PASTWOWA WYSZA SZKOA ZAWODOWA IM.

WITELONA W LEGNICY

Wydzia Nauk o Zdrowiu i Kulturze Fizycznej

Kierunek Pielgniarstwo Studia pierwszego stopnia

PRACA SAMOKSZTACENIOWA
Z PRZEDMIOTU PEDIATRIA I PIELGNIARSTWO PEDIATRYCZNE

PROWADZCY:
mgr Franciszka Czepiec - Kloc

TEMAT
Zapalenie bony luzowej odka.

Monika Czuba
Nr albumu 34672

Legnica 2014

ZAPALENIE BONY LUZOWEJ ODKA

Zapalenie bony luzowej odka nie jest odrbn jednostk nozologiczn. Pod tym pojciem
rozumiemy wszystkie patologie bony luzowej odka, tzn. takie, w ktrych istotnie w
badaniu histopatologicznym wystpuj zmiany zapalne (zapalenie infekcyjne,
immunologiczne), a take te, w ktorych dochodzi jedynie do uszkodzenia bony luzowej
odka nazywane rownie gastropati (krwotoczna, ociowa). Zapalenie odka
manifestuje si kompleksem tzw. objawow dyspeptycznych, ktore s jednym z najczstszych
powodow zgaszania si do lekarza. Zapalenia odka maj ronorodn etiologi, zarowno
zakan, jak i niezakan. Wrod czynnikow infekcyjnych najczciej wystpuje
Helicobacter pylori, patogen szczegoowo opisany w latach 80. XX wieku. Za caoksztat
bada nad H. pylori i jego udziaem w zapaleniu odka oraz chorobie wrzodowej naukowcy
B.J. Marshall i J.R. Warren otrzymali
w 2005 roku Nagrod Nobla.
Epidemiologia
Najczstszym czynnikiem infekcyjnym odpowiedzialnym za zapalenie bony luzowej
odka jest Helicobacter pylori, paeczka Gram-ujemna, ksztatu spiralnego. Zakaenie t
bakteri wystpuje na caym wiecie, choruj wycznie ludzie, ktorzy stanowi jedyne rodo
zakaenia. W populacji krajow rozwinitych istnieje cisy zwizek midzy czstoci
wystpowania zakaenia a wiekiem. Odsetek zakae w populacji zwiksza si o 10 w kadej
dekadzie ycia, zatem w grupie wiekowej dwudziestolatkow 20% osob
jest potencjalnie zakaonych H. py lori, a w grupie osiemdziesiciolatkow 80%. W krajach
rozwijajcych si ryzyko zakaenia jest najwiksze w okresie dziecistwa i wczesnej
modoci, co jest bezporednio zwizane z warunkami socjalno-ekonomicznymi. Odsetek
zakaonych jest tam porownywalny we wszystkich grupach wiekowych i wynosi 60-90%.
W ostatnich latach obserwuje si systematyczny spadek zapadalnoci na chorob wrzodow
odka i dwunastnicy oraz raka odka zwizanych z zakaeniem H. pylori.

Etiologia
Ocenia si, e H. pylori jest przyczyn 80-90% przypadkow infekcyjnych zapale bony
luzowej odka. Niespena 1% to zakaenia innymi patogenami, np. bakteriami spiralnymi
czy wirusami. W 5% przypadkow zapalenie luzowki odka ma podoe
autoimmunologiczne. Pozostae przyczyny to leki, toksyny pokarmowe i chemiczne oraz
zapalenia swoiste o nie zawsze ustalonej etiologii. Zgodnie z obowizujcym od 1990 roku
systemem klasyfikacji Sydney i poniejszymi modyfikacjami, klasyfikacja zapale odka
jest do skomplikowana i oparta na kryteriach histologicznych, endoskopowych i
topograficznych. Uzupenienie klasyfikacji danymi etiologicznymi umoliwia dokonanie
dokadnego podziau dotyczcego
wszystkich stanow chorobowych. Wyronia si zapalenia ostre, przewleke i tzw. formy
specjalne.
Objawy kliniczne
Zakaenie H. pylori w kadym przypadku prowadzi do zapalenia bony luzowej odka,
jednak jego zasig i nasilenie uzalenione s od stopnia kolonizacji przez bakteri
od zapale bezobjawowych (90% przypadkow), przez zmiany nieytowe, naderki i
owrzodzenia odka lub dwunastnicy, a po raka odka czy choniaki typu MALT. Test
urazowy w kierunku H. pylori jest silnie dodatni. Wyronia si dwie postacie przewlekego
zapalenia odka:
niezanikowe z towarzyszcym wrzodem dwunastnicy, zwykle jedynie w miejscach metaplazji
odkowej, oraz wieloogniskowe zanikowe z towarzyszcym wrzodem i/lub rakiem odka.
W przebiegu tych zapale czsto dochodzi do powstania dysplazji lub metaplazji jelitowej
typu I (nabonek jelita cienkiego), typu II lub III (nabonek jelita grubego),
czciej w okolicy przedodwiernikowej ni w trzonie odka. Zmiany dysplastyczne, a
nastpnie metaplastyczne s podstaw rozwoju raka odka, std H. pylori zosta uznany za
karcynogen 1. grupy. Ocenia si, e 90% rakow odka jest zwizanych z opisywanym
zakaeniem (3-10 razy zwikszone ryzyko rozwoju raka odka u zakaonych H. pylori).
W pocztkowym okresie zakaenia zwykle bezobjawowego w populacji stosunkowo
najmodszej
czciej zdarzaj si przypadki raka rozsianego. Na podou metaplazji jelitowej u osob
starszych rozwijaj si gruczolakoraki o typie jelitowym, a u najstarszych, z rozwinitym

zapaleniem wieloogniskowym, najczciej rozpoznaje si raka trzonu i dna odka. Rownie

choniak nieziarniczy typu MALT jest zwizany z przewlekym zakaeniem H. pylori w
90% przypadkow izoluje si t bakteri z odka. Objawy zakaenia i ronych postaci
klinicznych choroby skadaj si na grup tzw. objawow dyspeptycznych: pobolewania i
dolegliwoci bolowe w nadbrzuszu przed jedzeniem lub po jedzeniu, pieczenie w okolicy
zamostkowej, wzdcia, nudnoci i odbijania o treci kwanej. W przypadku przewlekych
owrzodze czy nowotworow doczaj si postpujcy spadek masy ciaa, anemizacja,
czasem stany gorczkowe. W autoimmunologicznym zapaleniu odka obserwuje si
niedokrwisto megaloblastyczn, natomiast w gastropatii krwotocznej niedokrwisto
mikrocytarn w przebiegu powolnej utraty krwi i elaza.
Diagnostyka
Obrazowa. Podstaw jest badanie endoskopowe (ezofagogastroduodenoskopia). Obraz
endoskopowy zmian zapalnych w odku jest zronicowany. Opierajc si na obrazie
endoskopowym, mona wyroni gastropati powierzchown, czyli rumieniow, aftow,
grudkow,
zanikow, krwotoczn, refluksow, ociow i przerostow. Pewnym wzbogaceniem
diagnostycznym jest ultrasonografia endoskopowa, umoliwiajca ocen zajcia procesem
chorobowym ciany odka lub narzdow ssiednich, zwaszcza w przypadkach
powikanych
rakiem lub choniakiem.
Radiologiczna. Badania RTG z kontrastem lub podwojnym kontrastem s przydatne w
wykrywaniu owrzodze lub zmian egzofitycznych, ale nie w ocenie charakteru i przyczyny
zapalenia luzowki odka.
Ocena histologiczna i cytologiczna ma podstawowe znaczenie w rozpoznawaniu zapale
odka. Umoliwia rozpoznanie zapalenia (nacieki limfocytarne, granulocytarne), ocen
aktywnoci zapalnej, cech zaniku elementow gruczoowych atrofii, przeobraenia nabonka
odkowego w typ jelitowy metaplazj jelitow. Jest przydatna rownie w diagnostyce
zmian nieswoistych: degeneracji nabonka i rozrostu doeczkowego oraz swoistych:
ziarniniakow i wtrtow cytomegalowirusowych. W wybranych przypadkach uatwia rwnie
ustalenie czynnika etiologicznego, np. H. pylori lub M. tuberculosis.

 Test ureazowy polega na identyfikacji H. pylori w wycinkach ze luzowki odka poprzez

zmian pH i zabarwienia bioptatu w wyniku reakcji rozkadu mocznika do jonow amonowych
przez ureaz bakteryjn. Jest prosty, szybki i tani, ma swoisto sigajc 100% i czuo
70- 90%.
Test oddechowy oparty jest na wykorzystaniu endogennej ureazy bakteryjnej
(produkowanej przez H. pylori, w mniejszym stopniu przez pozostae bakterie, rzadziej
bytujce w odku), ktora rozkada mocznik znakowany izotopem C14 lub C13 (podawany
doustnie). Wydychany z powietrzem w postaci CO2 jest absorbowany i poddawany badaniu
jakociowemu. Jest testem nieinwazyjnym, ale jego ograniczeniem jest konieczno
posiadania drogiej i skomplikowanej aparatury; jest te przeciwwskazany u dzieci i kobiet
ciarnych z uwagi
na dawk emitowanego promieniowania.
Serologiczna. W diagnostyce serologicznej stosuje si metod ELISA, ktora pozwala
wykry przeciwciaa przeciwko H. pylori w surowicy (w klasie IgA, IgG, rzadziej IgM). Test
ten jest atwy do przeprowadzenia i tani, nie nadaje si jednak do monitorowania przebiegu
zakaenia ani oceny skutecznoci jego eradykacji, jest natomiast wykorzystywany do
szerokich bada
populacyjnych. Czuo i swoisto tych testow wynosi okoo 90%.

Diagnostyka ronicowa
Zapalenia odka o etiologii zakanej naley zawsze rnicowa z przyczynami
niezakanymi, m.in. dziaaniem toksycznym lekow, czynnikami chemicznymi, zatruciami,
alergenami oraz z chorobami nowotworowymi i zapaleniami nieswoistymi. Z uwagi na
podobiestwo i nakadanie si objawow naley bra pod uwag: patologi pcherzyka
ociowego, trzustki i jelit szczegolnie jelita grubego, rzadziej przeyku czy naczy
wiecowych, rzadkie zaburzenia metaboliczne, np. ostr porfiri.

Leczenie
Terapia objawowa zapale odka polega na podawaniu lekow neutralizujcych kwan tre
odkow (preparaty magnezu, glinu), preparatow cytoprotekcyjnych (sukralfat, bizmut,
misoprostol), blokerow receptora H2 (ranitydyna, cymetydyna) lub blokerow pompy
protonowej (IPP), np. omeprazol, lanzoprazol, pantoprazol, esomeprazol, rebeprazol, w
zalenoci od wskaza i zaawansowania choroby.
Wskazania do leczenia przyczynowego eradykacji H. pylori zostay opracowane przez
panel ekspertow. Leczenie polega na podawaniu, zwykle doustnym, inhibitorow pompy
protonowej (IPP): omeprazolu [20 mg (lub podobne) 2 razy dziennie], klarytromycyny (500
mg 2 razy
dziennie) i amoksycyliny (1 g 2 razy dziennie) lub metronidazolu (500 mg 2 razy dziennie).
W polskich wytycznych czas podstawowego leczenia przeciwbakteryjnego okrela si na 7
dni. U czci chorych po pewnym czasie nastpuje nawrot dolegliwoci (okoo 40%). Ostra
krwotoczna gastropatia czasami wymaga interwencji chirurgicznej (resekcja odka),
podobnie gastropatia ociowa (chirurgiczna rekonstrukcja cigoci przewodu
pokarmowego).

BIBLIOGRAFIA
Literatura:
1. Rebecca L. Attridge, Rebecca Moote. Choroby wewntrzne.
2. Publikacje: Krzysztof Simon, Sylwia Serafiska.