Wyznaczanie Sił Tnących I Momentów Zginających W Belkach - Z. Iwulski

1611 pozycja wydawnictw naukowych

Akademii Grniczo-Hutniczej im. Stanisawa Staszica w Krakowie
Wydawnictwa AGH, Krakw 2001

ISSN 0239-6114
Redaktor Naczelny Uczelnianych Wydawnictw
Naukowo-Dydaktycznych: prof. dr hab. in. Andrzej Wichur
Z-ca Redaktora Naczelnego: mgr Beata Barszczewska-Wojda

Recenzent: prof. dr hab. in. Henryk Filcek
Projekt okadki i strony tytuowej: Beata Barszczewska-Wojda

Opracowanie edytorskie: Danuta Harnik
Korekta: Danuta Harnik
Skad komputerowy: Andre, tel. 423-10-10
Redakcja Uczelnianych Wydawnictw Naukowo-Dydaktycznych

al. Mickiewicza 30, 30-059 Krakw
tel. 617-32-28, tel./fax 636-40-38
Spis treci
. Oglne zagadnienia o zginaniu ......................................................................

1.1. Sposoby podparcia belek ...........................................................................
1.2. Czyste zginanie ..........................................................................................
9
9
12
2. Zadania z rozwizaniami ................................................................................
17

Przedmowa ........................................................................................................
Literatura ........................................................................................................... 183

Przedmowa

Niniejszy skrypt przeznaczony jest dla studentw, ktrzy maj w programie studiw przedmiot Wytrzymao materiaw i pragn pozna sposb wyznaczania momentw gncych i si tncych przy rozwizywaniu belek.
Autor pragn uczyni podrcznik wygodnym rodkiem do nauki rozwizywania
belek i przedstawi sposb postpowania przy ich rozwizywaniu. Kade zadanie poprzedzone jest treci i rysunkiem, a nastpnie kadorazowo zosta przedstawiony tok
postpowania przy prawidowym ich rozwizywaniu.
Tre podrcznika podzielono na dwie czci, pierwsz podajc w sposb bardzo
skrtowy teori zginania belek statycznie wyznaczalnych, a w drugiej przedstawiono
w sposb bardzo przystpny ich rozwizywanie.
Przy pisaniu tego skryptu korzystaem z istniejcej literatury i zebraem tam materiay do napisania niniejszego skryptu.
Jeeli skrypt ten speni zamierzone przez mnie zadanie i uatwi czytelnikowi
i studiujcym poznanie tej piknej i wci ywej dziedziny nauki, jak jest wytrzymao materiaw a szczeglnie rozwizywanie belek stanowi to bdzie dla mnie
najmilsz nagrod.
Autor

. Oglne zagadnienia o zginaniu
.. Sposoby podparcia belek

Zginanie zachodzi wwczas, gdy siy dziaajce na prt sprowadzaj si do dwch

par lecych w paszczynie przechodzcej przez o prta lub w paszczynie rwnolegej do niej. Zginanie proste zachodzi tylko w pierwszym przypadku; drugi naley do
zagadnie wytrzymaoci zoonej. Prty zginane nazywamy belkami. Siy dziaajce
na belki dziel si na dwa rodzaje:
1) obcienia,
2) reakcje podpr.
P1
P2
R1
P3
R2
Rys. .
Jeeli rozpatrzymy belk o przekroju symetrycznym (rys. 1.1), na ktr dziaaj

siy zewntrzne P1, P2 i P3 oraz reakcje R1 i R2 lece w paszczynie symetrii belki, to
pod dziaaniem tych si belka ugnie si w taki sposb, e o jej pozostanie po ugiciu
si nadal w paszczynie dziaania si zewntrznych. Paszczyzn t nazywamy paszczyzn zginania, taki za przypadek zginania nazywamy zginaniem paskim.
Siy zewntrzne obciajce belk mog si sprowadza do si skupionych lub do
par, mog to by rwnie obcienia cige rozoone rwnomiernie lub nierwnomiernie wzdu belki.
Podpory bywaj trzech rodzajw:
1) podpora przegubowa staa,
2) podpora przegubowa ruchoma,
3) utwierdzenie.
9
Podpora przegubowa staa pozwala na obrt koca belki dookoa osi przegubu,
nie dopuszcza natomiast przesuwu koca belki ani w kierunku jej osi, ani w kierunku
prostopadym do niej. Reakcja przechodzi tu przez rodek przegubu i ley w paszczynie zginania, kierunek jej jest nam jednak nieznany. Zamiast wyznaczania wielkoci
reakcji i kta , ktry tworzy ona z osi belki, wygodniejsze jest rozoenie reakcji na
dwie skadowe poziom i pionow wzdu osi prostoktnego ukadu wsprzdnych,
ktrego pocztek przyjmujemy na lewym kocu belki. Wwczas o x pokrywa si
z osi belki, o y za jest skierowana do gry. Mamy wwczas dwie reakcje nieznane
pod wzgldem wielkoci, lecz o znanych kierunkach. Na podporze przegubowej staej
s zatem zawsze dwie niewiadome Rx i Ry. Schematycznie bdziemy przedstawiali podpor przegubow sta tak jak na rysunku 1.2.
Y
R

Ry
Rx
Rys. .2
Podpora przegubowa ruchoma rni si od podpory staej tym, e jest umieszczona na rolkach. Pozwala ona na obrt koca belki dookoa osi przegubu oraz na jego
przesuw w kierunku koca belki, umoliwia natomiast przesuw w kierunku prostopadym do osi belki. Reakcja na podporze ruchomej przechodzi przez rodek przegubu
i jest prostopada do osi belki. Mamy tu zatem tylko jedn niewiadom R. Schemat
podpory przegubowej ruchomej przedstawiono na rysunku 1.3.
Y
Rys. .3
Utwierdzenie nie pozwala ani na obrt koca belki, ani na przesuw w adnym
kierunku. Obrotowi przeszkadza tu para si, ktr utwierdzenie wywiera na belk. Moment tej pary nazywamy momentem utwierdzenia, jest on nieznany podobnie jak nieznana jest rwnie co do wielkoci i kierunku reakcja w miejscu utwierdzenia. Reakcj
10
t rozkadamy na dwie skadowe prostopad i rwnoleg do osi belki, o znanych

kierunkach, lecz nieznanych wielkociach. W miejscu utwierdzenia mamy zatem trzy
nieznane reakcje:
1) moment utwierdzenia M0,
2) reakcj poziom Rx,
3) reakcj pionow Ry.
Utwierdzony koniec belki przedstawiamy schematycznie tak, jak na rysunku 1.4.
Y
Ry
Rx

M0
Rys. .4
W celu wyznaczenia niewiadomych reakcji musimy korzysta ze statycznych warunkw rwnowagi (siy czynne + reakcje). Dla paskiego ukadu si jest ich trzy: dwa
rwnania sumy rzutw si na osie ukadu i jedno rwnanie momentw wzgldem dowolnego punktu. Zazwyczaj belki posiadaj kierunek poziomy, a siy pionowy wtedy
liczba rwna redukuje si do dwch, poniewa rzut kadej siy na osi poziomej x jest
rwny zeru. Jeeli liczba niewiadomych reakcji jest rwna lub mniejsza od liczby statycznych rwna, reakcje dadz si wyznaczy (belka jest statycznie wyznaczalna).
W wypadku gdy liczba niewiadomych jest wiksza od moliwej iloci rwna statyki,
wwczas belka staje si statycznie niewyznaczalna.
P1
P2
P3
Rys. .5
Oprcz wymienionych belek wystpuj belki cige przegubowe (rys. 1.5). Rozpatrujemy w takich wypadkach najpierw warunki rwnowagi belek podwieszonych
i znajdujemy reakcje tak, jak to si robi przy belkach na dwch podporach. Oddziaywania te przenosz si poprzez przeguby z belek podwieszonych na belki podstawowe.
Znajc wielkoci oddziaywa w przegubach moemy wyznaczy reakcje belek podstawowych.
11
.2. Czyste zginanie

Zamy, e prt spoczywajcy na dwch podporach obciony jest rwnymi siami P tak jak na rysunku 1.6. Przyjmujemy symetryczny przekrj prta, przy czym siy P
dziaaj w paszczynie symetrii. Zgicie polega na tym, e pierwotnie prosta o prta
ulega zakrzywieniu, a poprzeczne przekroje pierwotnie do siebie rwnolege ulegaj
pochyleniu. Dla znalezienia si wewntrznych w prcie poprowadzimy midzy podporami dowolny przekrj mn i odrzucajc lew cz prta, zastpimy oddziaywanie jej
na praw siami wewntrznymi, przyoonymi w poprowadzonym przekroju.
Aby pozostaa prawa cz belki znajdowaa si w rwnowadze, siy wewntrzne
w przekroju mn musz sprowadza si do ukadu rwnowanego ukadowi dziaajcemu na odrzucon cz lew, a wic do pary si. Przypadek, kiedy siy zewntrzne
redukuj si wycznie do pary si, okrelamy nazw czystego zgicia. Ze statycznych
warunkw rwnowagi wynika zatem, e siy wewntrzne w przekroju sprowadzaj si
do pary si o momencie
M = Pa.
Zginanie, przy ktrym o belki po odksztaceniu pozostaje w paszczynie dziaania si

zewntrznych, nazywamy zginaniem paskim. O sposobie rozoenia si wewntrznych
w przekroju bdziemy mogli wnosi na podstawie analizy odksztacenia prta.
Rys. .6
Ot, jeeli poddamy zgiciu prt kauczukowy o przekroju prostoktnym, na ktrym wyrysowano siatk linii prostych na wszystkich czterech cianach (tzn. bocznych)
oraz grnej i dolnej tak, jak na rysunku 1.7, to po odksztaceniu zauwaymy, e:
linie podune na cianach bocznych zakrzywiaj si pozostajc prostopadymi
do linii poprzecznych;
linie poprzeczne na ciankach bocznych, pierwotnie do siebie rwnolege, nachylajc si ku sobie, pozostaj jednak liniami prostymi;
12
linie obwodowe wyrysowane na powierzchni grnej, dolnej i obu bocznych,

lece pocztkowo w jednej paszczynie, pozostaj nadal w tej paszczynie
pomimo pewnego odchylenia ktowego caej paszczyzny, co nasuwa przypuszczenie, e i pomylane w tej paszczynie linie, lece wewntrz prta,
pozostan w tej samej paszczynie;
paski podune, na jakie podzielona jest grna cianka prta, ulegaj przy zgiciu wydueniu i zweniu, natomiast paski na ciance dolnej (wklsej) rozszerzaj si, a dugo ich maleje. Pomiar tych odksztace podunych i poprzecznych wykazuje, e stosunek ich odpowiada liczbie Poissona;
odksztacenia wkien w tej samej paszczynie poziomej s jednakowe.
Wskutek tego normalne naprenia zmieniajce si wzdu wysokoci przekroju pozostaj stae na jego szerokoci.

s+ds
s
Rys. .7
Opierajc si na tych spostrzeeniach moemy ustali podstawowe zaoenia dla

teorii zgicia.
Przekroje poprzeczne prta poddanego czystemu zginaniu pozostaj paskie;
zachodzi to wtedy, gdy dugo belki jest przynajmniej pi razy wiksza od jej
wysokoci.
Wkna belki wywieraj na siebie pewne naciski, s one jednak tak mae, e
mona je pomin.
Materia podlega prawu Hookea, przy czym modu sprystoci E jest jednakowy dla rozcigania i ciskania.
13

Obserwujc zgit posta prta zauwaymy, e podune wkna po stronie wypukej ulegaj wydueniu, a po stronie wklsej skrceniu. Z tego wynika, i w rodku
prta istnieje warstwa, ktrej dugo przy zgiciu nie ulega zmianie. Jest to tzw. warstwa obojtna. Wkna podune na zewntrz tej warstwy ulegaj wydueniu i zweniu, natomiast wkna podune po stronie wewntrznej ulegaj skrceniu i poprzecznemu rozszerzeniu. Dlatego prostoktny przekrj belki zmienia si na trapezowy, gdzie
krtszy bok jest po stronie wypukej prta, a duszy po stronie wklsej.
Dla znalezienia napre w dowolnym przekroju poprowadzonym w odlegoci x
od lewej podpory, odrzucamy lew cz belki zastpujc jej oddziaywanie na praw
siami wewntrznymi, majcymi punkty zaczepienia w danym przekroju. Siy wewntrzne musz stanowi ukad rwnowany ukadowi si dziaajcych na lew cz
prta. Ukad ten redukujemy do jednej siy przechodzcej przez rodek poprowadzonego przekroju oraz do pary si.
Oglnie moemy powiedzie, e sia tnca w dowolnym przekroju belki rwna si
sumie algebraicznej si zewntrznych dziaajcych na belk po jednej stronie rozpatrywanego przekroju, a dziaajcy moment gncy rwna si sumie algebraicznej momentw (wzgldem tego przekroju) si zewntrznych dziaajcych po jednej stronie tego
przekroju. Jest to tzw. moment zginajcy.
Siy tnce i momenty gnce uzaleniamy od si zewntrznych dziaajcych po lewej stronie rozpatrywanego przekroju. Jednak z warunkw rwnowagi wynika, e
mona je uzaleni od si dziaajcych po prawej stronie danego przekroju i atwo
sprawdzi, e otrzymane wyniki dla siy tncej i momentu gncego byyby wwczas
takie same co do wartoci, tylko z przeciwnymi znakami. Wynikiem dziaania momentu zginajcego s naprenia normalne w przekroju poprzecznym belki, natomiast
w wyniku dziaania siy poprzecznej powstaj w przekroju naprenia styczne, czyli
cinajce. Naprenia cinajce wystpuj rwnie w przekrojach rwnolegych do podunej osi belki.
Znaki si tncych i momentw gncych przyjmujemy wedug nastpujcej umowy:
sia tnca jest dodatnia, jeeli dy do podniesienia lewej czci belki,
sia tnca jest ujemna, gdy dy do jej opuszczenia (rys. 1.8).
Wzgldem prawej czci belki sia tnca jest dodatnia, jeli dy do obnienia
prawej czci belki, a ujemna zmierza do jej podniesienia.
a)
b)
+T
+T
Rys. .8
14
Moment gncy uwaamy za dodatni w danym przekroju, jeli dy do obrcenia

lewej czci belki wzgldem rozpatrywanego przekroju zgodnie z obrotem wskazwki
zegara, a ujemny jeli obrt wywoany byby przeciwny (rys. 1.9).
a)
b)
+M
+M
Rys. .9

W stosunku do prawej strony belki moment gncy w danym przekroju uwaamy

za ujemny, jeli zmierza do obrcenia prawej czci belki w kierunku zgodnym z ruchem wskazwki zegara, a dodatni jeli obrt wywoywany byby przeciwny. Moment gncy dodatni powoduje wygicie belki wypukoci w d, a ujemny wypukoci w gr.
Sia tnca i moment gncy charakteryzuj obcienie belki w danym przekroju. Im
wiksza jest sia tnca, tym wiksze grozi belce niebezpieczestwo cicia w danym
przekroju, a im wikszy jest moment gncy, tym belka bardziej wygina si w tym przekroju i tym wiksze zachodzi niebezpieczestwo jej zamania. Z tych wzgldw dla
kadej obcionej belki naley okreli przekrj niebezpieczny, tj. ten, w ktrym panuje najwikszy moment gncy.
Zarwno sia tnca, jak i moment gncy w belce s funkcjami odlegoci x mierzonej wzdu osi podunej belki. Przy analizie belek zginanych wymagana jest znajomo siy tncej i momentu zginajcego w kadym przekroju. Szczeglnie wana jest
znajomo maksymalnej siy tncej oraz maksymalnego momentu zginajcego, ktre
to wielkoci bierzemy do oceny wytrzymaociowej caej belki. Najlepszym sposobem
znalezienia tych wielkoci jest wykonanie wykresw przebiegu zmiennoci siy tncej
i momentu gncego jako funkcji x. Na osi odcitych odmierzamy biece pooenie
rozpatrywanego przekroju poprzecznego belki, a wzdu osi rzdnych odnosimy odpowiednie wartoci siy tncej lub momentu gncego. Te wykresy s nazywane wykresami siy tncej i momentu gncego. Wskazane jest, aby wykresy te umieszcza bezporednio pod rozpatrywan belk, stosujc t sam skal wzdu dugoci belki. Nie jest
zwykle potrzebna wysoka precyzja wykonania tych wykresw, chocia istotne wartoci
rzdnych naley podawa liczbowo lub w sposb oglny.
15

2. Zadania z rozwizaniami
a)

Zadanie
Dla belki swobodnie podpartej i obcionej jak na rysunku 2.1a, wyprowadzi
wzory na siy poprzeczne i momenty gnce, i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy
podane na rysunku 2.1b i 2.1c.
Y
x2
x1
RA
b)
B
RB
T(x )
Pb
c)
Pa
M (x)
Pab
+
X
Rys. 2.. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A, bierzemy sum momentw wzgldem
punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B korzystamy z momentw wzgldem punktu A. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M B = RA l + P b = 0,
17
skd
RA =
Pb
.
l
Wykorzystujc sum rzutw si na o OY otrzymamy
M A = R B l + P a = 0,
skd
RB =
Pa
.
l

Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA i RB jest zgodny z zaoonym.

Wydzielamy w belce dwa przedziay.
1) Pierwszy przedzia bdzie si zmienia
0 x1 a.
Oglne rwnanie momentw dla pierwszego przedziau bdzie miao posta
M(x1) = RAx1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = a ) =
P ba
,
l
natomiast sia tnca dla pierwszego przedziau
T(x1) = RA,
dla:
T( x1 = 0) =
P b
,
l
T( x1 = a ) =
Pb
.
l
2) Drugi przedzia bdzie si zmienia
a x2 l.
Oglne rwnanie momentw dla drugiego przedziau bdzie miao posta
M(x2) = RA(x2 2) P(x2 a),
18
dla:
M ( x 2 = a) =
Pba
,
l
M (x2 = l) = 0,
natomiast sia tnca dla drugiego przedziau:
T( x 2) = R A P,
= a)
Pa
,
l
T( x 2
= l)
Pa
.
l

T( x 2
Zadanie 2
Wykona wykresy si tncych i momentw gncych dla belki przedstawionej na
rysunku 2.2a.
x3
a)
x2
x1
b)
T(x )
c)
RA
RB
P
X
M (x)
X
Pa
Rys. 2.2. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego
Rozwizanie
Warto reakcji RA i RB s sobie rwne i wynosz P. W belce wyodrbnimy trzy
przedziay zmiennoci si poprzecznych i momentw zginajcych.
19
0 x1 a.
Oglne rwnanie momentw dla pierwszego przedziau bdzie miao posta:
M(x1) = Px1,
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = a) = Pa,
natomiast sia tnca dla pierwszego przedziau:
T(x1) = P,
T(x1 = 0) = P,

T(x1 = a) = P.
a x2 2a.
Oglne rwnanie momentw dla drugiego przedziau bdzie miao posta:

M(x2) = Px2 + RA(x2 a) = Pa,
M(x2 = a) = Pa,
M(x2 = 2a) = Pa,
T(x2) = P + RA = 0,
T(x2 = a) = 0,
T(x2 = 2a) = 0.
3) Trzeci przedzia bdzie si zmienia
2a x3 3a.
Oglne rwnanie momentw dla trzeciego przedziau bdzie miao posta:
M(x3) = Px3 + RA(x3 a) + RB(x3 2a) = Px3 3Pa,

M(x3 = 2a) = Pa,
M(x3 = 3a) = 0,
natomiast sia tnca dla trzeciego przedziau
T(x3) = P + RA + RB = P.
20
Zadanie 3
Wykona wykres momentw zginajcych i si tncych dla belki AB podpartej
przegubowo na obu kocach i obcionej si skupion P oraz par si o momencie
Pl
, jak pokazano na rysunku 2.3a.
M=
2
a)
x3
x2
x1
M
P
m
m
r
r

n
n
RA
l
3
l
3
l
3
RB
T(x )
b)
c)
M(x)
Pl
Pl
Pl
Rozwizanie
Podpora A jest staa, podpora B ruchoma, poniewa sia P i reakcja RB s pionowe,
zatem i reakcja RA musi by pionowa. Wyznaczamy warto reakcji RA i RB. Rwnanie
momentw wzgldem punktu B ma posta:
RA l P
RA =
2
l + M = 0,
3
2
M 2
P P
P
= P = .
3
l
3
2 6
21
Rwnanie rzutw na kierunek pionowy ma posta
RA + RB = P,
skd
RB = P R A = P
P 5
= P.
6 6
Wyraenia na moment zginajcy i na si tnc musimy pisa dla kadego z trzech

przedziaw osobno. Najpierw przetniemy belk w przekroju mm o odcitej x1, moment zginajcy w tym przekroju
M(x1) = RAx1,

odcita x1 jest w pierwszej potdze, moment zatem zmienia si wzdu przsa AC liniowo, ponadto x1 moe przybiera wartoci od 0 do l/3. Przy:
x1 = 0,
M ( x1) = 0,
l
x1 = ,
3
M ( x1) =
Pl
.
18
Sia tnca w przekroju mm
T( x1) = R A =
P
.
6
Sia tnca nie jest zalena od odcitej x1, ma wic warto sta wzdu przedziau AC. Nastpnie belka jest przecita w przekroju nn o odcitej x2. Moment zginajcy
w tym przekroju
M ( x 2 ) = R A x2 P x2 .
3
l
2l
Odcita x2 moe przybiera wartoci od
do
, moment zginajcy zmienia si
3
3
wzdu przedziau CD liniowo:
l
x2 = ,
3
x2 =
2l
,
3
l
l l Pl
M ( x 2) = R A P = ,
3
3 3 18
M ( x 2) = R A
Sia tnca w przekroju nn
T( x 2) = R A P =
22
5
P.
6
2l
2
2l l
P = Pl.
3
9
3 3
Przecinamy belk w przekroju rr o odcitej x3. Moment zginajcy w tym przekroju
M ( x 3) = R A x3 P x3 + M .
3
2l
Odcita x3 moe przybiera wartoci od
do l. Moment zginajcy zmienia si
3
wzdu przedziau DB liniowo, i przy:
x3 =
2l
,
3
M ( x 3) = R A
2l
5Pl
2l l
,
P + M =
3
18
3 3
l
M ( x 3) = R Al P l + M = 0.
3
x3 = l ,

Wykres momentw zginajcych jest pokazany na rysunku 2.3b. Sia tnca w przekroju rr wynosi
T( x3 ) = R A P =
5P
.
6
Wykres si tncych jest pokazany na rysunku 2.3c.
Zadanie 4
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki AB podpartej
przegubowo obu kocami i obcionej dwiema siami P, jak pokazano na rysunku 2.4a.
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B, bierzemy sum momentw wzgldem punktu A, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie A korzystamy
z sumy rzutw si na o OY. Zwroty obu reakcji zakadamy, e dziaaj do gry.
Wtedy
skd:
M A = Pl P 2l R B 3l = 0,
RB =
P
,
3
Py = R A P + P + RB = 0,
skd
R A = RB =
P
.
3
Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest poprawnie przyjty.

23
x3
a)
x2
x1
A
RA
b)
P
l
RB
T(x)
P
2P
M (x)
c)
Pl

Pl
Wydzielamy w belce trzy przedziay.
0 x1 l.
M(x1) = RAx1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l ) =
Pl
,
3
T(x1) = RA,
dla:
24
T( x1 = 0) =
P
,
3
T( x1 = l ) =
P
.
3
l x2 2l.
M(x2) = RAx2 P(x2 l),
Pl
,
3
M (x2 = l) =
Pl
,
3
M ( x 2 = 2l ) =

T(x2) = RA P,
T( x 2 = l ) =
2P
,
3
T( x 2 = 2l ) =
2P
.
3
2l x3 3l.
M(x3) = RAx3 P(x3 l) + P(x3 2l),
M ( x3 = 2l ) =
Pl
,
3
M ( x 3 = 3l ) = 0,
natomiast sia tnca dla trzeciego przedziau:
T(x3) = RA P + P,
T( x3 = 2l ) =
P
,
3
T( x3 = 3l ) =
P
.
3
25
Zadanie 5
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki podpartej przegubowo obcionej si skupion P oraz par si o momencie M = Pl, jak pokazano na
rysunku 2.5a.
Y
a)
x3
x2
x1
A
RA
l
3
l
3
RB

l
3
T(x )
b)
2P
c)
M(x)
Pl
Pl
Pl
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY. Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
Wtedy:
l
3
MA = P M
2
RB l = 0,
3
skd
RB = 2P,
Py = P + R A + RB = 0,
skd
RA = 3P.
26

l
0 x1 .
3
M(x1) = Px1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,

l
M ( x1 = l / 3) = P ,
3
T(x1) = P,
dla:
T(x1 = 0) = P,
T(x1 = l/3) = P.
2l
l
x2 .
3
3
M ( x 2) = Px2 + R A x2 ,
3
l
M ( x 2 = l / 3) = P ,
3
l
M ( x 2 = 2l / 3) = P ,
3
T(x2) = P + RA,
T(x2 = l/3) = 2P,
T(x2 = 2l/3) = 2P.
27
2l
x3 l.
3
l
M ( x 3) = Px3 + R A x3 M ,
3
2Pl
,
3
M ( x3 = 2l /3) =
M(x3 = l) = 0,

T(x3) = P + RA,
T(x3 = 2l/3) = 2P,

T(x3 = l) = 2P.
Zadanie 6
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki podpartej przegubowo w punktach A i B, obcionej dwiema siami skupionymi P, jak pokazano na
rysunku 2.6a.
a)
x3
x2
x1
b)
l
2
RA
RB
l
2
M (x)
+
l
28
T(x )
2P
c)
Pl
Pl
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY. Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
Wtedy
MA = P
l
3
RB l + P l = 0,
2
2
skd:
RB = 2P,
Py = P + R A + RB P = 0,
skd

RA = 2P.
Znak ujemny dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest przeciwny do przyjtego.

l
0 x1 .
2
M(x1) = Px1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l / 2) =
Pl
,
2
T(x1) = P,
dla:
T(x1 = 0) = P,
T(x1 = l/2) = P.
3l
l
x2 .
2
2
29
M ( x 2) = Px2 + R A x2 ,
2
Pl
M ( x 2 = l / 2) = ,
2
Pl
,
2
M ( x 2 = 3l / 2) =
T(x2) = P + RA,
T(x2 = l/2) = P,

T(x2 = 3l/2) = P.
3l
x3 2l.
2
l
3l
M ( x 3) = Px3 + R A x3 + RB x3 ,
3
2
M ( x3 = 3l / 2) =
Pl
,
2
M(x3 = 2l) = 0,
T(x3) = P + RA + RB,
T(x3 = 3l/2) = P,
T(x3 = 2l) = P.
Zadanie 7
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki obcionej si
skupian P jak pokazano na rysunku 2.7a.
Rozwizanie
z sumy rzutu wzgldem osi OY. Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
30
Wtedy:
2
4
l + P l RB l = 0,
5
5
MA = P
skd:
6
P,
5
Py = R A P P RB = 0,
4
P.
5
Znaki dodatnie dowodz, e rzeczywiste zwroty reakcji RA i RB s poprawnie przyjte.
RA =
a)
x3
x2

skd
RB =
x1
2
5l
RA
2
5l
b)
1
5l
RB
6
P
X
T(x )
c)
Pl
X
6
Pl
M (x )
2
l.
5
0 x1
dla:
M(x1) = RAx1,
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = 2l / 5) =
8
Pl ,
25
31

dla
T(x1) = RA,
4
P.
5
T( x1 = 0 = 2 l / 5) =
2
4
l x2 l .
5
5
2
M ( x 2 ) = R A x2 P x2 l ,
5
8
Pl ,
25

M ( x 2 = 2l / 5) =
6
Pl ,
25
M ( x 2 = 4l / 5) =
T(x2) = RA P,
1
P.
5
T( x 2 = 2l / 5 = 4l / 5) =
4
l x3 l.
5
2
M ( x 3) = R A x3 P x3
5
6
M ( x3 = 4l /5) =
Pl,
25
l P x3
5
M(x3 = l) = 0,
T(x3) = RA P P,
T( x3 = 4l / 5 = l ) =
32
6P
.
5
l ,
Zadanie 8
Dla belki wolnopodpartej i obcionej jak na rysunku 2.8a wyprowadzi wzory na
siy poprzeczne i momenty gnce i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane na
rysunkach 2.8b i 2.8c.
a)
Y
x2
x1
M0
A
RA
2
3l
1
3l
c)
RB
T(x )

b)
M0
X
M (x)
2M0
X
M0
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M A = M 0 + RB l = 0,
skd
M0
.
l
Wykorzystujc sum rzutw si na o OY otrzymamy:
RB =
skd
Py = R A RB = 0,
RA =
M0
.
l
33

0 x1
2
l.
3
M ( x1) = R A x1 ,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
2M 0
,
3

M ( x1 = 2l /3) =
dla:
T(x1) = RA,
T( x1 = 0) =
M0
,
l
M0
.
l
T( x1 = 2l / 3) =
2
l x2 l .
3
M ( x 2) = R A x2 M 0 ,
dla:
M ( x 2 = 2l / 3) =
M0
,
3
M(x2 = l) = 0,
T(x2) = RA,
T( x 2 = 2l /3) =
T( x 2 = l ) =
34
M0
,
l
M0
.
l
Zadanie 9
Dla belki wolnopodpartej i obcionej jak na rysunku 2.9a wyprowadzi wzory na
a)
x1
A
RA
b)
RB

T(x)
ql
c)
ql
M (x)
ql
Rozwizanie
Wtedy
l
2
M A = ql RB l = 0,
skd
ql
.
2
RB =
skd
Py = R A ql + RB = 0,
RA =
ql
.
2
35

Wydzielamy w belce jeden przedzia. Przedzia ten bdzie si zmienia
0 x1 l.
M ( x1) = R A x1 qx1
M ( x1) = R A x1 q1
x1
,
2
x12
,
2
dla:

M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = l) = 0,
T( x1) =
dla:
ql
qx1 ,
2
ql
,
2
T( x1
= 0)
T( x1
= l)
ql
.
2
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj,

w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. W celu wyznaczenia wartoci
maksymalnej przyrwnujemy si tnc do zera.
Poniewa
dM x1
ql
= T( x1) = qx1 = 0,
2
dx
std
l
x0 = .
2
Dla tej odcitej moment gncy ma warto maksymaln i wynosi
M ( x1 = x 0) = R A x1 q1
36
x12 ql 2
.
=
2
2
Zadanie 0
oba kocami przegubowo i obcionej rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q w sposb pokazany na rysunku 2.10.
a)
x3
Y
x2
x1
m
A
m
RA
n
D
n
l
b)
RB

T(x)
2 ql
9
1 ql
9
c)
2 ql
9
X
M (x)
2 2
ql
81
ql
54
2
9 l
7
9 l
ql
54
X
2 2
ql
81
Rozwizanie
Najpierw wyznaczymy wartoci reakcji RA i RB. Reakcja RA ma kierunek pionowy
poniewa obcienie q i reakcja RB s pionowe (podpora A jest staa, podpora B ruchoma). W celu zastosowania rwnania statystyki do wyznaczania reakcji, trzeba oba obcienia cige q zastpi ich wypadkowymi, ktre wobec rwnomiernoci rozoenia
tych obcie, bd przechodziy w rodkach dugoci odcinkw AC i DB.
Rwnanie momentw wzgldem punktu B ma posta:
R Al
ql l ql l
l + = 0,
3 6 3 6
RA =
q 5l ql 2
= ql.
3 6 18 9
37
Rwnanie rzutw na kierunek pionowy ma posta:
R A + RB
ql ql
+ = 0,
3 3
RB = R A =
2
ql.
9
Jeeli przetniemy belk w przekroju mm o odcitej x1, to moment zginajcy

w tym przekroju wyraa si nastpujco
qx12
,
2
odcita x1 jest w drugiej potdze, zatem moment zginajcy zmienia si wzdu belki
l
w przedziale AC parabolicznie, x1 moe zmienia wartoci od 0 do . Przy:
3
x1 = 0,
M(x1) = 0,
M ( x1) = R A x1
ql 2
.
54

l
x1 = ,
3
M ( x1) =
Sia tnca w przekroju mm
T(x1) = RA qx1.
Odcita x1 jest w pierwszej potdze, zatem sia tnca zmienia si wzdu belki
w przedziale AC liniowo i przy:
2
ql ,
9
x1 = 0,
T( x1) =
l
x1 = ,
3
T( x1) =
ql
.
9
Aby wyznaczy przekrj, w ktrym moment zginajcy przybiera warto maksymaln, bierzemy pochodn momentu zginajcego wzgldem odcitej x i przyrwnujemy j do zera:
d M x1
= R A qx1 = 0,
dx
x1 =
2
l.
9
Po podstawieniu wartoci odcitej x1' do wyraenia na moment zginajcy otrzymamy jego warto maksymaln:
M max =
2 ql 2
.
81
Nastpnie przetniemy belk przekroju nn o odcitej x2. Moment zginajcy w tym

przekroju
M ( x 2 ) = R A x2
38
ql
l
x2 .
3
6
Odcita x2 jest w pierwszej potdze zatem, moment Mx2 zmienia si wzdu belki
l
2l
w przedziale CD liniowo, x2 moe przybiera wartoci od
do
.
3
3
Przy:
l
ql 2
x2 = ,
M ( x 2) =
,
3
54
2l
,
3
x2 =
M ( x 2) =
ql 2
.
54
ql
ql
= .
3
9
Przecinamy belk w przekroju rr o odcitej x3, moment zginajcy w tym przekroju wyglda nastpujco:
2
2
q x3 l
3
ql
l
,
M ( x3) = R A x3 x3 +
3
6
2

T( x 2) = R A
x3 moe przybiera wartoci od 2l/3 do l. Przy:
2l
,
3
x3 = l,
x3 =
M ( x 3) =
ql 2
,
54
M(x3) = 0.
Sia tnca w przekroju rr wynosi:
T( x3) = R A
przy:
x3 =
2
ql
+ q x3
3
3
2l
,
3
l ,
T( x3) =
ql
,
9
2
ql.
9
Aby wyznaczy w przedziale DB przekrj, w ktrym moment zginajcy przybiera
warto maksymaln, przyrwnujemy si tnc Tx3 do zera.
T( x3) =
x3 = l ,
2q x3 l
3
ql
7
+
= 0, x3 = l.
3
2
9
Podstawiajc warto odcitej x'''
3 do wyraenia na moment zginajcy otrzymamy
jego warto maksymaln wynoszc:
T( x3) = R A
M max =
2 ql 2
.
81
39
Zadanie
Dla belki wolnopodpartej i obcionej jak na rysunku 2.11a wyprowadzi wzory
na siy poprzeczne i momenty gnce i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane
na rysunkach 2.11b i 2.11c. P = 180 kN, q = 40 kN/m, M = 40 kNm.
a)
x3
x2
x1
q
M
B
A
RA
b)
a = 4m
b =2 m
b =2 m
RB
T(x )
100

80
100
x0
c)
80
80
M (x)
80
40
200
Rys. 2.. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry. Wtedy
a
2
M A = 4 q M P ( a + b) RB ( a + 2b) = 0,
skd
RB = 100 kN.
Py =R A q 4 + P + RB = 0,
skd
RA = 80 kN.
40

0 x1 4.
M ( x1) = R A x1 qx1
M ( x1) = R A x1 q
x1
= 0,
2
x12
= 0,
2
dla:

M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 4) = 0,
T(x1) = RA qx1,
dla:
T(x1 = 0) = 80 kN,
T(x1 = 4) = 80 kN.
4 x2 6.
M ( x 2) = R A x2 q 4 ( x2 2) M,
dla:
M(x2 = 4) = 40 kNm,
M(x2 = 6) = 200 kNm,
T(x2) = RA,
T(x2 = 4) = 80 kN,
T(x2 = 6) = 80 kN.
41
6 x3 8
(rozwizanie od prawej strony).
Oglne rwnanie momentw dla trzeciego przedziau bdzie miao posta
M ( x3) = RB (8 x3 ),
dla:
M(x3 = 6) = 200 kNm,

M(x3 = 8) = 0,
T(x3) = RB,

T(x3 = 6) = 100 kN,

T(x3 = 8) = 100 kN.
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj,

w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment ten znajduje si
w pierwszym przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy
si tnc pierwszego przedziau do zera.
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A qx1 = 0,
dx
std
x0 = 2 m.
M ( x1 = x 0) = R A x1 q
x12
= 80 kNm.
2
Zadanie 2
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki podpartej przegubowo w punktach A i B i obcionej si skupion P oraz rwnomiernie rozoonym
2P
w sposb pokazany na rysunku 2.12a.
obcieniem cigym q =
l
Rozwizanie
Na samym pocztku wyznaczymy warto reakcji. Reakcja A jest pionowa, poniewa reakcja B oraz siy obciajce belk s pionowe.
42
a)
Y
x2
x1
q
m
P
n
A
RA
RB
b)
T(x)
P
2
P
X
3
P
2

c)
M (x)
x1
x1
Pl
2
Rwnanie momentw wzgldem punktu B ma posta:
R Al
ql 2
l
+ P = 0,
2
2
RA =
P
.
2
Rwnanie rzutw na kierunek pionowy wyglda nastpujco:
R A + RB ql P = 0,
RB =
5
P.
2
Nastpnie przecinamy belk w przekroju mm o odcitej x1, sia tnca w tym przekroju wynosi
przy:
T(x1) = RA qx1,
P
,
2
x1 = 0,
T( x1 ) =
x1 = l ,
T( x1) = R A ql =
3P
.
2
43
moment zginajcy w tym przekroju
M ( x1) = R A x1
qx12
,
2
x1 moe przybiera wartoci od 0 do l przy:
x1 = 0,
M(x1) = 0,
x1 = l ,
M ( x1) =
Pl
.
2
Nastpnie przyrwnujemy do zera si tnc aby znale przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln:
x1 =
RA l
= ,
4
q

T( x1) = R A qx1 = 0,
po czym podstawiamy warto odcitej x'1 do wyraenia na moment zginajcy i otrzymujemy
M max = R A
l q
4 2
Pl
l
= .
16
4
Aby wyznaczy pooenie punktu przegicia belki musimy znale tak warto
odcitej x''1 przekroju, w ktrym moment zginajcy rwna si zeru:
M ( x1) = R A x1
qx12
= 0,
2
x1 =
2RA l
= .
q
2
Przecinamy nastpnie belk w przekroju nn o odcitej x2, sia tnca w tym przekroju
T( x 2) = R A ql + RB = P.
Moment zginajcy w przekroju nn wynosi
l
P
l 5
M ( x 2) = R A x2 ql x2 + RB ( x2 l ) = x2 ql x2 + P ( x2 l ),
2
2
2 2
x2 moe przybiera wartoci od l do
x2 = l ,
x2 =
44
3l
,
2
3l
, przy:
2
M ( x 2) =
M ( x 2 ) = 0.
Pl
,
2
Zadanie 3
obu kocami przegubowo i obcionej rwnomiernie rozoonym obcieniem ci2
gym q oraz si skupion P = ql , jak pokazano na rysunku 2.13a.
3
a)
Y
x2
x1
q
RA
RB

b)
T(x)
ql
6
x1
ql
3
ql
6
ql
3
c)
M (x)
2
ql
74
x1
X
2
ql
24
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY.
Obcienie belki w przedziale AB zastpujemy wypadkow, ktra wobec rwnomiernoci rozoenia obcienia rwna jest ql i przechodzi przez rodek odcinka AB.
Zwroty obu reakcji zakadamy do gry. Wtedy
M A = P
l
l
+ ql RB l = 0,
2
2
45
skd:
RB =
ql
,
6
Py = R A + P ql + RB = 0,
skd
RA =
ql
.
6
Znaki dodatnie dowodz, e rzeczywiste zwroty reakcji RA i RB s poprawnie przyjte. Wydzielamy w belce dwa przedziay.

l
0 x1 .
2
M ( x1) = R A x1 q
x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
ql 2
,
24
M ( x1 = l / 2 ) =
dla:
T(x1) = RA qx1,
T( x1
= 0)
T( x1
= l / 2)
ql
,
6
ql
.
3
l
x2 l .
2
l
x
M ( x 2) = R A x2 + P x qx2 2 ,
2
2
l
x2
M ( x 2) = R A x2 + P x q 2 ,
2
2
46
dla:
M ( x 2 = l/ 2) =
ql 2
,
24
M(x2 = l) = 0,
T(x2) = RA qx2 + P,
ql
,
3
T( x 2 = l ) =
ql
.
6

T( x 2 = l / 2) =
W zwizku z tym, e funkcja siy poprzecznej w pierwszym i drugim przedziale

zmienia znak z plusa na minus, dlatego wystpuje w nim ekstremum momentu gncego.
Aby okreli przekrj, w ktrym funkcja Mx2 osignie ekstremum, musimy przyrwna
do zera funkcj Tx1 i Tx2:
T(x1) = RA qx0 = 0,
T(x2) = RA qx0 + P = 0.
5l
l
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x1 = i x2 = .
6
6
Uwzgldniajc warto x1 w funkcji Mx1 otrzymamy
M x1 max =
ql 2
,
72
i x2 w funkcji Mx2 otrzymamy
M x 2 max =
ql 2
.
72
Zadanie 4
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki wsporniko
wej AD, podpartej przegubowo w punktach A i B, obcionej rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q oraz si skupion P = ql (rys. 2.14a).
Rozwizanie
47
M A = Pl RB 2l + ql
skd:
5
l = 0,
2
7
RB = ql.
4
a)
x3
Y
x2
x1
q
P
B
RB

RA
l
b)
T(x )
ql
4
ql
X
3 ql
4
c)
M (x)
ql
4
ql
2
Obcienie belki w przedziale BD zastpujemy wypadkow, ktra wobec rwnomiernoci rozoenia obcienia rwna jest ql i przechodzi przez rodek odcinka BD.
Zwroty obu reakcji zakadamy, e dziaaj do gry.
Wtedy
Py = R A P + RB ql = 0,
skd
1
R A = ql.
4
48
Znaki dodatnie dowodz, e rzeczywiste zwroty reakcji RA i RB s poprawnie

przyjte.
0 x1 l.
M ( x1) = R A x1 =
dla:
1
qlx1 ,
4
M(x1 = 0) = 0,
1 2
ql ,
4
1
T( x1) = R A = ql ,
4
dla:
1
T( x1 = 0) = ql ,
4
1
T( x1 = l ) = ql.
4

M ( x1 = l ) =
l x2 2l.
M(x2) = RAx2 P(x2 l),
1 2
ql ,
4
1
= ql 2 ,
2
M (x2 = l) =
M ( x 2 = 2l )
T(x2) = RA P,
T( x 2
= l)
T( x 2 = 2l )
3
= ql ,
4
3
= ql.
4
49
2l x3 3l.
M ( x 3) = R A x3 P ( x3 l ) + RB ( x3 2l ) q ( x3 2l )
M ( x 3) = R A x3 P ( x3 l ) + RB ( x3 2l ) q
M ( x 3 = 2l ) =
1 2
ql ,
2
( x3 2l )
,
2
( x3 2l ) 2
,
2
M(x3 = 3l) = 0,

T(x3) = RA P + RB q(x3 2),
T(x3 = 2l) = ql,

T(x3 = 3l) = 0.
Zadanie 5
na rysunkach 2.15b i 2.15c.
a)
x4
x3
x2
x1
2q
a
T(x)
b)
RA
2,5a
RB
qa
X
qa
M (x)
c)
qa
qa
2
qa
50
5qa
4
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A, bierzemy sum momentw wzgldem punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B korzystamy
Wtedy
M B = q 2a 3a + R A 3a + 2qa
3
a = 0,
2
skd
RA = qa.
Py = 2qa + R A + 2qa + RB = 0,
skd

RB = qa.
Wydzielamy w belce cztery przedziay.
0 x1 a.
x1
,
2
M ( x1) = qx1
M ( x1)
x12
,
= q
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = a ) =
qa 2
,
2

dla:
T(x1) = qx1,
T(x1 = a) = 0,
T(x1 = a) = qa.
a x2 2a.
51
M ( x 2) = qx2
M ( x 2)
dla:
x2
+ R A ( x2 a),
2
x22
= q
+ R A ( x2 a ),
2
M (x 2 = a) =
qa 2
,
2
M(x2 = 2a) = qa2,


T( x 2 ) = qx2 + R A ,
T(x2 = a) = 0,
T(x2 = 2a) = qa.
2a x3 3a.
M ( x3) = 2qa ( x3 a) + R A ( x3 a ) + 2q ( x3 2a )
M ( x3) = 2qa ( x3 a) + R A ( x3 a) + 2q
dla:
( x3 2a)
,
2
( x3 2a ) 2
,
2
M(x3 = 2a) = qa2,
M(x3 = 3a) = qa2,
T( x3) = 2qa + R A + 2q ( x3 2a),

T(x3= 2a) = qa,
T(x3= 3a) = qa.
4) Czwarty przedzia bdzie si zmienia
3a x4 4a.
(rozwizywane od prawej strony).
Oglne rwnanie momentw dla czwartego przedziau bdzie miao posta
M(x4) = RB(4a x4),

52
dla:
M(x4 = 3a) = qa2,

M(x4 = 4a) = 0,
natomiast sia tnca dla czwartego przedziau:
T(x4) = RB,
T(x4 = 3a) = qa,
T(x4 = 4a) = qa.
std

Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment ten znajduje si w trzecim
przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc trzeciego przedziau do zera.
Poniewa
d M x3
= T( x3) = 2qa + R A + 2q ( x3 2a ) = 0,
dx
5
x0 = a.
2
M ( x3
= x0 )
= 2qa ( x3 a) + R A ( x3 a ) + 2q
( x3 2a) 2
5
= qa 2 .
2
4
Zadanie 6
Poda wzory na si poprzeczn i moment gncy oraz sporzdzi na ich podstawie wykresy dla belki podpartej swobodnie i obcionej jak na rysunku 2.16a. Dane:
P = 12 kN, q = 15 kN/m, l = 4 m.
Rozwizanie
Wyznaczamy reakcje podpr korzystajc z rwna momentw wzgldem punktu
A i B:
ql 2
3
= 0,
M B = P l + R Al
2
2
RA =
3
ql
P + = 48 kN,
2
2
M A = RBl
RB =
ql 2 Pl
+
= 0,
2
2
P ql
+ = 24 kN.
2 2
53
a)
x2
x1
P
B
A
l
RB
RA
l
T(x )
b)
36 kN/m
+
X
24 kN/m

12 kN/m
x0 = 4,4 m
c)
24 kN/m
x0 = 2,8 m
X
19,2 kN/m
M (x)
l
0 x1 .
2
M(x1) = Px1,
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l / 2 ) = P
T(x1) = P.
54
l
,
2
3l
l
x2 .
2
2
M ( x 2) = Px 2 + R A x2
2
l
M ( x 2 = l / 2) = P ,
2
M(x2 = 3/2) = 0,
q x2
2

T( x 2) = P + R A q x2 .
2
Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln.

W tym celu przyrwnujemy si tnc do zera dla drugiego przedziau.
std
d M x2
l
= T( x 2) = P + R A q x0 ,
dx
2
x0 = 4,4 m.
Dla tej odcitej moment gncy ma warto maksymaln i wynosi:

2
M ( x 2= x 0)
q x0
2
,
= Px0 + R A x0
2
2
Mmax = 19,2 kNm.
Natomiast odcita, dla ktrej moment gncy jest rwny zeru obliczamy z warunku:
2
M ( x 2)
q x2
2
,
= Px2 + R A x2
2
2
x'0 = 2,8 m.
Zadanie 7
55
a)
Y
x2
x1
q
P=
RA
T(x)
13
ql
36
b)
RB
l
21
ql
36
M (x)
c)
ql
4
169 2
ql
259
ql
4
X
23 ql
36

x0 =
13
l
36
5
2
ql
36
Rozwizanie
Wtedy
l
3
l
2
l l
3 6
M B = R A l + P ql + q = 0,
skd
RA =
13
ql.
36
l
3
Py = R A + RB P q l + = 0,
skd
RB =
11
ql.
9
Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest zgodny z zaoonym.

56

0 x1 l.
M ( x1) = R A x1 qx1
dla:
x1
,
2
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l ) =
5 2
ql ,
36


dla:
T(x1) = RA qx1,
T( x1 = 0) =
13
ql ,
36
T( x1 = l ) =
23
ql.
36
4
l. (rozwizanie od prawej strony).
3
l x2
M ( x 2)
l x2
4
3
,
= P l x2 q l x2
2
3
M ( x 2)
l x2
3
,
= P l x2 q
2
3
dla:
M (x2 = l) =
5
ql 2 ,
36
M(x2 = 4l/3) = 0,
57

T( x 2) = P + q l x2 ,
3
7
T( x 2 = l ) =
ql ,
12
1
T( x 2=4l / 3) = ql.
4
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment ten znajduje si w pierwszym przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc
pierwszego przedziau do zera.
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A qx1 = 0,
dx
std
13
x0 =
l.
36
x
169 2
M ( x1 = x 0) = R A x1 qx1 1 =
ql .
2
256
Zadanie 8
Rozwizanie
Wtedy
M B = R A 3 M + P 1,2 q 2 1 + q 0,6 0,3 = 0,
skd
RA = 4,87 kN.
Py = R A + P + RR q 2,6 = 0,
skd
RB = 23,13 kN.
Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA i RB s zgodne z zaoonymi.
58
a)
x2
x1
q =30 kN/m
M=20 kNm
RA 1 m
1,2 m
RB
0,6 m
30,87
M (x)
4,87
+
c)
50 kN
0,8 m
T(x )
b)
x4
x3
x0 = 1,16
+
5,13
x0 = 2,83
5,39
15,13
14,7
19,13

4,87
18
20,8
4,95
0 x1 1.

dla:
M(x1) = RAx1,
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 1) = 4,87 kNm,

dla:
T(x1) = RA,
T(x1 = 0) = 4,87 kN,
T(x1 = 1) = 4,87 kN.
1 x2 1,8.
59
M ( x 2) = R A x M q
(x2 1)2 ,
2
dla:
M(x2 = 1) = 15,13 kNm,

M(x2 = 1,8) = 20,8 kNm,
T(x2) = RA q(x2 1)2,

T(x2 = 1) = 4,87 kN,

T(x2 = 1,8) = 19,13 kN.
1,8 x3 3.
M ( x 3) = R A x3 M + P ( x3 1,8) q
(x3 1) 2 ,
2
dla:
M(x3 = 1,8) = 20,8 kNm,
M(x3 = 3) = 5,39 kNm,
T(x3) = RA q(x3 1) + P,
T(x3 = 1,8) = 30,87 kN,

T(x3 = 3) = 5,13 kN.
3 x4 3,6
(rozwizanie od prawej strony).
M ( x 4) = q (3,6 x4 )
60
(3,6 x4 ) = q (3,6 x4 ) 2 ,
2
dla:
M(x4 = 3) = 5,4 kNm,

M(x4 = 3,6) = 0,
T(x4) = q (3,6 x4),

T(x4 = 3) = 18 kN,
T(x4 = 3,6) = 0.

Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment ten znajduje si w drugim
i trzecim przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si
tnc drugiego przedziau do zera.
Poniewa
d M x2
= T( x 2) = R A q ( x2 1) = 0,
dx
std
x0 = 1,16 m.
M ( x 2 = x 0) = R A x M q
(x2 1)2 = 14,7 kNm.

2
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego w trzecim przedziale. W celu

wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc trzeciego przedziau
do zera.
Poniewa
d M x3
= T( x3) = R A q ( x3 1) + P = 0,
dx
std
x'0 = 2,83 m.
M ( x3 = x 0) = R A x M + P ( x x 1,8) q
(x3 1)2 = 4,95 kNm.

2
61
Zadanie 9
Pozioma belka ABC o dugoci 2l (rys. 2.19), spoczywajca w rodku dugoci na
podporze rolkowej B i na podporze nieruchomej na kocu C, jest obciona na czci
AB rwnomiernie rozoonym obcieniem o nateniu q. Wyprowadzi wzory i sporzdzi wykresy dla si tncych i momentw gncych.
a)
l
q
b)
C
l
q
x1
c)
B
RB

x2
T(x)
C
RC
1 ql
X
ql
d)
M (x)
ql
2
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B, bierzemy sum momentw wzgldem punktu C.
Obcienie belki w przedziale AB zastpujemy wypadkow, ktra wobec rwnomiernoci rozoenia obcienia rwna jest ql i przechodzi przez rodek odcinka AB.
Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
Wtedy
l
2
MC = ql + l + RBl = 0,
skd
RB =
3
ql.
2
Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RB jest taki, jak zaoono.
62
M B = ql
skd
l
RC l = 0,
2
1
ql.
2
Znak ujemny dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RC jest przeciwny do zaoonego.
RC =
0 x1 l.
x1
x2
= q 1 ,
2
2

M ( x1) = qx1
M(x1 = 0) = 0,
ql 2
,
2
M ( x1 = l ) =
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = l) = ql.
l x2 2l.
czyli:
M ( x 2) = ql x2 + RB ( x2 l ),
2
M ( x 2) = ql 2 +
M (x2 = l) =
1
qlx2 ,
2
ql 2
,
2
M(x2 = 2l) = 0,
natomiast sia tnca dla drugiego przedziau
T( x 2) = ql + RB = ql +
3
ql
ql = .
2
2
63
Zadanie 20
Dla belki obcionej jak na rysunku 2.20a wyprowadzi wzory na siy tnce i momenty gnce, i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane na rysunkach 2.20b
i 2.20c.
Y
a)
x3
x2
P= 6 kN
q= 13 kN/m
A
2m
b)
2P
x1
RA
4m
RB
2m

T(x)
23
12
29
x0 = 3,77 m
c)
24
12
8,5
M (x)
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o Y. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M A = P 2 + 4q 2 R B 4 + 2 P 6 = 0,
skd
RB = 41 kN.
Wykorzystujc sum rzutw si na o Y otrzymamy
skd
Py = P + R A 4q + RB 2 P = 0,
RA = 29 kN.
64

0 x1 2.
M(x1) = Px1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 2) = 12 kNm,

T(x1) = P,
dla:
T(x1 = 0) = 6 kN,
T(x1 = 2) = 6 kN.
2 x2 6.
M ( x 2) = Px2 + R A ( x2 2) q ( x2 2)
( x2 2)
,
2
dla:
M(x2 = 2) = 12 kNm,
M(x2 = 6) = 24 kNm,
T(x2) = P + RA q(x2 2),

T(x2 = 2) = 23 kN,
T(x2 = 6) = 29 kN.
65
6 x3 8.
M(x3) = P + RA 4q(x3 2) + RB(x3 6),

dla:
M(x3 = 6) = 24 kNm,
M(x3 = 8) = 0,
T(x3) = P + RA 4q + RB,

dla:
T(x3 = 6) = 12 kN,
T(x3 = 8) = 12 kN.
przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc drugiego przedziau do zera.
Poniewa
d M x2
= T( x 2) = q ( x2 2) P + R A = 0,
dx
std
x0 = 3,77 m.
M ( x 2 = x 0) = Px2 + R A ( x2 2) q ( x2 2)
( x2 2)
= 8,35 kNm .
2
Zadanie 2
Dla belki obcionej jak na rysunku 2.21a wyprowadzi wzory na siy tnce i momenty gnce i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane na rysunkach 2.21b
i 2.21c.
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B, bierzemy sum momentw wzgldem punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie A korzystamy
66
Wtedy
M B = M 0 + R A 4 4 q1 2 + 2q2 1 = 0,
skd
RB = RA + 10,4 = 81 kN.
Py = R A 4q1 + RB q2 2 = 0,
skd
RA = 23 kN.
a)


Y
x2
x1
M0 = 20 kNm
RA
b)
q1 = 18 kN/m
RB
4m
q2 = 16 kN/m
2m
T(x )
32
23
1,275 m
c)
32
49
X
20
+
34,7
M (x)
67

0 x1 4.
M ( x1) = M 0 + R A x1 q1
x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 20 kNm,
M(x1 = 4) = 32 kNm,

T(x1) = RA q1x1,
dla:
T(x1 = 0) = 23 kN,
T(x1 = 4) = 49 kN.
4 x2 6.
M ( x 2) = M 0 + R A x2 4q1 ( x2 2) + RB ( x2 4)
q2 ( x2 4)
( x2 4)
,
2
M ( x 2) = M 0 + R A x2 4q1 ( x2 2) + RB ( x2 4) q2
dla:
M(x2 = 4) = 32 kNm,
M(x2 = 6) = 0,
T(x2) = RA 4q1 + RB q2(x2 4),

T(x2 = 4) = 32 kN,
T(x2 = 6) = 0.
68
( x2 4) 2
,
2
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A q1 x1 = 0,
dx
std
x0 = 1,277 m.
x12
= 34,7 kNm.
2

M ( x1 = x0) = M 0 + R A x1 q1
Zadanie 22
Dla belki obcionej obcieniem cigym jak na rysunku 2.22a, wyprowadzi
wzory na siy tnce i momenty gnce i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane
a)
x4
x3
x2
P = 50 kN
x1
q = 6 kN/m
2m
b)
31
T(x)
12
RA
1m
1m
25
RC
2m
25
12
31
c)
12
12
X
16
M (x)
69
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A, bierzemy sum momentw wzgldem punktu C, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie C korzystamy
Wtedy
M A = 2q 1 + P 1 RC 2 + 4 q 2 = 0,
skd
RC = 43 kN.
Py = R A P + RC 6q = 0,

skd
RA = 43 kN.
Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA i RC jest zgodny z zaoonym.

0 x1 2.
M ( x1) = q
x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 2) = 12 kNm,
T(x1) = qx1,
dla:
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = 2) = 12 kN.
2 x2 3.
70
M ( x 2) =
dla:
qx22
+ R A ( x2 2),
2
M(x2 = 2) = 12 kNm,
M(x2 = 3) = 16 kNm,
T(x2) = qx2 + RA,

T(x2 = 2) = 31 kN,
T(x2 = 3) = 25 kN.

3 x3 4.
M ( x3) =
qx23
+ R A ( x3 2) P ( x3 3),
2
dla:
M(x3 = 3) = 16 kNm,
M(x3 = 4) = 12 kNm,
T(x3) = qx3 + RA P,
T(x3 = 3) = 25 kN,
T(x3 = 4) = 31 kN.
4 x4 6.
M ( x 4) =
qx24
+ R A ( x4 2) P ( x4 3) + RC ( x4 4),
2
dla:
M(x4 = 4) = 12 kNm,
M(x4 = 6) = 0,
71
T(x4) = qx4 + RA P + RC,

T(x4 = 4) = 12 kN,
T(x4 = 6) = 0.
Zadanie 23
Wykona wykresy si poprzecznych i momentw gncych dla belki obcionej jak
na rysunku 2.23a.
a)
x3
Y
x2
q 1 = 20 kN/m

x1
P1 = 60 kN
q2 = 5 kN/m
RA
b)
RB
4m
T(x)
1,2 m
44
89
1,8 m
20
40
c)
P2 = 80 kN
80
X
96
M (x)
38,4
l
2
152,1
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B bierzemy sum momentw wzgldem punktu A, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B korzystamy
72
Wtedy
M A = P1 1,2 + q1 4 2 RB 4 + q 2 1,8 4,9 + P2 5,8 = 0,

skd
RB = 185 kN.
Wykorzystujc sum rzutw si na o Y otrzymamy:
Py = R A P1 q1 4 + RB q2 1,8 P2 = 0,
RA = 44 kN.

0 x1 1,2.
M ( x1) = R A x1 qx1
qx 2
1
x1 = R A x1 1 ,
2
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 1,2) = 38,4 kNm,
T(x1) = RA qx1,
dla:
T(x1 = 0) = 44 kN,
T(x1 = 1,2) = 20 kN.
1,2 x2 4.
M ( x 2) = R A x2 q1
x2
P ( x2 1, 2),
2
dla:
M(x2 = 1,2) = 38 kNm,

M(x2 = 4) = 152 kNm,
73
T(x2) = RA q1x2 P,
T(x2 = 1,2) = 40 kN,
T(x2 = 4) = 96 kN.
4 x3 5,8.
M ( x3) = R A x3 q1l ( x3 2) + RB ( x3 4) P ( x3 1,2)

x3 4
,
2
= R A x3 q1l ( x3 2) + RB ( x3 4) P ( x3 1,2)
q2 ( x3 4)

M ( x 3)
q2
dla:
( x3 4) 2
,
2
M(x3 = 4) = 152 kNm,
M(x3 = 5,8) = 0,
T(x3) = RA ql + RB q2(x3 4) P,
T(x3 = 4) = 89 kN,
T(x3 = 5,8) = 80 kN.
Zadanie 24
Dla belki przedstawionej na rysunku 2.24a opartej na podporach A i B, ktra jest
obciona rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q i q1 = 2q oraz si skupion P = 2qa sporzdzi wykres momentw gncych i si tncych.
Rozwizanie
Wtedy
a
2
5
2
M A = qa + P a RB 2a + q1 a a = 0,
skd
RB = 3,25qa.
74
Py = qa P + R A + RB q1a = 0,
skd
RA = 1,75qa.
Y
a)
x2
x1
x4
x3
q1
q
P
X
B
A
RA
b)
RB

a
T(x)
0,75 qa
qa
c)
2qa
X
1,25 qa
M (x)
0,25 qa
qa
qa
0 x1 a.
M ( x1) = q
dla:
x12
,
2
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = a ) =
qa 2
,
2
75

dla:
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = a) = qa.
a x2 2a.
M ( x 2) = qa x2 + R A ( x2 a ),
2

dla:
M (x 2 = a) =
qa 2
,
2
M(x2 = 2a) = 0,25qa2,
T(x2) = qa + RA,
T(x2 = a = 2a) = 0,75qa.
2a x3 3a.
dla:
M ( x 3) = qa x3 + R A ( x3 a) P( x3 2a),
2
M(x3 = 2a) = 0,25qa2,

M(x3 = 3a) = qa2,
T(x3) = qa + RA P,
T(x3 = 2a = 3a) = 1,25qa.
3a x4 4a.
76
Oglne rwnanie momentw dla czwartego przedziau bdzie miao posta:
M ( x 4) = qa x4 + RA ( x4 a) P( x4 2a) + RB ( x4 3a)
2
( x 3a)
,
q1 ( x4 3a) 4
2
M(x4 = 3a) = qa2,
M(x4 = 4a) = 0,
T(x4) = qa + RA P + RB 2q(x4 3a),

T(x4 = 3a) = 2qa,

T(x4 = 4a) = 0.
Zadanie 25
obu kocami przegubowo i obcionej rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q i momentem zginajcym M = ql2 w sposb pokazany na rysunku 2.25a.
a)
x2
x1
RA
b)
RB
4l
T(x)
1,8 ql
X
2,2 ql
x2=2,8 l
c)
M(x)
ql
0,8 ql
2,43 ql
77
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY. Obcienie belki w przedziale BC zastpujemy wypadkow, ktra wobec rwnomiernoci rozoenia obcienia rwna jest 4ql i przechodzi
przez rodek odcinka BC. Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
Wtedy
MA = M + 4ql3l 5lRB l = 0,
skd:
RB = 2,2ql,
Py = RA 4ql + RB = 0,
skd

RA = 4ql RB = 1,8ql.

przyjte.
0 x1 l.

dla:
M(x1) = RAx1 = 1,8qlx1,

M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = l) = 1,8ql,

dla:
T(x1) = RA,
T(x1 = 0) = 1,8ql,
T(x1 = l) = 1,8ql.
l x2 5l.
M ( x 2 ) = R A x2 M q ( x2 l )
78
( x2 l )
,
2
czyli:
M ( x 2) = 1,8qlx2 ql 2 q
( x2 l ) 2
,
2
M(x2 = l) = 0,8ql2,
M(x2 = 5l) = 0,
T(x2) = 1,8ql q(x2 l),

T(x2 = l) = 1,8ql,
T(x2 = 5l) = 2,2ql.

W zwizku z tym, e funkcja siy poprzecznej w drugim przedziale zmienia znak

musi wystpi w nim ekstremum momentu gncego. A zatem, aby okreli przekrj,
w ktrym funkcja Mx2 osignie ekstremum, musimy przyrwna do zera funkcj Tx2
T(x2) = 1,8ql q(x2 l) = 0.
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x2 = 2,8l. Uwzgldniajc t

warto w funkcji Mx2 otrzymamy
Mx2 max = 2,42ql2.
Zadanie 26
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki podpartej przegubowo obu kocami i obcionej rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q
ql 2
(rys. 2.26).
oraz dwoma momentami zginajcymi M =
12
Rozwizanie
z sumy rzutw si na o OY. Obcienie belki w przedziale AB zastpujemy wypadkow, ktra wobec rwnomiernoci rozoenia obcienia rwna jest ql i przechodzi
przez rodek odcinka AB. Zwroty obu reakcji zakadamy, e s skierowane do gry.
Wtedy
M A = M + ql
skd:
RB =
l
+ M RBl = 0,
2
ql
,
2
Py = RA + RB ql = 0,
79
skd
ql
ql
+ ql = .
2
2
przyjte.
RA =
a)
x1
M
q
A
RA
RB

T(x)
b)
ql
2
ql
2
l
2
c)
M (x)
0,21 l
ql
24
ql
12
Wydzielamy w belce jeden przedzia. Przedzia ten bdzie si zmienia
0 x1 l.
M ( x1) = M + R A x1 qx1
M ( x1) = M + R A x1 q
80
x1
,
2
x12
,
2
dla:
M ( x1 = 0 ) =
ql 2
,
12
ql 2
,
12
natomiast sia tnca dla tego przedziau
M ( x1 = l ) =
dla:
T(x1) = RA qx1,
ql
,
2
ql
T( x1 = l ) = .
2
W zwizku z tym, e funkcja siy poprzecznej zmienia znak musi wystpi w nim
ekstremum momentu gncego. A zatem aby okreli przekrj, w ktrym funkcja Mx1
osignie ekstremum, musimy przyrwna do zera funkcj Tx1

T( x1 = 0) =
T(x1) = RA qx1 = 0.
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x1 = 0,5l. Uwzgldniajc t

M x1 max =
ql 2
.
24
Zadanie 27
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki podpartej obu
kocami przegubowo i obcionej wzdu caej swej dugoci rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q (rys. 2.27), za w rodku dugoci belki momentem zgiql 2
najcym M =
.
8
Rozwizanie
Wyznaczamy warto reakcji. Reakcja RA jest pionowa, poniewa reakcja RB oraz
obcienie cige s pionowe. Rwnanie momentw wzgldem punktu B przedstawia
si nastpujco:
RA l
ql 2
+ M = 0,
2
RA =
3ql
.
8
Rwnanie rzutw na kierunek pionowy ma posta:
R A + RB = ql ,
RB =
5ql
.
8
81
a)
x2
x1
l
2
RA
b)
RB
l
T(x )
3ql
ql
c)

5ql
M (x)
0,0703 ql
0,125 ql
0,0625 ql
X
x1 = 3/ 8 l
Nastpnie przecinamy belk w przekroju mm o odcitej x1. Sia tnca w przekroju mm

T(x1) = RA qx1,
przy:
x1 = 0,
T( x1) =
3
ql ,
8
l
ql
ql
x1 = ,
T( x1) = R A = .
2
2
8
Moment zginajcy w przekroju mm
qx12
,
2
l
x1 moe przybiera wartoci od 0 do , i tak dla:
2
M ( x1) = R A x1
82
x1 = 0,
M(x1) = 0,
l
x1 = ,
2
M ( x1) =
ql 2
.
16
Wyznaczamy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln i w tym

celu przyrwnujemy do zera si tnc:
T( x1) = R A
2qx1
= 0,
2
x1 =
3
l.
8
Podstawiajc warto x'1 do wyraenia na moment zginajcy otrzymamy:
M max =
9ql 2
.
128
Przecinamy belk w przekroju nn o odcitej x2.

Sia tnca w tym przekroju:
przy:
3ql
qx2 ,
8

T( x 2) = R A qx2 =
l
x2 = ,
2
T( x 2) =
ql
,
8
x2 = l ,
T( x 2) =
5ql
,
8
moment zginajcy w przekroju nn
M ( x 2 ) = R A x2
qx22
3qlx2 qx22 ql 2
,
+M =
+
2
8
2
8
x2 moe przybiera wartoci od l/2 do l przy:
3ql 2
,
16
l
x2 = ,
2
M ( x 2) =
x2 = l,
M(x2) = 0.
Aby znale przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln przyrwnamy do zera si tnc:
T( x 2) =
3ql
qx2 = 0,
8
x2 =
3
l.
8
W przedziale CB moment zginajcy nie posiada maksimum poniewa x2 nie moe

l
by mniejsze od .
2
83
Zadanie 28
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki wspornikowej
podpartej przegubowo w punktach A i B i obcionej momentem zginajcym M oraz
rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q, jak pokazano na rysunku 2.28a.
M
= l 2.
Zaleno midzy M i q wynosi
q
Y
a)
x3
x2
x1
q
M
X
B

RA
RB
2
l
3
l
3
b)
l
2
T(x )
c)
ql
ql
X
M (x)
17
ql
ql
X
ql
Rozwizanie
Obcienie belki w przedziale BC zastpujemy wypadkow, ktra wobec rwnol
miernoci rozoenia obcienia rwna jest q i przechodzi przez rodek odcinka BC.
2
Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
84
Wtedy
M A = M RB l + q
skd:
RB =
3
ql ,
8
Py = R A + RB q
skd
RA =
l 5
l = 0,
2 4
l
= 0,
2
7
ql.
8


przyjte.
l
0 x1 .
3
M(x1) = RAx1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l / 3) =
7
ql 2 ,
24
T(x1) = RA,
dla:
T( x1 = 0) =
7
ql ,
8
T( x1 = l /3) =
7
ql.
8
l
x2 l .
3
85
M(x2) = RA x2 M,
M ( x 2 = l / 3) =
17 2
ql ,
24
1 2
ql ,
8
M ( x2 = l ) =
T(x2) = RA,
T( x 2 = l /3) =
7
ql.
8

T( x 2 = l ) =
7
ql ,
8
3
l.
2
l x3
M ( x3) = R A x3 M + RB ( x3 l ) q ( x3 l )
M ( x3) = R A x3 M + RB ( x3 l ) q
M ( x3 = l ) =
( x3 l )
,
2
( x3 l ) 2
,
2
1 2
ql ,
8
M(x3 =3l/2) = 0,
T(x3) = RA + RB q(x3 l),
T( x3 = l ) =
1
ql ,
2
T(x2=3l/2) = 0.
Zadanie 29
Na belk podpart w punktach A i B dziaa obcienie cige q oraz sia skupioql
na F = . Sporzdzi wykres momentw gncych i si tncych (rys. 2.29).
2
86
a)
x3
x2
x1
q
F
X
A
l
4
RA
RB
T(x)
b)
l
3
0,6424 ql
0,25 ql
0,5206 ql
0,5243 ql
c)

x0 = 0,8924 l
0,0312 ql
0,1751 ql
X
0,1748 ql
M (x)
Rozwizanie
Wtedy:
skd
MA = q
l l
2 1 2
2
+ q l l + F l RB l = 0,
4 8
3 2 3
3
MA = q
1
4
2
l+
ql + ql RB l = 0,
32
18
6
RB = 0,5243ql.
Wykorzystujc sum rzutw si na o OY otrzymamy:
2
1
l F + R A + RB = 0,
3
4
11
1
Py = q l ql + R A + 0,5243 = 0,
12
2
Py = q l +
skd
RA = 0,8924ql.
87

l
0 x1 .
4
M ( x1) = qx1
dla:
x1
x2
= q 1 ,
2
2
M(x1 = 0) = 0,

M(x1 = l/4) = 0,0312ql2,

dla
T(x1) = qx1,
T( x1 = 0 = l / 4) =
1
ql.
4
l
11
x2
l.
4
12
M ( x 2 ) = q
1
1
x22
x2
+ R A x2 l = q 2 + 0,8924ql x2 l ,
2
4
2
4
M(x2 = l/4) = 0,0312ql2,
M(x2 = 11l/12) = 0,1748ql2,
T(x2) = qx2 + RB,

T(x2 = l/4) = 0,6424ql,
T(x2 = 11l/12) = 0,0243ql.
11
5
l x3 l.
12
4
88
M ( x 3) = q
11
11
1
11
l x3
l + R A x3 l F x3
l ,
12
24
4
12
11
1
l x3
l + 0,8924ql x3
24
4
11
0,5ql x3 l ,
12
M ( x 3) = q
11
12
M(x3 = 11l/12) = 0,1748ql2,

M(x3 = 5l/4) = 0,1667ql2,

M ( x3) = q
11
11
l + R A F = ql + 0,8924ql 0,5ql ,
12
12
T(x3 = 11l/12 = 5l/4) = 0,5243ql.
Poniewa
d M x2
= T( x 2) = qx2 + RB = 0,
dx
std
x0 = 0,8924l.
Dla tej odcitej moment gncy ma warto maksymaln i wynosi:
M ( x 2 = x 0) = q
x22
1
+ R A x2
2
4
x2
1
l = q 2 + 0,8924ql x2
2
4
l ,
M ( x 2 = x 0) = 0,1751ql 2 .
Zadanie 30
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki wspornikowej
podpartej przegubowo w punktach B i C obcionej rwnomiernie rozoonym obciql 2
(rys. 2.30).
eniem cigym q oraz par si o momencie zginajcym M =
2
89
Rozwizanie
Wyznaczamy reakcje podpr ukadajc rwnanie momentw wzgldem punktu C
MC =
ql l l
l
+ + RB + M = 0,
3 6 3
3
ql 2 ql 2 3
= ql.
RB =
6
l
2
a)
x3
x2
q

x1
l
3
RB
l
3
RC
l
3
T(x)
b)
ql
4 ql
M (x)
c)
ql
ql
Rzutujc siy na o y otrzymamy:
Py = RB + RC q
l
= 0,
3
l
l
4
RB = q + ql = ql.
3
3
3
RC = q
l
0 x1 .
3
90
M ( x1) =
qx12
,
2
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l / 3) =
ql 2
,
18
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,

l
T( x1 = l / 3) = q .
3
2l
l
x2 .
3
3
M ( x 2) = q
l
l
l
x2 + R B x2 ,
3
6
3
M ( x 2 = l / 3) = q
l
3
M ( x 2 = 2 l / 3) = q
ql 2
l l
l l
,
ql =
18
3 6
3 3
l l l
ql 2
2l l
,
2 ql =
3 3 6
2
3 3
T( x 2) = q
l
l
4
+ RB = q ql = ql ,
3
3
3
T( x 2 = l / 3) =
4
ql ,
3
T( x 2 = 2l / 3) =
4
ql.
3
91
2l
x3 l.
3
l
l
l
2l
M ( x3) = q x3 + R B x3 + RC x3 =
3
6
3
3
= q
l
3
l
l 4
2l
x 3 + ql x3 + ql x3 ,
6
3 3
3
M ( x 3 = 2 l / 3) =
ql 2
,
2
ql 2
,
2
natomiast sia tnca dla trzeciego przedziau wynosi
4
l
l
T( x3) = q + RB + RC = q ql + ql = 0.
3
3
3

M ( x3 = l ) =
Zadanie 3
rysunku numer 2.31a.
a)
x2
x1
M = 2 qa
2a
B
RB
T(x)
8 qa
3
c)
M (x)
2
2
qa
3
2 qa
P = 2 qa
2 qa
3 X
4 qa
3
5 a
3
92
RA
b)
P = 2 qa
8 qa 2
9
X
Rozwizanie
Najpierw wyznaczamy reakcje w punktach podparcia RA i RB z warunkw rwnowagi wszystkich si zewntrznych, dziaajcych na belk.
MA = M + Pa + 4qa2 RB3a = 0,
4
qa,
3
MB = M P2a 2qa2 + RA3a = 0,
RB =
8
R A = qa.
3
W belce wyodrbnimy dwa przedziay zmiennoci si poprzecznych i momentw
zginajcych.

0 x1 a.
M ( x1) = M + R A x1 = 2qa 2 +
M(x1 = 0) = 2qa2,
8
qax1 ,
3
2
= qa 2 ,
3
8
T( x1) = R A = qa,
3
8
T( x1 = 0) = qa,
3
8
T( x1 = a ) = qa.
3
M ( x1 =
a)
a x2 3a.
M ( x 2) = M + R A x2 P ( x2 a)
M ( x2 = a) =
1
q ( x2 a ) 2 ,
2
2 2
qa ,
3
M(x2 = 3a) = 0,
93
T( x 2) = R A P q ( x2 a ) =
2
qa q ( x2 a),
3
2
qa,
3
4
T( x 2 = 3a ) = qa.
3
W zwizku z tym, e funkcja siy poprzecznej w drugim przedziale zmienia znak,
2
T( x 2) = qa q ( x2 a) = 0.
3
5
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x2 = a. Uwzgldniajc t war3
to w funkcji Mx2 otrzymamy
8
M max = qal 2 .
9

T( x 2 = a ) =
Zadanie 32
na rysunkach 2.32b i 2.32c. Dane: M1 = 2qa2, M2 = qa2.
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B bierzemy sum momentw wzgldem punktu A, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie A korzystamy
Wtedy
skd
M A = M 1 + q 4 a 3a RB 4 a M 2 = 0,
RB =
9
qa.
4

skd
Py = R A 4qa + RB = 0,
RA =
7
qa.
4

94
a)
x2
x3
q
x1
M1
RA
b)
M2
A
a
RB
3a
T(x)
7 qa
4
5 qa
4 X
qa
M (x)

c)
qa
2 qa
qa
qa
2
0 x1 a.
M ( x1) = M + R A x1 ,
dla:
M(x1 = 0) = 2qa2,
1 2
qa ,
4
M ( x1 = a) =
dla:
T(x1) = RA,
T( x1
= 0)
7
= qa,
4
T( x1
= a)
7
qa.
4
95
a x2 4a.
M ( x 2) = M + R A x2 q ( x2 a)
M ( x 2 ) = M + R A x2 q
( x2 a )
,
2
( x2 a ) 2
2
dla:
1 2
qa ,
4

M ( x2 = a) =
M ( x 2 = 4a ) = qa 2 ,
T( x 2) = R A q ( x2 a),
T( x 2 = a ) =
7
qa,
4
T( x 2 = 4 a) =
5
qa.
4
4a x3 5a.
M ( x3) = M 2 q (5a x3 )
M ( x3) = M 2 q
(5a x3 ) 2
,
2
dla:
M ( x 3 = 4a ) =
1 2
qa ,
2
M(x3 = 5a) = qa2,

96
(5a x3 )
,
2
T(x3) = q(5a x3),

T(x3 = 4a) = qa,
T(x3 = 5a) = 0.
Zadanie 33
a)
x4
Y
x3

x2
x1
q= 20 kN/m
P = 50 kN
RA
b)
1,2 m
0,8 m
RB
1m
0,5 m
T(x)
19,2
c)
M = 40 kNm
M (x)
10
30,8
23,4
50,8
1,6
X
40
42,5
Rozwizanie
Wtedy
M A = P 1,2 + q 1 2,5 R B 3 + q 0,5 3, 25 + M = 0,

skd
RB = 60,8 kN.
97
Py = R A P q 1,5 + RB = 0,
skd
RA = 19,2 kN.
0 x1 1,2.

M ( x1) = R A x1,
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 1,2) = 23,04 kNm,

dla:
T(x1) = RA ,
T(x1 = 0) = 19,2 kN,
T(x1 = 1,2) = 19,2 kN.
1,2 x2 2.
M ( x 2 ) = R A x2 P ( x2 1,2),
dla:
M(x2 = 1,2) = 23,04 kNm,

M(x2 = 2) = 1,6 kNm,
T(x2) = RA P,
T(x2 = 1,2) = 30,8 kN,

T(x2 = 2) = 30,8 kN.
98
2 x3 3.
M ( x 3) = R A x3 P ( x3 1,2) q ( x3 2)
M ( x3) = R A x3 P ( x3 1,2) q
( x3 2)
,
2
( x3 2) 2
,
2
dla:
M(x3 = 2) = 1,6 kNm,

M(x3 = 3) = 42,4 kNm,

T(x3) = RA P q(x3 2),
T(x3 = 2) = 30,8 kN,

T(x3 = 3) = 50,8 kN.
3 x4 3,5.
Oglne rwnanie momentw dla czwartego przedziau bdzie miao posta:
M ( x 4) = R A x4 P ( x4 1, 2) q ( x4 2)
M ( x 4) = R A x4 P ( x4 1,2) q
( x4 2)
+ RB ( x4 3),
2
( x4 2) 2
+ RB ( x4 3),
2
dla:
M(x4 = 3) = 42,4 kNm,

M(x4 = 3,5) = 39,9 kNm,
T(x4) = RA P q(x4 2) + RB,
T(x4 = 3) = 10 kN,
T(x4 = 3,5) = 0.
99
Zadanie 34
na rysunkach 2.34b i 2.34c. P = 80 kN, q = 50 kN/m, M = 30 kNm.
a)
Y
x4
x3
x2
x1
q
P
M
X
B

A
0,8 m
b)
T(x )
RA
1,5 m
2m
RB
122,44
c)
0,5 m
40
47,44
32,56
111,44
M (x)
46,22
16,25
X
16
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B, bierzemy sum momentw wzgldem punktu A, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie A korzystamy z sumy rzutw si na o OY. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M A = q 0,8 0,4 + P 1,5 + q 1,5 0,75 M R B 4 = 0,

skd
RB = 32,56 kN.
100
Py = R A q 2,3 P + RB = 0,
skd
RA = 162,44 kN.
0 x1 0,8.
x12
,
2

M ( x1) = q
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 0,8) = 16 kNm,

dla:
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = 0,8) = 40 kN.
0,8 x2 2,3.
M ( x 2) = q
x22
+ R A ( x2 0,8),
2
dla:
M(x2 = 0,8) = 16 kNm,

M(x2 = 2,3) = 111,41 kNm,
T(x2) = qx2 + RA,

T(x2 = 0,8) = 122,44 kN,
T(x2 = 2,3) = 47,44 kN.
101
2,3 x3 4,3.
M ( x3) = 2,3 q ( x3 1,15) + R A ( x3 0,8) P ( x3 2,3),

dla:
M(x3 = 2,3) = 111,41 kNm,

M(x3 = 4,3) = 46,29 kNm,

T(x3) = 2,3q + RA P,
T(x3 = 2,3) = 32,56 kN,
T(x3 = 4,3) = 32,56 kN.
4,3 x4 4,8. (rozwizanie od prawej strony).
M ( x 4) = RB (4,8 x4 ),
dla:
M(x4 = 4,3) = 16,28 kNm,
M(x4 = 4,8) = 0,

T(x4) = RB,
T(x4 = 4,3) = 32,56 kN,

T(x4 = 4,8) = 32,56 kN.
Zadanie 35
102
a)
x4
Y
x3
x2
x1
q2 = 25 kN/m
q1 =125 kN/m
P = 35 kN
X
b)
T(x)
l
2
l
2
RA
50
M0 =10 kNm
RB
l =4 m
B
l
4
25
35

50
c)
35
25
25
M (x)
Rozwizanie
Wtedy
M A = q1
l l
l
5
M 0 + q2l RB l + P l = 0,
2 4
2
4
skd
RB = 85 kN.
Py = q
skd
l
+ R A 2ql + RB P = 0,
2
RA = RB + 160 = 75 kN.
103

l
0 x1 .
2
M ( x1) = q
x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,

M(x1 = l/2) = 25 kNm,

dla:
T(x1) = q1x1,
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = l/2) = 25 kN.
l
x2 l .
2
M ( x 2 ) = q1
l
( x2 1) + R A ( x2 2) q2
2
dla:
M(x2 = l/2) = 25 kNm,

M(x2 = l) = 25 kNm,
T( x 2) =
q1l
l
+ R A q 2 x2 ,
2
2
T(x2 = l/2) = 50 kN,

T(x2 = l) = 0.
104
x2
2
l x3
3
l.
2

2
M ( x 3)
x3
2
l
M,
= q1 ( x3 1) + R A ( x3 2) q2
2
2
dla:
M(x3 = l) = 15 kNm,
M(x3 = 3l/2) = 35 kNm,

T( x3) =
q1l
l
+ R A q2 x3 ,
2
2
T(x3 = l) = 0,
T(x3 = 3l/2) = 50 kN.
3l
7l
x4 .
2
4
l
( x4 1) + R A ( x4 2) q2 l ( x4 4)
2
M + RB ( x4 6),
M ( x 4) = q1
dla:
M(x4 = 3l/2) = 35 kNm,

M(x4 = 7l/4) = 0,
T( x 4) =
q1l
+ R A q2l + RB ,
2
T(x4 = 3l/2) = 35 kN,

T(x4 = 7l/4) = 35 kN.
105
Zadanie 36
Belka o dugoci l = 4 m podparta przegubowo oboma kocami na podporach A i B
jest obciona rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q = 10 kN/m oraz momentem zginajcym M = 25 kNm. Sporzdzi wykres momentw gncych i si tncych
dla belki przedstawionej na rysunku 2.36a.
a)
x2
x1
X
A
B
l
2
RA
l
2
13,75

b)
8,75
0,875
c)
RB
T(x)
2,5
M (x)
3,828
13,75
X
2,5
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A bierzemy sum momentw wzgldem punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B korzystamy
z sumy momentw wzgldem punktu B. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s
do gry.
Wtedy
MB = RA l + M
skd
ql 3
l = 0,
2 4
RA = 8,75 kN.
M A = RB l + M +
skd
ql l
= 0,
2 4
RB = 11,250 kN.
106

l
0 x1 .
2
M ( x1) = R A x1 q
x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = l/2) = 2,5 kNm,


dla:
T(x1) = RA qx1,
T(x1 = 0) = RA = 8,75 kN,
T(x1 = l/2) = 11,25 kN.
l/2 x2 l.
M ( x 2) = R A x2
ql
l
x2 + M,
2
4
dla:
M(x2 = l/2) = 13,75 kNm,
M(x2 = l) = 0,
T( x 2) = R A
ql
+ M,
2
T(x2 = l/2 = l) = 13,75 kN.

Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment taki znajduje si w pierwszym przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc
107
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A qx1 = 0,
dx
std
x1 = 0,875 m.
M ( x1 = x 0) = R A x1 q
x12
= 3,828 kNm.
2

Zadanie 37
Wykona wykresy si poprzecznych i momentw zginajcych dla belki podpartej
swobodnie obu kocami i obcionej obcieniem cigym zmieniajcym si liniowo
od zera na podporze A do wartoci q na podporze B. Belk przedstawia rysunek 2.37a.
a)
2x
3
Fx
RA
b)
l
3
RB
T(x)
1 ql
1 ql
c)
1
9
ql
M (x)
Rozwizanie
Siy rozoone w sposb cigy zastpujemy wypadkow F przechodzc przez
rodek trjkta ABC.
F=
108
1
ql.
2
Nastpnie wyznaczamy reakcje podpr A i B
M B = R Al
skd:
RA =
1
ql ,
6
M A = RB l
skd
RB =
1
2
ql l = 0,
2
3
1
2
ql l = 0,
2
3
1
ql.
3

W dowolnej odlegoci x od lewej podpory A natenie obcienia cigego wynoqx

std siy rozoone na dugoci x moemy zastpi wypadkow F(x) przesi q( x) =
l
chodzc przez rodek cikoci trjkta AED
F ( x) =
1
q ( x ) x,
2
dla przekroju o odcitej x moment gncy wyrazi si w postaci rwnania
M ( x ) = R A x F( x )
1
1
1 qx 3
x = qlx
,
3
6
6 l
natomiast sia poprzeczna
T( x) = R A F( x) =
1
1 qx 2
ql
.
6
2 l
Maksymalny moment gncy wystpi w przekroju, dla ktrego:
d M ( x)
dx
= T( x ) = 0,
1
1 qx 2
ql
= 0,
6
2 l
std wyliczamy
x0 =
.
3
Natomiast gdy x = x0, moment maksymalny wynosi
M max = M ( x = x0 ) =
1
1 qx 3 1
qlx0
=
6
6 l
9
3ql 2 .
109
Zadanie 38
a)
x2
x1
X
B
A
RA
b)
l
2
l
2
T(x)
ql

x0 = 0,705 l
c)
RB
ql
M (x)
5ql
ql
X
0,0265 ql
Rozwizanie
Wtedy
1
2
l 1 l
2 3 2
M B = R A l q = 0,
skd
1
ql.
24
1 l
Py = R A q + RB = 0,
2 2
RA =
skd
RB =
5
ql.
24

110

l
0 x1 .
2
dla:
M(x1) = RA x1,
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l / 2) =
1
ql 2 ,
48


dla:
T(x1) = RA ,
T( x1 = 0) =
T( x1 = l / 2)
1
ql ,
24
1
ql ,
=
24
l
x2 l .
2
M ( x 2 ) = R A x2
1
2
1
l
x2 q( X )
2
3
x2 ,
2
5
x3 x2 l 2
M ( x 2) = q
lx2 2 + 2 + 2 ,
24
3l
2 24
gdzie
q( x) =
dla:
2qx2
q,
l
M ( x 2 = l / 2) =
1 2
ql ,
96
M(x2 = l) = 0,
111

x2
T( x 2) = q
l 2 + x2 ,
l
24
1
T( x 2 = l / 2) =
ql ,
24
5
T( x 2 = l ) =
ql.
24
Poniewa
5
d M x2
x2
= T( x 2) = q
l 2 + x2 = 0,
dx
l
24
std
x0 = 0,705l.
M ( x 2 = x 0 ) = R A x2
1
l
1
l
2
x2 q( X ) x2 = 0,0265ql .
2
2
3
2
Zadanie 39
Poda wzory i wykresy si tncych i momentw gncych dla belki AB podpartej
swobodnie w obu kocach i obcionej na lewej poowie obcieniem cigym, zmieniajcym si liniowo od zera na podporze A do natenia q w rodku dugoci belki, jak
pokazano na rysunku 2.39a.
Rozwizanie
Najpierw wyznaczamy reakcje w punktach podparcia RA i RB z warunkw rwnowagi wszystkich si zewntrznych, dziaajcych na belk. Przy wyznaczaniu RA i RB,
moemy wszystkie siy rozoone zastpi wypadkow, ktrej warto okrelona jest
polem trjkta ADC
W=
1 l
ql
q= ,
2 2
4
2 l
i ktra przechodzi przez jego rodek cikoci, a wic w odlegoci
od punktu A
3 2
1 l
od C, wwczas
i
3 2
l l
42
M B = RA l q +
112
1 l
= 0,
3 2
skd
ql
,
6
suma rzutw si na o Y wynosi
RA =
Py = R A
skd
RB =
2
a)
ql
ql ql
+ RB = + RB = 0,
4
6 4
ql
.
12
l
2
l
2

q
y
l
2
b)
W=q l
4
l
2
x2
q(x)
RA
Wx1 =
c)
l
2
x1
3
2x
3 1
X
RB
q x2
1
l
T(x)
8 ql
X
4 ql
d)
M (x)
1
9
ql
8 ql 2
192
X
113
Przy wyznaczaniu Tx1 i Mx1 w dowolnie obranym przekroju o odcitej x1 nie moemy jak wyej zastpi wszystkich rozoonych si jedn wypadkow W, gdy teraz
naley wzi tylko siy dziaajce na odcinku x1 lub tylko na odcinku (l x1). Natomiast
moemy zastpi jedn wypadkow Wx siy rozoone na odcinku x1. Natenie qx tych
si znajdziemy z podobiestwa trjktw:
q( x1) x1
= ,
q
l
2
x
q( x1) = 2q 1 ,
l
a wic wypadkowa Wx1 jest rwna
q( x1) x1
2
2qx1 x1
q
= x12 ,
2l
l

Wx1 =
2
1
i przechodzi przez rodek cikoci trjkta, a wic w odlegoci x1 od A i x1 od
3
3
koca odcinka x1.
l
0 x1 .
2
x ql
q x q 2
M ( x1) = RA x1 Wx1 1 = x1 x12 1 =
l x1 2 x13 ,
l 3 6l
3 6
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = l / 2) =
8
1
ql 2 =
ql 2 ,
192
24
T( x1) = RA Wx1 =
T( x1 = 0) =
8
1
ql = ql ,
48
6
T( x1 = l / 2) =
114
ql
q q 2
l 6 x12 ,
x12 =
6
l 6l
4
1
ql = ql.
48
12
Dla wyznaczenia si tncych i momentw gncych w dowolnie obranym przekroju

w drugiej czci belki, rozpatrzymy siy dziaajce na praw cz belki oddzielon
tym przekrojem.
l
x2 l .
2
ql
M ( x 2) = RB (l x2 ) =
(l x2 ),
12
8
1
M ( x 2 = l / 2) =
ql 2 =
ql 2 ,
192
24
M(x2 = l) = 0,

T( x 2) = RB =
ql
.
12
Poniewa
std
d M x1
ql
q ql 2
= T( x1) = R A W( x1) = x12 =
l 6 x12 = 0,
6
6
dx
l
x0 =
m.
6
q 2
1
M ( x1 = x0 ) =
l x1 2 x13 =
ql 2 .
6l
9 6
Zadanie 40
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki obcionej si
skupian P = qa, dwoma momentami skupionymi M = Pa i zmieniajcym si liniowo
obcieniem cigym q = P/a, jak pokazano na rysunku 2.40a.
Rozwizanie
z sumy momentw wzgldem punktu B. Zwroty obu reakcji zakadamy do gry.
115
a)
x3
x2
x1
b)
A
RA
2a
B
RB
P
X
P
T(x )
c)
Pa

Pa
Pa
X
M (x)
Wtedy
MA = Pa M M + RB2a 3qa2 = 0,
skd
RB = 2P,
skd
MB = 3Pa RA 2a M M = 0,
P
.
2
przyjte.
RA =
0 x1 a.
dla:
M(x1) = Px1,
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = a) = Pa,
116

dla:
T(x1) = P,
T(x1 = 0 = a) = P.
a x2 3a.
M ( x 2) = Px2 + R A ( x2 a) + M
gdzie
q ( x2 a)
,
3a

q( x ) =
1
1
q( x ) ( x2 a) ( x2 a),
2
3
czyli:
M ( x 2) = Px2 + R A ( x2 a) + M q
( x2 a ) 3
,
18a
M(x2 = a) = 0,
13Pa
,
9
M ( x 2 = 3a ) =
T( x 2) = P + R A
q ( x2 a ) 2
,
6a
P
,
2
7P
.
T( x 2 = 3a) =
6
T( x 2 = a ) =
3a x3 4a.
M ( x 3) = Px3 + R A ( x3 a) + RB ( x3 3a )
1
1
q( x ) ( x3 a ) ( x3 a ) + M + M,
2
3
gdzie
q( x ) =
q ( x3 a)
,
3a
117
czyli
M ( x 3) = Px3 + R A ( x3 a) + RB ( x3 3a ) q
M ( x3 = 3a ) =
( x3 a) 3
+ 2 M,
18a
4Pa
,
9
M(x3 = 4a) = 0,
T( x3) = P + R A + RB
q ( x3 a ) 2
,
6a
5P
,
6
T(x3 = 4a) = 0.

T( x3 = 3a ) =
Zadanie 4
Dla belki obcionej jak na rysunku 2.41a wyznaczy reakcje podpr oraz sporzdzi wykresy si tncych i momentw gncych dla: P1 = 40 kN, P2 = 50 kN, P3 = 30 kN,
q1 = 30 kN/m, q2 = 10 kN/m, q3 = 40 kN/m, M1 = 120 kNm, M2 = 150 kNm.
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A, bierzemy pod uwag sum momentw wzgldem punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B
korzystamy z sumy momentw wzgldem punktu A. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M B = R A 10 + P1 14 M 1 q1 6 11 P2 8 + M 2
q2 6 3
( q3 q2 ) 6
q 3
2 + 3 1 + P3 3 = 0,
2
2
skd
RA = 200 kN,
q3 3
(q q 2 ) 6
11 + 3
8 +
2
2
+ q2 6 7 + M 2 + P2 2 q1 6 1 M 1 + P1 4 = 0,
M A = RB 10 + P3 13 +
skd
RB = 230 kN.
118
a)
x5
x4
x1
x3
x2
P2
P1
b)
40
M1
4 m RA
120
T(x )
2m
1,33 m
6m
60
RB 3 m
90
10
8,83 m
200
20
26,67
30
140

c)
2m
80
80
M2
P3
150
150
X
158,3
M (x)
Wydzielamy w belce pi przedziaw.
0 x1 4.
M ( x1) = P1 x1
q1 x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 4) = 80 kNm,
T(x1) = P1 q1x1,
dla:
T(x1 = 0) = 40 kN,
T(x1 = 4) = 80 kN.
119
4 x2 6.
M ( x 2) = P1 x2 + R A ( x2 4) M 1
q1 x22
,
2
dla:
M(x2 = 4) = 200 kNm,

M(x2 = 6) = 20 kNm,

T(x2) = P1 + RA q1x2,
T(x2 = 4) = 120 kN,

T(x2 = 6) = 60 kN.
6 x3 8.
M ( x3) = P1 x3 + R A ( x3 4) M 1 q1 6( x3 3) P2 ( x3 6),
dla:
M(x3 = 6) = 20 kNm,
M(x3 = 8) = 0,
T(x3) = P1 + RA 6q1 P2,

T(x3 = 6) = 10 kN,
T(x3 = 8) = 10 kN.
8 x4 14.
120
M ( x 4) = P1 x 4 M 1 6q1 ( x 4 3) + R A ( x 4 4) P2 ( x 4 6) +
+ M2
q 2 ( x 4 8) 2 ( q3 q 2 ) ( x 4 8) 3
,
2
66
dla:
M(x4 = 8) = 150 kNm,

M(x4 = 14) = 150 kNm,
( q3 q 2 ) ( x 4 8) 2
,
26

T( x 4) = P1 + R A 6q1 P2 q 2 ( x 4 8)
T(x4 = 8) = 10 kN,
T(x4 = 14) = 140 kN.
5) Pity przedzia bdzie si zmienia
0 x5 3.
Oglne rwnanie momentw dla pitego przedziau bdzie miao posta
q x3
M ( x 5) = P3 x5 + 3 5 ,
6 3
dla:
M(x5 = 0) = 0,
M(x5 = 3) = 150 kNm,
natomiast sia tnca dla pitego przedziau:
Tx 5 = P3 +
q3 x52
,
23
T(x5 = 0) = 30 kN,
T(x5 = 3) = 90 kN.
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment taki znajduje si w pierwszym oraz w czwartym przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc pierwszego przedziau do zera.
121
Poniewa
std
d M x1
= T( x1) = P1 q1 x1 = 0,
dx
x0 dla 1 = 1,33 m.
q1x12
= 26,26 kNm.
2
Taki sam schemat przyjmujemy dla przedziau czwartego i tak
M ( x1 = x0) = P1 x1

std
d M x1
= T( x 4) = P1 + R A 6q1 P2 q 2 ( x 4 8)
dx
( q3 q 2 ) ( x 4 8) 2
,
26
x0 dla 4 = 8,83 m.
M(x4 = x0) = 158,30 kNm.
Zadanie 42
Belka AD, pokazana na rysunku 2.42a, jest podparta przegubowo na podporach B i C
i obciona rwnomiernie rozoonym obcieniem cigym q oraz momentem zginajcym
ql 2
. Sprawdzi poprawno wykonania wykresw momentw gncych i si tncych.
M =
4
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie C, bierzemy sum momentw wzgldem punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B korzystamy
Wtedy
MB =
skd
ql l
RC l + M = 0,
2 4
ql
.
8
ql
Py = + RB + RC = 0,
2
RC =
skd
122
3
RB = ql.
8
a)
x3
x2
x1
q
X
B
l
2
RB
C
l
RC
D
l
2
T(x)
b)
ql
ql
M (x)

c)
ql
ql
l
0 x1 .
2
M ( x1)
dla:
x12
,
= q
2
M(x1 = 0) = 0,
ql 2
,
8
M ( x1 = l / 2 ) =
dla:
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
T( x1 = l / 2) =
ql
.
2
123
l
3
x2 l .
2
2
M ( x 2) =
dla:
ql
l
l
x2 + RB x2 ,
2
4
2
M ( x 2 = l / 2) =
ql 2
,
8
1 2
ql ,
4

M ( x 2 = 3l / 2) =
ql
+ RB ,
2
1
T( x 2 = l / 2) = ql ,
8
T( x 2) =
T( x 2 = 3l / 2) =
1
ql.
8
3
l x3 2l.
2
M ( x3) =
dla:
ql
l
l
3
x3 + RB x3 + RC x3 l + M,
2
4
2
2
M(x3 = 3l/2) = 0,
M(x3 = 2l) = 0,
T( x3) =
ql
+ RB + RC ,
2
T(x3 = 3l/2) = 0,
T(x3 = 2l) = 0.
124
Zadanie 43
Belka ABC obciona jest w sposb cigy jak na rysunku 2.43a. Siy zewntrzne
s nastpujce: M1 = 20 kNm, M2 = 40 kNm, P1 = 40 kN, P2 = 10 kN, a = 1 m i obcienia rozoone w sposb cigy q1 = 10 kN/m, q2 = 20 kN/m. Wykona wykresy siy
tncej i momentu zginajcego.
a)
x2
x4
x3
x1
q1
q2
P1
M1
X
A
RA
4a
RB
P2
2a
T(x)
40
30
M (x)
c)

b)
M2
10
40
100
20
60
20
2,5
X
20
Rozwizanie
Obliczenia rozpoczynamy od wyznaczenia reakcji podporowych z rwna rwnowagi dla caej belki. Rwnania te s nastpujce
M B = R A 6a M 1 + q1 4a 4a + P1 2a + M 2 +
+ P2 2a q2 2a a = 0,
skd:
RA = 40 kN,
Py = R A + RB q1 4a P1 q2 2a a = 0,
skd
RB = 70 kN.
125

0 x1 4a.
M ( x1) = R A x1 q1 x1
M ( x1) = R A x1 q1
x1
+ M1,
2
x12
+ M 1,
2
dla:

M(x1 = 0) = 20 kNm,
M(x1 = 4a) = 100 kNm,
T( x1) = R A q1 x1 ,
dla:
T(x1 = 0) = 40 kN,
T(x1 = 4a) = 0.
4a x2 5a.
M ( x 2 ) = R A x2 q1 4a ( x2 2a) P1 ( x2 4a ) + M 1 ,
dla:
M(x2 = 4a) = 100 kNm,

M(x2 = 5a) = 60 kNm,
T( x 2 ) = R A q1 4a P1 ,
T(x2 = 4a) = 40 kN,
T(x2 = 5a) = 40 kN.
126
0 x3 2a (rozwizanie od koca belki).

M ( x 3) = P2 x2
1
q2 x32 ,
2
dla:
M(x3 = 0) = 0,
M(x3 = 2a) = 20 kNm,

T( x3) = P2 + q2 x3 ,
T(x3 = 0) = 10 kN,
T(x3 = 2a) = 30 kN.
2a x4 3a
(rozwizanie od koca belki).
M ( x 4 ) = P2 x4 + q2 2a ( x4 a) + RB ( x4 2a ),
dla:
M(x4 = 2a) = 20 kNm,
M(x4 = 3a) = 20 kNm,
T( x 4 ) = P2 + q2 2a RB ,
T(x4 = 2a) = 40 kN,
T(x4 = 3a) = 40 kN.
127
Poniewa
d M x3
= T( x3) = P2 + q2 x3 = 0,
dx
std
x0 = 0,5 m.
1
M ( x 3 = x 0) = P2 x2 q2 x32 = 7,5 kNm.
2
Zadanie 44
Dla swobodnie podpartej belki przedstawionej na rysunku 2.44a wykona wykresy siy tncej T(x) i momentu gncego M(x).
Y
x2
x3

a)
x1
P1 = 2 qa
M = 2 qa
4a
RB a
T(x)
11 qa
5
9 qa
5
M (x)
121 qa 2
50
qa
11
a
5
c)
P2 = 2 qa
RA
b)
4 qa 2
5
qa
19 qa
5
X
2
3qa
Rozwizanie
skd:
2
M A = q 2a 4a 2qa 4 a 2 qa + R B 5a qa 6 a = 0,
RB =
24
qa,
5
Py = R A + RB q 4a 2qa qa = 0,
128
skd
RA =
11
qa.
5

0 x1 4a.
M ( x1) = R A x1 q x1
x12
+ M1,
2

M ( x1) = R A x1 q1
x1
+ M1,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = 4 a ) =
4 2
qa ,
5
T( x1) = R A q x1 ,
dla:
T( x1 = 0) =
11
qa,
5
T( x1 = 4 a ) =
9
qa.
5
4a x2 5a.
M ( x 2 ) = R A x2 q 4a ( x2 2a) P1 ( x2 4a ),
dla:
M ( x 2 = 4a ) =
4 2
qa ,
5
M(x2 = 5a) = 3qa2,

129
T( x 2 ) = R A q 4a P1 ,
19
qa,
5
19
T( x 2 = 5 a ) = qa.
5
T( x 2 = 4a ) =
0 x3 a.
M(x3) = P2x3,

dla:
M(x3 = 0) = qa2,
M(x3 = a) = 0,
T(x3) = P2 = qa.
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A q x1 = 0,
dx
std
11
a.
5
x0 =
M ( x1 = x0) = R A x1 q x1
x1 121
qa2 .
=
2 50
Zadanie 45
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki AB jednym kocem utwierdzonej i obcionej dwiema rwnymi sobie co do wartoci siami P, jak
pokazano na rysunku 2.45a.
130
a)
Y
x2
P
x1
A
n
n
m
m
P
l
2
l
2
T(x)
b)
P
X
M (x)

c)
Pl
Rozwizanie
Koniec B belki jest swobodny wygodniej jest wic rozpatrywa j od strony
prawej, poniewa nie trzeba w takiej sytuacji wyznacza reakcji i momentu utwierdzenia. Wyraenia na moment zginajcy i na si tnc piszemy dwukrotnie osobno dla
kadego z przedziaw AC i CB.
Najpierw rozpatrujemy przekrj mm o odcitej x1. Moment zginajcy w tym
przekroju wyglda nastpujco: sia P wygina belk wypukoci do gry wobec czego
moment jest ujemny.
Odcita x1 jest w pierwszej potdze, zatem warto momentu zmienia si liniowo
wzdu przedziau CB, x1 moe przybiera wartoci od l/2 do l:
M(x1) = P (l x1),
przy x1 =
l
2
przy x1 = l
M ( x1) =
Pl
,
2
M ( x1) = 0.
Sia tnca w przekroju mm:
T(x1) = P,
i ma warto sta wzdu przedziau CB.
131
Nastpnie rozpatrujemy przekrj nn o odcitej x2. Moment zginajcy w tym przekroju
Pl
l
M ( x 2) = P (l x2 ) + P x2 = .
2
2
Moment zginajcy nie zaley od zmiennej x, wic posiada sta warto wzdu
przedziau AC belki.
T(x2) = P P = 0.
Zadanie 46
Wykona wykres momentw zginajcych i si tncych dla belki AB obcionej
si skupion P i par si o momencie M = 2Pl, jak pokazano na rysunku 2.46a.
a)

x2
x1
MuA
RA
l
3
b)
2l
3
T(x)
P
X
M (x)
c)
Pl
2 Pl
Pl
X
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A, korzystamy z rwnania na sum momentw wzgldem punktu A oraz z rwnania sumy rzutw si na o OY. Zakadamy, e
zwrot reakcji RA jest skierowany do gry. Poniewa belka jest utwierdzona, musi dziaa
moment utwierdzenia w punkcie A; zakadamy, e moment MuA dziaa w d.
Wtedy
MA = MuA M + Pl = 0,
132
skd
MuA = Pl.
Z sumy rzutw si na o OY otrzymamy
Py = RA P = 0,
skd
RA = P.
Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest taki jak zaoylimy.

l
0 x1 .
3
M(x1) = MuA + RAx1 = Pl + P,
dla:
M(x1 = 0) = Pl,
M ( x1 = l / 3) =
4 Pl
,
3

dla:
T(x1) = RA,
T(x1 = 0) = P,
T(x1 = l/3) = P.
l
x2 l .
3
dla:
M(x2) = MuA + RAx2 M,
M ( x 2 = l / 3) =
2 Pl
,
3
M(x2 = l) = 0,
133
T(x2) = RA = P,
T(x2 = l/3) = P,
T(x2 = l) = P.
Zadanie 47
Dla belki utwierdzonej i obcionej jak na rysunku 2.47a wyprowadzi wzory na
a)
x4

x3
x2
x1
MuA
3P
M= Pa
1,5 P
b)
T(x )
2,5P
c)
X
0,5 P
M (x)
Pa
0,5 Pa
1,5Pa
0,5Pa
X
Pa
Rozwizanie
Aby wyznaczy moment utwierdzenia w punkcie A, bierzemy sum momentw
wzgldem punktu A, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie A korzystamy z sumy rzutw si na o OY. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M A = M uA + 3P a M 1,5 P 3a + P 4 a = 0.
skd
MuA = 1,5Pa.
134
Py = R A 3P + 1,5P P = 0,
skd
RA = 2,5P.
0 x1 a.

M(x1) = RAx1 MuA,
dla:
M(x1 = 0) = 1,5Pa,
M(x1 = a) = Pa,
T(x1) = RA,
dla:
T(x1 = 0) = 2,5P,
T(x1 = a) = 2,5P.
a x2 2a.
M(x2) = RA x2 MuA 3P(x2 a),

dla:
M(x2 = a) = Pa,
M(x2 = 2a) = 0,5Pa,
135
T(x2) = RA 3P,
T(x2 = a) = 0,5P,
T(x2 = 2a) = 0,5P.
2a x3 3a.
M(x3) = RA x3 MuA 3P(x3 a) M,

dla:
M(x3 = 2a) = 0,5Pa,
M(x3 = 3a) = Pa,
T(x3) = RA 3P,
T(x3 = 2a) = 0,5P,

T(x3 = 3a) = 0,5P.
3a x4 4a
(rozwizywany od prawej strony).
M(x4) = P(4a x4),
dla:
M(x4 = 3a) = Pa,

M(x4 = 4a) = 0,
T(x4) = P,
T(x4 = 3a) = P,
T(x4 = 4a) = P.
136
Zadanie 48
Belka przedstawiona na rysunku 2.48a, obciona zostaa obcieniem cigym
o nateniu q1 = q. Poda analityczne funkcje si poprzecznych i momentw zginajcych, sporzdzi ich wykresy oraz wyznaczy maksymaln warto siy poprzecznej
i momentu zginajcego.
a)
x3
x2
x1
b)

X
qa
T(x)
c)
qa
1 qa 2
X
M (x)
Rozwizanie
W belce wyodrbnimy trzy przedziay zmiennoci si poprzecznych i momentw
zginajcych.
0 x1 a.
M ( x1) =
qx12
,
2
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = a ) =
qa 2
,
2
137
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = a) = qa.
a x2 2a.

1 1
M ( x 2) = qa x2 a + q ( x2 a ) 2 ,
2 2
M (x 2 = a) =
qa 2
,
2
M(x2 = 2a) = qa2,
T(x2) = qa q(x2 a) = 2qa qx2,
T(x2 = a) = qa,
T(x2 = 2a) = 0.
2a x3 3a.
1
3
M ( x 3) = qa x3 a + qa x3 a = qa 2 ,
2
2
M(x3 = 2a) = qa2,

M(x3 = 3a) = qa2,
T(x3) = qa qa = 0.
138
Zadanie 49
Poda analityczne funkcje si poprzecznych i momentw zginajcych dla belki
przedstawionej na rysunku 2.49a oraz sporzdzi ich wykresy. Belka utwierdzona jest
z jednej strony i obciona na odcinku o dugoci b obcieniem cigym o nateniu q.
Dana jest dugo belki l.
x3
a)
x2
x1
q
B
A
a

c)
b)
qb
X
T(x)
qb
( b +c)
X
M (x)
Rozwizanie
W belce wyodrbnimy trzy przedziay zmiennoci si poprzecznych i momentw
zginajcych.
0 x1 a.
M(x1) = 0,
T(x1) = 0.
a x2 a + b.
139
M ( x 2) =
1
q ( x2 a ) 2 ,
2
M(x2 = a) = 0,
M ( x 2 = a + b) =
qb 2
,
2
T(x2) = q(x2 a),

T(x2 = a) = 0,

T(x2 = a + b) = qb.
a + b x3 l.
M ( x3) = qb x3 a + b ,
2
M (x3 = a + b) =
qb 2
,
2
M ( x3 = l ) = qb + c ,
2
T(x3) = qb.
Zadanie 50
Belka jest jednym kocem utwierdzona i obciona jak na przedstawionym rysunku 2.50a. Poda analityczne funkcje si poprzecznych i momentw zginajcych oraz
sporzdzi ich wykresy.
Rozwizanie
zginajcych.
140
x2
a)
x1
q2
q1
C
l
2
b)
B
l
2
ql
ql
c)

T(x)
ql
X
ql
M (x)
0 x1 l.
qx12
,
2
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 ) =
1 2
ql ,
8
M ( x1 = l / 2) =
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
1
ql.
2
T( x1 = l / 2) =
l
x2 l .
2
141

2
1
1 3
1
ql x2 l q x2 l ,
2
4 2
2
1
M ( x 2 = l / 2) = ql 2 ,
8
M ( x 2) =
M(x2 = l) = 0,
1
1
ql 3q x2 l ,
2
2
1
T( x 2 = l / 2) = ql ,
2

T( x 2) =
T(x2 = l) = ql.
W zwizku z tym, e funkcja siy poprzecznej w drugim przedziale zmienia znak,

T( x 2) =
1
1
ql 3q x2 l = 0.
2
2
2
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x2 = l. Uwzgldniajc t
3
2
1 2
1 3 2
1
1
M ( x 2) = ql l l q l l = ql 2 .
2 3
4 2 3
2
6
Zadanie 5
siy tnce i momenty gnce i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane na rysunkach 2.51b i 2.51c.
Rozwizanie
0 x1 a.
M ( x1) =
142
qx12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M ( x1 = a ) =
qa 2
,
2
T(x1) = qx1,
dla:
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = a) = qa.
a)
x3

x2
x1
3q
T(x )
b)
2qa
P = 3qa
qa
qa
qa
c)
qa
qa
M (x)
a x2 2a.
( x a)
a
,
M ( x 2) = qa x2 + P ( x2 a) 3q ( x2 a ) 2
2
2
a
( x a)2
M ( x 2 ) = qa x2 + P ( x2 a ) 3q 2
,
2
2
143
dla:
M (x 2 = a) =
qa 2
,
2
M(x2 = 2a) = 0,
T(x2) = qa + P 3q(x2 a),

T(x2 = a) = 2qa,
T(x2 = 2a) = qa.

2a x3 3a.
3
a
M ( x3) = qa x3 + P ( x3 a) 3qa x3 a ,
2
2
dla:
M(x3 = 2a) = 0,
M(x3 = 3a) = qa2,
T(x3) = qa + P 3qa,
T(x3 = 2a) = qa,
T(x3 = 3a) = qa.
Poniewa
d M x2
= T( x 2) = qa + P 3q ( x2 a) = 0,
dx
std
x0 =
144
5
a.
3
a
( x a)
1
M ( x 2 = x 0) = qa x2 + P ( x2 a) 3q ( x2 a ) 2
= qa 2 .
2
2
6
Zadanie 52
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki AB przedstawionej na rysunku 2.52a metod superpozycji.
a)
Y
x1
M
m
m

A
b)
ql
x1
c)
d)
e)
f)
ql
ql
ql
+
g)
+
ql
ql
ql
145
Rozwizanie
ql 2
Rozpatrujemy belk obcion tylko par si o momencie M =
.
4
Moment zginajcy w przekroju mm wynosi
M (x) = M =
ql 2
.
4
Moment ten nie zaley od odcitej x, ma wic warto sta wzdu caej belki
(rys. 2.52b). Znak momentu zginajcego jest tu dodatni, belka bowiem pod dziaaniem
pary si o momencie M wygina si wypukoci do dou (linia kreskowana).
Poniewa sia tnca w przekroju mm wynosi
T(x) = 0,

zatem nie bdzie wykresu si tncych przy obcieniu belki par si.
Nastpnie rozpatrzymy belk obcion tylko obcieniem cigym q (rysunek

2.52c). Moment zginajcy w przekroju mm wynosi
M ( x ) = q (l x )
lx
(l x ) 2
= q
,
2
2
x jest tu w drugiej potdze, wykres momentw bdzie wic ograniczony parabol. Moment Mx jest ujemny, poniewa belka pod dziaaniem obcienia cigego wygnie si wypukoci do gry (linia kreskowana); odcita x moe tu przybiera wartoci od 0 do l.
I tak dla:
x = 0,
M (x) =
x = l,
M(x) = 0.
ql 2
,
2
Sia tnca w przekroju mm wynosi
T(x) = q(l x),

x jest w pierwszej potdze, zatem sia tnca zmienia si liniowo wzdu belki
x = 0,
T(x) = ql,
x = l,
T(x) = 0.
Wykres si tncych jest pokazany na rysunku 2.52e. Sumaryczny wykres momentw pokazany na rysunku 2.52f zosta otrzymany po naoeniu na siebie rysunkw
2.52b i 2.52d.
146
Zadanie 53
Wykona wykresy momentw zginajcych i si tncych dla belki AB utwierdzonej
Pl
jednym kocem i obcionej si skupion P oraz par si o momencie M =

jak jest
4
pokazane na rysunku 2.53a.
a)
Y
x2
M
x1
A
MuA
B
l
2
RA
l
2
P
l
b)

T(x)
M (x)
c)
Pl
Pl
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A bierzemy sum momentw wzgldem punktu A. Zwrot reakcji RA zakadamy do gry. Poniewa belka jest utwierdzona,
musi dziaa moment utwierdzenia w punkcie A; zakadamy, e moment MuA dziaa w d.
Wtedy
M A = M uA P
skd
M uA =
l
+ M = 0,
2
Pl
.
4
Py = R A + P = 0,
skd
RA = P.
Znak ujemny dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest przeciwny ni zaoono.
147


l
0 x1 .
2
Pl
M ( x1) = M uA + R A x1 =
Px1 ,
4
dla:
Pl
M ( x1 = 0) = ,
4
Pl
M ( x1 = l / 2 ) = ,
4
dla:
T(x1) = RA,
T(x1 = 0) = P,
T(x1 = l/2) = P.
Odcit dla ktrej moment gncy jest rwny zeru, obliczamy z warunku
M ( x1) = M uA + R A x1 =
std
Pl
Px1 ,
4
l
x0 = .
4
l
x2 l .
2
dla:
M ( x 2) = M uA + R A x2 + P x2 ,
2
M ( x 2 = l / 2) =
Pl
,
4
Pl
,
4
M (x2 = l) =
T(x2) = RA + P = P + P = 0.
148
Zadanie 54
a)
x3
Y
x2
x1
MuA
A
RA
q
P =2qa
C
RB
P =2qa
RC

MuA
X
RA
b)
T(x)
5
qa
2
RC
RB
qa
2
2,5a
c)
M (x)
3qa
qa
qa
2
X
qa
Rozwizanie
Poniewa w belce tej znajduje si przegub w punkcie C, musimy rozpatrzy dwa
przypadki: dla belki AC oraz CB. Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie B bierzemy sum momentw wzgldem punktu C dla belki CB, natomiast przy wyznaczaniu
reakcji pionowej w punkcie A korzystamy z sumy rzutw si na o OY dla belki AB.
Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
a
2
Mc = RB a qa = 0,
skd
RB =
qa
.
2
149
Korzystajc z sumy rzutw si na o OY dla belki CB otrzymamy
Py = RC qa + RB = 0,
skd
RC =
qa
.
2
Wykorzystujc sum rzutw si na o OY dla belki AB otrzymamy
Py = R A P qa + RB = 0,
skd
RA = 2,5qa.

Nastpnie z sumy momentw wzgldem punktu C take dla belki AC wyliczamy MuA
M c = M uA + R A 2a Pa +
skd
qa 2
R B a = 0,
2
MuA = 3qa2.
0 x1 a.
M(x1) = MuA + RA x1,
dla:
M(x1 = 0) = 3qa2,
M(x1 = a) = 0,5qa2,
T(x1) = RA,
dla:
T(x1 = 0) = 2,5qa,
T(x1 = a) = 2,5qa.
a x2 2a.
150

dla:
M(x2) = MuA + RA x2 P(x2 a),

M(x2 = a) = 0,5qa,
M(x2 = 2a) = 0,
T(x2) = RA P,
T(x2 = a) = 0,5qa,
T(x2 = 2a) = 0,5qa.

2a x3 3a
(rozwizujemy od prawej strony).
M ( x3) = RB (3a x3 ) q (3a x3 )
M ( x3)
dla:
(3a x3 )
,
2
(3a x3 ) 2
,
= RB (3a x3 ) q
2
M(x3 = 2a) = 0,
M(x3 = 3a) = 0,
T( x3) = RB + q(3a x3 ),
qa
,
2
qa
T( x3 = 3a ) = .
2
Poniewa
T( x3 = 2 a ) =
d M x3
= T( x3) = RB + q (3a x3 ) = 0,
dx
151
std
x0 = 2,5a.
M ( x3 = x 0) = RB (3a x3 ) q (3a x3 )
(3a x3 ) 1 2
= qa .
2
8
Zadanie 55
Y

a)
x3
x2
MuA
b)
q =40 kN/m
P =20 kN
x1
M = 30 kNm
A
RA
0,8 m
1,8 m
1,4 m
T(x)
76
56
M (x)
c)
39,2
266,8
176
206
Rozwizanie
Aby wyznaczy moment utwierdzenia w punkcie A, bierzemy sum momentw
wzgldem punktu A, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie A korzystamy z sumy rzutw si na o OY. Zakadamy, e zwrot reakcji skierowany jest do gry.
152
Wtedy
M A = M uA + M + P 2,6 + q 1,4 3,3 = 0,

skd
MuA = 266,8 kNm.

Py = R A P q 1,4 = 0,
skd
RA = 76 kN.

Znak ujemny dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest przeciwny do zaoonego.

0 x1 0,8.
M ( x1) = M uA + R A x1 ,
dla:
M(x1 = 0) = 266,8 kNm,
M(x1 = 0,8) = 206 kNm,

dla:
T(x1) = RA,
T(x1 = 0) = 76 kN,
T(x1 = 0,8) = 76 kN.
0,8 x2 2,6.
M ( x 2) = M uA + R A x2 + M,
dla:
M(x2 = 0,8) = 176 kNm,

M(x2 = 2,6) = 39,2 kNm,
153
T(x2) = RA,
T(x2 = 0,8) = 76 kN,
T(x2 = 2,6) = 76 kN.
2,6 x3 4 (rozwizanie od prawej strony).


M ( x 3)
(4 x3 )
( 4 x3 ) 2
,
= q ( 4 x3 )
= q
2
2
dla:
M(x3 = 2,6) = 39,2 kNm,
M(x3 = 4) = 0,
Tx3 = q(4 x3),
T(x3 = 2,6) = 56 kN,

T(x3 = 4) = 0.
Zadanie 56
Dla belki wspornikowej przedstawionej na rysunku 2.56a wykona wykresy siy
tncej T(x) i momentu gncego M(x).
Rozwizanie
M B = q 2a 4a M Pa + MUB = 0,
skd
MUB = 5qa2,
Py = 2qa + P + RB = 0,
skd
RB = qa.
154
a)
x3
x2
x1
x4
M = 2qa
MuB
B
2a
b)
T(x)
X
qa
2qa
M (x)

c)
2qa
4qa
5qa
0 x1 2a.
M ( x1) = q x1
x1
qx 2
= 1 ,
2
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 2a) = 2qa2,
T( x1) = q x1 ,
dla:
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = 2a) = 2qa.
155
2a x2 3a.
M ( x 2) = 2q a ( x2 a),
dla:
M(x2 = 2a) = 2qa2,

M(x2 = 3a) = 4qa2,

T(x2) = 2qa.
0 x3 2a.
M ( x3) = 2q a ( x3 a) + M,
dla:
M(x3 = 0) = 2qa2,
M(x3 = 2a) = 4qa2,
T(x3) = 2qa.
2a x4 3a
(rozwizanie od koca belki).
M ( x 4 ) = RB x4 + M B ,
dla:
M(x4 = 2a) = 4qa2,

M(x4 = 3a) = 5qa2,
156
T(x4) = RB,
T(x4 = 2a) = qa,
T(x4 = 3a) = qa.
Zadanie 57
Y
a)
x2
x1

M0 = qa
P =4 qa
2a
T(x)
b)
2qa
X
2qa
c)
qa
qa
qa
M (x)
Rozwizanie
0 x1 2a.
M ( x1) = M q
x12
,
2
157
dla:
M(x1 = 0) = qa2,
M(x1 = 2a) = qa2,
T(x1) = qx1,
dla:
T(x1 = 0) = 0,
T(x1 = 2a) = 2qa.

2a x2 3a.
M(x2) = M 2qa(x2 a) + 4qa(x2 2a),
dla:
M(x2 = 2a) = qa2,
M(x2 = 3a) = qa2,
T(x2) = 2qa + 4qa = 2qa,
T(x2 = 2a) = 2qa,

T(x2 = 3a) = 2qa.
Zadanie 58
Rozwizanie
0 x1 2a.
158
a)
x2
x1
q
M0 = qa
A
P = qa
B
2a
T(x )
b)
qa
c)

qa
qa
2
qa
2
2qa
M (x)
M ( x1) = Px1 q
x12
,
2
dla:
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 2a) = 0,
T(x1) = P qx1,
dla:
T(x1 = 0) = P,
T(x1 = 2a) = qa.
2a x2 3a.
159
M(x2) = Px2 2qa(x2 a) M,
dla:
M(x2 = 2a) = qa2,

M(x2 = 3a) = 2qa2,
T(x2) = P 2qa,
T(x2 = 2a) = 2qa,

T(x2 = 3a) = qa.

Zadanie 59
Dla belki utwierdzonej i obcionej jak na rysunku 2.59a, wyprowadzi wzory na
siy tnce i momenty gnce, i wedug tych wzorw sprawdzi wykresy podane na rysunkach 2.59b i 2.59c.
Y
a)
x2
2q
x1
M0 = qa
b)
a
2
P = qa
T(x)
qa
2
qa
2
3
x0 = a
4
X
3 qa
2
3 2
qa
8
X
c)
qa
15 qa
16
7 2
qa
8
M (x)
160
Rozwizanie
a
0 x1 .
2
qx12
,
2
M ( x1) = M
dla:
M(x1 = 0) = qa2,
7 qa 2
,
8

M ( x1 = a / 2) =
dla:
T(x1) = qx1,
T(x1 = 0) = 0,
qa
.
2
T( x1 = a / 2) =
a
3a
x2
l.
2
2
M ( x 2)
dla:
x2
2
a
a
a
,
= M q x2 + P x2 2 q
2
2
2
2
M ( x 2 = a / 2) =
7 qa 2
,
8
M ( x 2 = 3a / 2 ) =
3qa 2
,
8
T( x 2) =
qa
a
+ P 2 q x2 ,
2
2
161
qa
,
2
3qa
.
T( x 2 = 3a / 2) =
2
Poniewa
d M x2
qa
a
= T( x 2) = + P 2q x2 = 0,
2
2
dx
std
3
x0 = a.
4

T( x 2 = a / 2) =
M ( x 2 = x 0) = M q
a
a
a
x 2 + P x2 2 q
2
4
4
x2
2
15 2
qa .
16
Zadanie 60
rysunku 2.60a.
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcje podporowe, rozczamy w myli belk w przegubie B.
Otrzymujemy dwa samodzielne ukady.
W pierwszej czci belki reakcje s sobie rwne i wynosz
1
ql.
2
Dla drugiej czci belki obliczamy sumy momentw wzgldem punktw C i D:
1 2
M c = RB l + ql RD 2l = 0,
2
1
RD = ql ,
2
3
M D = RB 3l + RC 2l 3ql l = 0,
2
RC = 3ql.
R A = RB =
Znajc reakcje mona wykona wykresy si tncych i momentw zginajcych.

Naley podkreli, e przegub nie stanowi granicy przedziaw zmiennoci siy tncej
i momentu gncego.
162
a)
Y
x2
x1
B
l
b)
c)
C
RC
D
RD
A
RA
B
RB
T(x )
l
2
B
RB
3 ql

1 ql
X
1 ql
3 ql
7
2 l
d)
1 2
ql
8
1 2
ql
8
X
M (x)
ql

zginajcych.
0 x1 2l.
M ( x1) = R A x1 qx1
x1 1
1
= qlx1 qx12 ,
2 2
2
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 2l) = ql2,
T( x1) =
1
ql qx1 ,
2
163
2l x2 4l.
M ( x 2 ) = R A x2 + RC ( x2 2l ) qx2
=
x2
=
2
1
1
qlx1 + 3ql ( x2 2l ) qx22 ,
2
2
M(x2 = 2l) = ql2,

M(x2 = 4l) = 0,

T( x 2) = R A + RC qx2 =
T( x 2 = 2 l ) =
1
ql + 3ql qx2 ,
2
3
ql,
2
T( x 2 = 4l ) =
1
ql.
2
W zwizku z tym, e funkcja siy poprzecznej w pierwszym przedziale zmienia znak,

musi wystpi w nim ekstremum momentu gncego. A zatem aby okreli przekrj,
T( x1) =
1
ql qx1 = 0.
2
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x1 = l/2. Uwzgldniajc t

M max =
1 2
ql .
8
Rwnie funkcja siy poprzecznej w drugim przedziale zmienia znak. Musi wic
wystpi w nim ekstremum momentu gncego. A zatem aby okreli przekrj, w ktrym funkcja Mx2 osignie ekstremum, musimy przyrwna do zera funkcj Tx2
Tx 2 = R A + RC qx2 =
164
1
ql + 3ql qx2 .
2
Z rwnania tego wynika, e ekstremum wystpi dla x2 = 7l/2. Uwzgldniajc t

M max =
1 2
ql .
8
Zadanie 6
Wykona wykresy si poprzecznych i momentw gncych dla ukadu dwch belek
poziomych ABC i CD poczonych przegubowo w punkcie C i obcionych jak na
rysunku 2.61a.
Y
a)
q = 40 kN/m

P =120 kN
A
l2 =8 m
l1 =8 m
b)
l3 = 6 m
x2
x1
RC
RA
RB
P =120 kN
c)
RC
x3
T(x)
145
X
60
M (x)
262
60
3,63 m
e)
RD
x4
d)
175
+
+
180
X
120
7,25 m
165
Rozwizanie
W celu wyznaczenia wartoci reakcji w punktach A, B, D przecinamy mylowo
belk w punkcie C (w miejscu przegubu). Warto reakcji w punkcie C wyznaczamy
z sumy momentw si wzgldem punktu D, natomiast warto reakcji w punkcie D
z sumy momentw si wzgldem punktu D oba przypadki rozpatrujemy tylko i wycznie dla belki CFD. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
1
2
M D = RC l3 12 l3 = 0,
skd:
RC = 60 kN,
skd
l3
RD l3 = 0,
2

MC = F
RD = 60 kN.
Warto reakcji w punkcie A wyznaczamy z sumy momentw si wzgldem punktu B, natomiast warto reakcji w punkcie B z sumy rzutw si na o Y oba przypadki
rozpatrujemy tylko i wycznie dla belki ABC. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
M B = R Al1 ql1
skd:
l1
+ RC l2 = 0,
2
RA = 145 kN,
Py = R A ql1 + RB RC = 0,
skd
RB = 235 kN.
Znak dodatni reakcji dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji jest zgodny z zaoonym.
0 x1 8.
M ( x1) = R A x1 qx1
dla:
1
qx 2
x1 = R A x1 1 ,
2
2
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 8) = 120 kNm,
166

dla:
T(x1) = RA qx1,
T(x1 = 0) = 145 kN,
T(x1 = 8) = 175 kN.
8 x2 13.
M ( x 2) = R A x2 ql1 ( x2 4) + RB ( x2 l1 ),

dla:
M(x2 = 8) = 120 kNm,
M(x2 = 13) = 180 kNm,
T(x2) = RA ql1 + RB,
T(x2 = 8) = 60 kN,
T(x2 = 13) = 60 kN.
13 x3 16.
M ( x3) = R A x3 ql1 ( x3 4) + RB ( x3 l1 ) F ( x3 13),
dla:
M(x3 = 13) = 180 kNm,

M(x3 = 16) = 0,
T(x3) = RA ql1 + RB F,
T(x3 = 13) = 60 kN,
T(x3 = 16) = 60 kN.
167
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A qx1 = 0,
dx
std
x0 = 3,63 m.
M ( x1 = x0) = R A x1
qx12
= 262 kNm.
2

Zadanie 62
Wyznaczy wykres si poprzecznych i momentw gncych dla ukadu dwch belek poziomych ABC i CD, poczonych przegubowo w punkcie C i obcionych jak na
rysunku 2.62a. Dane = 1,2 m, P = 40 kN, M0 = 24 kNm.
x4
a)
x3
x2
x1
M0
b)
M0
X
RD
RA
RC
c)
RC
RB
T(x )
10
20
X
30
d)
24
12
M (x)
168
24
Rozwizanie
W celu wyznaczenia wartoci reakcji w punktach A, B, D przecinamy mylowo
belk w punkcie C (w miejscu przegubu). Warto reakcji w punkcie C wyznaczamy
z sumy momentw si wzgldem punktu D dla belki CD. Zakadamy, e zwroty reakcji
skierowane s do gry.
Wtedy
M D = RC l M 0 = 0,
skd
RC = 20 kN.
Natomiast z sumy rzutw si na o OY dla belki CD otrzymujemy
Py = RC + RD = 0,
skd

RD = 20 kN.
Z warunkw rwnowagi belki ABC wyznaczamy wartoci RA i RB, wwczas
M B = R A 2l 2l + RC l = 0,
skd:
RA = 10 kN.
M A = RB 2l Pl RC 3 = 0,
skd:
RB = 50 kN.
W caej belce moemy wyodrbni trzy przedziay.

0 x1 l.

dla:
M(x1) = RAx1,
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = l)
= 12 kNm,
T(x1) = RA,
T(x1 = 0) = 10 kN,
T(x1 = l) = 10 kN.
169
l x2 2l.
M(x2) = RAx2 P(x2 l),

dla:
M(x2 = l) = 12 kNm,
M(x2 = 2l) = 24 kNm,

T(x2) = RA P,
T(x2 = l) = 30 kN,
T(x2 = 2l) = 30 kN.
2l x3 4l.
M(x3) = RAx3 P(x3 l) + RB(x3 2l),
dla:
M(x3 = 2l) = 24 kNm,
M(x3 = 4l) = 24 kNm,
T(x3) = RA P + RB,
T(x3 = 2l) = 20 kN,
T(x3 = 4l) = 20 kN.
Zadanie 63
Wykona wykresy si poprzecznych i momentw gncych dla ukadu dwch belek
poziomych AEBD i DC poczonych przegubowo w punkcie C i obcionych jak na
rysunku 2.63a.
170
a)
x1
x4
x3
x2
Q =100 kN
Q1 =60 kN
2m
A
1 m RA
L1
b)
T(x)
46,7
Q =100 kN
3m
L2
3m
L3
Q2 = 40 kN
RB
x0 = 2,16
1m
L4
C
2m
L5
40
1m
x0 = 8

M (x)
67,1
280
40
43,3
c)
RC
240
50
20
150
280
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie C, bierzemy pod uwag sum momentw wzgldem punktu D dla belki DC, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej
w punkcie A, B korzystamy z sumy rzutw si na o Y oraz sumy momentw wzgldem
punktu A dla belki AEBDC (te obliczenia przeprowadzamy ju dla caego ukadu).
Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
1
2
M D = RC l5 + q2 l5 l5 = 0,
skd
RC = 40 kN.
Wykorzystujc sum rzutw si na o Y otrzymamy:
Py = R A
1
2
1
l2 q1 + RB P q2l5 + RC = 0,
2
2
3
M A = 3 q1 l2 Q 2 RB (l2 + l3 ) + P (l2 + l2 + l4 ) +
1
+ q2 l5 l2 + l3 + l4 + l5 RC (l2 + l3 + l4 + l5 ) = 0,
2
171
skd:
RB = 323,3 kN,
RA = 46,7 kN.
0 x1 3.
M ( x1) = R A x1
1
1
q( z ) x1 x1 ,
2
3

a poniewa
to
q1 q( x)
,
=
l2
x1
M ( x1) = R1x1
1 3
x1 ,
3
dla
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 3) = 50 kNm,

dla:
T(x1) = RA x12,
T(x1 = 0) = 46,7 kN,
T(x1 = 3) = 43,3 kN.
3 x2 6.
M ( x 2) = R A x 2
1
2
q1l2 x2 l2 Q 2,
2
3
dla:
M(x2 = 3) = 150 kNm,

M(x2 = 6) = 280 kNm,
172
T(x2) = RA 9,
T(x2 = 3) = 43,3 kN,
T(x2 = 6) = 43,3 kN.
6 x3 7.
M ( x3) = R A x3
dla:
1
2
q1l2 x3 l2 Q 2 + RB ( x3 l2 + l3 ),
2
3

M(x3 = 6) = 280 kNm,
M(x3 = 7) = 0,
T(x3) = RA 9 + RB,
T(x3 = 6) = 280 kN,

T(x3 = 7) = 280 kN.
7 x4 9.
M ( X 4 ) = R A x4
1
2
q1l2 x4 l2 Q 2 + RB ( x4 l2 + l3 )
2
3
P ( x4 l2 + l3 + l4 ) q
dla:
( x4 l2 + l3 + l3 ) 2
,
2
M(x4 = 7) = 0,
M(x4 = 9) = 0,
T(x4) = RA 9 + RB q2(x4 l2 + l3 + l4),

T(x4 = 7) = 40 kN,
T(x4 = 9) = 40 kN.
173
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment taki znajduje si w pierwszym oraz w czwartym przedziale. W celu wyznaczenia wartoci maksymalnej przyrwnujemy si tnc pierwszego przedziau do zera.
Poniewa
d M x1
= T( x1) = R A x12 = 0,
dx
std

std
x0 = 2,16 m.
1
M ( x1 = x 0) = R1 x1 x13 = 67,3 kNm ,
3
Taki sam schemat przyjmujemy dla przedziau czwartego i tak
d M x4
= T( x 4) = R A 9 + RB q2 ( x4 l2 + l3 + l4 ),
dx
x'0 = 8 m.
M(x4 = x0) = 20 kNm.
Zadanie 64
Dla belki obcionej jak na rysunku 2.64a wyznaczy reakcje podpr oraz sporzdzi wykresy si tncych i momentw gncych.
a)
x1
6 kN/m
18 kN/m
Q2
Q1
RA
b)
x2
6m
72 kNm
3m
RC
6m
RD
T(x)
42
+
x0 = 2,755
c)
39
36
108
54,3699
M (x)
174
Rozwizanie
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A, bierzemy sum momentw wzgldem punktu B dla belki AB, przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie D korzystamy z sumy momentw wzgldem punktu C dla caego ukadu, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie C korzystamy z sumy rzutw si na o OY dla caego
ukadu. Zakadamy, e zwroty reakcji skierowane s do gry.
Wtedy
2
3
M B = R A 6 Q2 3 Q1 6 = 0,
gdzie:
Q = Q1 + Q2 + Q3 ,
1
12 6 = 36 kN ,
2

Q1 =
Q2 = 6 6 = 36 kN ,
Q3 =
skd:
1
3 6 = 9 kN ,
2
RA = 42 kN,
Py = R A Q + RB = 0,
skd:
RB = 30 kN,
2
3
M C = R A 9 Q 9 + 72 RD 6 = 0,
skd
RD = 6 kN.
Py = RA + Q + RC + RD = 0,
skd
RC = 45 kN.
0 x1 9.
175
M ( x1) = R A x1 x1
a poniewa:
dla:
x1
1
2
q x1 x1 (18 q x1 ) x1 ,
2
2
3
q( x1)
18
=
q ( x1) = 18 2 x1 ,
9 (9 x1 )
1
M ( x1) = R A x1 9 x12 + x13 ,
3
M(x1 = 0) = 0,
M(x1 = 9) = 108 kNm,

dla:
T(x1) = RA 18x1 + x12,

T(x1 = 0) = 42 kN,
T(x1 = 9) = 39 kN.
9 x2 15.
M ( x 2 ) = R A x2 Q ( x2 3) + M + RC ( x2 9),
dla:
M(x2 = 9) = 36 kNm,
M(x2 = 15) = 0,
T(x2) = RA 36,
T(x2 = 9) = 6 kN,
T(x2 = 15) = 6 kN.

Poniewa
std
d M1
= T( x1) = R A 18 x + x 2 = 0,
dx
x0 = 2,755 m.
176
M ( x1 = x0 ) = R A x1 9 x12 +
1 3
x1 = 54,3699 kNm.
3
Zadanie 65
Dla belki swobodnie podpartej o rozpitoci l = 10 m, jak na rysunku 2.65a, podany jest wykres M(x) (rys. 2.65b) okrelony rwnaniem
M(x) = 15 000 + 9000x 1000x2.

Wyznaczy ksztat wykresu T(x) oraz rodzaj obcienia.
a)
Y
B

L=10 m
RA
b)
M (x)=15000+9000x1000 x2
M (x)
RB
c)
MA
d)
T(x)
RA
MB
B
xm = 4,5
RB
Rozwizanie
Funkcja si poprzecznych przyjmuje posta
T ( x) =
dM ( x )
= 9000 2000 x.
dx
Jest to funkcja liniowa i przyjmuje wartoci:
T( x = 0) =
dM ( x )
= R A = 9000 kG = 90 kN ,
dx
T( x = l ) =
dM ( x)
= RB = 11 000 kG = 110 kN ,
dx
177
natomiast funkcja obcienia przyjmuje warto
q=
dT ( x )
= 2000 kG/m = 20 kN/m.
dx
Z rwnania momentw zginajcych wyznaczamy wartoci:
MA = M(x = 0) = 15 000 kGm = 150 kNm,

MB = M(x = l) = 5000 kGm = 50 kNm.
Funkcja M(x) osiga najwiksz warto tam, gdzie speniony jest warunek
d M ( x)
= T ( xm) = 9000 2000 xm = 0,
dx
x = xm
std:

xm = 4,5 m.
Mmax = M(xm) = 35 250 kGm = 352,50 kNm.
Zadanie 66
Dla belki AB o rozpitoci l = 12 m opartej na dwch podporach przegubowych
(rys. 2.66a), moment zginajcy w dowolnym przekroju w odlegoci x od podpory A
okrelony jest rwnaniem
x 3
3
2
M (AB
x
x
=
+
10
48
20
.
x)
12
Okreli rodzaj obcienia belki oraz sporzdzi wykresy T(x) i M(x).

Rozwizanie
Rwnanie si tncych dla przedstawionej belki
d M (AB
x)
x2
= 103 20 2 x .
dx
4
Funkcja si poprzecznych T(x) jest funkcj drugiego stopnia i przyjmuje wartoci:

T( AB
x) =
0
T( AB
x = 0) = TA = R A = 2000 kG = 20 kN ,
l
T( AB
x = l ) = TB = RB = 40 000 kG = 400 kN.
Funkcja obcienia przyjmuje posta
q ( x) =
178
dT( AB
x)
= 103 2 + .
2
dx
a)
q(x)
M
A
RA
12 m
RB
M (x)
b)
480
1141
X
T(x)
c)

20
5,8 m
80
Zatem obcienie zmienia si liniowo i przyjmuje wartoci:
q( x = 0 ) = q A = 2000 kGm = 20 kN/m,
12
q( x = l ) = q B = 103 2 + = 8000 kGm = 80 kN/m.

2
Z rwnania momentw zginajcych wyznaczamy:

M (AB
x = 0) = M A = 48 000 kGm = 480 kNm ,
M (AB
x = 12) = M B = 0.
AB
Funkcja M(x)
osiga najwiksz warto tam gdzie speniony jest warunek:
d M (AB
1 2
x)
= T(AB
xm = 0,
xm ) = 20 2 xm
4
dx
x = xm
std:
xm = 5,8 m,
AB
= M (AB
M max
xm) = 114 100 kGm = 1141 kNm.
179
Zadanie 67
Zapora wodna ma by zbudowana z desek ustawionych pionowo i opartych
o poziome belki A i B. Sporzdzi wykresy si tncych i momentw gncych dla
= 0,001 kG/cm3 i gbokoci 3 m. Schemat zapory przedstawiono na rysunku 2.67a.
a)
b)
x1
1m
x2
RA
2m
RB

q 300
0,05
c)
0,175
T(x)
d)
M (x)
2,12 m
0,093
0,225
0,0167
Rozwizanie
Na obcienie desek skada si parcie wody i reakcja podpr A i B. Na gbokoci x poniej poziomu wody panuje cinienie
pz = x .
A poniewa pz = qz i jak wida qz zmienia si proporcjonalnie do x, mamy do czynienia z obcieniem cigym po trjkcie. Tak wic obcienie u podstawy tamy wynosi
q = 0,001 . 300 = 0,3 kG/cm = 0,3 kN/m.
300
Aby wyznaczy reakcj pionow w punkcie A bierzemy sum momentw wzgldem punktu B, natomiast przy wyznaczaniu reakcji pionowej w punkcie B korzystamy
z sumy rzutw si na o poziom.
180
Wtedy
1
2
M B = R A 2 q300 3 1 = 0,
skd
RA = 0,225 kN.
Wykorzystujc sum rzutw si na o poziom otrzymamy
1
2
Py = R A + RB q300 3 = 0,
skd
RB = 0,225 kN.

0 x1 1.
M ( x1) = Qx1
gdzie
Qx1 =
1
x1 ,
3
1
q x1 x1,
2
a poniewa:
q300 q( x1)
q x
=
q( x1) = 300 1 ,
3
3
x1
M ( x1) =
q300 x13
,
18
M(x1 = 0) = 0,
q300 13
= 0,0167 kNm ,
18
M ( x1 = l ) =
T( x1) =
dla:
q300 x12
,
6
T(x1 = 0) = 0,
T( x1 = l ) =
q300 12
= 0,05 kN.
6
181
1 x2 3.
M ( x 2) = R A ( x2 1) Q( x 2)
gdzie
Qx 2 =
1
x2 ,
3
1
q x 2 x2 ,
2
a poniewa:
q300 q ( x 2 )
q x
=
q( x 2) = 300 2 ,
x2
3
3
3
1
q300 ( x2 1)
q300 x23 ,
4
18

M ( x 2) =
M ( x 2 = 1) =
M ( x 2 = 3) =
q300 13
= 0,0167 kNm ,
18
3
27
q300
q300 = 0,
2
18
T( x 2) = R A Q( x 2) =
T( x 2 = 1) =
3
1
q300 q300 x22 ,
4
6
7
q300 = 0,175 kN,
12
9
q300 = 0,225 kN.
12
Wyznaczenie maksymalnego momentu zginajcego. Znajdujemy przekrj, w ktrym moment zginajcy ma warto maksymaln. Moment taki znajduje si w drugim
Poniewa
3
1
d M x2
= T( x 2) = q300 q300 x22 = 0,
4
6
dx
std
x0 dla 2 = 2,12 m.
T( x 2 = 3) =
M ( x 2 = x 0) =
182
3
1
q300 ( x2 1)
q300 x23 = 0,093 kNm.
4
18
Literatura
[1] Chrobok R.: Zbir zada z podstaw statyki. Wrocaw, Dolnolskie Wydawnictwo Edukacyjne
1999

[2] Gubrynowiczowa J.: Zbir zada z wytrzymaoci materiaw. Warszawa, PWN 1971
[3] Gubrynowiczowa J.: Wytrzymao materiaw. Warszawa, PWN 1958
[4] Jakubowicz A., Oro Z.: Wytrzymao materiaw. Warszawa, WNT 1984
[5] Kurowski R., Niezgodziski M.E.: Wytrzymao materiaw. Warszawa, PWN 1961
[6] Kurowski R., Parszewski Z.: Zbir zada z wytrzymaoci materiaw. Warszawa, PWN 1966
[7] Lisowski A., Siemieniec A.: Wytrzymao materiaw. Warszawa, PWN 1973
[8] Lisowski A., Siemieniec A.: Zadania z wytrzymaoci materiaw. Warszawa, PWN 1965
[9] Niezgodziski M.E., Niezgodziski T.: Wzory wykresy i tablice wytrzymaociowe. Warszawa,
Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1996
[10] Orowski W., Sowaski L.: Wytrzymao materiaw przykady oblicze. Warszawa, Arkady
1978
[11] Rajfert T., Rysko J.: Zbir zada ze statyki i wytrzymaoci materiaw. Warszawa, PWN 1979
[12] Saustowicz A., Dziunikowski L.: Wytrzymao materiaw. Krakw, Skrypt AGH 1958
[13] Szucik W., Kuczyski J.: Wytrzymao materiaw. Gliwice, Skrypt Politechniki lskiej
1974
[14] Zielnica J.: Wytrzymao materiaw. Pozna, Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej 1996
183

Wyznaczanie Sił Tnących I Momentów Zginających W Belkach - Z. Iwulski

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wyznaczanie Sił Tnących I Momentów Zginających W Belkach - Z. Iwulski

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1611 pozycja wydawnictw naukowych

Wydawnictwa AGH, Krakw 2001

Recenzent: prof. dr hab. in. Henryk Filcek

Projekt okadki i strony tytuowej: Beata Barszczewska-Wojda

Skad komputerowy: Andre, tel. 423-10-10

Redakcja Uczelnianych Wydawnictw Naukowo-Dydaktycznych

. Oglne zagadnienia o zginaniu ......................................................................

2. Zadania z rozwizaniami ................................................................................

Literatura ........................................................................................................... 183

. Oglne zagadnienia o zginaniu

.. Sposoby podparcia belek

Zginanie zachodzi wwczas, gdy siy dziaajce na prt sprowadzaj si do dwch

Jeeli rozpatrzymy belk o przekroju symetrycznym (rys. 1.1), na ktr dziaaj

t rozkadamy na dwie skadowe prostopad i rwnoleg do osi belki, o znanych

.2. Czyste zginanie

Zginanie, przy ktrym o belki po odksztaceniu pozostaje w paszczynie dziaania si

linie obwodowe wyrysowane na powierzchni grnej, dolnej i obu bocznych,

Opierajc si na tych spostrzeeniach moemy ustali podstawowe zaoenia dla

Moment gncy uwaamy za dodatni w danym przekroju, jeli dy do obrcenia

W stosunku do prawej strony belki moment gncy w danym przekroju uwaamy

Rys. 2.. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Wykorzystujc sum rzutw si na o OY otrzymamy

Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA i RB jest zgodny z zaoonym.

Oglne rwnanie momentw dla pierwszego przedziau bdzie miao posta

natomiast sia tnca dla pierwszego przedziau

2) Drugi przedzia bdzie si zmienia

Rys. 2.2. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

1) Pierwszy przedzia bdzie si zmienia

2) Drugi przedzia bdzie si zmienia

Oglne rwnanie momentw dla drugiego przedziau bdzie miao posta:

M(x2 = 2a) = Pa,

natomiast sia tnca dla drugiego przedziau:

3) Trzeci przedzia bdzie si zmienia

M(x3) = Px3 + RA(x3 a) + RB(x3 2a) = Px3 3Pa,

Rys. 2.3. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rwnanie rzutw na kierunek pionowy ma posta

Wyraenia na moment zginajcy i na si tnc musimy pisa dla kadego z trzech

Sia tnca w przekroju mm

Sia tnca w przekroju nn

Przecinamy belk w przekroju rr o odcitej x3. Moment zginajcy w tym przekroju

Wykres si tncych jest pokazany na rysunku 2.3c.

Znak dodatni dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest poprawnie przyjty.

Rys. 2.4. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Wydzielamy w belce trzy przedziay.

1) Pierwszy przedzia bdzie si zmienia

Oglne rwnanie momentw dla pierwszego przedziau bdzie miao posta

natomiast sia tnca dla pierwszego przedziau

2) Drugi przedzia bdzie si zmienia

M(x2) = RAx2 P(x2 l),

natomiast sia tnca dla drugiego przedziau:

3) Trzeci przedzia bdzie si zmienia

Oglne rwnanie momentw dla trzeciego przedziau bdzie miao posta:

M(x3) = RAx3 P(x3 l) + P(x3 2l),

Rys. 2.5. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Wydzielamy w belce trzy przedziay.

2) Drugi przedzia bdzie si zmienia

Oglne rwnanie momentw dla drugiego przedziau bdzie miao posta

3) Trzeci przedzia bdzie si zmienia

natomiast sia tnca dla trzeciego przedziau:

T(x3 = 2l/3) = 2P,

Rys. 2.6. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Znak ujemny dowodzi, e rzeczywisty zwrot reakcji RA jest przeciwny do przyjtego.

Oglne rwnanie momentw dla pierwszego przedziau bdzie miao posta

. Oglne zagadnienia o zginaniu ......................................................................

. Oglne zagadnienia o zginaniu

.. Sposoby podparcia belek

.2. Czyste zginanie

Rys. 2.. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rys. 2.0. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rys. 2.. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rys. 2.2. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rys. 2.3. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rys. 2.4. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego

Rys. 2.5. Wykresy siy tncej i momentu zginajcego