Obiecaem w jednym z wczeniejszych komentarzy, e przybli kilka tytuw, ktre ukazay si w

ostatnich miesicach (i nie tylko) w polskim tumaczeniu. Speniam wic t obietnic, wraz z
zakoczeniem tegorocznych wakacji, ktre dla mnei byy bardzo intensywne, jeli chodzi o lektury.
Przy czym zupenie przypadkiem kilka z nich to naprawd powanecegy.
Ksiek, ktre s biografiami lub rozmowami ze znanymi traderami lub inwestorami powstao cae
mnstwo. Pewien standard i poziom wyznaczya seria Market Wizards Jacka Schwagera, z ktrej
pierwsz cz, pod polskim tytuem Czarodzieje rynku uwaam za najlepsz. Dla wielu innych
ksiek tego rodzaju to poziom niedocigniony. W tym roku ukazao si polskie tumaczenie ksiki
Maneet Ahuja Inwestorzy alfa. Kulisy sukcesu najwikszych funduszy hedgingowych. W recenzjach
wszyscy zachwycaj si niespena trzydziestoletni gwiazd CNBC, ktrej udao si dotrze do
najwikszych gwiazd finansw. Jednak ta ksika jako cao jest saba. Nie s to rozmowy tylko
strzpy tekstw i prawdopodobnie wczeniejszych publikacji. Najbardziej interesujca jest sylwetka
pierwszego bohatera Raya Dalio ale te wyglda jakby czciowo byo to przepisanie idei, ktre on
sam przekaza w udostpnianych za darmoPrinciples.
Jedn z osb opisywanych w ksice jest John Paulson wielki wygrany kryzysu hipotecznego, ktry
katastrofalnie wyszed na inwestycjach w zoto. Ksika koczy si w 2009 roku, czyli tu przed tym,
jak jego fundusze potraciy po kilkadziesit procent na inwestycjach w zoto.
Interesujca jest jeszcze sylwetka Jamesa Chanosa z Kynikos Associates LP, a przede wszystkim
opis tego jak tropi nieprawidwoci w Enronie.
Problemem polskiego wydania ksiki, jest jednak sabe tumaczenie. Niestety ksiki finansowe
rzdz si swoj terminologi i o ile ju nie spotykam, tak jak w ubiegych latach krtkoterminowej
sprzeday, bo tumacz nie rozumie, czym jest short-sale o tyle wspczesny wiat pochodnych jest
tak zoony, e bez przypisw atwo wpa na min. Jednak w tym wypadku nie chodzi nawet o
pochodne. No bo jak odnie si do zdania Sopher jest [] prezesem trzech instrumentw
finansowych notowanych na giedzie Euronext Exchange (w oryginale three investment
vehicles). Produkty zestrukturyzowane, ryzyko systemowe (cho w polskim jzyku na
systematic risk przyjo si mwi systematyczne, gdy systemowe oznacza co innego) to czste
kwiatki.
Niemniej jednak jest w tej ksice kilka wanych idei, takich jak zdanie Jamesa Chanosa jeli po
trzykrotnym zapoznaniu si z rocznymi sprawozdaniami finansowymi danej spki nie potrafisz si
zorientowa o co chodzi w tych dokumentach, powiniene zaoy takiej spce teczk, czy
konstatacja Dalio korzystanie z dwigni przypomina rosyjsk ruletk prdzej czy pniej musisz
strzeli sobie w eb
Dostp do globalnych rynkw, dziki platformom w rodzaju bossafx (http://bossafx.pl/) a tym
samym moliwo handlu na rynkach surowcw przemysowych, rolnych czy energetycznych
sprawi, e dziesitki analitykw i komentatorw wypowiadaj si w Polsce z niesychanym
znawstwem. Za kadym razem, gdy sysz jak jaki analityk mwi o peak oil w kontekcie nieco
wikszego jednodniowego spadku ropy, chciabym mu zada jedno pytanie. To pytanie brzmiaoby:
czy co mwi ci sowo yergin. Jeli odpowied byaby przeczca, stanowioby to wystarczajcy
powd, eby nie sucha ju tej osoby. Przynajmniej jeli chodzi o jego ocen rynku ropy.

Daniel Yergin to czowiek instytucja. Prezes firmy konsultingowej Cambridge Energy Research
Associates oraz autor monumentalnych dzie dotyczcych rynku ropy naftowej jej historii,
uwarunkowa politycznych i gospodarczych. W 1996 roku ukazao si polskie wydanie jego ksiki
Nafta, wadza i pienidze. O ile dobrze pamitam, kupiem j gdzie taniej ksice co oznacza,
e nie byo chtnych w normalnej dystrybucji. Teraz od czasu do czasu pojawia si na allegro w
cenach od 150 zotych w gr. Nie wyobraam sobie, eby analitycy, komentatorzy i inwestorzy
wypowiadajcy si na temat rynku ropy tej ksiki nie znali. Wiem jednak, e rzeczywisto czsto
przekracza moj wyobrani.
Stara ksika Yergina, jest jak pisaem trudno dostpna, jednak w tym roku ukazaa si kolejna
wielka rzecz tego samego autora: The Quest. W poszukiwaniu energii.
O ile Nafta, wadza i pienidze koczya si na latach 90, o tyle, nowa ksika omawia wiat
wspczesny. Mamy wic bardzo szczegowy opis zdarze, ktre wielu z nas pamita z gazet.
Naturalnie autor nadal odwouje si do zdarze historycznych i pewnych uwarunkowa, ktre
sprawiaj, e caa historia jest klarowna. W tym wypadku nie jest to ju tylko ropa, ale generalnie
ksika o nonikach energii i uwarunkowaniach z tym zwizanych.
Wspczesny wiat to przede wszystkim kwestia bezpieczestwa energetycznego czyli midzy
innymi zrnicowania dostaw, jeli chodzi o pojedyncze kraje zwaszcza te, ktre nie maj
wasnych z. Yergin zwraca uwag jak dobrze wiedzia o tym Churchill jeli chodzi o Wielk
Brytani mwic o tym w wystpieniu parlamentarnym w 1913 roku.
Wspomniaem wczeniej o hale peak oil, ktre od czasu do czasu yje rnego rodzaju
komentarzach. Dla ropy zdaje si by ono odpowiednikiem tym razem jest inaczej na rynkach
akcji.
Mogoby si wydawa, e teoria szczytu wydobycia ropy pojawia si niedawno, lecz w
rzeczywistoci funkcjonuje ju od duszego czasu [jak wyjania dalej, od koca XIX wieku]. To nie
pierwszy, ale pity raz, gdy wiatu ma zabrakn ropy. Rwnie i tym razem teoria ta nie odstpuje
od zaoenia o ograniczonej innowacyjnoci technologicznej i twierdzenia, e opacalno nie
odgrywa tak naprawd duego znaczenia.
Gdy kilka lat temu na GPW debiutowaa spka Petrolinvest, w jednej z gazet wypowiada si
analityk na temat zasobw ropy, z ktrych moe skorzysta firma. Paday ogromne wartoci
baryek. Przy czym najwiksze przy okazji zasobw P3. Wystarczyoby szybkie skorzystanie z
wyszukiwarek sieciowych, eby dowiedzie si, e amerykaski SEC zabrania informowa naftowym
spkom publicznym o tym rodzaju zasobw, o ktrych w jzyku polskim mwi si zasoby
potencjalne. Tak wanie wyglda zbyt czsto wiedza niektrych komentatorw.
Swoj drog czytanie o kwotach przeznaczanych przez wielkie korporacje na inwestycje, o czasie
trwania jaki mija od okresu odkrycia z, do momentu sensownego wydobycia mgby schodzi
gowy wielu tych, ktrzy wierzyli, e ju za 100 metrw bdziemy mieli ca rop tego wiata.
Yergin spor cz ksiki powica kwestiom globalnego ocieplenia i sporom zwizanym z rnymi
prognozami dotyczcymi klimatu, wpywu CO2 zarwno od strony naukowcw, jak i politykw. I jak
zawsze podaje mnstwo faktw ciekawostek zwizanych z debatami, dyskusjami czy ideami. Nie

wiem czy powszechnie znany jest fakt, e rnego rodzaju konferencje (w tym jedna z najbardziej
znanych w Kioto) dotyczce kwestii klimatycznych odbyway si przy wyczonych klimatyzatorach
lub ogrzewaniu dla wzmocnienia przekazu.
Zdecydowanie warto sign do niej, nawet jeli wiedza o rynku energii nie jest dla nas priorytetem.
Choby, eby zobaczy z jak pasj mona pisa i jak wiedze trzeba posiada, eby wyuskiwa
rnego rodzaju wypowiedzi do pisanej (pewnie miesicami) ksiki.

Pozostajc przy opracowaniach monograficznych, nie mog nie wspomnie ksiki Dzieje soli Marka
Kurlanskyego. Nie jest to najnowsza pozycja, jednak signem po ni po wycieczce do Bochni.
Bardzo podobna do prac Yergina tylko tym razem nie ropa czy energia jest tem wydarze, tylko
sl. Jak wiemy ropa nadal jest cenna, sl ju nie a jednak dziki niej budowano fortuny, przez ni
prowadzono wojny i wszczynano rewolucje.
Historia soli to historia handlu, wynalazkw, podrbek, monopoli, polityki podatkowej i celnej, czyli
tego wszystkiego, z czym boryka si wiat wspczesny. Znw mona powiedzie: jeli uwaasz, e
dzi jest inaczej, to signij po t ksik.
Swoj drog historia francuskiego podatku solnego gabelle, a przede wszystkim dziaania pastwa
i aparatu skarbowego co mi przypominaj. Podatek ten by naoony na wszystkich, jednak
rnicowano go w zalenoci od regionw (i grup spoecznych). W efekcie ceny soli w najdroszym
regionie wynosiy kilkanacie razy wicej ni w najtaszym. Oczywicie stworzyo to wymienite
warunki do przemytu. Co w tej sytuacji zrobia monarchia oczywicie zaostrzya przepisy. Osobom,
ktre udzielay gociny przemytnikom, grozia nawet kara mierci.
eby uniemoliwi przemyt noc rzekami zakazano nocnych pooww. Bya to wic polityka
ograniczania i restrykcji obejmujca coraz wiksze krgi ludnoci. Do tego dochodzia uznaniowo
urzdnikw podatkowych (czyli, jakbymy powiedzieli we wspczesnej Polsce interpretacja
skarbowa) przy ocenie, kiedy uyto zbyt duo soli do solenia dorsza. Tego rodzaju dziaania
oczywicie nie zmniejszyy skali przemytu, ale zwikszyy korupcj. Podatek gabelle by wedug
Kurlanskyego jednym z powodw wybuchu rewolucji francuskiej. Cytuje przy tym czowieka, ktry
rzuci wyzwanie Ludwikowi XVI W ostatecznym rozrachunku ludzie bd osdza rewolucj wedug
jednego kryterium: czy zabiera im wicej czy mniej pienidzy? Czy lepiej im si powodzi? Czy maj
wicej pracy? Czy za prac otrzymuj wysze wynagrodzenie?
Na marginesie, czy ten opis nie przypomina dokadnie tego, o co chodzi przy kopaniu bitcoinw:
Solank rozdzielano raz lub dwa razy w tygodniu. Niektrzy mieszkacy z wiadrem w doni sami
przychodzili do solankowego zbiornika, jednak wikszo rodzin wynajmowaa tak zwanych
tiradoux. Nosili oni wielkie drewniane wiadra, ktre byy oficjalnymi jednostkami miary. W kadym z
nich mieciy si 92 litry sonej wody. Podczas rozdziau kademu przysugiwao 26 wiader.
Kiedy uderzano w dzwony, tiradoux pdzili w kierunku solanki, zanurzali wiadra i z cikim 92
litrowym adunkiem biegli z powrotem. Wszyscy starali si wykona jak najszybciej 26 obrotw []

najgstsza solanka z dna basenu przypadaa w udziale najszybszemu. Rzadsza solanka duej
parowaa, wymagaa wikszej iloci drewna na opa i dlatego przynosia mniejsze zyski.

Zaczem rwnie lektur ksiki, ktra zapowiadaa si interesujco w opisach okadkowych.

Gdybym wydan po polsku w 2012 roku ksik Edwarda Griffina wzi do rki w ksigarni pewnie
bym jej nie kupi. Przynajmniej nie teraz. Mam zbyt wysok stert ksiek do czytania, eby dooy
do niej kolejne kilka centymetrw. Finansowy potwr z Jekyll Island to ponad 500 stron. Liczyem na
interesujc prac w rodzaju takich, jak pisze Yergin, czy choby Kindelberger (wydana przed laty
historia kryzysw). Tymczasem Ksika pisana jest w sposb charakterystyczny dla dobrego
paszkwilu. Jzyk mnie odstrcza i powoduje, e autor traci na wiarygodnoci, nawet jeli podawane
przez niego fakty s prawdziwe. Przez moment mylaem, e uda mi si zignorowa wylewajc si
z niej ideologi i po prostu skupi si na historiach, obszernych cytatach itd.
Tymczasem ksik mog co najwyej zadedykowa tym wszystkim, ktrzy mwili i pisali o spisku
MFW, dziki ktremu powstay w Polsce OFE, suce do wycigania pienidzy. Dedykacja bdzie
brzmiaa nie przejmujcie si, ten plan jest szerszy dotyczy rwnie Stanw Zjednoczonych. Oto
co pisze Griffin o powoaniu Rezerwy Federalnej Jak to bywa z wszystkimi kartelami, musiaby on
zosta powoany na drodze legislacji i wdroony przez rzd pod pozorem ochrony konsumentw.
Czy nie brzmi jak to co zdaniem krytykw OFE zrobiono w Polsce.
W pewnym momencie pada takie oskarenie, przy ktrym zaczem mocno drapa si w gow.
Rezultatem dziaa MFW i Banku wiatowego jest odpyw bogactwa z krajw rozwinitych, ich
gospodarki s skazane na postpujcy regres proces ten trwa od konferencji w Bretton Woods. W
efekcie standard ycia w tych krajach powanie si pogorszy, a one same strac swoj
niepodlego. Rzeczywisto, ktra kryje si za tak zwanymi poyczkami na rozwj jest taka, e
proces ten podkopuje Ameryk i inne kraje rozwinite.
Coraz bardziej rozbawiony dotarem do takiego zdania:
powszechnie nagoniony upadek komunizmu w bloku wschodnim to w rzeczywistoci pomieszanie
faktw z fantazj. [] Czy to nie dziwne, e komunizm poleg bez walki? Czy nie zastanawiajce, e
system, ktry zrodzi si z konfliktu klasowego i rewolucji, ktry przez niemal wiek podtrzymywany
by si i przemoc tak po prostu si skoczy? [] Bc i oto komunizmu nie ma.
Strona 131 z ponad 500. Bc, kocz czyta. Nawet jeli autor w niektrych momentach ma sporo
racji.
Niestety dopiero w trakcie lektury sprawdziem, kim jest
autor: http://en.wikipedia.org/wiki/G._Edward_Griffin

Wspomniaem wczeniej Jacka Schwagera, wic odnotuj tylko, ze ukazao si polskie tumaczenie
wieej jego ksiki Jak naprawd dziaaj rynki. Ogromnie auj, e nie udao si wydawnictwu
Linia wygra licytacji praw do tej pozycji.
Schwager w swojej najwyszej formie opisuje fakty, mity i pprawdy zwizane z funkcjonowaniem
rynkw (oryginalny tytu market sense and nonsense).
Podobnie nie sposb przej obojtnie obok klasyki, czyli ksiki sprzed ponad dwudziestu lat Marka
Douglasa W transie inwestowania (Trading in the Zone). Dla wielu osb, ktre przeczytay ju
sporo ksiek o psychologii inwestowania, rzeczy tam zawarte mog wydawa si ju znane, ale
ksika Douglasa bya jedn z pierwszych i nadal pozostaje jedn z najlepszych. Obawiam si nieco
o tumaczenie, ale na razie nic wicej nie jestem w stanie powiedzie.