PKB przytaczane w niniejszym raporcie opieraj si na globalnych danych

gospodarczych IHS (2014-2025), prognozy polskiego PKB opieraj si na danych IHS dla scenariusza
kontynuacji oraz opracowanym przez McKinsey Modelu Globalnego Wzrostu (Global Growth Model) dla
scenariusza aspiracyjnego

i Bliskim Wschodem, duym popycie wewntrznym (38 milionw mieszkacw), stabilnej

sytuacji makroekonomicznej oraz coraz korzystniejszym warunkom prowadzenia biznesu.
Rysunek 2

Dwa scenariusze diametralnie rne efekty w 2025 roku

Dzi
2013

Scenariusz kontynuacji Scenariusz aspiracyjny

2013-2025
2013-2025

Wielko gospodarki
Realny PKB, w miliardach
USD

517

700

850

PKB per capita (PPP)

W tysicach USD

23

32

40

PKB per capita (PPP)

jako % redniej dla UE-15

60%

70%

85%

Pozycja w UE-28 pod

wzgldem PKB per capita
(PPP)

23

22

17

RDO: Midzynarodowy Fundusz Walutowy; McKinsey Global Growth Model

Czy Polska bdzie w stanie realizowa scenariusz aspiracyjny oraz przyspieszy wzrost
gospodarczy, i tak stosunkowo wysoki w porwnaniu z innymi krajami UE? Scenariusz
kontynuacji, zakadajcy 2,6 procent wzrostu, mgby wydawa si wystarczajcy, gdyby
nie to, e wiatowa gospodarka przechodzi trudny okres niepewnoci. Dlatego spoczcie
na laurach jest ryzykowne. Wyjcie Europy z trwajcego od piciu lat kryzysu finansowego jest
niepewne, aPolska pozostaje w duym stopniu uzaleniona od panujcej tam koniunktury.
Wtakich warunkach nawet lider wzrostu moe straci impet i trafi na boczny tor.
Dotychczasowe dokonania Polakw wskazuj, e maj oni ambicje nie tylko europejskie,
alerwnie globalne. Scenariusz kontynuacji ich nie zaspokoi. Naszym zdaniem scenariusz
aspiracyjny opierajcy si na mocnych stronach Polski oraz trendach globalnych jest konieczny,
by Polska moga sta si wanym europejskim graczem, efektywnie konkurujcym na globalnym
rynku. Jego realizacja nie bdzie jednak atwa, bo wymaga konsensusu, dugofalowej wizji oraz
rygorystycznie przestrzeganego planu wprowadzenia jej w ycie.

Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie

OD WZROSTU DO DOBROBYTU
Chcc sta si jedn z najbardziej zaawansowanych gospodarek wiata, Polska bdzie
musiaa rozwija si w duo szybszym tempie ni obecnie. Taki wzrost mona osign
jedynie dziki wprowadzeniu kompleksowego programu zmian, dotyczcego caej
gospodarki. Przedstawiony w tym raporcie scenariusz aspiracyjny opiera si na czterech
gwnych elementach:
1. Przezwycieniu barier hamujcych wzrost (w tym raporcie szczegowo zajmujemy si
grnictwem, energetyk oraz rolnictwem)
2. Rozwoju bran o duym potencjale wzrostu (w raporcie podajemy trzy przykady:
zaawansowane usugi dla biznesu, produkcja przemysowa oraz przetwrstwo ywnoci)
3. Osigniciu efektywnego kosztowo przyspieszenia w dziedzinie technologii (w raporcie
podajemy przykad zaawansowanej produkcji przemysowej i brany farmaceutycznej)
4. Zahamowaniu presji demograficznej
1. Przezwycienie barier hamujcych wzrost
Od wstpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku, Polska zniwelowaa 27 procent rnicy
w produktywnoci w stosunku do pastw UE-15. Mimo to w 2012 roku produktywno
wPolsce w kilku kluczowych branach pozostaje niska i odpowiada jedynie dwm trzecim
redniej dla krajw UE-15. Powinno si t asymetri zaawansowania gospodarczego sabszych
sektorw zniwelowa. Gwnym powodem rnicy w produktywnoci jest niska pozycja
wacuchu wartoci, jak zajmuje wikszo polskich przedsibiorstw. Problemem jest take
niedokoczona transformacja takich sektorw, jak grnictwo (rnica w produktywnoci
wstosunku do redniej dla UE-15 wynoszca 77 procent), rolnictwo (59 procent) i energetyka
(48 procent) (Rysunek 3) oraz stosunkowo niski poziom kapitalizacji w gospodarce.
Rysunek 3

Cztery sektory gospodarki odpowiadaj za 60% rnicy w

produktywnoci wzgldem krajw UE-15. Przykad handlu
detalicznego wskazuje, e rnic mona skutecznie niwelowa
Warto dodana
2011, w miliardach EUR
38

Rolnictwo

69

Produkcja
Grnictwo

19
46

Budownictwo
20

Transport

Usugi dla biznesu

Handel detaliczny
Razem1

Potencja wzrostu wartoci

dodanej sektora przy osigniciu
poziomu produktywnoci UE-152
W miliardach EUR

59

56

44

54

77

15

Energetyka

Telekomunikacja i poczta

Rnica
produktywnoci
w stosunku do UE-15
2011, w procentach

48

17

25

15

42

14

48

10

13

19

40

554

35

60%

51

40%1

9
3
0

297

1 Z uwzgldnieniem sektora publicznego i instytucji finansowych

2 Dodatkowa warto dodana w sektorze, przy zaoeniu poziomu zatrudnienia wystpujcego w Polsce i produktywnoci dorwnujcej krajom UE-15
RDO: Eurostat; analiza McKinsey

Wzrost produktywnoci konieczny jest we wszystkich sektorach polskiej gospodarki.

Ten raport skupia si na trzech, w ktrych rnica jest najbardziej wyrana (z wyjtkiem
sektora publicznego, ktry ze wzgldu na swoj specyfik nie by przedmiotem naszych
analiz). Poniej przedstawione zostay oglne rekomendacje dla konkretnych bran, natomiast
szczegowe analizy mona znale w poszczeglnych rozdziaach raportu.
Struktura i efektywno grnictwa (Rozdzia 6)
Najwiksz rnic produktywnoci w stosunku do redniej UE-15 77 procent wida
wgrnictwie, szczeglnie w grnictwie wgla kamiennego, do ktrego odnosimy si w tym
raporcie. Polskie grnictwo ma jednak du szans, by po wprowadzeniu odwanych
reform sta si stabiln, dochodow, a by moe rwnie innowacyjn bran.
Tym bardziej, e wedug naszych analiz, przez najblisz dekad popyt wewntrzny na
wgiel kamienny spadnie tylko nieznacznie. Obecnie kilkanacie polskich kopal wgla
jest zagroonych upadoci. Proponowane poniej dziaania, o ile bd systematycznie
wprowadzane w ycie, mog doprowadzi do dwucyfrowego wzrostu produktywnoci
w brany:
Wycofanie si z pokadw, ktre nie daj szans na opacalne wydobycie nawet po
wprowadzeniu usprawnie operacyjnych (np. zamykanie wybranych obszarw kopal)
Eliminacja barier regulacyjnych, ktre nie wpywaj na popraw warunkw pracy lub
bezpieczestwa, a zwikszaj koszty i obniaj wydajno pracy (np. brak oceny wynikw
pracy, obecny model pracy zmianowej)
Usprawnienie procesw: standaryzacja procedur oraz poprawa dyspozycyjnoci
i efektywnoci urzdze, wydajnoci pracy, efektywnoci wykorzystania energii oraz
standardw bezpieczestwa
Stworzenie w Polsce globalnego centrum operacji i technologii grniczych (np. inteligentne
kopalnie). Polska przekuwajc sabo w si ma szans sta si liderem innowacji
w grnictwie, gdy dysponuje kadr dobrze wyksztaconych, konkurencyjnych pacowo
inynierw oraz lokalnym dowiadczeniem w grnictwie wgla i miedzi. Atuty te nabior
jeszcze znaczenia w miar wyczerpywania si atwo dostpnych wiatowych z z kopal
odkrywkowych. Specjalistyczna wiedza w zakresie wydobycia z trudno dostpnych z
i usugi z ni zwizane mog sta si wanym elementem polskiego eksportu
Efektywno sektora energetycznego (Rozdzia 7)
Energetyka odgrywa kluczow rol w ksztatowaniu konkurencyjnoci caej gospodarki,
gwnie ze wzgldu na rosnce znaczenie kosztw energii elektrycznej w usugach i
produkcji przemysowej. W przeciwiestwie do trendw na gwnych rynkach europejskich,
w cigu ostatniej dekady zapotrzebowanie na energi elektryczn w Polsce roso. Aby
zabezpieczy dostawy, zadba o ochron rodowiska oraz utrzyma ceny na konkurencyjnym
poziomie w ramach UE, polski sektor energetyczny musi zniwelowa 48-procentow rnic
produktywnoci wobec krajw UE-15. Kluczowe s nastpujce rozwizania:
Odnowienie polskiej bazy aktyww wytwrczych grupy energetyczne powinny
skoncentrowa si na budowie portfela inwestycji opartego o najbardziej efektywne
kosztowo technologie wytwrcze w celu zabezpieczenia dugofalowych dostaw i
rezerw mocy
Zapewnienie efektywnego rynkowego mechanizmu wsparcia dla inwestycji w energetyk
konwencjonaln, w poczeniu z efektywnym kosztowo programem dla systemw
energetyki odnawialnej (OZE)
Podniesienie efektywnoci operacyjnej oraz praktyk organizacji pracy w celu zniwelowania
rnic w wydajnoci pracy ijakoci usug w caym acuchu wartoci

Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie

Doprowadzenie do integracji europejskiego rynku energii

Rolnictwo (Rozdzia 7)
W cigu ostatnich 25 lat sektor rolny w Polsce przeszed radykalne zmiany. Rnica
wproduktywnoci w stosunku do krajw UE-15 zmniejszya si z 70 procent w 2008 roku do
59 procent w 2011 roku. Aby w Polsce powstaa baza do utworzenia europejskiego centrum
przemysu spoywczego, konieczne bd:
Konsolidacja prowadzca do zwikszenia powierzchni redniego gospodarstwa (obecnie
ok. 10 hektarw wobec 50 ha we Francji i Niemczech4)
Zwikszenie wydajnoci upraw dziki systemowi zacht do dzierawy terenw,
upraw kontraktowych i tworzenia spdzielni producentw
Przeorientowanie sektora z produkcji towarw niskoprzetworzonych (o maej
wartoci dodanej) na przetworzone (np. umyte, podzielone na porcje, zapakowane
iopatrzone mark)
2. Rozwj sektorw o duym potencjale wzrostu
Samo docignicie krajw UE-15 pod wzgldem produktywnoci cho niezbdne nie
pozwoli na pene wykorzystanie polskiego potencjau wzrostu. Aby zrealizowa scenariusz
aspiracyjny, konieczny jest take rozwj stosunkowo nowych w Polsce sektorw, ktrych
potencja opiera si na polskich atutach i trendach ksztatujcych wiatow gospodark.
Wtym raporcie skupilimy si na trzech obiecujcych branach: zaawansowanych usugach
dla biznesu, midzynarodowej ekspansji produkcji przemysowej oraz stworzeniu w Polsce
centrum przemysu spoywczego dla Europy.
Rozwj sektora zaawansowanych usug dla biznesu (Rozdzia 4)
Polska jest jednym ze wiatowych liderw w sektorze usug dla biznesu, zwaszcza outsourcingu
i offshoringu (O&O). Tempo rozwoju tego sektora w kraju jest trzykrotnie szybsze niwIndiach
inajszybsze w Europie rodkowo-Wschodniej. Obecnie polski sektor outsourcingu
ioffshoringu zatrudnia blisko 160 tysicy pracownikw w ponad 530 centrach usug.5
Na ten sukces zoyo si kilka atutw Polski: wysoka poda wykwalifikowanych pracownikw,
dua liczba nowoczesnych aglomeracji, znaczco nisze koszty pracy w porwnaniu z Europ
Zachodni, przy podobnej jakoci usug, europejska strefa czasowa i spjny porzdek prawny.
Dziki wprowadzeniu wielu inicjatyw uatwiajcych rozwj brany w cigu najbliszych 10 lat
cakowite zatrudnienie w brany moe wzrosn do 450-600 tys. miejsc pracy 6 oraz do 90-150
tys. w powizanych sektorach.7
Kontynuujc rozwj sektora do 2025 r., Polska mogaby skoncentrowa si na bardziej
zaawansowanych i zoonych usugach finansowych typu middle-office, na przykad:
zarzdzanie procesami kredytowymi i hipotecznymi, obsuga polis ubezpieczeniowych
i likwidacja szkd, analityka duych zbiorw danych (Big Data), zaawansowany rozwj
iwsparcie IT, zdalna diagnostyka zdrowotna i przechowywanie danych. Aby umoliwi dalszy
rozwj bran usugowych, warto rozway nastpujce dziaania:

Dane Eurostatu za rok 2013

Dane Zwizku Liderw Sektora Usug Biznesowych (ABSL) za 2014 rok

Na podstawie prognozy McKinsey

Prognozy McKinsey na podstawie pracy Janusza Greckiego (Zwizek Liderw Sektora Usug Biznesowych),
Zakorzenienie zagranicznych centrw usug w Polsce oraz ich relacje z otoczeniem lokalnym, Krakw 2012

10

Dostosowanie programw edukacyjnych do potrzeb sektora, np. biega znajomo jzykw

obcych, specjalistyczna wiedza w takich dziedzinach, jak wykrywanie naduy finansowych
czy praca na duych zbiorach danych (analityka biznesowa)
Wprowadzenie zacht dla czoowych polskich firm z sektora finansowego i ubezpiecze
do zwikszania skali dziaalnoci i poprawy efektywnoci, tak by mogy sta si dostawc
zaawansowanych usug na rynku midzynarodowym w oparciu o swoj infrastruktur
iknow-how
Przygotowanie i sfinansowanie szeroko zakrojonej midzynarodowej kampanii, promujcej
Polsk jako europejskiego lidera outsourcingu i offshoringu
Pomoc dla najwikszych polskich miast w tworzeniu umiejtnoci przycigania inwestorw
z sektora O&O
Dalszy rozwj silnych stowarzysze branowych i stworzenie spjnej wizji rozwoju sektora,
odpowiednich programw wsparcia dla biznesu, uczelni i wadz lokalnych, stworzenie
standardw dziaania oraz zbudowanie wiatowej klasy umiejtnoci przycigania
inwestorw zagranicznych rozwaajcych utworzenie centrw usug w Polsce
Midzynarodowa ekspansja sektora produkcji przemysowej (Rozdzia 5)
Sektor produkcji przemysowej jest jednym z najsilniejszych motorw wzrostu gospodarczego
w Polsce. W jego skad wchodzi m.in. produkcja rodkw transportu i czci, przetwrstwo
ywnoci, przemys odzieowy i chemiczny. Pod wzgldem potencjau wzrostu ustpuje tylko
usugom, tym samym ma du szans na sukces w ekspansji na rynku midzynarodowym.
Bygo osign, polscy przedsibiorcy powinni odej od strategii konkurowania jedynie
w oparciu o nisze koszty. Czas na konkurencj opart take na marce itechnologii.
O ile utrzymanie przewagi kosztowej jest wane, na dusz met nie zagwarantuje
Polsce powodzenia.
Aby osign odpowiedni skal i umoliwi dalszy wzrost produkcji przemysowej, rozway
mona nastpujce dziaania:
Rozwijanie korzyci skali przez konsolidacj w kraju i przejcia zagranicznych podmiotw,
wejcie na nowe rynki i przesuwanie si na wysz pozycj w acuchu wartoci
Zwikszenie eksportu i sprzeday za granic, midzy innymi poprzez tworzenie
zakadw produkcyjnych poza UE, na szybko rozwijajcych si rynkach w Azji, Afryce
iAmeryce aciskiej
Poprawa pozycji w acuchu wartoci poprzez zachty do lokowania funkcji badawczorozwojowych i inwestycje w sprawdzone technologie
Rozwj klastrw przemysowych sprzyjajcy wsppracy, wymianie wiedzy i podnoszeniu
efektownoci acucha dostaw
Usprawnienie praktyk operacyjnych, umoliwiajce dalsze zwikszanie przewagi kosztowej
Stworzenie w Polsce centrum produkcji ywnoci dla Europy (Rozdzia 7)
Polska posiada czwart pod wzgldem wielkoci powierzchni terenw uprawnych w UE,
zaFrancj, Hiszpani i Niemcami. Rozwj urbanizacji na Zachodzie sprawia, e Polska
zyskaa na atrakcyjnoci jako dostawca ywnoci dla Europy. Ju dzi wiele polskich firm
inwestuje w nowoczesne linie produkcyjne, zwaszcza w segmencie mleczarskim, misnym,
mroonek i napojw. Te przedsibiorstwa mog by przykadem dla kolejnych, zwaszcza
e potencja rynku jest ogromny w odlegoci nie wikszej ni 1.000 km od granic Polski
mieszka 200 milionw obywateli UE.

Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie

Kraj nie zdoa jednak sta si europejskim centrum przemysu rolno-spoywczego, jeli
wrolnictwie rnica w produktywnoci w stosunku do redniej dla krajw UE-15 (59 procent)
nie zmniejszy si znaczco. Konieczne zmiany zostay omwione powyej. Aby dodatkowo
rozwin w Polsce przetwrstwo ywnoci, mona rozpatrywa nastpujce dziaania:
Dalsze inwestowanie we wasno intelektualn oraz badania i rozwj (np. nanotechnologie
w konserwacji ywnoci, filtrowanie, innowacyjne opakowania). Kluczowa jest tu efektywna
wsppraca pomidzy firmami z brany a uczelniami wyszymi 8
Przyspieszenie konsolidacji firm z sektora przetwrstwa ywnoci w celu uzyskania
odpowiedniej skali dziaalnoci, w tym wprowadzenie modelu spdzielczego dla
rozdrobnionych producentw
Zwikszenie stopnia przetworzenia produktw spoywczych i przesunicie si na wysz
pozycj w acuchu wartoci, na przykad poprzez oferowanie ywnoci organicznej
ispecjalistycznych produktw dietetycznych
Budowa polskich marek, by moe we wsppracy z europejskimi sieciami handlowymi,
wkategoriach produktw, w ktrych Polska ma ju mocn pozycj na unijnym rynku
(drb,wieprzowina i produkty mleczne)
Zakup zagranicznych marek, jeli jest to konieczne do ekspansji eksportowej
3. Efektywne kosztowo przyspieszenie technologiczne (Rozdzia 3)
Brane zwizane z zaawansowanymi technologiami w Polsce, w tym zaawansowana produkcja
przemysowa i sektor farmaceutyczny, stanowi jedynie 2 procent polskiej gospodarki, wobec
5 procent w Niemczech i 4 procent w Czechach. Mimo e wprowadzanie zagranicznych
technologii sprzyja wzrostowi gospodarczemu w Polsce, pamitajc o przyszoci, nie mona
zlekceway znaczenia rozwoju wasnych technologii.
Nawet przy niewielkim udziale w polskiej gospodarce sektor zaawansowanych technologii
moe mie istotny wpyw na cakowity wzrost gospodarczy, gdy przyczynia si do postpu
w innych branach. Dlatego tak wane s efektywne dziaania, rwnie w zakresie polityki
pastwa, ktre tworz przyjazne rodowisko dla rozwoju nowoczesnych technologii. W tym
zakresie mona rozpatrywa nastpujce inicjatywy:
Stworzenie klastrw high-tech umoliwiajcych lepsz wspprac przy duych projektach
technologicznych oraz wymian wiedzy
Wzmocnienie zwi zkw midzy biznesem a rodowiskiem akademickim w celu
dostosowania programw nauczania do potrzeb sektora zaawansowanych technologii
orazlepszego wykorzystania efektw bada w biznesie, np. poprzez wprowadzenie
wymogu rwnego udziau rodkw z biznesu oraz publicznych na badania i rozwj
Przeznaczenie wikszych rodkw wydawanych w ramach zamwie publicznych
naprojekty badawczo-rozwojowe
Zapewnienie wsparcia pastwa w celu ograniczenia ryzyka zwizanego z duymi
projektami kapitaowymi (na przykad poprzez gwarancje kredytowe)
Zwikszenie ukierunkowanych wydatkw na badania i rozwj poprzez likwidacj barier
podatkowych i umoliwienie dostpu do rde finansowania typu venture capital
Ewentualne przeznaczenie bezporednich nakadw publicznych na krajowe
programy badawcze

Andrzej Kowalski i Marek Wigier Rozwj sektora rolno-spoywczego w Polsce na tle tendencji wiatowych

11

12

W tym raporcie skupilimy si na dwch zaawansowanych technologicznie sektorach,

ktre mog sprzyja rozwojowi bran high-tech w Polsce. W zaawansowanej produkcji
przemysowej, w tym maszyn i rodkw transportu, polskie firmy mogyby sta si
konkurencyjne w skali globalnej dziki wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy, na przykad
z sektora grniczego i obronnego. Polska mogaby rwnie sta si europejskim,
a potencjalnie nawet globalnym, centrum przemysu farmaceutycznego (zoone
leki generyczne i biopodobne). Kraj ma rwnie szans sta si wanym producentem
kontraktowym oraz centrum konfekcjonowania i logistyki obsugujcym europejskie
koncerny farmaceutyczne.
4. Zahamowanie presji demograficznej (Rozdzia 8)
Trendy demograficzne w Polsce nie bd sprzyja wzrostowi gospodarczemu. Spoeczestwo
si starzeje, wspczynnik urodze jest niski, a odsetek osb aktywnych zawodowo
zacznie si wkrtce kurczy. Liczba osb w przedziale wiekowym 15-59 ma wedug
prognoz zmniejszy si do 2025 roku o 2,7 miliona9. Trendy te mona jednak powstrzyma
i unikn negatywnych ich skutkw poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki. Potrzebne
s przede wszystkim dziaania zmierzajce do aktywizacji zawodowej kobiet, modziey
i osb starszych. Zastosowanie skutecznych rodkw przeciwdziaajcych bezrobociu,
plan dziaa zachcajcych do powrotu z emigracji, a take dobrze przemylana polityka
imigracyjna zkonkretnymi celami mog stworzy dodatkowy bodziec wzrostu. W Rozdziale
8 omwiono przykady inicjatyw z innych krajw, ktre przyniosy dobre efekty, i nakrelono
scenariusz, dziki ktremu do 2025 r. na polskim rynku pracy moe pojawi si 2,4 miliona
dodatkowych pracownikw.
Rysunek 4

Polska powinna wykorzysta szereg dwigni zastosowanych w innych

krajach europejskich, ktrych czny teoretyczny potencja siga prawie
2,4 miliona aktywnych zawodowo do 2025 r.
Liczba osb pracujcych w Polsce, w milionach

2 Zmniejszenie
bezrobocia poprzez
reformy wzorowane
na reformach Hartza
3 Tworzenie
sprzyjajcych
warunkw dla
reemigracji Polakw
i cile
sprecyzowany
program imigracji

Poziom bazowy
w 2025 roku
Aktywizacja

1 Zwikszenie
wskanika udziau w
rynku pracy wrd
kobiet, modziey i
seniorw

Kobiety1
Modzie2
Seniorzy3
Reformy w zakresie
bezrobocia4

14,9
0,3
0,5

1,3
0,5
0,3

Imigracja5

0,4
0,8

Reemigracja6

0,4

Teoretyczne maksimum
w 2025 roku

17,3

1 Luka dzielca Polsk od najlepszej w tej dziedzinie Szwecji wynosi 8 p.p. Zaoono zniwelowanie 50% luki
2 Luka wynoszca 14 p.p. pomidzy krajami UE-15 a Polsk. Zaoono zniwelowanie luki w caoci
3 14 p.p. luka pomidzy krajami UE-15 a Polsk dla grupy w wieku 55-59 lat. Zaoono zniwelowanie luki
w caoci. Przyjto rwnie wzrost o 7 p.p. dla grupy w wieku 60-64 (50% wzrostu dla grupy 55-59)
4 Reformy Hartz IV caociowy program reform niemieckiego rynku pracy obejmujcy dugoterminowe szkolenia, dopaty do wynagrodze i subsydia dla osb
rozpoczynajcych dziaalno gospodarcz
5 Zakadajc liczb osiedlajcych si imigrantw dwukrotnie wiksz od pracujcych obcokrajowcw
6 Zakadajc, e 16% z 2,5 miliona polskich emigrantw wrci do kraju
RDO: OECD; ZUS; Ministerstwo Finansw/ECFIN AWG; Eurostat; analiza McKinsey

0,3

Gwny Urzd Statystyczny (GUS)

13

Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie

***
Po dwch dekadach nieprzerwanego wzrostu Polska znajduje si w wyjtkowym momencie
w historii. Ma atuty, dziki ktrym moe rozpocz now faz rozwoju. Do 2025 r. kraj
moe dogoni najbardziej rozwinite gospodarki Unii Europejskiej i zaistnie na globalnym
rynku. Moe rwnie dalej poprawia jako ycia Polakw oraz rozwiza wane problemy
spoeczne, takie jak znaczce nierwnoci dochodw czy rnice w rozwoju regionw.
Wrealizacji tego ambitnego scenariusza kluczow rol do odegrania maj przedsibiorstwa.
Kada firma w Polsce mogaby podj dziaania w nastpujcych obszarach:
Nieustanne podnoszenie produktywnoci poprzez standaryzacj procesw i osiganie
wyszej pozycji w acuchu wartoci w danym sektorze
Zacienienie kontaktw z rynkami wschodzcymi w Azji, Ameryce aciskiej i Afryce,
wcelu wzmocnienia eksportu i przycignicia nowych inwestorw kapitaowych
Denie do osignicia odpowiednio duej skali w produkcji poprzez konsolidacj w Polsce
oraz przejcia podmiotw zagranicznych w celu pozyskania marek o ugruntowanej pozycji
iwejcia na nowe rynki
Promowanie innowacji w branach zaawansowanych technologii poprzez tworzenie
klastrw high-tech i zwikszanie nakadw na badania i rozwj
Przeciwdziaanie skutkom kurczenia si siy roboczej poprzez radykaln popraw
produktywnoci oraz uatwienie dostpu do miejsc pracy kobietom, modziey i imigrantom
Podnoszenie umiejtnoci i konkurencyjnoci pracownikw poprzez tworzenie programw
ksztacenia dostosowanych do potrzeb biznesu
Oprcz poprawy produktywnoci i stworzenia nowych obszarw wzrostu Polska bdzie
potrzebowa dalszej poprawy infrastruktury, uproszczenia przepisw oraz inwestycji
wszkolnictwo i innowacje. Sfinansowanie tych programw i zwikszenie dotychczasowego
poziomu kapitalizacji wymaga bdzie zwikszenia nakadw. Konieczne s rwnie zachty
do zwikszenia poziomu oszczdnoci krajowych i dalsze dziaania przycigajce nowe
rodzaje kapitau zagranicznego, np. globalne fundusze infrastrukturalne i emerytalne.
Wysokie tempo wzrostu gospodarczego w Polsce przez ostatnie dwie dekady oznacza, e kraj
jest przygotowany, by wkroczy w kolejn faz rozwoju i zrealizowa scenariusz aspiracyjny.
W 2025 roku Polska ma realn szans sta si zaawansowan gospodark europejsk,
ktra z powodzeniem bdzie konkurowa na globalnym rynku. Mamy kolejn historyczn
szans i wszelkie atuty, w tym osignicia ostatnich lat, aby j wykorzysta z poytkiem dla
kolejnych pokole.

14

Autorzy raportu

Wojciech Bogdan, partner

Ekspert w zakresie strategii, efektywnoci operacyjnej i rozwoju przedsibiorstw.
Doradza firmom globalnym i regionalnym, m.in. z brany telekomunikacyjnej,
transportowej, surowcowej oraz private equity. Wspautor wydanego w
2013 r. raportu McKinsey Global Institute o perspektywach rozwoju krajw
Europy rodkowo-Wschodniej: A new dawn: Reigniting growth in Central
and Eastern Europe. Absolwent Uniwersytetu Gdaskiego.

Daniel Boniecki, dyrektor zarzdzajcy

Dyrektor zarzdzajcy McKinsey & Company w Polsce. Doradza najwikszym
polskim przedsibiorstwom oraz wiodcym firmom zagranicznym, m.in. w
budowaniu strategii oraz transformacji modeli biznesowych. Jest szefem Pionu
Telekomunikacji, Mediw i Technologii w Europie rodkowo-Wschodniej, na
Bliskim Wschodzie i Afryce. W latach 1998-2001 pracowa w biurze McKinsey
w Londynie. Absolwent SGH, programu MBA w Harvard Business School oraz
Wharton Executive Education.

Eric Labaye, dyrektor

Szef orodka badawczego McKinsey Global Institute. W latach 2002-2010 by
dyrektorem zarzdzajcym McKinsey we Francji. Doradza klientom z brany
energetycznej, telekomunikacyjnej, mediw, high-tech, a take instytucjom
publicznym, m.in. w zakresie kreowania strategii oraz programw operacyjnych
i transformacyjnych. Wspautor wydanego w 2013 r. raportu McKinsey Global
Institute o perspektywach rozwoju krajw Europy rodkowo-Wschodniej: A
new dawn: Reigniting growth in Central and Eastern Europe. Ukoczy Ecole
Polytechnique, Telecom ParisTech oraz program MBA na INSEAD.

Tomasz Marciniak, partner lokalny

Doradza gwnie klientom z sektora energetycznego, surowcowego oraz private
equity w Polsce, Europie oraz Azji. Lider Dziau Energetyki i Gazu Ziemnego
w Europie rodkowo-Wschodniej. Ekspert w dziedzinie tworzenia strategii,
transformacji operacyjnej oraz fuzji i przej. W latach 2005-2006 pracowa
w banku J.P. Morgan w Londynie. Absolwent Wydziau EkonomicznoSocjologicznego Uniwersytetu dzkiego; ukoczy programy z zakresu
ekonomii i finansw w London School of Economics oraz Uniwersytecie
Pompeu Fabry w Barcelonie.

Polska 2025 Nowy motor wzrostu w Europie

Wiktor Namys, dyrektor

Lider Dziau Efektywnoci Operacyjnej w Europie rodkowo-Wschodniej.
Doradza klientom w Europie oraz Ameryce Pn. i Pd. Posiada bogate
dowiadczenie w zakresie poprawy efektywnoci operacyjnej i inwestycyjnej,
kreowaniu i wdraaniu strategii, transformacji przedsibiorstw oraz fuzji i
przej. Absolwent Akademii Ekonomicznej w Poznaniu i programu MBA
w Kellogg School of Management. By rwnie stypendyst DAAD na
Fachhochschule Reutlingen w Niemczech.

Marcin Nowacki, meneder

Wsppracuje ze spkami z sektora przemysu cikiego, telekomunikacji,
handlu oraz private equity w Europie i na Bliskim Wschodzie. Doradza przede
wszystkim przy tworzeniu strategii, transformacjach organizacyjnych i operacyjnych
oraz fuzjach i przejciach. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego oraz programu
MBA na INSEAD.

Marcin Purta, partner

Lider Dziau Energetyki oraz Gazu Ziemnego w Europie rodkowo-Wschodniej.
Doradza gwnie klientom z sektora energetycznego oraz z brany
logistycznej. Ekspert w zakresie kreowania i wdraania strategii, transformacji
przedsibiorstw, w szczeglnoci w obszarze dystrybucji energii elektrycznej
i gazu. Jest jednym z autorw raportu Ocena potencjau redukcji gazw
cieplarnianych w Polsce do 2030 r.. Absolwent SGH oraz programu MBA
na INSEAD.

Ewa Szmidt-Belcarz, partner

Lider Dziau Marketingu i Sprzeday w Europie rodkowo-Wschodniej. Doradza
przede wszystkim przy tworzeniu strategii korporacyjnych oraz biznesowych,
transformacjach modeli operacyjnych oraz restrukturyzacjach. Absolwentka
SGH, London School of Economics, a take programu MBA na INSEAD.

15

Raport Polska 2025:

czy perspektyw makro- i mikroekonomiczn na poziomie
kluczowych sektorw gospodarki
Bazuje na globalnych dowiadczeniach McKinsey & Company
oraz zrozumieniu polskiej gospodarki na podstawie 20 lat
pracy w Polsce
Zosta sfinansowany przez McKinsey & Company ze
rodkw wasnych
Trafi do osb, ktre maj wpyw na gospodark w Polsce
i za granic, w tym do zarzdw globalnych koncernw
oraz funduszy inwestycyjnych
Powsta w jzyku polskim i angielskim

Copyright McKinsey & Company

www.mckinsey.pl