PROGRAM NAUCZANIA OGLNEGO ZAJ TECHNICZNYCH

JAK TO DZIAA?. W KLASACH 46 SZKOY PODSTAWOWEJ

I. Wstp
W dzisiejszych czasach nauczanie zaj technicznych okazuje si by zadaniem nieatwym
i waniejszym ni dotychczas. Wynika to gwnie z szybkiego postpu technicznego oraz
ze zmian zachodzcych w polskim systemie edukacji. Nowoczesna szkoa ma uczy
praktycznie i skutecznie. Jej zadaniem jest stworzenie przestrzeni do indywidualnego
i spoecznego rozwoju modziey oraz uksztatowanie ludzi, ktrzy w przyszoci bd
sprawnie funkcjonowa w zmieniajcym si wiecie. Istotny cel wspczesnego nauczania to
przygotowanie uczniw do ycia w spoeczestwie informacyjnym. Rola szkoy polega
zatem na stworzeniu warunkw do nabywania oraz rozwijania przez nich umiejtnoci
wyszukiwania, porzdkowania i wykorzystywania informacji z rnych rde, a take
stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Zadania te powinny by
realizowane w ramach wszystkich przedmiotw.
W nowej reformie szkolnej zostaa sformuowana koncepcja szkoy przyjaznej dla
ucznia, a zarazem wymagajcej. Zmienia si te rola nauczyciela z przekazujcego wiedz
w sposb tradycyjny w kreatora procesu nauczania. Ma on za zadanie prowadzi ucznia ku
zdobywaniu potrzebnej wiedzy i niezbdnych umiejtnoci oraz wspiera jego aktywno
i twrcze mylenie.
Uczniowie szkoy podstawowej powinni sta si wiadomymi uczestnikami kultury
technicznej, aby umieli odnale si w otaczajcym ich wiecie. Sprzyjaj temu zajcia
techniczne, podczas ktrych modzi ludzie nabywaj umiejtnoci analizowania najbliszego
otoczenia od strony zastosowanych w nim rozwiza technicznych, poznaj je i zdobywaj
moliwo stosowania ich w codziennym yciu.
Prezentowany program nauczania zaj technicznych zosta przygotowany w taki
sposb, aby dziaania dydaktyczne uwzgldniay realizowanie zada stawianych przed
wspczesn szko. Do istotnych celw programu naley rwnie ksztatowanie u uczniw
umiejtnoci planowania i sprawne przeprowadzanie praktycznych dziaa technicznych. S
one rozumiane zarwno jako projektowanie i wykonywanie prostych przedmiotw, jak
i opracowywanie zasad postpowania w trakcie okrelonych operacji czy planowanie
przedsiwzi.
II. Oglna charakterystyka programu
Odniesienie do podstawy programowej
Dokumentem zawierajcym aktualne zaoenia programowe przedmiotu zajcia techniczne
na drugim etapie edukacyjnym jest Zacznik nr 2 do Rozporzdzenia Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk (DzU z dnia
15 stycznia 2009 r., nr 4, poz. 17). Wiadomoci i umiejtnoci, ktre zdobywa ucze,
sformuowane s w jzyku wymaga oglnych oraz szczegowych. Wymagania oglne to
zasadnicze cele ksztacenia. Natomiast wymagania szczegowe zawieraj zakres wiadomoci
i umiejtnoci zdobywanych przez ucznia w trakcie caego etapu edukacyjnego.
Poniej przytoczono fragment Zacznika nr 2 dotyczcy treci nauczania przedmiotu
zajcia techniczne.
Cele ksztacenia wymagania oglne
1

I. Rozpoznawanie i opis dziaania elementw rodowiska technicznego.

II. Planowanie i realizacja praktycznych dziaa technicznych (od pomysu do wytworu).
III. Sprawne i bezpieczne posugiwanie si sprztem technicznym.
Treci nauczania wymagania szczegowe
1. Opisywanie techniki w bliszym i dalszym otoczeniu. Ucze:
1) opisuje urzdzenia techniczne ze swojego otoczenia, wyrnia ich funkcje;
2) podaje zalety i wady stosowanych rozwiza materiaowych i konstrukcyjnych.
2. Opracowywanie koncepcji rozwiza problemw technicznych. Ucze:
1) rozpoznaje materiay konstrukcyjne: papier, materiay drzewne, metale, tworzywa
sztuczne; bada i porwnuje podstawowe ich waciwoci: twardo i wytrzymao;
okrela moliwoci wykorzystania rnych materiaw w technice w zalenoci
od waciwoci;
2) zapisuje rozwizania techniczne w formie graficznej, wykonuje odrczne szkice
techniczne i proste rysunki rzutowe (prostoktne i aksonometryczne), analizuje rysunki
techniczne stosowane w katalogach i instrukcjach obsugi;
3) konstruuje modele urzdze technicznych, posugujc si gotowymi zestawami
do montau elektronicznego i mechanicznego.
3. Planowanie i realizacja praktycznych dziaa technicznych. Ucze:
1) wypisuje kolejno dziaa (operacji technologicznych); szacuje czas ich trwania;
organizuje miejsce pracy;
2) posuguje si podstawowymi narzdziami stosowanymi do obrbki rcznej (piowania,
cicia, szlifowania, wiercenia) rnych materiaw i montau.
4. Sprawne i bezpieczne posugiwanie si sprztem technicznym. Ucze:
1) potrafi obsugiwa i regulowa urzdzenia techniczne znajdujce si w domu, szkole
i przestrzeni publicznej, z zachowaniem zasad bezpieczestwa; czyta ze zrozumieniem
instrukcje obsugi urzdze;
2) bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym jako pieszy, pasaer i rowerzysta.
5. Wskazywanie rozwiza problemw rozwoju rodowiska technicznego. Ucze:
1) opisuje zasady segregowania i moliwoci przetwarzania odpadw z rnych
materiaw: papieru, drewna, tworzyw sztucznych, metali i szka; opracowuje projekty
racjonalnego gospodarowania surowcami wtrnymi w najbliszym rodowisku: w domu,
na osiedlu, w miejscowoci.
Przeznaczenie programu
Prezentowany program nauczania jest adresowany do nauczycieli o rnym stau pracy
prowadzcych zajcia techniczne w klasach IVVI szkoy podstawowej. Pozwala w ciekawy
sposb, z wykorzystaniem konkretnych rozwiza, zaplanowa prac z zespoami klasowymi
o zrnicowanych zdolnociach percepcyjnych.
Podczas tworzenia programu uwzgldniono dysproporcje w bazie dydaktycznej
wystpujce w szkoach. Proponowane dziaania uczniw mog by z powodzeniem
przeprowadzane w placwkach, w ktrych brakuje pracowni technicznej.
Koncepcja programu
Koncepcja programu Jak to dziaa? zakada cise powizanie wiedzy z umiejtnociami
praktycznymi. Poniewa we wspczesnej edukacji nastpio odejcie od przekazywania
wiedzy encyklopedycznej, a punkt cikoci zosta przeniesiony na wyposaenie uczniw
w umiejtno praktycznego wykorzystania posiadanych wiadomoci, w niniejszym
programie zachca si do analizowania rodowiska technicznego, tak aby ucze aktywnie

wspuczestniczy w procesie zdobywania informacji. Istotn rol przyznano rwnie

samodzielnemu planowaniu oraz wykonywaniu praktycznych dziaa technicznych.
Treci ksztacenia zwizane z wasnociami materiaw, budow prostych urzdze
i bezpieczestwem ich uytkowania, a take czytaniem dokumentacji technicznej oraz
bezpiecznym poruszaniem si po drogach pieszo i na rowerze zostay przedstawione
w sposb bliski uczniom. Bazuj na dowiadczeniach modych ludzi i zachcaj
do samodzielnego wnioskowania, a co za tym idzie aktywnego dochodzenia do wiedzy.
Do przekazywania treci przedmiotowych proponuje si nauczycielom rnorodne sposoby
przeprowadzania zaj, w tym metody i techniki aktywizujce.
Program realizuje zagadnienia zapisane w podstawie programowej. Zostay one
uzupenione wybranymi informacjami z przedmiotw przyrodniczych oraz dodatkowymi
treciami z wiedzy oglnej. Taka korelacja pozwoli uczniom lepiej zrozumie otaczajcy ich
wiat i sprawnie w nim funkcjonowa.
Zaoenia dydaktyczne i wychowawcze
Do gwnych zaoe dydaktycznych, na ktrych opiera si koncepcja programu Jak to
dziaa?, naley wpojenie podstawowych regu rzdzcych wiatem techniki i uwiadomienie
uczniom jej roli w codziennym yciu. Istotnym zaoeniem programu jest rwnie stworzenie
okazji do planowania i podejmowania praktycznych dziaa technicznych, poprzez ktre
modzi ludzie bd mieli sposobno do ksztacenia mylenia technicznego i konstrukcyjnego
oraz do nauki zasad organizacji pracy. Ponadto uczniowie na zajciach technicznych poznaj
waciwoci rnych materiaw, zdobd wiadomoci na temat podstawowych technologii
materiaowych, a take zaznajomi si z budow rnych narzdzi oraz prostych urzdze.
Wiedza ta znajdzie zastosowanie w dziaaniach praktycznych. Zasadniczym elementem
procesu nauczania bdzie wyksztacenie umiejtnoci zapisywania rozwiza technicznych
w formie graficznej, czytania elementarnych przykadw dokumentacji technicznej, a take
przygotowanie modych ludzi do bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym jako
pieszy, pasaer i rowerzysta.
Treci zawarte w programie pozwalaj ponadto stymulowa rozwj motoryczny
ucznia oraz uksztatowa umiejtnoci interdyscyplinarne poprzez wykorzystywanie na
zajciach technicznych wiedzy zdobytej w szkole i poza ni. Uczniowie powinni zatem
umie:
uczy si skutecznie, pozyskiwa i twrczo wykorzystywa informacje,
stawia pytania, docieka i rozumowa.
Integraln czci nauczania jest realizowanie celw wychowawczych. Zajcia
techniczne w klasach IVVI szkoy podstawowej powinny zapewni uczniom moliwo
zharmonizowanego rozwoju rnych sfer osobowoci i ksztacenia waciwych postaw
spoecznych. W niniejszym programie w szczeglnoci pooono nacisk na zaoenia
wychowawcze, ktre ksztatuj nastpujce postawy:
dbao o bezpieczestwo wasne i innych,
przewidywanie skutkw swojego postpowania,
troska o rodowisko poprzez efektywne i oszczdne gospodarowanie jego zasobami,
odpowiedzialno za wasne dziaania i dbanie o ich jako,
obiektywne ocenianie dziaa wasnych i otoczenia.
Naley pamita, e w szkole podstawowej przede wszystkim zdobywa si
elementarne wiadomoci i umiejtnoci niezbdne do dalszego, samodzielnego pogbiania
wiedzy. Na tym etapie edukacyjnym zadaniem nauczyciela jest take rozbudzenie ciekawoci
poznawczej i motywacji do kontynuowania nauki. Powinien on rwnie czuwa nad
rozwojem psychofizycznym dziecka uatwia przejcie od mylenia konkretnego
do mylenia abstrakcyjnego, dba o prawidowy przebieg edukacji z uwzgldnieniem rnego
3

rodzaju zdolnoci i moliwoci kadego ucznia oraz jego zainteresowa.

Realizacja programu
W niniejszym programie nauczania na realizacj zaj technicznych przewidziano cznie 95
godzin lekcyjnych w trzyletnim cyklu ksztacenia. Jednak liczba jednostek tematycznych
opracowanych w podrczniku zintegrowanym z programem nauczania Jak to dziaa? bdzie
mniejsza. Stopie zoonoci poszczeglnych zagadnie jest bowiem rny. Nauczyciel zyska
zatem moliwo indywidualnego dostosowania czasu realizacji okrelonych treci do potrzeb
konkretnego zespou klasowego.
III. Cele ksztacenia i wychowania
Jednym z gwnych celw nauczania zaj technicznych w klasach IVVI szkoy
podstawowej jest wyksztacenie w uczniach umiejtnoci planowania i realizowania
praktycznych dziaa technicznych. Poprzez ich wykonywanie modzi ludzie naucz si
dostrzega w swoim otoczeniu elementy rodowiska technicznego i zdobd wiedz na temat
ich funkcjonowania. W trakcie przeprowadzania tych dziaa powinni rwnie wypracowa
umiejtno sprawnego i bezpiecznego posugiwania si sprztem technicznym. Wanym
celem nauczania przedmiotu na tym etapie jest take umoliwienie uczniom zdobycia karty
rowerowej i przygotowanie ich do bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym.
Szczegowe cele ksztacenia
Okrelanie waciwoci podstawowych materiaw konstrukcyjnych.
Wskazywanie moliwoci zastosowania w praktyce rnych materiaw.
Ocena rozwiza materiaowych i konstrukcyjnych spotykanych w bliszym i dalszym
otoczeniu.
Tworzenie dokumentacji technicznej w postaci odrcznych szkicw technicznych i prostych
rysunkw rzutowych.
Czytanie ze zrozumieniem dokumentacji technicznej spotykanej w katalogach i instrukcjach
obsugi urzdze.
Poznawanie zasad dziaania urzdze technicznych znajdujcych si w bliszym i dalszym
otoczeniu.
Bezpieczna obsuga i regulacja podstawowych urzdze technicznych.
Racjonalne planowanie praktycznych dziaa technicznych.
Organizowanie miejsca pracy.
Prawidowe posugiwanie si narzdziami sucymi do obrbki materiaw
konstrukcyjnych.
Bezpieczne poruszanie si po drogach publicznych jako pieszy, pasaer komunikacji
publicznej i rowerzysta.
Wskazywanie sposobw racjonalnego gospodarowania surowcami wtrnymi w najbliszym
i dalszym otoczeniu.
Szczegowe cele wychowania
Rozbudzanie mylenia technicznego.
Ksztatowanie potrzeby eksperymentowania i stawiania pyta.
Rozwijanie zainteresowa technicznych.
Dostrzeganie problemw otaczajcego wiata i poszukiwanie ich rozwiza.
Rozbudzanie ciekawoci poznania wiata.
Wdraanie do wsppracy z innymi.
Ksztacenie wyobrani przestrzennej.
Wdraanie do precyzyjnego formuowania myli, jasnego i logicznego wypowiadania si.
4

 Wyrabianie nawyku korzystania z rnych rde informacji i umiejtnoci ich

przetwarzania.
Przygotowanie do ycia w spoeczestwie informacyjnym.
Ksztatowanie osobowoci ucznia poprzez rozwijanie takich cech charakteru, jak:
systematyczno, odpowiedzialno, pracowito, kreatywno.
Poszerzanie wiadomoci ekologicznej.
IV. Treci nauczania i przewidywane osignicia ucznia
Treci nauczania, ktre zostay wyszczeglnione w programie nauczania Jak to dziaa?,
odzwierciedlaj zapisy z podstawy programowej z 23 grudnia 2008 r. oraz uwzgldniaj
praktyk szkoln. Zagadnienia pogrupowano w siedem dziaw problemowych.
Dziki temu zarwno wiedza techniczna, jak i treci z zakresu wychowania
komunikacyjnego mog by przekazywane uczniom w usystematyzowany sposb. Ukad
dziaw zosta take powtrzony w podrczniku oraz dodatku.

Temat

Zakadane osignicia uczniw

Ucze:

Treci nauczania

Odniesienia
do podstawy
programowej

I. BEZPIECZESTWO W SZKOLE I NA DRODZE

1. Bezpieczestwo
przede wszystkim

2. Na drodze

3. To takie proste!
Pan Stop

przyczyny wypadkw w szkole

regulamin pracowni technicznej
znaki bezpieczestwa: ostrzegawcze,
zakazu, nakazu, informacyjne, ewakuacyjne,
ochrony przeciwpoarowej
terminy: droga, jezdnia, chodnik, pas
ruchu, torowisko, droga rowerowa, droga
twarda i gruntowa, autostrada, droga
ekspresowa
budowa drogi
znaki drogowe wane dla pieszych
planowanie etapw pracy
narzdzia do obrbki papieru
zastosowanie papieru

4. Piechot po miecie terminy: pieszy, przejcie dla pieszych,

sygnalizacja wietlna
zasady przechodzenia przez jezdni na
przejciach dla pieszych

wyjania, jak zapobiega wypadkom w szkole

wymienia zasady bezpiecznego uywania narzdzi
i urzdze w pracowni technicznej
analizuje przebieg drogi ewakuacyjnej w szkole
przestrzega regulaminu pracowni technicznej
wylicza elementy budowy drogi
opisuje rne rodzaje drg
wymienia rodzaje znakw drogowych i opisuje ich
kolor oraz ksztat
odczytuje informacje przedstawione na znakach
drogowych i stosuje si do nich w praktyce
prawidowo organizuje miejsce pracy
wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania
waciwie dobiera narzdzia do obrbki
papieru
posuguje si narzdziami do obrbki papieru
zgodnie z ich przeznaczeniem
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
opisuje prawidowy sposb przechodzenia przez
jezdni na przejciach dla pieszych z sygnalizacj
wietln i bez sygnalizacji
przedstawia zasad dziaania sygnalizatorw na
przejciach dla pieszych
formuuje reguy bezpiecznego przechodzenia przez
jezdni
ocenia bezpieczestwo pieszego w rnych
6

4.1

4.2

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2

1.1
4.2

5. Pieszy poza
miastem

terminy: obszar zabudowany

i niezabudowany
zasady poruszania si po drogach bez
chodnika w obszarze niezabudowanym
znaczenie elementw odblaskowych

6. W podry

terminy: rodki komunikacji

publicznej, piktogram, rozkad jazdy
zasady korzystania ze rodkw
komunikacji publicznej
piktogramy na dworcach
i lotniskach
informacje zawarte w rozkadach
jazdy
planowanie etapw pracy
narzdzia do obrbki papieru
zastosowanie papieru

7. To takie proste!
Pamitkowy album

8. Piesza wycieczka

zasady planowania wycieczki

znaki obowizujce na kpieliskach

sytuacjach na przejciach przez jezdni i wskazuje

moliwe zagroenia
wskazuje rnice midzy drog w obszarze
zabudowanym i niezabudowanym
opisuje prawidowy sposb poruszania si po
drogach w obszarze niezabudowanym
ocenia, z jakimi zagroeniami na drodze mog zetkn
si piesi w obszarze niezabudowanym
omawia znaczenie odblaskw
okrela, na jakich czciach ubrania pieszego
najlepiej umieci odblaski, by by on widoczny
na drodze po zmroku
uzasadnia konieczno noszenia odblaskw
projektuje element odblaskowy dla swoich
rwienikw
formuuje zasady waciwego zachowania si
w rodkach komunikacji publicznej
podaje znaczenie piktogramw
czyta ze zrozumieniem rozkady jazdy
na podstawie rozkadu jazdy wybiera najdogodniejsze
poczenia midzy miejscowociami
planuje cel wycieczki i dobiera najlepszy rodek
transportu, korzystajc z rozkadu jazdy
prawidowo organizuje miejsce
pracy
wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania
waciwie dobiera narzdzia do
obrbki papieru
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
wyznacza tras pieszej wycieczki
wykonuje przewodnik turystyczny po swojej
7

4.2

4.2

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2
4.2

 sposb pakowania plecaka

9. Wypadki na
drogach

przyczyny wypadkw powodowanych

przez pieszych
zasady przechodzenia przez torowisko
kolejowe z zaporami i bez zapr, a take
przez tory tramwajowe z sygnalizacj
wietln i bez sygnalizacji
numery telefonw alarmowych
powiadamianie sub ratowniczych
o wypadku
zasady udzielania pomocy ofiarom
wypadkw drogowych

okolicy i prezentuje wystpujce na tym obszarze

atrakcje turystyczne
odczytuje informacje przekazywane przez znaki
spotykane na kpieliskach
samodzielnie i w racjonalny sposb pakuje plecak
wymienia najczstsze przyczyny wypadkw
powodowanych przez pieszych
ustala, jak naley zachowywa si
w okrelonych sytuacjach na drodze, aby nie doszo
do wypadku
omawia zasady przechodzenia przez tory kolejowe
z zaporami i bez zapr oraz przez torowisko
tramwajowe z sygnalizacj wietln i bez sygnalizacji
wymienia numery telefonw alarmowych
potrafi prawidowo wezwa suby ratownicze
na miejsce wypadku

4.2

II. ROWERZYSTA NA DRODZE

1. Rowerem
w wiat

rodzaje rowerw
warunki i czynnoci niezbdne
do zdobycia karty rowerowej
elementy techniki jazdy rowerem

2. Rowerowy
elementarz

budowa roweru
elementy ukadw rowerowych
obowizkowe i dodatkowe
wyposaenie roweru
zastosowanie przerzutek

3. Aby rower suy

duej...

przygotowanie roweru do jazdy

zasady konserwacji roweru

rozrnia typy rowerw

wymienia warunki niezbdne do zdobycia karty
rowerowej
opisuje waciwy sposb ruszania rowerem
z miejsca
wyjania zasady dziaania i funkcje poszczeglnych
ukadw w rowerze
omawia zastosowanie przerzutek
wymienia nazwy elementw obowizkowego
wyposaenia roweru
okrela, ktre elementy nale do dodatkowego
wyposaenia roweru
opisuje, w jaki sposb naley przygotowa
rower do jazdy
8

1.1
4.2

1.1
4.1
4.2

1.1
4.1

 naprawa drobnych usterek w rowerze

4. Bezpieczna droga
ze znakami

5. To takie proste!
Drogowe koo
fortuny

terminy: znaki drogowe: ostrzegawcze,

nakazu, zakazu, informacyjne i poziome
znaczenie wybranych znakw
ostrzegawczych, zakazu, nakazu
i informacyjnych oraz znakw poziomych
planowanie etapw pracy
narzdzia do obrbki papieru
zastosowanie papieru

6. Ktrdy
bezpieczniej?

zasady poruszania si rowerzysty po

drodze rowerowej, chodniku i jezdni

7. Manewry na
drodze

zasady dotyczce wczania si do ruchu

zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu
kolejno czynnoci w trakcie wymijania,
omijania, wyprzedzania i zawracania
zasady bezpieczestwa podczas
wykonywania okrelonych manewrw

omawia sposoby konserwacji poszczeglnych

elementw roweru
okrela, od czego zaley czstotliwo
przeprowadzania konserwacji roweru i jak
wpywa ona na bezpieczestwo podczas jazdy
wyjania, jak zaata dziuraw dtk
rozrnia poszczeglne rodzaje znakw
drogowych
wyjania, o czym informuj okrelone znaki
prawidowo organizuje miejsce pracy
wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich
trwania
waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
wyjania zasady pierwszestwa obowizujce
na drogach dla rowerw
wymienia sytuacje, w ktrych rowerzysta moe
korzysta z chodnika i jezdni
omawia sposb poruszania si rowerzysty
po chodniku i jezdni
opisuje, w jaki sposb powinni zachowa si
uczestnicy ruchu w okrelonych sytuacjach
na drodze
wymienia kolejne czynnoci rowerzysty wczajcego
si do ruchu
omawia waciwy sposb wykonywania skrtu w lewo
oraz w prawo na skrzyowaniu na jezdni jednoi dwukierunkowej
prawidowo wykonuje manewry wymijania, omijania,
9

4.2

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2
4.2

4.2

8. Rowerem przez
skrzyowanie

9. To takie proste!
Makieta
skrzyowania

10. Bezpieczestwo
rowerzysty

na drodze
terminy: skrzyowanie rwnorzdne,
skrzyowanie z drog z pierwszestwem
przejazdu, skrzyowanie o ruchu okrnym,
sygnalizacja wietlna, pojazd
uprzywilejowany
rodzaje skrzyowa
organizacja ruchu na rnych
rodzajach skrzyowa
sygnay dawane przez osoby
kierujce ruchem
hierarchia znakw i sygnaw
drogowych
planowanie etapw pracy
narzdzia do obrbki papieru
zastosowanie papieru

przyczyny wypadkw
powodowanych przez rowerzystw
bezpieczne zachowanie podczas
jazdy rowerem

wyprzedzania i zawracania
okrela, w jaki sposb kierowany jest ruch
na skrzyowaniu
wyjania znaczenie poszczeglnych gestw
osoby kierujcej ruchem
podaje zasady pierwszestwa pojazdw
na rnych skrzyowaniach
przedstawia kolejno przejazdu
poszczeglnych pojazdw przez skrzyowania
rnego typu
prezentuje, jak powinien si zachowa
rowerzysta w okrelonych sytuacjach
na skrzyowaniu
prawidowo organizuje miejsce pracy
wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich
trwania
waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu
pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
podaje zasady zapewniajce rowerzycie
bezpieczestwo na drodze
opisuje sposb zachowania rowerzysty
w okrelonych sytuacjach drogowych
wymienia nazwy czynnoci bdcych
najczstsz przyczyn wypadkw z udziaem
rowerzystw
wylicza nazwy elementw wyposaenia
rowerzysty zwikszajcych jego bezpieczestwo
na drodze

III. MATERIAY I ICH ZASTOSOWANIE

10

4.2

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2
4.2

1. Od wkna
do ubrania

terminy: wkno, tkanina, dzianina,

cieg
pochodzenie i rodzaje wkien
waciwoci i zastosowanie rnych
materiaw wkienniczych
sposoby konserwacji ubra
znaczenie symboli umieszczanych
na metkach odzieowych
narzdzia i przybory krawieckie
rodzaje ciegw krawieckich

2. To takie proste!
Pokrowiec na telefon

planowanie etapw pracy

przybory krawieckie
zastosowanie materiaw
wkienniczych

3. Wszystko
o papierze

etapy produkcji papieru

rodzaje wytworw papierniczych
i ich zastosowanie
metody obrbki papieru
narzdzia do obrbki papieru

4. Cenny surowiec
drewno

gatunki drzew
budowa drewna
etapy przetwarzania drewna
zastosowanie i waciwoci
materiaw drewnopochodnych
narzdzia do obrbki drewna i materiaw

okrela pochodzenie wkien

omawia waciwoci i zastosowanie rnych
materiaw wkienniczych
podaje charakterystyczne cechy wyrobw
wykonanych z wkien naturalnych i sztucznych
rozrnia materiay wkiennicze
wyjania znaczenie symboli umieszczanych
na metkach odzieowych
podaje zastosowanie przyborw krawieckich
wymienia nazwy ciegw krawieckich i wykonuje
ich prbki
prawidowo organizuje miejsce pracy
wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich
trwania
waciwie dobiera materiay oraz przybory
krawieckie
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu
pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
podaje nazwy surowcw wykorzystywanych
do produkcji papieru
omawia proces produkcyjny papieru
rozrnia wytwory papiernicze i okrela ich
waciwoci oraz zastosowanie
wymienia nazwy narzdzi do obrbki papieru
i przedstawia ich zastosowanie
wymienia nazwy gatunkw drzew liciastych
i iglastych
omawia budow drewna
opisuje proces przetwarzania drewna
rozrnia rodzaje materiaw
drewnopochodnych
11

1.2
2.1

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2

1.2
2.1
3.2

1.2
2.1
3.2

drewnopochodnych

5. wiat tworzyw
sztucznych

6. To takie proste!
Kolorowa posta

7. Wok metali

8. Jak dba o Ziemi?

znaczenie tworzyw sztucznych w rnych

dziedzinach ycia
otrzymywanie tworzyw sztucznych
rodzaje i waciwoci tworzyw
sztucznych
zastosowanie tworzyw sztucznych
narzdzia do obrbki tworzyw
sztucznych
planowanie etapw pracy
narzdzia do obrbki tworzyw sztucznych
zastosowanie tworzyw sztucznych

terminy: ruda, stop, metale elazne

i nieelazne
sposoby otrzymywania metali
rodzaje i waciwoci metali
zastosowanie metali
narzdzia do obrbki metali
terminy: recykling, segregacja, surowce
organiczne, surowce wtrne
sposoby gospodarowania odpadami
etapy przerobu odpadw
znaki ekologiczne umieszczane
na opakowaniach produktw
zasady segregacji odpadw

okrela waciwoci drewna i materiaw

drewnopochodnych
podaje nazwy i zastosowanie narzdzi
do obrbki drewna oraz materiaw
drewnopochodnych
rozrnia wyroby wykonane z tworzyw sztucznych
omawia, w jaki sposb otrzymuje si tworzywa
sztuczne
charakteryzuje rne rodzaje tworzyw sztucznych
okrela waciwoci tworzyw sztucznych
podaje nazwy i zastosowanie narzdzi do obrbki
tworzyw sztucznych

1.2
2.1
3.2

prawidowo organizuje miejsce pracy

wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania
waciwie dobiera narzdzia do obrbki tworzyw
sztucznych
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
okrela, w jaki sposb otrzymywane s metale
bada waciwoci metali
omawia zastosowanie rnych metali
podaje nazwy i zastosowanie narzdzi do obrbki
metali

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2

tumaczy, w jaki sposb kady czowiek moe

przyczyni si do dbania o rodowisko naturalne
planuje dziaania zmierzajce do ograniczenia iloci
odpadw powstajcych w domu
omawia sposoby zagospodarowania odpadw
wyjania znaczenie symboli ekologicznych
stosowanych na opakowaniach produktw

5.1
5.2

12

1.2
2.1
3.2

 okrela rol segregacji odpadw

prawidowo segreguje odpady
IV. TECHNIKA W NAJBLISZYM OTOCZENIU
1. Na osiedlu

plan osiedla
osiedlowe instytucje uytecznoci
publicznej
infrastruktura osiedla

2. Dom bez tajemnic

rodzaje budynkw mieszkalnych

etapy budowy domu
zawody zwizane z budow domw
elementy konstrukcyjne budynkw
mieszkalnych

3. To takie proste!
Mostek dla chomika

planowanie etapw realizacji pracy

narzdzia do obrbki drewna
zastosowanie drewna

4. W pokoju
nastolatka

planowanie umeblowania i wyposaenia

pokoju ucznia
zasady funkcjonalnego urzdzenia pokoju
obliczanie kosztw wyposaenia pokoju

5. To takie proste!

planowanie etapw pracy

rozpoznaje obiekty na planie osiedla

wymienia nazwy instalacji osiedlowych
przyporzdkowuje urzdzenia do instalacji, ktrych s
czci
planuje dziaania prowadzce do udoskonalenia
osiedla mieszkalnego
projektuje idealne osiedle i uzasadnia swoj
propozycj
wskazuje zalety i wady poszczeglnych rodzajw
budynkw mieszkalnych
omawia kolejne etapy budowy domu
podaje nazwy zawodw zwizanych z budow domw
wymienia nazwy elementw konstrukcyjnych
budynkw mieszkalnych
prawidowo organizuje miejsce pracy
wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania
waciwie dobiera narzdzia do obrbki drewna
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
omawia zasady funkcjonalnego urzdzenia pokoju
rysuje plan swojego pokoju
wyrnia w pokoju strefy do nauki, wypoczynku
i zabawy
dostosowuje wysoko biurka i krzesa do swojego
wzrostu
projektuje wntrze pokoju swoich marze
tworzy kosztorys wyposaenia pokoju
prawidowo organizuje miejsce pracy
13

1.1
2.2

1.1
1.2

1.2
2.1
2.2
3.1
3.2
1.1
2.2

1.2

Kolorowy kalendarz

6. Instalacje
w mieszkaniu

7. Opaty domowe

8. Domowe
urzdzenia
elektryczne

9. Nowoczesny
sprzt na co dzie

narzdzia do obrbki metalu i papieru

zastosowanie papieru

wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy
terminy: instalacja, elektrownia, tablica
okrela funkcj poszczeglnych instalacji
rozdzielcza, bezpieczniki, ergonomia
wystpujcych w budynku
budowa i zasady dziaania poszczeglnych wymienia nazwy elementw poszczeglnych instalacji
instalacji domowych
omawia zasady dziaania rnych instalacji
zasady oszczdnego gospodarowania
nazywa elementy obwodw elektrycznych
energi
rozrnia symbole elementw obwodw
rodzaje obwodw elektrycznych
elektrycznych
elementy obwodu elektrycznego
buduje obwd elektryczny wedug schematu
zasady odczytywania wskaza licznikw
rozpoznaje rodzaje licznikw
wody, gazu i energii elektrycznej
prawidowo odczytuje wskazania licznikw
obliczanie zuycia poszczeglnych zasobw podaje praktyczne sposoby zmniejszenia zuycia
prdu, gazu i wody
oblicza koszt zuycia poszczeglnych zasobw
przeprowadza pomiary zuycia prdu, wody i gazu
w okrelonym przedziale czasowym
instrukcja obsugi sprztu gospodarstwa
okrela funkcje urzdze domowych
domowego
czyta ze zrozumieniem instrukcje obsugi
zasady dziaania kuchenki elektrycznej,
i bezpiecznego uytkowania wybranych sprztw
gazowej i mikrofalowej, chodziarko
gospodarstwa domowego
zamraarki oraz pralki automatycznej
wyjania zasady dziaania wskazanych urzdze
zastosowanie sprztu gospodarstwa
omawia budow wybranych urzdze
domowego
wymienia zagroenia zwizane z eksploatacj sprztu
budowa i bezpieczna obsuga
AGD
podstawowych urzdze gospodarstwa
domowego
sprzt audio-wideo
okrela zastosowanie poszczeglnych urzdze
zasady dziaania i obsuga sprztu
audio--wideo
audiowizualnego
charakteryzuje budow okrelonego sprztu
14

2.1
2.2
3.1
3.2
1.1
1.2
2.2
2.3

1.1
4.1

1.1
2.2
4.1

1.1
4.1

audiowizualnego
omawia zasady obsugi wybranych urzdze
V. ABC ZDROWEGO YCIA
1. yj aktywnie

2. Zdrowie na talerzu

3. Sprawd, co jesz

terminy: aktywno fizyczna

rodzaje aktywnoci fizycznej
praca organizmu czowieka podczas
wysiku fizycznego
terminy: skadniki odywcze, piramida
zdrowego ywienia
rodzaje i funkcje skadnikw odywczych
zasady racjonalnego ywienia
zapotrzebowanie energetyczne dziewczt
i chopcw
warto kaloryczna wybranych produktw
spoywczych
spalanie kilokalorii podczas wykonywania
rnych czynnoci

wymienia przykady dziaa zaliczanych do duej

i umiarkowanej aktywnoci fizycznej
podaje sposoby na zachowanie zdrowia i dobrego
samopoczucia
wymienia produkty dostarczajce okrelonych
skadnikw odywczych
okrela znaczenie poszczeglnych skadnikw
odywczych dla prawidowego funkcjonowania
organizmu czowieka
podaje warto odywcz wybranych produktw
na podstawie informacji z ich opakowa
omawia zawarto piramidy zdrowego ywienia
ustala, ktre produkty powinny by podstaw diety
nastolatkw
ukada menu o okrelonej wartoci kalorycznej
z zachowaniem zasad racjonalnego ywienia
omawia wpyw wysiku fizycznego
na funkcjonowanie czowieka
oblicza czas trwania danej aktywnoci fizycznej,
konieczny do zuytkowania kilokalorii zawartych
w okrelonym produkcie spoywczym
odczytuje z opakowa produktw spoywczych
informacje o kalorycznoci danych artykuw
termin: ywno ekologiczna
odrnia ywno przetworzon od nieprzetworzonej
dodatki chemiczne wystpujce w ywnoci wskazuje zdrowsze zamienniki produktw
symbole, ktrymi s oznaczane substancje zawierajcych dodatki chemiczne
chemiczne dodawane do ywnoci
odczytuje z opakowa produktw informacje
o dodatkach chemicznych
15

4. Jak przygotowa
zdrowy posiek?
1. Pudeko na prezent

2. Komunikacyjne
koo

obrbka wstpna artykuw spoywczych

metody obrbki i konserwacji ywnoci

omawia etapy obrbki wstpnej ywnoci

charakteryzuje sposoby konserwacji produktw
spoywczych
VI. I TY TO POTRAFISZ
planowanie etapw pracy
prawidowo organizuje miejsce pracy
narzdzia do obrbki papieru
waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru
zastosowanie papieru
i posuguje si nimi zgodnie z przeznaczeniem
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
planowanie etapw pracy
prawidowo organizuje miejsce pracy
zasady organizacji ruchu na skrzyowaniu dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

3. Recyklingowy stru planowanie etapw pracy

prawidowo organizuje miejsce pracy
narzdzia do obrbki papieru, tworzyw
waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru
sztucznych i drewna oraz przybory
i uywa ich zgodnie z przeznaczeniem
krawieckie
dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy
recykling materiaw
VII. RYSUNEK TECHNICZNY
1. Jak powstaje
zastosowanie rysunku technicznego
nazywa poszczeglne narzdzia krelarskie
rysunek
narzdzia krelarskie i pomiarowe
i pomiarowe oraz okrela ich funkcj
techniczny?
prawidowo posuguje si przyborami do krelenia
i pomiaru
wykonuje proste rysunki z uyciem wskazanych
narzdzi
2. Pismo
zastosowanie pisma technicznego
odwzorowuje pismem technicznym poszczeglne
techniczne
wymiary liter i cyfr
litery i cyfry
posugiwanie si pismem technicznym
okrela wysoko i szeroko znakw pisma
technicznego
stosuje pismo techniczne do zapisania okrelonych
wyrazw
dba o estetyk tekstw zapisanych pismem
technicznym
3. Elementy
termin: normalizacja
oblicza wielko formatw rysunkowych
16

2.1
2.2
3.1
3.2
3.1
3.2
2.1
2.2
3.1
3.2
2.2

2.2

2.2

rysunku
technicznego

znormalizowane elementy rysunku

technicznego: formaty arkuszy rysunkowych,
linie rysunkowe i wymiarowe, podziaka,
tabliczka rysunkowa

4. Szkice
techniczne

zasady sporzdzania odrcznych szkicw

technicznych

5. Rzuty
prostoktne

terminy: rzutowanie prostoktne, rzutnia,

rzut gwny, rzut boczny, rzut z gry
zasady przedstawiania przedmiotw
w rzutach prostoktnych

6. Rzuty
aksonometryczne

terminy: rzutowanie aksonometryczne,

izometria, dimetria ukona i prostoktna
podstawy rzutowania przestrzennego

w odniesieniu do formatu A4
okrela format zeszytu przedmiotowego
wykonuje rysunek w podanej podziace
rozrnia linie rysunkowe i wymiarowe
omawia zastosowanie poszczeglnych linii
rysuje i prawidowo uzupenia tabliczk rysunkow
uzupenia i samodzielnie wykonuje proste szkice
techniczne
wyznacza osie symetrii narysowanych figur
omawia kolejne etapy szkicowania
wykonuje szkic techniczny przedmiotu
z zachowaniem waciwej kolejnoci dziaa
wyjania, na czym polega rzutowanie prostoktne
rozrnia poszczeglne rzuty: gwny, boczny i z gry
omawia etapy i zasady rzutowania
stosuje odpowiednie linie do zaznaczania konturw
rzutowanych bry
wykonuje rzutowanie prostych bry geometrycznych,
posugujc si ukadem osi
rozpoznaje prawidowo narysowane rzuty prostoktne
okrelonych bry
okrela, na czym polega rzutowanie aksonometryczne
wymienia nazwy rodzajw rzutw
aksonometrycznych
omawia kolejne etapy przedstawiania bry w rzutach
aksonometrycznych
odrnia rzuty izometryczne od rzutw w dimetrii
ukonej
uzupenia rysunki bry w izometrii i dimetrii ukonej
wykonuje rzuty izometryczne i dimetryczne ukone
bry
przedstawia wskazane przedmioty w izometrii
17

2.2

2.2

2.2

7. Wymiarowanie
rysunkw
technicznych

zasady wymiarowania rysunkw

technicznych
linie, liczby i znaki wymiarowe

i dimetrii ukonej
kreli rzuty aksonometryczne bryy przedstawionej
w rzutach prostoktnych
nazywa wszystkie elementy zwymiarowanego
rysunku technicznego
prawidowo stosuje linie, znaki i liczby wymiarowe
wymiaruje rysunki bry
rysuje i wymiaruje wskazany przedmiot

18

2.2

V. Procedury osigania celw

Realizacja celw ksztacenia i wychowania podczas zaj technicznych wymaga stosowania
okrelonych metod nauczania. Wedug definicji Wincentego Okonia metoda nauczania to
[...] systematycznie stosowany sposb pracy nauczyciela z uczniem, umoliwiajcy uczniom
opanowanie wiedzy wraz z umiejtnociami stosowania jej w praktyce, jak rwnie
rozwijania zdolnoci i zainteresowa umysowych 1. W celu osignicia zaplanowanych
efektw dydaktycznych kady nauczyciel wybiera odpowiedni metod. Okrela ona
czynnoci nauczyciela i uczniw. Przy wyborze metody trzeba uwzgldni podstawowe
zasady dydaktyczne, a take reguy odnoszce si do nauczania przedmiotu zajcia
techniczne.
Do podstawowych zasad dydaktycznych nale:
wiadome i aktywne uczestnictwo uczniw w procesie nauczania oraz uczenia si,
czenie teorii z praktyk,
nauczanie pogldowe,
przystpno nauczania,
trwao wiedzy uczniw,
systematyczno i ustawiczno ksztacenia.
Natomiast gwne zasady odnoszce si do nauczania przedmiotu zajcia techniczne
to:
personalizacja procesu dydaktycznego, zgodnie z ktr nauczyciel odwouje si do
dowiadcze ucznia i uwiadamia mu w ten sposb, e jest on uczestnikiem ycia
spoecznego i ekonomicznego, co w nastpstwie uatwia modemu czowiekowi obranie
odpowiedniej orientacji zawodowej;
ksztacenie poprzez dziaania praktyczne, dziki ktrym ucze nie tylko ma moliwo
poznania rzeczywistoci, lecz take zyskuje szans na to, by skutecznie na ni oddziaywa.
Aby metody ustalone przez nauczyciela byy efektywne, naley rwnie wzi pod
uwag moliwoci percepcyjne uczniw. Wybr powinien bowiem by podyktowany trosk
zarwno o uczniw lepiej posugujcych si pamici wzrokow i suchow, jak i tych,
ktrzy ucz si poprzez przeywanie, aktywno czy te ruch.
Klasyfikacja metod ksztacenia
Metody asymilacji wiedzy (podajce) nauczyciel przekazuje wiedz uczniom lub poleca
im odszuka informacje w rnych rdach. Do metod podajcych nale m.in. pogadanka
i praca z ksik.
Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (problemowe) ucze analizuje sytuacj
problemow nakrelon przez nauczyciela, a nastpnie samodzielnie j rozwizuje. Metodami
problemowymi s np.: gieda pomysw, dyskusja, gra dydaktyczna, analiza SWOT,
metaplan, portfolio.
Metody waloryzacyjne (eksponujce) uczniowie staj si uczestnikami sytuacji, ktra
wywouje w nich gbokie przeycia, lub samodzielnie wytwarzaj tak sytuacj. Metody
waloryzacyjne to m.in. drama i wycieczka.
Metody praktyczne na podstawie posiadanej wiedzy oraz opanowanych umiejtnoci
uczniowie samodzielnie wykonuj rnorodne zadania. Do metod praktycznych nale przede
wszystkim: wiczenie, zadanie wytwrcze, projekt.
Metody asymilacji wiedzy
Pogadanka polega na rozmowie nauczyciela z uczniami. Jej celem jest przygotowanie
do pracy na lekcji, przedstawienie nowych wiadomoci lub uporzdkowanie wiedzy. Metoda
1

W. Oko, Wprowadzenie do dydaktyki oglnej, Warszawa 1998, s. 34.

19

ta pobudza procesy mylowe uczniw, rozwija umiejtno wycigania wnioskw oraz

analizowania informacji. Moe by wykorzystana do omwienia takich zagadnie, jak:
bezpieczestwo w pracowni technicznej,
zasady korzystania ze rodkw komunikacji publicznej,
zasady poruszania si rowerzysty po ciece rowerowej, chodniku i drodze,
instalacje w budynku mieszkalnym.
Praca z ksik to metoda polegajca na samodzielnym uczeniu si, np. z podrcznika.
W ten sposb uczniowie zdobywaj nowe wiadomoci, ucz si korzystania z materiaw
rdowych, ksztac nabyte wczeniej umiejtnoci lub utrwalaj posiadan wiedz. Praca
z ksik usprawnia mylenie techniczne oraz rozwija zdolno do samodzielnego
przetwarzania informacji. Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych
zagadnie:
konserwacja roweru,
posugiwanie si pismem technicznym,
zasady rzutowania przedmiotw na paszczyzn.
Metody problemowe
Gieda pomysw, zwana take burz mzgw, jest metod, ktr z atwoci mona
zastosowa w kadym zespole klasowym. Nauczyciel formuuje problem, natomiast
uczniowie zgaszaj jego rozwizania. Wszystkie pomysy s zapisywane. Nastpnie klasa
wybiera najlepsze spord podanych propozycji. Zalet giedy pomysw jest rozwijanie
aktywnoci uczniw oraz angaowanie ich w rozwizywanie sytuacji problemowych. Metoda
pobudza wyobrani i kreatywno. Moe by wykorzystana do opracowania nastpujcych
zagadnie:
piesza wycieczka,
zastosowanie tworzyw sztucznych,
przyczyny wypadkw powodowanych przez rowerzystw,
znaczenie drewna dla czowieka.
Dyskusja jest jedn z najbardziej znanych i lubianych przez uczniw metod aktywizujcych.
Moe by prowadzona midzy nauczycielem a uczniami lub tylko midzy uczniami.
Najczciej dyskusj kieruje nauczyciel. Metoda ta suy do wsplnego rozwizywania
problemw oraz ksztatowania postaw modziey. Rozwija wiele umiejtnoci, takich jak
wnioskowanie, argumentowanie i analizowanie. Wpywa na ksztatowanie pozytywnych
postaw, m.in. szacunku i tolerancji dla pogldw innych osb, uatwia take przezwycianie
niemiaoci. Moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:
przyczyny wypadkw powodowanych przez pieszych,
rower jako rodek transportu,
segregacja odpadw,
zasady funkcjonalnego urzdzania mieszkania.
Gry dydaktyczne wystpuj w wielu odmianach, ale ich wspln cech jest element zabawy.
Wrd typw gier mona wyrni m.in. gry symulacyjne (polegajce na odtworzeniu
sytuacji problemowej), decyzyjne (podczas ktrych uczniowie przedstawiaj swoje
stanowisko na dany temat) i specjalistyczne (rnego rodzaju amigwki, gry planszowe,
krzywki). Metoda ta skutecznie przyczynia si do rozwijania spostrzegawczoci, wyobrani
oraz pamici uczniw. Ponadto pozwala wiczy koncentracj, a take umoliwia
wykorzystanie w praktyce zdobytych wiadomoci. Gry dydaktyczne poprzez swoj
atrakcyjno w znaczcy sposb podnosz efektywno procesu nauczania i motywuj
uczniw do pogbiania wiedzy. Mog by wykorzystane do omwienia nastpujcych
zagadnie:
udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach,
20

 technika jazdy rowerem,

manewry na drodze,
pierwszestwo przejazdu przez skrzyowanie,
oszczdne gospodarowanie wod, gazem i energi elektryczn.
Analiza SWOT umoliwia ksztatowanie umiejtnoci podejmowania decyzji poprzez
zbadanie i ocen danego wydarzenia lub problemu. Uczniowie pracuj w czterech zespoach.
Jedna grupa zapisuje na arkuszu papieru mocne strony danego zjawiska, druga jego sabe
strony, trzecia wynikajce z niego korzyci, szanse i moliwoci, a czwarta zwizane
z nim zagroenia. Nastpnie druyny przedstawiaj swoje notatki na forum klasy.
Na zakoczenie uczniowie wsplnie wybieraj najistotniejsze informacje. Metoda ta pozwala
na szczegow analiz problemu i ocen moliwoci zastosowania nowych rozwiza. Moe
by wykorzystana do zrealizowania nastpujcych zagadnie:
pakowanie plecaka,
zdrowe ywienie,
recykling.
Metaplan polega na tworzeniu graficznego odzwierciedlenia etapw analizy danego
problemu. Uczniowie podzieleni na niewielkie zespoy zapisuj na arkuszu papieru
odpowiedzi na pytania: Jak jest?, Jak powinno by?, Dlaczego nie jest tak, jak by
powinno?. Na koniec formuuj wnioski, biorc pod uwag proponowane rozwizania. Aby
praca t metod bya skuteczna, naley waciwie dobra zagadnienia do przeanalizowania.
Metaplan pomaga ksztaci umiejtno rozpatrywania sytuacji problemowych oraz
podsumowania rozwaa. Podczas tworzenia metaplanu uczniowie pogbiaj swoj
kreatywno. Natomiast publiczne przedstawianie wynikw pracy sprzyja przeamywaniu
niemiaoci. Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:
plan urbanistyczny osiedla,
urzdzanie pokoju ucznia.
Portfolio to teczka zawierajca materiay na okrelony temat, gromadzone samodzielnie
przez uczniw w wyznaczonym czasie. Poza umiejtnoci selekcjonowania i segregowania
informacji praca metod portfolio ksztaci sprawno w zdobywaniu wiadomoci na
podstawie rnych rde. Uczy rwnie krytycznej oceny zdobytej wiedzy, a ponadto
przygotowuje do publicznych wystpie. Metoda ta moe by wykorzystana do zrealizowania
nastpujcych zagadnie:
rodzaje drg,
piktogramy na dworcach i lotniskach,
znaki obowizujce na kpieliskach,
konserwacja odziey,
etapy budowy domu,
rodzaje sprztu audiowizualnego.
Metody waloryzacyjne
Drama jest metod opart na spontanicznym, improwizowanym dziaaniu.
Nauczyciel dobiera uczestnikw inscenizacji i przydziela im okrelone role. Uczniowie
wcielaj si w postacie bez wczeniejszego przygotowania. Praca t metod wpywa na
wszechstronny i harmonijny rozwj osobowoci uczniw poprzez przeywanie,
dowiadczenie oraz zabaw. Uczy samodzielnego mylenia i dziaania. Ponadto rozwija
wyobrani, aktywno oraz zmys obserwacji. Ksztaci take umiejtno pracy w grupie.
Drama moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:
21

 przechodzenie przez jezdni na przejciach dla pieszych,

poruszanie si po drodze bez chodnika,
powiadamianie sub ratowniczych o wypadku.
Wycieczka to metoda, ktra na zajciach technicznych moe posuy do wzbudzenia
w uczniach zainteresowania wspczesnymi technologiami. Podczas wycieczek modzie
z atwoci przyswaja wiedz oraz ksztaci umiejtno obserwacji i wycigania wnioskw.
Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:
droga ewakuacji w szkole,
etapy przetwarzania drewna,
rodzaje, zastosowanie i waciwoci materiaw drewnopochodnych,
otrzymywanie metali.
Metody praktyczne
Metoda wicze praktycznych polega na samodzielnym wykonywaniu przez uczniw zada
przygotowujcych do rozwizania problemw natury technicznej, a take do podejmowania
dziaa technicznych. Umoliwia praktyczne wykorzystanie wiedzy. Pozwala rozwija
sprawno manualn i pomysowo konstrukcyjn, a take uczy waciwego doboru
materiaw. Dziki tej metodzie uczniowie ksztac zmys estetyczny oraz umiejtno
samooceny. Maj take okazj pozna w praktyce zasady prawidowej organizacji miejsca
pracy i reguy bezpieczestwa w pracowni technicznej. Metoda moe by wykorzystana do
omwienia nastpujcych zagadnie:
odczytywanie wskaza licznikw w gospodarstwie domowym,
wymiarowanie rysunkw technicznych,
rzutowanie aksonometryczne.
Zadanie wytwrcze jest metod niezwykle istotn w organizowaniu procesu nauczania zaj
technicznych. Polega w gwnej mierze na realizowaniu prac uytkowych z rnorodnych
materiaw. Uczniowie wykonuj czynnoci wedug ustalonego toku. Obejmuje on
nastpujce etapy:
okrelenie przez uczniw celu pracy oraz jej efektu kocowego,
opracowanie modelu pracy oraz harmonogramu dziaa,
przygotowanie materiaw i narzdzi,
wykonywanie pracy,
samokontrola i ocena gotowego wyrobu.
Dziki systematycznie podejmowanym dziaaniom uczniowie poznaj teoretyczne podstawy
wykonywanej pracy, zwracaj uwag na konieczno sumiennego jej zrealizowania
i zachowania staej samokontroli. Metoda moe by wykorzystana do wykonania
nastpujcych prac:
Pan Stop,
album z podry,
drogowe koo fortuny,
makieta skrzyowania,
pokrowiec na telefon,
kolorowa posta,
mostek dla chomika,
kolorowy kalendarz.
Metoda projektu umoliwia samodzielne zdobywanie przez uczniw informacji, ktre
nastpnie s opracowywane i przedstawiane w formie pisemnej, ustnej, graficznej lub dziaa
plastycznych. Projekt ma charakter interdyscyplinarny. Czas oraz sposb jego realizacji
(indywidualnie lub zespoowo) wyznacza nauczyciel. Okrela on take oglne ramy, cel
i form prezentacji. Metoda ta uczy odpowiedzialnoci za wykonane zadanie, samodzielnoci
22

i zdyscyplinowania. Ksztaci rwnie umiejtno oceny, czy dany pomys jest moliwy do
zrealizowania. Dobrze przygotowany projekt peni take funkcj integracyjn. Moe by
wykorzystany do omwienia nastpujcych zagadnie:
akcja popularyzujca racjonalne gospodarowanie surowcami wtrnymi,
przygotowanie wycieczki rowerowej.
VI. Kryteria oceniania i metody sprawdzania osigni uczniw
Ocena osigni ucznia polega na rozpoznaniu stopnia opanowania przez niego wiadomoci
i umiejtnoci w stosunku do wymaga edukacyjnych wynikajcych z podstawy
programowej. Ocenianie suy zatem do sprawdzenia skutecznoci procesu dydaktycznego
i ma nastpujce cele:
informowanie ucznia o poziomie jego osigni edukacyjnych i o postpach w tym zakresie,
wspomaganie ucznia w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju,
motywowanie do dalszych postpw w nauce,
dostarczanie rodzicom (opiekunom prawnym) i nauczycielom informacji o postpach,
trudnociach w nauce oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia,
umoliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej.
Z punktu widzenia nauczyciela ocenianie jest istotnym elementem procesu
dydaktycznego, poniewa umoliwia:
kontrolowanie postpw ucznia,
ocen skutecznoci metod dydaktycznych wykorzystywanych podczas zaj,
ocen trafnoci stawianych wymaga edukacyjnych,
doskonalenie sposobw realizacji przyjtego programu nauczania.
Natomiast z perspektywy ucznia ocenianie stwarza okazj do:
pogbiania samokontroli,
motywowania do systematyzowania wiedzy i doskonalenia umiejtnoci,
odczuwania satysfakcji z wasnych osigni.
Ocen osigni ucznia mona sformuowa z wykorzystaniem zaproponowanych
kryteriw odnoszcych si do szeciostopniowej skali ocen.
Stopie celujcy otrzymuje ucze, ktry pracuje systematycznie, wykonuje wszystkie
zadania samodzielnie, a take starannie i poprawnie pod wzgldem merytorycznym.
Opanowa wiedz wykraczajc poza wymagania programowe, uzyskuje bardzo dobre oceny
ze sprawdzianw, a podczas wykonywania praktycznych zada bezpiecznie posuguje si
narzdziami i dba o waciw organizacj miejsca pracy. Ponadto bierze udzia w konkursach
przedmiotowych, np. z zakresu bezpieczestwa w ruchu drogowym.
Stopie bardzo dobry przysuguje uczniowi, ktry pracuje systematycznie i z reguy
samodzielnie oraz wykonuje zadania poprawnie pod wzgldem merytorycznym. Ponadto
uzyskuje co najmniej dobre oceny ze sprawdzianw i wykonuje dziaania techniczne
w odpowiednio zorganizowanym miejscu pracy i z zachowaniem podstawowych zasad
bezpieczestwa.
Stopie dobry uzyskuje ucze, ktry podczas pracy na lekcjach korzysta z niewielkiej
pomocy nauczyciela lub koleanek i kolegw. Ze sprawdzianw otrzymuje co najmniej oceny
dostateczne, a podczas wykonywania prac praktycznych waciwie dobiera narzdzia
i utrzymuje porzdek na swoim stanowisku.
Stopie dostateczny przeznaczony jest dla ucznia, ktry pracuje systematycznie, ale
podczas realizowania dziaa technicznych w duej mierze korzysta z pomocy innych osb,
a treci nauczania opanowa na poziomie niszym ni dostateczny. Na stanowisku pracy nie
zachowuje porzdku.

23

 Stopie dopuszczajcy otrzymuje ucze, ktry z trudem wykonuje dziaania zaplanowane

do zrealizowania podczas lekcji, ale podejmuje w tym kierunku starania. Ze sprawdzianw
osiga wyniki poniej oceny dostatecznej. Pracuje niesystematycznie, czsto jest
nieprzygotowany do lekcji.
Stopie niedostateczny uzyskuje ucze, ktry nie zdoby wiadomoci i umiejtnoci
niezbdnych do dalszego ksztacenia. W trakcie pracy na lekcji nie wykazuje zaangaowania,
przewanie jest nieprzygotowany do zaj i lekceway podstawowe obowizki szkolne.
Podczas oceniania osigni uczniw poza wiedz i umiejtnociami naley wzi pod
uwag:
aktywno podczas lekcji,
umiejtno pracy w grupie,
obowizkowo i systematyczno,
udzia w pracach na rzecz szkoy i ochrony rodowiska naturalnego.
W wypadku zaj technicznych trzeba ponadto uwzgldni stosunek ucznia do wykonywania
dziaa praktycznych. Istotne s te: pomysowo konstrukcyjna, waciwy dobr
materiaw, estetyka wykonania oraz przestrzeganie zasad bezpieczestwa. Ocena powinna
rwnie odzwierciedla indywidualne podejcie ucznia do lekcji, jego motywacj
i zaangaowanie w prac.
Ocena osigni jest integraln czci caego procesu nauczania. Najpeniejszy obraz
wynikw ucznia mona uzyska wwczas, gdy ocenianie bdzie systematyczne i oparte na
rnorodnych sposobach weryfikowania wiedzy oraz umiejtnoci. W nauczaniu zaj
technicznych ocenie mog podlega nastpujce formy pracy:
test,
sprawdzian,
zadanie praktyczne,
zadanie domowe,
aktywno na lekcji,
odpowied ustna,
praca pozalekcyjna (np. konkurs, projekt).
W ocenianiu szkolnym dy si do spenienia wymogw obiektywnoci poprzez
jasno kryteriw i procedur oceny. Naley informowa uczniw oraz rodzicw (prawnych
opiekunw) o zasadach oceniania i wymaganiach edukacyjnych wynikajcych
z realizowanego programu nauczania, a take o sposobie sprawdzania osigni modych
ludzi. Jawna i dobrze uzasadniona ocena jest bowiem dla ucznia rdem informacji
wspierajcych jego rozwj i moe by zacht do podejmowania dziaa w tym kierunku.
VII. Materiay dydaktyczne
W realizacji programu pomocne bd nastpujce publikacje wydawnictwa Nowa Era:
1. Jak to dziaa?. Podrcznik z wiczeniami do zaj technicznych dla klas 46
Podrcznik Jak to dziaa zawiera wszystkie niezbdne zagadnienia z podstawy
programowej. Treci gwne wzbogacono informacjami dodatkowymi, umieszczonymi
w ramach elementw Warto wiedzie, To ciekawe!, Ekowiadomo, oraz fotografiami i
infografikami. Publikacja zawiera du liczb wicze sprawdzajcych wiedz
i ksztaccych rnorodne umiejtnoci. S wrd nich takie zadania, jak Mam pomys,
dziki ktrym uczniowie mog wykaza si inwencj, czy Zabawa polecenia do
wykonania w grupie. W podrczniku znalazy si rwnie instrukcje To takie proste!, ktre
w przystpny sposb ukazuj kolejne etapy wykonania interesujcych zada praktycznych
i umoliwiaj rozwijanie zdolnoci manualnych.
2. Jak to dziaa?. Rysunek techniczny. Dodatek do podrcznika do zaj technicznych dla
klas 46 szkoy podstawowej
24

W dodatku do podrcznika omwione zostay takie zagadnienia, jak: pismo techniczne,

elementy rysunku technicznego, szkice techniczne, rzuty prostoktne i aksonometryczne oraz
wymiarowanie rysunkw technicznych. Oprcz treci merytorycznych, opisanych
w zrozumiay dla ucznia sposb, znajduj si tu rnorodne wiczenia do uzupeniania,
krelenia i rysowania. W publikacji zostay rwnie zawarte interesujce wiadomoci (To
ciekawe!) oraz przydatne informacje (Warto wiedzie).
VIII. Bibliografia
1. Arends R.I., Uczymy si naucza, prze. K. Kruszewski, Warszawa 2002.
2. Berenicki F., Dydaktyka ksztacenia oglnego, Krakw 2001.
3. Buckley P., Clark D., Internet. Wszystko, co musisz wiedzie, prze. K. Tryc, Warszawa
2006.
4. Buehl D., Strategie efektywnego nauczania, czyli jak efektywnie naucza i skutecznie uczy
si, prze. B. Pitek, Krakw 2004.
5. Burcan J., Podstawy rysunku technicznego, Warszawa 2010.
6. Denek K., Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Toru 2000.
7. Denek K., Wartoci i cele edukacji szkolnej, PoznaToru 1994.
8. Dylak S., Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programw nauczania, Warszawa
2000.
9. Edukacja jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Midzynarodowej Komisji do
Spraw Edukacji dla XXI Wieku pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa, prze. W. Grabczuk,
Warszawa 1998.
10. Edukacja i nauka w spoeczestwie informacyjnym, pod red. nauk. D. Fica, Zielona Gra
2004.
11. Kodeks drogowy. Stan prawny na 7.03.2009 r., Warszawa 2010.
12. Korczak J., Prawida ycia. Pedagogika dla dzieci i modziey, Warszawa 1988.
13. Leksykon naukowo-techniczny, praca zbiorowa, Warszawa 2001.
14. Niemierko B., Midzy ocen szkoln i dydaktyk. Bliej dydaktyki, Warszawa 2001.
15. Nowicki J., Podstawy elektrotechniki i elektroniki, Warszawa 2004.
16. Oko W., Wprowadzenie do dydaktyki oglnej, Warszawa 1998.
17. Orowski B., Historia techniki polskiej, Radom 2006.
18. Ostrowska A., Styl ycia a zdrowie. Z zagadnie promocji zdrowia, Warszawa 1999.
19. Pedagogika. Leksykon PWN, pod red. B. Milerskiego i B. liwierskiego, Warszawa 2000.
20. Pturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Pock 2002.
21. Prace w drewnie, praca zbiorowa, Warszawa 2010.
22. Rosik-Dulewska Cz., Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2010.
23. Saechtling S., Tworzywa sztuczne. Poradnik, prze. B. Krlikowski, J. Polaczek,
P. Rociszewski, J. Zieliski, Warszawa 2007.
24. Wannfors H., Hemgren P., ABC domu, Warszawa 2007.

25