Nauka prawna - dziedzina wiedzy o prawie, o poszczeglnych aspektach spoecznego ksztatowania si i

funkcjonowania prawa.
Prawo to pojcie okrelajce system norm i zasad ktre s podstaw funkcjonowania pastwa lub innego
organu spoecznego.
Prawo to:
- system ochrony spoeczestwa/instytucji przed czynami zabronionymi
- system ktry wyznacza standardy postpowania
- uchwalone w okrelonej procedurze, okrelonym trybie, w trybie legislacyjnym przez upowanione do tego
organy
- zagwarantowane przymusem pastwowym
Przykadowe gazie prawa:
- prawo pracy
- prawo konstytucyjne
- prawo midzynarodowe
- prawo cywilne
- prawo karne
- prawo administracyjne
Podzia prawa:
1. Prawo pisane (stanowione)
2. Prawo zwyczajowe
1. PRAWO PISANE - Akty prawne wydane przez pastwowe organy ustawodawcze. Podstaw wydania
orzecze przez sd s przepisy prawne.
2. PRAWO ZWYCZAJOWE - nie jest prawem spisanym, wystpowao ju w najdawniejszych
spoeczestwach a jego rdem by zwyczaj.
Inne podziay prawa:
1.
- prawo prywatne (jego zadaniem jest ochrona interesu jednostek i regulacja stosunkw pomidzy nimi)
- prawo publiczne (jego zadaniem jest ochrona interesu publicznego.)
2.
- prawo podmiotowe (zesp przyznanych uprawnie wystpujcych w okrelonym stosunku cywilnoprawnym
np. prawo wasnoci)
- prawo przedmiotowe (to zbir oglnych, uporzdkowanych norm (zasad) zachowania, uznanych lub
preferowanych przez spoeczestwo (pastwo), ktrych nieprzestrzeganie jest zagroone
rnymi sankcjami (rygorami).
3.
- prawo formalne ( zesp norm prawnych regulujcych postpowanie przed organami wymiaru
sprawiedliwoci i administracji publicznej.)
- prawo materialne ( normy prawne bezporednio regulujce stosunki pomidzy podmiotami prawa,
okrelajc przesanki (fakty) powodujce ich powstanie, zmian lub wyganicie.)
Funkcje prawa:
- regulacyjna
- dyscyplinujca (represyjna)
- ochronna
- wychowawcza
- kulturo-twrcza
- resocjalizacyjna
- stabilizacyjna
- dynamizujca
- organizacyjna
- dystrybutywna

Norma prawna - wydawana przez organy ktre maj kompetencje w tym zakresie.
Norma prawna - odnosi si do czynw, pochodzi od pastwa, jest to wynikajca z przepisw prawa regua
postpowania, zagwarantowana przymusem pastwowym, za nieprzestrzeganie norm prawnych grozi
sankcja (kara). Norma prawna ma charakter oglny bd generalny.
Elementy normy prawnej:
Hipoteza - okrela sytuacje w ktrej dana norma ma zastosowanie.
Dyspozycja - obowizujcy sposb zachowania si w danej sytuacji
Sankcja - dolegliwo przy nie wywizaniu si, kara.
Rodzaje norm prawnych:
1. Imperatywne - bezwzgldnie obowizujce, nie daj prawa wyboru.
2. Dyspozytywne (wzgldnie obowizujce) - daj stronom prawa do ksztatowania swojej sytuacji prawnej w
dowolny sposb ( daj alternatyw postpowania).
Inne podziay:
1. Indywidualne - reguluj zachowania imienne konkretnie oznaczonego podmiotu w jednoznacznej sytuacji.
2. Generalne - dotycz si wszystkich zainteresowanych.
Norma prawna a przepis prawny
--> przepis prawny:
- posta redakcyjna normy prawnej
- zapis normy w akcje normatywnym
- tworz dany akt normatywny
Przepisy to : artyku, paragram, ustp w konkretnym akcie normatywnym.
Moe si zdarzy w wyjtkowych przypadkach e przepis prawny pokrywa si z norm prawn.
Podzia przepisw prawnych.
1. Oglne (lex generaliz)
2. Szczeglne (lex specialis)
1. Oglne - przepisy ktre reguluj szeroki zakres spraw, obejmuj szeroki katalog adresatw, ustanawiaj
oglne reguy postpowania, zachowania si
2. Szczeglne - ustanawiaj wyjtki i odrbne uregulowania w stosunku do oglnych.
Przepisy odsyajce - s to przepis ustanowienia w celu uniknicia powtrzenia w akcie normatywnym tych
samych treci lub uzupenienia ich o treci zamieszczone w innym miejscu.
Przepisy blankietowe - nie ustanawiaj adnej reguy postpowania ale wskazuj organ ktry w najbliszym
czasie go uczyni. Wyznaczaj one oglne merytoryczne ramy przyszej regulacji prawnej.
Przepisy przejciowe - okrelaj jakie akty prawne obowizuj w przypadku zmiany w prawie.
Przepisy uchylajce - okrelaj ktre rodzaje aktw prawnych zostaj uchylone i przestaj obowizywa w
systemie prawnym
Przepisy wprowadzajce - zawieraj postanowienia co do terminu i trybu wejcia w ycie nowo
przedstawionego aktu normatywnego.
Przepisy kocowe - zbiorcza nazwa dla przepisw wprowadzajcych i uchylajcych znajdujcych si zwykle
na kocu aktu normatywnego.

rda prawa: konstytucja, ustawa, rozporzdzenia, umowy midzynarodowe

rdo prawa jest to kady akt prawotwrczy (normatywny) obowizujcy w danym systemie prawnym
zawierajcy reguy obowizujcego i wymagalnego zachowania ludzi w take kompetencje instytucji
publicznych.
Podzia rde prawa: Konstytucja okrela zamknity system rde prawa.
W konstytucji wyczerpujco uregulowano:
1. Formy w jakich prawo moe by tworzone: ustawy, rozporzdzenia.
2. Podmioty ktre s wyposaone w kompetencje do wydawania prawa
3. Zakres spraw jakie poszczeglne rodzaje aktw prawnych mog normowa.
4. Relacje zachodzce midzy tymi aktami.
Podzia aktw prawnych w konstytucji:
1. Akty prawa midzynarodowego i wewntrznego
2. Akty prawa miejscowego i obowizujce na terenie caego pastwa
3. Akty ustawowe i pod ustawowe
4. Akty prawa powszechnie obowizujcego i wewntrznie obowizujcego.
Hierarchia rde prawa wynikajce z konstytucji:
1. Konstytucja
2. Umowy midzynarodowe ratyfikowane za uprzedni zgod wyraon w ustawach
3. Ustawa
4. Umowa midzynarodowe - ratyfikowana bez potrzeby uzyskania ustawowej zgody
5. Rozporzdzenie
6. Akty prawa miejscowego.
Proces legislacyjny: proces tworzenia przez organy pastwowe i samorzdowe aktw prawnych powszechnie
obowizujcych na danym terenie.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Zalenoci midzy aktami hierarchii rde prawa:
1. Akty niszego rzdu w hierarchii rde prawa musz by zgodne z aktami wyszego rzdu.
2. Akty wyszego rzdu reguluj sprawy najistotniejsze i s bardziej oglne. Ich uszczegowieniem s akty
niszego rzedu.
3. Wydanie rozporzdzenia lub aktu prawa miejscowego jest moliwe o ile pozwala na to ustawa tkz.
upowanieniu ustawowym. Upowanienie okrela w jakim zakresie przedmiotowym mona wyda
dany akt.
4. Akty prawne rwnorzdne mog si wzajemnie uchyla. Akt wyszej ranki uchyla moc obowizujcego
aktw niszej rangi.
BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO (USTAWY)
1. cz nie normatywna.
Tytu / nazwa / rodzaj aktu (nowelizacja)
Daty
Oglne okrelenie zakresu przedmiotowego
- Fakultatywnie
Preambua ( konstytucja)

2. Normatywna
sowniczek
1. przepisy oglne
2. przepisy szczegowe
3. przepisy zmieniajce, dostosowujce przejciowe
4. przepisy kocowe

PODPIS PREZYDENTA ( zarzdza publikacje)

Publikatory prawa:
1. Dziennik urzdowy (dziennik ustaw RP)
2. Monitor Polski A - - Dziennik Urzdowy RP - monitor polski <- pena nazwa
3. Monitor Polski B |
4. Dzienniki urzdowe ministerstw
5. Dzienniki urzdowe urzdw centralnych np. Generalnego Inspektora ochrony danych osobowych.
6. Wojewdzkie dzienniki urzdowe (gminy, powiat, wojewdztwo)
1. Dzienniki urzdowe zawieraj:
- konstytucje
- ustawy
- rozporzdzenia z moc ustawy wydane przez prezydenta
- inne rozporzdzenia wydawane przez prezydenta i inne organy
- orzeczenia trybunau konstytucyjnego dot. aktw normatywnych publikowanych w dzienniku ustaw.
- akty dotyczce stanu wojny i zawarcia pokoju
- akty dot. referendum zatwierdzajcego zmian konstytucji
- referendum oglnokrajowego wyboru do sejmu, senatu oraz prezydenckich
2 oraz 3. Monitory Polski Zawieraj:
- wszystko to co wyda prezes rady ministrw
- uchway rady ministrw i zarzdzenia premiera wydane na podstawie ustawy
- orzeczenia trybunau konstytucyjnego w sprawie aktw normatywnych z monitora Polskiego
- zarzdzenia prezydenta wydawane na podstawie ustawy
- uchway zgromadzenia narodowego
- niektre uchway sejmu i senatu
- akty prezydenta dotyczce powoania premiera, ministrw, dymisji itd.
4 oraz 5.
.
.
.
.
.
.
.
6. Jest publikowany przez wojewod i ogasza si tam akty prawa miejscowego stanowione przez wojewod,
sejmik, rad powiatu czy gminy.
Przypisy kocowe - zawieraj informacj kiedy (ile dni?) od ogoszenia ustawa bdzie obowizywaa
Vacatio legis - "wakacje prawa" - okres pomidzy ogoszeniem a wejciem w ycie.
Kto moe przedoy projekt ustawy:
1) Obywatele (inicjatywa obywatelska, 100ty. podpisw pod projektem)
2) Posowie lub komisja sejmowa (min. 15 osb)
3) Senatorowie (MS)
4) Prezydent
5) Rada ministrw (RM)
2 kwietnia 1997 - uchwalenie konstytucji RP - referendum odbyo si 25 maja 1997 r.
17 padziernika 1997 - wejcie w ycie konstytucji RP
Maa konstytucja z 1992 - ustawa konstytucyjna z dnia 17 padziernika 1992 o wzajemnych stosunkach
midzy wadz ustawodawcz i wykonawcz Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorzdzie terytorialnym.
Uchwalona przez Sejm I kadencji 1991-1993. Obowizywaa od 8 grudnia 1992 do 16 padziernika 1997.
1989r - zmiana nazwy pastwa - z PRL na RP oraz zmiany symboli narodowych (korona na orle)
Konstytucja - ustawa zasadnicza.

Podzia konstytucji ze wzgldu na form:

- pisana
- niepisana - zbir aktw prawnych rnej rangi, formy i to z nich wynikaj najwaniejsze zasady
ustrojowe
Podzia ze wzgldu na tre:
- pene
- niepene (mae)
Podzia ze wzgldu na czas obowizywania:
- staa bez terminu obowizywania
- czasowa - zawiera okrelony czas obowizywania
Ze wzgldu na sposb powstania
- nadawane
- obywatelskie - uchwalane przez demokratyczne organy pastwa
Ze wzgldu na sposb zmiany:
- sztywne - sposb zmiany okrela cise ustalona procedura
- elastyczne - sposb zmiany jest taki jak w przypadku zwykych ustaw
Co stanowi e konstytucja jest najwaniejsza:
- szczeglna tre
- szczeglny tryb uchwalania i zmiany
- szczeglna moc prawna
Apatryda - bezpastwowiec - osoba ktra niema przynalenoci do adnych z pastw.
Najwysza Izba Kontroli najwyszy organ kontroli Rzeczypospolitej Polskiej, podlegajcy Sejmowi.
Zgodnie z konstytucj Najwysza Izba Kontroli kontroluje dziaalno organw administracji rzdowej,
Narodowego Banku Polskiego, pastwowych osb prawnych i innych pastwowych jednostek
organizacyjnych z punktu widzenia legalnoci, gospodarnoci, celowoci i rzetelnoci. Najwysza Izba
Kontroli moe kontrolowa dziaalno organw samorzdu terytorialnego, komunalnych osb prawnych i
innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalnoci, gospodarnoci i rzetelnoci.
Najwysza Izba Kontroli moe rwnie kontrolowa z punktu widzenia legalnoci i gospodarnoci dziaalno
innych jednostek organizacyjnych i podmiotw gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystuj one majtek
lub rodki pastwowe lub komunalne oraz wywizuj si z zobowiza finansowych na rzecz pastwa. Jako
rezultat przeprowadzonych kontroli Najwysza Izba Kontroli przedkada Sejmowi m.in. analiz wykonania
budetu pastwa i zaoe polityki pieninej oraz opini w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrw.
Stosowanie prawa - podejmowanie przez kompetentny organ wanych, indywidualnych, konkretnych decyzji
prawnych na podstawie obowizujcych norm prawa.
Przestrzeganie prawa- wiadoma realizacja obowizkw okrelonych w normie prawnej.
Typy stosowania prawa:
- sdowy
- administracyjny
Typ sdowy stosowania prawa charakteryzuje niezawiso organw prawo stosujcych. Niezawiso jest
cech konstytucyjn ktra oznacza, e sdziowie podlegaj wycznie ustawom, nie wi ich adne
dyrektywy podmiotw politycznych co do tego jak maj wyda decyzj. Inn zasad charakteryzujc tryb
sdowy stosowania prawa jest zasada bezstronnoci, ktra oznacza e sdzia jest neutralny i niezaleny od
stron co wyraa rzymska paremia nemo in causa czyli zasada, e nikt nie moe by sdzi we wasnej
sprawie.

W postpowaniu administracyjnym organ rozstrzygajcy spraw jest zwizany dyrektywami i poleceniami

swojego zwierzchnika, co do tego jak ma wyda decyzj . Zasada hierarchicznego podporzdkowania jest w
tym przypadku podstaw na ktrej oparty jest ten typ stosowania prawa . W tym sensie mona powiedzie, e
organ ktry spraw rozstrzyga nie jest niezawisy od organu ktremu jest hierarchicznie podporzdkowany.
Naley zwrci jednak uwag na fakt i take w postpowaniu administracyjnym obowizuje zasada cisego
zwizania przepisami prawa i nie moe by mowy o podporzdkowaniu organu administracyjnego
dyrektywom instytucji politycznych
Etapy stosowania prawa
1 ustalenie stanu faktycznego
2 ustalenie stanu prawnego cznie z wykadni
3 wydanie orzeczenia lub decyzji
prawda materialna - oznacza, e organ stosujcy prawo ma obowizek do ustalenia faktw zgodnie z ich
rzeczywistym przebiegiem , rzeczywistym stanem faktycznym
Prawda materialna wystpuje na gruncie procedury karnej , procedury administracyjnej
prawda formalna to taki obraz faktw na jaki godz si strony obraz ten organ stosujcy prawo przyjmuje i
na jego podstawie rozstrzyga spraw
Wykadnia - proces ustalenia znaczenia konkretnych norm i przepisw, proces rekonstrukcji norm prawnych i
przepisw prawa.
ETAPY WYKADNI PRAWA
Etap 1: ustalenie czy przepis czy norma prawna budzi wtpliwoci, jeeli nie budzi wtpliwoci wtedy nie
przeprowadzamy wykadni (clara non sun interpretanda)
Etap 2: ustalenie wasnego znaczenia przepisu i uycie odpowiednich dyrektyw jzykowych.
Etap 3: kolizja interpretacyjna, sprzeczno interpretacyjna, stosowanie dyrektyw drugiego stopnia
Metody Wykonywania wykadni:
- jzykowa (gramatyczna, werbalna)
- systemowa
- celowociowa (denie do okrelonego celu)
- historyczna ( w oparciu o historyczne ustalenia)
Ze wzgldu na skutek:
1. rozszerzajca
2. cieniajca
3. stwierdzajca (literalna)
4. uchylajca
1. Rozszerzajca - to taka wykadnia ktra nakazuje interpretowan norm rozumie szerzej ni by to
wynikao z wykadni sownej.
2. cieniajca (zawajca) - odwrotno powyszego, po przeprowadzeniu wykadni dan norm naley
rozumie wziej ni brzmi w wykadni sownej
3. Stwierdzajca - nakazuje norm rozumie tak samo jak nakazuje to wykadnia sowna
4. Uchylajca - jest to wykadnia przeprowadzona w sytuacji kiedy ten sam stan faktyczny reguluj normy
cakowicie ze sob sprzeczne.
Stosunek prawny - suy dla opisania zalenoci midzy podmiotami prawa. Jest to inne spojrzenie ni
waciwe dla analizy normy prawnej jako znaczenie przepisu prawnego.
Stosunek prawny:
- relacje prawa
- co najmniej 2 stronny
- tworzy przestrze pomidzy stronami

-tworzy okrelone prawa i obowizki stron

Stosunek prawny - stosunek spoeczny ktry zosta uregulowany w prawie. Ktry musi mie podstawy prawne
Stosunek prawny, skad:
1) strony - osoba fizyczna lub osoba prawna
2) tre - prawa i obowizki
3) przedmiot - o co ? rzecz lub usuga
Osoby fizyczne:
1. Zdolno prawna
2. Zdolno do czynnoci prawnych
1. Zdolno prawna - moliwo, prawo do bycia podmiotem praw i obowizkw od chwili urodzenia
2. Zdolno do czynnoci prawnych - zdolno po 18 roku ycia, mono moliwoci dokonywania
czynnoci prawnych bez koniecznoci zgody opiekuna prawnego.
18 lat - pena zdolno do czynnoci prawnych
13-18 lat - ograniczona zdolno do czynnoci prawnych
18 lat + - brak zdolnoci do czynnoci prawnych (stanowiony opiekun)
Osoba prawna np. skarb pastwa, podmioty ktrym przepisy prawa przyznaj osobowo prawn. Przykady
osb prawnych: gmina, powiat, wojewdztwo, zwizki zawodowe, partie polityczne, fundacje, szkoy wysze.
Fakty prawne: okoliczno ktra powoduje e stosunek prawny zmienia si, ustaje lub powstaje.