You are on page 1of 31

EGZAMIN MATURALNY

OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015

MATEMATYKA
POZIOM ROZSZERZONY

ROZWIZANIA ZADA I SCHEMATY PUNKTOWANIA


(A1, A2, A3, A4, A6, A7)

GRUDZIE 2013

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zadanie 1. (1 p.)
Dane s dwie urny z kulami. W kadej jest 5 kul. W pierwszej urnie jest jedna kula biaa
i 4 kule czarne. W drugiej urnie s 3 kule biae i 2 kule czarne. Rzucamy jeden raz symetryczn szecienn kostk do gry. Jeli wypadnie jedno lub dwa oczka, to losujemy jedn kul
z pierwszej urny, jeli wypadn co najmniej trzy oczka, to losujemy jedn kul z drugiej urny.
Prawdopodobiestwo wylosowania kuli biaej jest rwne
A.

1
.
15

2
B. .
5

C.

7
.
15

3
D. .
5

Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
10.3R Ucze korzysta z twierdzenia o prawdopodobiestwie cakowitym.

Rozwizanie (I sposb)
Rozwizujemy zadanie metod drzewa.
1
3

2
3

I
1
5

II
4
5

3
5

2
5

Nastpnie obliczamy prawdopodobiestwo wylosowania kuli biaej:

1 1 2 3
7
+ = .
3 5 3 5 15

Odp.: C.

Rozwizanie (II sposb)


Niech U1 i U2 oznaczaj odpowiednio zdarzenie polegajce na wylosowaniu kuli z pierwszej urny
i zdarzenie polegajce na wylosowaniu kuli z drugiej urny.
Zdarzenia U1 i U2 speniaj warunki:
1. U1 U2 = ,
2. U1 U2 = ,
2 1
= > 0,
6 3
4 2
4. P (U2 ) = = > 0.
6 3

3. P (U1 ) =

Rozwamy zdarzenie B polegajce na wylosowania kuli biaej.

XII/2

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Prawdopodobiestwo tego zdarzenia moemy obliczy, korzystajc ze wzoru


P (B) = P (B|U1 ) P (U1 ) + P (B|U2 ) P (U2 ) ,
gdzie prawdopodobiestwo wylosowania kuli biaej pod warunkiem, e losujemy z pierwszej
1
urny, jest rwne P (B|U1 ) = i prawdopodobiestwo wylosowania kuli biaej pod warunkiem,
5
3
e losujemy z drugiej urny, jest rwne P (B|U2 ) = .
5
7
1 1 3 2
Obliczamy P (B) = + = .
5 3 5 3 15
Odp.: C.

Zadanie 2. (1 p.)
Dany jest nieskoczony cig geometryczny (an ) okrelony wzorem
3
an =  n
2

dla n = 1, 2, 3, ....

Suma wszystkich wyrazw tego cigu jest rwna

1
2
2
A.
.
B.
.
C.
.
21
21
21

D.

3
.
21

Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
5.3R Ucze rozpoznaje szeregi geometryczne zbiene i oblicza ich sumy.

Rozwizanie
3
1
Pierwszy wyraz i iloraz tego cigu s odpowiednio rwne: a1 = , q = .
2
2
Poniewa



1

|q| = < 1,
2

3
a1
2
wic mamy S =
=
=
.
1
1 q 1 2
21

Odp.: D.

Zadanie 3. (1 p.)
Liczba

3
27665 392
  152
1
3

A. 3725 .

jest rwna

B. 31995 .

C. 32015 .

XII/3

D. 32045 .

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
1.4 Ucze oblicza potgi o wykadnikach wymiernych i stosuje prawa dziaa na potgach o wykadnikach wymiernych.

Rozwizanie
Obliczamy, korzystajc z dziaa na potgach

3
27665 392
  152
1
3

33665 (392 ) 3
152
3

92

= 31995 3 +

152
3

= 32015 .

Odp.: C.

Zadanie 4. (1 p.)
Dane s dwa okrgi: okrg o1 o rwnaniu x2 +(y 1)2 =25 oraz okrg o2 o rwnaniu (x 1)2 +y 2 =9.
A. Te okrgi przecinaj si w dwch punktach.
B. Te okrgi s styczne.
C. Te okrgi nie maj punktw wsplnych oraz okrg o1 ley w caoci wewntrz okrgu o2 .
D. Te okrgi nie maj punktw wsplnych oraz okrg o2 ley w caoci wewntrz okrgu o1 .
Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
8.5R Ucze posuguje si rwnaniem okrgu (xa)2 +(y b)2 = r2 oraz opisuje koa za pomoc
nierwnoci.

Rozwizanie (I sposb)
Szkicujemy oba okrgi w jednym ukadzie wsprzdnych i stwierdzamy, e drugi okrg ley
w caoci wewntrz pierwszego.

XII/4

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Odp.: D.

Rozwizanie (II sposb)


Wyznaczamy rodki i promienie okrgw odpowiednio S1 = (0, 1) i R = 5 oraz S2 = (1, 0) i r = 3.
q

Obliczamy |S1 S2 | = (1 0)2 + (0 1)2 = 2 oraz |R r| = 5 3 = 2.


Stwierdzamy, e zachodzi warunek |S1 S2 | < |R r|, tzn. okrgi s rozczne wewntrznie i drugi
okrg ley w caoci wewntrz pierwszego.
Odp.: D.

Zadanie 5. (1 p.)
Suma sin + sin 3 jest dla kadego rwna
A. sin 4.
B. 2 sin 4.
C. 2 sin 2 cos .
D. 2 sin cos 2.
Wymagania oglne
II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
Wymagania szczegowe
6.5R Ucze stosuje wzory na sinus i cosinus sumy i rnicy ktw, sum i rnic sinusw
i cosinusw.

Rozwizanie (I sposb)
Korzystamy ze wzoru sin + sin = 2 sin
Mamy zatem

+
cos
.
2
2

sin + sin 3 = sin 3 + sin = 2 sin

3
3 +
cos
= 2 sin 2 cos .
2
2

Odp.: C.

Rozwizanie (II sposb)


Korzystamy ze wzorw
sin ( + ) = sin cos + cos sin

oraz

cos 2 = 2 cos2 1.

Mamy zatem
sin 3 = sin ( + 2) = sin cos 2 + cos sin 2 = sin cos 2 + 2 sin cos2 =
= sin (4 cos2 1).
XII/5

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

A std otrzymujemy:
sin + sin 3 = sin + sin (4 cos2 1) = sin (1 + 4 cos2 1) =
= 4 sin cos2 = 2(2 sin cos ) cos = 2 sin 2 cos .
Odp.: C.

Zadanie 6. (2 p.)
Liczba n jest najmniejsz liczb cakowit speniajc rwnanie
2 |x + 57| = |x 39| .
Zakoduj cyfry: setek, dziesitek i jednoci liczby |n|.
Wymagania oglne
II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
Wymagania szczegowe
3.9R Ucze rozwizuje
rwnania
i nierwnoci z wartoci bezwzgldn o poziomie trudnoci




nie wyszym ni: |x + 1| 2 = 3, |x + 3| + |x 5| > 12.

Rozwizanie (I sposb)
Przyjrzyjmy si interpretacji geometrycznej rozwaanego rwnania. Na osi liczbowej dane s
dwa punkty A i B o wsprzdnych: A = 57 oraz B = 39. Szukamy takich punktw X, dla
ktrych odlego od punktu B jest dwukrotnie wiksza od odlegoci od punktu A. S dwa
takie punkty X. Poniewa odlego od A do B jest rwna 96, wic jeden z nich (nazwijmy go
X1 ) ley w odlegoci 96 na lewo od punktu A, drugi za (nazwijmy go X2 ) ley w odlegoci
96
= 32 na prawo od punktu A. Poniewa 57 96 = 153 oraz 57 + 32 = 25, wic szukan
3
liczb n jest n = 153 oraz |n| = 153.
W karcie odpowiedzi kodujemy cyfry: 1, 5, 3.

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Zdajcy otrzymuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
gdy zakoduje cyfry: 1, 5, 3.

Rozwizanie (II sposb) zapisanie trzech przypadkw


Wyrniamy na osi liczbowej przedziay: (, 57i, (57, 39), h39, +).
Rozwizujemy rwnania w poszczeglnych przedziaach i sprawdzamy, czy otrzymana liczba
naley do danego przedziau.

XII/6

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

x (, 57i
2(x 57)=x+39
x = 39 + 114
x = 153

x (57, 39)
2 (x + 57) = x + 39
3x = 39 114
3x = 75
x = 25

x h39, +)
2 (x + 57) = x 39
x = 39 114
x = 153
Rwnanie nie ma rozwizania w tym przedziale.

Std wynika, e n = 153 oraz |n| = 153.


Zatem kodujemy cyfry: 1, 5, 3.
Albo:
Wyrniamy na osi liczbowej przedziay: (, 57i, ( 57, 39i , (39, +).
Zauwaamy, e jeeli w przedziale (, 57i istnieje najmniejsza liczba cakowita speniajca
to rwnanie, to jest to szukana liczba n.
Rozwizujemy dane rwnanie w przedziale (, 57i:
2 (x 57) = x + 39,
x = 39 + 114,
std x = 153.
Najmniejsz liczb cakowit speniajc to rwnanie jest liczba n = 153, wic |n| = 153.
Zatem kodujemy cyfry: 1, 5, 3.

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Zdajcy otrzymuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
gdy zakoduje cyfry: 1, 5, 3.

Rozwizanie (III sposb) wasnoci wartoci bezwzgldnej


Zapisujemy rwnanie 2 |x + 57| = |x 39| w postaci:
2 (x + 57) = x + 39
3x = 39 114
3x = 75
x = 25

lub

2 (x + 57) = x 39
x = 39 114
x = 153

Najmniejsz liczb cakowit speniajc to rwnanie jest liczba n = 153, wic |n| = 153.
Zatem kodujemy cyfry: 1, 5, 3.

Schemat oceniania III sposobu rozwizania


Zdajcy otrzymuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
gdy zakoduje cyfry: 1, 5, 3.
XII/7

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zadanie 7. (2 p.)
Oblicz granic cigu
3n2 5n + 2
.
n (8n + 7) (n + 4)
lim

Zakoduj trzy pierwsze cyfry po przecinku rozwinicia dziesitnego obliczonej granicy.


Wymagania oglne
II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
Wymagania szczegowe
1 1
5.2R Ucze oblicza granice cigw, korzystajc z granic cigw typu , 2 oraz z twierdze
n n
o dziaaniach na granicach cigw.

Rozwizanie
Ta granica jest rwna
3 n5 + n22
3
3n2 5n + 2


 = = 0, 375.
= lim
lim
7
4
n
n (8n + 7) (n + 4)
8
8+
1+
n

W karcie odpowiedzi naley zatem zakodowa cyfry 3, 7, 5.

Schemat oceniania
Zdajcy otrzymuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
gdy zakoduje pierwsze trzy cyfry po przecinku rozwinicia dziesitnego obliczonej granicy: cyfry
3, 7, 5.

Zadanie 8. (2 p.)
Dana jest funkcja f okrelona wzorem
f (x) =

x8
x2 + 6

1
dla kadej liczby rzeczywistej x. Oblicz warto pochodnej tej funkcji w punkcie x = . Zakoduj
2
trzy pierwsze cyfry po przecinku rozwinicia dziesitnego otrzymanego wyniku.
Wymagania oglne
II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
Wymagania szczegowe
11.2R Ucze oblicza pochodne funkcji wymiernych.

XII/8

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rozwizanie
0

Mamy f 0 (x) =

(x 8)0 (x2 + 6) (x 8) (x2 + 6)


x2 + 6 2x (x 8)
=
=
(x2 + 6)2
(x2 + 6)2
=

Zatem f 0

x2 + 6 2x2 + 16x x2 + 16x + 6


=
.
(x2 + 6)2
(x2 + 6)2

55
1 +8+6
1
55 16
44
4
=

=
= 0, 352.
= 4
2
 2 =
1
25
2
4
625
125
+6
4
4

 

W karcie odpowiedzi naley zakodowa cyfry 3, 5, 2.

Schemat oceniania
Zdajcy otrzymuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
gdy zakoduje cyfry 3, 5, 2.

Zadanie 9. (2 p.)
Oblicz
log3

27 log3 log3

q 
3 3

3 .

Zakoduj cyfr jednoci i dwie pierwsze cyfry po przecinku rozwinicia dziesitnego otrzymanego
wyniku.
Wymagania oglne
II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
Wymagania szczegowe
1.2R Ucze stosuje w obliczeniach wzr na logarytm potgi oraz wzr na zamian podstawy
logarytmu.

Rozwizanie
1
3
q

27 4
34
3 3
4
2 43
log3 27 log3 (log3
3) = log3
= 2, 75.
1 = log3 2 = log3 3
3
log3 3 9

Schemat oceniania
Zdajcy otrzymuje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
gdy odpowiednio zakoduje cyfry: 2, 7, 5.

Zadanie 10. (3 p.)


Punkty P1 , P2 , P3 , . . . , P23 , P24 dziel okrg na 24 rwne uki (zobacz rysunek). Punkt A jest
punktem przecicia ciciw P11 P22 i P1 P16 .
XII/9

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

P22

P23

P24

P1

P2
P3

P21

P4

P20
P19

P5

P18

P6

P17

P7

P16

P8
P15

P9
P14

P13

P12

P11

P10

Udowodnij, e | <
) P16 AP11 | = 60 .
Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Wymagania szczegowe
7.1 Ucze stosuje zalenoci midzy ktem rodkowym i ktem wpisanym.

Rozwizanie (I sposb)
Narysujmy ciciw P1 P11 .
P22

P23

P24

P1

P2
P3

P21
P20

P4

P19

P5

P18

P6

P17

P7

P16

P8
P15

P9
P14

P13

P12

P11

P10

5
Kt wpisany P11 P1 P16 jest oparty na krtszym uku P16 P11 . uk ten stanowi
okrgu. Zatem
24
5
kt rodkowy oparty na tym uku ma miar
360 = 75 . Std wynika, e kt wpisany oparty
24
na tym uku ma miar 37, 5 . Podobnie stwierdzamy, e kt wpisany P1 P11 P22 jest oparty na
3
uku stanowicym
okrgu, a wic ma miar 22, 5 . Std wynika, e
24
|<
) P11 AP16 | = 180 (180 22, 5 37, 5 ) = 60 .
XII/10

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Zdajcy obliczy miar jednego z dwch ktw wpisanych, opartych na ukach P11 P16 lub P1 P22 :
|<
) P16 P1 P 11| = 37, 5 ,

|<
) P1 P11 P22 | = 22, 5 .

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.


Zdajcy obliczy miary dwch ktw wpisanych, opartych na ukach P11 P16 oraz P1 P22 :
|<
) P16 P1 P 11| = 37, 5 ,

|<
) P1 P11 P22 | = 22, 5 .

Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Zdajcy obliczy miar kta P11 AP16 .

Rozwizanie (II sposb)


Zauwamy najpierw (zobacz rysunek), e jeeli uki AD i BC s rwne, przy czym punkty C
i D le po tej samej stronie prostej AB, to proste AB i CD s rwnolege.

Wynika to wprost z rwnoci ktw BAC i ACD (kty wpisane oparte na rwnych ukach).
Poniewa punkty P1 i P22 oraz P8 i P11 wyznaczaj uki o tej samej dugoci, wic ciciwa P1 P8
jest rwnolega do P11 P22 .

XII/11

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

P22

P23

P24

P1

P2
P3

P21

P4

P20
P19

P5

P18

P6

P17

P7

P16

P8
P15

P9
P14

P13

P12

P11

P10

1
8
= okrgu,
Kt wpisany P8 P1 P16 jest oparty na krtszym z ukw P8 P16 , ktry stanowi
24 3
wic
1 1
|<
) P8 P1 P16 | = 360 = 60 .
3 2

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Zdajcy narysuje ciciw P1 P8 i zapisze, e jest ona rwnolega do ciciwy P11 P22 .
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Zdajcy obliczy miar kta P11 AP16 .

Zadanie 11. (3 p.)


Udowodnij, e dla kadej liczby rzeczywistej x i kadej liczby rzeczywistej m prawdziwa jest
nierwno
20x2 24mx + 18m2 4x + 12m 5.
Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Wymagania szczegowe
3.2R Ucze rozwizuje rwnania i nierwnoci liniowe i kwadratowe z parametrem.

Rozwizanie (I sposb)
Przeksztacamy dan nierwno w sposb rwnowany do postaci:
20x2 24mx + 18m2 4x 12m + 5 0.
Sposb trikowy polega na odpowiednim grupowaniu:
20x2 24mx + 18m2 4x 12m + 5 = (2x 1)2 + (3m 2)2 + (4x 3m)2 .
XII/12

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Poniewa (2x 1)2 + (3m 2)2 + (4x 3m)2 0, wic dla kadej liczby rzeczywistej x i kadej
liczby rzeczywistej m prawdziwa jest nierwno: 20x2 24mx + 18m2 4x + 12m 5.

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
Zdajcy doprowadzi wyraenie do postaci (2x 1)2 + (3m 2)2 + (4x 3m)2 i na tym poprzestanie lub wycignie bdny wniosek, np. taki, e wyraenie jest dodatnie dla dowolnych liczb
x i m.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Zdajcy przeprowadzi pene rozumowanie.

Rozwizanie (II sposb)


Inny sposb polega na potraktowaniu wyraenia 20x2 24mx + 18m2 4x 12m + 5 jako trjmianu kwadratowego zmiennej x z parametrem m:


20x2 24mx + 18m2 4x 12m + 5 = 20x2 (24m + 4) x + 18m2 12m + 5 .


Trjmian ten ma dodatni wspczynnik przy x2 oraz niedodatni wyrnik dla kadego m:


= (24m + 4)2 4 20 18m2 12m + 5 = 864m2 + 1152m 384 = 96 (3m 2)2 .


Zatem dla kadego x (i dla kadego m) warto tego trjmianu jest nieujemna.

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Zdajcy zapisze, e rozwaa trjmian kwadratowy i obliczy jego wyrnik.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 2 p.
Zdajcy pokae, e wyrnik trjmianu 20x2 (24m + 4) x + 18m2 12m + 5 jest niedodatni
lub obliczy wyrnik kwadratowy trjmianu 864m2 + 1152m 384.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . 3 p.
Zdajcy zapisze wniosek dotyczcy trjmianu 20x2 (24m + 4) x + 18m2 12m + 5 :
Trjmian ten ma dodatni wspczynnik przy x2 oraz niedodatni wyrnik dla kadego m, zatem
dla kadego x (i dla kadego m) warto tego trjmianu jest nieujemna.

Zadanie 12. (3 p.)


Janek przeprowadza dowiadczenie losowe, w ktrym jako wynik moe otrzyma jedn
z liczb:

1 6
.
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6. Prawdopodobiestwo pk otrzymania liczby k jest dane wzorem: pk =
64
k
Rozwaamy dwa zdarzenia:
XII/13

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

zdarzenie A polegajce na otrzymaniu liczby ze zbioru {1, 3, 5},


zdarzenie B polegajce na otrzymaniu liczby ze zbioru {2, 3, 4, 5, 6}.
Oblicz prawdopodobiestwo warunkowe P (A |B ).
Wymagania oglne
III. Modelowanie matematyczne.
Wymagania szczegowe
10.2R Ucze oblicza prawdopodobiestwo warunkowe.

Rozwizanie
Obliczamy:
6
15
20
15
6
1
1
, p1 = , p2 = , p3 = , p4 = , p5 = , p6 = .
64
64
64
64
64
64
64
P (A B)
Korzystamy teraz ze wzoru P (A |B )=
. Zdarzenie AB polega na wylosowaniu jednej
P (B)
z liczb: 3, 5.
26
P (A B) = p3 + p5 = ,
64
57
P (B) = p2 + p3 + p4 + p5 + p6 = .
64
26 64 26
0, 45614.
Std wynika, e P (A |B ) = =
64 57 57
p0 =

Schemat oceniania
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Obliczenie prawdopodobiestw p2 , ..., p6 :
p2 =

15
20
15
6
1
, p3 = , p4 = , p5 = , p6 = .
64
64
64
64
64

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.


Obliczenie prawdopodobiestwa zajcia zdarzenia A B lub zdarzenia B:
P (A B) =

26
,
64

P (B) =

57
.
64

Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Obliczenie prawdopodobiestwa warunkowego P (A |B ) zdarzenia A pod warunkiem zajcia
zdarzenia B:
26
P (A |B ) =
= 0, 45614 . . . .
57
Uwaga 1. Zdajcy moe tylko obliczy prawdopodobiestwa p2 , p3 , ..., p6 .
XII/14

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Uwaga 2. Zdajcy moe obliczy prawdopodobiestwa p0 , p1 , ..., p6 korzystajc bezporednio


z definicji symbolu Newtona.

Zadanie 13. (3 p.)


Wyznacz wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych prosta o rwnaniu y = mx+(2m + 3) ma
dokadnie dwa punkty wsplne z okrgiem o rodku w punkcie S = (0, 0) i promieniu r = 3.
Wymagania oglne
III. Modelowanie matematyczne.
Wymagania szczegowe
8.6R Ucze wyznacza punkty wsplne prostej i okrgu.

Rozwizanie (I sposb)
Dla adnego parametru m prosta o rwnaniu y = mx + (2m + 3) nie jest rwnolega do osi Oy.
Wynika std, e jeli taka prosta przecina okrg, to wsprzdne x obu punktw przecicia s
rne. To znaczy, e do stwierdzenia, czy ktra z rozwaanych prostych przecina okrg w dwch
punktach, wystarczy stwierdzi, czy rwnanie
x2 + (mx + (2m + 3))2 = 9
z niewiadom x i parametrem m ma dwa rozwizania. Przeksztamy to rwnanie:
x2 + (mx + (2m + 3))2 = 9,
x2 + m2 x2 + 2m (2m + 3) x + (2m + 3)2 9 = 0,


m2 + 1 x2 + 2m (2m + 3) x + 4m2 + 12m = 0.

Poniewa m2 +1 6= 0, wic dla kadego m jest to rwnanie kwadratowe. Ma ono dwa rozwizania
wtedy i tylko wtedy, gdy jego wyrnik jest dodatni. Obliczamy zatem ten wyrnik:


= 4m2 (2m + 3)2 4 m2 + 1






4m2 + 12m =

= 4m m (2m + 3)2 4 m2 + 1 (m + 3) =


= 4m 4m3 + 12m2 + 9m 4m3 12m2 4m 12 =


= 4m (5m 12)
12
. Zatem rozwaana prosta
5
12
przecina dany okrg w dwch punktach wtedy i tylko wtedy, gdy m < 0 lub m > .
5

Wyrnik jest dodatni wtedy i tylko wtedy, gdy m < 0 lub m >

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Zapisanie rwnania x2 + (mx + (2m + 3))2 = 9.
XII/15

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.


Obliczenie wyrnika rwnania kwadratowego


m2 + 1 x2 + 2m (2m + 3) x + 4m2 + 12m = 0

i stwierdzenie, e wyrnik rwnania powinien by dodatni: = 4m (5m 12), > 0.


Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Prosta y = mx + (2m + 3) przecina dany okrg w dwch punktach wtedy i tylko wtedy, gdy
12
m < 0 lub m > .
5

Rozwizanie (II sposb)


Dowolna prosta bdzie miaa dokadnie dwa punkty wsplne z okrgiem, jeeli odlego rodka
okrgu od danej prostej bdzie mniejsza od promienia okrgu.
Zapisujemy rwnanie danej prostej w postaci oglnej: mx y + (2m + 3) = 0.
|2m + 3|
.
Wyznaczamy odlego punktu S = (0, 0) od danej prostej: d = 2
m +1
|2m + 3|
Odlego ma by mniejsza od promienia, zatem 2
< 3.
m +1

Rozwizujemy nierwno rwnowan |2m + 3| < 3 m2 + 1.




Obie strony nierwnoci s nieujemne, wic (2m + 3)2 < 9 m2 + 1 . Std 5m2 + 12m < 0.
12
.
5
Prosta y = mx + (2m + 3) przecina dany okrg w dwch punktach wtedy i tylko wtedy, gdy
12
m < 0 lub m > .
5

Rozwizaniem nierwnoci 5m2 + 12m < 0 jest m < 0 lub m >

Uwaga
|2m + 3|
3
3
Zdajcy moe rozwiza nierwno 2
< 3 w dwch przedziaach: m < i m .
2
2
m +1
Ostatecznym rozwizaniem bdzie suma rozwiza nierwnoci w kadym z przedziaw.

3
to 2m 3 < 3 m2 + 1. Obie strony nierwnoci s nieujemne, wobec tego
2 

3
2
(2m 3) < 9 m2 + 1 . Std 5m2 + 12m < 0. Dla m < rozwizaniem nierwnoci
2
3
2
5m + 12m < 0 jest m < .
2

3
2. Jeeli m to 2m + 3 < 3 m2 + 1. Obie strony nierwnoci s nieujemne, wobec te2 

3
2
go (2m + 3) < 9 m2 + 1 . Std 5m2 + 12m < 0. Dla m rozwizaniem nierwnoci
2
3
12
2
5m + 12m < 0 jest m < 0 i m > .
2
5
1. Jeeli m <

XII/16

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

|2m + 3|
12
Rozwizaniem nierwnoci 2
< 3 jest zatem suma rozwiza, czyli m < 0 lub m > .
5
m +1

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
|2m + 3|
Wyznaczenie odlegoci rodka okrgu od danej prostej: d = 2
m +1
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
|2m + 3|
Przeksztacenie nierwnoci wymiernej 2
<3 do nierwnoci kwadratowej 5m2 +12m<0
m +1
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Prosta y = mx + (2m + 3) przecina dany okrg w dwch punktach wtedy i tylko wtedy, gdy
12
m < 0 lub m > .
5

Zadanie 14. (3 p.)


Dana jest parabola o rwnaniu y = x2 + 1 i lecy na niej punkt A o wsprzdnej x rwnej 3.
Wyznacz rwnanie stycznej do paraboli w punkcie A.
Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
11.3R Ucze korzysta z geometrycznej i fizycznej interpretacji pochodnej.

Rozwizanie (I sposb)
Styczna do paraboli o rwnaniu y = f (x) w punkcie A = (x0 , f (x0 )) ma rwnanie postaci
y = ax + b, gdzie wspczynnik kierunkowy a jest rwny a = f 0 (x0 ). W naszym przypadku
f (x) = x2 + 1 oraz x0 = 3.
Mamy zatem f 0 (x) = 2x, skd dostajemy a = 2 3 = 6. Punkt A ma wsprzdne (3, f (3)), czyli
A = (3, 10). Prosta o rwnaniu y = 6x + b ma przechodzi przez punkt A, a wic 10 = 6 3 + b.
Zatem b = 8 i ostatecznie rwnanie stycznej ma posta y = 6x 8.

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Wyznaczenie pochodnej funkcji f (x) = x2 + 1: f 0 (x) = 2x.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
Obliczenie wspczynnika kierunkowego stycznej: a = f 0 (3) = 6.

XII/17

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Wyznaczenie rwnania stycznej do paraboli y = x2 + 1 w punkcie A: y = 6x 8.

Rozwizanie (II sposb)


Prosta nierwnolega do osi paraboli bdzie styczna do tej paraboli, jeeli ma z parabol dokadnie jeden punkt wsplny.
Obliczamy wsprzdne punktu A: A = (3, 10). Wyznaczamy rwnanie prostej przechodzcej
przez punkt A: y = ax + 10 3a.
Ta prosta nie jest rwnolega do osi paraboli, wic ukad rwna

y = x2 + 1
y = ax + 10 3a
ma dokadnie jedno rozwizanie, jeeli rwnanie kwadratowe x2 + 1 = ax + 10 3a ma jedno
rozwizanie.
Przeksztacamy rwnanie do postaci x2 ax + 3a 9 = 0.
Obliczamy wyrnik rwnania kwadratowego: = a2 12a + 36. Zatem rwnanie ma jedno
rozwizanie, jeeli wyrnik jest rwny zeru.
Rozwizujemy rwnanie a2 12a+36=0, czyli (a 6)2 =0. Jedynym rozwizaniem tego rwnania
jest a = 6.
Rwnanie prostej stycznej do paraboli y = x2 + 1 w punkcie A ma posta y = 6x 8.

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Zapisanie rwnania x2 + 1 = ax + 10 3a.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
Obliczenie wyrnika rwnania kwadratowego x2 ax+3a9 = 0 oraz wyznaczenie wartoci a,
dla ktrej = 0, czyli a = 6.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
Wyznaczenie rwnania stycznej do paraboli y = x2 + 1 w punkcie A: y = 6x 8.

Zadanie 15. (3 p.)


W ostrosupie prawidowym czworoktnym krawd podstawy ma dugo a. Kt midzy krawdzi boczn a krawdzi podstawy ma miar > 45 (zobacz rysunek). Wyznacz objto
tego ostrosupa.

XII/18

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
9.6 Ucze stosuje trygonometri do oblicze dugoci odcinkw, miar ktw, pl powierzchni
i objtoci.

Rozwizanie (I sposb) najpierw wysoko ciany bocznej

a
Wysoko h ciany bocznej jest rwna h = tg. Z twierdzenia Pitagorasa wynika, e wysoko
2
H ostrosupa jest rwna
s
 2
a
a q
H = h2
= tg2 1
2
2
Objto V tego ostrosupa jest wic rwna
V=

a3 q 2
tg 1.
6

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
a
Zdajcy wyznaczy wysoko h ciany bocznej tego ostrosupa: h = tg i na tym zakoczy lub
2
dalej popeni bdy.

XII/19

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . q


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
a
Zdajcy wyznaczy wysoko H tego ostrosupa: H = tg2 1 i na tym zakoczy lub dalej
2
popeni bdy.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.
a3 q
Zdajcy wyznaczy objto V tego ostrosupa V = tg2 1.
6
Uwagi:
1
1. Jeeli zdajcy zapisze objto ostrosupa w postaci V = a2
3
muje 3 punkty.

a
tg
2

2

 2
a

, to otrzy-

cos 2
2. Co bardziej dociekliwi zdajcy mog zauway, e tg2 1 =
. Wtedy:
cos2
wysoko H ostrosupa przyjmuje posta
H=

a
cos 2,
2 cos

objto ostrosupa przyjmuje posta

a3
cos 2.
6 cos

V=

Rozwizanie (II sposb) najpierw krawd boczna

a
Dugo b krawdzi bocznej tego ostrosupa jest rwna b =
. Z twierdzenia Pitagorasa
2 cos
wynika, e wysoko H ostrosupa jest rwna
v
u
u
H = tb2

!2 s

a 2
a2
a2 a 1 2 cos2
a
=

=
=

cos 2.
2
4 cos2 2
2 cos
2 cos

Objto V tego ostrosupa jest wic rwna


V=

a3
cos 2.
6 cos

XII/20

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
a
Zdajcy wyznaczy dugo b krawdzi bocznej tego ostrosupa: b =
i na tym zakoczy
2 cos
lub dalej popeni bdy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.

a
Zdajcy wyznaczy wysoko H tego ostrosupa: H =
cos 2 i na tym zakoczy
2 cos
lub dalej popeni bdy.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 p.

a3
Zdajcy wyznaczy objto V tego ostrosupa: V =
cos 2.
6 cos
Uwaga
1
Jeeli zdajcy zapisze objto ostrosupa w postaci V = a
3
muje 3 punkty.

v
u
u
2t

a
2 cos

2

!2
a 2

, to otrzy2

Uwaga do treci zadania


W kadym ostrosupie prawidowym czworoktnym kt jest wikszy od 45 . Ta dodatkowa
informacja wpisana w treci zadania ma na celu zwrcenie zdajcym uwagi na to, e nie bdzie
sprawdzane badanie warunku rozwizywalnoci zadania w zalenoci od miary kta . Uzasadnienie geometryczne tego warunku wymagaoby odrbnego rozumowania. Najprostsze takie
rozumowanie wyglda nastpujco:
|<
) ABE| + | <
) CBE| > | <
) ABC|,
czyli 2 > 90 , a wic > 45 .
S

D
a

To rozumowanie wykracza poza obecn podstaw programow, gdy nie ma w niej twierdzenia
o tym, e suma dwh ktw paskich trjcianu jest wiksza od trzeciego kta paskiego.

Zadanie 16. (6 p.)


Punkty M i L le odpowiednio na bokach AB i AC trjkta ABC, przy czym zachodz
rwnoci |M B| = 2 |AM | oraz |LC| = 3 |AL|. Punkt S jest punktem przecicia odcinkw BL
i CM. Punkt K jest punktem przecicia prostej AS z odcinkiem BC (zobacz rysunek).
XII/21

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

K
L

Pole trjkta ABC jest rwne 660. Oblicz pola trjktw: AM S, ALS, BM S i CLS.
Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
7.5R Ucze znajduje zwizki miarowe w figurach paskich z zastosowaniem twierdzenia sinusw
i twierdzenia cosinusw.

Rozwizanie (I sposb)
Oznaczmy literami x i y pola trjktw AM S i ALS, czyli PAM S = x i PALS = y.
C

3y
L

S
y
x

2x
B

Trjkty AMC i BMC maj wspln wysoko opuszczon z wierzchoka C, wic


PAM C |AM | 1
=
= ,
PBM C |BM | 2

czyli PBM C = 2 PAM C .

Std
1
1
PAM C = PABC = 660 = 220.
3
3
Podobnie

PAM S |AM | 1
=
= ,
PBM S |BM | 2

czyli PBM S = 2 PAM S = 2x.

Trjkty ALB i CLB maj wspln wysoko opuszczon z wierzchoka B, wic


PALB |AL| 1
=
= ,
PCLB |CL| 3

czyli PCLB = 3 PALB .


XII/22

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Std
1
1
PALB = PABC = 660 = 165.
4
4
Podobnie

PALS |AL| 1
=
= ,
PCLS |CL| 3

czyli PCLS = 3 PALS = 3y.

Otrzymalimy wic
PAM C = PAM S + PALS + PCLS = x + y + 3y = x + 4y,
czyli
x + 4y = 220.
Analogicznie
PALB = PAM S + PALS + PBM S = x + y + 2x = 3x + y,
czyli
3x + y = 165.
Pozostaje rozwiza ukad rwna

x + 4y = 220
3x + y = 165.

Rozwizaniem tego ukadu jest x = 40 i y = 45.


Zatem
PAM S = x = 40,

PALS = y = 45,

PBM S = 2x = 80,

PCLS = 3y = 135.

Uwaga
Moemy rwnie atwo obliczy pola pozostaych dwch trjktw, tj. CKS i BKS.
C

3y
L

w
K

y
x
A

2x
B

Oznaczajc pola tych trjktw odpowiednio przez w i z oraz zauwaajc, podobnie jak poprzednio, e
PBKA PBKS
3x + z
z
=
, czyli
= ,
PCKA PCKS
4y + w w
a wic
120 + z z
= ,
180 + 2 w
XII/23

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

otrzymujemy
120w + zw = 180z + zw,
2w = 3z.
Wystarczy teraz zauway, e PBCS = 660 3x 4y = 660 120 180 = 360, czyli w + z = 360.
Std w = 360 z, wic 2(360 z) = 3z, czyli z = 144 i w = 216.

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Zdajcy stwierdzi lub wykorzysta fakt, e stosunek pl dwch trjktw o wsplnej wysokoci
jest rwny stosunkowi dugoci podstaw, na jakie ta wysoko zostaa opuszczona i zapisze, np.:
PM BC = 2 PAM C .
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 p.
Zdajcy
obliczy pole jednego z trjktw: AM C, BM C, ALB, CLB
albo
wyznaczy pole trjkta BM S w zalenoci od pola trjkta AM S: PBM S = 2x
albo
wyznaczy pole trjkta CLS w zalenoci od pola trjkta ALS: PCLS = 3y.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 p.
Zdajcy zapisze ukad rwna pozwalajcy obliczy pola trjktW AM S i ALS, np. x+4y=220
i 3x + y = 165.
Uwaga
Jeeli zdajcy zapisze tylko jedno rwnanie z dwiema niewiadomymi, np. x+4y = 220, to otrzymuje 3 punkty.
Rozwizanie zadania do koca lecz z usterkami, ktre jednak nie przekrelaj
poprawnoci rozwizania (np. bdy rachunkowe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 p.
Zdajcy
obliczy pole jednego z trjktw AM S lub ALS: x = 40, y = 45
albo
obliczy pola wszystkich trjktw: AM S, ALS, BM S i CLS popeniajc bdy rachunkowe.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 p.
Zdajcy obliczy pola trjktw AM S, ALS, BM S i CLS: PAM S = 40, PBM S = 80, PALS = 45,
PCLS = 135.

XII/24

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zadanie 17. (6 p.)


Oblicz, ile jest stucyfrowych liczb naturalnych o sumie cyfr rwnej 4.
Wymagania oglne
IV. Uycie i tworzenie strategii.
Wymagania szczegowe
10.1R Ucze wykorzystuje wzory na liczb permutacji, kombinacji, wariacji i wariacji z powtrzeniami do zliczania obiektw w bardziej zoonych sytuacjach kombinatorycznych.

Rozwizanie
Wszystkie liczby stucyfrowe o sumie cyfr rwnej 4 moemy podzieli na 7 grup w zalenoci od
tego, jakie cyfry wystpuj w zapisie dziesitnym tych liczb:
I
II

Liczba 4000...000, w ktrej po cyfrze 4 nastpuje 99 zer: jest 1 taka liczba,


Liczby postaci 3000...1...000, w ktrych po cyfrze 3 wystpuje 98 cyfr 0 i jedna cyfra 1,
stojca na jednym z 99 moliwych miejsc: jest 99 takich liczb,
III Liczby postaci 2000...2...000, w ktrych po cyfrze 2 wystpuje 98 cyfr 0 i jedna cyfra 2,
stojca na jednym z 99 moliwych miejsc: jest 99 takich liczb,
IV Liczby postaci 1000...3...000, w ktrych po cyfrze 1 wystpuje 98 cyfr 0 i jedna cyfra 3,
stojca na jednym z 99 moliwych miejsc: jest 99 takich liczb,
V Liczby postaci 2000...1...000...1...000, w ktrych po cyfrze 2 wystpuje 97 cyfr 0 i dwie
cyfry 1, stojce na dwch miejscach wybranych z 99 moliwych miejsc: jest

99 99 98

=
= 99 49 = 4851
2
2
takich liczb,
VI Liczby postaci 1000...2...000...1...000 lub 1000...1...000...2...000, w ktrych po cyfrze 1 wystpuje 97 cyfr 0 oraz cyfry 1 i 2 (w dowolnej kolejnoci), stojce na dwch miejscach
wybranych z 99 moliwych miejsc: jest

99
99 98
= 2
= 99 98 = 9702
2
2
2
takich liczb,
VII Liczby postaci 1000...1...000...1...000...1...000, w ktrych po cyfrze 1 wystpuje 96 cyfr 0
i trzy cyfry 1, stojce na trzech miejscach wybranych z 99 moliwych miejsc: jest

99 99 98 97

=
= 33 49 97 = 156849
6
3
takich liczb.
cznie zatem mamy 1 + 3 99 + 4851 + 9702 + 156849 = 171700 takich liczb.

Schemat oceniania
W rozwizaniu mona wyrni 3 etapy:
XII/25

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Pierwszy wstpny:
zauwaenie, e naley rozpatrzy przypadki i zapisanie, e jest jedna stucyfrowa liczba, ktrej
pierwsz cyfr jest 4 a po niej nastpuje 99 zer (grupa I).
Drugi skadajcy si z rozwaenia czterech przypadkw:
1. obliczenie, ile jest stucyfrowych liczb postaci 3000...1...000, w ktrych po cyfrze 3 wystpuje
98 cyfr 0 i jedna cyfra 1 oraz ile jest stucyfrowych liczb postaci 2000...2...000, w ktrych
po cyfrze 2 wystpuje 98 cyfr 0 i jedna cyfra 2 oraz ile jest stucyfrowych liczb postaci
1000...3...000, w ktrych po cyfrze 1 wystpuje 98 cyfr 0 i jedna cyfra 3 (grupy II, III i IV),
2. obliczenie, ile jest stucyfrowych liczb postaci 2000...1...000...1...000, w ktrych po cyfrze 2
wystpuje 97 cyfr 0 i dwie cyfry 1 stojce na dwch miejscach wybranych z 99 moliwych
miejsc (grupa V),
3. obliczenie, ile jest stucyfrowych liczb postaci
1000 . . . 2 . . . 000 . . . 1 . . . 000 oraz 1000 . . . 1 . . . 000 . . . 2 . . . 000,
w ktrych po cyfrze 1 wystpuje 97 cyfr 0 oraz cyfry 1 i 2 (w dowolnej kolejnoci), stojce
na dwch miejscach wybranych z 99 moliwych miejsc (grupa VI),
4. obliczenie, ile jest stucyfrowych liczb postaci 1000...1...000...1...000...1...000, w ktrych po
cyfrze 1 wystpuje 96 cyfr 0 i trzy cyfry 1, stojce na trzech miejscach wybranych z 99
moliwych miejsc (grupa VII).
Trzeci obliczenia kocowe:
obliczenie, ile jest wszystkich stucyfrowych liczb naturalnych o sumie cyfr rwnej 4.
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 p.
Realizacja pierwszego etapu rozwizania zapisanie, e jest jedna stucyfrowa liczba, ktrej
pierwsz cyfr jest 4 a po niej nastpuje 99 zer.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 p.
Realizacja drugiego etapu rozwizania zdajcy otrzymuje po jednym punkcie za obliczenie
ile jest stucyfrowych liczb w kadym z wymienionych przypadkw, odpowiednio:
1. 3 99!= 297,
99
99 98
= 99 49 = 4851,
2.
=
2
2 !
99
99 98
3. 2
= 2
= 99 98 = 9702,
2!
2
99
99 98 97
4.
=
= 33 49 97 = 156849.
3
6
W tej czci rozwizania zdajcy moe otrzyma od 0 punktw do 4 punktw.
Rozwizanie pene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 p.
Obliczenie, ile jest wszystkich stucyfrowych liczb naturalnych o sumie cyfr rwnej 4: jest 171700
takich liczb.
XII/26

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Uwaga
Zadanie mona rozwiza
! powoujc si na nietrudne do udowodnienia twierdzenie,
! e dla
n+k 2
n+k 2
k 9 istnieje
liczb n-cyfrowych o sumie cyfr rwnej k. (Istnieje
cigw
k 1
k 1
(a1 , . . . , an ) takich, e a1 , . . . , an s liczbami cakowitymi, a1 6= 0, a2 , . . . , an 0 oraz a1 +. . .+an =k).
W naszym przypadku mamy n = 100 i k = 4:

n + k 2 102 102 101 100

= 17 101 100 = 171700.


=
=
6
k 1
3

Zadanie 18. (7 p.)


Dany jest prostoktny arkusz kartonu o dugoci 80 cm i szerokoci 50 cm. W czterech rogach
tego arkusza wycito kwadratowe naroa (zobacz rysunek).

Nastpnie zagito karton wzdu linii przerywanych, tworzc w ten sposb prostopadocienne
pudeko (bez przykrywki). Oblicz dugo boku wycitych kwadratowych naroy, dla ktrej
objto otrzymanego pudeka jest najwiksza. Oblicz t objto.
Wymagania oglne
III. Modelowanie matematyczne
Wymagania szczegowe
11.6R Ucze stosuje pochodne do rozwizywania zagadnie optymalizacyjnych.

Oglny schemat oceniania


Rozwizanie zadania optymalizacyjnego za pomoc rachunku rniczkowego skada si z trzech
etapw:
1. Zbudowanie modelu matematycznego (3 p.).
2. Zbadanie tego modelu (3 p.).
3. Wycignicie wnioskw, kocowe obliczenia itp. (1 p.).
W pierwszych dwch etapach mona wyrni nastpujce czci:

XII/27

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

1.a) wybr zmiennej i wyraenie za pomoc tej zmiennej wielkoci, ktre bd potrzebne do
zdefiniowania funkcji,
1.b) zdefiniowanie funkcji jednej zmiennej,
1.c) okrelenie dziedziny tej funkcji,
2.a) wyznaczenie pochodnej,
2.b) obliczenie miejsc zerowych tej pochodnej,
2.c) uzasadnienie (np. badanie monotonicznoci funkcji), e funkcja posiada warto najmniejsz/najwiksz.
Za poprawne rozwizanie kadej z powyszych czci zdajcy otrzymuje 1 punkt, o ile poprzednia cz danego etapu zostaa zrealizowana bezbdnie.

Rozwizanie (I sposb)
Oznaczmy liter x dugo boku kwadratowych naroy. Podstawa pudeka ma wymiary
(80 2x) (50 2x).
Wysoko pudeka jest rwna x. Zatem objto wyraa si wzorem
V = (80 2x) (50 2x) x,
czyli
V = (4000 160x 100x + 4x2 ) x = 4x3 260x2 + 4000x = 4(x3 65x2 + 1000x).
Naszym zadaniem jest obliczenie, dla jakiego x (speniajcego nierwnoci 0 < x < 25) funkcja
f okrelona wzorem
f (x) = x3 65x2 + 1000x
przyjmuje najwiksz warto. Obliczamy pochodn tej funkcji:
f 0 (x) = 3x2 130x + 1000.
Nastpnie znajdujemy miejsca zerowe tej pochodnej:
= 1302 12 1000 = 16900 12000 = 4900,
130 + 70
130 70
= 10, x2 =
33,33.
6
6
Pierwiastek x2 nie spenia nierwnoci 0 < x2 < 25. Zatem jedynym argumentem podejrzanym
o ekstremum lokalne w rozwaanym przedziale jest x1 = 10. Poniewa
x1 =

f 0 (x) > 0 dla x < 10


oraz
f 0 (x) < 0 dla x > 10,
wic w przedziale (0, 10i funkcja f jest rosnca i w przedziale h10, 25) jest malejca. Std
wynika, e w punkcie x = 10 funkcja f przyjmuje najwiksz warto. Szukana objto jest
zatem rwna
V = (80 20) (50 20) 10 = 18000 cm2 .
XII/28

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schemat oceniania I sposobu rozwizania


Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw, opisanych oglnie na stronie 27.
1.a) Oznaczenie liter np. x dugoci boku kwadratowych naroy, zapisanie dugoci podstawy
pudeka (80 2x) i szerokoci podstawy pudeka (50 2x).
1.b) Zapisanie objtoci jako funkcji zmiennej wysokoci pudeka x : V = (802x)(502x)x.
1.c) Zapisanie warunkw, jakie musi spenia wysoko pudeka: 0 < x < 25.
2.a) Obliczenie pochodnej wprowadzonej funkcji np. f : f 0 (x) = 3x2 130x + 1000.
1
2.b) Obliczenie miejsc zerowych: x1 = 10, x2 = 33 .
3
2.c) Stwierdzenie, e f 0 (x) > 0 dla 0 < x < 10 oraz f 0 (x) < 0 dla 10 < x < 25, wic w przedziale
(0, 10i funkcja f jest rosnca i w przedziale h10, 25) jest malejca. Std wynika, e dla
x = 10 funkcja f przyjmuje najwiksz warto w dziedzinie (0, 25).
3.
Zapisanie, e dugo boku kwadratowych naroy jest rwna 10 cm i obliczenie najwikszej
objtoci: V = (80 20) (50 20) 10 = 18000 cm3 .

Rozwizanie (II sposb)


Oznaczmy liter x dugo podstawy pudeka. Dugo boku kwadratowych naroy (wic rw80 x
80 x
, za szeroko podstawy pudeka: 502
.
nie wysoko pudeka) jest wtedy rwna
2
2
80 x
Zatem objto wyraa si wzorem V = (x 30)
x, dla 30 < x < 80
2
1
110 2
V (x) = 0, 5x (x 30) (80 x) = 0, 5(80x2 x3 2400x + 30x2 ) = x3 +
x 1200x.
2
2
Obliczamy, dla jakiego argumentu funkcja objtoci przyjmuje najwiksz warto.
3
V 0 (x) = x2 + 110x 1200.
2
110 70 40
Wyznaczamy miejsca zerowe tej pochodnej: = 12100 7200, = 4900, x1 =
= ,
3
3
110 + 70
0
x2 =
= 60. Po uwzgldnieniu dziedziny otrzymujemy x = 60. Poniewa V (x) > 0 dla
3
30 < x < 60 oraz V 0 (x) < 0 dla 60 < x < 80, wic w przedziale (30, 60i funkcja V jest rosnca
i w przedziale h60, 80) jest malejca. Std wynika, e dla x=60 funkcja V przyjmuje najwiksz
80 60
warto w dziedzinie (30, 80) . Dugo boku kwadratowych naroy jest rwna
= 10 cm,
2
80 60
szukana objto jest rwna (60 30)
60 = 18000 cm3 .
2

Schemat oceniania II sposobu rozwizania


Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw, opisanych oglnie na stronie 27.
1.a) Oznaczenie liter np. x dugoci boku podstawy pudeka, zapisanie szerokoci podstawy
80 x
80 x
i wysokoci pudeka
.
pudeka 50 2
2
2
XII/29

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

1.b) Zapisanie objtoci jako funkcji zmiennej dugoci podstawy pudeka x : V =(x30)

80 x
x.
2

1.c) Zapisanie warunkw, jakie musi spenia dugo podstawy pudeka: 30 < x < 80.
3
2.a) Obliczenie pochodnej funkcji V : V 0 (x) = x2 + 110x 1200.
2
40
2.b) Obliczenie miejsc zerowych: x1 = , x2 = 60.
3
2.c) Stwierdzenie, e V 0 (x) > 0 dla 30 < x < 60 oraz V 0 (x) < 0 dla 60 < x < 80, wic w przedziale
(30, 60i funkcja V jest rosnca i w przedziale h60, 80) jest malejca. Std wynika, e dla
x = 60 funkcja V przyjmuje najwiksz warto w dziedzinie (30, 80).
80 60
= 10 cm.
3.
Obliczenie dugoci boku kwadratowych naroy
2
Obliczenie najwikszej objtoci:
V = (60 30)

80 60
60 = 18 000 cm3 .
2

Rozwizanie (III sposb)


Oznaczmy liter x szeroko podstawy pudeka. Dugo boku kwadratowych naroy (wic rw50 x
50 x
, za dugo podstawy pudeka: 802
.
nie wysoko pudeka) jest wtedy rwna
2
2
50 x
Zatem objto wyraa si wzorem V = (x + 30)
x, dla 0 < x < 50.
2
1
V (x) = 0, 5x (x + 30) (50 x) = 0, 5(50x2 x3 1500x 30x2 ) = x3 + 10x2 750x.
2
Obliczamy dla jakiego argumentu funkcja objtoci przyjmuje najwiksz warto.
3
V 0 (x) = x2 + 20x 750.
2
20 70
50
20 + 70
= , x2 =
= 30. Po
3
3
3
0
uwzgldnieniu dziedziny otrzymujemy x = 30. Poniewa V (x) > 0 dla 0 < x < 30 oraz V 0 (x) < 0
dla 30 < x < 50, wic w przedziale (0, 30i funkcja V jest rosnca i w przedziale h30, 50) jest
malejca. Std wynika, e dla x = 30 funkcja V przyjmuje najwiksz warto w dziedzinie
50 30
= 10 cm, szukana objto jest
(0, 50). Dugo boku kwadratowych naroy jest rwna
2
rwna
50 30
V = (30 + 30)
30 = 18 000 cm3 .
2
Wyznaczamy miejsca zerowe tej pochodnej: = 4900, x1 =

Schemat oceniania III sposobu rozwizania


Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw, opisanych oglnie na stronie 27.
1.a) Oznaczenie liter np. x szerokoci podstawy pudeka, zapisanie dugoci podstawy pudeka
50 x
50 x
80 2
i wysokoci pudeka
.
2
2
50 x
1.b) Zapisanie objtoci jako funkcji zmiennej dugoci podstawy pudeka x : V =(x+30)
x.
2
XII/30

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

1.c) Zapisanie warunkw, jakie musi spenia szeroko podstawy pudeka: 0 < x < 50.
3
2.a) Obliczenie pochodnej funkcji V : V 0 (x) = x2 + 20x 750.
2
20 70
50
20 + 70
2.b) Obliczenie miejsc zerowych: x1 =
= , x2 =
= 30.
3
30
3
0
2.c) Stwierdzenie, e V (x) > 0 dla 0 < x < 30 oraz V (x) < 0 dla 30 < x < 50, wic w przedziale
(0, 30i funkcja V jest rosnca i w przedziale h30, 50) jest malejca. Std wynika, e dla
x = 30 funkcja V przyjmuje najwiksz warto w dziedzinie (0, 50).
50 30
= 10 cm.
3.
Obliczenie dugoci boku kwadratowych naroy
2
Obliczenie najwikszej objtoci: V = 60 10 30 = 18 000 cm3 .

XII/31

You might also like