Professional Documents
Culture Documents
funkcjonowania prawa.
Prawo to pojcie okrelajce system norm i zasad ktre s podstaw funkcjonowania pastwa lub innego
organu spoecznego.
Prawo to:
- system ochrony spoeczestwa/instytucji przed czynami zabronionymi
- system ktry wyznacza standardy postpowania
- uchwalone w okrelonej procedurze, okrelonym trybie, w trybie legislacyjnym przez upowanione do tego
organy
- zagwarantowane przymusem pastwowym
Przykadowe gazie prawa:
- prawo pracy
- prawo konstytucyjne
- prawo midzynarodowe
- prawo cywilne
- prawo karne
- prawo administracyjne
Podzia prawa:
1. Prawo pisane (stanowione)
2. Prawo zwyczajowe
1. PRAWO PISANE - Akty prawne wydane przez pastwowe organy ustawodawcze. Podstaw wydania
orzecze przez sd s przepisy prawne.
2. PRAWO ZWYCZAJOWE - nie jest prawem spisanym, wystpowao ju w najdawniejszych
spoeczestwach a jego rdem by zwyczaj.
Inne podziay prawa:
1.
- prawo prywatne (jego zadaniem jest ochrona interesu jednostek i regulacja stosunkw pomidzy nimi)
- prawo publiczne (jego zadaniem jest ochrona interesu publicznego.)
2.
- prawo podmiotowe (zesp przyznanych uprawnie wystpujcych w okrelonym stosunku cywilnoprawnym
np. prawo wasnoci)
- prawo przedmiotowe (to zbir oglnych, uporzdkowanych norm (zasad) zachowania, uznanych lub
preferowanych przez spoeczestwo (pastwo), ktrych nieprzestrzeganie jest zagroone
rnymi sankcjami (rygorami).
3.
- prawo formalne ( zesp norm prawnych regulujcych postpowanie przed organami wymiaru
sprawiedliwoci i administracji publicznej.)
- prawo materialne ( normy prawne bezporednio regulujce stosunki pomidzy podmiotami prawa,
okrelajc przesanki (fakty) powodujce ich powstanie, zmian lub wyganicie.)
Funkcje prawa:
- regulacyjna
- dyscyplinujca (represyjna)
- ochronna
- wychowawcza
- kulturo-twrcza
- resocjalizacyjna
- stabilizacyjna
- dynamizujca
- organizacyjna
- dystrybutywna
Norma prawna - wydawana przez organy ktre maj kompetencje w tym zakresie.
Norma prawna - odnosi si do czynw, pochodzi od pastwa, jest to wynikajca z przepisw prawa regua
postpowania, zagwarantowana przymusem pastwowym, za nieprzestrzeganie norm prawnych grozi
sankcja (kara). Norma prawna ma charakter oglny bd generalny.
Elementy normy prawnej:
Hipoteza - okrela sytuacje w ktrej dana norma ma zastosowanie.
Dyspozycja - obowizujcy sposb zachowania si w danej sytuacji
Sankcja - dolegliwo przy nie wywizaniu si, kara.
Rodzaje norm prawnych:
1. Imperatywne - bezwzgldnie obowizujce, nie daj prawa wyboru.
2. Dyspozytywne (wzgldnie obowizujce) - daj stronom prawa do ksztatowania swojej sytuacji prawnej w
dowolny sposb ( daj alternatyw postpowania).
Inne podziay:
1. Indywidualne - reguluj zachowania imienne konkretnie oznaczonego podmiotu w jednoznacznej sytuacji.
2. Generalne - dotycz si wszystkich zainteresowanych.
Norma prawna a przepis prawny
--> przepis prawny:
- posta redakcyjna normy prawnej
- zapis normy w akcje normatywnym
- tworz dany akt normatywny
Przepisy to : artyku, paragram, ustp w konkretnym akcie normatywnym.
Moe si zdarzy w wyjtkowych przypadkach e przepis prawny pokrywa si z norm prawn.
Podzia przepisw prawnych.
1. Oglne (lex generaliz)
2. Szczeglne (lex specialis)
1. Oglne - przepisy ktre reguluj szeroki zakres spraw, obejmuj szeroki katalog adresatw, ustanawiaj
oglne reguy postpowania, zachowania si
2. Szczeglne - ustanawiaj wyjtki i odrbne uregulowania w stosunku do oglnych.
Przepisy odsyajce - s to przepis ustanowienia w celu uniknicia powtrzenia w akcie normatywnym tych
samych treci lub uzupenienia ich o treci zamieszczone w innym miejscu.
Przepisy blankietowe - nie ustanawiaj adnej reguy postpowania ale wskazuj organ ktry w najbliszym
czasie go uczyni. Wyznaczaj one oglne merytoryczne ramy przyszej regulacji prawnej.
Przepisy przejciowe - okrelaj jakie akty prawne obowizuj w przypadku zmiany w prawie.
Przepisy uchylajce - okrelaj ktre rodzaje aktw prawnych zostaj uchylone i przestaj obowizywa w
systemie prawnym
Przepisy wprowadzajce - zawieraj postanowienia co do terminu i trybu wejcia w ycie nowo
przedstawionego aktu normatywnego.
Przepisy kocowe - zbiorcza nazwa dla przepisw wprowadzajcych i uchylajcych znajdujcych si zwykle
na kocu aktu normatywnego.
2. Normatywna
sowniczek
1. przepisy oglne
2. przepisy szczegowe
3. przepisy zmieniajce, dostosowujce przejciowe
4. przepisy kocowe
Publikatory prawa:
1. Dziennik urzdowy (dziennik ustaw RP)
2. Monitor Polski A - - Dziennik Urzdowy RP - monitor polski <- pena nazwa
3. Monitor Polski B |
4. Dzienniki urzdowe ministerstw
5. Dzienniki urzdowe urzdw centralnych np. Generalnego Inspektora ochrony danych osobowych.
6. Wojewdzkie dzienniki urzdowe (gminy, powiat, wojewdztwo)
1. Dzienniki urzdowe zawieraj:
- konstytucje
- ustawy
- rozporzdzenia z moc ustawy wydane przez prezydenta
- inne rozporzdzenia wydawane przez prezydenta i inne organy
- orzeczenia trybunau konstytucyjnego dot. aktw normatywnych publikowanych w dzienniku ustaw.
- akty dotyczce stanu wojny i zawarcia pokoju
- akty dot. referendum zatwierdzajcego zmian konstytucji
- referendum oglnokrajowego wyboru do sejmu, senatu oraz prezydenckich
2 oraz 3. Monitory Polski Zawieraj:
- wszystko to co wyda prezes rady ministrw
- uchway rady ministrw i zarzdzenia premiera wydane na podstawie ustawy
- orzeczenia trybunau konstytucyjnego w sprawie aktw normatywnych z monitora Polskiego
- zarzdzenia prezydenta wydawane na podstawie ustawy
- uchway zgromadzenia narodowego
- niektre uchway sejmu i senatu
- akty prezydenta dotyczce powoania premiera, ministrw, dymisji itd.
4 oraz 5.
.
.
.
.
.
.
.
6. Jest publikowany przez wojewod i ogasza si tam akty prawa miejscowego stanowione przez wojewod,
sejmik, rad powiatu czy gminy.
Przypisy kocowe - zawieraj informacj kiedy (ile dni?) od ogoszenia ustawa bdzie obowizywaa
Vacatio legis - "wakacje prawa" - okres pomidzy ogoszeniem a wejciem w ycie.
Kto moe przedoy projekt ustawy:
1) Obywatele (inicjatywa obywatelska, 100ty. podpisw pod projektem)
2) Posowie lub komisja sejmowa (min. 15 osb)
3) Senatorowie (MS)
4) Prezydent
5) Rada ministrw (RM)
2 kwietnia 1997 - uchwalenie konstytucji RP - referendum odbyo si 25 maja 1997 r.
17 padziernika 1997 - wejcie w ycie konstytucji RP
Maa konstytucja z 1992 - ustawa konstytucyjna z dnia 17 padziernika 1992 o wzajemnych stosunkach
midzy wadz ustawodawcz i wykonawcz Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorzdzie terytorialnym.
Uchwalona przez Sejm I kadencji 1991-1993. Obowizywaa od 8 grudnia 1992 do 16 padziernika 1997.
1989r - zmiana nazwy pastwa - z PRL na RP oraz zmiany symboli narodowych (korona na orle)
Konstytucja - ustawa zasadnicza.
Stosunek prawny - stosunek spoeczny ktry zosta uregulowany w prawie. Ktry musi mie podstawy prawne
Stosunek prawny, skad:
1) strony - osoba fizyczna lub osoba prawna
2) tre - prawa i obowizki
3) przedmiot - o co ? rzecz lub usuga
Osoby fizyczne:
1. Zdolno prawna
2. Zdolno do czynnoci prawnych
1. Zdolno prawna - moliwo, prawo do bycia podmiotem praw i obowizkw od chwili urodzenia
2. Zdolno do czynnoci prawnych - zdolno po 18 roku ycia, mono moliwoci dokonywania
czynnoci prawnych bez koniecznoci zgody opiekuna prawnego.
18 lat - pena zdolno do czynnoci prawnych
13-18 lat - ograniczona zdolno do czynnoci prawnych
18 lat + - brak zdolnoci do czynnoci prawnych (stanowiony opiekun)
Osoba prawna np. skarb pastwa, podmioty ktrym przepisy prawa przyznaj osobowo prawn. Przykady
osb prawnych: gmina, powiat, wojewdztwo, zwizki zawodowe, partie polityczne, fundacje, szkoy wysze.
Fakty prawne: okoliczno ktra powoduje e stosunek prawny zmienia si, ustaje lub powstaje.