Polityka przestrzenna; podmioty i przedmioty

Polityka przestrzenna definiowana jest jako:

wiadoma i celowa dziaalno wadz, polegajca na racjonalnym ksztatowaniu zagospodarowania przez waciwe
uytkowanie przestrzeni zapewniajce utrzymanie adu przestrzennego i umoliwienie prawidowego, efektywnego
funkcjonowania systemu spoeczno gospodarczego danej jednostki terytorialnej: kraju, gminy, miasta.
Podmiotami
polityki
przestrzennej s:
organy wadzy pastwowej i administracji rzdowej,
samorzdy regionalne i lokalne,
jednostki gospodarcze,
mieszkacy.
Przedmiotem polityki przestrzennej jest przestrze, jej jako z punktu widzenia adu przestrzennego oraz
zasoby wykorzystywane w procesie ksztatowania zagospodarowania przestrzennego jednostki terytorialnej.

Skuteczno i efektywno polityki przestrzennej

Polityka przestrzenna jest skuteczna, jeeli wykorzystywane w jej realizacji instrumenty pozwalaj osign
zaoony cel.
Oznacza to, e zapewnia ona utrzymanie adu przestrzennego, jakoci rodowiska przyrodniczego, a
zagospodarowanie przestrzenne pozwala podnosi jako ycia ludnoci.
Efektywno polityki przestrzennej moe by rozpatrywana jedynie jako efektywno kosztowa. Polityka
przestrzenna bdzie efektywna, jeeli wykorzystywane instrumenty i podejmowane dziaania pozwol
osign zaoony cel (utrzymanie i poprawa adu przestrzennego) przy moliwie najniszych kosztach
spoecznych.

ad przestrzenny

ad przestrzenny jest podanym stanem zagospodarowania przestrzeni (elementw w niej wystpujcych i

relacji midzy nimi), w ktrym funkcjonowanie gospodarki i spoeczestwa przebiega w sposb optymalny
(racjonalny spoecznie i efektywny kosztowo), z moliwie najmniejsz iloci konfliktw midzy rnymi
podmiotami i nie prowadzi do degradacji rodowiska przyrodniczego. ad przestrzenny uwzgldnia zatem
potrzeby spoeczne, gospodarcze, przyrodnicze oraz kulturowe. Jest to take takie uporzdkowanie
przestrzeni,
ktre
uwzgldnia
wymogi
kompozycyjne
i
estetyczne.
Czynniki adu przestrzennego:
odpowiednie rozmieszczenie przestrzenne funkcji (waciwe funkcje w optymalnych miejscach);
odpowiednie ssiedztwo funkcji (bezkonfliktowe i dajce najwicej korzyci);
odpowiednia struktura pionowa (zachowanie proporcji wysokoci, wystpowanie dominanty);
odpowiednia struktura pozioma (harmonijna struktura uytkowania i wadania, odpowiedni ksztat i wielko dziaek,
rozogu, pl siewnych, gospodarstwa wiejskiego, odpowiednie oddalenie od podmiotw gospodarczych).
Komentarz:

ad przestrzenny zapobiega powstawaniu konfliktw przestrzennych w konkurowaniu o miejsca

lokalizacji i zasoby rodowiska oraz minimalizuje negatywne skutki ingerencji w rodowisko
przyrodnicze. W turystyce ad przestrzenny oznacza rwnie odpowiednie zagospodarowanie obszarw
przeznaczonych do rozwoju dziaalnoci turystycznej. Realizacji zaoe ochrony przestrzeni suy
racjonalne zagospodarowanie i sprawne zarzdzanie, ktre rozpoczyna si ju na etapie
programowania i planowania rozwoju obszaru. Przyporzdkowanie przestrzeni rnym funkcjom i
lokalizacja w niej nowych struktur i obiektw wymaga okrelenia warunkw lokalizacji, identyfikacji
barier, wyboru rozwiza technicznych oraz rachunku efektywnoci. Konieczne jest zachowanie
rwnowagi midzy deniem do stworzenia nowego wymiaru rodowiska technicznego i zachowaniem
wydajnoci rodowiska przyrodniczego (w tym celu w niektrych przypadkach trzeba odbudowa system
ekologiczny obszaru). Dziaania, ktre maj na celu zapewnienie adu przestrzennego, ekologicznego,

ekonomicznego, spoecznego i instytucjonalnego, podejmowane na najniszym szczeblu

administracyjnym powinny by zgodne z Agend 21, wskazujc cele i rodki realizacji
zrwnowaonego i trwaego rozwoju.

Planowanie turystyczne a interesy stron

Mimo powszechnej zgody co do celowoci planowania turystyki i zagospodarowania turystycznego, efekty

planowania odbiegaj czsto od przyjtych zaoe. Zwizane jest to ze skomplikowanym charakterem
zjawiska turystyki i wynikajcymi z tej cechy konfliktami. W planowaniu turystycznym naley uwzgldnia
cztery wymogi, pozostajce czsto ze sob w sprzecznoci:
wymogi ludnoci miejsc odwiedzanych przez turystw,
wymogi samych turystw,
wymogi instytucji zajmujcych si obsug ruchu turystycznego,
wymogi rodowiska przyrodniczego.

Komentarz:
Okrelenie waciwych proporcji midzy podanymi kwestiami jest gwnym zadaniem stojcym przed
planistami zajmujcymi si planowaniem zagospodarowania turystycznego. Z tego te powodu przy
opracowywaniu planw rozwoju turystyki, a zwaszcza zagospodarowania turystycznego, jest konieczny
udzia nie tylko planistw, urbanistw, socjologw i ekonomistw, ale rwnie geografw. Jednoczenie nie
tylko wadze rnego szczebla i mieszkacy obszarw rekreacyjnych, ale rwnie eksperci powinni dba, aby
rozwj funkcji turystycznych odbywa si zgodnie z przyjtymi wczeniej w planach ustaleniami. Od pewnego
czasu przyjmuje si, e w procesie planowania szczeglnie aktywna rola powinna przypada miejscowym
wadzom, oraz ludnoci miejscowej, co jest zgodne z koncepcj rozwoju zrwnowaonego.

Zagospodarowanie jako strategia rozwoju przestrzennego

Zagospodarowania wymagaj: sie osadnicza, ktra wyznacza okrelone potrzeby (np. wielkie aglomeracje miejskie jak
Gdask-Gdynia-Sopot), tereny, gdzie nie ma osadnictwa (np. osiedla rekreacyjne, obszary penetracji turystycznej), a take
obszary penice funkcje ochronne (parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe itp.)
W Polsce przyjto strategi trwaego zrnicowanego rozwoju (ekorozwoju). Istniej cztery zadania okrelajce t strategi:

1. Zrwnowaenie jakociowego rozwoju (zwanego ekorozwojem) na

rnym szczeblu zarzdzania: na poziomie kraju, wojewdztwa, gminy.
2. Przeksztacenie i lepsze wykorzystanie stanu posiadania zarwno
rodowiska zurbanizowanego, jak i przyrodniczego.
3. Dostosowanie wszelkiej dziaalnoci gospodarczej i skali podejmowania
przedsiwzi, podejmowanych inwestycji oraz dziaalnoci gospodarczej
przy wykorzystaniu nowych technologii (przewiduje si w tym miejscu
maksymalny udzia ludnoci lokalnej w podejmowanych decyzjach
dotyczcych miejsca ich zamieszkania).

Komentarz:
Jest to strategia nastawiona nie na potrzeby obecne, ale na cele perspektywiczne, stwarza szans na ochron zasobw
przyrody oywionej i nieoywionej. Czwarte podstawowe zadanie okrelajce t strategi przedstawione zostanie na
nastpnym slajdzie.

Polityka regionalna

Podstawowym elementem i jednoczenie czwartym zadaniem strategii

rozwoju regionalnego jest przyjcie polityki regionalnej w zakresie
zagospodarowania przestrzennego.
Podstawowe

cechy polityki regionalnej:

1. Dbao o stan ochrony rodowiska;

2. Rozwizywanie lokalnych i regionalnych konfliktw (energetyka, drogi,
bezrobocie).

Komentarz:
W kadym regionie Polski, ze wzgldu na zrnicowanie problemw powinno si prowadzi waciw, a na obszarach
chronionych wyjtkowo ostron gospodark przestrzenn. Naley prowadzi j w oparciu o opracowane dokumenty
planistyczne zarwno w skali caego regionu, jak i poszczeglnych regionw wchodzcych w jego skad, a nie jak to si
niestety jeszcze dzieje w wielu regionach, w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz studia
uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin.

Planowanie przestrzenne

Planowanie przestrzenne jest to proces polegajcy na przygotowaniu rnego rodzaju materiaw, ktry
uwarunkowany jest: czynnikami naturalnymi, poziomem historyczno-cywilizacyjnym i pozostaymi do
dyspozycji rodkami.

Komentarz:
Planowanie przestrzenne jest podstawowym narzdziem ksztatowania polityki przestrzennej pastwa, a integralnym
elementem tej polityki jest polityka ekologiczna. Plan zagospodarowania przestrzennego okrelonego obszaru ma charakter
kompleksowy, gdy uwzgldnia zwizki przestrzenne i funkcjonalne zachodzce pomidzy spoeczestwem, przyrod i
wyposaeniem technicznym terenu. Przesanki natomiast do opracowania planu zagospodarowania przestrzennego daje
gwnie ekologia, bdca podstaw wiedzy o ochronie rodowiska i zasobw przyrody.
Gospodarka przestrzenna oznacza realizacj przyjtego planu i polega na zmianie uytkowania terenu, lokalizacji
inwestycji, okreleniu funkcji dla konkretnych jednostek. Spoecznoci lokalne, organy przedstawicielskie oraz zespoy
ekspertw musz mie wpyw na ustalenie priorytetw, podzia zasobw, ksztatowanie przestrzeni, a take kontrolowa jej
uytkowanie, przestrzeganie prawa i norm etycznych. Std wynika konieczno prowadzenia negocjacji i konsultacji
spoecznych ze wszystkimi zainteresowanymi w trakcie sporzdzania planu.

Planowanie przestrzenne - cechy

Planowanie jest procesem cigym i powinno obejmowa:

dokumentowanie ocen stanu zagospodarowania przestrzennego,
prowadzenie bada i studiw,

 opracowywanie prognoz w tym zakresie,

opracowywanie planw zagospodarowania przestrzennego,
ustalenie lokalizacji inwestycji,
kontrol realizacji planu zagospodarowania przestrzennego.
Planowanie powinno uwzgldnia:
1. badanie potrzeb,
2. wyniki bada kompleksowych zwizanych z ochron przyrody, kultur,
warunkami demograficznymi, obronnymi itp.
3. wymagania zwizane z ochron rodowiska,
4. porzdek zabudowy,
5. ocen skutkw zagospodarowania, ktre mog wystpi w kraju i poza
jego granicami.

Zasady planowania

Cechy dobrego planu:

1. wewntrznie zgodny(czy wiele dziedzin i trzeba ustali punkty wsplne

tych dziedzin),
2. zawiera ograniczenia: ekologiczne, demograficzne, ekonomiczne,
surowcowe, finansowe, techniczne, polityczne, itp.,
3. jest optymalny (najlepszy w konkretnych warunkach).
Zasady planowania:

1. zasada jednoci i zgodnoci wewntrznej,

2. zasada racjonalnego gospodarowania (osign cel przy najmniejszych
nakadach),
3. zasada zgodnoci decyzji administracyjnych, rzdowych i planistycznych
(celw wskazanych i sposobu realizacji tych celw),
4. zasada elastycznoci planowania (atwo dostosowania planu do
zmieniajcych si warunkw),
5. cigo planowania,
6. zasada norm progresywnych, czyli postpowych (plan powinien by
przygotowany na coraz to lepsz sytuacj spoeczno-ekonomiczn).

Rodzaje planw

W praktyce spotykamy si z rozmaitymi planami. Rodzaj planu zaley od

przyjtego kryterium podziau i tak:
- Ze wzgldu na czas planowania s:

 plany kierunkowe (najduej planowane, wytyczajce tylko kierunki i

cele) opracowane na wicej ni 20 lat,
plany perspektywiczne opracowane na 15 do 20 lat,
plany etapowe opracowane na 5 do 10 lat.
- Ze wzgldu na obszar, ktry obejmuje tworzony plan, wyrnia si:
plan krajowy obejmujcy obszar caego kraju (odpowiedzialne za nie s
poszczeglne ministerstwa),
plan regionalny obejmujcy teren jednego wojewdztwa, lub kilku
wojewdztw (odpowiedzialne za niego s terenowe oddziay administracji
rzdowej stopnia wojewdzkiego),
plan miejscowy obejmujcy teren gminy, miasta, dzielnicy
(odpowiedzialne za niego s organy administracji na poziomie gminy, miasta,
dzielnicy), sporzdzany jest jako plan oglny (w skali 1:5000) i szczegowy
(w skali 1:1000).
Komentarz:
Ponadto opracowane s plany funkcjonalne dla obszarw speniajcych okrelone funkcje, np. parkw krajobrazowych,
parkw narodowych, zabytkw kultury materialnej i innych.

Komentarz:
Plan krajowy i regionalny- okrela przyrodnicze, spoeczne, kulturowe i ekonomiczne warunki przestrzennego
zagospodarowania kraju i regionu oraz cele i zasady polityki przestrzennej, uwzgldniajc jego racjonalne
zrnicowanie.
Plan miejscowy dotyczy zagospodarowania i wykorzystania gruntu, ochrony zdrowia, rodowiska, dbr kultury i
wartoci krajobrazowych, ksztatowania infrastruktury technicznej i spoecznej, struktur przestrzennych, rozwiza
architektonicznych i budowlanych. Powinien zawiera elementy sytuacji i uksztatowania terenu oznaczenia urzdze,
dane i ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego, projektowane elementy zagospodarowania terenu. Projekty
miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego powinny uwzgldnia prognoz oddziaywania na rodowisko,
w ktrej okrela si i ocenia skutki dla rodowiska wynikajce z projektowanego przeznaczenia terenu, stan i
funkcjonowanie rodowiska, jego odporno na degradacje i zdolno do regeneracji, rozwizania funkcjonalnoprzestrzenne zawarte w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz moliwoci rozwiza

eliminacyjnych lub eliminujcych negatywne oddziaywanie na rodowisko, w tym na krajobraz zakadanych w planie
przedsiwzi. W prognozie naley zamieci informacje o rodzajach dokumentw, ktre uwzgldniono przy jej
sporzdzaniu (m. in. decyzje okrelajce warunki korzystania ze rodowiska, raporty o oddziaywaniu przedsibiorstw na
rodowisko i przegldach ekologicznych).
Plan szczegowy tworzy podstawy do opracowania planw realizacyjnych ( mog si odnosi do poszczeglnych
parcel, pozwole na budow, podziau na dziaki). Problematyka planu szczegowego jest dostosowana do potrzeb, np.
wyznaczenia granic poszczeglnych parcel, zabudowa dziaek itd.

Dziaania poprzedzajce procedur planowania

Niezbdne badania, ktre naley wykona przed przystpieniem do procesu

planowania to:
1. Analiza walorw przyrodniczych: m.in. rzeby terenu, zasobw flory i
fauny, warunkw klimatycznych, zdrowotnych itd.
2. Okrelenie rejonw turystycznych wg ich atrakcyjnoci oraz struktury
uytkowania terenu.
3. Okrelenie pojemnoci regionw i zespow rekreacyjnych (ustalajc
zasady zagospodarowania turystycznego bierze si pod uwag konieczno
zachowania wartoci walorw przyrodniczych oraz zapewnienie optymalnych
warunkw do odpoczynku).
4. Ocena stopnia zagroenia walorw przyrodniczych.
5. Ocena stanu zagospodarowania turystycznego.
6. Zaoenia programowe (wielko rodzaju ruchu turystycznego, koncepcja
ukadu przestrzennego, oglne zasady lokalizacji bazy podstawowej).
7. Opracowanie koncepcji zagospodarowania przestrzennego
poszczeglnych etapw planowania (w ktrych wystpuj elementy stae jak
np. uytki rolne, cieki wodne, parki narodowe, osadnictwo itd. oraz elementy
weryfikowane dotyczce usug, szlakw turystycznych itp.).
8. Opracowanie programu inwestycji (baza noclegowa, ywieniowa, drogi,
itp.).
9. Ustalenie wskaza dotyczcych warunkw umoliwiajcych realizacj i
eksploatacj zaoonego problemu (wskazanie inwestora, zabezpieczenie
rodowiska). Wskazania te powinny ujte by w formie opisowej,
kartograficznej i tabelarycznej.

Przepisy prawne a planowanie przestrzenne

W Polsce administracj rzdow stanowi: Rada Ministrw i urzdy wojewdzkie. Do administracji specjalnej nale za
przykadowo: suby sanitarne, ochrony rodowiska, ochrony zabytkw, policja itp.
Ustawa o podziale zada i kompetencji jednoznacznie okrela rodzaj i zakres kompetencji poszczeglnych organw
administracji pastwowej.
Podstawowe akty prawne zwizane z zagospodarowaniem przestrzennym:
- Ustawa Prawo Budowlane z 7 lipca 1994 r. (tekst jednolity w Dz. U. 2006, Nr 156, poz. 1118) zmiany patrz:
www.mb.gov.pl).

- Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., Nr 92, poz. 880 i na stronie
www.mos.gov.pl).
- Ustawa Prawo ochrony rodowiska z 27 kwietnia 2001 r. Dz. U. z 2001r., Nr 62, poz. 627 (tekst jednolity na stronie
www.mos.gov.pl).
- Ustawa Prawo Wodne z 18 lipca 2001 r., Dz. U. z 2001 r., Nr 115, poz. 1229 z pniejszymi zmianami (tekst ujednolicony
po 21 grudnia 2001r na stronie www.mos.gov.pl).
- Ustawa o ochronie gruntw rolnych i lenych tekst jednolity Dz. U. 2004 r. Nr 121, poz. 1266 (tekst jednolity na stronie
www.sejm.gov.pl).
- Ustawa o samorzdzie terytorialnym z 8 marca 1990 r. (Dz. U. Nr 34 z dnia 26 maja 1990r.) patrz jw.
- Ustawa Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627).
- Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 80, poz. 717 ze
zmianami).

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

okrela:

Zasady ksztatowania polityki przestrzennej przez jednostki samorzdu

terytorialnego i organy administracji rzdowej; zakres i sposoby
postpowania w sprawach przeznaczania terenw na okrelone cele oraz
ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy przyjmujc ad
przestrzenny i zrwnowaony rozwj za podstaw tych dziaa.
W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzgldnia si zwaszcza:
- wymagania adu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury;
- walory architektoniczne i krajobrazowe;
- wymagania ochrony rodowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony
gruntw rolnych i lenych;
- wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytkw oraz dbr kultury
wspczesnej;
- wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczestwa ludzi i mienia, a take
potrzeby osb niepenosprawnych;
- walory ekonomiczne przestrzeni;
- prawo wasnoci;
- potrzeby obronnoci i bezpieczestwa pastwa;
- potrzeby interesu publicznego.

Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju okrela uwarunkowania,

cele i kierunki zrwnowaonego rozwoju kraju oraz dziaania niezbdne do
jego osignicia, a w szczeglnoci:
1. Podstawowe elementy sieci osadniczej, z wyodrbnieniem obszarw
metropolitarnych.
2. Wymagania z zakresu ochrony rodowiska i zabytkw, z uwzgldnieniem

obszarw podlegajcych ochronie.

3. Rozmieszczenie infrastruktury spoecznej o znaczeniu midzynarodowym
i krajowym.
4. Rozmieszczenie obiektw infrastruktury technicznej i transportowej,
strategicznych zasobw wodnych i obiektw gospodarki wodnej o znaczeniu
midzynarodowym i krajowym.
5. Obszary problemowe o znaczeniu krajowym, w tym obszary zagroe
wymagajcych szczegowych studiw i planw.

System planowania przestrzennego w Polsce

Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - zasady realizacji polityki

przestrzennej prowadzonej przez pastwo i przez samorzdy

Instrumenty gospodarki przestrzennej:

- koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju,
- plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa,
- studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego
gminy,
- plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego,
Lokalizacja inwestycji celu publicznego i ustalanie warunkw zabudowy w
odniesieniu do innych inwestycji.

Komentarz:

Zastosowanie narzdzi planistycznych, do ktrych mona zaliczy studium uwarunkowa i

kierunkw zagospodarowania przestrzennego obszaru, strategi rozwoju, miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego, wieloletni program inwestycyjny oraz decyzj o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ma na celu okrelenie kierunkw rozwoju i
sposobu ich realizacji. Najistotniejsz konsekwencj zastosowania narzdzi planistycznych
jest stworzenie podstaw do ksztatowania takiego modelu organizacji przestrzennej
terytorialnego systemu spoecznego, ktrego nadrzdn zasad jest ad przestrzenno
gospodarczy.

Narzdzia planistyczne

Wykorzystanie narzdzi planistycznych do sterowania rozwojem lokalnym

pod presj funkcji dominujcej powinno zapewnia:
1. Dokadn i szczegow analiz istniejcych uwarunkowa
przyrodniczych i spoeczno ekonomicznych obszaru przeprowadzon z
uwzgldnieniem moliwych kierunkw rozwoju badanego systemu i turystyki.
2. Okrelenie kierunkw rozwoju turystyki i dziaalnoci z ni zwizanej z
uwzgldnieniem potrzeb spoecznych i gospodarczych terytorialnego
systemu spoecznego.
3. Okrelenie przeznaczenia i zasad zagospodarowania terenu z

uwzgldnieniem zasad rozwoju zrwnowaonego (Agenda 21).

4. Eliminacj (lub minimalizacj) konfliktw wynikajcych z kolizji funkcji na
wsplnie uytkowanej przestrzeni.
5. Wyksztacenie w duszej perspektywie czasowej takiej struktury
przestrzenno ekonomicznej obszaru, ktra bdzie gwarantowaa
maksymalnie korzystny dla mieszkacw rozwj gospodarki.

Komentarz:
Dodatkow korzyci z prawidowego stosowania narzdzi planistycznych jest fakt, e obszary, dla ktrych sporzdzono
okrelone koncepcje rozwojowe, s na og bardziej interesujce dla potencjalnych inwestorw ni obszary bez takiej wizji.
Wynika z tego, e strategiczne planowanie rozwoju gminy jest czynnikiem przewagi konkurencyjnej gminy

Komentarz:
Podstaw do zapewnienia prawidowego gospodarowania przestrzeni (i w przestrzeni) poszczeglnych obszarw jest
stworzenie studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy. Jest to opracowanie
planistyczne, okrelajce polityk przestrzenn gminy, zawierajce projekty przyszego zagospodarowania gminy
(rwnie na potrzeby turystyki) oraz analiz skutkw ich realizacji. Czsto stanowi baz dla miejscowych planw
zagospodarowania przestrzennego. Studium i plan miejscowy peni funkcje regulacyjne (podstawowe) i informacyjne.

Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania

przestrzennego

Studium powinno zawiera szczegow analiz zewntrznych i

wewntrznych uwarunkowa gospodarowania w gminie, z uwzgldnieniem
aktualnego zagospodarowania obszaru, ktre pozwala na jednoznaczn
identyfikacj istniejcego potencjau i barier rozwojowych.
Szczegowe elementy opracowania powinny uwzgldnia:
1. dotychczasowy stan zagospodarowania i uzbrojenia terenu,
2. istniejce tereny i obiekty chronione,
3. stan i funkcjonowanie rodowiska przyrodniczego, kulturowego oraz
rolniczej przestrzeni produkcyjnej, gdy mog one by bardzo istotnym
czynnikiem rozwoju turystyki,
4. jako ycia mieszkacw,

5. prawa wasnoci terenu,

6. zadania suce realizacji celw ponadlokalnych.

Komentarz:
Na tej podstawie moliwe jest okrelenie celw gminy, kierunkw jej rozwoju, oraz polityki przestrzennej, w tym celw
operacyjnych, zada, wytycznych i instrumentw realizacji polityki przestrzennej gminy. Opracowany zbir projektw i
programw, okrelajcy przyszy stan zagospodarowania przestrzeni obszaru, ma za zadanie przyporzdkowanie
fragmentw przestrzeni okrelonym funkcjom zgodnie z przyjtymi zasadami (rozwoju zrwnowaonego). Zadaniem
studium jest okrelenie uwarunkowa determinujcych funkcjonowanie i przyszy rozwj gminy oraz na tej podstawie
sformuowanie kierunkw rozwoju gminy.

Strategia rozwoju gminy

Okrelone w studium kierunki rozwoju gminy, w tym turystyki, wynikajce ze

zdiagnozowanych determinant rozwoju, powinny by podstaw do
sformuowania strategii rozwoju gminy (w przypadku turystyki strategii
rozwoju produktu turystycznego gminy), okrelajcej kierunki ekspansji na
podstawie posiadanych zasobw przyrodniczych, spoecznych i
gospodarczych.

Komentarz:

Strategia ma za zadanie wypenienie przestrzeni, przyporzdkowanym w studium okrelonym funkcjom, konkretnymi

dziaaniami o charakterze gospodarczym lub spoecznym. Z punktu widzenia dziaalnoci turystycznej strategia powinna
promowa taki typ rozwoju, ktry umoliwiajc wykorzystanie wszystkich zasobw, pozwala na zachowanie ich wartoci
przyrodniczej i kulturowej. Std w strategii musz by zawarte zaoenia dotyczce ochrony poszczeglnych
komponentw rodowiska przyrodniczego i kulturowego (wraz z instrumentami ich realizacji) oraz zasady
zagospodarowania walorw w celu ich turystycznego wykorzystania. Strategia majca zapewni gminie wzrost
atrakcyjnoci i konkurencyjnoci w regionie, w zakresie turystyki powinna wskazywa skuteczne metody zachowania
posiadanych walorw turystycznych (bd ich rekultywacji), moliwe do wytworzenia produkty turystyczne obszaru i
skuteczne sposoby ich promocji.
Zaoenia strategii, bdce instrumentem dugotrwaego zarzdzania gmin powinny wynika z prowadzonej polityki
gospodarczej (pastwa i regionu), ktrej integraln czci jest polityka turystyczna.

Procedura sporzdzania miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego
(na podstawie Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym)

W celu ustalenia przeznaczenia terenw, w tym dla inwestycji celu publicznego, oraz okrelenia sposobw ich
zagospodarowania i zabudowy rada gminy podejmuje uchwa o przystpieniu do sporzdzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej planem miejscowym.
Wjt, burmistrz albo prezydent miasta sporzdza projekt planu miejscowego, zawierajcy cz tekstow i graficzn,
zgodnie z zapisami studium oraz z przepisami odrbnymi, odnoszcymi si do obszaru objtego planem.
Plan miejscowy sporzdza si w skali 1:1000, z wykorzystaniem urzdowych kopii map zasadniczych, albo w przypadku ich
braku map katastralnych, gromadzonych w pastwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.
W szczeglnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza si stosowanie map w skali 1:500 lub 1:2000, a w przypadkach
planw miejscowych, ktre sporzdza si wycznie w celu przeznaczenia gruntw do zalesienia lub wprowadzenia zakazu
zabudowy, dopuszcza si stosowanie map w skali 1:5000.

Procedura sporzdzania planu miejscowego - c.d.

Art. 17

Wjt, burmistrz albo prezydent miasta po podjciu przez rad gminy uchway
o przystpieniu do sporzdzania planu miejscowego kolejno:
1) ogasza w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a take w sposb
zwyczajowo przyjty w danej miejscowoci, o podjciu uchway o
przystpieniu do sporzdzania planu, okrelajc form, miejsce i termin
skadania wnioskw do planu, nie krtszy ni 21 dni od dnia ogoszenia;
2) zawiadamia, na pimie, o podjciu uchway o przystpieniu do
sporzdzania planu instytucje i organy waciwe do uzgadniania i
opiniowania planu;
3) rozpatruje wnioski, o ktrych mowa w pkt 1, w terminie nie duszym ni
21 dni od dnia upywu terminu ich skadania;
4) sporzdza projekt planu miejscowego wraz z prognoz oddziaywania na

rodowisko, uwzgldniajc ustalenia studium uwarunkowa i kierunkw

zagospodarowania przestrzennego gminy;
5) sporzdza prognoz skutkw finansowych uchwalenia planu miejscowego,
z uwzgldnieniem art. 36;
6) uzyskuje opinie o projekcie planu:
a) gminnej lub innej waciwej, w rozumieniu art. 8, komisji urbanistycznoarchitektonicznej,
b) wjtw, burmistrzw gmin albo prezydentw miast, graniczcych z
obszarem objtym planem, w zakresie rozmieszczenia inwestycji celu
publicznego o znaczeniu lokalnym;

Art. 17 - c.d.

7) uzgadnia projekt planu z:

a) wojewod, zarzdem wojewdztwa, zarzdem powiatu w zakresie
odpowiednich zada rzdowych i samorzdowych,
b) waciwym wojewdzkim konserwatorem zabytkw,
c) organami waciwymi do uzgadniania projektu planu na podstawie
przepisw odrbnych,
d) waciwym zarzdc drogi, jeeli sposb zagospodarowania gruntw
przylegych do pasa drogowego lub zmiana tego sposobu mog mie wpyw
na ruch drogowy lub sam drog,
e) waciwymi organami wojskowymi, ochrony granic oraz bezpieczestwa
pastwa,
f) dyrektorem waciwego urzdu morskiego w zakresie zagospodarowania
pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portw i przystani,
g) waciwym organem nadzoru grniczego w zakresie zagospodarowania
terenw grniczych,
h) waciwym organem administracji geologicznej w zakresie terenw
zagroonych osuwaniem si mas ziemnych,
i) ministrem waciwym do spraw zdrowia w zakresie zagospodarowania
obszarw ochrony uzdrowiskowej;
8) uzyskuje zgody na zmian przeznaczenia gruntw rolnych i lenych na
cele nierolnicze i nielene;
9) wprowadza zmiany wynikajce z uzyskanych opinii i dokonanych
uzgodnie;
10) ogasza, w sposb okrelony w pkt 1, o wyoeniu projektu planu do
publicznego wgldu na co najmniej 7 dni przed dniem wyoenia i wykada
ten projekt wraz z prognoz oddziaywania na rodowisko do publicznego
wgldu na okres co najmniej 21 dni oraz organizuje w tym czasie dyskusj
publiczn nad przyjtymi w projekcie planu rozwizaniami;
11) wyznacza w ogoszeniu, o ktrym mowa w pkt 10, termin, w ktrym
osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadajce
osobowoci prawnej mog wnosi uwagi dotyczce projektu planu, nie
krtszy ni 14 dni od dnia zakoczenia okresu wyoenia planu;
12) rozpatruje uwagi, o ktrych mowa w pkt 11, w terminie nie duszym ni

21 dni od dnia upywu terminu ich skadania;

13) wprowadza zmiany do projektu planu miejscowego wynikajce z
rozpatrzenia uwag, o ktrych mowa w pkt 11, a nastpnie w niezbdnym
zakresie ponawia uzgodnienia;
14) przedstawia radzie gminy projekt planu miejscowego wraz z list
nieuwzgldnionych uwag, o ktrych mowa w pkt 11.

Procedura uchwalenia planu miejscowego - c.d.

Art. 18.
1. Uwagi do projektu planu miejscowego moe wnie kady, kto kwestionuje ustalenia przyjte w projekcie planu,
wyoonym do publicznego wgldu, o ktrym mowa w art. 17 pkt 10.
2. Uwagi do projektu planu naley wnie na pimie w terminie wyznaczonym w ogoszeniu, o ktrym mowa w art. 17 pkt 11.
3. Jako wniesione na pimie uznaje si rwnie uwagi wniesione w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem
elektronicznym weryfikowanym przy pomocy wanego kwalifikowanego certyfikatu.
Art. 19.
1. Jeeli rada gminy stwierdzi konieczno dokonania zmian w przedstawionym do uchwalenia projekcie planu
miejscowego, w tym take w wyniku uwzgldnienia uwag do projektu planu - czynnoci, o ktrych mowa w art. 17, ponawia
si w zakresie niezbdnym do dokonania tych zmian.
2. Przedmiotem ponowionych czynnoci moe by jedynie cz projektu planu objta zmian

Procedura uchwalenia planu miejscowego - c.d.

Art. 20.
1. Plan miejscowy uchwala rada gminy, po stwierdzeniu jego zgodnoci z ustaleniami studium, rozstrzygajc
jednoczenie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji, zapisanych w planie,
inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, ktre nale do zada wasnych gminy, oraz zasadach ich
finansowania, zgodnie z przepisami o finansach publicznych. Cz tekstowa planu stanowi tre uchway,
cz graficzna oraz wymagane rozstrzygnicia stanowi zaczniki do uchway.
2. Wjt, burmistrz albo prezydent miasta przedstawia wojewodzie uchwa, o ktrej mowa w ust. 1, wraz z
zacznikami oraz dokumentacj prac planistycznych w celu oceny ich zgodnoci z przepisami prawnymi.
Art. 21.
1. Koszty sporzdzenia planu miejscowego obciaj budet gminy, z zastrzeeniem ust. 2.
2. Koszty sporzdzenia planu miejscowego obciaj:
1) budet pastwa - jeeli jest on w caoci lub w czci bezporedni konsekwencj zamiaru realizacji
inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym;
2) budet wojewdztwa - jeeli jest on w caoci lub w czci bezporedni konsekwencj zamiaru realizacji
inwestycji celu publicznego o znaczeniu wojewdzkim;
3) budet powiatu - jeeli jest on w caoci lub w czci bezporedni konsekwencj zamiaru realizacji
inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym;
4) inwestora realizujcego inwestycj celu publicznego - w czci, w jakiej jest on bezporedni
konsekwencj zamiaru realizacji tej inwestycji.

Polityka turystyczna > zarzdzanie turystyk

Polityka turystyczna jest zwizana z postrzeganiem turystyki jako czci

skadowej gospodarki narodowej, ktra obejmuje, oprcz przedsibiorstw
bezporednio zwizanych z zaspokajaniem potrzeb turystw, take pracujc

na rzecz gospodarki turystycznej ca sfer instytucjonaln (w tym

publiczn), a wic na poziomie regionalnym i lokalnym przede wszystkim
jednostki samorzdu terytorialnego. W aspekcie makroekonomicznym
polityka turystyczna odnosi si do zarzdzania turystyk jako gospodark,
ktra staje si w tym wypadku systemem zarzdzanym.
Na poziomie regionalnym i lokalnym systemu zarzdzania turystyk znajduj
si:
1. Gminy turystyczne (lub gminy nastawione na turystyk),
2. Powiaty,
3. Wojewdztwa samorzdowe,
4. Przedsibiorstwo turystyczne,
5. Podmioty ukierunkowane na turystyk,
6. Podmioty, ktrych przychody porednio zale od zgaszanego popytu
turystycznego.
Komentarz:

Gminy turystyczne (lub gminy nastawione na turystyk) odpowiedzialne m.in. za

infrastruktur techniczno ekonomiczn turystyki (okrelan czsto jako infrastruktura paraturystyczna
lub komplementarna wobec turystyki), czyli sie kanalizacyjn, zaopatrzenie w wod, urzdzenia ochrony
rodowiska, urzdzenia sportowo rekreacyjne, sie drogow, owietlenie ulic.
Powiaty odpowiedzialne za zadania ponadgminne, zwaszcza w zakresie infrastruktury
paraturystycznej (gwnie drogowej),
Wojewdztwa samorzdowe prowadzce polityk turystyczn na poziomie regionu,
wyznaczajce strategie rozwoju regionu, w tym odrbne strategie rozwoju turystyki, odpowiedzialne za
finansowanie zada dotyczcych infrastruktury turystycznej ze rodkw krajowych, jak i programw Unii
Europejskiej.
Przedsibiorstwo turystyczne dla ktrych wiadczenie usug turystycznych jest podstaw
dziaalnoci gospodarczej, a wic przewonicy turystyczni, przedsibiorstwa hotelarskie i
gastronomiczne, biura podry (organizatorzy i porednicy turystyczni) i in.
Podmioty ukierunkowane na turystyk czyli te, ktre uzupeniaj podstawow ofert
produktu turystycznego, a wic firmy produkujce wyposaenie turystyczne i sportowe, firmy
pamitkarskie, wiadczce usugi wydawnicze i kartograficzne i in.
Podmioty, ktrych przychody porednio zale od zgaszanego popytu
turystycznego podmioty wiadczce usugi okrelane jako towarzyszce, a wic banki i instytucje
ubezpieczeniowe, przedsibiorstwa budowlane, biura projektowe, placwki ochrony zdrowia, rolnictwo,
rzemioso, sie handlowa.
Polityka turystyczna danego kraju jest zatem realizowana poprzez dziaania administracyjne
w sektorze turystycznym, ktre najoglniej mona nazwa zarzdzaniem turystyk. Prowadzi
to przede wszystkim do ksztatowania systemu poday turystycznej, ktrego elementami s
produkty turystyczne w regionie.

Typowe elementy dokumentu strategicznego:

Zarzdzanie regionem turystycznym mona okreli jako strategi lub

metod rozwoju regionalnej gospodarki turystycznej. Strategia jest wwczas
instrumentem, za pomoc ktrego wadze regionalne i lokalne powinny
programowa rozwj gospodarki turystycznej zgodnie z przyjtymi zasadami
i normami obowizujcymi w kraju lub w caej Unii Europejskiej. Typowe
elementy skadajce si na dokument strategiczny to:

1. diagnoza stanu obecnego i identyfikacja kluczowych problemw

rozwojowych,
2. analiza strategiczna SWOT,
3. wizja rozwojowa,
4. cele rozwojowe,
5. strategiczne programy gospodarcze i analiza ich wykonalnoci,
6. wdraanie i monitorowanie strategii.
Denie do rozwoju gospodarki turystycznej na szczeblach regionalnym i
lokalnym, uwzgldniajcego wasne moliwoci i uwarunkowania, musi
prowadzi do penego rozpoznania:
1. regionalnych i lokalnych potencjaw,
2. gospodarki i rozwiza dotyczcych moliwoci zasilania finansowego,
3. preferencji w zakresie rozwoju gospodarczego i sfery konsumpcji,
4. stanu opinii publicznej i wyobrae o turystyce,
5. zasad i mechanizmw zastosowania w praktyce idei samodzielnoci i
samorzdnoci.

Zarzdzanie regionem turystycznym

Zarzdzanie regionem turystycznym jest zatem podejmowaniem dziaa

przez podmioty polityki turystycznej dziaajce na poziomie regionalnym (i
lokalnym), skierowanym na rozwj regionalnej (i lokalnej) gospodarki
turystycznej, poprzez wyznaczanie celw i ksztatowanie oczekiwanych
efektw, z wykorzystaniem dostpnych instrumentw.
Warunkiem skutecznego zarzdzania gospodark turystyczn na poziomie
lokalnym i regionalnym jest uksztatowanie systemu wsppracy pomidzy:
1. jednostkami prowadzcymi dziaalno gospodarcz (przedsibiorstwa
turystyczne),
2. jednostkami samorzdu terytorialnego wszystkich szczebli,
3. organizacjami i stowarzyszeniami brany turystycznej, w tym samorzdu
gospodarczego,
4. regionalnymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi.
Decydujc rol w realizacji funkcji turystycznej na poziomie regionalnym i
lokalnym maj jednostki samorzdu terytorialnego. Poprzez regulacje prawne
staj si podmiotami polityki turystycznej i s wyposaone w zakres
instrumentw ksztatujcych funkcjonowanie regionalnej i lokalnej
gospodarki turystycznej.

Instrumenty zarzdzania regionaln gospodark turystyczn

Zakres stosowanych instrumentw zarzdzania regionaln gospodark

turystyczn wynika gwnie z kompetencji jednostek samorzdu
terytorialnego. Instrumenty te s wykorzystywane samodzielnie przez
jednostki lub we wsppracy z innymi podmiotami, zwaszcza regionalnymi i
lokalnymi organizacjami turystycznymi, a take innymi zalenymi od wadz
samorzdowych jednostkami gospodarki turystycznej (placwki informacji
turystycznej, regionalne agencje rozwoju turystyki).
Instrumenty stosowane przez jednostki samorzdu terytorialnego,
skierowane na przedsibiorcw turystycznych, mona sklasyfikowa w dwch
grupach:
- instrumenty oddziaywania bezporedniego,
- instrumenty oddziaywania poredniego.

Instrumenty zarzdzania regionaln gospodark turystyczn - c.d.

1. Instrumenty oddziaywania bezporedniego:

- uchway i rozporzdzenia samorzdu terytorialnego,
- tworzenie, przeksztacanie i likwidacja przedsibiorstw komunalnych,
- tworzenie spek joint venture, udziay w spkach prawa handlowego,
- zarzdzanie przedsibiorstwami wasnymi gmin (zakady budetowe),
- procedury lokalizacyjne zgodnie z postanowieniami planw zagospodarowania przestrzennego,
- dzierawa budynkw i urzdze komunalnych,
- dotacje i subwencje budetowe dla organizacji spoecznych.
2. Instrumenty oddziaywania poredniego:
-

podatki lokalne,
opaty lokalne,
zwolnienia i ulgi podatkowe,
gwarancje kredytowe,
obligacje komunalne,
stawki opat za usugi publiczne.

Komentarz:
Wykorzystanie instrumentw zarzdzania przez jednostki samorzdu terytorialnego w odniesieniu do
gospodarki turystycznej w praktyce ma czsto form deklaratywn. Tylko cz samorzdw podejmuje
dziaania skierowane bezporednio na wspprac i aktywne oddziaywanie na gospodark turystyczn wraz
z samodzielnym angaowaniem si w przedsiwzicia o charakterze turystycznym. Std stosowane
instrumenty mona podzieli na bierne i aktywne.
W tabeli zaprezentowanej na nastpnym slajdzie przedstawiono ramowy ukad instrumentw zarzdzania
regionaln i lokaln gospodark turystyczn, uwzgldniajcy sposb oddziaywania jednostek samorzdu na
gospodark turystyczn.

Struktura instrumentw zarzdzania regionaln gospodark turystyczn

Komentarz:

Jak wynika z tabeli powyej dziaania podejmowane przez jednostki samorzdu

terytorialnego, formalnie kierujce si na rozwj gospodarki turystycznej oraz budowanie
aktywnej wsppracy, przybieraj form biern lub aktywn. Problem ten mona
zaobserwowa chociaby na przykadzie strategii rozwoju turystyki, opracowywanych na
poziomach gminnych i wojewdzkich. Czsto uchwalona przez rad gminy lub sejmik
wojewdztwa strategia rozwoju turystyki staje si dokumentem, ktry nie jest w praktyce
realizowany. Zapisy strategii staj si tylko krtkotrwaym celem politycznym, a zadania
wskazywane w strategiach wraz z warunkami prowadzenia dziaa nie s podejmowane
lub s realizowane tylko w czci. Praktyki takie dotyczyy m.in. wojewdzkich strategii
(programw) rozwoju turystyki, opracowywanych w czci regionw na lata 2003-2006.
Niezrealizowane zapisy strategii zostay ponownie wpisane do kolejnego okresu
planowania, tj. na lata 2007-2013 i nastpne, a realno realizacji celw jest nadal
ograniczona.