Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • ZESZYT03-Zeznanie Tokariewa

    Uploaded by

    obozowewspomnienia
    152 views35 pages
    Zeznania światka rzezi na polskich oficerach z Ostaszkowa

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    Zeznania światka rzezi na polskich oficerach z Ostaszkowa

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    152 views35 pages

    ZESZYT03-Zeznanie Tokariewa

    Uploaded by

    obozowewspomnienia
    Zeznania światka rzezi na polskich oficerach z Ostaszkowa

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 35
    ZEZNANIE TOKARIEWA Wplywy z rozprowadzania dziela skladane ‘na koncie Polskiej Fundacji Katyfiskiej przeznaczone sana budowe poleich cmentarey wolskowych ‘w Katyniu, Charkowie i Miednoje NIEZALEZNY KOMITET HISTORYCZNY BADANIA ZBRODNI KATYNSKIEJ POLSKA FUNDACJA KATYRSKA (Nr konta : Polska Fundacja Katytiska ‘CENTRALNA BIBLIOTEKA WOJSKOWA PKO BP XV 0/W-wa 1658-5988-132-3 WARSZAWA 1994 ZESZYTY KATYNSKIE nr 3 Pod redakejg Marka TARCZYNSKIEGO Redaktor: Janina Snitko-Reszut Projekt okladki: Krystyna Tarkoweka ‘Tekst preeluchania praegrany na taime magnetofonowa przepisywl, tlumecey! | konsultowel prof. dr hab. Fryderyk Zbiniewicz © Copyright by Zeszyty Katyfekie jennie akrpwanych poet tye let. Ceiciowe odio tego stmt masta po wire Moskos, pote) dlpac redone) + minuren Krzynfen ‘Skaimematim na cocle'w patdvlenu 1990 7. Pode wows decyae [poliyrne sobowiezywly do Zinienyftowanla dcisloh dedcych. Proyplezenle ple dite, Do. polowy rudhis 1990 r Rashnie sgromadel 20 toméw oti, 12 do polowy elemie 1991 1. bylo et ponad 100 tomiv. W duck 25-27.6.1981 r.prebywala w Police gropa prokratréw rots ‘ick prowadeacch Histo hatyskie. Wied przylerlnjeh prs nich matrlow ‘dovoduyeh maiowalo sie eznaie gen. pw stanie spray Drie ‘Siepanowicre Tokarews, nagrane aa ‘alme maguetowidowg. Zeranie sarc, Uexgego wimctar blk $0 la, ong grotngo sefe NKWD w Kalin (Twerze) tdstnto neni} mane dtychnas lary Jhcbw poliich abomu w Ostastowie, Sawniao preraaiee sxcenty rods. ‘Kim byl Totarew ? Pochadsll 2 xamatne) rodsiny cMlopsti, jak Swindesy tosoeny debe ragna)Ralacke) sini". 1900 r,py ml 3 lta, rar! ‘ego fle, a motes + dieckiem opuea rosin smarego meta | preeios oe ‘dares abl. Po bill leach wdowlestwa w 1909 7. wyela pone 20 mat {tow vbiedhaka”. Dott term, gy 1929 rade sowecka rotalaczala rodting sce, na Tokariewe, Htry zactyal wapinat si po srciblach karlry ‘F eaawionm GPU, nie spadly adhe repre W 1918 1. pracowal Jko pars w zaredce giny Lsjevo-Diedowo oraz ‘pomagel jctymowi.w prowadrenis Soipodarsva. Po. ukokcsenis poisiowego etm dle aiywitow aversowel na sekretarza terenowege pehomocuita Povito- wezo Komitee Wykonavczego. W mah 19267. powolay sol do wot por Minnych na slanwisko pomoouke mfe gentry GPU w 30 kawaleyitin asa weft poqranicanychw Kataoka) SSR. W 1927 wogpl do WRP (6) Tw tymte roku sovtal edtomenderowany na daern kurz do Wise} Sokoy Degrancene) woth OGPU w Mastic, Po ukohernts aut! satel seem tae] peace) egeniry OGPU w 69 odds wok pgraicnyehw ron Alma-A0y. 3 19897 enansowal na sxfa the egentury OGPU Zarzaa Ochrony Ponroicze) azachitoms dina-deie, a nastenie sot! pomocntion dowidey 30 odio porrniceeto wojst NKWD. Z tego stenowiska w 1937 7. skerowany ponowne receny art w Wyte Sckle Pogroncre) NKWD, po lsrym aa ma ratko Eirowncivo pi w Glovnjn Zarsadsie Besleczlstve Plstwowego (GUGB) 7 Mosk. W grunts 19381. tstl miowany sefom Zarzadu NKWD nasiep Ihe srefem NKGB w Kalani Na tym nonowiske posstoval do 25.6.1945 1. Preniedony naipere na szefe NKOB w Caclaists, a naslpnie na ministre Bepleceksta Poaewowege w Tadiyei SSR. Od 1948 do 19587. bl minitem ‘epicachstoa Poksrwowego w Tatars ASSR. W 1953 1. ob! sefestvo ¥ Oddo: Zarade Miniuertoa Syrow Weenerenych (MWD) vldymirsi) bla. Na wns kierownicr tot Zarcc gen. mir Tokarew wicks 52 lt ‘tal 6.2-1984 1. do rexerwy 20 wigledu na stan Zarowi Jud Im ameryuse, watch prevll)Jatey ural! wz. Sprava wymordowanlsjhobw politich © obns w Ostaztowie mula wieo- fvome rartowas jego pociuce marae 1 mane. W 19 1. talnniee shreds [rackazal woim som, Dmiriiont Dririewizont | Alksendrowl Draewiczowi. ‘nformacie © mien samierhana | sprawodst Tokrlewa do rlotenia 2emch © sprane Ratyha) oteymal prorat pplk Ansel) Jabokow na poczathe ‘meres 191 1-1 Wodimisiego Zarza KGB. 14.3.1991 1. odbyl se plerwsse Troe prasuchanie Tobarens, a 20 te micigce die maprane na aime ‘magnetowidowg, Kidrego pny test po raz plressy drbajeny.Prayweione Taerwen 1991 1. do Warzewy tana udotgina Bye pocztkove 170 ko“ panepomanie"Mederego. Jeduakie po pabltaci fragmentow 2ezmania 1F nObserverse™ £ 2-11-1901 7 | lth proedrtowants proce Prove | 2yee” 2 F.11-191 1, sasupee proburstora gemeanege RP tdecpdoval sie w 1992 0 Iaaseplé hopie magntoonone do celiw naakowjch. Odauchaie, proepane Vpreethencrene tokens mivioncgo bara niewyranl, 3 sabe) lechicnle epi magnetefonon), wymapale wieldege wjallr I sprawnalc. Proce 2 dostonal skate w3honol prof. hab. Prdenk Zbiniewcs. W exsie, 67 teat prego) Bot bdo aku oem = Mey stoeeran , [rseuchanie, Suchy opis arzedowy .wperysciony” = sajnie, powtrech! Taper nie odie comoxfery precshchani, Jet po posta male) plastyeony, deseo sdeeydowlimy aie ronal tekst sméwiony™ 1 Prokurator wojskowy podpulkownik shuiby wymiaru sprawied liwoéci Anatolj Jablokow z udzialem specjalsty [w dziedzinie zapima ‘magnetowidowego), pracownika KGB ZSRR z obwodu whodzimiers- kicgo Nikolaja Zotowa, uwzgledniajgc wymagania artykuldw: 157, 1501 16) koleta pospowaaia Exargo RFSRR, predichval w charakterze éwindka 2 zastosowaniem zapisu mapnetowidowego nastepujacg osobe: Jablokow ; Nazwisko tind, imig, ing ojo? Tokariew : Tokariew Dymits Stiepanowicz. Jablokow : Data urodzenin ? Tokariew : 1 paédziernika 1902 roku — prawie réwieénik wieku [XX]. Jablokow : Miejsce urodzenia ? Tokariew : Czy wedtug dawnej nazwy ? Jablokow : Tak. Tokariew : Wied Isajewo —Diedowo guberni orenburskie} Jablokow : Tokariew : ‘nstytut Wojsk Ochrony Pogranicea Zwiazku Radzioc- logo, W wyksztalceniu jest to chyba moja. glowna pozycia. Cay partyjay ? Galonek KPZR od 1927 roku. ‘Czy w chwili obecnej Swindek jest na emeryturze 7 1 Tak, jut dawno. Jablokow : Od ktérego roku na emeryturze ? Na emeryturze .... od (19] $4 roku ‘Sytuacja rodzinna ? 1 Micjce zamierkania svindka ? Tu piaie estcimy: Wlodsimicrz, ulica Wolodarskicgo a II m. 1. Dawniej zximowalimy caly dom, péénicj, {jak pozostaliimy we dwoje, oddalem pit. Rosjanin. Dymitrze Stiepanowicau, 2godaic 2 prawem powinienem ‘uprasdzié was 0 odpowicdzialnodci karne} . +: (preerywajae Jablokowow!) : To ja wie. +2 artykuku 182, 181 (prasstuchujacy ppt Jablokow ‘méwi o odpowiodzialnosc karnej w wypadku skladania fnepunch mahi odowytkowyes] Tokariew : Prasstuchanie rozpocasto 0 godz. 10.45 Praed rozpocepciem ‘praeshuchania uprzedzono 0 zastosowaniu cdpowiednich krokéw zgodnie x artykulem 141 kodeksu postepowania karnego, Federacji Rosykiej w zwiazku 2 wiyciem zapisu magnctowidowego kamera Panasonic M-7 na 180-minutowej wideokasecie. Zapis magneto- widowy bedi wyonywal specjalista Nikolaj Zotow. (ppl Jablokow, zgodnie 2 artykulem 133 KPK Federagji Ro- sjskigi, czyni formalne zawiadomienie o toku dledztwa, nagrywania eso pracbiegu na wideokasecie orez odpowiedzialnosci specalsty 2a utrwalenie praciegu proestuchania). Jablokow : Dymitrze Stiepanowicns, czy was jut prosduchivano 1 tej sprawie 7 Tokariew : Tak. Joblokow : Czy potwierdzacie lotone wezeinicj zemania ? Tokariew : Tak, potwierdzam alotone weaeiiej zenania,lecz chog ‘wprowadzié niezmacia poprewke. Ot6: odpowindajec 2a pytaie, czy wyrokiz Moskwy do Kalinina prassylno za moim poirednictwem, czy tei pomijajec mnie — zemalem woweaas, #2 praeze mnie. Teraz choe doko- ‘a ucilena ... Pééniej pomyillem i dokiadnie sobie prrypomrialem, Se odpowiedzalni pracownicy praybyli Z Moskwy do kierowania tg operacja, a migdzy fim byli: starzy major bezpicczctstwa padstwowes0 Siniegubow — byly surf Glownego Zarzadu Obstugi ‘Transportu Kolejowego, nastepnie Blochin — komen dant [Kompleks gmachéw w Moskwie] NKWD ZSRR oraz kombrig Keywienko — dowidea Gléwnego Zarzadu Wojsk Konwojowych [NKWD]. Oni wiainie KKerowali calokszaliem sprawy. ‘Mosse troche cofagé sig w caasic i stwiendié, ‘co nastepuje: do Motkwy wezwano nas po t0, aizby onajmié, i mamy wzigé udziat wy operaci; bylo to ni} wie} w marcu 1940 roku. Scggnigto nie tylko mnie, Werwano jeszcze mojego pierwszego zastepce Pawlowa i komendanta Rubanows. Nie wyjainiono powodu wezwania. Jechaiimy. Pawlow, jok pamictam, fartowal w drodze, Siedzilimy na tyinym siedzenit ww samochodzie, Pawlow zaznacayi, 2 jedaie 2 wlasnym Komendantem, « Komendant many jest z wykonywania ‘wyrokbw émierc. “Tak wige gly. prayjechalifmy ... tam, od razu stierowano nas do Kobulowa. Wowezas zajmowal on stanowisko zastepey Beri, a mote jeszcze pracdtem, pred mianowaniem go. Pocatkowo byl on sefem inh ledezego, nominace otrzymal 17 listopada 1938 roku [gdy stanowisko szefa NKWD po Jetowie objal Beria}. Jeszce tylko praypomne, dzial ten ma wilkie aaczcnie. ‘Skierowano wige aas do Kobulows. Gdy wessiimy, bylo tam ‘na pewno okolo 15-20 ludzi, dokiadaie aie pamigtam. Nikogo 2 nich nie malem oprécr samego 9 Jablokow : Tokariew : 10 Kobulowa, u kiérego bywalem. Kobulow wyjainil, ‘ie jest dyrektywa wyisze) instancji — nie wymienil ‘nazwy te} instangii, pbénic) jednak dowiedzislem si, ‘in bya to deja Biura Polityeanego — w sprawie roz- Gay méwig 0 rozstrzlaniu oficeréw polskich, uwaiam, #e nie jest to kosica prawidlowe. Oficeréw bylo tam macmie mniej niz zwyidych Iudzi. Kio byt f dowiedzialem pouared— fo eybu fay Kontyget Jel wid jedcbw wojennych znaledl sie zwyezajni urzednicy wojs- kowi, tz, mam na uwadze oficeréw, Kierowano ich do inaych obozéw, nie wiem do jakich, proecieé od tego ‘case minelo juz ponad pét wicku. Wnosze wigc nt- stepuigce uscilenie: rozstracivano nie offceréw, lecz reprezentantow organdw écigania Polski. Jasne. To dotyezy tylko waszego obom ? Tak, méwie to tylko 0 obozie, ktéry istniat na tery- torium obwodu kalinisiskiego. rome jesocr xwrécié uwage na to, ée obbz ten 2aj- moval poryeje calkiem niczaleing od Zarzadu NKWD ‘obwodt kalinisiego. Byt podporzadkowany bezpoérednio Moskwie i zajmowal jakby eksterytorialne polotenie na terytorium obwodu kaliniskiego. Moi pracownicy nie miei 40 niego, do tego obozu, nlenydowanic iadncgo stosunie ‘Zadoego. Tam mieli swéj (niezaleiny od nas) Oddziat Specialny, mieli ted swoich pracownikéw praydziclonych ‘wodlug etatow. Naczsnika oboza widialem jeden jedyny saz, ale 2 im nie roznawialem 0 oboric, lac zwyczajnie [o tym, 0 czym sig romawia 2 nicmajomym], ady tam ‘rayjechaliimy obejrzaé go. Nie preypominam sobie nawet {ego nazwink, jak i nazwis innych pracownikow. f Jeblokow : Tokariew : Jablokow Tokariew : To prasciet bylo dawno — nie ma potrcby, nie treba ‘Teraz w eprawie traeciego ulcilenia. Podczas popraed- niego praesluchania powidzialom, Ze wszystkie wyroki — tak jak pbc) wyjainilem, kogo naleiy rozstraciwaé —precsylane byly przeze mai... Lecz to nie bylo tak. Praesylano je w nastepujacy spossb, Wyrienieni preeze mnie Blochin, Siniegubow i Krywieako mieszkali .w wagonie-salonce, ktory stal na stag, na élepym torze. (Oni tam spali, tam jedi, toi [korespondencie] praesylaé ‘motna bylo tylko proez Zarzad, adresujge w prayblizeniu tak: Kalinin, Zarcad NKWD'— dla. Blochina. Ktory 2 nich byl starszy, trudno powiedziet.Jeinli adresowano o Blochina, to pewnie jego naleialo uwaiaé za star- szego tej grupy. Natomiast wediug stopnia, jak méwia, starszym byt Siniegubow, nosil on dwa romby [komdiw, dowédea dywigii w Armii Czerwone]] — starszy major Senletsve padswowege, Tych egw jana Dymitrze Stiepanowicns, méviliéi, ie w Moskwie roz- ‘mawialiicie —o czym ? Jaki instruktat otraymalicie ? Tnstruktad byl taki, caeiciowo juz mbwilem :, Zebraliimy was po to, izby powiedzieé wam, ie zapadla decyaja wyiszej instangji rozstrzelaé niektérych jescdw wojen- rnych, wzitych do niewollw Polsce.” Kiedy dowiedziatem sig 0 skali operacj, wezerze ‘mowige [przestraszylom sig}, chociad nie jestem 2 bojai- liwych — prascied 2 dolnierzy pogranicza. Zwrécilem sig wige do Kobulowa:: , Bogdanie Zacharowicas, zwracam sig 2 proibg:: zerwélcie mi pozostaé po zakosczeniu narady. Choe 2 wami poméwié t Kobulow odpart: .Dobrae, zosta. Zostlem. Zacze- ligmy rozmowe: ,,W takich operacjach nigdy w Zyciu nie uccestniceytem. Gdy dowiedzialem sig 0 skali te) ‘operagi, tym bardziejprasstraszylem sie, Ze nie potrafie zrobié”. A myémy na was nie liceyli” — raucit sot ze aloicig, W istocie rzeczy oznajmil mi o moje shiz- owe} nickompetencj. ,Myimy na was nie liczyl, u Zaprosilimy was dlatego, 32 na terytorium waszego ‘obwodu beda te operacje prasbiegaly, wigc bez pomocy ‘waszych pracownikow nie da sig obsjié. Tote zaprosi- likmy was i waszego pierwszego zastepoe, abyécie wie- Aaieli,co sig tu dzicje ‘Wyszedlem 2 gabinetu Kobulowa z ulga na duszy. + Co powiedzial Kobulow, du ludz mialo byé rozstratanych ? Powiedzil, 3 okolo 14 tysigry Iudal lcmie, na warysthich punktach. +: Gale, w jakich obozach — czy méwil ? 1 Méwil, Ieez teraz nie jestem w stanie praypomni ‘Wiem, ée w obwodzie smoledskim i wediug mnie w char- kowskim ... Stamigd réwniet byli wezwani szefowie zareqdéw [NKWD] take w tym celu, aby ich powiado- mig, co sig bedzie dzialo nas terytorium ich obwodéw. Jablokow : Protap powtdrzyé jeszcze raz — kiedy to bylo ? Tokariew : Wedkig mnie (po chvili zastanowienia) bylo to ‘w marcu ezterdziestego roku. Dlaczogo to wazystko zapa- migtalem ? Bo wtedy nadano mi stopieé majora bezpie- ‘zetistwa. paistwowego. Do tego casu bylem pulkow- ‘ikiem i nosilem na kolniera munduru zielone patki wojsk ‘ochrony pogranicza. Ciggle'mialem nadziejena powrdt do tych wojsk. Uwaiam, iz jestem bardziej kompetentay ‘wlainie tam. Niestty, nie udalo mi sig tego urzeczywistnié. ‘Tak wige w marcu eterdzistego roku. Dnia nie pamigtam. Jablokow : Dymitrae Stiepanowicms, a decyzja Biura Politycznego = kiedy miala miejsce 7 Tokariew : Cay wiecie, te 0 podigcia decyzji na posiedzeniu Biura Politycenego dowiedzialem sig w caasie pierwszego prze- sluchania od Nikolaja Piotrowicaa... (zwracajac sie do Anatola Jablokowa) — tak sig praeciez nazywacie 7 Jablokow : Tak, tak, tak. Tokariew : W obecnotci Nikolaja Piotrowicza méwilem do towa- rzysza, Kktdry mnie prasshuchiwal, a nawet zapytalem ‘Czy byla uchwala Biura Politycenego 7” Opowiedzial ii: Tak, byl” — po raz pierwszy dowiedzialem sie cod niego, Prood tym 2a8 wiedzialem 0 wy2szej instancji 2 Takiej wyisarjinstancii? Domyilalem sig... Wyte) Biura Politycmego w nas nie ma Zadaych instangi ... Tylko siédme nicbo. ‘Tego se tylko domyilalem, ostatecenie dowiedzs Jem sig od waszego proedstawiciela. To wazystko. + Jasne, Jaane, wasze uzupetniania sq zakosiczone, czy tak 7 ‘Zaraz, chwilecake. Tak, teraz, kiedy méwilem o zasadach prassylania wyrokbw, a nastepnie po tym, jak wyjas- ailem . .. To byly po prosta ity. Listy, tak, 2e spec- jaing adnotacig — ,,jedcy polscy”” — caly tom. Sa ? Otéi to — majiziecie, tak, zobaccycic. Adresowano za tak: Kalinin, Zarzad NKWD, dla Blochina. C62, zobsczymy péiniej. Wy majdzieic to wszystko — dl Blochina. Tak, maiej wigoej tak, zajdzicie, Tak wige— na ile pamigtam. Praesylaio pod pigcioma pieczgciami, Jak pamigtam ... . To wige cheialem wseisls Jablokow : Tak, zaraz, Dymitree Stiepanowican, Praedstawiam wam ‘elem zapozmania sig rozkaz nr 0308 ludowego komisarza spraw wewnetrzayeh Beri z 19 wrzeénia 1939 roku, tom. VID, sprawa 29/34... Odcaytat ? Tokariew : Odczytab. Tak. Jablokow : Zorganizowaé: ostasckowski, Kozielski, starobieski i inne ‘obozy na terytorium odpowiednich obwodéw celem ro2~ ‘mieszczenia tam polskich jeicbw wojennych. Zorganizo- ‘wanie tych obozéw maja zapewnié osobitcie suefowie zaraadéw NKWD : Tokariew, Kuprianow, Woczer. ‘Wowczas whainie tam jeidailem, wowezas tam jeédzilem. + A jaki udzial mielicie w rozbudowie bylj Kolonii dzie- cigcej NKWD na wyspie Stolbnoje ostasckowskiego ‘obozu dla jecsw wojennych ? Tokariew : Zadnego, Zdecydowanie tadnego. Prayjechaem tam... ta wysepka — ‘sobic, de ta wysepka pezypomnialem nazywala sig Nilowa Pustyi na jeziorze Seliger. Byta ‘ona wysepka, a potem Polacy smi zbudowali groble, Igezae wyspe 2 ladem, tak ie pracstala juz byé wysp8. ‘Zadnego udzish. B Jeblokow : Jablokow : Tokariew Jablokow Tokariew : Jeblokow 4 Pokazuje wam nastepujacy dokument : om VIII, arkusz sprawy 14-17. Notatka zkabla[ = zapisu telegraficanego } Beri: Kalinin, Tokariew nr 4441/B z 3 paidziernika [19]39 roku 'z rezolucjg Soprunienki z 27 grudnia [19]39 roku. Z dokumentu tego wynika, ie Tokariew ‘mial za zadanie osobiicie sprawdzi¢ dokumenty i praeba- dag kaddego jedica przybylego do obozi w Ostaszkowie. ‘Tego nie bylo. Kiedy przywotono tam jeicéw wojen- anych, poza Zarzadem, nie wiedzialem nawet, ilu ich bbylo — nie wiedzialem. Lecz wiedzialem — co ? Gdy tylko wiréd jedicéw ujawniono olnierzy, praesylano ich do innych obozéw, gdzieé na pélnoc, aiemal do guberni wologodzkicj. Celem zapoznania sig: tom VIL, karta akt sprawy 18. ‘Widaé sytuacja tam sig znienita, Byt to tylko raz eden jedyny. Dokument ten to zarzedzenie Mierkulowa [zastepea Beril] dla Tokariewa nr 641 z Iutego [19]40 roku. Stwierdza sig w nim, co nastepuje — lecz to nie tylko dla was, ale réwnied dla NKWD Ukraifiskicj SRR, Sierowa, Czeriewatienki, Panflowa 2 obwodu smoleds- kiego i dla was: ,Na podstawie zarzgdzenia Iudowego Komisarza spraw wewngtranych towarzysza Berii propo- ‘auje sie wszystkich osadzonych w starobielskim, Koziels- ‘kim, ostaszkowskim obozie NKWD — bylych strain ‘ow wigziennych, pracownikéw wywiadu, prowokatoréw ros. osadnikéw, brak odpowiednika pol), urzedaikéw sydowych, obszarnikéw, kupobw, posiadaccy — raucié do wigced, liceac ich tak, jak w organach NKWD, a odnoszace sig do nich materialy praekazaé do organdw dledezych zarzadéw NKWD celem prowa- dzenia dledztwa ... ‘Tego nie zrobiono. W kewestii zasad dalezego prackazywania tych spraw wytycane zostana wydane dodatkowo. O liczbie pre- kazanych aresztowanych — meldujcie". Czy wam Prockazywano 7 iZ ‘kalinidskim, mimo ée byt on bardzo duiy : 74 rejony, 27 miast i otiedli robotnizych, 3 okregi — bylo zaledwie 14 wigzid, w ktrych traymano w wypchanych po broegi pomicszceniach 6 tysicy Idzi, osadzonych w ceasie represji w latach [19]37-[19]38. Nad tymni tysigcami pracowaliimy do samego poczatku wojny. Nie bylo jut ‘micjsca nawet dla jednej osoby, poza tymi, Ktére tam praebywaly. To widocanie bylo napisane, leez poénie praekonano sie, zealizowanie tego jst nicmodlive. Innie nie robiono? ! Nie robiono. Czy do was, do Zarzadu NKWD, spraw fledczych aie preckazywano ? ‘Ani ede sprawy. + Praedstawia sig wam rozporzadzenie Beri nr 5866, adreso- wane do szefa Zarzadu NKWD obwodu kalinisskicgo i Soprunienki z 31 grudnia [19]39 roku, w ktSrym za- proponowano, abyicie rozwaiyli wyjazd do Ostarckowa ww celu zapeznania sig 2e stanem pracy Medea i przy- ‘gotowania spraw jeicéw wojennych do rozpatrzenia na specilnej naradzie NKWD ZSRR ... ‘Ai razu nie wyjeizalem . oraz zastosowania irodkéw zmierajqcych do ukos- ‘zenia tedatwa w styceniu 1940 roku. « nie wyjeédialem i nicaego nie wykonywatem. + Komunikowano, fe dedatkowo byl skierowano ofcero- wie ledezy: Bykow — oficer dledery, Ijtnant bezpie- candstwa padstwowego ; Marisow — offer Sedezy, lj nant bezplcordstwa padstwowego, Kleszezow. Nie mam + Sienkin, Makiakow, Goloficjew, Kiseow, Wolcorakow, Fie ‘iono, czy mie — tego nie wiem. Jblokow : 4 Sieniekowowi pokazalitie wemytko i opowiedsie ie? Tak ? tak ... Winiciwie méwiae — nie. Nie wozi- Jem go. Jego ten sam Suchariew wozil. Powicdzialen ru tylko, zie, co i jak nalety obserwowaé i 22 Soro- kin tr, mietaka tam stale i plnuje. On podaiej mi mé- wil, 22 zdeeydowano zbudowaé tam fikeying zaghusza- nea staie radiow. A jkieS nagrobki ? Co wy, c0.wy, 60 wy 17 ‘Niczego, tak ? + Praynsjmnie| tak bylo zrobione za moich czasbw — tak jake méwie. Co robili po mnie — nie wien. ‘Mnie} wigoej za rok rozpocosla sig, jak wam wiadomo, wojaa. To werystko zosalo zaniedbane Jablokow : A czy nie wiecie, kiedy byly zbudowane pozostale dacze w om misisou? Tokariew : Prasd moim prayjatem tam, praed moim prayjazdem. ablokow : No obi, jteli damy rade dowiazaé si [topograficanie] do jakichkolwiek dace dla okreilenia micjsca pocho- wwania.. 1 Cayiby w Tworze nie zostal jut nikt 2 tych, co tam ‘ezestnicyli ? To bylaby najpewniejsza sprawa. (Chyba tak. Ja bym malazl, gdyby ... Nie wiem nawet, jak wam poradzié + Jakie wapblrgine, iby moina bylo wedhug nich sel 35 Tokariew : Prascicd tam na pewno tych dacz jut nie ma Jablokow : Daca jas 6. say — ut Tokarew : Sq ?'To jodyny pewny puakt orientacyjny — ju wam smowilem — preyedziocepraezmost do pierwszeg0 2aulka W lewo I pojedzecc prosio — droga jst jedna, Jak sig Uprende, akurat dojedzece do lasu, to znacry akuret bela. JJbokow : Zaulek, do las dojechat .- Tokariew ; Tu surat beds doly. Tu beda doly Zeommiae Tokariew : Ze, ie micjscowych widocmic nie wypada prasshuchiwa, ‘Arigjscowa ludnosé mopla wiedzieé ? Tokariew : A czort ja wie. Byé moie. Ze Smoleéska wiecie — jak rozkopywali — miejscowa ludnoéé. Jablokow : Dymitrze Stiepanowicas, A jak dawniej w tych stronach ‘chowano obywateliradzieckich ? Tokariew : Rozstraslanych ? Jablokow : Tak. Tokariew : Po tym, jek ta robota byla zakoficzona, Kaczyn, méj pomocnik, zarzadzi pochowaé tam ted jednego 102- ‘trzelanego bandyte. Zbesztalem go. .,Zapomnijcie — mowig — 0 tym migscu i nikogo nic chowajcic. ‘Chowajce na cmentarzy. Na zwyklym cnentarz” ‘To wszystko. Tam wiger] nikogo nie chowali Jeteli prayjaé warunkowo saeké tysigcy, to. naledy do weiciu tysigcy dodaé jednego — jednego bandyte. Jeblokow : Zrovumiale. jew: ... Kibry zabit swego wepéltowarzyses, zdezerterowal ‘wojska wspélnie ze wspbltowarzyszem, potem ten ‘Aecydowal sig poddaé — ,,jeden nie bedziemy' Jeblokow : A innych obywateli radzieckich nie chowali tam ? Tokariew : Tam nie, tylko na cmentarm. Za moich caasbw tylko ‘na cmentarai. Joblokow : Motna wige sadzié, de w tym micjscu oprécz polskich jefcbw wojennych nikogo wig nie ma ? Tak? Tokariew : Po mnie moga byt, ale za moich caas6w — nie. 56 Jeblokow : Dymitrze Stiepanowiem, a teraz takie pytanic: prosze powiedaiof, to ile mniej wigce tam jechali ? Tokariew : Tam jest dwadzicicin pigé kilometrow, jak sie wydaje. Ale exybko. Jablokow : Ue czasu jeédailo NKWD 2 Kalinina na micjsce po- cchéwku, na pograrbanie — pét godziny ? Okazuje sig, 4x ich za daia chowano. Tokariew : Tak wychodzi, de jut pray dziennym éwietle ich chowano. Jablokow : Czy podejmowano jakiekolwiek irodki, aby calej tej sprawy nie zauwaiyla miejscowa ludnoét ? Tokariew : Wiecie, 30 0 wezystkim decydowal Biochin, on kierowal, lece tadaych specjalnych frodkéw ostroinosci nie bylo, ‘Tam mogli zauwaiyé, mogli zauwazyé. Jeez wyra- Yano aiaiwienie 2 tego powodu, ze nie #4 podejmowane tadne frodki ostroinokci Joblokow : Czy na miejsce pochbwic jeiszilifie 2 Suchariewem, tak? Z Suchariewem. ‘A eo jesacze tam byl, kogo jesteze tam widziano 7 ‘Wy va} i nikogo wige| tam sic bylo ? + On odwoait mnie aa dacze i po drodze proslem go, by pokazal to micse. + To anacey, de byo tylko was dwéch ? W opsle tm bylo ze tzydzicici osbb, nie mnis, 20 texydaikc 6b, Akt? 1 AGG, kt6ry ball udzal. Trzeba byl rouldowywas Nie, to ja chyba praeaidzam. Traydzetei to ci, ktérzy ‘rali udzial w ogéle calj operagi. A tam na pewno die dzisiatki byly. Jablokow : Cay nite motecie dokindnis powiedzeé, kto byt ? TTokariew : Wig trea moskicwaks. Teraz Suchatiew prouchas nie mona, Rubsnowa tc, to kogo esac moina 7 Naj- ‘wainicjtze — zapomnisiem nazwitka tych uezestaik6w. Jeblokow : Cay nie preypominacie sobie, kto w tym caasic byt Kkomendantem wewngtranego wigrienia ? Tokariew : Cukanow, Cukanow. 2 Jeblokow : Jasne, A takie nazwiska, jak Siemienow, Perkicwice — ‘ic wam nie méwig 7 + Absolutnie nic. ‘Ale nazwisko Cukanow dobrae pamigtacie ? ‘Tak, dobrae, zupelnie dobroe. Taki znany calowiek i na- stepnie posced! w g6re, zostal mianowany, wydaje si, prewie naccelnikiem [skrétowa rosyjska nazwa stano- ‘wiska ChOZO — siezrozumiala} obwodu wielkotuckiego TT wowezas taki zostal utworzony. Prasciet obw6d kali- niski w koicu wojny byt podziiony na dwa obwody — ealnidki i wielkolucki. Pééniej wielkotucki odszedt do Pikowa. : Dymitrze Stiepanowicas, teraz bedg, praodstawiné pro- tokoly praestuchad poszczegélnych ... Wam prasd~ ‘Nie pamigtam. : Ten tom XXI, karta akt sprawy 633/71. Z zea, Griaziewa: ,Dobrae wiem, Ze w tym cae — mam ‘na uwadze Wielka Wojng Narodows — komendantem kalinidskiego Zarzadu NKWD byl Rubsnow Andric} Maksymowicz”. Tokariew : Prawidlowo . Jablokow (czyta dalej): ,TTo byla silna osobowosé, wiadcza. On ‘wazyitkim zarzadzal. Mial nawet sw6j shuibowy samo- ‘chéd. Dobrae pamigtam, 22 mial kierowoe Wiodzimierza Osipowa. Dobrze ted pamigtam, ée byt ojcem licme r0- dziny. Wozem, kibry prowadait, byl pikap > Gaz 2a. Tokariew : Czyj woz? Rubanowa ? Aleé on nigdy nie mial samo- chodu ! ‘ial? nie byl praewidziany w etacie. No, ale mode on jeédzil, bral go. + W eprawach gospodarczych jeédail, brat. Jablokow : ,,Los Osipowa nie jest mi zany. Wowezas micszkal ulicy Uryedi i > 0 Panie, ile ludai proesolo proce ‘moje rece, samych Polak6w ilu! Tak... Wie} 0 tym nie méwi, ja zaf nie pytalam, gyi: u nas % pracy nie bylo prayjete interesowanie sig cudzymi sprawami. Kiedy w [19]62 roku praeszlam w stan spo- ‘ezynku i przyjechalam do Tweru, to Rubanow micszkal nadal w Kazaniu. Tam zmart’ Zmact 1 Nie widzialem, ie on zmatl. Wiedzalem, 20 zvaiowal. Gay wazystko prawidlowo ? ‘Wazysiko prawidtowo, [Nicaego nie choocie wzupenié na ten teat ? Nicacgo. sandrowicza. Zajeew to tn, Ktory byt komendantem mili Suarezym siriantem 7 U mnie byl Zajoow — zastepca do spraw mili ‘Tom 2X1, sprawa {paginacja stron zaghscona déwig- kiem slost Tokariwa]. Méwi sig tu: ,,Ojcioc méj, Zajcew Aleksander Grigoriewicz, praca cale 2ycc pra- cowal w Zarzaizie NKWD obwodu kalinidskiego. Od- ‘ed w stan spoczynku mniej wigs) w 1937 roku w stop- niu starszego sertanta i'w 1971 roku zmart. O pracy ‘ej praktyemic nie opowiadal nic. Nawet nie wiem, a Jobiokow : Zadaych wyjainied nie macie Dymitrae Sticpanowices ? Tokariew : Ale ja navet nie pamigtam .. nic pamitam. Widocaic ‘Bezpiecanistwa Paistwowego obwodu twerskiego w rejo- rie miejscowoici Miednoje — styk6wki fotografi. Moze sprObujecie je zobacryé ? Tokariew : Nie, nie, nicoego nie zobacay . «. | Jablokow : Tu, na jednym ze zdjeé, most proce raeke Twieroe, tu 1 Kolei kréwka idzie sobie praez bazp hodowiang, na- ‘stepnie lasek i tu pustkowie przed lasem. Byé moze. ‘na tym pustkowiu . . rokariew : Byé moie, mode tak, no niech tam . . . Niestety, tu jes Tekarew: Ty leplim ponocaken # powodu hero, we Kkogo nieszczecin, Jablokow : Proponuje sig wam protokél prachuchania éwiadks Gri- sgorijewa Gieorgija Iwanowicza. To jest tom XX1, Karta akt sprawy 115-128, Z rozméw z Leonowem Andriejem Pawlowiczem —bylym komendantem osiedla letniskowe- ‘20 — dowiedziat sig on, co nastgpuje: Jak opowiedrial mi Leonow, ze slow Fiedulowa, bylego komendanta + Jakie tam osiedla letniskowe ? Co za komendant. Nie bylo tam komendanta. : Nie? Tak? ‘Za moich czasbw nie bylo. Joblokow : Ten takie mial suibowy domek w rejonie dace. Postanowit wykopaé piwnice do praschowywania ziem niskéw. Ziemia okazala sie waruezona. Zakomuniko- ‘wano mu, de tam 94 pochowani rozstraclani w [19]40 roku pols jeicy wojenni {zakazano Kopaaia tam piw- nicy. Kto powiedzial 0 tym komendantowi Fiedulowi, ‘Leonow mi nie wyjaénil, lecz najwidocenie} powiedzial ‘mu o tym w tamtych latach ktofz Kierownictwa Gwezes- nego Zarzadu NKWD obwodu kalinifskiego™. + Cay nie mieléie z nim dadnych roambw ? Z Ficdulowem 7 Nie znam go, pojeia nie mam, ‘obwodu Kaliniiskiego dowoail w ctapowych grupach 4 oboms ostasckowskiogo polikich jeicbw wojennych. Jak zronimislem, sklad offceeki — moina nawet po- wiedziet 2 wyszej sfery, ktérzy posiadali ...” + Jaki kad 7 Z wytaal slery . Z wyiscx| ery, tak. Pozostawili je po prostu w pomieszezeniu Zarzadu NKWD. Obecaie jest to Instytut Medycany przy ulicy ‘Sowieckiej 2. Dobrze znam ten budynek. Tam wowozas micicila sig redakcja guzety » Na straty rewolucji<. Tak wige budynek éwevesnego Zarzadu NKWD mia obszerne pomieszczenia piwniczne, specjalnie urzadzone tam cxle dla pozostajqcych w fledztwie™. Tokariew : Dia kogo? Joblokow : Dia pozostagcych w ledztwie. Tokariew: Aba... Jablokow : +: Tak, [Proerwa w toku nagrywania — technikow — niewyrazaa wymian Jake ju 2 obwodowe) gazety Kalininskaja awa 2 ta 1989-1990 ak cle bl, 10 nie Oko 1 piwnicach, lec iw pomieszczeniach poddasza. Leonow Priedziel mi takée, i tych praywotonych kolejno pol- ‘wywozili nastepaie z gmachu Zarzadu ‘samochodami do osiedla ‘okreilonego czasn odwoiono samochodami do NKWD 22 mijscowoscig ‘ejonu letniskowego osiedla ‘Miedaoje i tam obok wis i do tego dot wraucano. ‘ym Komeadancka zaloga kalinidskicgo Zarzadu NKWD. 1 ponadto chee powiedzieé, 2e rozstrazliwaniem Polakow Komeadantem Rubanowem na czele. Widzinlem go o80- bidcie i pamigtam. By! to mocay chlop: jake u Budionnego i ponadto . . .” bates Sane ? Rubanow opowiedil ic w nocy musi w pis icy Zarzadu NKWD popracowaé, to znaczy rozstrz

    You might also like