W 2006 roku dowiedziaem si, e mam raka prostaty.

Nie doceniem powagi

sytuacji, zlekcewayem przeciwnika. Na usprawiedliwienie mam tylko tyle, e
dowiadczenie uczy, e umieraj inni. Nikt nie dopuszcza myli, e sam moe
umrze.
By luty 2006 r. Zrobiem na pamitk kilka autoportretw na tle oszronionych
drzew, potem daem sobie wyci prostat, nawietliem si i uwierzyem, e
bdzie dobrze. Dzi wiem, e to bya ucieczka w krain bani o cudownym
uzdrowieniu.
Prostat obchodziem dookoa, nie zajrzaem nawet do internetu. Bardziej ni
raka baem si na wakacjach rekina. Lekarze te nie zawracali sobie mn
gowy. Nikt nie wzi za moje leczenie najmniejszej odpowiedzialnoci. Nie
wyczajc mnie samego.
Szczliwa gwiazda wiecia mi a do ubiegego roku. W padzierniku okazao
si, e mam przerzuty w kociach. W krgach, ebrach, stawach biodrowych. I
jeli natychmiast nie zaczn si leczy, jeli nie zmieni stosunku do swojej
choroby, kady nastpny rok bdzie cudem darowany. Teraz ju nie chodzio o
komfort ycia, gra toczya si o samo ycie. Czym grozi przerzut do
krgosupa? Kompresj krgw, przerwaniem rdzenia... Barwnym, za to
krtkim yciem na morfinie.
Rozpoczem leczenie. Kilka tygodni pniej ycie wyrzucio mnie na brzeg
Oceanu Indyjskiego, w Durbanie, w RPA. Przyjechaem tu pisa scenariusz,
ale rak szybko to skorygowa - terapia rozpoczta w Polsce okazaa si
nieskuteczna. Pojawiy si nowe przerzuty. Onkolog, ktry si tu mn zaj,
Polak dr Waldemar Szpak, zaproponowa ciek, ktrej nie przewidyway
adne procedury. Podjlimy leczenie, ktrego nie zrefundowaby aden
ubezpieczyciel. Ani w Polsce, ani w RPA, ani w USA. Po upywie p roku
mog powiedzie, e zaoylimy chorobie kaganiec.
To wszystko stao si moliwe, poniewa znaleli si ludzie, ktrzy przyszli mi
z pomoc. Jedni uyczyli mi mieszkania, inni wsparli mnie finansowo. I to byo
pierwsze, zupenie niezwyke dowiadczenie z rakiem: odkryem, jak wielu
mam przyjaci! To Wy ocalilicie mi ycie. Dzikuj.
Pracuj i lecz si. Rozpoczem kolejny cykl chemii. Codziennie maszeruj
siedem kilometrw z kijami do nordic walking. wicz na siowni, pywam.

Blokada testosteronu, ktr przechodz, niszczy minie. Musz je

odbudowa - one trzymaj krgosup osabiony przerzutami. Naszkicowaem
kilka scenariuszy filmowych, przeczytaem gr ksiek. Wiele moich
wyobrae o raku si nie sprawdzio. Sporo jednak si nauczyem - o chorobie
i o sobie samym. Chc si z wami t wiedz podzieli.
1. Badaj si - cho trudno w to uwierzy, nie jeste niemiertelny
Lk przed chorob nie moe odebra ci zdrowego rozsdku. Rak wykryty w
kocowej fazie moe by nieuleczalny. Jeli palisz, yjesz w stresie, ktrego
nie potrafisz rozadowa, jesz byle jak, byle gdzie i byle szybciej, nie
uprawiasz sportu poza wycigami na trzypasmwce do Gdaska, jeli w twojej
rodzinie byy przypadki raka - zbadaj si.
Badanie PSA, ktrego podwyszony poziom sygnalizuje raka prostaty,
kosztuje w prywatnej klinice 70 z. Warto, wierz mi, ja zbadaem si za pno.
Nie z oszczdnoci. Po prostu trudno uwierzy, e przyplcze ci si
przewleka albo nieuleczalna choroba. A jednak...
Na udzia w katastrofie lotniczej masz szans jak jeden do trzech milionw, na
zachorowanie na raka prostaty jak jeden do trzy, milion razy wiksz. Nie
ekscytuj si katastrofami w mediach, a zajmij si swoim wasnym yciem.
Brak odzewu polskich kobiet na bezpatne badania mammograficzne jest
prawdziw narodow tragedi. Tu trzeba postawi krzy, a nie przed Paacem
Prezydenckim.
2. Rak to nie wyrok
Panuje opinia, e rak to wyrok mierci. Za, mylca, bardzo szkodliwa opinia.
Rak nie musi skoczy si mierci! To, czy umrzesz, zaley od ciebie, od
twojej woli przeycia. Jeste dla siebie Panem Bogiem. To brzmi jak herezja,
ale eby przey, musisz odrodzi si w nowej wierze. W wierze w
niewyczerpan si wasnej woli.
Jeli usyszae od lekarza: "To jest rak", od tego momentu twoim gwnym
wrogiem nie jest rak, ale rozpacz. Twj strach i niepewno. Jeli lekarz mwi
ci: "Zostao panu niewiele ycia, radz uporzdkowa sprawy" - nie wierz mu!

Znane s przypadki ludzi, ktrzy wyszli z raka, cho byli tak beznadziejnym
stanie, e kontrolowali ju tylko swj oddech. Od tego, jak mylisz, zaley 75
proc. terapii. Operacje, nawietlenia, chemia, terapia hormonalna, to "tylko"
pozostae 25 proc. Jak inaczej wytumaczy, e jeden pacjent umiera po
trzech miesicach, a drugi z tak sam diagnoz, w takim samym stanie... po
kilkunastu latach, na zupenie inn chorob?
Zapamitaj, ty decydujesz, czy bdziesz y. Nie lekarz, nie rak. Ty! Kieruj si
nadziej. Jest taka lekarska anegdota: Jeli pacjent uprze si eby y,
medycyna jest bezradna. Wszystko zaley od tego, czy rozdmuchasz iskr
nadziei, czy zapali si pomieniem, ktry owietli ci przyszo.
Wiele rodzajw raka jest dzi cakowicie uleczalnych. Nawietlenia i chemia,
ktrych wszyscy boj si jak ognia, s dzi duo lepiej wycelowane ni kiedy.
Maj nieporwnywalnie mniej skutkw ubocznych. Medycyna czyni olbrzymie
postpy. Przyjmij je z wdzicznoci. Patrz na stojak z kroplwkami jak na
drzewo ycia.
W Polsce atwo si raka wystraszy. Kiedy wchodzi si do centrum
onkologicznego, choby na warszawskim Ursynowie, wchodzi si do czyca!
Labirynt kolejek, zrezygnowani, zagubieni, wyczerpani czekaniem pacjenci.
Brak elementarnego wspczucia wyraony choby brakiem zwykych krzese.
Odbyt polskiej suby zdrowia. W takich momentach przypomina mi si nasz
Sejm i myl bez satysfakcji, e jedna trzecia parlamentarzystw przejdzie
przez ten odbyt. A jeli pal, to co drugi. Takie s statystyki. Przejd
zamienieni w Bezimiennych i Zrozpaczonych. Moe wtedy przypomn sobie,
e kiedy zagosowali za brakiem reformy, za witym partyjnym spokojem.
Z drugiej strony, kiedy czytam raport NIK-u o wielomilionowych kontraktach
zawieranych pomidzy lekarzami a firmami farmaceutycznymi, mam wraenie,
e istnieje silne lobby, ktre nie chce zmian, blokuje je wszelkimi dostpnymi
sposobami. Jeli lekarz testujcy lek dla firmy farmaceutycznej dostaje 4,5 tys.
euro "od ba", a wszystko odbywa si na darmowym szpitalnym ku, to czy
taki lekarz bdzie szed w awangardzie zmian?
3. Nie szukaj najlepszego lekarza - szukaj dobrego
Kady, kto si leczy, szuka jak najlepszego lekarza. Najlepiej - profesora.

Puapka polega na tym, e profesor nigdy nie ma czasu. Typowy polski

obrazek to taki wanie profesor w rozwianym fartuchu, a za nim dziesiciu
asystentw. Pierwszy raz spotykasz si z nim - pniej widujesz ju tylko tych
asystentw.
Niektrzy uwaaj, e trzeba unika profesorw, a chodzi do lekarzy, ktrzy
dopiero robi karier i ktrym jeszcze na czym zaley. Tak mam w RPA. Mj
onkolog nie jest profesorem. Moe dziki temu zawsze ma dla mnie czas, a
jeli dzwoni, a nie moe odebra - zaraz oddzwania. Nawet w rodku nocy.
Profesor wic czy doktor? Trudno rozstrzygn, to sprawa ludzkich
charakterw. Wychowania, odpowiedzialnoci, zawodowego etosu.
Niezalenie jednak, kogo wybierzesz, nie id sam. Id z on, przyjacielem.
We ssiada, kogokolwiek, tylko nie id sam. Jeste zdenerwowany,
przestraszony i bdziesz zapamitywa to, co najmniej wane. Najczciej to,
co chciaby usysze. Wcz magnetofon. Odsuchaj to potem na spokojnie.
Za notatnik, w ktrym bdziesz zapisywa histori choroby. Zabiegi, leki,
spostrzeenia. I najwaniejsze: pytania do lekarza. Dziki temu notesowi
wemiesz sprawy w swoje rce. Przejmiesz dowodzenie.
4. Zasigaj drugiej opinii
Masz do niej prawo. W Polsce lekarz moe si za co takiego obrazi. Niech
si obraa. Tu chodzi o Twoje ycie. Musisz nauczy si asertywnoci.
W RPA "second opinion" to norma. Ale tutaj rynek medyczny w duej czci
jest oparty na prywatnych firmach. A e pienidze id za pacjentem - lekarz,
ktry le leczy, nic nie zarobi. Za bdy lekarskie rozlicza rynek. Kady lekarz
zrobi wic wszystko, by ustrzec si pomyki.
Marz, e doczekam si w Polsce czasw, kiedy lekarze bd zabiega o
pacjentw, a nie pacjenci ustawia si pod gabinetami z kopertami w rkach. Z
takswkami si udao, nie trac wic nadziei.
Ta druga opinia, moe nawet trzecia, to drugi lub trzeci lekarz. Wybierz tego,
do ktrego poczue zaufanie. To jedyne kryterium. Zaufanie jest nici, ktra
wyprowadzi ci z labiryntu choroby. Nie zerwij jej, lekarz ma prawo do pomyki,

nie skrelaj go natychmiast. Wymagaj od niego tyle, ile wymagasz od siebie.

5. Nie zadawalaj si diagnoz urologa, chirurga, nefrologa ani nikogo, kto
nie jest specjalist od raka. Jeeli masz raka - id do onkologa
Mojego raka odkry mj przyjaciel chirurg urolog. Nie chcia mnie operowa
(nawet auto kumplowi jest niezrcznie sprzedawa, mog by pretensje i
reklamacje do koca ycia), wic skierowa mnie do znanego profesora,
mistrza skalpela. Gdyby inny mj przyjaciel, radiolog, go odkry, pewnie by mi
zaoy izotop i nawietla. Kady cignie w swoj stron.
Znany profesor urolog wyci mi prostat. Czy potrzebnie? Nie wiem. Tu w
RPA by mi jej nie usunli. Przy moich wynikach bada uznano, e komrki
raka przeskoczyy gruczoy i dostay si ju do krwi. Taka operacja to powane
okaleczenie i osabienie odpornoci. Nie wygrzebaem si z tego do dzi. A
komrki raka zawijay czekoladki w sreberka, ju gniedziy si w kociach.
Profesor chirurg da mi na now drog ycia list polecajcy do znajomego
radiologa w centrum onkologii na Ursynowie. Radiolog mnie nawietli. Przy
okazji "usmay" mi pcherz, czyli zmniejszy go dwukrotnie, bo zamiast
siedem tygodni, nawietla mnie pi. Zapewne NFZ popdza, kolejki do
radioterapii s przecie olbrzymie, maszyny zwykle stare, awaryjne, przestoje
wielogodzinne.
Kady wykona w zasadzie, co do niego naleao, tylko z chwil kiedy
zamykay si za mn drzwi zapomina, e kto taki jak pacjent K. istnieje.
aden z nich nie zadzwoni, nawet przez zwyk ciekawo. "Proces" Kafki.
I mog to zrozumie, w Polsce system leczenia buduje mur pomidzy
lekarzem a pacjentem. Opowiadaa mi przyjacika, e przyapaa swego
lekarza w centrum na Ursynowie, jak prbowa zabarykadowa si przed ni w
toalecie. Lekarz, ktry "nie rozpoznaje" na korytarzu wasnego pacjenta, to
standard. Tego chyba ucz ju w Akademiach Medycznych...
W rce onkologa trafiem dopiero kiedy si okazao, e mam nowe przerzuty.
Stanowczo za pno. W RPA.
Nareszcie kto znalaz czas, eby wszystko po kolei mi wytumaczy, miaem

prawo robi notatki, nagrywa. Nareszcie kto wzi odpowiedzialno za moje

leczenie. Wicej, doktor Szpak zmotywowa mnie, ebym wzi w tym aktywny
udzia. To jemu zawdziczam, e wicz, pywam.
6. Nie odtrcaj rodziny i bliskich
Ja na pocztku powiedziaem Joannie, mojej onie, e z czym jak z czym, ale
z rakiem to bd sobie radzi sam. To jest mj wasny scenariusz i film.
I to by wielki bd. Bardzo niemdre sowa. Zachowaem si jak bohaterowie
"Dugu", ktrzy te myleli, e sami dadz sobie rad z szantayst. I stracili
wszystko, z rodzin wcznie.
Musisz w leczenie wczy rodzin, przyjaci. Nie ukrywaj swojej choroby.
Ludzie, ktrzy nas otaczaj, jeli maj nam pomc, musz wiedzie, co si
dzieje. Jeli ich wykluczymy, po "ochronnym okresie wspczucia" przyjd
zniecierpliwienie, irytacja, gniew. To jest podobny syndrom jak w rodzinie
alkoholika. Choruje caa rodzina.
Przewleka, nieuleczalna choroba prowokuje trudne pytania i podsuwa
bezlitosne, niesprawiedliwe, najczciej pochopne odpowiedzi. Dlaczego mnie
si to przydarzyo? Czyja to wina, e jestem chory? I zaczyna si pieko, o
ktrym poczwszy od Jean-Paul Sartre'a wiadomo, e to pieko to inni:
rodzina, wsppracownicy, ssiad, ktrego pies narobi na twoj wycieraczk.
Dlatego buduj wizi. Powi innym choby dziesi minut dziennie, to niezy
sposb na walk z depresj. Depresj, ktra krzepi twojego raka lepiej ni
cukier.
7. Szukaj wsparcia
Poszukaj psychoonkologa. Pomoe ci uoy si ze wiatem. Pomoe
zobaczy w raku co wicej ni przewlek chorob. Cho to dziwnie zabrzmi:
odkryje ci drug, t dobr twarz choroby. Rak to nie tylko straty, to take zyski.
Pod warunkiem, e przebudujesz swoje ycie. Paradoksalnie, choroba bywa
najlepszym lekarzem. Tylko musisz nauczy si mia, kiedy chcesz paka.
Kto obliczy, e 90 proc. naszych chorb to niespenione pragnienia.
Poszukaj grupy wsparcia - ludzi w twoim pooeniu, gotowych podzieli si

dowiadczeniem. Statystyki wskazuj, e stopie cakowitych wylecze w

przypadku kobiet z rakiem piersi jest o poow wyszy, jeeli naleay one do
grupy wsparcia.
Uwaaj jednak na faszywych doradcw. 96 proc. pacjentw, ktrzy przeyli
raka, rozpoczynali i koczyli program terapeutyczny oferowany przez
medycyn konwencjonaln. Musisz by bardzo ostronym co do cudownych
lekw, ktrych akwizytorzy mwi, e yeczka dziennie zastpi radioterapi
razem z chemi. Zachowaj zdrowy rozsdek. Wiem, e to trudne, rozpacz
podpowiada szalone strategie. Na niczym si tak dobrze nie zarabia, jak na
ludzkim lku.
8. Bd gotw duo w swoim yciu zmieni
Z rakiem jest jak z kad inn chorob, s tylko dwie formy leczenia: to, co
wzroso, musi zosta zmniejszone, a to, co si zmniejszyo, trzeba zwikszy.
Co wzroso? Liczba komrek rakowych. Co si zmniejszyo? Odporno
twojego organizmu, ktra umoliwia mnoenie si komrek raka.
W 30 proc. odpowiada za to palenie, w 35 proc. nieodpowiednie odywianie, w
10 proc. czynniki dziedziczne, w 5 proc. otyo i brak ruchu.
Ja po czterdziestu latach rzuciem papierosy. Z dnia na dzie. Palenie
zwiksza przyrost komrek rakowych o poow. I wiesz co? Caa chemia,
blokada testosteronu, to jest nic w porwnaniu z dwiema paczkami
papierosw, ktre wypalaem (plus stres, zarwane noce, alkohol i czsto duo
zych myli i sw). Chemia w porwnaniu do tego jest miechu warta. Chemi
to ja miaem przez czterdzieci lat, od czasu pierwszej fajki.
W nastpnej kolejnoci zabraem si za minie. Puciem maszyn w ruch.
Wyniki bada pokazuj, e czynniki odgrywajce wan rol w zwalczaniu
raka s bezporednio stymulowane przez wiczenia. Modyfikuj nasz
rwnowag hormonaln, zmniejszaj nadmiar estrogenw i testosteronu,
ograniczaj poziom cukru we krwi.
Zmieniem wreszcie diet. Zaczem odywia si wiadomie. Jem produkty
nieprzetworzone, unikam czerwonego misa. Proteiny czerpi z ziaren, rolin
strczkowych, warzyw. Czasami pozwalam sobie na ryby. Nie uywam cukru,

tuszczw zwierzcych. Signem w tej sprawie po literatur: "Dieta w walce z

rakiem" Richarda Beliveau i Denisa Gingrasa, "Antyrak" Davida ServanSchreibera. Zaczem studiowa diet makrobiotyczn. Moe zrobi krok w t
stron.
Pracuj te nad swoim charakterem. To w nim ukryty jest klucz do
wyzdrowienia. Co z tego, e pywae godzin, jeli przez t godzin nie
moge wyrzuci z gowy ktni z on albo urazy do szefa? Co ci po
makrobiotycznej diecie, jeli z nerww masz ochot wymiotowa?
Sporzd list tego, co Ci osabia, przyjrzyj si sobie uwanie. Zdiagnozuj
si. Moe to lk, moe gniew, zazdro? Pene mioci relacje z rodzin,
przyjacimi, krewnymi, wsppracownikami wzmacniaj nas. Ich brak pogra
nas w samotnoci i rozpaczy. Czy potrafisz wybacza? Czy nosisz latami
urazy w sercu? Umiesz by wdziczny? Tolerancyjny?
By moe potrzebny jest ci przewodnik, ktry pogodzi ci z sob samym i ze
wiatem. cieek jest wiele. wite ksigi, guru, medytacja, duchowi
mistrzowie z pewnoci ci pomog, pozwol oszczdzi czas. Jednak ostatni
fragment drogi, kiedy dokonasz prawdziwego wgldu w siebie, musisz
pokona sam, o wasnych siach. Nieuleczalna, przewleka choroba to podr
powrotna, podczas ktrej budzisz si ze snu ycia zmysowego.
9. Pytaj, szukaj, dr
Mog powiedzie, e w moim wypadku pewnie lekarze nie zrobili wszystkiego,
co mogli i powinni. Ale ja te zrobiem o wiele za mao. Z rakiem nie ma tak, e
przychodzi pacjent do lekarza i mwi: "Niech mnie pan leczy". Rak wymaga
kreatywnoci.
Dieta, ruch i panowanie nad swymi emocjami to trzy najwaniejsze cieki do
ozdrowienia. Na kadej z nich jest miejsce na nowe pomysy, eksperymenty,
odkrycia. Mdrze jedz, wicz, rozcigaj ciao, zapisz si na jog. Medytuj, eby
zapanowa nad umysem, wizualizuj, e pozbywasz si ostatniej komrki raka.
Signij do przeszoci, ale nie po to, eby szuka winnych. Zastanw si, co
osabio twj system immunologiczny, e rak mg si rozwin. Jak
reagowae na tamte toksyczne sytuacje? Czy dzisiaj potrafisz zachowa si

inaczej? Zapisz to w swoim notesie.

10. Myl pozytywnie!
Rak to przede wszystkim wyzwanie. Ci, co z niego wyszli, mwi, e nigdy by
si tak nie przebudowali wewntrznie, gdyby nie choroba. Kada ksika
napisana przez osob, ktra z niego wysza, koczy si sowami: "Jestem
wdziczny".
Nie traktuj raka jak wroga, raczej spjrz jak na przyjaciela. Dziki niemu
rzucie palenie, zacze si rusza, zmienie stosunek do bliskich. Dzi
doceniasz czas, ktry ci ofiarowuj. Zacze si racjonalnie odywia. Rak
nauczy ci wytrwaoci, wzmocni twoj wol, zbudowa wizi z innymi ludmi,
pomg dokona wgldu w siebie samego. Nauczy ci kocha i rozpoznawa
mio, oddziela ziarno od plew. Nauczy ceni chwil. Cieszy si z
drobiazgw. Przysporzy ci przyjaci. I tak na to trzeba patrze! Bd mu
wdziczny!

Cay
tekst: http://wyborcza.pl/1,76842,8339503,Antyrakowy_dekalog_Krzysztofa_Krauzego__Wybitny_rezy
ser.html#ixzz3MxKlS5XN