5.

LEKCJA PITA

5. Lekcja
pita
pi five
pity -a -e fifth

COMPOUND FUTURE TENSE.

CLOCK TIME.
TIME OF DAY.
DAYS OF THE WEEK.
PAST TENSE OF VERBS (SINGULAR)
MINI-LEKCJA: PREVIEW OF
THE GENITIVE CASE
SUPLEMENT: WOLNY CZAS (FREE TIME)

kozioroec Capricorn. grudzie December, w grudniu. stycze January, w styczniu

Konwersacje:
5.A. Kino
Inviting someone to a movie.

5.B. Pilna praca
Getting someone's attention.

5.C. Nie szkodzi

Apologizing for missing a party.

5.D. Powtrka
Watching televison.

5.E. Pno, wczenie

Staying too late to catch the bus.

223




5. LEKCJA PITA

Kino Polonia

The Polonia movie theater in d, the traditional capital of the Polish film industry. Polish
cinema is making a somewhat successful stand against Hollywood imports. Besides traditional
movie-houses like this one, multiplex theaters are springing up everywhere.

5.A. Kino
An invitation to a movie.

Marian: Suchaj, Marta, czy jeste wolna

dzi wieczorem?
Marta: Nie. Jak zwykle jestem zajta.
Dlaczego pytasz?
Marian: Mam bilety na jaki film <jak
wystaw,jakie przedstawienie>.
Pomylaem, e moe pjdziesz ze mn.
Marta: Chciaabym pj z tob, ale niestety
ju jestem umwiona.
Marian: Szkoda. Moe innym razem.
Marta: Z przyjemnoci.

Listen, Marta, are you free this evening?

No, I'm busy, as usual. Why do you ask?

I have tickets to a some film <an interesting
exhibit, an interesting performance>. I
thought that maybe youd go with me.

Id very much like to go with you, but

unfortunately Im already engaged.
Too bad. Maybe some other time.
With pleasure.

224




5. LEKCJA PITA

Do zapamitania:

Bardzo bym chciaa pj z tob.
Chcesz pj ze mn?
Chcia(a)bym pj z tob.
Czy jeste wolny (-a) dzi wieczorem?
Jak zwykle jestem zajty (-a).
Ju jestem umwiony (umwiona).
Mam bilety na dobry film.

Uwagi

chcia(a)bym I would like, chcia(a)by you
would like. Conditional forms of chcie
want; see later in this lesson.
innym razem some other time. An
Instrumental case expression (Lesson 6).
moe av maybe, perhaps
nie szkodzi 'it doesn't matter'. Literally, 'it
doesn't harm'.
plan mi plan
pj pjd, pjdziesz pf go (us. on foot)
wole -l -lisz +infin prefer

Moe innym razem.

Moe bdziesz chciaa pj ze mn
Niestety.
Pomylaem (pomylaam), e moe
pjdziesz ze mn.
Szkoda.
Z przyjemnoci.

wolny 'free' occurs in both literal and

figurative senses. wolne krzeso means a
'free (unoccupied) chair'; wolny kraj means
'free country'. If a woman says jestem
wolna 'I am free', this can be taken to mean
'unattached', but it can also simply mean
that she is not busy. This word also means
'slow', in the sense of, say, wolny pocig
slow train.
zaprosi sz sisz pf, impf zaprasza am
asz invite
eby conj in order to

Pytania

1. Dlaczego Marian pyta, czy Marta jest wolna dzi wieczorem? Jak mylisz, czy ona
rzeczywicie jest zajta?
2. Dlaczego Marta mwi, e nie moe pj na film? Czy mylisz, e ona naprawd jest
umwiona?
3. Dlaczego Marian zaprasza j tak pno? Skd on moe mie te bilety?
4. Czy ona pjdzie z Marianem na film innym razem? Dlaczego tak mylisz?

225




5. LEKCJA PITA

5. Czy ty jeste wolny (wolna) dzi wieczorem? Co chcia(a)by robi? Jakie masz plany?
6. Czy chcesz pj na film? Dokd wolisz pj, na film czy na wystaw? A moe na oper?
7. Czy jeste zbyt zmczony (zmczona), czy te moe zbyt zajty (zajta), eby gdzie pj
dzi wieczorem?
8. Wolisz pj na polski czy raczej na amerykaski film? Dlaczego?
9. Czy znasz jaki polski film albo polskiego reysera (director)? Jeli tak, to jak on si
nazywa?
9. Czciej ogldasz filmy w kinie, w domu, na DVD, czy na komputerze?

Historia

W korytarzu po zajciach. Marian pyta Mart czy ona jest wolna dzi wieczorem. Moliwe, e
Marta jest wolna, ale mwi, e jest zajta, bo nie wie co Marian ma na myli. Marian zaprasza
Mart na film, na ktry ju ma bilety. Nie wiemy, dlaczego on nie mwi dokadnie na jaki film
on ma bilety. By moe on sam nie wie. Marta myli, e Marian zaprasza j do pno i niezbyt
chtnie, wic mwi, e ona ju jest umwiona. Marian mwi, e moe pjd na film "innym
razem". Z przyjemnoci, mwi Marta. Ciekawe, skd Marian ma te bilety? Co to jest za film?
Co on teraz zrobi? Czy zaprosi inn dziewczyn? Czy Marta pjdzie gdzie z nim innym razem?
Marian myli, e Marta wysya mu mieszane sygnay.

korytarz mi corridor. w korytarzu. in the corridor. po zajciach after class. ma na myli has in
mind. zaprosi sz -sisz pf, impf zaprasza invite. sam himself. chtnie av eagerly. ciekawe it's
curious. co on terz zrobi? what will he do now? Czy zaprosi kogo innego? Will he invite
someone else? wysya mieszane sygnay is sending out mixed signals.

UWAGA: beginning with this lesson, suggested questions will be given to ask of the
converations protagonists. Students assigned to the respective roles are asked to stay in their
role and explain themselves, in the 1st person, as if representing their person. These questions
are merely suggestive of the sort of questions that can be asked. Do not feel limited by them.

Pytania do Mariana: Co to jest za film, na ktry masz bilety? Skd je masz? Dlaczego zapraszasz
Mart tak pno? Czy naprawd chcesz pj z ni na ten film? Co teraz zrobisz skoro [since]
Marta nie moe pj z tob? Czy zaprosisz kogo innego? Kogo?

Pytania do Marty: Czy naprawd jeste zajta dzi wieczorem? Jakie masz plany? Z kim jeste
umwiona? Czy nie jeste zirytowana na Mariana, e zaprasza ci tak pno? Czy jeste szczera
[sincere] kiedy mwisz, e pjdziesz z nim gdzie innym razem z przyjemnoci?
226




5. LEKCJA PITA

GRAMATYKA 5.A.

DEVOICING OF VOICED CONSONANTS. In Polish, final voiced consonants are pronounced
without voice in word-final position, so that, say, ld ice and lut solder, or Bg God and buk
beech tree, are pronounced the same. Since final consonants are not pronounced vigorously in
any case, devoicing is not dramatic, but it is nevertheless noticeable. In sum, final d and t are
pronounced the same in final position, and similarly to t; b and p are pronounced the same,
and similarly to p; and so on, for all the other voiced-voiceless consonant pairs.

Voiced-voiceless consonant pairs:

+v b
w d dz d rz/ z

g
-v p
f
t
c

sz s

k

Practice: db "domp" oak, baw si "baf e" have a good time-imper., ld "lut" ice, wdz "wuc"
leader, d "u" boat, gwd "gwu" nail, twarz "tfasz" face, bez "bes" lilac, wi "wj"
bond, n "nusz" knife, Bg "buk" God. Similar devoicings occur before voiceless consonants
inside words, but these assimilations tend to take care of themselves. See awka "AF-ka"
bench, ko "U-szko" bed, gbka "GOMP-ka" sponge, and so on.


INSTRUMENTAL CASE OF PRONOUNS. The Instrumental case is introduced in the following
lesson. The Instrumental case of pronouns can be treated separately. They occur most often
after the preposition z together with. Singular forms are:

ja: ze mn ZE-mnwith me
pan: z panem with you (m. formal)
ty: z tob STO-b with you (sg.)
pani: z pani with you (f. formal)
ona: z ni with her
kto: z kim with whom
on, ono: z nim with him
co: z czym with what

Examples:
Chcesz i ze mn? Do you want to go with me?
Chtnie pjd z tob Id gladly go with you.
Jestem ju umwiony (umwiona) z nim (z ni). Im already scheduled to meet with him (her).
Lubi z panem rozmawia. I like to talk awith you (m. formal).
Z kim chcesz i na film? With whom do you want to go to the film?

227




5. LEKCJA PITA

TODAY, TOMORROW, YESTERDAY. The words for 'today', 'tomorrow', and 'yesterday' are
adverbs, and are used to answer questions containing the question adverb kiedy when:

dzi, dzisiaj today jutro tomorrow
wczoraj yesterday pojutrze day after tomorrow
przedwczoraj day before yesterday

As in English, these words condition tense-changes on the part of verbs:
Dzisiaj mam wany egzamin. I have an important exam today.
Wczoraj miaem (miaam) wany egzamin. I had an important exam yesterday.
Jutro bd mia (miaa) wany egzamin. I will have an important exam tomorrow.

See further below for the formation of the past and compound future tense, using bd. The
words dzi and dzisiaj are synonymous, dzisiaj being slightly emphatic and placed more often at
the beginning or the end of a sentence.


DAYS OF THE WEEK. The names for the days of the week are as follows. They are often used in
the expression 'on (Monday, Tuesday, etc.)', expressed by w(e) plus the Accusative case:

The day (Nominative) On the day (w[e] + Accusative)
poniedziaek Monday w poniedziaek on Monday

wtorek Tuesday we wtorek on Tuesday
roda Wednesday w rod on Wednesday

czwartek Thursday w czwartek on Thursday

pitek Friday w pitek on Friday
sobota Saturday w sobot on Saturday
niedziela on Sunday w niedziel on Sunday
week-end "ikent" week-end w week-end on the week-end

Polish does not capitalize the names of the days of the week or of the months.


IN THE MORNING, AFTERNOON, EVENING, NIGHT. The following words are adverbs or adverbial
expressions:
rano in the morning; A. M. po poudniu in the afternoon, P.M.
wieczorem in the evening noc or w nocy at night.

229




5. LEKCJA PITA

The two expressions wieczorem in the evening and noc at night are based on the Instrumental
case forms of wieczr evening, noc night, respectively (see Lesson 6). The above expressions
combine with dzi, jutro, wczoraj, etc., to form phrases of the sort:
dzi rano this morning wczoraj po poudniu yesterday afternoon
jutro wieczorem tomorrow evening przedwczoraj w nocy day before yesterday in the
night.

--and so on. They may also be combined with day-of-the-week expressions:
w poniedziaek rano on Monday morning
we wtorek wieczorem on Tuesday evening
w rod po poudniu on Wednesday afternoon
and so on.


NAMES OF THE MONTHS (OPTIONAL UNTIL LESSON 12):

It is never too early to begin learning the names of the Polish months. Most Polish month
names are taken from the pre-Christian Slavic calendar rather than from the Roman calendar.
Exceptions are maj May and marzec March. One expresses in the month with w plus the
Locative case. Note the stem-changes, in some month names, before the Locative ending.

stycze January. w styczniu lipiec July. w lipcu
luty February. w lutym sierpie August. w sierpniu
marzec March. w marcu wrzesie September. we wrzeniu
kwiecie April. w kwietniu padziernik October. w padzierniku
maj May. w maju listopad November. w listopadzie
czerwiec June. w czerwcu grudzie Decembner. w grudniu


PAST TENSE ADDED TO PRESENT AND FUTURE TENSE OF 'by BE'

Present:
singular: plural
jestem I am jestemy we are
jeste you are (sg.) jestecie you are (pl.)
jest he, she, it is s they are


230




5. LEKCJA PITA

Future:
bd I will be
bdziesz you will be (sg.)
bdzie he/she/it will be

Past:
byem I was (m.)
byam I was (f.)
bye you were (m.)
bya you were (f.)
by he was
bya she was
byo it was

bdziemy we will be
bdziecie you will be (pl.)
bd they will be

bylimy we were (m.)

byymy we were (f.)
bylicie you were (m..pl.)
byycie you were (f.pl.)
byli they were (m.)
byy they were (f.)
(n.)

No thanks, tomorrow morning Im going skiing. From a meme-generating program.

231




5. LEKCJA PITA

WICZENIA 5.A.

5.1. yesterday: wczoraj.

tomorrow, day after tomorrow, day before yesterday, today, in the morning, in the afternoon,
in the evening.

5.1.

5.2. yesterday morning: wczoraj rano.

tomorrow evening, this morning, yesterday afternoon, this evening, tomorrow morning,
yesterday evening, this afternoon.

5.3. Use the word for the following day.

niedziela: a. poniedziaek Monday
b. w poniedziaek on Monday.

sobota, poniedziaek, czwartek, roda, wtorek, pitek.

5.2.

5.3.

5.4. Use the word for the previous day:

we wtorek rano: w poniedziaek rano on Monday morning.

w rod po poudniu, w czwartek wieczorem, w sobot rano, w niedziel po poudniu, w pitek
wieczorem, w poniedziaek rano.

Some words that may be said of people:
chory sick
godny hungry
gotowy ready, prepared
spniony late
szczliwy happy, fortunate
picy sleepy
umwiony have an appointment

wolny free
zadowolony satisfied, happy
zajty busy, occupied
zdziwiony surprised
zy angry
zmczony tired
znudzony bored
232

5.4.





5. LEKCJA PITA

5.5. Choose an appropriate tense of 'be' (present, past, or future), and an appropriate adjective
from the list of adjectives above. Assume for orientation the actual day and time of day.

dzi po poudniu: Jestem umwiony dzi po poudniu. I have an appointment this afternoon.

dzi rano, wczoraj po poudniu, jutro wieczorem, w poniedziaek wieczorem, we wtorek rano, w
rod po poudniu, w sobot wieczorem.

5.5.

5.6. Choose an appropriate tense of 'be' with the given location (from Lesson 3). Use past tense
unless the context logically requires present or future.

w niedziel, koci: W niedziel byem (byam) w kociele. On Sunday I was in church.

wczoraj, park; w pitek, dom; przedwczoraj, przedstawienie; dzi po poudniu, biblioteka; w
sobot rano, teatr; pojutrze, muzeum; w najblisz rod, Lublin; w zeszy czwartek, szkoa; w
nastpny pitek, biuro.

5.6.

5.7.

5.8. free, Sunday, Monday: a. Kiedy bdziesz wolny (wolna)? When will you be free?
b. Moe w niedziel, moe w poniedziaek.
Maybe on Sunday, maybe on Monday.

ready, tomorrow, day after tomorrow; satisfied, tomorrow, never; busy, Friday, Saturday.

5.7. on, ty, jutro, wolny: On pyta, czy bdziesz jutro wolny (wolna). He's asking whether you
will be free tomorrow.

ona, pan, wczoraj, chory; ja, ona, dzi wieczorem, spniony; on, pani, dzisiaj, umwiony; ten
pan, ty, teraz, zmczony; ta pani, ja, w sobot, gotowy.

233

5.8.




5. LEKCJA PITA

5.9. przyjcie, jutro: Przyjcie bdzie jutro. The party will be tomorrow.

koncert, dzisiaj; opera, pojutrze; egzamin, wczoraj; przedstawienie, jutro; wystawa,
przedwczoraj.

5.9.

THINGS TO HAVE TICKETS TO

przedstawienie performance
sztuka play
wystawa exhibit
balet ballet

film film

koncert concert
mecz game, match
opera opera


5.10. 'some kind of'

film, poniedziaek: Mam bilety na jaki film w poniedziaek. I have tickets for some kind
of film on Monday.

mecz, sobota; opera, pitek; koncert, wtorek; przedstawienie, niedziela; wystawa, roda;
przyjcie, czwartek.

234

5.10.




5. LEKCJA PITA

Pitek geometryczny rodek Polski.

If you would balance a map of Poland on a pin, it might stick through at the village of Pitek
Friday, just north of Ld, which at 1927E - 5203N lays claim to being the geometrical center
(geometryczny rodek) of Poland.

5.B. Pilna sprawa
An unsuccessful attempt to get someone's attention.

Aneta: Czy masz troch czasu?
Do you have a little time?
Artur: To zaley kiedy.
That depends when.
Aneta: Teraz, zaraz. Chc ci co pokaza.
Now, right away. I want to show you something.
Artur: Nie, teraz nie mam czasu. Jestem zajty. No, I don't have time now. Im busy.
Aneta: A kiedy bdziesz mia czas?
Well when will you have time?
Artur: Nie wiem, pniej, moe za godzin.
I don't know, later, maybe in an hour.
Aneta: Niestety, wtedy bdzie ju za pno.
Unfortunately then it will already be too late.
<To nie moe czeka.>
<It cant wait.>
Artur: Trudno. Teraz po prostu nie mog. Mam Tough. At the moment I simply can't. I have some
bardzo piln spraw <pilne spotkanie>.
very urgent matter <urgent meeting

234




5. LEKCJA PITA

Bd wolny (wolna) za godzin.
Bd wolny (wolna) dopiero pniej.
Chc ci co pokaza.
Czy masz troch czasu?
Kiedy bdziesz mia(a) czas?
Mam piln prac.
Nie mam czasu.

Do zapamitania:
Niestety, wtedy bdzie ju za pno.
Poka.
Teraz po prostu nie mog.
Teraz, zaraz.
To nie moe czeka
To zaley.
Trudno.

Uwagi

ci to you. Dative case form of ty you.
czas time. nie mam czasu I don't have time.
Negated verbs take the Genitive; see the
Mini-lekcja to this lesson and Lessons 9, 11.
dopiero av only (in time expressions). dopiero
pniej not until later
mc mog, moesz mg can, be able
niecierpliwy aj impatient (from cierpliwy
patient)
pno Adverbial form of pny late. za pno
too late. The opposite of wczesny early,
adverb wczenie.
pokaza -, -esz pf +D show. imperative
poka

praca work. In an academic context, often

written work.
troch czasu a little time. Literally, 'a little of
time'. czasu Genitive of czas time.
trudno it's difficult, tough, that's the way it
goes, from trudny. trudno powiedzie it's
difficult to say. It's opposite: atwo it's easy,
from atwy
wtedy then, by then, at that time.
za godzin in an hour. The preposition za+A
expresses 'after' a period of time.
zalee zaley us 3p depend. to zaley that
depends

Pytania

1.
2.
3.
4.

Czy Artur ma teraz czas? Jak mylisz, co Aneta chce mu pokaza?

Kiedy Artur bdzie wolny? Dlaczego on nie ma teraz czasu?
Czy Aneta jest cierpliwa? Dlaczego ta sprawa nie moe czeka?
Co Aneta teraz prawdopodobnie zrobi? Co ona zrobi jeli ona naprawd odkrya now
bakteri misoern?

5. Czy masz co ciekawego w portfelu (w plecaku, w teczce, w torebce), eby pokaza w

klasie? Czy moesz to pokaza teraz, zaraz?
235




5. LEKCJA PITA

6. Masz jak piln spraw? [Nie, nie mam.] Jak?

7. Czy denerwujesz si-get agitated, kiedy musisz czeka na kogo zbyt dugo?

Czas time

Czy masz czas? Do you have (some) time?

Czy masz troch czasu? Do you have a bit of time? (Genitive after the quantifier troche)
Mam czas. I have (some) time.
Nie mam czasu. I dont have any time (Genitive after the negative nie mam)
Czas ju i. Its already time to go.

Historia

Aneta i Artur pracuj obok siebie w laboratorium. Aneta ma co, co ona uwaa za interesujce.
Moe to jest jaki eksperyment. Ona pyta Artura, czy on ma troch czasu. Ona chce mu to
pokaza. Artur mwi, e teraz nie ma czasu, bo ma piln spraw. Bdzie wolny dopiero pniej,
za godzin. Widocznie on myli, e to, co Aneta chce mu pokaza, nie jest zbyt interesujce.
Aneta jest bardzo niecierpliwa. Mwi, e jej sprawa nie moe czeka. Za godzin bdzie za
pno. Trudno, mwi Artur. On teraz po prostu nie moe. Nie wiemy, co to jest za sprawa, ktr
Artur ma, ktra jest taka pilna. Nie wiemy te, co Aneta chce mu pokaza, co nie moe czeka.
By moe ona wykrya now bardzo niebezpieczn bakterium misoerne. Jeli tak, to co ona
teraz zrobi?* Przecie nie chce zarazi caego laboratorium. By moe to jest po prostu ciekawy
obok, ktry ona widzi przez okno, w ksztacie serca.

obok siebie next to each other. uwaa za +A. considers as. za jak godzin in an hour so so.
widocznie evidently. dopiero av only (of time). za godzin in an hour. wykry -kryj -kryjesz pf
discover. niebezpieczny aj dangerous. misoerny aj flesh-eating. zarazi zisz pf, impf
zarazi zisz pf, impf zaraa infect. obok mi cloud. przez prep through. w ksztacie serca
in the shape of a heart.

Pytania do Aneta: Co masz, co chcesz pokaza Arturowi [to Artur]? Dlaczego uwaasz, e to jest
tak wane, e to nie moe czeka? Czy nie jeste troch zbyt niecierpliwa? Dlaczego musisz to
pokaza zamiast [instead of] po prostu powiedzie [say], co to jest? Czy wykrya nowe
bakterium misoerne?

Pytania do Artura: Czy naprawd nie masz nawet troch czasu dla Anety [for Aneta]? Czy nie
jeste ciekawy, co Aneta chce ci pokaza? Dlaczego sytuacja bdzie inna za godzin? Czy to jest
moliwe, e Aneta po prostu zbyt czsto chce ci pokaza rne [various] rzeczy, tak jak na
przykad oboki na niebie [in the sky]?

237




5. LEKCJA PITA

GRAMATYKA 5.B.

HOUR, DAY, WEEK, MONTH, YEAR (AND THEIR PLURALS).
chwila f, pl chwile moment(s) noc f, pl noce (f) night(s)
dzie mi, pl dni day(s) rok mi, pl lata year(s)

godzina f, pl godziny hour(s) tydzie mi, pl tygodnie week(s)
miesic mi, pl miesice month(s) wieczr mi, pl wieczory evening(s)
minuta f, pl minuty minute(s) wiek mi, pl wieki century, centuries
(wiek also means age)

NUMBERS 1-4 (REVIEW).
The number 1 is expressed by the pronominal adjective jeden, jedna, jedno: jeden czowiek
one man, jedna kobieta one woman, jedno dziecko one child.

The number 2 is dwa (masculine or neuter) or dwie (feminine): dwa dni two days, dwa lata
two years, dwie godziny two hours, dwie noce two nights.

The numbers 3 and 4 have only one Nominative form: trzy, cztery: trzy miesice, ulice three
months, streets. cztery tygodnie, noce four weeks, nights.

Numbers 2, 3, 4 are followed by the Nominative plural of the noun (Mini-lekcja 4 and Lesson
10). Numbers five and higher take the quantified noun in the Genitive plural (Mini-Lesson 5
and Lesson 12). Male persons use special number forms introduced in Lessons 10, 12.

SOME EXPRESSIONS USING TIME PERIODS:

1. GREETINGS:
Dzie dobry. Hello, Good day.
Dobry wieczr. Good evening.
Dobranoc. Good night. Written and pronounced as a single word: "do-BRA-noc".

Polish uses Dzie dobry Hello, literally, 'Good day', as a greeting beginning in the morning and
lasting through the early evening.

2. 'ALL NIGHT', ETC. An adverbial phrase of extent of time may be expressed by putting a time
phrase in the Accusative case, without the help of any preposition, as in:
Czekaem na ciebie ca noc. I waited for you all (the whole) night.
Jestem cay dzie zajty. Im busy the whole day.

3. AGO. The word temu can be used to express ago: miesic temu a month ago, rok temu a
year ago, godzin temu an hour ago, etc.

238




5. LEKCJA PITA

4. 'IN AN HOUR (WEEK, MONTH', ETC.). The sense of 'in an hour', etc. in the sense of 'after the
passage of an hour' is expressed with za plus the Accusative case:
Bd gotowy za godzin. I'll be ready in an hour.
Koncert zaczyna si za dwie godziny. The concert begins in two hours.

5. 'BY AN HOUR (WEEK, MONTH', ETC.). The sense of 'by (to the extent of) an hour', etc. is
expressed with o plus the Accusative case:
Jestem starszy o jeden rok. I'm older by one year.
Spniem si o ca godzin. I was late by an entire hour.

6. 'EVERY HOUR (WEEK, MONTH', ETC.). The most colloquial way to say every week, etc., is co
tydzie (co+Accusative).
Ogldam ten program co tydzie. I watch that program evry week.
On co minut patrzy na zegarek. He looks at his watch every minute.

Every day is usually expressed with the adverb codziennie:
Codziennie czytam gazet. I read the paper every day.


MODAL EXPRESSIONS USING mie 'HAVE'. The verb mie mam masz means have in the sense
of possess. Additionally, this verb can have the meaning of English "hafta," i.e., 'supposed to:
Mam ju by w domu. I'm already supposed to be at home.

The verb mie occurs in many set phrases, including mie zamiar 'have the intention', 'intend'
and mie ochot 'have the desire', 'feel like':
Mam ochot pj na film. I feel like going to a movie.
Czy masz zamiar tu siedzie cay wieczr? Do you intend to sit here all evening?


CAN, BE ABLE. Note that the infinitive mc can, be able ends in c, not in as do most
infinitives: its present forms are as follows:
Present:
singular: plural
mog I can moemy we can
moesz you (sg.) can moecie you (pl.) can
moe he, she, it can mog they can.

This verb takes a following verb in the infinitive:
Nie mog poj z tob. I cant go with you.
Czy moesz mi co pokaza? Can you show me something?

239




5. LEKCJA PITA

Note that the 3rtd pers. sg. of this verb moe may be used to express maybe:
Moe bd wolny za godzin. Maybe Ill be free in an hour.

MUST, HAVE TO. Another verb taking other verbs in the infinitive is musie 'must', 'have to',
whose present forms are as follows:

Present:
singular: plural
musz I must musimy we must
musisz you (sg.) must musicie you (pl.) must
musi he, she, it must musz they must.

Musz si pieszy. I have to hurry.
Kiedy musisz by w domu? When do you have to be at home?
Czy musisz nuci? To dziaa mi na nerwy. Do you have to hum? Its getting on my nerves.

zagroenie biologiczne biological hazard. The sign to use in case you find a bakterium
misoerne in your lab.

240




5. LEKCJA PITA

WICZENIA 5.B.

5.11. noc: Czekaem (czekaam) na ciebie ca noc. I waited for you all night.

dzie, wieczr, popoudnie, tydzie, rok, miesic, godzina, ycie.

5.11.

5.12.

5.13.

5.12. tydzie: a. jeden tydzie one week, dwa tygodnie two weeks.
b. Bd gotowy (gotowa) za trzy tygodnie. I will beready in three weeks.

dzie, rok, godzina, miesic, wieczr, noc.

5.13. zy na +A angry at

profesor: Jestem zy (za) na mojego profesora. Im angry at my professor.

brat, przyjacika, kolega, lektorka, znajomy, siostra, m, ona.

5.14. Verbs taking the infinitive. Supply infinitival completions to the verb:

chc: Chc co oglda. I want to watch something.

musz, wol, chc, staram si, mam ochot, mam zamiar, mam, lubi, mog.

5.15. Present tense from the infinitive. Give the 1.p.sg. and 2.p.sg.:

chcie: chc I want, chcesz you want.

lubi, dzikowa, uczy si, sdzi, mie, mc, i, je, wole, siedzie, zna, widzie, wiedzie,
zna, pamita, wtpi, by, myle, myli si, musie.

241

5.15.




5. LEKCJA PITA

5.16. 'either' te nie. Answer in the 1.p.sg.

On nie moe. He isn't able to.

Ja te nie mog. I'm not able to either.

Ona nie rozumie. On nie pamita. Ona nie jest za. On nie czyta. Ona nie wtpi. On nie wie. Ona
nie musi. On nie lubi. Ona nie widzi. On nie studiuje. Ona nie chce. On nie jest zadowolony. Ona
si nie pieszy. On nie pali, Ona za duo pracuje.

5.16.

5.17.

5.18.

5.19.

Review of Accusative of names and pronouns:

5.17. 'remember' and 'wait for'

Jan: a. Pamitam Jana. I remember Jan.

b. Czekam na niego. I'm waiting for him.
Ewa, Marcin, Marta, Mar(e)k, Zosia, Jan(e)k.

5.18. 'angry at'

on, ty:

a. Dlaczego on jest zy na ciebie? Why is he angry at you?

b. Dlaczego jeste zy (za) na niego? Why are you angry at him?

ty, ona; Jan, Agata; ona, on; pani, ja; Ewa, Adam.


5.19. 'thanks for'.: dzikowa za+A. Supply your own adjectives.

ksika:

Dzikuj za ciekaw ksik. Thanks for the interesting book.

prezent, wieczr, zaproszenie invitation, koszula, krawat, bluzka, kolacja

5.20. Adjective opposites:

dobry: zy bad.

mody, duy, trudny, ciekawy, zajty, chory, biedny, cierpliwy, wczesny, lewy, nowy, miy.

242

5.20.




5. LEKCJA PITA

5.21. Supplement

Nouns for practicing the Nominative/Accusative plural. The following nouns are all inanimate,
and they all form the plural regularly. Follow the model and the rules given in Mini-Lesson 4 (or
the niadania-obiady-kolacje rule), remembering to choose between dwa and (for feminine
nouns) dwie.
kwiat: jeden kwiat, dwa kwiaty one flower, two flowers
brama: jedna brama, dwie bramy one gate, two gates
biuro: jedno biuro, dwa biura one office, two offices

artyku
autobus
balet
balkon
bank
biblioteka
biuro
biurko
bluzka
budyn(e)k
but
chustka
chwila
czapka
czasopismo
dom
drzewo
dywan
egzamin
esej
film
fotel
gazeta
godzina
hotel
jadalnia
kaamarz
kamizelka
kanapa
kapelusz
kino

kolacja
komputer
koncert
kosz
koszula
koci o-
krawat
kredens
krzeso
ksika
kuchnia
kwiat
lampa

lekcja

list
lodwka
lustro
azienka
ko
marynarka
mecz
miesic
mieszkanie
minuta
muzeum
nowela
obiad
obrus
ogoszenie

okno
owek

243

opera
opowiadanie
paszcz
parasol

park
pas(e)k
piec
pitro
piro
plecak
podoga
podrcznik
poduszka
pokj o-
portfel
pka
pralka
pytanie
radio
rega
rkawiczka
reklama
scenariusz
ciana
skarpetka
sklep
sownik
sowo
sport
spdniczka
stacja

st -o-
stolik
sufit
sukienka
swet(e)r
sypialnia
szafa
szalik
szkoa
sztuka
niadanie
tablica
tapczan
teatr
teczka
telefon
telewizor
torba
torebka
ulica
uniwersytet
video
wazon
wiek
winda
wystawa
zasona
zdanie
zegar
zegar(e)k
zeszyt




5. LEKCJA PITA

The word impreza show, event, party can refer to a wide variety of events, private and public,
including sporting events. The formal word for party, reception is przyjcie. Poles often just
use the word party. An impreza integracyjna is a mixer.

5.C. Przepraszam ci
Someone accidentally misses a party.

Ania: Olek! Gdzie bye wczoraj? Co si stao?

Olek: Jak to gdzie byem? Gdzie miaem by?
Ania: Bye zaproszony na moje przyjcie.
Czekaam na ciebie cay wieczr <ca
noc>.
Olek: Mylaem, e przyjcie jest dzisiaj
<dlatego tu jestem teraz>.
Ania: Nie. Pomylie si. Przyjcie byo
wczoraj.
Olek: O rety! Jest mi bardzo gupio <przykro>.
Musiaem co pomyli. <Mam nadziej, e
nie jeste za na mnie.>
Ania: Nie szkodzi. Dobrze, e wreszcie jeste.
<Wchod.>

Olek! Where were you yesterday? What

happened?
What do you mean, where was I? Where was I
supposed to be?
You were invited to my party. I waited for you
the whole evening <the whole night>.
I thought the party was today, <thats why Im
here now>.
No, you were mistaken. The party was
yesterday.
Really? I feel very silly <sorry>. I must have
gotten something wrong. <I hope youre
not mad at me.>
No harm done. Its good that youre finally
here. Come on in.

243




5. LEKCJA PITA

Do zapamitania:

Bye (bya) zaproszony (-a) na moje
Mam nadziej, e nie jeste zy (za) na
przyjcie.
mnie.
Czekaem (czekaam) na ciebie cay
Musiaem co pomyli.
wieczr.
Mylaem (mylaam), e miaem (miaam)
Co si stao?
przyj dzisiaj.
Dobrze, e jeste.
Nie szkodzi.
Gdzie bye (bya) wczoraj? Pomylie (pomylia) si.
Gdzie miaem (miaam) by?
Przepraszam, jest mi bardzo przykro.
Jak to gdzie byem (byam)? Przyjcie

byo wczoraj.
Jest mi bardzo gupio.

Uwagi

Ania diminutive or affectionate form of Anna.
cay wieczr (ca noc) for the whole evening
(night).
ciebie long or emphatic form of ci, Acc. of ty,
used after prepositions.
gupi aj silly, stupid. jest mi gupio I feel silly.
jak to? how is that? : often used in the
sense what do you mean?
miae przyj you were supposed to come.
The use of mie in the sense supposed to.
nastpnym razem next time
Olek diminutive or affectionate form of
Aleksander.
pomylil-lisz si pf confuse, get wrong

przeprasza am asz +A ask forgiveness of

s.o.
przyj przyjd, przyjdziesz pf come, arrive
przykro. jest mi przykro I feel sorry, regretful
spotkanie n meeting
spotyka am asz impf meet, encounter
sta si stanie si pf happen, occur. Often
used in the sense of something bad
happening.
wczoraj yesterday. dzisiaj today. jutro
tomorrow
zapomnie -n niesz pf forget
zaproszenie n invitation


Pytania:

1. Kto urzdzi wczoraj przyjcie? Dlaczego Olek nie przyszed? Dlaczego teraz jest?
2. Kto czeka na Olka? Jak dugo Ania czekaa na Olka?
3. Jak Olek si czuje? Co on mwi? Czy Ania jest za na Olka?
4. Czy Ania zaprosi go na swoje przyjcie innym razem?
244




5. LEKCJA PITA

5. Czy ty zapomniae (zapomniaa) kiedy wane spotkanie/przyjcie? Jak si wtedy czue

(czua)? Co robie (robia)?
6. Czy czsto zapominasz, e masz jakie wane spotkanie? Jak mylisz, dlaczego?
7. Czy czsto urzdzasz imprezy? Kogo zapraszasz? Jakie s te imprezy?

Historia

Jest wieczr. Ania jest bardzo zmczona, bo wczoraj miaa w domu huczn zabaw. Jest w
szlafroku i chce i spa, kiedy kto puka do drzwi. Ania jest zaskoczona kiedy otwiera drzwi i
widzi tam swojego przyjaciela Olka. Pyta go co si wczoraj stao. Olek nie rozumie, o czym Ania
mwi. Ona mwi mu, e by zaproszony na jej przyjcie wczoraj. Czekaa na niego cay wieczr.
Olek czuje si okropnie. Jest mu naprawd przykro. On myla, e przyjcie jest dzisiaj, dlatego
jest tu teraz. Kupi nawet kwiaty, cukierki i butelk szampana. Musia co pomyli. Olek
przeprasza Ani. Ania nie jest za na Olka. Cieszy si, e nic mu si nie stao i e nareszcie jest
tutaj. Zaprasza go do mieszkania.

huczny aj raucous. szlafrok mi robe. zaskoczony aj surprised, startled. puka -am asz knock.
o czym about what. otwiera am asz open. okropny aj terrible. av okropnie. jest mu
przykro he feels bad. dlatego thats why. kwiaty mi flower. cukier(e)k mi a (piece of) candy.
butelka szampana bottle of champagne. cieszy si sz szysz be glad. zaprasza -am asz
invite. do mieszkania into the apartment.

Pytania do Ani: Dlaczego jeste w szlafroku? Jeste chora? Czy nie jest zbyt wczenie [early],
eby i spa? Czy wierzysz, e Olek po prostu zapomnia [forgot] o twoim przyjciu wczoraj?
Czy fakt, e on teraz ma szampana, kwiaty i cukierki raczej nie mwi, e ju wie, e przegapi
[stupidly missed] twoje przyjcie? Czy jeste za na niego? Dlaczego (nie)? Czy jeste szczera,
kiedy mwisz, e czekaa na niego cay wieczr? Dlaczego teraz zapraszasz go do swojego
mieszkania? Jak mylisz, gdzie on naprawd by wczoraj?

Pytania do Olka: Czy naprawd nie pamitae, e wczoraj twoja dobra przyjacika Ania miaa
imieniny? Jak to jest moliwe? Przecie ona zaprosia ci dawno temu. Gdzie naprawd bye? Z
inn dziewczyn? Czy to pierwszy raz, e robie co podobnego [like that]? Czy mylisz, e
cukierki i szampan teraz pomog [will help]? Chyba liczye [you counted] na to, e Ania jest
bardzo agodna [gentle-natured] i nigdy nie jest za? Teraz Ania zaprasza ci do rodka [inside].
Chyba nie mylisz, e ona teraz bdzie chciaa pi szampana i je cukierki z tob?

245




5. LEKCJA PITA

GRAMATYKA 5.C.

PAST TENSE OF VERBS (SINGULAR, INTRODUCTION). Here we will examine the past tense of
verbs whose infinitive ends in a vowel plus - (the majority of verbs), as well as a couple of
verbs with irregular past-tense forms. The usual way to form the 3rd pers. sg. past tense is first
to drop - of the infinitive and then add - plus the gender endings, which are:

masc. fem. neut.
1.p.sg. -em -am
2.p.sg. -e -a
3.p.sg. - -a -o

Here are some examples of singular past-tense forms:

czeka to wait
czekaem I waited czekaam I waited
czekae you waited czekaa you waited
czeka he waited czekaa she waited czekao it waited

pi to drink
piem I drank piam I drank
pie you drank pia you drank
pi he drank pia she drank pio it drank

czu si to feel
czuem si I felt czuam si I felt
czue si you felt czua si you felt
czu si he felt czua si she felt czuo si it felt

Important rules:
a. Verbs in -e replace e with a in the sg. past. For example, here is the singular past tense
of mie have:

miaem I had miaam I had
miae you had miaa you had
mia he had miaa she had miao it had.

246




5. LEKCJA PITA

b. Verbs in - replace with in the feminine and neuter sg. past. Here, for example, is the
singular past tense of wzi take (pf.):

wziem I took
wzie you took
wzi he took

wziam I took
wzia you took
wzia she took

wzio it took.

VERBS WITH LESS PREDICTABLE PAST-TENSE FORMS. A few verbs which form the past tense
less predictably are indicated in the glossary by including the forms of the masc. and fem. 3rd
person past, and the 3rd pers. pl. masc. personal. These include:

i id, idziesz. past szed sza szli go (on foot)

szedem I went szam I went
szede you went sza you went
szed he went sza she went

je jem, jesz. past jad jada jedli eat

jadem I ate jadam I ate
jade you ate jada you ate
jad he ate jada she ate

szo it went

jado it ate

The verb mc mog, moesz adds past-tense endings to the stem mog-:

mc mog moesz. past mg moga mogli can, be able

mogem I could mogam I could
moge you could moga you could
mg he could moga she could

mogo it could.

THE COMPOUND FUTURE TENSE USING THE 3RD PERSON PAST FORM OF THE VERB. While the
future-tense forms of by (bd, bdziesz, bdzie, bdziemy, bdziecie, bd) may be used in
combination with the infinitive to express a future intent (Lesson 3.A), this construction is used
much more frequently with the 3rd-person past forms of the verb, in exactly the same
meaning. See also later in this lesson, 5.D:
Kiedy bdziesz wiedzie (more often: bdziesz wiedzia , f. bdziesz wiedziaa)? When will
you know?
Bd czeka (more often: bd czeka, f. bd czekaa) na ciebie na dworze. Ill be waiting
for you outside.
Czy bdziesz je (more often: m. bdziesz jad or f. bdziesz jada) t krewetk? Do you
intend to eat that shrimp?
247




5. LEKCJA PITA

FOR PASSIVE KNOWEDGE: THE PLURAL PAST-TENSE ENDINGS. The plural
past-tense endings are introduced and included in exercises from Lesson
8 on. Here they are given for passive learning and recognition.

masculine persons: other:
-limy -ymy
-licie -ycie
-li -y

For example:
czekalimy we waited czekaymy we waited
czekalicie you waited czekaycie you waited
czekali they waited czekay they waited

Verbs in e retain e in the masculine personal plural. For example, here
is the plural of mie have:
mielimy we had miaymy we had
mielicie you-mpp had miaycie you had
mieli they- mppl had miay they had.

Verbs in - show in all forms of the plural:
wzilimy we took wziymy we took
wzilicie you took wziycie you took
wzili they took wziy they took.

Here is the plural past tense of je eat and i go on foot:
jedlimy we ate jadymy we ate
jedlicie you ate jadycie you ate
jedli they ate jady they ate.

szlimy we ate szymy we ate
szlicie you ate szycie you ate
szli they ate szy they ate.



248




5. LEKCJA PITA

WICZENIA 5.C.

5.22. Past tense from the present; 1st person (use either masc. or fem., as appropriate).

mam: miaem (miaam) I had.

mieszkam, mog, myl, znam, wiem, widz, id, ucz si, lubi, studiuj, jem.

5.23. Past tense from the present; 2nd person:

mylisz si mylie si (mylia si) you were mistaken.

wolisz, musisz, sdzisz, rozumiesz, jeste, ubierasz si, stoisz.

5.22.

5.23.

5.24. Past tense from the present; 3rd person:

on mwi on mwi he said.

on lubi, ona siedzi, on nazywa si, ono czeka, on stara si, ona dzikuje, on pamita, ona
buduje, on myli.

5.24.



5.25. Present tense from the past. Maintain the person of the cue, whether 1st, 2nd, or 3rd:

mieszkae: mieszkasz you live.

mogem, on myla, wiedziae, ona widziaa, szedem, pan lubi, ona chciaa, pani znaa,
studiowaam, on jad, musiaa, on wola, sdziem, ona staa, mwia, pan budowa,
pamitae, ono siedziao, sza, yem, on umia.

249

5.25.




5. LEKCJA PITA

5.26. The compound future tense with bd, etc., using 3rd pers. forms of the verb. Put the
phrase in the 1st pers. sg. compound future tense according to your gender.

je to:

Bd to jad (jada). Im am going to eat that.

pamita, tu siedzie, czeka na ciebie, mieszka tu, sta tu, lee tu, ubiera si.

5.27. Put the following sentences, based on Lessons 1-5, in the past tense:
0. Bardzo si piesz. Bardzo si pieszyem.

1. Chc kupi jak koszul.

2. Co pan robi?
3. Co to jest?
4. Czekam na ciebie.
5. Czy ona jest zadowolona?
6. Czy jeste gotowa?
7. Czy mieszkanie jest due?
8. Czy pan pracuje?
9. Czy rozumiesz co mwi ten pan?
10. Czy ta winda dobrze dziaa?
11. Czy to jest interesujca praca?
12. O co pan pyta?
13. Gdzie idziesz?
14. Gdzie mieszka twoja siostra?
15. Gdzie pani mieszka?
16. Gdzie jest twj brat?
17. Id na zajcia.
18. Ja id do domu.
19. Ja te musz i.
20. Jak dugo jeste w Polsce?
21. Jak koszul chcesz kupi?
22. Jeste zadowolona?
23. Jestem spniona.
24. Kto to jest?
25. Mam nowe mieszkanie.
26. Mieszkam i studiuj w Warszawie.
27. Nie rozumiem, co on mwi.

5.26.

28. On jest do stary.

29. Ten film jest wspaniay.
30. On mwi, e jest zmczony.
31. Ona nie podoba mi si.
32. Ona pracuje jako nauczycielka.
33. Mieszkanie ma duy i may pokj.
34. Po prostu jestem ciekawy.
35. Pracuj w bibliotece.
36. Robi zakupy.
37. To jest nasz nowy lektor.
38. Tam jest nowe muzeum.
39. Gdzie jeste?
40. Zapraszam ci na moje przyjcie.
41. On czeka na mnie na dworze.
42. Siedz i ogldam telewizj.
43. Musz by w domu.
44. Chc kupi nowy sweter.
45. Jestem wolny.
46. Nie mog przyj na przyjcie.
47. Ona jest zbyt zajta.
48. Pracuj w szkole.
49. Ucz si w bibliotece.
50. Rozumiesz wicej, ni mwisz.
51. Co robisz?
52. Id na zakupy.
53. Co jesz?
54. Co pijesz?
250





5. LEKCJA PITA

A still from the Polish crime series Mrok The dark side.

5.D. Powtrka
Husband and wife in the TV room.

ona: Czy bdziesz tak siedzia cay
Are you going to sit that way all evening?
wieczr?

M: Widzisz, e ogldam telewizj.
You see I'm watching TV.
ona: Ostatnio cay czas ogldasz telewizj.
You watch TV all the time lately.
M: Dobrze wiesz, e "Prawo i porzdek"
You know very well that "Law and Order" is
to mj ulubiony program.
my favorite program.
ona: Przecie to powtrka. Ogldasz to
But it's a rerun. You're watching it probably
ju chyba trzeci czy czwarty raz.
for the third or fourth time already.
M: No to co? I tak jest interesujca.
So what? Even so its interesting. <Im
<Cigle zauwaam jaki nowy szczeg.>
always noticing some new detail.>

251




5. LEKCJA PITA

Do zapamitania:

Cigle zauwaam jaki nowy szczeg.

Czy bdziesz tak siedzie (siedzia,
siedziaa)?
Czy bdziesz oglda (oglda, ogldaa)
telewizj cay wieczr?
I tak ten program jest interesujcy.

czsto av often
i tak av even so
naprawd av really
nie szkodzi it doesn't matter
oglda -am -asz impf watch, view
porzdek -dku mi order. w porzdku in
order, all right

Ogldasz ten odcinek chyba ju trzeci raz.

Ostatnio cay czas ogldasz telewizj.
Przecie ogldam telewizj.
Ten program zawsze jest interesujcy.
To mj ulubiony program.
Widzisz, e ogldam telewizj.

Uwagi
przecie expresses the 'but' of protest
prawo n law, right
przypuszcza am asz suppose
raz once. trzeci raz for the third time. ile
razy how many times?
zauwaa am asz notice

Pytania:

1. Co robi m? Co robi ona? Dlaczego ona nie jest zadowolona, e m oglda telewizj?
2. Czy m czsto oglda telewizj? Czy on zbyt czsto j oglda?
3. Jaki program m oglda? Czy on czsto oglda ten sam program? Dlaczego ten program
to jego ulubiony program?
4. Ile razy m oglda ten sam program?

5. Czy czsto ogldasz telewizj? A moe zbyt czsto j ogldasz? Czy ogldasz telewizj
przez cay wieczr i w weekendy?
6. Co robisz wicej, ogldasz telewizj czy surfujesz w internecie?
7. Jaki jest twj ulubiony program? Czy ogldasz te powtrki?
8. Jakie programy najbardziej lubisz? Czy ogldasz telenowele (soap operas)? Tylko sport?

252




5. LEKCJA PITA

Historia

Jest roda wieczorem, godzina dziesita. M i ona s w domu. M siedzi spokojnie i oglda
telewizj. Nie wiemy, co ona robi. Moe prasuje koszule. Tak, prasuje jego koszule. Irytuje j
program, ktry m oglda, Prawo i porzdek. To jego ulubiony program, i oglda go co
tydzie. ona myi, e on zbyt czsto oglda telewizj, szczeglnie programy kryminalne. M
uwaa, e ona nie rozumie, jak ten program jest dla niego fascynujcy. M sam pracuje jako
adwokat, wic on powinien wiedzie. To niewane, e to powtrka i widzi ten sam odcinek ju
czwarty raz albo wicej. M cigle zauwaa w nim co nowego

godzina dziesita 10 oclock. spokojnie av calmly, peacefully. prasowa suj sujesz iron. robi
na drutach knit. irytowa tuj tujesz irritate. szczeglnie av especially. uwaa am sz
consider, think. co tydzie every week. dla niego for him. sam a o self. odcinek nku mi
installment. wicej more. w nim in it. co nowego something new.

Pytania do ony: Dlaczego masz zy humor? Bo prasujesz koszule, a twj m spokojnie siedzi i
oglda telewizj, i to s jego koszule? Przecie dobrze wiesz, e kiedy m prasuje koszule, on
le to robi. On pracuje jako adwokat, i musi zawsze dobrze wyglda. Kto bdzie prasowaa jego
koszule, jeli nie ty? Dlaczego program Prawo i porzdek jest dla ciebie [for you] tak irytujcy?
M myli, e jest fascynujcy. Czy on nie powinien wiedzie? Przecie pracuje jako adwokat.
Czy nie mylisz, e powinna by bardziej wyrozumiaa? [understanding]? By moe on mia
bardzo stresujcy dzie w pracy. On chyba ma prawo siedzie i oglda gupie [stupid]
programy w telewizji, nie?

Pytania do ma: Dlaczego program Prawo i porzdek jest dla ciebie tak fascynujcy? Czy on
nie jest po prostu gupi? A moe dlatego on ci si podoba, e jest gupi? Czy naprawd uwaasz,
e ten program jest prawdziwy [truthful] i realistyczny? Czy nie powinienie zapyta j, co ona
chce oglda? Przecie ona prasuje twoje koszule, I zawsze dobrze wygldasz w pracy. Ona
nawet prasuje twoje skarpetki [socks]. Jakie programy ona woli? Kulinarskie? Przyrodnicze
[nature]? Edukacyjne? Romantyczne? Czy nie jest lepiej czyta dobr ksik, na przykad
dobr ksik kryminaln, zamiast [instead of] oglda powtrki w telewizji?

253




5. LEKCJA PITA

GRAMATYKA 5.D.

PERFECTIVE VERBS (PREVIEW).

Most verbs of action have a perfective form, signaled in the glossary by pf, and formed in a
variety of ways; for details, see Lesson 7. Most simple verbs are imperfective (impf). A
perfective verb puts the action in the form of an accomplishment or result. Compare uses of
the verb robi impf, pf zrobi do:

imperfective, non-accomplishment: Co robie wczoraj? What did you do, what were you doing
yesterday? (in the sense what were your actions yesterday?)
perfective, accomplishment: Co zrobie wczoraj? What did you do, what did you get done
yesterday? (in the sense what were your accomplishments yesterday?)

Perfective verbs do not have a present tense. The present tense forms of perfective verbs
express a simple future, implying an accomplishment:

Co zrobisz jutro? What will you do (i.e., accomplish, get done) tomorrow?

Contrast to:
Co bdziesz robi jutro? What will you do tomorrow? (in the sense what will be your actions
tomorrow, what will you be doing?, what do you intend to do? How will you occupy
your time?

USES OF bd, bdziesz, bdzie (bdziemy bdziecie bd). The verb by be is the only Polish
verb with a specific future-tense form, and it has a number of uses.

1. The future tense of Imperfective verbs, including most verbs encountered thus far, is formed
with bd, bdziesz, bdzie, plus either the infinitive or, more frequently, the 3rd person past-
tense forms of the verb. Here is the singular compound future of the verb czyta read:

masculine feminine
1.p. bd czyta bd czytaa I am going to read
2.p. bdziesz czyta bdziesz czytaa you are going to read
3.p. on bdzie czyta he ona bdzie czytaa she is going to read

neuter: ono bdzie czytao it is going to read

254




5. LEKCJA PITA

Although one may use the infinitive instead of past forms after bd, the past forms are much
more frequent in spoken Polish, especially with male. The neuter form can be used, for
example, in reference to a child: Dziecko bdzie czytao. The child will read.

2. In the compound future construction, forms of bd will most often translate English 'going
to' in the sense of 'intend to': bd czyta I am going to read, I intend to read. However, in
appropriate contexts, bd czyta can also be used to mean 'I will be reading' or 'I will (often)
read'.

3. Polish never uses forms of i id idziesz 'go' as a future-tense auxiliary, only forms of bd.

4. The auxiliary bd does not combine with forms of by; bd by itself expresses the future of
'be', as in bd zajty I will be busy.

5. The auxiliary bd often combines with other auxiliary verbs: bd musia(a) I will have to,
bdziesz chcia(a) you will want to, on(a) bdzie umia(a) (s)he will know how to, and so on. See
further below.

6. The auxiliary bd may not under any circumstances be combined with Perfective verbs
(indicated in the glossary by pf). That is a grammatical mistake plain and simple. The present-
tense forms of Perfective verbs express future meaning by themselves: pjd I'll go, przyjd I'll
come, wyjd I'll go out, kupi I'll buy, powiem I'll say, poka I'll show, zaprosz I'll invite,
zrobi Ill do. For details, see Lesson 7.

7. By itself, bdzie can mean will happen, will ensue: Co teraz bdzie? What is going to
happen now?


IDENTITY STATEMENTS USING to jest (REVIEW). If two nouns are more or less identical or
equivalent to each other, then one may join them in a sentence with to jest (plural: to s) or,
usually, simply with to:
"Prawo i porzdek" to mj ulubiony program. "Law and Order" is my favorite program.

Since 'my favorite program' and "Law and Order" refer to the same thing, one may join them
with to, which has the status in such sentences of an equational particle, i.e., a verbal equals
sign. Both nouns are in the Nominative case. Most often this construction is used to identify
people:
Ten pan to mj profesor. That man is my professor.
255




5. LEKCJA PITA

Ta pani to moja ciocia. That woman is my aunt.

Pawe to mj najlepszy przyjaciel. Pawel is my best friend.

This construction is usually NOT used to say something qualifying about the subject. Thus one
does not normally say
!Zosia to dobra studentka. Zosia is a good student.

Such sentences are normally expressed with jest (s), without to, followed by the Instrumental
case (see Lesson 6):
Zosia jest dobr studentk. Zosia is a good student-Instr.
The sentence
*Zosia jest dobra studentka
and others like it is ungrammatical. The predicate noun needs to be in the Instrumental. See
Lesson 6.


THE PAST AND FUTURE TENSE OF to jest SENTENCES. In the past tense, identity-sentences
using to jest agree in gender with the thing being identified or introduced (i.e., not with to):
To by nasz nowy lektor. That was our new teacher.
To bya moja narzeczona. That was my fiance.

In the future, one changes to jest to to bdzie:
To bdzie dobry program. That will be a good program.
To chyba bdzie Jarek. That will probably be Jarek.

'NEXT/LAST FRIDAY/WEEK', ETC. The adjectives nastpny next and zeszy last, past may be used
in the day-of-week expressions:
Widziaem ten film w zesz rod. I saw that film last Wednesday.
Bd wolny w nastpn sobot. I'll be free next Saturday.

'This (upcoming) Friday', etc. is expressed with ten, ta, to, with or without najbliszy nearest:
W ten (najbliszy) pitek jestem umwiony. I'm engaged (=busy) this (next) Friday.


FUTURE TENSE OF MODAL VERBS. Modal verbs express desire, ability, obligation, and the like,
and usually take other verbs in the infinitive. Here are the future-tense forms of chcie want,
mc be able, musie have to, wole prefer (these forms are not irregular; because of their
frequency they deserve special attention:
256




5. LEKCJA PITA

bd chcia(a) I will want to

bdziesz chcia(a) you will want to
on(a) bdzie chcia(a) (s)he will want to
Co bdziesz chcia(a) robi dzi po poudniu? What will you want to do this afternoon?

bd mg (moga) Ill be able to
bdziesz mg (moga) youll be able to
on(a) bdzie mg (moga) (s)hell be able to
Nie bd mg (moga) przyj na twoje przyjcie. I won't be able to come to your party.

bd musia(a) I will have to
bdziesz musia(a) you will have to
on(a) bdzie musia(a) (s)he will have to
Teraz on(a) bdzie musia(a) powtrzy cay semestr. Now (s)he'll have to repeat the entire
semester.


THE CONDITIONAL MOOD OF MODAL VERBS (SG.). The conditional mood is not hard to form,
and it occurs very often with modal verbs. The conditional is formed from the past tense by
inserting the particle by before the personal endings -m, -sz, -0. For more on the conditional
mood, see Lesson 11. Here are the singular conditional forms of chcie want, wole prefer, mc
be able, musie have to:

chcia(a)bym I would like to
chcia(a)by you would like to
on(a) chcia(a)by (s)he would like to
Chcia(a)bym pj z tob. Id prefer to go with you.

wola(a)bym I would prefer to
wola(a)by you would prefer to
on(a) wola(a)by (s)he would prefer to
Wola(a)bym zosta w domu. Id prefer to stay at home.

mgbym (mogabym) Id be able to
mgby (mogaby) youd be able to
mgby (mogaby) (s)hed be able to
Mgby (mogaby) co zrobi dla mnie? Could do something for me?

257




5. LEKCJA PITA

musia(a)bym I would have to

musia(a)by you would have to
on(a) musia(a)by (s)he would have to
On(a) musial(a)by si pieszy. (S)he would have to hurry.

The conditional of other verbs is formed similarly: czyta(a)bym I would read, etc.


THE WORD raz ONCE, ONE TIME. The word raz means once, one time in sentences like:
Mwi to tylko raz. Im saying this only once.
One may count with raz by using razy in combination with any plural number: dwa razy two
times, sto razy a hundred times, answering the question ile razy how manty times? Raz is
often preceded by ordinal numerals and other ordering adjectives in sentences like:
Ogldasz ten program ju czwarty raz. Youre watching this program for the fourth time
already.
Nie pamitam kiedy ostatni raz byem w kinie. I dont remember when I was last at the
movies.

Poles often begin counting from raz once instead of jeden: raz, dwa, trzy Some out of many
other expressions using raz are:

jeszcze raz one more time po raz pierszwy (drugi, etc.) for the first time
raz na zawsze once and for all raz po raz time and time again.


REVIEW OF VERBS. Here is a review of important verbs encountered so far. All of these verbs
are imperfective, and you should be prepared to form the singular forms of the present, past,
and compound future from them.

by jestem, jeste, jest. future bd,
kocha -am -asz love
bdziesz be, future will (be)
kupowa puj pujesz buy
chcie chc, chcesz want
lee - -yszz lie
cieszy si -sz -szysz be glad lubi

-bi -bisz like (on basis of close
czeka -am -asz na +A wait for acquaintance)


czyta -am -asz read
mie mam, masz have
dzikowa -kuj -kujesz thank mieszka

-am -asz live, dwell, reside
*i id, idziesz. past szed, sza go (on foot) *mc
m og,
m oesz, moe. past mg,
*je jem, jesz, jedz eat. past jad jada
moga can, be able
258




5. LEKCJA PITA

mwi -wi -wisz speak, say, talk siedzie

-dz -dzisz sit
musie -sz -sisz must, have to
sta stoj, stoisz stand
myli si -l -lisz be mistaken
studiowa -iuj -iujesz study (formally)
myle -l -lisz think
pieszy si -sz -szysz be in a hurry
nazywa si -am -asz be called
uczy si -cz -czysz study, learn
odpowiada -am -asz answer
umie -em -esz -ej know how
oglda -am -asz watch, view
wtpi -pi -pisz doubt
pamita -am -asz remember
widzie -dz -dzisz see
pi pij pijesz drink
wiedzie wiem, wiesz, wiedz know
pisa -sz -szesz write
(information)
paci c cisz pay, owe
wierzy rz rzysz +D believe
podoba si -am -asz be pleasing
wisie -sz -sisz hang
pracowa -cuj -cujesz work
wole -l -lisz prefer
przeprasza -am -asz beg pardon
zna -am -asz know, be familiar with (a
pyta -am -asz ask (a question)
person or thing)
robi -bi -bisz do, make
y yj, yjesz live
rozumie -em -esz -ej understand

*These verbs require special attention in the past tense.

259




5. LEKCJA PITA

WICZENIA 5.D.

Compound future from the prersent:

5.28. 1st person sg.: chc: bd chcia(a) I will want to.

mwi, siedz, czekam, staram si, yj, bawi si.

5.28.

5.29.


5.30. Identity statements. Where possible, also use the feminine noun (Lesson 3).

ten pan, lektor: a. Ten pan to nasz lektor. That man is our language teacher.
a. Ta pani to nasza lektorka. That woman is our language teacher.

adwokat, dentysta, fryzjer, kelner, lekarz, profesor.

5.29. Mixed persons: on myli: on bdzie myla he will think

moesz, ona stoi, mylisz si, pytam, robisz, piesz si, ona umie, jesz.

5.30.

5.31.

5.31. Past tense of to jest sentences.

To jest moja znajoma.: To bya moja znajoma.

To jest nasze nowe muzeum. To jest nasza ssiadka. To jest mj kolega.
To jest moja starsza siostra. To jest mj syn Jarek. To jest ostatni autobus.
To jest nasz ssiad. To jest moja znajoma. To jest nasze dziecko.

260




5. LEKCJA PITA

5.32. Put the following sentences, based on Lessons 1-5, in the compound future tense:

0. Bardzo si piesz. Bd bardzo si pieszy. I will be in a big hurry.

1. Chc kupi jak koszul.
21. Ona pracuje jako nauczycielka.
2. Co pan robi?
22. Mieszkanie ma duy i may pokj.
3. Czekam na ciebie.
23. Po prostu jestem ciekawy.
4. Czy ona jest zadowolona?
24. Pracuj w bibliotece.
5. Czy jeste gotowa?
25. Robi zakupy.
6. Czy mieszkanie jest due?
26. To jest nasz nowy lektor.
7. Czy pan pracuje?
27. Tam jest nowe muzeum.
8. Czy rozumiesz, co mwi ten pan?
28. Zapraszam ci na moje przyjcie.
9. Czy to jest interesujca praca?
29. On czeka na mnie na dworze.
10. O co pan pyta?
30. Siedz i ogldam telewizj.
11. Gdzie pani mieszka?
31. Musz by w domu.
12. Gdzie mieszka twj brat?
32. Chc kupi nowy sweter.
13. Ja te musz i.
33. Jestem wolny.
14. Jak dugo jeste w Polsce?
34. Nie mog przyj na przyjcie.
15. Jak koszul chcesz kupi?
35. Ona jest zbyt zajta.
16. Mam nowe mieszkanie.
36. Pracuj w szkole.
17. Mieszkam i studiuj w Warszawie.
37. Ucz si w bibliotece.
18. Ten film jest wspaniay.
38. Co robisz?
19. On mwi, e jest zmczony.
39. Co jesz?
20. Ona nie podoba mi si.

261

5.32.




5. LEKCJA PITA

Postj takswek taxi stand

5.E. Pno, wczenie
Someone has stayed too late. What to do now?

Ewa: Ktra jest godzina? Chyba ju pno.
What time is it? It must be late.
Edek: Ale skd, jest jeszcze wczenie. Jest
Come on, it's still early. It's only quarter to 12.
dopiero za kwadrans dwunasta.

Ewa: Ojej! Musz by w domu o dwunastej.
Oh dear! I have to be at home at 12:00.
Edek Trudno. Nie zdysz. Tramwaje
Tough. You won't make it. Trolleys <buses>
<autobusy> nie jed ju o tej porze.
don't run any more at this time.
Ewa: To co ja teraz zrobi? Chyba zadzwoni Then what shall I do now? I think I'll call for a
po takswk.
taxi.
Edek: Moesz zadzwoni albo po prostu tu
You can call, or you can simply spend the
przenocowa.
night here.
Ewa: Dzikuj za ofert, ale chyba zadzwoni Thanks for the offer, but think Ill call a taxi.
po takswk.

262




5. LEKCJA PITA

Autobusy ju nie jed o tej porze.
Co ja teraz zrobi?
Chyba zadzwoni po takswk.
Dzikuj za ofert.
Jest dopiero dwunasta.
Jest jeszcze wczenie.
Jest ju pno.

Do zapamitania:

Jest za kwadrans dwunasta.

Ju nie zdysz.
Ktra jest godzina?
Moesz tu przenocowa.
Musz by w domu o dwunastej.
To co ja teraz zrobi?

Uwagi

jedzi jed, jedzisz indet ride
zadzwoni -ni -nisz pf po +Accusative call
(frequently). Here in the sense 'go, run',
for. The Perfective of dzwoni, with
of a bus
future meaning (Lesson 7).
pora f time, season. o tej porze at this time.
zdy - -ysz pf make it, manage to get
w por on time.
somewhere on time
spdza am asz impf, pf spdzi dz
zrobi bi -bisz. The Perfective of robi
szisz spend (time)
(see Lesson 7).
wybr -boru mi choice

Pytania

1. Ktra jest godzina? Jak Ewa i Edek spdzili wieczr?

2. O ktrej godzinie Ewa musi by w domu? Jak mylisz, dlaczego ona musi
by wtedy w domu? Czy kto czeka na ni?
3. Czy godzina dwunasta w nocy to jest bardzo pno?
4. Dlaczego to jest problem, e jest prawie dwunasta?
5. Jaki wybr ma teraz Ewa? Jak mylisz, co ona teraz zrobi?
6. Czy Ewa bdzie w domu na czas?
7. Co ty by zrobi(a) na jej miejscu-in her place?





263




5. LEKCJA PITA

Historia

Jest noc, za kwadrans dwunasta. Nie jest zbyt pno, ale nie jest te zbyt wczenie. Ewa jest w
mieszkaniu Edka, gdzie spdzaa wieczr ogldajc amerykaski film w telewizji. Ju czas
wraca do domu, ale Ewa nie wie, jak teraz ma dojecha do domu. Tramwaje i autobusy nie
jed ju o tej porze, i teraz jest zbyt daleko, eby i do domu pieszo. Poza tym, to moe by
niebezpieczne i pieszo w nocy. Wic co ona zrobi? Chyba zadzwoni po takswk. Takswki nie
s zbyt drogie. A moe jednak tam przenocowa na tapczanie, tak jak sugeruje Edek? Nie, chyba
zadwoni. Czeka na ni w domu chora matka. Ewa mwia jej, e bdzie w domu o pnocy. Ewa
chyba powinna teraz zadzwoni do domu i informowa matk, e bdzie troch spniona.

te nie not either. spdzaa she has been spending. przyjemny aj pleasant. ogldajc watching.
dojecha get (to a place). poza tym besides that. niebezpieczny aj dangerous. tapczan mi day-
bed. pnoc f midnight. o pnocy at midnight.

Pytania do Edka: Co to jest za film, ktry ogldasz z Ew tak pno w nocy? Czy to jest zadanie
domowe [homework assignment]? Co to jest za film? Historyczny? Romantyczny? Kryminalny?
Edukacyjny? Western? Dlaczego nie zauwaye, e robi si coraz pniej [its getting later and
later]? Czy Ewa nie mwia ci, e musi by w domu o dwunastej? Przecie dobrze wiesz, e
autobusy i tramwaje nie jed o tej porze. Dlaczego nie proponujesz, jej e zapacisz [you will
pay] za takswk?

Pytania do Ewy: Czy nie powinna mwi Edkowi [to Edek] wczeniej, e musisz by w domu o
dwunastej? Czy nie powinna myle o tym wczeniej, jak dojedziesz [you will get] do domu?
Czy matka, ktra czeka na ciebie w domu, nie bdzie za, jeli bdziesz spniona? Dlaczego nie
chcesz i do domu pieszo? Przecie lubisz i pieszo. Masz pienidze [money] na takswk?
Dlaczego nie chcesz zosta [stay] u Edka na noc? Czy tak nie bdzie prociej [simpler]? Moecie
i razem rano na uniwersytet.

265




5. LEKCJA PITA

GRAMATYKA 5.E.

CLOCK TIME. godzina hour, o'clock, kwadrans quarter hour. The cardinal and ordinal numerals,
needed for telling clock time are as follows:

cardinal: ordinal: cardinal:
ordinal:
1 jeden jedna jedno pierwszy 11 jedenacie jedenasty
2 dwa, dwie drugi 12 dwanacie dwunasty
3 trzy trzeci 13 trzynacie trzynasty
4 cztery czwarty 14 czternacie czternasty
5 pi pity 15 pitnacie pitnasty
6 sze szsty 16 szesnacie szesnasty
7 siedem sidmy 17 siedemnacie siedemnasty
8 osiem smy 18 osiemnacie osiemnasty
9 dziewi dziewity 19 dziewitnacie dziewitnasty
10 dziesi dziesity 20 dwadziecia dwudziesty

1. One asks about clock time with the expression
Ktra godzina? What time is it? (literally, 'what hour is it'). One answers using the feminine
forms of the ordinal numeral (numerical adjective), agreeing with and placed after godzina:
Jest godzina pierwsza (druga, trzecia). It's one (two, three) o'clock.

The word godzina is often omitted:
Ju jest pita (szsta, sidma). It's already five (six, seven).

In official time listings, one makes use of a 24-hour clock, hence godzina dwudziesta 8:00
(20:00) pm, dwudziesta pierwsza 9:00 (21:00) pm., dwudziesta druga 10:00 (22:00) pm,
dwudziesta trzecia 11:00 (23:00) pm, dwudziesta czwarta (24:00) midnight.

2. 'At' a particular time is expressed with the preposition o plus the Locative case of the hour,
which, with a feminine-gender adjective, amounts to the ending -ej used with the ordinal
numeral. The item godzinie may be omitted:
O ktrej (godzinie)? At what time?
Film zaczyna si o sidmej. The movie begins at seven.
Musz by w domu o dwunastej. I have to be at home at 12:00.

3. 'After' a particular time is expressed with the preposition po plus the Locative case of the
hour, which amounts to using the ending -ej with the ordinal numeral:
266




5. LEKCJA PITA

Przyjad po ciebie po drugiej. I'll come by for you after two.

Film si zaczyna siedem po szstej. The film begins at seven after six.
Jest kwadrans po jedenastej. It's quarter past 11.

4. ''Till' a particular time is expressed with za plus the Accusative case of the minutes, followed
by the Nominative case of the hour:
Jest za kwadrans pierwsza. It's a quarter to one (12:45).
Przyjad po ciebie za dziesi sma. I'll come by for you at ten till eight (7:50).
Bd czeka na ciebie za dziesi sidma. I'll be waiting for you at ten till seven.

5. Half-hours are expressed with (o) wp do plus the Genitive case, which amounts to using
the ending -ej with the ordinal numeral:
Jest wp do dziesitej. It's half till ten, i.e., it's 9:30.
Koncert zaczyna si o wp do dziesitej. The concert begins at 8:30.

6. When referring to minutes, 'two' is feminine in gender, in agreement with a missing minuta:
Jest za dwie dziewita. It's two till nine.

Summary:
the time at the time quarter after quarter till
on the half hour
godzina
o godzinie
kwadrans po
za kwadrans
wp do
pierwsza 1:00 pierwszej 1:00 pierwszej 1:15 pierwsza 12:45
pierwszej 12:30

godzina
o godzinie
kwadrans po
za kwadrans
wp do
druga 2:00
drugiej 2:00
drugiej 2:15
druga 1:45
drugiej 1:30


HOW TO GIVE YOUR AGE (REPEAT). In Polish one says 'how many years' one has. How old are
you? is Ile masz lat? How many years do you have?
Mam dziewitnacie lat. "I have 19 years", i.e. I am 19 years old.
Mj modszy brat ma siedem lat. My younger brother is 7 years old.

In this construction, lat is the Genitive of lata years. Whereas numbers 2, 3, 4 take the
Nominative plural, numbers 5 and above (as well as jeden in compound expressions) take the
Genitive plural (Mini-Lesson 5 and Lesson 12). Hence:
Mam dwadziecia jeden lat. I am 21 years old.
Moja siostra ma dwadziecia trzy lata. My sister is 23 years old.
Mj m ma dwadziecia siedem lat. My husband is 27 years old.
267




5. LEKCJA PITA

WICZENIA 5.E.

zegar(e)k watch.

5.33. Give the time according to the cue of the watch.

2:00

a. Wracam o drugiej. I'm returning at two

b. Wracam za kwadrans druga. I'm returning at quarter to two.

1:00, 4:00, 6:00, 8:00, 10:00.

5.33.

5.34. Quarter till and quarter after.

12:00 a. Musz by w domu kwadrans po dwunastej. I have to be home at quarter past
twelve.
b. Musz by w domu za kwadrans dwunasta. I have to be home at quarter till
twelve.


1:00, 3:00, 5:00, 7:00, 9:00, 11:00.

268

5.34.




5. LEKCJA PITA

5.35. Assorted clock times.

1:05 pi po pierwszej.

2:53, 3:30, 4:45, 5:12, 5:50, 6:15, 7:10, 8:30, 8:55, 9:08, 10:30, 11:45, 12:02, 1:58.

5.36. How old? Use nasz or mj, depending on which seems more appropriate.

samochd, 3: Nasz samochd ma trzy lata. Our car is three years old.

zegarek, 5; dom, 11; pralka, 4; pies, 7; kot, 2; rower, 9; syn, 12; crka, 3.

5.35.

5.36.

5.37.

5.37. Review of Accusative. Make complete sentences out of the parts, keeping the order of
elements the same, and adding anything needed. Note: not every sentence requires the
Accusative.

0. on, pamita, ten pan: On pamita tego pana. He remembers that man.

a. (ja) rozumie, twj, koleanka.
g. (ja) chtnie pozna, kady, twj,
b. ona, czeka, swj m.
przyjacika.
c. (ja) wole, inny, bluzka.
h. podoba mi si, twj, kolega, Jarek.
d. (ty) chcie, kupi, ten, zielony, koszula?
i. nasz, nowy, muzeum, by, interesujcy.
e. ktry, pies, (ty) chcie, kupi?
j. to, by, ten, sam, zwierz?
f. jaki, ksika, (ty) czyta?
k. pan, zna, mj, ona?
l. pani, mieszka, Krakw?

269




5. LEKCJA PITA

5.38. SENTENCE PAIRS BASED ON THE CONVERSATIONS. TRANSLATE.

1. Do you have a little time?

7. When will you have time?

That depends. When?

Maybe in an hour.


2. I want to show you something.
8. I'll be free in an hour.

Unfortunately, now I'm busy.

Unfortunately then it will be too late.


3. I don't have time now.

9. Do you want to go with me to a movie?
Well then when will you be free?
No, now I simply can't.



4. I'm too busy to go (eby pj) to an
10. Are you free this evening?

exhibition.
No, I'm busy, as usual.

Too bad.


11. I have tickets to some performance
5. Where were you yesterday?
tomorrow.
What do you mean, where was I? Where was I
What kind of performance is it?

supposed to be?


12. I thought maybe you want to come with
6. What happened?
me.
Nothing happened.
I'll gladly go with you.

13. Do you want to go to a movie? 18.
I waited
for you the whole evening.
No, I'm too tired to go with you to a movie. I'm
v ery sorry.




14. I'm watching a good program.
19. I'm sorry I'm late.
You're watching it for the third time already. It
doesn't
m atter.
It's g ood
that you're here

now.
15. What time is it?


Quarter to twelve.

20. The party was yesterday. I must have

missed something up.
16. I have to be at home at 12:00.

Then you won't make it.

21. Are you going to sit there all night?

You see that I'm watching television
17. You were invited to my party yesterday.

But I thought the party was today.
22. Are you going to watch "Law and Order"?

Yes, I am.

270




5. LEKCJA PITA

23. You're watching this program for the third

time.
But it's always interesting.

24. I wait for this program all week.
Unfortunately, it's a rerun.


5.40. FILL IN THE BLANKS:
1. Autobusy nie jed ---.
at this time
2. Bye zaproszony ---.
to my party
3. Bd wolny (wolna) ---.
in an hour
4. Chc --- co pokaza.
to you
5. Co ---?
happened
6. Czekam --- cay tydzie.
for him (her)
7. Czekaem --- cay wieczr.
for you
8. Czy bdziesz tam siedzia(a) --?
the whole night
9 Czy jeste wolny (wolna) ---?
this evening
10. Czy masz ---?
a little time
11. Czy nie masz --- do zrobienia?
nothing better

271

25. Buses don't run at this time.

Then I'll call for a taxi.

26. You can spend the night here.
Thanks, but I think I'll call for a taxi.

12. ---.
You were mistaken.
13. Ten program jest --- interesujcy.
especially
14. Gdzie bye (bya) ---?
yesterday morning
15. Ja mylaem, e --- przyj dzisiaj.
I was supposed
16. ---, gdzie byem (byam)?
What do you mean
17. Jest --- dwunasta.
a quarter till
18. Jestem zajty (zajta), ---.
as always (or: as usual)
19. Chtnie --- z tob na film.
I'll go
20. Ju nie ---.
(youll not) make it (on time)
21. ---?
What time is it?
22. Mam bilety ---.
to some film




5. LEKCJA PITA

23. --- po prostu tu przenocowa.

You can
24. Musz by w domu ---.
at eleven
25. Moe chcesz pj ---.
with me
26. ---.
It doesn't matter.
27. Niestety, wtedy bdzie ju ---.
too late
28. Ogldasz to ju ---.
for the fourth time
29. To mj --- program.
favorite
30. Zadzwoni ---.
for a taxi
31. --- na ciebie za dziesi sidma.
I'll be waiting
32. Bd wolny ---.
next Sunday

272

33. Film si zaczyna ---.

at eight o'clock
34. Koncert si zaczyna ---.
at quarter past three
35. Jest ---.
9:30
36. Jestem starszy ---.
by one year
37. Jestem zajty ---.
all month
38. Koncert --- za dwie godziny.
begins
39. Widziaem ten film ---.
last Wednesday
40. Chcesz pj ---?
to an exhibit
41. Ile masz ---?
years
42. Mam dwadziecia trzy ---.
years




5. LEKCJA PITA

Mini-lekcja 5: Preview of the Genitive Case (Singular) of Nouns and Adjectives

GENITIVE SINGULAR. The Genitive case is used in many different functions (see Lesson 9 for the
singular and Lesson 12 for the plural). Its basic use is to express possession and various
meanings of of: dom mojej matki my mothers house, samochd mojego syna my sons
house, etc. Besides this, an important syntactic function of the Genitive is to substitute for the
Accusative case in the direct object position when the verb is negated. This is an iron-clad rule
of Polish syntax. See:

Czytam gazet. Im reading the paper-A.
Nie czytam gazety. Im not reading the paper.

Lubi oglda ten program. I like to watch that program.
Nie lubi oglda tego programu. I dont like to watch that program.

Pij mleko. Im drinking milk.
Nie pij mleka. Im not drinking milk.

The Genitive case is also required after many verbs and prepositions. For the moment, the
Genitive case will be of most use when answering Accusative questions negatively; for example
Czy lubisz sport? Do you like sport(s)?
Nie, nie lubi sportu. No, I dont like sport(s).

When answering a question like this, if the answer is negative, it is usually safe to leave out the
Genitive object and just repeat the verb:
Nie, nie lubi No, I dont.

The Genitive endings are as follows:
adjective: noun:
feminine
-ej
-y/-i
masculine
-ego
-u or -a
neuter
-ego
-a

See:
Nie mam twojej ksiki. I dont have your book.
Nie lubi adnego sportu. I dont like any sport.
Nie widz tu wolnego krzesa. I dont see a free chair here.

273




5. LEKCJA PITA

The masculine noun ending is usually -u (see sportu above), but it is a with animate (including
human) nouns and with various other nouns, which need to be learned. Historically, the
Accusative of animate nouns grew out of the Genitive. For that reason, the Genitive and
Accusative of masculine animate nouns and adjectives is the same (ego a): Mam nowego
kota I have a new cat-acc. Nie mam nowego kota. I dont have a new cat-gen.

In most dictionaries, the Genitive case form is the second form of the noun listed after the
Nominative, and it is often used to make clear one or another feature of the nouns stem. For
example, from owek owka pencil one sees that the e is mobile (i.e., dropped before
endings), and that the Genitive ending is exceptionally a, not u.

GENITIVE PLURAL. The Genitive plural has the same functions as the Genitive singular, plus one
important other function. It is used after numbers 5 and above. For this reason, it makes sense
to become conversant with the basics of its formation before its formal and detailed description
in Lesson 12. Here are some useful rules of thumb:

a. If the Nominative case of a noun ends in a vowel (mainly, neuter nouns in o and e,
and feminine nouns in a), drop these vowels to obtain the Genitive plural: lampa lamp,
pi lamp five lamps; piro pen, pi pir five pens; pytanie (=pyta-e) question, pi
pyta five questions. Mobile e appears before nouns ending in ka, -ko: ksika book,
pi ksiek five books; ko bed, pi ek five beds.

b. Otherwise (and this mainly concerns masculine nouns ending in a consonant), add w
with hard stems and y/i with soft stems: zeszyt notebook, pi zeszytw
fivenotebooks, hotel hotel, pi hoteli five hotels. This rule also applies to feminine
nouns ending in a consonant, all of which are soft: noc night, pi nocy five nights.
PRACTICING NOUN DECLENSION. Thus far the Lessons and Mini-Lessons have presented the
following forms of Polish nouns. Practice with the nouns of 5.21:

Case:
Nominative:
Genitive:
Dative:
Accusative:
Instrumental:
Locative:
Vocative:

Singular:
zeszyt
zeszytu
Les. 7
zeszyt
Les. 6
zeszycie
Les. 6

Plural:
zeszyty
zeszytw
Les. 7
zeszyty
Les. 6
zeszytach
Les. 6

Case:
Nominative:
Genitive:
Dative:
Accusative:
Instrumental:
Locative:
Vocative:

274

Singular:
lampa
lampy
Les. 7
lamp
Les. 6
lampie
Les. 6

Plural:
lampy
lamp
Les. 7
lampy
Les. 6
lampach
Les. 6




5. LEKCJA PITA

SUPLEMENT: wolny czas free time

Co lubisz robi kiedy masz wolny czas? What do you like to do when you have free time?
Lubi -___.
-biega- to run (jog) -owi ryby to fish
-chodzi na filmy to go to movies -gotowa to cook
-chodzi na koncerty to go to concerts -jedzi na rowerze to bicycle
-chodzi na tace to go dancing -muzyk music
-chodzi na spacery to go on walks -oglda telewizj watch TV
-chodzi na wystawy to go to exhibitions -sport sport(s)
-chodzi na zabawy to go to parties -taczy to dance

Czy uprawiasz jaki sport? Do you do some kind of sport?
Gram w pik non <koszykwk, siatkwk>. I play soccer (European football) <basketball,
volleyball>.

Masculine sports names usually take the animate Accusative ending a:
Gram w -___. <bejsbola, hokeja, tenisa>. I play <baseball, hockey, tennis>.

Playing on an instrument is expressed with gra na+Locative:
Czy grasz na instrumencie? Do you play an instrument?
Tak, gram na gitarze. Yes, I play the guitar.

instrument instrument (musical), na instrumencie. fortepian grand piano, na fortepianie.
gitara guitar, na gitarze. akordeon accordion, na akordeonie. klarnet clarinet, na klarnecie.
skrzypce (pl form) violin, na skrzypcach.

Konwersacje uzupeniajce

A. Grasz na instrumencie?

- Czy grasz na instrumencie?

- Tak, lubi gra na gitarze i piewa.
- Znasz jakie polskie piosenki?
- Tak, znam bardzo duo.
- To zapiewaj co.
- Nie, wstydz si.

275

Do you play an instrument?

Yes, I like to play the guitar and sing.
Do you know any Polish songs?
Yes, I know a lot.
So sing something.
No, Im embarrassed.




5. LEKCJA PITA

B. Pal jak kominek

- Czy palisz?
Do you smoke?
- Tak, pal jak kominek.
Yes, I smoke like a chimney.
- Co palisz?
What do you smoke?
- Papierosy, oczywicie.
Cigarettes, of course.
- Ile papierosw palisz dziennie?
How many cigarettes do you smoke a day?
- Nie wiem, Nie licz ich. Ca paczk albo
I don't know. I don't count them. A whole
wicej.
pack or more.

C. Sport

- Uprawiasz jaki sport?

- Lubi gra w bilard, jeli to jest sport.
Do you do any sport?
- Raczej nie.
I like to play pool, if that's a sport.
- A jaki sport ty uprawiasz?
Not really.
- Ja gram w koszykwk.
And what sport do you do?
- Koszykwk lubi raczej oglda w
I play basketball.
telewizji.
Basketball I rather prefer to watch on
television.

D. Dla przyjemnoci

- Syszaem (syszaam), e malujesz.

- Raczej rysuj, ale tylko dla przyjemnoci.
- Moesz mi pokaza jakie twoje rysunki?
- Nie, nie mam nic do pokazania w tej chwili.

I heard that you paint.

I rather draw, but just for pleasure.
Can you show me some of your drawings?
No, I don't have anything to show at the
moment.

E. Nie ma za co

- Przepraszam , czy pan(i) wie, gdzie jest

kino Zorza?
- Tak, wiem, ale ono jest od dawna
nieczynne.
- By moe, ale gdzie on jest?
- Dwie ulice dalej po prawej <po lewej>.
- Dzikuj uprzejmie.
- Nie ma za co.

Excuse me, do you know where the Zorza

(Aurora) movie theater is?
Yes, I do, but its been closed down for a
lonog time.
Maybe, but where is it?
Two streets farther, on the right. <on the
left>.
Thank you kindly.
276




5. LEKCJA PITA

Not at all.

F. Postj takswek taxi stand


-Przepraszam, czy pan(i) wie gdzie tu jest
Excuse me, do you know where theres a
przystanek autobusowy?
bus stop around here?
-Tam naprzeciwko, ale autobusy ju nie
Over there across from us, but buses dont
kursuj o tej porze.
run any longer at this time.
-To wezm takswk. Czy jest tu gdzie
Then Ill take a taxi. Is there a taxi stand
postj takswek?
around here?
-Nie, nie ma. Musi pan(i) zadzwoni po
No, there isnt. Youll have to phone for a
takswk. Ma pan(i) komrk?
taxi. Do you have a cell-phone?
-Tak, mam, dzikuj.
Yes, I do, thank you.

G. Reinkarnacja reincarnation

- Wierzysz w predestynacj?
- Nie, ale wierz w reinkarnacj.
- To ciekawe, bo ja te. Jak chcesz tu
wrci?
- Chc tu wrci jak ptak.
- A ja chc wrci jak kot.
- To le. Moesz mnie zapa i zje.
- Skd bd wiedzie, e to ty?
-Nie bdziesz.

Do you believe in predestination?

No, but I believe in reincarnation.
Thats interesting, because I do too. What
do you want to return as?
I want to return here as a bird.
And I want to return as a cat.
Thats bad. You might catch and eat me.
How will I know that its you?
You wont.

276




5. LEKCJA PITA

Piwo dzi wieczorem (beer this evening), kefir jutro rano (kefir tomorrow morning).

Another intentional billboard juxtaposition, with billboards talking to one another, and
suggesting a hangover recipe. kefir is a fermented milk drink.

277