Europa W 12 Lekcjach

ZROZUMIE
POLITYK UNII
EUROPEJSKIEJ
Europa
w12lekcjach
Pa s c a l F o n t a i n e
Unia Europejska
ZROZUMIE
POLITYK
UNIIEUROPEJSKIEJ
Ta publikacja jest czci serii wydawniczej powiconej
dziaaniom, jakie podejmuje Unia wrnych obszarach,
powodom ich podejmowania iosiganym wynikom.
Publikacje ztej serii mona pobra ze strony:
http://europa.eu/pol/index_pl.htm
Jak dziaa Unia Europejska

Europa 2020 europejska strategia na rzecz wzrostu
Europa w12 lekcjach
Zaoyciele Unii Europejskiej
Agenda cyfrowa
Badania iinnowacje
Bezpieczestwo ywnoci
Budet
Ca
Dziaania wdziedzinie klimatu
Energia
Gospodarka morska irybowstwo
Granice ibezpieczestwo
Handel
Konkurencyjno
Konsumenci
Ksztacenie, szkolenie, modzie isport
Kultura isektor audiowizualny
Migracja iazyl
Opodatkowanie
Polityka regionalna
Pomoc humanitarna iochrona ludnoci
Przedsibiorstwa
Rolnictwo
Rozszerzenie
Rozwj iwsppraca
Rynek wewntrzny
Sprawiedliwo, obywatelstwo, prawa podstawowe
Rynek wewntrzny
Sprawy zagraniczne ipolityka bezpieczestwa
rodowisko
Transport
Unia gospodarcza iwalutowa oraz euro
Zatrudnienie isprawy spoeczne
Zdrowie publiczne
Zwalczanie naduy finansowych
Zrozumie polityk Unii Europejskiej

Europa w12 lekcjach, Pascal Fontaine
Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Spoecznej
Publikacje
1049 Bruksela
BELGIA
Tekst zaktualizowano wstyczniu 2014r.
Okadce: Maciej Frolow/
Brand X Pictures/Jupiterimages
44 s. 21 29,7 cm
ISBN 978-92-79-34292-9
doi:10.2775/42873
Luksemburg: Urzd Publikacji Unii Europejskiej
Unia Europejska, 2014
Zezwala si na powielanie niniejszej publikacji.
Wykorzystanie lub powielanie pojedynczych zdj
wymaga bezporedniej zgody posiadaczy praw autorskich.
ZROZUMIE POLITYK
UNIIEUROPEJSKIEJ
Europa
w12lekcjach
Pa sca l F o n t a i n e
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
Spis treci
1. Dlaczego Unia Europejska? 3

2. Dziesi etapw w historii UE6
3.
Rozszerzenie UE i dobre stosunki ssiedzkie8
4.
W jaki sposb funkcjonuje Unia? 11
5.
Czym zajmuje si Unia? 16
6.
Jednolity rynek 21
7. Euro 24
8.
Wiedza i innowacja jako podstawy rozwoju 27
9. Co to znaczy by obywatelem Unii Europejskiej? 28
10. Europa wolnoci, bezpieczestwa i sprawiedliwoci 31
11. Unia Europejska na arenie wiatowej 34
12. Przyszo Europy 37
Kalendarium integracji europejskiej 39
U N I I E U R O P E J S K I E J
E U R O P A
W 1 2 L E K C J A C H
P A S C A L
F O N T A I N E
1. Dlaczego Unia Europejska?

Misja UE na XXI wiek:
XX
XX
XX
XX
XX
XX
umacnia ibudowa pokj ustanowiony midzy pastwami czonkowskimi;

jednoczy kraje europejskie wramach praktycznej wsppracy;
stworzy odpowiednie warunki, aby obywatele europejscy mogli y wpoczuciu bezpieczestwa;
podejmowa dziaania promujce solidarno gospodarcz ispoeczn;
zachowa tosamo irnorodno europejsk wokresie globalizacji;
rozpowszechnia wsplne europejskie wartoci.
I. Pokj
Zanim idea zjednoczonej Europy staa si realnym celem
politycznym, przez dugi czas pozostawaa mrzonk
filozofw iwizjonerw. Przykadem niech bdzie haso
Stanw Zjednoczonych Europy autorstwa Wiktora Hugo
inspirowane ideaami humanistycznymi ipokojowymi.
Wszelkie nadzieje okazay si jednak ponne, gdy
wpierwszej poowie XX wieku krwawe wojny spustoszyy
cay kontynent, rozwiewajc sen oidylli.
Na zgliszczach pozostaych po II wojnie wiatowej miaa
jednak zrodzi si nowa nadzieja. Ludzie, ktrzy stawili
czoa totalitarnej opresji wczasie wojny, byli zdecydowani
pooy kres midzynarodowym animozjom irywalizacji
wEuropie, tworzc tym samym podstawy trwaego pokoju.
Wlatach 19451950 zadania tego podja si grupa
odwanych ludzi, awrd nich Robert Schuman, Konrad
Adenauer, Alcide de Gasperi iWinston Churchill. Chcieli oni,
by wEuropie Zachodniej zosta wprowadzony nowy
porzdek oparty na idei wsplnego interesu, uktrego
podwalin miayby lec traktaty gwarantujce praworzdno
irwno pomidzy wszystkimi krajami.
Robert Schuman (minister spraw zagranicznych Francji)
podj pomys pierwotnie wysunity przez Jeana Monneta
i9maja1950r. zaproponowa utworzenie Europejskiej

Wsplnoty Wgla iStali (EWWiS). Wkrajach, ktre
wczeniej walczyy przeciwko sobie, produkcja wgla istali
miaa by umieszczona pod wspln kontrol Wysokiej
Wadzy. Wten praktyczny, ale inie mniej symboliczny
sposb podstawowe surowce suce toczeniu wojen miay
sta si narzdziami zgody ipokoju.
II. Zjednoczenie Europy

Po upadku muru berliskiego w1989r. Unia Europejska
aktywnie wspieraa zjednoczenie Niemiec. Kiedy w1991r.
upado imperium sowieckie, kraje Europy
rodkowoWschodniej po dziesitkach lat zniewolenia
zaelazn kurtyn znowu mogy decydowa oswoim
losie. Wiele znich uznao, e ich przyszo jest zwizana
zrodzin demokratycznych narodw europejskich.
W2004r. do UE przystpio osiem krajw Europy
rodkowoWschodniej, w2007r. wich lady podyy
dwakolejne, aw2013r. do UE przystpia Chorwacja.
Proces rozszerzania UE nadal trwa. Osiem krajw znajduje
si na rnych etapach przygotowa do ewentualnego
czonkostwa wprzyszoci.
Robert Maass/Corbis
Upadek muru berliskiego

w1989r. da pocztek
stopniowemu eliminowaniu
starych podziaw
nakontynencie europejskim.
4
III. Bezpieczestwo
Kwestie bezpieczestwa pozostaj wcentrum uwagi
Europy XXI wieku. Aby zapewni bezpieczestwo swoim
pastwom czonkowskim, Unia musi podejmowa
skuteczne dziaania. Potrzebna jest konstruktywna
wsppraca zregionami graniczcymi zUE, czyli
zBakanami, Afryk Pnocn, Kaukazem iBliskim
Wschodem. Unia musi rwnie dba oswoje interesy
wojskowe istrategiczne poprzez wspprac
zesprzymierzecami, zwaszcza wramach ukadu NATO,
oraz poprzez rozwijanie prawdziwie wsplnej polityki
bezpieczestwa iobrony.
Bezpieczestwo wewntrzne izewntrzne to dwie strony
tego samego medalu. Walka przeciwko terroryzmowi oraz
przestpczoci zorganizowanej wymaga cisej wsppracy
midzy subami policji wszystkich pastw czonkowskich.
Aby UE moga sta si przestrzeni wolnoci,
bezpieczestwa isprawiedliwoci, gdzie kady bdzie mia
rwny dostp do wymiaru sprawiedliwoci ibdzie tak
samo chroniony przez prawo, konieczna jest wsppraca
pomidzy rzdami poszczeglnych krajw. Wan rol
doodegrania maj rwnie takie organy, jak Europol,
czyliEuropejski Urzd Policji, iEurojust, czyli Zesp
ds.Wsppracy Sdowej wUnii Europejskiej, ktry promuje
wspprac pomidzy prokuratorami, sdziami
ipolicjantami wrnych krajach Unii.
IV. Solidarno gospodarcza ispoeczna

Utworzeniu Unii Europejskiej przywiecay cele polityczne,
ktre postanowia osign na drodze wsppracy
gospodarczej.
Ludno wkrajach europejskich stanowi coraz mniejszy
odsetek wiatowej populacji. Dlatego te, aby osign
odpowiedni wzrost gospodarczy imc konkurowa na skal
wiatow, kraje UE powinny trzyma si razem. aden kraj
UEnie jest wstanie poradzi sobie samodzielnie whandlu
wiatowym. Jednolity rynek europejski daje firmom
europejskim moliwo rozszerzenia dziaalnoci, aprzez
topozyskiwania nowych klientw iczerpania korzyci
wynikajcych ze skali, czego nie moe im zapewni wycznie
rynek krajowy. Wcelu zagwarantowania jak najwikszej
liczbie ludzi czerpania korzyci ztego oglnoeuropejskiego
rynku, liczcego ponad 500 milionw konsumentw,
UEdokada wszelkich stara, by zlikwidowa przeszkody
whandlu iuwolni przedsibiorcw od zbdnej biurokracji.
Jednak oglnoeuropejska wolna konkurencja musi mie
swoj przeciwwag wpostaci oglnoeuropejskiej
solidarnoci. Takie podejcie niesie ze sob wyrane
inamacalne korzyci dla obywateli Europy kiedy padaj
oni ofiar powodzi iinnych klsk ywioowych, otrzymuj
wsparcie zbudetu UE. Fundusze strukturalne, zarzdzane
przez Komisj Europejsk, wspomagaj krajowe iregionalne
wadze wkrajach UE wzmniejszaniu rnic wrozwoju
poszczeglnych regionw Europy. rodki zbudetu UE oraz
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
kredyty zEuropejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI)

swykorzystywane do poprawy infrastruktury transportowej
wEuropie (na przykad wcelu przeduenia sieci autostrad
iszybkich kolei), co ma uatwi dostp do odlegych
regionw, azarazem pobudzi handel transeuropejski.
W2008r. wiatowy kryzys finansowy przynis najbardziej
gwatowne pogorszenie koniunktury gospodarczej, jakie
kiedykolwiek odnotowano whistorii Unii Europejskiej.
Rzdy iinstytucje UE musiay szybko podj dziaania
wcelu ratowania bankw; UE udzielia rwnie pomocy
finansowej krajom najbardziej dotknitym przez skutki
kryzysu. Wsplna waluta chronia stref euro przed
spekulacj idewaluacj. Nastpnie w2010r. UE wsplnie
zjej pastwami czonkowskimi podja starania
zmierzajce do zmniejszenia dugu publicznego.
Wnajbliszych latach kraje europejskie bd musiay
poczy siy, aby stawia czoa wiatowym kryzysom,
iwsplnie znale sposb na wyjcie zrecesji iwejcie
naciek zrwnowaonego rozwoju.
V. Tosamo irnorodno europejska

wokresie globalizacji
Postindustrialne spoeczestwa europejskie staj si coraz
bardziej zoone. Chocia poziom ycia wci wzrasta,
tojednak nadal istniej wyrane rnice pomidzy ubogimi
abogatymi. Podziay te mog nasila si pod wpywem
takich czynnikw, jak recesja gospodarcza, delokalizacja
przemysu, starzenie si spoeczestwa iproblemy
zwizane zfinansami publicznymi. Aby upora si ztymi
problemami, kraje UE musz zjednoczy siy.
Wspdziaanie nie moe jednak oznacza zacierania rnic
midzy odrbnymi tosamociami kulturowymi
ijzykowymi poszczeglnych krajw. Wrcz przeciwnie
Unia podejmuje wiele dziaa, ktre maj sprzyja
promowaniu regionalnych specjalnoci ibogactwa tradycji
ikultur Europy.
Wduszej perspektywie wszystkie pastwa UE odnosz
korzyci. Szedziesit lat historii integracji europejskiej
pokazao, e UE jako cao znaczy wicej ni zwyka suma
jej skadnikw. Jej wpyw wsprawach gospodarczych,
spoecznych, technologicznych, handlowych oraz
politycznych jest owiele wikszy ni wpyw poszczeglnych
pastw czonkowskich, gdyby musiay one dziaa osobno.
Wida zatem, e istnieje warto dodana wynikajca
zewsplnego dziaania iwypowiadania si jednym gosem
jako Unia Europejska.
We wspczesnym wiecie wschodzce gospodarki, takie
jak Chiny, Indie iBrazylia, s gotowe, aby doczy
doStanw Zjednoczonych iosign status wiatowych
supermocarstw. Wzwizku ztym zpunktu widzenia
pastw czonkowskich Unii Europejskiej waniejsze ni
kiedykolwiek wczeniej jest zjednoczenie si iosignicie
masy krytycznej niezbdnej do utrzymania ich wpyww
na arenie midzynarodowej.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
Lewis/In Pictures/Corbis
Zjednoczeni wrnorodnoci:
poprzez wspprac moemy
osiga lepsze rezultaty.
Wjaki sposb UE wywiera wpyw na arenie wiatowej?

Unia Europejska jest jedn zgwnych potg handlowych
wiata, aco za tym idzie odgrywa kluczow rol
wnegocjacjach midzynarodowych, na przykad midzy
159 krajami czonkowskimi wiatowej Organizacji
Handlu (WTO), lub na konferencjach Narodw
Zjednoczonych wsprawie zmiany klimatu.
Unia Europejska zajmuje jasne stanowisko wsprawach
istotnych dla zwykych obywateli, takich jak: ochrona
rodowiska, odnawialne zasoby energii, zasada
ostronoci wdziedzinie bezpieczestwa ywnoci,
etyczne aspekty biotechnologii, potrzeba ochrony
zagroonych gatunkw itp.
Unia Europejska jest motorem podejmowanych na caym
wiecie stara zmierzajcych do rozwizania problemu
globalnego ocieplenia. Wgrudniu 2008r. jednostronnie
zobowizaa si, e do 2020r. zmniejszy poziom emisji
gazw cieplarnianych o20%.
Wodniesieniu do wspczesnej Europy stara mdro
wjednoci sia nic nie traci zatem na swoim znaczeniu.
VI. Wartoci
Unia Europejska pragnie wspiera wartoci humanitarne
ipostp. UE dooy wszelkich stara, aby ludzko
korzystaa zogromnych zmian zachodzcych na caym
wiecie, anie padaa ich ofiar. Potrzeby ludzkie nie mog
by zaspokojone wycznie na poziomie dziaa rynkowych
lub dziaa jednostronnych podejmowanych przez
poszczeglne kraje.
Unia Europejska uosabia wizj ludzkoci imodel
spoeczestwa popierane przez znakomit wikszo
jejobywateli. Europejczycy maj szczeglny stosunek
dodziedzictwa wanych dla nich wartoci: praw czowieka,
solidarnoci spoecznej, swobody przedsibiorczoci,

sprawiedliwego podziau efektw wzrostu gospodarczego,
prawa do chronionego rodowiska, szacunku
dlarnorodnoci kulturowej, jzykowej ireligijnej
orazharmonijnego poczenia tradycji ipostpu.
Wgrudniu 2000r. proklamowano wNicei Kart praw
podstawowych Unii Europejskiej. Karta ma obecnie prawnie
wicy charakter za spraw traktatu lizboskiego, ktry
wszed wycie wdniu 1grudnia2009r. Wymienia si
wniej wszystkie prawa uznawane obecnie przez pastwa
czonkowskie UE iich obywateli. Wsplne prawa iwartoci
daj Europejczykom poczucie wizi iwsplnoty. Dobrym
przykadem wsplnych wartoci moe by fakt zniesienia
kary mierci we wszystkich krajach UE.
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
2. D ziesi etapw whistorii UE

XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
XX
1951: Sze krajw zaoycielskich ustanawia Europejsk Wsplnot Wgla iStali (EWWiS)
1957: Te same sze krajw podpisuje traktaty rzymskie, ustanawiajc wten sposb Europejsk Wsplnot
Gospodarcz (EWG) iEuropejsk Wsplnot Energii Atomowej (Euratom)
1973: Wsplnoty zostaj powikszone do dziewiciu pastw czonkowskich iwprowadzaj kolejne zasady
wsplnej polityki
1979: Odbywaj si pierwsze bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego
1981: Pierwsze rozszerzenie UE okraj rdziemnomorski
1992: Urzeczywistnia si idea jednolitego rynku europejskiego
1993: Traktatem zMaastricht ustanawia si Uni Europejsk (UE)
2002: Do obiegu wchodzi euro
2007: UE liczy ju 27 pastw czonkowskich
2009: Za spraw wejcia wycie traktatu lizboskiego zmienia si sposb funkcjonowania UE
1.
Dnia 9maja1950r. wramach Planu Schumana
przedstawiono propozycj utworzenia Europejskiej Wsplnoty
Wgla iStali. EWWiS staa si rzeczywistoci dziki
Traktatowi Paryskiemu, ktry podpisano 18kwietnia1951r.
Na mocy tego traktatu sze krajw zaoycielskich (Belgia,
Francja, Luksemburg, Niderlandy, Republika Federalna
Niemiec oraz Wochy) utworzyo wsplny rynek wgla istali.
Celem przywiecajcym tej inicjatywie byo zapewnienie
pokoju midzy krajami Europy istworzenie moliwoci
wsppracy instytucjonalnej, na zasadach rwnoci, midzy
zwycionymi izwyciskimi krajami po II wojnie wiatowej.
szedziesitych XX wieku wprowadzono zasady wsplnej

polityki, zwaszcza wzakresie rolnictwa ihandlu.
3.
Sukces tego przedsiwzicia zachci Dani, Irlandi oraz
Zjednoczone Krlestwo do przyczenia si. Pierwsze
rozszerzenie, zszeciu do dziewiciu czonkw, miao
miejsce w1973r. Wtym samym czasie wprowadzono
nowe zasady polityki spoecznej ipolityki ochrony
rodowiska. W1975r. utworzono natomiast Europejski
Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR).
2.
4.
Na mocy traktatw rzymskich zdnia 25marca1957r. sze

krajw zaoycielskich postanowio utworzy Europejsk
Wsplnot Energii Atomowej (Euratom) iEuropejsk
Wsplnot Gospodarcz (EWG). Tej ostatniej przywiecaa
idea stworzenia szerszego wsplnego rynku dla wszystkich
towarw iusug. Dnia 1lipca1968r. zniesiono opaty celne
pomidzy szecioma pastwami EWG. Rwnie wlatach
Wczerwcu 1979r. miao miejsce zdarzenie stanowice

wyrany krok naprzd pierwsze wybory do Parlamentu
Europejskiego wdrodze powszechnych wyborw
bezporednich. Wybory do Parlamentu odbywaj si
copi lat.
European Union
Dnia 9maja1950r.
francuski minister spraw
zagranicznych Robert
Schuman po raz pierwszy
przedstawi publicznie
propozycj pomysw, ktre
stay si zalkiem Unii
Europejskiej. Od tej pory 9
maja obchodzony jest jako
dzie narodzin UE.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
5.
W1981r. do Wsplnot przystpia Grecja, aw1986r.
Hiszpania iPortugalia. Ekspansja Wsplnot wEuropie
Poudniowej spowodowaa, e tym bardziej konieczne stao
si wdroenie regionalnych programw pomocy.
6.
Recesja gospodarcza panujca na caym wiecie
wewczesnych latach osiemdziesitych XX wieku
przyczynia si do powstania fali europesymizmu. Jednak
wroku 1985, kiedy Komisja Europejska pod
przewodnictwem JacquesaDelorsa opublikowaa tzw.
Bia ksig, znowu pojawia si nadzieja. WBiaej
ksidze przedstawiono harmonogram cakowitego
wdroenia rynku wewntrznego do dnia 1stycznia1993r.
Ten ambitny cel zosta zawarty wJednolitym akcie
europejskim, podpisanym wlutym 1986r.,
aobowizujcym od dnia 1lipca1987r.
7.
Polityczny ksztat Europy uleg radykalnej zmianie
poupadku muru berliskiego w1989r. Wydarzenie
topocigno za sob inne zjednoczenie Niemiec
wpadzierniku 1990r. idemokratyzacj pastw Europy
rodkowej iWschodniej, ktre wyzwoliy si spod kontroli
ZSRR. Sam Zwizek Radziecki przesta istnie wgrudniu
1991r.
Wtym samym czasie pastwa czonkowskie EWG zaczy
negocjowa zapisy nowego traktatu, ktry zosta przyjty
przez Rad Europejsk (posiedzenie szefw pastw lub
rzdw) wgrudniu 1991r. wMaastricht. Do istniejcego
systemu wsplnotowego dodano system wsppracy
midzyrzdowej (wodniesieniu do takich obszarw, jak
polityka zagraniczna ibezpieczestwo wewntrzne),
wwyniku czego dziki traktatowi zMaastricht powstaa
Unia Europejska (UE). Traktat oUnii Europejskiej wszed
wycie dnia 1listopada1993r.
8.
W1995r. do Unii Europejskiej przystpiy trzy kolejne
kraje Austria, Finlandia iSzwecja zwikszajc liczb
pastw czonkowskich do 15. Wtym czasie Europa staa
ju wobliczu wyzwa, jakie niosa ze sob globalizacja.
Nowe technologie irosnca rola internetu zmodernizoway
wiatow gospodark, jednak stay si rwnie rdem
napi natury spoecznej ikulturowej.
Rwnoczenie UE prowadzia prace nad realizacj

najbardziej spektakularnego ze swych dotychczasowych
osigni stworzenia wsplnej waluty wcelu uatwienia
ycia przedsibiorcom, konsumentom ipodrnym. Dnia
1stycznia2002r. w12 pastwach UE euro zastpio stare
waluty, apastwa te stworzyy razem tzw. stref euro.
Podobnie jak dolar amerykaski, euro jest obecnie jedn
zgwnych walut wiatowych.
9.
Wpoowie lat dziewidziesitych XX wieku rozpoczto
przygotowania do najwikszego whistorii rozszerzenia UE.
Swoj kandydatur zgosio sze krajw byego bloku
sowieckiego (Bugaria, Polska, Republika Czeska, Rumunia,
Sowacja iWgry), trzy kraje batyckie, ktre kiedy byy
czci Zwizku Radzieckiego (Estonia, Litwa iotwa),
jedna zrepublik byej Jugosawii (Sowenia) oraz dwa kraje
rdziemnomorskie (Cypr iMalta).
Unia zzadowoleniem przyja te kandydatury jako szans
stabilizacji na kontynencie europejskim irozszerzenia
korzyci pyncych ze zjednoczenia Europy na mode
europejskie demokracje. Negocjacje rozpoczto wgrudniu
1997r., adnia 1maja2004r. do Unii Europejskiej
doczyo 10 krajw kandydujcych. W2007r. ich ladami
podyy Bugaria iRumunia. Chorwacja przystpia do UE
w2013r., zwikszajc liczb czonkw do 28.
10.
Aby rozszerzona UE moga stawi czoa stojcym przed ni
zoonym wyzwaniom XXI wieku, naleao opracowa mniej
skomplikowan iskuteczniejsz metod podejmowania
przez UE wsplnych decyzji. Nowe zasady zaproponowano
wpodpisanym wpadzierniku 2004r. projekcie konstytucji
UE, ktra miaa zastpi wszystkie istniejce do tej pory
traktaty. W2005r. dokument ten zosta jednak odrzucony
wwyniku dwch referendw krajowych. Wzwizku ztym
konstytucj zastpiono traktatem lizboskim, ktry
podpisano dnia 13grudnia2007r. iktry wszed wycie
zdniem 1grudnia2009r. Zmienia on wczeniejsze
traktaty, ale ich nie zastpuje, aponadto wprowadza
wikszo zmian, ktre wystpoway wkonstytucji.
Wramach traktatu wprowadzono na przykad funkcj
staego przewodniczcego Rady Europejskiej iutworzono
stanowisko Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw
Zagranicznych iPolityki Bezpieczestwa.
Wtym samym czasie wybuch oglnowiatowy kryzys
finansowy igospodarczy. Doprowadzio to do ustanowienia
nowych mechanizmw UE, aby zapewni stabilno
bankw, obniy dug publiczny iskoordynowa polityk
gospodarcz pastw czonkowskich, wszczeglnoci tych,
wktrych uywa si euro.
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
3. R ozszerzenie UE idobre stosunki

ssiedzkie
XX
XX
XX
Drzwi do Unii Europejskiej s otwarte dla kadego pastwa europejskiego, ktre speni kryteria
demokratyczne, polityczne igospodarcze wymagane wcelu uzyskania czonkostwa.
Wefekcie kolejnych rozszerze liczba czonkw UE zwikszya si zszeciu do 28 pastw. Od 2013r. osiem
kolejnych pastw znajduje si albo wtrakcie negocjacji czonkostwa, albo na rnych etapach przygotowa
do przystpienia. Kady traktat oprzyjciu nowego czonka musi zosta jednomylnie zatwierdzony przez
wszystkie pastwa czonkowskie. Ponadto przed kadym kolejnym rozszerzeniem Unia musi oceni wasne
moliwoci pod ktem przyjcia nowych czonkw oraz zdolno instytucji unijnych do dalszego sprawnego
funkcjonowania.
Rozszerzenie Unii Europejskiej przyczynio si do wzmocnienia iustabilizowania demokracji ibezpieczestwa
wEuropie, atake zwikszyo jej potencja wzakresie handlu irozwoju gospodarczego.
I. Ku zjednoczeniu kontynentu
A) UNIA 28 PASTW
Spotkanie Rady Europejskiej, ktre odbyo si
wKopenhadze wgrudniu 2002r., otworzyo kolejny etap
whistorii zjednoczenia europejskiego istanowi jeden
zbardziej doniosych momentw. Podejmujc decyzj
oprzyjciu 12 kolejnych krajw, Unia Europejska nie tylko
zwikszya swoj powierzchni iludno, ale rwnie
przypiecztowaa koniec obowizujcego od 1945r.
podziau naszego kontynentu na dwa obozy. Kraje
europejskie, ktre od dziesicioleci yy wwiecie
pozbawionym demokratycznej wolnoci, zyskay wreszcie
moliwo doczenia do rodziny demokratycznych
narodw europejskich. W2004r. czonkami UE stay si
zatem Estonia, Litwa, otwa, Polska, Republika Czeska,
Sowacja, Sowenia iWgry, wraz ze rdziemnomorskimi
wyspami Cyprem iMalt. W2007r. ich ladami podyy
Bugaria iRumunia. Chorwacja przystpia do tego procesu,
wystpujc zwnioskiem oczonkostwo w2003r.,
anastpnie przystpia do UE w2013r. Wszystkie
wymienione kraje mog wpeni uczestniczy wwielkim
projekcie stworzonym przez ojcw zaoycieli UE.
Kraje Bakanw Zachodnich, zktrych wikszo bya

kiedy czci Jugosawii, rwnie zwracaj si do Unii
Europejskiej wcelu przyspieszenia restrukturyzacji ich
gospodarek, poprawy wzajemnych stosunkw (ktre
ucierpiay wwyniku dugotrwaych konfliktw etnicznych
iwojen religijnych) oraz skonsolidowania ich instytucji
demokratycznych. Unia Europejska przyznaa status kraju
kandydujcego Albanii, byej jugosowiaskiej republice
Macedonii, Czarnogrze iSerbii. Bonia iHercegowina jest
potencjalnym kandydatem. W2008r. Kosowo
proklamowao swoj niepodlego irwnie moe sta si
krajem kandydujcym, po zakoczeniu trwajcych
negocjacji wsprawie jego przyszoci.
Islandia, ktra w2008r. dotkliwie odczua skutki kryzysu
finansowego, zoya wniosek oczonkostwo wUE
w2009r. Negocjacje akcesyjne zostay wstrzymane
w2013r. na wniosek samej Islandii.
II. Warunki czonkostwa

A) WYMOGI PRAWNE
B) PROWADZONE NEGOCJACJE
Turcja, ktra jest czonkiem NATO ipodpisaa
dugoterminowy ukad ostowarzyszeniu zUE, zoya
wniosek oczonkostwo wUnii Europejskiej w1987r.
Wkontekcie pooenia geograficznego Turcji ijej historii
politycznej Unia dugo wahaa si, zanim zaakceptowaa t
kandydatur. Wpadzierniku 2005r. ostatecznie otwarto
jednak negocjacje akcesyjne. Niektre kraje UE wyraziy
wtpliwoci zwizane zkwesti, czy Turcja zostanie lub
powinna zosta czonkiem Unii Europejskiej. Proponuj one
alternatywne rozwizanie uprzywilejowane partnerstwo.
Integracja europejska zawsze bya procesem

politycznogospodarczym dostpnym dla wszystkich
pastw europejskich wyraajcych gotowo do przyjcia
traktatw oraz caego dorobku prawnego UE. Zgodnie
ztraktatem lizboskim (art. 49) kade pastwo
europejskie, ktre przestrzega zasad wolnoci, demokracji,
poszanowania praw czowieka ipodstawowych wolnoci
oraz praworzdnoci, moe ubiega si oczonkostwo
wUnii Europejskiej.
P A S C A L
F O N T A I N E
Craig Campbell/Moodboard/Corbis
E U R O P A
B) KRYTERIA KOPENHASKIE
W1993r. po otrzymaniu wnioskw od byych krajw
komunistycznych zprob oprzyjcie ich do Unii Rada
Europejska przedstawia trzy kryteria, ktre naley speni,
aby zosta czonkiem UE. Zanim kraje kandydujce zostan
przyjte do grona czonkw UE, musz posiada:
stabilne instytucje gwarantujce demokracj,
poszanowanie zasad pastwa prawa ipraw czowieka
oraz poszanowanie iochron praw mniejszoci;
trwa gospodark rynkow, jak rwnie zdolno
dosprostania presji konkurencji oraz siom rynkowym
wewntrz Unii;
zdolno do sprostania wymogom czonkostwa, wtym
gotowo do realizacji celw Unii. Musz rwnie
posiada administracj publiczn, ktra bdzie wstanie
stosowa prawo UE izarzdza nim wpraktyce.
C) PROCES UZYSKANIA STATUSU PASTWA

CZONKOWSKIEGO UE
Rozmowy oczonkostwie (tzw. negocjacje wsprawie
przystpienia) s prowadzone pomidzy krajem
kandydujcym aKomisj Europejsk dziaajc wimieniu
Unii. Po zakoczeniu negocjacji odbywa si spotkanie Rady
gromadzce wszystkie dotychczasowe pastwa
czonkowskie. Podczas tego spotkania pastwa
czonkowskie musz podj jednomyln decyzj
oprzyjciu danego kraju. Parlament Europejski rwnie
musi wyrazi zgod, co oznacza, e za przyjciem musi
gosowa bezwzgldna wikszo jego czonkw. Nastpnie
traktat akcesyjny musi by ratyfikowany przez pastwa
czonkowskie ikraj kandydujcy. Kade ztych pastw
przeprowadza ratyfikacj zgodnie zobowizujc wnim
procedur konstytucyjn.
Pera Adriatyku Dubrownik

wChorwacji, najmodszym
pastwie czonkowskim UE.
Wtrakcie negocjacji pastwa kandydujce zazwyczaj

otrzymuj przedakcesyjn pomoc finansow zUE, ktra
ma im pomc zmniejszy dystans gospodarczy. Zazwyczaj
kraje te zawieraj rwnie zUE tzw. ukady ostabilizacji
istowarzyszeniu, na mocy ktrych UE bezporednio
monitoruje reformy gospodarcze iadministracyjne, jakie
kraje kandydujce musz przeprowadzi wcelu spenienia
warunkw czonkostwa wUE.
III. Jak dua moe by UE?

A) GRANICE GEOGRAFICZNE
Debaty publiczne na temat przyszoci UE pokazuj,
ewielu Europejczykw ywi obawy co do ostatecznego
ksztatu granic Unii Europejskiej, anawet co do tosamoci
Europy. Na te pytania nie ma prostych odpowiedzi,
zwaszcza e kady kraj inaczej pojmuje swoje interesy
geopolityczne czy ekonomiczne. Kraje batyckie iPolska
opowiadaj si za przystpieniem Ukrainy do UE, ale
cowtakim razie zinnymi krajami ssiadujcymi zUkrain?
Trudnoci pojawiaj si wzwizku zsytuacj polityczn
naBiaorusi istrategiczn pozycj Modawii. Jeeli Turcja
przystpi do UE, wwczas pojawia si pytanie,
cozArmeni, Gruzj iinnymi krajami Kaukazu.
Liechtenstein, Norwegia iSzwajcaria nie s czonkami Unii
Europejskiej, mimo i speniaj wymogi. Stao si tak,
poniewa opinia publiczna wtych krajach na razie
opowiedziaa si przeciwko przystpieniu.
10
Zdanie opinii publicznej wrnych krajach UE wkwestii
ostatecznego ksztatu granic Unii Europejskiej jest
wwikszym lub mniejszym stopniu podzielone. Gdyby
zastosowano wycznie kryteria geograficzne,
zpominiciem kwestii wartoci demokratycznych, Unia
Europejska podobnie jak Rada Europy (niebdca
organem UE) mogaby wostatecznym ksztacie liczy 47
pastw czonkowskich, cznie z Rosj. Czonkostwo Rosji
jednak woczywisty sposb zaburzyoby rwnowag wUnii
Europejskiej zarwno pod wzgldem politycznym, jak
igeograficznym, co byoby nie do przyjcia.
Rozsdnym podejciem jest uznanie, e oczonkostwo
wUE moe ubiega si kady kraj europejski, ktry wyraa
gotowo do przyjcia caoci dorobku prawnego UE oraz
euro. Od 1950r. integracja europejska stanowi cigy
proces ikada prba ostatecznego ustalenia granic
UEbyaby sprzeczna ztym procesem.
B) POLITYKA SSIEDZTWA
European Union
Wwyniku rozszerzenia Unii Europejskiej w2004r. i2007r.

jej granice przesuny si dalej na wschd ipoudnie,
cozrodzio pytania dotyczce kwestii utrzymywania
odpowiednich stosunkw zjej nowymi ssiadami.
Stabilno ibezpieczestwo stanowi problem wregionach
poza granicami UE, aUnia pragna unikn sytuacji,
wktrej powstayby nowe linie podziau midzy ni ajej
ssiadami wtym regionie. Przykadowo podjcia dziaa
wymagay pojawiajce si zagroenia dla bezpieczestwa,
takie jak: nielegalna imigracja, zakcenia wdostawie
energii, degradacja rodowiska, transgraniczna
przestpczo zorganizowana iterroryzm. Wzwizku ztym
UE opracowaa now europejsk polityk ssiedztwa (EPS)
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
regulujc stosunki zjej ssiadami na wschodzie (Armeni,

Azerbejdanem, Biaorusi, Gruzj, Modawi iUkrain),
ina poudniu (Algieri, Egiptem, Izraelem, Jordani,
Libanem, Libi, Marokiem, palestyskimi terytoriami
okupowanymi, Syri iTunezj).
Niemal wszystkie wymienione kraje zawary zUE
dwustronne umowy opartnerstwie iwsppracy lub ukady
ostowarzyszeniu, na mocy ktrych zobowizay si
doprzestrzegania wsplnych wartoci (takich jak
demokracja, prawa czowieka ipraworzdno) oraz
dopoczynienia postpw wdziedzinie gospodarki rynkowej,
zrwnowaonego rozwoju iograniczenia ubstwa.
Zeswojej strony UE oferuje pomoc finansow, techniczn
imakroekonomiczn, atwiejszy dostp do wiz oraz szereg
rodkw wspomagajcych rozwj tych krajw.
Od 1995r. kraje poudniowego brzegu Morza
rdziemnego cz zUni Europejsk wizy polityczne,
gospodarcze idyplomatyczne znane pod nazw
partnerstwo eurordziemnomorskie; partnerstwo
toskupia 28 pastw czonkowskich Unii Europejskiej
i16krajw partnerskich zregionu poudniowego brzegu
Morza rdziemnego iBliskiego Wschodu.
Pomoc finansowa UE dla obu grup krajw udzielana jest
wramach Europejskiego Instrumentu Ssiedztwa
iPartnerstwa (ENPI).
UE udziela wsparcia
finansowego na budowanie
gospodarki wssiednich
pastwach.
E U R O P A
P A S C A L
11
F O N T A I N E
4. W jaki sposb funkcjonuje Unia?

XX
XX
XX
XX
Szefowie pastw lub rzdw UE spotykaj si jako Rada Europejska wcelu okrelenia oglnego kierunku
polityki UE ipodjcia istotnych decyzji wkluczowych kwestiach.
Na czstych posiedzeniach Rady, ktrej czonkami s zkolei ministrowie zpastw czonkowskich UE,
podejmowane s decyzje polityczne iuchwalane akty prawne UE.
Parlament Europejski, ktry reprezentuje obywateli, dzieli wadz legislacyjn ibudetow zRad.
Komisja Europejska, ktra reprezentuje wsplne interesy Unii Europejskiej, jest gwnym organem
wykonawczym. Zgasza ona wnioski dotyczce prawodawstwa ito ona dokada stara, aby zasady polityki
UE byy naleycie wdraane.
I. Instytucje decyzyjne
Unia Europejska jest czym wicej ni tylko konfederacj
krajw, nie jest to jednak pastwo federalne. Wistocie jej
struktura nie mieci si wadnej tradycyjnej kategorii
prawa. Zhistorycznego punktu widzenia UE jest tworem
unikatowym, ajej system podejmowania decyzji wcigu
ostatnich 60 lat podlega cigemu rozwojowi.
Traktaty (czyli prawo pierwotne) stanowi podstaw,
naktrej oparto du liczb aktw prawodawstwa
wtrnego, ktre maj bezporedni wpyw na ycie
codzienne obywateli Unii Europejskiej. Prawodawstwo
wtrne skada si przede wszystkim zrozporzdze,
dyrektyw izalece przyjtych przez instytucje UE.
DEMOTIX
Akty te wraz zzasadami polityki UE s wynikiem decyzji

podjtych przez Rad (reprezentujc rzdy pastw
czonkowskich), Parlament Europejski (reprezentujcy
obywateli) oraz Komisj Europejsk (politycznie niezaleny
organ, ktry dba owsplne interesy Europy). Poniej
przedstawiono rwnie funkcje pozostaych instytucji
iorganw.
A) RADA EUROPEJSKA
Rada Europejska jest najwysz instytucj polityczn UE.
Wjej skad wchodz szefowie pastw lub rzdw
wszystkich pastw czonkowskich UE prezydenci lub
premierzy oraz przewodniczcy Komisji Europejskiej
(zob.poniej). Zreguy posiedzenia Rady Europejskiej
odbywaj si cztery razy wroku wBrukseli. Na jej czele
stoi stay przewodniczcy, ktrego zadaniem jest
koordynacja izapewnienie cigoci prac Rady Europejskiej.
Stay przewodniczcy jest wybierany (wikszoci
kwalifikowan gosw czonkw Rady Europejskiej)
naokres dwch ip roku imoe zosta ponownie wybrany
na urzd przewodniczcego tylko raz.
Rada Europejska wyznacza cele UE ikierunek dla ich
osignicia. Stanowi si napdzajc gwne inicjatywy
polityczne ipodejmuje decyzje wdraliwych kwestiach,
wktrych Rada Ministrw nie bya wstanie osign
porozumienia. Rada Europejska stawia rwnie czoa
biecym problemom midzynarodowym poprzez wspln
polityk zagraniczn ibezpieczestwa stanowic
mechanizm koordynacji polityki zagranicznej
poszczeglnych pastw czonkowskich UE.
Bardziej demokratyczna
Europa: dziki traktatowi
lizboskiemu obywatele
europejscy mog odtd
przedstawia propozycje
nowych aktw prawnych.
12
B) RADA
Rada Unii Europejskiej (znana rwnie pod nazw Rada
Ministrw) skada si zministrw zrzdw pastw
czonkowskich UE. Kade pastwo czonkowskie
przewodniczy Radzie przez okres szeciu miesicy.
Wkadym zebraniu Rady uczestniczy jeden minister
zkadego pastwa czonkowskiego. To, ktry minister
bdzie reprezentowa dany kraj podczas zebrania Rady,
zaley od tematu wpisanego do porzdku obrad,
np.sprawy zagraniczne, rolnictwo, przemys, transport,
ochrona rodowiska itd.
Gwnym zadaniem Rady jest przyjmowanie aktw
prawnych UE. Zreguy odpowiedzialno ta spoczywa
rwnie na Parlamencie Europejskim. Rada iParlament
wspdziel rwnie odpowiedzialno za przyjcie budetu
UE. Ponadto do kompetencji Rady naley podpisywanie
umw midzynarodowych, ktre zostay wczeniej
wynegocjowane przez Komisj.
Zgodnie zpostanowieniami traktatu lizboskiego
wzalenoci od istotnoci sprawy Rada podejmuje decyzje
wtrojaki sposb: zwyk wikszoci gosw, wikszoci
kwalifikowan lub jednomylnie.
Rada musi stanowi jednomylnie wsprawach istotnych,
takich jak: opodatkowanie, zmiany wtraktatach,
wprowadzenie nowej wsplnej polityki lub wyraenie zgody
na przystpienie nowego kraju do Unii.
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
Do dnia 1listopada2014r. decyzj przyjmuje si, jeeli:

oddano co najmniej 260 z352 gosw (tj. 73,9%)
zaprzyjciem;
decyzja ma poparcie wikszoci pastw czonkowskich;
ludno pastw czonkowskich opowiadajcych si za
stanowi co najmniej 62% ludnoci UE.
Zgodnie zpostanowieniami traktatu lizboskiego od dnia
1listopada2014r. system zostanie uproszczony. Decyzja
zostanie przyjta, jeeli bdzie gosowao za ni 55%
pastw czonkowskich ijeeli ludno tych krajw bdzie
stanowi co najmniej 65% ludnoci UE.
C) PARLAMENT EUROPEJSKI (PE)

Parlament Europejski jedyny organ wybieralny
reprezentuje obywateli UE. Do kompetencji Parlamentu
Europejskiego naley sprawowanie nadzoru nad
dziaaniami UE iprzyjmowanie wsplnie zRad
prawodawstwa UE. Od 1979r. posw do Parlamentu
Europejskiego wybiera si co pi lat wpowszechnych
wyborach bezporednich.
W2011r. Niemiec Martin Schultz (Postpowy Sojusz
Socjalistw iDemokratw) zosta wybrany
przewodniczcym Parlamentu.
Wwikszoci pozostaych przypadkw stosuje si

kwalifikowan wikszo gosw. Oznacza to, e decyzja
moe zosta podjta, oile osignito okrelone minimum
gosw za. Liczba gosw, jakimi dysponuje kady kraj UE,
odzwierciedla mniej wicej liczb ludnoci tego kraju.
Image Source/Corbis
Parlament Europejski - to tu
gos obywateli moe zosta
usyszany.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
LICZBA MIEJSC WPARLAMENCIE EUROPEJSKIM

PRZYPADAJCA POSZCZEGLNYM KRAJOM
Austria
18
Belgia
21
Bugaria
17
Chorwacja
11
Cypr
Republika Czeska
21
Dania
13
Estonia
Finlandia
13
Francja
74
Niemcy
96
Grecja
21
Wgry
21
Irlandia
11
Wochy
73
otwa
Litwa
11
Luksemburg
Malta
Niderlandy
26
Polska
51
Portugalia
21
Rumunia
32
Sowacja
13
Sowenia
Hiszpania
54
Szwecja
20
Zjednoczone Krlestwo
73
Razem
751
13
Najwaniejsze debaty Parlamentu odbywaj si podczas

comiesicznych zgromadze (znanych pod nazw
posiedze plenarnych), wktrych zasadniczo uczestnicz
wszyscy posowie do Parlamentu Europejskiego. Zreguy
posiedzenia plenarne odbywaj si wStrasburgu,
natomiast wszelkie posiedzenia dodatkowe odbywaj si
wBrukseli. Rwnie wBrukseli wykonuje si zazwyczaj
prace przygotowawcze: Konferencja Przewodniczcych
tj. przewodniczcy ugrupowa politycznych wraz
zprzewodniczcym Parlamentu Europejskiego ustala
porzdek obrad posiedze plenarnych, a20 komisji
parlamentarnych przygotowuje projekty zmian
wprawodawstwie, ktre bd przedmiotem obrad.
Biecymi sprawami administracyjnymi Parlamentu
zajmuje si jego Sekretariat Generalny zsiedzib
wLuksemburgu iBrukseli. Kade ugrupowanie polityczne
ma rwnie wasny sekretariat.
Parlament uczestniczy wpracach legislacyjnych UE na dwa
sposoby.
1. Wdrodze tzw. procedury wspdecyzji, bdcej zwyk
procedur ustawodawcz, Parlament wrwnym stopniu
co Rada odpowiada za proces legislacyjny
wewszystkich obszarach polityki, wktrych decyzje
wRadzie podejmuje si kwalifikowan wikszoci
gosw. Od czasu wejcia wycie traktatu lizboskiego
obszary te stanowi okoo 95% prawodawstwa UE.
Rada iParlament mog doj do porozumienia
jupodczas pierwszego czytania. Jeeli nie osign
porozumienia po dwch czytaniach, wniosek kieruje
sido komitetu pojednawczego.
2. Wdrodze tzw. procedury zgody Parlament musi
ratyfikowa umowy midzynarodowe UE
(wynegocjowane przez Komisj), wliczajc wto kady
nowy traktat rozszerzajcy Uni Europejsk.
14
Parlament Europejski dzieli rwnie zRad rwn
odpowiedzialno za przyjcie budetu UE
(zaproponowanego przez Komisj Europejsk). Parlament
moe odrzuci proponowany budet iniejednokrotnie
skorzysta ztego prawa. Wtakim przypadku caa
procedura budetowa rozpoczyna si od nowa. Korzystajc
zprzysugujcych mu uprawnie budetowych, Parlament
wywiera znaczny wpyw na proces tworzenia zasad
politykiUE.
Parlament jest rwnie organem sprawujcym
demokratyczn kontrol nad Uni, awszczeglnoci
nadKomisj Europejsk. Co pi lat, gdy przychodzi pora
wyboru nowego skadu Komisji, nowo wybrany Parlament
Europejski moe zatwierdzi lub odrzuci zwyk
wikszoci gosw osob nominowan przez Rad
Europejsk na stanowisko przewodniczcego Komisji.
Oczywiste jest, e to gosowanie odzwierciedla wyniki
ostatnich wyborw do PE. Parlament przeprowadza rwnie
rozmowy zkad osob nominowan na czonka Komisji,
anastpnie gosuje nad zatwierdzeniem nowego skadu
Komisji jako caoci.
Parlament jest zawsze upowaniony do odwoania caej
Komisji przez przyjcie wniosku owotum nieufnoci.
Wotum wymaga wikszoci dwch trzecich gosw.
Parlament sprawuje rwnie biecy nadzr nad procesem
zarzdzania polityk UE. Wramach tego nadzoru
Parlament moe zadawa Komisji iRadzie pytania
wformie ustnej lub pisemnej.
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
D) KOMISJA EUROPEJSKA
Komisja jest kluczow instytucj UE. Jest ona jedyn
instytucj upowanion do przygotowywania wnioskw
dotyczcych nowych aktw prawnych UE, ktre kieruje
doRady iParlamentu wcelu rozpatrzenia iprzyjcia.
Czonkowie Komisji s wyznaczani na picioletni kadencj
wwyniku ustale midzy pastwami czonkowskimi.
Kandydaci wyznaczeni przez pastwa czonkowskie musz
zosta zatwierdzeni przez Parlament (jak opisano powyej).
Komisja odpowiada przed Parlamentem. Jeeli Parlament
przyjmie wniosek owotum nieufnoci, wwczas caa
Komisja musi zoy rezygnacj.
Wskad Komisji wchodzi jeden czonek Komisji (komisarz
europejski) zkadego kraju UE, wtym przewodniczcy
Komisji iWysoki Przedstawiciel Unii do Spraw
Zagranicznych iPolityki Bezpieczestwa, ktry jest jednym
zwiceprzewodniczcych Komisji.
Komisja ma spor niezaleno wsprawowaniu swej
funkcji. Do zada Komisji naley reprezentowanie
interesw caej UE, co oznacza, e nie moe przyjmowa
polece od rzdw poszczeglnych pastw. Jako stranik
traktatw Komisja musi rwnie dopilnowywa, aby
rozporzdzenia idyrektywy przyjte przez Rad
iParlament zostay naleycie wdroone wpastwach
czonkowskich. Jeeli tak si nie stanie, wwczas Komisja
moe pozwa pastwo naruszajce prawo unijne do
Trybunau Sprawiedliwoci, aby zapewni przestrzeganie
unijnych przepisw.
HBSS/Corbis
Trybuna Sprawiedliwoci
czuwa nad tym, aby prawo
europejskie byo wpeni
przestrzegane. Trybuna
potwierdzi na przykad,
edyskryminacja
niepenosprawnych
pracownikw jest zabroniona.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
Jako unijny organ wykonawczy Komisja wykonuje decyzje

podejmowane przez Rad, na przykad wodniesieniu
dowsplnej polityki rolnej. Komisja jest wduym stopniu
odpowiedzialna za realizacj wsplnej polityki europejskiej
wtakich dziedzinach, jak: badania itechnologia, pomoc
midzynarodowa irozwj regionalny. Zarzdza rwnie
budetem zwizanym ztymi obszarami polityki.
Prace komisarzy europejskich wspomaga suba cywilna,
ktrej siedziby mieszcz si gwnie wBrukseli
iLuksemburgu. Na sub cywiln skadaj si 44
departamenty isuby. Istnieje rwnie wiele agencji
zaoonych wcelu wykonywania okrelonych zada dla
Komisji; agencje wwikszoci przypadkw znajduj si
winnych europejskich miastach.
E) TRYBUNA SPRAWIEDLIWOCI
Trybuna Sprawiedliwoci Unii Europejskiej zsiedzib
wLuksemburgu skada si zjednego sdziego zkadego
pastwa czonkowskiego oraz omiu rzecznikw
generalnych. Czonkowie Trybunau s wyznaczeni
wwyniku ustale pomidzy rzdami pastw czonkowskich,
na szecioletni kadencj, ktr mona przeduy.
Niezawiso czonkw Trybunau jest gwarantowana.
Trybuna Sprawiedliwoci dba oto, by prawo UE byo
przestrzegane, atraktaty byy waciwie interpretowane
istosowane.
F) EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

Europejski Bank Centralny (EBC) zsiedzib we Frankfurcie
odpowiada za zarzdzanie walut euro ipolityk pienin
UE (zob. rozdzia7 Euro). Do jego gwnych zada naley
utrzymanie stabilnoci cen iprowadzenie nadzoru nad
bankami wstrefie euro.
G) TRYBUNA OBRACHUNKOWY
Europejski Trybuna Obrachunkowy zsiedzib
wLuksemburgu dziaa od 1975r. Kade pastwo
czonkowskie posiada jednego reprezentanta. Czonkowie
Trybunau Obrachunkowego s powoywani na okres
szeciu lat wwyniku ustale pomidzy pastwami
czonkowskimi, po konsultacji zParlamentem Europejskim.
Trybuna Obrachunkowy kontroluje, czy otrzymano
wszystkie dochody, czy poniesione wydatki byy prawidowe
izgodne zprawem oraz czy budet UE jest zarzdzany
wewaciwy sposb.
15
II. Pozostae organy

A) EUROPEJSKI KOMITET
EKONOMICZNOSPOECZNY
Wprzypadku szeregu okrelonych obszarw polityki przy
podejmowaniu decyzji Rada iKomisja konsultuj si
zEuropejskim Komitetem EkonomicznoSpoecznym
(EKES). Jego czonkowie reprezentuj rozmaite grupy
interesu, ktre razem tworz zorganizowane
spoeczestwo obywatelskie. Czonkowie Europejskiego
Komitetu EkonomicznoSpoecznego s powoywani przez
Rad na picioletni kadencj.
B) KOMITET REGIONW
Komitet Regionw skada si zprzedstawicieli samorzdw
regionalnych ilokalnych. S oni wyznaczani przez pastwa
czonkowskie ipowoywani przez Rad na picioletni
kadencj. Rada iKomisja musz konsultowa si
zKomitetem Regionw wsprawach oistotnym znaczeniu
dla poszczeglnych regionw. Komitet moe rwnie
wydawa opinie zwasnej inicjatywy.
C) EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Europejski Bank Inwestycyjny zsiedzib wLuksemburgu
udziela kredytw oraz gwarancji, aby wspomc mniej
rozwinite regiony UE izwikszy konkurencyjno
przedsibiorstw.
16
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
5. C zym zajmuje si Unia?

XX
XX
Unia Europejska funkcjonuje wrnych obszarach polityki, wktrych jej dziaania przynosz korzyci
pastwom czonkowskim. Dziaania te obejmuj:
polityk innowacyjnoci, ktra umoliwia stosowanie najnowoczeniejszych technologii wtakich
obszarach, jak: ochrona rodowiska, badania irozwj oraz energetyka,
zasady polityki solidarnociowej (znanej rwnie pod nazw polityka spjnoci) wkwestiach
regionalnych, rolnych ispoecznych.
Unia finansuje te obszary polityki zrocznego budetu, ktry umoliwia jej uzupenienie izapewnienie
wartoci dodanej do dziaa podejmowanych przez rzdy pastw czonkowskich. Budet UE jest niewielki
wporwnaniu do cznych zasobw pastw czonkowskich: stanowi nie wicej ni 1,06% ich cznego
dochodu narodowego brutto.
I. Polityka innowacyjnoci
Dziaania podejmowane przez Uni Europejsk maj wpyw
na ycie codzienne jej obywateli, poniewa dotycz
faktycznych wyzwa, jakim musi stawi czoa
spoeczestwo, takich jak: ochrona rodowiska, zdrowie,
innowacje technologiczne, energia itp.
A) OCHRONA RODOWISKA ORAZ ZRWNOWAONY

ROZWJ
Unia Europejska dy do zapobiegania zmianie klimatu
dziki znacznemu ograniczeniu iloci emitowanych przez
jej pastwa czonkowskie gazw cieplarnianych. Wgrudniu
2008r. Rada Europejska uzgodnia, e do 2020r. Unia
Europejska ograniczy ilo emisji na swoim obszarze
oconajmniej 20% (wporwnaniu zpoziomami z1990r.),
zwikszy udzia energii odnawialnej wrynku do 20%
iograniczy cakowite zuycie energii o20%.
Pastwa UE przyjy wice przepisy zmierzajce
doosignicia tych celw. Znaczna cz tego zadania
polega na inwestowaniu wnowe technologie, co stanowi
jednoczenie rdo wzrostu gospodarczego imiejsc pracy.
Oglnounijny system handlu uprawnieniami do emisji

mana celu zapewnienie, aby wefektywny sposb
osignito wymagane ograniczenie emisji szkodliwych
gazw.
Unia Europejska zajmuje si rwnie szeregiem innych
problemw rodowiskowych, do ktrych nale: haas,
odpady, ochrona naturalnych siedlisk, spaliny, chemikalia,
wypadki przemysowe iczysto wody wkpieliskach.
UEplanuje rwnie przyjcie wsplnego podejcia
wsprawie zapobiegania klskom ywioowym lub
katastrofom spowodowanym przez czowieka, takim
jakwycieki ropy naftowej lub poary lasw.
Unia Europejska nieustannie udoskonala swoje
prawodawstwo dla zapewnienia lepszej ochrony zdrowia
publicznego. Przykadem tego jest prawodawstwo
UEdotyczce chemikaliw, ktre zostao zmienione,
zastpujc poprzednie chaotyczne zasady jednolitym
systemem znanym jako REACH czyli rejestracja, ocena,
udzielanie zezwole istosowane ograniczenia wzakresie
chemikaliw. System ten wykorzystuje centraln baz
danych zarzdzan przez Europejsk Agencj Chemikaliw
zsiedzib wHelsinkach. Celem tych dziaa jest
Matthias Kulka/Corbis
UE przewodzi dziaaniom
majcym na celu
zapobieganie zmianie
klimatu ipropagowanie
zrwnowaonego rozwoju.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
17
P. Carril/ESA
UE wspiera innowacje
ibadania takie jak jej wasny
globalny system nawigacji
satelitarnej Galileo.
zapobieenie zanieczyszczeniu powietrza, wody, gleby

ibudynkw, zachowanie rnorodnoci biologicznej oraz
poprawa zdrowia ibezpieczestwa obywateli UE przy
jednoczesnym zachowaniu konkurencyjnoci przemysu
europejskiego.
B) INNOWACJE TECHNOLOGICZNE
Twrcy Unii Europejskiej susznie uznali, e przyszy
dobrobyt Europy bdzie zalea od jej zdolnoci
dopozostania wgronie wiatowych liderw wdziedzinie
technologii. Dostrzegli korzyci, jakie niesie ze sob
wsplne realizowanie prac badawczych na szczeblu
europejskim. Dlatego te w1958r., oprcz EWG, powoali
do ycia Euratom, czyli Europejsk Wsplnot Energii
Atomowej. Euratom stworzono, aby pastwa czonkowskie
mogy wsplnie wykorzystywa energi nuklearn do celw
pokojowych przy udziale Wsplnego Centrum Badawczego
(JRC). Centrum skada si zsiedmiu instytutw badawczych
rozmieszczonych wpiciu miejscach: Ispra (Wochy),
Karlsruhe (Niemcy), Petten (Niderlandy), Geel (Belgia)
iSewilla (Hiszpania).
Aby dotrzyma kroku rosncej globalnej konkurencji,
konieczna okazaa si jednak dywersyfikacja bada
europejskich, atake zlikwidowanie barier midzy
krajowymi programami badawczymi, zebranie jak
najwikszej liczby naukowcw zrnych dziedzin oraz
udzielenie im pomocy wzakresie znalezienia zastosowa
przemysowych dla ich odkry.
Wsplne dziaania badawcze na poziomie UE maj by
uzupenieniem programw badawczych prowadzonych na
szczeblu krajowym. Unia koncentruje si na projektach, ktre
cz laboratoria zrnych krajw UE, oraz na podstawowych
obszarach bada, takich jak kontrolowana synteza jdrowa
czyli potencjalnie niewyczerpalne rdo energii na XXI wiek.
Wspiera rwnie dziaania wzakresie bada irozwoju
technologicznego wkluczowych gaziach przemysu, takich
jak przemys elektroniczny lub komputerowy, ktre
snaraone na siln konkurencj spoza UE.
Unia Europejska chce przeznaczy 3% swojego PKB na cele
badawcze. Gwnym narzdziem finansowania bada
naukowych wramach UE jest seria programw ramowych.
Sidmy program ramowy wzakresie bada naukowych
irozwoju technologicznego obejmuje lata 20072013.

Wikszo liczcego ponad 50mldeuro budetu
przeznacza si na badania prowadzone wtakich obszarach,
jak: ochrona zdrowia, ywno irolnictwo, technologie
informacyjne ikomunikacyjne, nanonauka, energetyka,
ochrona rodowiska, transport, obronno ibadania
kosmiczne, nauki spoecznoekonomiczne. Pozostae
programy promuj midzynarodow wspprac wzakresie
projektw badawczych dotyczcych nowoczesnych
technologii oraz zapewniaj wsparcie dla badaczy
iichrozwoju zawodowego.
C) ENERGIA
Zpaliw kopalnych ropy naftowej, gazu ziemnego iwgla
pochodzi okoo 75% energii zuywanej wUnii Europejskiej.
Spora icigle rosnca cz tych paliw jest sprowadzana
spoza UE. Obecnie ponad poowa ze wszystkich rde
energii pochodzi zimportu. Unia bdzie zatem bardziej
naraona na przerwy wdostawach czy podwyki cen
wwyniku midzynarodowych kryzysw. Kolejnym powodem,
dla ktrego warto zmniejszy zuycie paliw kopalnych, jest
denie do odwrcenia procesu globalnego ocieplenia.
Wprzyszoci konieczne bdzie podjcie rnych dziaa,
na przykad: oszczdzanie energii poprzez wykorzystywanie
jej wbardziej rozsdny sposb, rozwj alternatywnych
rde energii (zwaszcza odnawialnych rde energii
wEuropie) izwikszenie wsppracy midzynarodowej.
WEuropie badania irozwj wsektorze energii koncentruj
si przede wszystkim na energii sonecznej, wiatrowej
ijdrowej oraz energii zbiomasy. Istniej rwnie projekty
pilotaowe prowadzone pod ktem rozwoju technologii
wychwytywania iskadowania dwutlenku wgla oraz
opacalnoci nabywania pojazdw napdzanych ogniwami
wodorowymi. Unia Europejska zainwestowaa rwnie
wprojekt Czyste niebo wcelu opracowania konstrukcji
samolotw wytwarzajcych mniejsze iloci zanieczyszcze.
Budet projektu wynosi 1,6mldeuro.
18
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
II. Polityka solidarnociowa
B) WSPLNA POLITYKA ROLNA (WPR) IWSPLNA

POLITYKA RYBOWSTWA (WPRYB)
Wcelu zapewnienia prawidowego funkcjonowania

jednolitego rynku (zob. rozdzia6) naley wyeliminowa
wystpujcy na nim brak rwnowagi. Wtym celu przyjto
wUE tzw. polityk solidarnociow opracowan zmyl
oudzielaniu pomocy sabiej rozwinitym regionom
isektorom gospodarki borykajcym si zproblemami. Unia
Europejska musi rwnie uczestniczy we wspieraniu
restrukturyzacji gazi przemysu, ktre najbardziej ucierpiay
wwyniku szybko rosncej midzynarodowej konkurencji.
Do celw wsplnej polityki rolnej, ktre okrelono

wtraktacie rzymskim z1957r., naleao zapewnienie
odpowiedniego poziomu ycia rolnikom, ustabilizowanie
rynkw, zapewnienie konsumentom produktw rolnych
zarozsdn cen oraz zmodernizowanie infrastruktury
rolnej. Cele te zostay wduym stopniu osignite.
Cowicej, konsumenci korzystaj obecnie zbezpieczestwa
dostaw, aceny produktw rolnych pozostaj na staym
poziomie, chronione przed wahaniami cenowymi na rynku
wiatowym. Polityka ta jest finansowana zEuropejskiego
Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) izEuropejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich
(EFRROW).
A) POMOC REGIONALNA IPOLITYKA SPJNOCI

Budet UE na lata 20142020 przewiduje zainwestowanie
wramach unijnej polityki spjnoci kwoty 325mldeuro
wpastwach czonkowskich, ich regionach imiastach,
bypropagowa oglnounijne cele wzakresie wzrostu
gospodarczego itworzenia nowych miejsc pracy, atake
przeciwdziaania zmianie klimatu, zalenoci energetycznej
iwykluczeniu spoecznemu.
Opisane powyej cele s finansowane zkonkretnych
funduszy UE, ktre uzupeniaj lub pobudzaj inwestycje
realizowane przez sektor prywatny oraz przez rzdy
krajowe iregionalne:
C. Thiriet/Phone/Reporters
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)

suy do finansowania projektw rozwoju regionalnego
ipobudzenia rozwoju sabiej rozwinitych regionw.
Obejmuje to przebudow podupadajcych obszarw
przemysowych.
Europejski Fundusz Spoeczny (EFS) jest
wykorzystywany do finansowania szkole zawodowych
iudzielania pomocy wznalezieniu pracy.
Fundusz Spjnoci, ktry suy do finansowania
projektw zzakresu infrastruktury transportowej
orazochrony rodowiska wkrajach UE, ktrych PKB
namieszkaca jest niszy ni 90% redniej unijnej.
Jednak WPR pada ofiar wasnego sukcesu. Produkcja

rosa szybciej ni konsumpcja, co stao si bardzo duym
obcieniem dla budetu UE. Naleao wic podj kroki
wcelu zreformowania polityki rolnej. Efekty reformy
sjuwidoczne, poniewa produkcja zostaa zmniejszona.
Now rol spoecznoci wiejskiej jest zapewnienie
dziaalnoci gospodarczej na kadym obszarze wiejskim
izachowanie rnorodnoci krajobrazu wiejskiego
wEuropie. Ta rnorodno iuznanie dla wiejskiego trybu
ycia dla ludzi yjcych wharmonii znatur
sistotnym elementem tosamoci europejskiej. Ponadto
rolnictwo europejskie odgrywa wan rol
wprzeciwdziaaniu zmianie klimatu, ochronie flory ifauny
oraz zapewnianiu ywnoci dla ludnoci wiata.
Komisja Europejska jest przedstawicielem
UEwmidzynarodowych negocjacjach prowadzonych przez
wiatow Organizacj Handlu (WTO). Unia Europejska
pragnie, aby wiatowa Organizacja Handlu powicia
wicej uwagi takim kwestiom, jak: bezpieczestwo
ywnoci, zasada ostronoci (lepiej dmucha na zimne)
oraz dobrostan zwierzt.
Rolnictwo musi zapewnia

bezpieczn ywno dobrej
jakoci.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
Komisja Europejska pragnie, aby priorytetem WPR byo

zrwnowaenie rozwoju europejskiego rolnictwa,
zapewnienie rolnikom stosownej ochrony przed
niestabilnoci rynkw, zachowanie rnorodnoci
biologicznej oraz ochrona lokalnych iregionalnych
specjalnoci.
Unia Europejska zreformowaa rwnie swoj polityk
rybowstwa. Wtym przypadku gwnym celem reformy
jest zachowanie zasobw rybnych (np. zagroonego
tuczyka bkitnopetwego) iograniczenie nadwyek flot
rybackich przy jednoczesnym zapewnieniu pomocy
finansowej dla osb, ktre chc wycofa si zprzemysu
rybnego.
C) WYMIAR SPOECZNY
Celem polityki spoecznej UE jest niwelowanie najbardziej
widocznych rnic wspoeczestwie europejskim.
Europejski Fundusz Spoeczny (EFS) zosta ustanowiony
w1961r., aby pomc wtworzeniu nowych miejsc pracy
oraz wspiera mobilno zawodow igeograficzn
pracownikw.
Pomoc finansowa nie jest jednak jedynym rodzajem
dziaa podejmowanych przez UE wcelu poprawy
warunkw spoecznych wEuropie. Pienidze nie rozwi
wszystkich problemw spowodowanych recesj
gospodarcz lub regionalnymi opnieniami wrozwoju.
Dynamiczne efekty wzrostu musz przede wszystkim
pobudza postp spoeczny. Jest to nierozerwalnie
zwizane zprawodawstwem, ktre gwarantuje solidny
zestaw podstawowych praw. Cz tych praw, jak
naprzykad prawo mczyzn ikobiet do rwnego
wynagrodzenia za tak sam prac, jest zawarta
wtraktatach. Pozostae zostay okrelone wdyrektywach
oochronie pracownikw (zdrowie ibezpieczestwo
wmiejscu pracy) ipodstawowych normach
bezpieczestwa.
Karta podstawowych praw socjalnych pracownikw,
wczona do Traktatu w1997r., okrela prawa, ktre
powinny przysugiwa wszystkim pracownikom wUE
takie jak: prawo swobodnego przepywu; prawo
dogodziwej zapaty; lepsze warunki pracy; ochrona
socjalna; prawo do zrzeszania si iprowadzenia negocjacji
wsprawie ukadw zbiorowych; prawo do ksztacenia
zawodowego; rwne traktowanie mczyzn ikobiet;
informowanie pracownikw, odbywanie znimi konsultacji
izapewnienie ich uczestnictwa wistotnych sprawach;
ochrona zdrowia izapewnienie bezpieczestwa wmiejscu
pracy; ochrona dzieci, osb wpodeszym wieku iosb
niepenosprawnych.
19
III. Cena zjednoczonej Europy,

czylibudet Unii Europejskiej
Aby sfinansowa sw polityk, Unia Europejska ma
dodyspozycji roczny budet, ktry w2014r. wynis ponad
142mldeuro. Kwota ta odpowiada 1,06% cznego dochodu
narodowego brutto wszystkich pastw czonkowskich.
Budet ten jest finansowany ztzw. zasobw wasnych UE.
Zasoby te pochodz przede wszystkim znastpujcych
rde:
ce na produkty importowane do UE, cznie zopatami
za produkty rolne;
uamka podatku od wartoci dodanej (VAT) nakadanego
na towary iusugi na terenie UE;
skadek uiszczanych przez pastwa czonkowskie,
odzwierciedlajcych poziom zamonoci poszczeglnych
krajw.
Podzia rodkw pod ktem ich przeznaczenia mona
przedstawi na przykadzie budetu na rok 2014:
inteligentny wzrost gospodarczy sprzyjajcy wczeniu
spoecznemu: 64mldeuro, wtym: fundusze
strukturalne, Fundusz Spjnoci, programy badawcze
oraz transeuropejska sie transportowa itranseuropejska
sie energetyczna;
zasoby naturalne: 60mldeuro, gwnie na rolnictwo,
rozwj obszarw wiejskich iochron rodowiska;
bezpieczestwo iobywatelstwo (zob. rozdzia10):
2mldeuro;
UE jako partner wskali globalnej (pomoc, handel itp.):
8mldeuro;
koszty administracyjne: 8mldeuro.
Budet na kady kolejny rok jest czci siedmioletniego
cyklu budetowego, czyli wieloletnich ram finansowych.
Sone opracowywane przez Komisj Europejsk
iwymagaj jednomylnej aprobaty wszystkich pastw
czonkowskich. Musz by rwnie negocjowane
iuzgodnione zParlamentem Europejskim. Wieloletnie ramy
finansowe na lata 20142020 zostay uzgodnione
w2013r. Oglny limit wydatkw zosta zmniejszony ookoo
3% wujciu realnym wporwnaniu zpoprzednim okresem
20072013.
Mimo to celem planu wydatkw jest zwikszenie wzrostu
gospodarczego iliczby miejsc pracy wEuropie, promowanie
bardziej ekologicznego rolnictwa oraz sprawienie, aby
Europa bardziej wiadomie podchodzia do rodowiska
naturalnego iosigna bardziej znaczc pozycj
naarenie midzynarodowej. Zwikszono kwot funduszy
przeznaczon na badania naukowe iinnowacje, ksztacenie
iszkolenie oraz stosunki zewntrzne. Szczeglne rodki
zostan wykorzystane do zwalczania przestpczoci
iterroryzmu oraz na polityk wdziedzinie migracji iazylu.
Wydatki zwizane zklimatem maj stanowi co najmniej
20% wydatkw UE wokresie 20142020.
20
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
KTO SI CZYM ZAJMUJE? WJAKI SPOSB DZIELONE S OBOWIZKI MIDZY UE AJEJ PASTWA
CZONKOWSKIE
TYLKO UNIA EUROPEJSKA
ODPOWIADA ZA:
uni celn
przepisy regulujce zasady konkurencji na jednolitym rynku
polityk pienin wkrajach, wktrych obowizujc walut jest euro
ochron ywych zasobw morza wramach wsplnej polityki
rybowstwa
wspln polityk handlow
zawieranie umw midzynarodowych wprzypadkach przewidzianych
wprawodawstwie UE
UNIA EUROPEJSKA IJEJ

PASTWA CZONKOWSKIE
WSPLNIE ODPOWIADAJ ZA:
jednolity rynek
aspekty polityki spoecznej okrelone wtraktacie lizboskim
spjno gospodarcz ispoeczn
rolnictwo irybowstwo, zwyczeniem ochrony ywych zasobw morza
rodowisko
ochron konsumentw
transport
sieci transeuropejskie
energi
tworzenie obszaru wolnoci, bezpieczestwa isprawiedliwoci
aspekty zagroe wsplnego bezpieczestwa wzakresie zdrowia
publicznego, okrelone wtraktacie lizboskim
kwestie zwizane zbadaniami, rozwojem technologicznym
iprzestrzeni kosmiczn
wspprac na rzecz rozwoju ipomoc humanitarn
OBSZARY, ZA KTRE S
ODPOWIEDZIALNE PASTWA
CZONKOWSKIE, AUE MOE
WSPIERA LUB
KOORDYNOWA ICH
DZIAANIA:
ochrona ipoprawa zdrowia ludzkiego

przemys
kultura
turystyka
edukacja, ksztacenie zawodowe, modzie isport
ochrona ludnoci
wsppraca administracyjna
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
21
6. J ednolity rynek
XX
XX
XX
XX
Jednolity rynek jest jednym znajwikszych osigni Unii Europejskiej. Stopniowo eliminowano ograniczenia
wzakresie handlu iwolnej konkurencji pomidzy pastwami czonkowskimi, przyczyniajc si wten sposb
do poprawy poziomu ycia.
Jednolity rynek nie jest jednak jeszcze jednolit gospodark: niektre sektory (wszczeglnoci usugi
wiadczone winteresie oglnym) nadal podlegaj przepisom krajowym. Swoboda wzakresie wiadczenia
usug niesie ze sob korzyci, poniewa wten sposb pobudza si dziaalno gospodarcz.
Na skutek kryzysu finansowego, ktry wybuch w2008r., UE zaostrzya swoje przepisy wdziedzinie finansw.
Na przestrzeni lat UE wprowadzia szereg zasad polityki (wsprawie transportu, konkurencji itp.), aby zapewni jak
najwikszej liczbie przedsibiorstw ikonsumentw moliwo czerpania korzyci zutworzenia jednolitego rynku.
I. Denie do realizacji celu na 1993r.

A) OGRANICZENIA WSPLNEGO RYNKU
Jednym zzaoe traktatu z1957r., na mocy ktrego
utworzono Europejsk Wsplnot Gospodarcz (EWG), byo
zniesienie granic celnych midzy pastwami czonkowskimi
oraz stosowanie wsplnych taryf celnych dla towarw
spoza EWG. Cel ten osignito dnia 1lipca1968r.
Jednake opaty celne to tylko jeden aspekt protekcjonizmu.
Wlatach siedemdziesitych XX wieku istniay inne bariery
handlowe uniemoliwiajce pene stworzenie wsplnego
rynku. Na przeszkodzie swobodnemu przepywowi osb,
towarw ikapitau stay normy techniczne, normy
bezpieczestwa ihigieny pracy, kontrole walutowe, jak
rwnie przepisy obowizujce wposzczeglnych krajach
wzakresie wykonywania pewnych zawodw.
B) CEL NA 1993R.
Wczerwcu 1985r. Komisja pod przewodnictwem
JacquesaDelorsa, jej przewodniczcego, opublikowaa
bia ksig, wktrej zawarto plany zniesienia wcigu
siedmiu lat wszelkich barier fizycznych, technicznych
ipodatkowych ograniczajcych swobodny przepyw
wramach EWG. Miao to pobudzi rozwj handlu
idziaalnoci przemysowej wramach jednolitego
rynku duego jednolitego obszaru gospodarczego
dorwnujcego Stanom Zjednoczonym.
Wwyniku negocjacji midzy pastwami czonkowskimi
powsta nowy traktat Jednolity akt europejski, ktry
wszed wycie wlipcu 1987r. Akt ten zakada:
rozszerzenie uprawnie EWG wniektrych obszarach
(takich jak polityka spoeczna, badania naukowe iochrona
rodowiska);
ustanowienie jednolitego rynku do koca 1992r.;
wykorzystanie wwikszym stopniu podejmowania decyzji
wikszoci gosw wRadzie Ministrw wcelu atwiejszego
podejmowania decyzji wsprawie jednolitego rynku.
II. Postpy wtworzeniu jednolitego

rynku
A) BARIERY FIZYCZNE
WUnii Europejskiej zniesiono wszystkie kontrole graniczne
towarw oraz kontrole celne osb, jednak wramach walki
zprzestpczoci iprzemytem narkotykw od czasu
doczasu policja przeprowadza wyrywkowe kontrole.
Na mocy ukadu zSchengen, podpisanego wczerwcu 1985r.
przez pi z10 pastw czonkowskich, krajowe siy policyjne
tych krajw zobowizay si do wsppracy ze sob, atake
ustanowiono wspln polityk wizow iazylow. Umoliwio
to cakowite zniesienie kontroli osb na granicach midzy
krajami strefy Schengen (zob. rozdzia10: Europa wolnoci,
bezpieczestwa isprawiedliwoci). Obecnie do strefy
Schengen naley 26krajweuropejskich, wtym cztery, ktre
nie s czonkami Unii Europejskiej (Islandia, Liechtenstein,
Norwegia iSzwajcaria).
B) BARIERY TECHNICZNE
Pastwa czonkowskie UE uzgodniy, e bd wzajemnie
uznawa swoje przepisy dotyczce sprzeday wikszoci
towarw. Od czasu synnego orzeczenia wsprawie Cassis
de Dijon wydanego w1979r. przez Trybuna
Sprawiedliwoci kady produkt wyprodukowany
isprzedawany wsposb zgodny zprawem wjednym
pastwie czonkowskim musi by dopuszczony do obrotu
we wszystkich pozostaych krajach UE.
Wprzypadku wiadczenia usug kraje UE wzajemnie uznaj
lub koordynuj swoje przepisy krajowe umoliwiajce
wykonywanie zawodw, na przykad wzakresie prawa,
medycyny, turystyki, bankowoci lub ubezpiecze. Niemniej
jednak daleko jeszcze do osignicia penej swobody
przemieszczania si osb. Mimo wprowadzenia w2005r.
dyrektywy wsprawie uznawania kwalifikacji zawodowych
wdalszym cigu istniej przeszkody, ktre utrudniaj
ludziom przeprowadzanie si do innego kraju UE lub
wykonywanie tam okrelonych zawodw. Osoby
wykwalifikowane (niezalenie czy s prawnikami czy
lekarzami, robotnikami budowlanymi czy hydraulikami)
22
P O L I T Y K
Rolf Bruderer/Corbis
Dziki otwarciu rynku

telekomunikacyjnego na
konkurencj UE przyczynia
si do radykalnego
zmniejszenia kosztw.
Z R O Z U M I E
maj jednak coraz wiksz swobod wykonywania swojego

zawodu na caym terenie Unii Europejskiej.
Komisja Europejska podejmuje dziaania, aby zwikszy
mobilno pracownikw, azwaszcza aby dyplomy oraz
wiadectwa potwierdzajce kwalifikacje zawodowe
uzyskane wjednym kraju UE byy uznawane we wszystkich
pozostaych krajach.
C) BARIERY PODATKOWE
Bariery podatkowe stopniowo zmniejszano poprzez
czciowe wyrwnywanie krajowych stawek VAT, ktre
musz by uzgodnione przez pastwa czonkowskie UE.
Ponadto wlipcu 2005r. weszo wycie porozumienie
midzy pastwami czonkowskimi UE iniektrymi
pastwami trzecimi (wtym Szwajcari) wsprawie
opodatkowania przychodw zinwestycji.
D) ZAMWIENIA PUBLICZNE
Niezalenie od tego, kto jest podmiotem zamawiajcym,
udzia wzamwieniach publicznych na terenie kadego
kraju UE jest obecnie otwarty dla wszystkich oferentw
zcaej UE. Dzieje si tak dziki wprowadzeniu dyrektyw
UEregulujcych zasady wiadczenia usug, realizacji dostaw
iprowadzenia prac wwielu sektorach, wtym wzakresie
dostawy wody, energii iusug telekomunikacyjnych.
Zjednolitego rynku korzyci czerpi wszyscy konsumenci.
Przykadowo wwyniku otwarcia rynkw krajowych na usugi
ceny pocze telefonicznych zmalay do zaledwie uamka
stawki sprzed 10 lat. Wzrost konkurencji znaczco
przyczyni si rwnie do znacznego obnienia opat
zaprzeloty wEuropie.
III. Prace wtoku

A) USUGI FINANSOWE
W2008r., wnastpstwie kryzysu na rynku wStanach
Zjednoczonych wywoanego przez ryzykowne kredyty
hipoteczne, potny kryzys finansowy wstrzsn
wiatowymi systemami bankowymi igospodarkami, atake
spowodowa, e w2009r. Unia Europejska pogrya si
wrecesji. Odpowied polegaa czciowo na zreformowaniu
systemu finansowego, tak aby by on bardziej przejrzysty
iodpowiedzialny. Utworzono oglnoeuropejskie organy

nadzoru, ktre objy swoj piecz dziaalno bankw. Nowe
unijne przepisy przewiduj: zwikszon ochron depozytw
bankowych, zwikszenie wysokoci kapitau, ktrym musi
dysponowa kady bank, tak aby byy one stabilniejsze,
regulacj zoonych produktw finansowych iograniczenie
premii wypacanych kadrom kierowniczym bankw.
B) PIRACTWO IPODRABIANIE
Produkty UE potrzebuj ochrony przed piractwem
ipodrabianiem. Komisja Europejska szacuje,
eprzestpstwa tego typu kosztuj Uni tysice miejsc
pracy kadego roku. Dlatego te Komisja wraz zrzdami
poszczeglnych pastw podja dziaania wcelu
rozszerzenia ochrony praw autorskich ipatentowych.
IV. Zasady polityki lece upodstaw

jednolitego rynku
A) TRANSPORT
Dziaania podejmowane do tej pory przez UE dotycz
przede wszystkim zapewnienia swobodnego wiadczenia
usug wtransporcie ldowym. Wszczeglnoci oznacza
tozapewnienie przedsibiorstwom transportowym
swobodnego dostpu do rynku transportu
midzynarodowego iumoliwienie firmom transportowym
zkadego kraju UE prowadzenia dziaalnoci
wewszystkich pozostaych pastwach UE. Unia Europejska
pracuje rwnie nad zapewnieniem uczciwej konkurencji
wzakresie transportu drogowego, m.in. dziki
zharmonizowaniu przepisw dotyczcych kwalifikacji
zawodowych, dostpu do rynku, swobody zakadania
dziaalnoci gospodarczej iwiadczenia usug wtym
zakresie, czasu jazdy ibezpieczestwa na drodze.
Transport powietrzny wEuropie by niegdy zdominowany
przez narodowych przewonikw iporty lotnicze bdce
wasnoci pastwa. Za spraw jednolitego rynku ten stan
rzeczy uleg zmianie. Obecnie wszystkie linie lotnicze wUE
mog wiadczy usugi lotnicze na kadej trasie wobrbie
UE iustala ceny biletw wedug wasnego uznania.
Wzwizku ztym powstao wiele nowych tras, aceny
biletw radykalnie spady. Jest to korzystne dla pasaerw,
linii lotniczych, portw lotniczych ipracownikw.
E U R O P A
P A S C A L
Dla pasaerw korzystne jest rwnie zwikszenie

konkurencji midzy przedsibiorstwami kolejowymi.
Przykadowo od 2010r. stacje na liniach oduych
prdkociach we Francji iWoszech obsuguj zarwno
francuskie, jak iwoskie pocigi.
Transport morski podlega reguom konkurencji
obowizujcym wUnii Europejskiej, niezalenie od tego,
czyodbywa si na statkach nalecych do firm europejskich,
czyte na statkach pywajcych pod bander innych krajw.
Reguy te maj przeciwdziaa stosowaniu nieuczciwych
praktyk cenowych (tzw. tanie bandery). Odnosz si one
rwnie do kwestii powanych trudnoci, ktre napotyka
przemys budownictwa okrtowego wEuropie.
Od pocztki XXI wieku UE finansuje ambitne projekty
wzakresie nowych technologii, takie jak system nawigacji
satelitarnej Galileo, europejski system zarzdzania ruchem
kolejowym iSESAR program na rzecz modernizacji
systemw eglugi powietrznej. Znacznie zaostrzono zasady
bezpieczestwa ruchu drogowego (np. wzakresie
konserwacji pojazdu, transportu niebezpiecznych towarw
ibezpieczestwa drg). Rwnie prawa pasaerw s lepiej
chronione za spraw Karty praw pasaerw wtransporcie
lotniczym inajnowszych przepisw prawa europejskiego
dotyczcych praw pasaerw wtransporcie kolejowym.
W2005r. po raz pierwszy opublikowano list
niebezpiecznych linii lotniczych, ktrym zakazano
prowadzenia dziaalnoci wUE.
B) KONKURENCJA
Polityka dotyczca zasad konkurencji wUE jest czynnikiem
niezbdnym dla zapewnienia nie tylko wolnej, ale iuczciwej
konkurencji na jednolitym rynku europejskim. Komisja
Europejska wdraa polityk okrelajc zasady konkurencji
iwsplnie zTrybunaem Sprawiedliwoci zapewnia
przestrzeganie jej zasad.
Polityka konkurencji ma zapobiec naruszaniu wolnej
konkurencji na jednolitym rynku wwyniku powstawania
karteli przedsibiorstw, udzielenia preferencyjnej pomocy
przez wadze publiczne lub dziaania nieuczciwych monopoli.
Wszelkie umowy mieszczce si wkategoriach
przewidzianych wTraktacie musz by zgaszane Komisji
Image Broker/Belga
23
F O N T A I N E
Europejskiej przez zainteresowane podmioty lub organy.

Komisja moe naoy grzywn bezporednio na kad
spk, ktra narusza zasady konkurencji lub nie dopeni
obowizku zgoszeniowego jak wprzypadku spki
Microsoft, na ktr w2008r. naoono grzywn wwysokoci
900mlneuro.
Jeeli pastwo czonkowskie UE udziela pomocy wsposb
niezgodny zprawem lub nie zgasza udzielanej pomocy,
Komisja moe zada, aby zwrcono uzyskan pomoc.
Komisja musi by rwnie powiadamiana owszelkich
poczeniach lub przejciach przedsibiorstw, wwyniku
ktrych jeden podmiot uzyskaby dominujc pozycj
nadanym rynku.
C) OCHRONA KONSUMENTW IZDROWIA

PUBLICZNEGO
Prawodawstwo UE wtej dziedzinie ma zapewni wszystkim
konsumentom taki sam poziom ochrony finansowej iochrony
zdrowia niezalenie od miejsca wUE, wktrym mieszkaj,
podruj lub robi zakupy. Potrzeba zapewnienia
oglnoeuropejskiej ochrony wysuna si na pierwszy plan
wpnych latach dziewidziesitych XX wieku wwyniku
wystpienia niepokojcych opini publiczn problemw
zwizanych zbezpieczestwem ywnoci, takich jak choroba
wciekych krw (BSE). Aby zapewni solidne naukowe
podstawy przepisw dotyczcych bezpieczestwa ywnoci,
w2002r. utworzono Europejski Urzd ds. Bezpieczestwa
ywnoci (EFSA).
Ze wzgldu na konieczno zapewnienia oglnoeuropejskiej
ochrony konsumentw rwnie wwielu innych obszarach,
wprowadzono liczne dyrektywy UE wsprawie
bezpieczestwa kosmetykw, zabawek, fajerwerkw itp.
W1993r. utworzono Europejsk Agencj Lekw, ktra
zajmuje si wnioskami oudzielenie zezwole na
wprowadzanie produktw medycznych na rynki europejskie.
aden produkt leczniczy nie moe zosta wprowadzony
doobrotu wUE bez zezwolenia.
Unia Europejska podejmuje rwnie dziaania majce na celu
ochron konsumentw przed nieuczciw iwprowadzajc
wbd reklam, produktami wybrakowanymi oraz
naduyciami wtakich obszarach, jak kredyt konsumencki,
sprzeda wysykowa lub sprzeda przez internet.
Nowe przepisy UE wsprawie

zarzdzania gospodark
ifinansami pomogy
wzaprowadzeniu adu
wsektorze bankowym ijego
wzmocnieniu.
24
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
7. E uro
XX
XX
XX
XX
Euro jest wspln walut obowizujc w18 z28 pastw czonkowskich Unii Europejskiej. W1999r. euro
zaczto stosowa do transakcji bezgotwkowych, aod 2002r., kiedy wyemitowano banknoty imonety, euro
obowizuje we wszystkich patnociach.
Od kadego nowego pastwa czonkowskiego UE oczekuje si przyjcia euro po spenieniu niezbdnych
kryteriw. Wduszej perspektywie praktycznie wszystkie kraje UE powinny przystpi do strefy euro.
Dziki euro konsumenci wEuropie odnosz znaczne korzyci. Podrnym oszczdza si niewygody ikosztw
zwizanych zwymian walut. Kupujcy mog bezporednio porwnywa ceny wrnych krajach. Ceny
sstabilne dziki Europejskiemu Bankowi Centralnemu, ktrego zadanie polega na utrzymaniu tej
stabilnoci. Ponadto, podobnie jak dolar amerykaski, euro stao si gwn walut rezerwow. Podczas
ostatniego kryzysu finansowego posiadanie wsplnej waluty uchronio kraje nalece do strefy euro przed
konkurencyjn dewaluacj iatakami spekulantw.
Sabo strukturalna gospodarek niektrych pastw czonkowskich wystawia jednak euro na ataki
spekulacyjne. Aby zapobiec temu zagroeniu, UE utworzya instrumenty solidarnociowe, ktre pomogy
najbardziej zaduonym rzdom przetrwa kryzys. Kluczowym problemem do rozwizania pozostaje
znalezienie sposobu osignicia lepszej koordynacji iwikszej solidarnoci gospodarczej midzy pastwami
czonkowskimi, ktre musz zapewni dobr administracj finansw publicznych izmniejszenie ich deficytu
budetowego.
I. Jak powstao euro
II. Unia gospodarcza iwalutowa
A) EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY
A) TRZY ETAPY BUDOWY UNII GOSPODARCZEJ

IWALUTOWEJ
W1971r. Stany Zjednoczone podjy decyzj ozniesieniu

parytetu zota do dolara, ktry po zakoczeniu II wojny
wiatowej umoliwi osignicie stabilizacji walutowej
nawiecie. Decyzja ta pooya kres staym kursom
wymiany. Prezesi bankw centralnych krajw EWG
postanowili, ewahania kursw wymiany walut midzy
ichwalutami nie mog przekroczy 2,25%, wten sposb
tworzc europejski system walutowy (ESW), ktry zacz
funkcjonowa od marca 1979r.
B) OD EUROPEJSKIEGO SYSTEMU WALUTOWEGO

DOUNII GOSPODARCZEJ IWALUTOWEJ
Podczas spotkania Rady Europejskiej, ktre odbyo si
wMadrycie wczerwcu 1989r., liderzy pastw UE przyjli
trzyetapowy plan tworzenia unii gospodarczej iwalutowej
(UGW). Plan ten zosta nastpnie wczony do Traktatu
oUnii Europejskiej (traktatu zMaastricht), ktry zosta
przyjty przez Rad Europejsk wgrudniu 1991r.
Pierwszy etap rozpoczto dnia 1lipca1990r. Zakada on:

cakowicie swobodny przepyw kapitau wramach
UE(zniesienie kontroli wymiany walutowej);
zwikszenie funduszy strukturalnych wcelu nasilenia
dziaa na rzecz zlikwidowania rnic pomidzy
poszczeglnymi regionami Europy;
konwergencj gospodarcz poprzez nadzr wielostronny
polityki gospodarczej poszczeglnych pastw
czonkowskich.
Drugi etap rozpocz si dnia 1stycznia1994r. Polega
onna:
utworzeniu Europejskiego Instytutu Walutowego (EIW)
we Frankfurcie; wEIW zasiadali prezesi bankw
centralnych poszczeglnych krajw UE;
uniezalenieniu narodowych bankw centralnych
odkontroli rzdu (lub utrzymaniu takiej niezalenoci);
wprowadzeniu zasad ograniczajcych deficyt budetw
krajowych.
Etap trzeci to proces narodzin euro. Od dnia
1stycznia1999r. do dnia 1stycznia2002r. stopniowo
wprowadzano euro jako wspln walut wkrajach
UEuczestniczcych wtym procesie (wAustrii, Belgii,
Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu,
Niderlandach, Niemczech, Portugalii iwe Woszech).
Europejski Bank Centralny (EBC) przej obowizki
Europejskiego Instytutu Walutowego ito on jest
odpowiedzialny za polityk pienin, ktr zaczto
okrela irealizowa wanie wnowej walucie.
E U R O P A
P A S C A L
25
F O N T A I N E
Zpowodw politycznych itechnicznych trzy kraje (Dania,

Szwecja iZjednoczone Krlestwo) postanowiy nie
przyjmowa euro wczasie, wktrym zostao ono
wprowadzone. Sowenia przystpia do strefy euro
w2007r., awlad za ni poszy Cypr iMalta w2008r.,
Sowacja w2009r., Estonia w2011r.
iotwa w2014r.
Do strefy euro naley zatem 18 krajw UE, akade nowe
pastwo czonkowskie przystpi do niej po spenieniu
niezbdnych warunkw.
B) KRYTERIA KONWERGENCJI
C) PAKT STABILNOCI IWZROSTU

Wczerwcu 1997r. Rada Europejska na posiedzeniu
wAmsterdamie przyja pakt stabilnoci iwzrostu. Pakt
ten stanowi trwae zobowizanie do zachowania
stabilnoci budetowej. Umoliwia rwnie naoenie kar
na kraj, ktrego deficyt budetowy przekroczyby poziom
3% PKB. Pakt zosta wzmocniony w2011r. Ten sam
zamys zosta dodatkowo wzmocniony w2012r., kiedy
rzdy 25 pastw UE podpisay midzynarodow umow
pt.Traktat ostabilnoci, koordynacji izarzdzaniu wunii
gospodarczej iwalutowej. Znany jest on take pod nazw
Pakt fiskalny, ajego rol byo zobowizanie pastw
uczestniczcych do wpisania przepisw orwnowadze
budetowej do prawa krajowego.
Aby przystpi do strefy euro, kady kraj UE musi speni

pi poniszych kryteriw konwergencji.
D) EUROGRUPA
Jon Arnold/JAI/Corbis
Stabilno cen: stopa inflacji nie moe przekroczy 1,5%

redniej stopy inflacji trzech pastw czonkowskich
znajnisz inflacj.
Stopy procentowe: stopa oprocentowania
dugoterminowego nie moe rni si owicej ni 2%
od redniej stopy oprocentowania trzech pastw
czonkowskich, wktrych jest ona najnisza.
Deficyt: deficyt budetowy wposzczeglnych krajach
niemoe przekracza 3% PKB.
Dug publiczny: nie moe przekroczy 60% PKB.
Stabilno kursu walutowego: przez ostatnie dwa lata
przed przystpieniem do unii walutowej kursy wymiany
musz mieci si wokrelonym marginesie waha.
Eurogrup tworz ministrowie finansw zkrajw

nalecych do strefy euro. Celem ich spotka jest
koordynacja wzakresie polityki gospodarczej oraz
monitorowanie zasad polityki budetowej ifinansowej
obowizujcych wich krajach. Eurogrupa reprezentuje
rwnie interesy euro na midzynarodowych forach.
Wstyczniu 2013r. na szefa Eurogrupy wybrano ministra
finansw Niderlandw, Jeroena Dijsselbloema. Bdzie
onsprawowa t funkcj przez dwa ip roku.
Tallin stolica Estonii,

wktrej wstyczniu 2011r.
euro zastpio koron
estosk.
26
E) KONWERGENCJA MAKROEKONOMICZNA
OD2008R.: SKUTKI KRYZYSU FINANSOWEGO
Wwikszoci krajw UE na skutek kryzysu finansowego
z2008r. znaczco wzrosa warto dugu publicznego.
Mimo to euro zdoao ochroni przed ryzykiem dewaluacji
najsabsze gospodarki, ktre przetrway kryzys istawiy
czoa atakom spekulantw.
Na pocztku kryzysu wiele bankw znalazo si wtrudnej
sytuacji, co zmusio rzdy krajowe do udzielenia im
pomocy. Kosztem tej pomocy byo zwikszenie dugu
publicznego. Sytuacja ta doprowadzia do uwypuklenia
kwestii dugu publicznego, poniewa wzimie 20092010
szczeglnie uwidoczniy si problemy szeregu mocno
zaduonych pastw zpogbiajcym si deficytem
budetowym. Ztego te powodu przywdcy UE ustanowili
Europejski Mechanizm Stabilnoci. Mechanizm stworzony
jako zapora ogniowa posiada zdolno udzielania
poyczek wwysokoci 500mldeuro rodkw
gwarantowanych przez pastwa strefy euro ijest
wykorzystywany do ochrony stabilnoci finansowej
wstrefie euro. Wlatach 20102013 pi pastw zawaro
umowy zrnymi organami UE iMFW wsprawie pomocy
finansowej (Grecja, Irlandia, Portugalia, Hiszpania iCypr).
Umowy te byy dostosowane do sytuacji kadego kraju, ale
zazwyczaj zawieray zapisy oreformach majcych na celu
popraw efektywnoci sektora publicznego wdanym
pastwie. Jeszcze w2013r. Irlandia jako pierwsze pastwo
zpowodzeniem zrealizowaa uzgodniony program
dostosowa gospodarczych ipowrcia do mechanizmu
poyczania pienidzy bezporednio na rynku kapitaowym.
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
Ponadto wramach reakcji na kryzys pastwa czonkowskie

iinstytucje UE przywoay postanowienia traktatu
lizboskiego opracowane zmyl owzmocnieniu
zarzdzania gospodark UE: uprzednie omawianie planw
budetowych poszczeglnych pastw, monitorowanie
gospodarek narodowych izaostrzanie zasad
konkurencyjnoci, atake stosowanie sankcji wobec krajw,
ktre naruszayby przepisy finansowe. Proces ten
realizowany jest wramach pierwszych szeciu miesicy
kadego roku inosi nazw europejski semestr.
Wodpowiedzi na wiatowy kryzys finansowy igospodarczy
Unia Europejska musi zatem podejmowa bardziej
stanowcze kroki, aby pastwa czonkowskie zarzdzay
posiadanymi przez nie rodkami budetowymi wsposb
odpowiedzialny oraz aby wspieray si nawzajem
finansowo. Tylko wten sposb mona zagwarantowa,
eeuro pozostanie wiarygodne jako jedna waluta,
apastwa czonkowskie bd wsplnie mogy stawi czoa
gospodarczym wyzwaniom zwizanym zglobalizacj.
Zarwno Komisja Europejska, jak iParlament Europejski
podkrelaj znaczenie koordynacji polityki gospodarczej
ispoecznej poszczeglnych krajw, poniewa wduszej
perspektywie wsplna waluta europejska nie jest
ekonomicznie trwaa bez pewnej formy wsplnego
zarzdzania gospodark.
E U R O P A
P A S C A L
27
F O N T A I N E
8. Wiedza iinnowacja jako podstawy rozwoju

Celem strategii Europa 2020 jest:
XX odpowied na wyzwania, jakie niesie ze sob globalizacja ikryzys gospodarczy, dziki przywrceniu
konkurencyjnoci europejskiej gospodarki (wsektorach usug telekomunikacyjnych, rynku usug ogem,
energii, nowych ekologicznych technologii na potrzeby zrwnowaonego rozwoju);
XX zapewnienie:
inteligentnego wzrostu: poprzez sprzyjanie rozwojowi wiedzy, innowacji, edukacji ispoeczestwa
cyfrowego,
zrwnowaonego wzrostu gospodarczego: poprzez wspieranie gospodarki efektywniej korzystajcej
zzasobw, bardziej przyjaznej rodowisku ibardziej konkurencyjnej,
wzrostu sprzyjajcego wczeniu spoecznemu: poprzez wspieranie gospodarki owysokim poziomie
zatrudnienia, zapewniajcej spjno spoeczn iterytorialn.
Na pocztku ostatniej dekady XX wieku dwa potne

zjawiska zaczy wywiera wpyw na gospodark isposb
ycia na caym wiecie, wtym wEuropie. Jednym znich
bya globalizacja bdca efektem wzrostu wspzalenoci
poszczeglnych gospodarek. Drugim zjawiskiem bya
rewolucja technologiczna wprowadzenie internetu
inowych technologii komunikacyjnych iinformacyjnych.
Wodpowiedzi, wroku 2000, UE przyja strategi majc
na celu modernizacj gospodarki europejskiej, ktr
nazwano strategi lizbosk.
Wostatnich latach wiatem wstrzsny potne kryzysy
finansowe iekonomiczne, wwyniku ktrych nastpio
powane pogorszenie koniunktury gospodarczej
izwikszenie bezrobocia wEuropie. W2010r. strategi
lizbosk zastpiono strategi Europa 2020, ktra
obejmuje szereg rnych inicjatyw majcych na celu
podniesienie produktywnoci gospodarki europejskiej oraz
zwikszenie spjnoci spoecznej.
przyspieszy dziaania zmierzajce do zreformowania

swoich rynkw finansowych isystemw zabezpieczenia
spoecznego oraz do otwarcia swoich sektorw usug
telekomunikacyjnych ienergetycznych na konkurencj;
poprawi swoje systemy edukacyjne, dooy wikszych
stara, aby modzi ludzie mogli atwiej znale prac,
zintensyfikowa kontakty midzy uniwersytetami
iprzedsibiorstwami oraz kontynuowa programy
Erasmus, Leonardo iErasmus Mundus;
podj sprawniejsze dziaania wcelu stworzenia
europejskiego jednolitego rynku wzakresie bada
(np.poprzez ujednolicenie przepisw dotyczcych
podatkw izabezpiecze spoecznych), umoliwiajc
swobodny przepyw naukowcw, wiedzy itechnologii
naterenie caej Europy;
zwikszy warto rodkw przeznaczanych na badania
iinnowacje do 3% PKB (cel ten zosta rwnie przyjty
przez Stany Zjednoczone).
Co roku na wiosn Rada Europejska zbiera si, aby dokona
przegldu postpw we wprowadzaniu tej strategii.
Wramach tej strategii 28 pastw czonkowskich UE

uzgodnio, aby:
Massimo Brega/The Lighthouse/Science Photo Library
przyzna Komisji Europejskiej wiksz rol wrealizacji

wyznaczonych strategii, wszczeglnoci poprzez
propagowanie najlepszych praktyk wEuropie;
Wcelu nadenia
zawiatow konkurencj
UEwspiera rozwj nowych
technologii iinnowacji.
28
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
9. C o to znaczy by obywatelem
UniiEuropejskiej?
XX
XX
XX
XX
XX
Obywatele pastw Unii Europejskiej mog podrowa, mieszka ipracowa na terenie caej UE.
Unia Europejska wspiera ifinansuje programy, zwaszcza wdziedzinie edukacji ikultury, aby czy
obywateli UE.
Poczucie przynalenoci do Unii Europejskiej bdzie rozwija si stopniowo, wmiar jak UE bdzie osiga
wymierne rezultaty ilepiej wyjania podejmowane dziaania na rzecz spoeczestwa.
Istniej rozpoznawalne symbole wsplnej europejskiej tosamoci, takie jak wsplna waluta oraz europejska
flaga ihymn.
Zaczyna wyania si europejska strefa publiczna obejmujca oglnoeuropejskie partie polityczne. Co pi
lat obywatele UE wybieraj nowy skad Parlamentu Europejskiego, ktry nastpnie wybiera nowy skad
Komisji Europejskiej.
Istota obywatelstwa Unii Europejskiej zapisana jest

wTraktacie oUnii Europejskiej: Obywatelem Unii jest kada
osoba majca obywatelstwo pastwa czonkowskiego.
Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy wstosunku
doobywatelstwa krajowego, nie zastpujc go jednak
(art.20 ust.1 Traktatu ofunkcjonowaniu Unii Europejskiej).
Coobywatelstwo UE oznacza jednak wpraktyce?
I. Podrowanie, mieszkanie
ipodejmowanie pracy wEuropie
Obywatele UE maj prawo do przemieszczania si,
podejmowania pracy izamieszkania wdowolnym miejscu
Unii Europejskiej.
Kwalifikacje osb, ktre ukoczyy studia uniwersyteckie
trwajce co najmniej trzy lata, s uznawane we wszystkich
krajach UE, co wynika zzaufania, jakim obdarzaj si
nawzajem pastwa czonkowskie UE pod wzgldem jakoci
systemw edukacji iszkolenia obowizujcych
wposzczeglnych krajach.
Christophe Vander Eecken/Reporters
Obywatele UE mog podj prac wsektorze wiadcze

zdrowotnych, edukacji lub innych usug uytecznoci
publicznej (zwyjtkiem policji, si zbrojnych itd.) wdowolnym

kraju Unii Europejskiej. Nie ma przecie nic bardziej
naturalnego ni rekrutacja nauczyciela narodowoci
brytyjskiej do nauczania angielskiego wRzymie lub
zachcanie modego belgijskiego absolwenta szkoy wyszej,
aby stara si oprzyjcie do suby cywilnej we Francji.
Przed wyruszeniem wpodr wobrbie UE obywatel
UEmoe uzyska od jego organw krajowych europejsk
kart ubezpieczenia zdrowotnego, ktra pomaga pokry
koszty opieki medycznej wrazie choroby winnym kraju.
II. Wjaki sposb mona korzysta

zeswoich praw jako obywatel UE
Osoba bdca obywatelem Unii Europejskiej nie jest
jedynie pracownikiem lub konsumentem przysuguj
jejrwnie ztego tytuu szczeglne prawa polityczne.
Odczasu wejcia wycie traktatu zMaastricht kady
obywatel UE niezalenie od jego narodowoci
maprawo dogosowania ikandydowania wwyborach
lokalnych wpastwie czonkowskim, na terenie ktrego
przebywa, oraz wwyborach do Parlamentu Europejskiego.
Europejczycy mog mieszka

ipracowa wdowolnym
krajuUE.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
29
Ocean/Corbis
Jednym zpodstawowych
praw zawartych wKarcie
praw podstawowych Unii
Europejskiej jest prawo do
zachowania rwnowagi
midzy yciem prywatnym
izawodowym.
Od grudnia 2009r. (wraz zwejciem wycie traktatu

lizboskiego) kady obywatel UE ma prawo do zoenia
petycji do Komisji, aby ta przedstawia wniosek
ustawodawczy pod warunkiem e znajdzie on milion
ludzi ze znaczcej liczby krajw UE, ktrzy si pod ni
podpisz.
III. Prawa podstawowe

Zaangaowanie Unii Europejskiej wochron praw
obywatelskich zostao wyranie zaznaczone wNicei,
wgrudniu 2000r., kiedy to Rada Europejska uroczycie
ogosia Kart praw podstawowych Unii Europejskiej.
Karta zostaa opracowana przez Konwent skadajcy si
zczonkw parlamentw krajowych iParlamentu
Europejskiego, przedstawicieli rzdw krajowych ijednego
czonka Komisji. W54 artykuach zebranych wszeciu
rozdziaach na temat godnoci, wolnoci, rwnoci,
solidarnoci, praw obywateli isprawiedliwoci wyraono
podstawowe wartoci Unii Europejskiej oraz prawa
obywatelskie, polityczne, gospodarcze ispoeczne jej
obywateli.
Pierwsze artykuy dotycz godnoci ludzkiej, prawa
doycia, do integralnoci osoby, do wolnoci wypowiedzi
iwolnoci sumienia. Wrozdziale pt. Solidarno zebrano
winnowacyjny sposb rozmaite prawa spoeczne
igospodarcze, takie jak:
prawo do strajku;
prawo pracownikw do informacji ikonsultacji;
prawo do pogodzenia obowizkw zawodowych zyciem
rodzinnym;
prawo do opieki zdrowotnej, zabezpieczenia spoecznego
ipomocy spoecznej wcaej Unii Europejskiej.
Karta promuje take rwno mczyzn ikobiet oraz
wprowadza takie prawa, jak: ochrona danych, zakaz
praktyk eugenicznych iklonowania istot ludzkich, prawo
doochrony rodowiska naturalnego, prawa dzieci iosb
wpodeszym wieku oraz prawo do dobrej administracji.
Wtraktacie lizboskim, ktry wszed wycie wdniu
1grudnia2009r., nadano Karcie tak sam moc prawn,
jak maj traktaty, azatem amanie zawartych wniej
praw moe stanowi podstaw do wytoczenia sprawy

przed Trybunaem Sprawiedliwoci. (Wjednym
zprotokow okrelono jednak zasady stosowania Karty
wPolsce iZjednoczonym Krlestwie. Wprzyszoci bd
one dotyczyy rwnie Republiki Czeskiej).
Ponadto art.6 traktatu lizboskiego daje podstaw prawn
upowaniajc UE do przystpienia do europejskiej
konwencji praw czowieka. Gdy to nastpi, konwencja ta nie
bdzie wymieniana jedynie wtraktatach UE, ale posiada
bdzie rwnie moc prawn wkrajach UE, przez
cowwikszym stopniu bdzie chroni prawa czowieka
wUnii Europejskiej.
IV. Europa edukacji ikultury

Poczucia przynalenoci do wsplnoty europejskiej
idzielenia wsplnego losu nie da si stworzy wsztuczny
sposb. Moe ono wyrosn jedynie ze wsplnej
wiadomoci kulturowej, dlatego te Europa powinna
skupi si nie tylko na sprawach gospodarczych, ale
rwnie na sprawach zwizanych zksztaceniem,
obywatelstwem ikultur.
Unia Europejska nie narzuca systemu szkolnictwa lub
programu nauczania decyzje wtym zakresie podejmuje
si na szczeblu krajowym lub lokalnym. Unia Europejska
prowadzi jednak pod nazw Erasmus+ programy
narzecz promocji wymian edukacyjnych, aby modzi ludzie
mieli moliwo wyjazdu za granic wcelu odbywania
szkole lub studiowania, nauki nowych jzykw
iuczestniczenia wdziaaniach bdcych wspln inicjatyw
szk lub uczelni wrnych krajach. Szacuje si, e wlatach
20142020 wsparcie otrzyma ponad 4 mln osb.
Wramach procesu boloskiego kraje europejskie
wsppracuj ze sob wcelu utworzenia europejskiego
obszaru szkolnictwa wyszego. Oznacza to na przykad,
ewwyniku ukoczenia kursw wszkole wyszej
wjakimkolwiek kraju nalecym do europejskiego obszaru
szkolnictwa wyszego bdzie mona otrzyma
porwnywalne iwzajemnie uznawane stopnie naukowe
(licencjata, magistra idoktora).
30
Wdziedzinie kultury Unia Europejska finansuje program
Kreatywna Europa, ktry umoliwia zacienienie
wsppracy pomidzy twrcami iorganizatorami
programw telewizyjnych ifilmw, stacjami nadajcymi
takie programy oraz instytucjami kultury zrnych krajw.
Wsppraca ta stanowi zacht dla rozwoju europejskich
produkcji telewizyjnych ifilmowych, przyczyniajc si tym
samym do zmniejszenia rnic pomidzy produkcj
europejsk aamerykask.
Jedn zpodstawowych cech szczeglnych Europy jest jej
bogactwo jzykw, azachowanie tego bogactwa stanowi
wany cel UE. Wpraktyce wielojzyczno ma zasadnicze
znaczenie dla sposobu funkcjonowania Unii Europejskiej.
Prawodawstwo UE musi by dostpne we wszystkich 24
jzykach urzdowych, akady pose do Parlamentu
Europejskiego ma prawo posugiwania si wasnym
jzykiem wtrakcie obrad parlamentu.
V. Europejski Rzecznik Praw

Obywatelskich oraz prawo skadania
petycji do Parlamentu
Aby jeszcze bardziej przybliy obywatelom Uni
Europejsk, wTraktacie oUnii Europejskiej powoano
stanowisko Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.
Osoba na tym stanowisku jest powoywana przez
Parlament Europejski isprawuje swj urzd przez ca jego
kadencj. Rol Europejskiego Rzecznika Praw
Obywatelskich jest prowadzenie postpowa
wyjaniajcych wsprawie skarg przeciwko instytucjom
iorganom unijnym. Kady obywatel UE oraz kada osoba
lub organizacja zamieszkaa lub posiadajca sw siedzib
na terenie kraju UE moe zoy tak skarg. Europejski
Rzecznik Praw Obywatelskich podejmuje dziaania, aby
doprowadzi do ugody pomidzy skarcym adan
instytucj lub organem.
Kada osoba zamieszkaa na terenie ktregokolwiek kraju
UE moe rwnie zoy petycj do Parlamentu
Europejskiego. Stanowi to kolejne wane ogniwo czce
instytucje UE ispoeczestwo.
VI. Poczucie przynalenoci

Europa obywateli jest jeszcze bardzo wieym pomysem.
Istniej ju jednak pewne symbole wsplnej tosamoci
europejskiej, takie jak europejski paszport, wuyciu
od1985r. Od 1996r. we wszystkich pastwach UE wydaje
si unijne prawa jazdy. Unia Europejska posiada rwnie
wasne motto Zjednoczeni wrnorodnoci, a9 maja
obchodzony jest Dzie Europy.
Hymn europejski (Oda do Radoci Beethovena)
ieuropejska flaga (krg skadajcy si z12 zotych gwiazd
na niebieskim tle) zostay wyranie wspomniane
wprojekcie konstytucji Unii Europejskiej z2004r., jednak
pominito je wtraktacie lizboskim przyjtym zamiast
konstytucji. Hymn iflaga europejska wdalszym cigu
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
pozostaj symbolami UE, ipastwa czonkowskie, wadze

lokalne oraz poszczeglni obywatele mog znich
korzysta, jeeli taka jest ich wola.
Aby jednak mie poczucie przynalenoci do Unii
Europejskiej, spoeczestwo musi by wiadome dziaa
podejmowanych przez UE irozumie powody tych dziaa.
Instytucje UE ipastwa czonkowskie musz zada sobie
wicej trudu, aby sprawy, ktrymi zajmuje si UE,
wyjania wbardziej przejrzystym iprzystpnym jzyku.
Naley rwnie uwiadomi spoeczestwu widoczne
zmiany wich codziennym yciu, ktre nastpuj za spraw
dziaa UE. Wtym wzgldzie istotny wpyw wywaro
stosowanie od 2002r. banknotw imonet euro. Ponad
dwie trzecie obywateli UE zarzdza obecnie swoimi
prywatnymi finansami ioszczdnociami weuro. Dziki
podawaniu cen towarw iusug weuro konsumenci mog
bezporednio porwnywa ceny wposzczeglnych krajach.
Na mocy Ukadu zSchengen zlikwidowano kontrole
nawikszoci granic wewntrznych pomidzy
poszczeglnymi krajami UE to rwnie daje
spoeczestwu poczucie przynalenoci do jednolitego
zjednoczonego obszaru geograficznego.
Jednak przede wszystkim poczucie przynalenoci
zwizane jest zmoliwoci osobistego uczestnictwa
wprocesie decyzyjnym UE. Kady penoletni obywatel
UEma prawo do gosowania wwyborach do Parlamentu
Europejskiego, co stanowi wan podstaw dla legitymacji
demokratycznej UE. Legitymacja demokratyczna jest
poszerzana, wmiar jak Parlamentowi Europejskiemu
nadaje si wiksze uprawnienia, parlamenty narodowe
maj wicej do powiedzenia wsprawach unijnych oraz
wmiar jak ronie aktywne angaowanie si obywateli
Europy wdziaalno organizacji pozarzdowych, ruchw
politycznych itworzenie oglnoeuropejskich partii
politycznych. Obywatele maj do dyspozycji wiele metod
umoliwiajcych im ksztatowanie europejskiego programu
dziaa iwywieranie wpywu na polityk UE. Przykadowo
istnieje moliwo uczestniczenia wdebatach
prowadzonych na internetowych forach dyskusyjnych
powiconych sprawom Unii Europejskiej oraz
zamieszczania swoich opinii na blogach komisarzy
europejskich lub posw do Parlamentu Europejskiego.
Ponadto mona skontaktowa si bezporednio zKomisj
lub Parlamentem za porednictwem internetu lub jednego
zbiur mieszczcych si wposzczeglnych krajach
(szczegowe informacje umieszczono na wewntrznej
stronie okadki).
Ide przywiecajc utworzeniu Unii Europejskiej byo
suenie spoeczestwom Europy, aprzyszo UE naley
ksztatowa za spraw aktywnego uczestnictwa ludzi
wywodzcych si ze wszystkich rodowisk. Ju ojcowie
zaoyciele UE mieli tego pen wiadomo. My nie
zbliamy do siebie pastw, my jednoczymy ludzi,
powiedzia Jean Monnet ju w1952r. Zwikszenie
wiadomoci opinii publicznej na temat UE oraz
zaangaowanie obywateli wdziaania prowadzone
wramach Unii pozostaje jednym znajwikszych wyzwa
stojcych przed unijnymi instytucjami.
E U R O P A
P A S C A L
31
F O N T A I N E
10. E uropa wolnoci, bezpieczestwa

isprawiedliwoci
XX
XX
XX
Otwarcie granic wewntrznych pomidzy pastwami czonkowskimi UE niesie wymierne korzyci dla
zwykych ludzi, ktrzy teraz mog swobodnie si przemieszcza bez kontroli granicznych.
Jednake swobodne poruszanie si wgranicach wewntrznych jest nierozcznie zwizane ze zwikszeniem
kontroli na zewntrznych granicach Unii, tak aby skutecznie przeciwdziaa zorganizowanej przestpczoci,
terroryzmowi, nielegalnej imigracji oraz handlowi ludmi inarkotykami.
Kraje UE wsppracuj ze sob wobszarze utrzymania porzdku publicznego iwymiaru sprawiedliwoci, aby
zwikszy bezpieczestwo wEuropie.
Obywatele europejscy maj prawo do ycia wwolnoci

wdowolnym miejscu Unii Europejskiej, bez obawy przed
przeladowaniami lub przemoc. Jednake przestpczo
midzynarodowa iterroryzm to zjawiska, ktre budz
obawy wielu wspczesnych Europejczykw.
Oczywiste jest, e swoboda przemieszczania powinna si
wiza zzapewnieniem kademu tej samej ochrony itego
samego dostpu do wymiaru sprawiedliwoci wkadym
zaktku UE. Wzwizku ztym poprzez sukcesywne
wprowadzanie poprawek do tekstu traktatw Unia
Europejska stopniowo staje si jednolit przestrzeni
wolnoci, bezpieczestwa isprawiedliwoci.
Zakres dziaalnoci UE wtych dziedzinach ulega przez lata
poszerzeniu, wmiar jak Rada Europejska przyjmowaa
kolejny ztrzech programw ramowych: program zTampere
(19992004), program haski (20052009) iprogram
sztokholmski (20102014). Oile program zTampere
iprogram haski byy ukierunkowane na osignicie
wikszego poziomu bezpieczestwa, to program
sztokholmski wwikszym stopniu skoncentrowa si na
kwestii ochrony praw obywatelskich.
Tim Pannell/Corbis
Za spraw traktatu lizboskiego, ktry wszed wycie

wgrudniu 2009r., proces decyzyjny wpowyszych
obszarach sta si bardziej efektywny. Przed przyjciem
traktatu lizboskiego pastwa czonkowskie zastrzegy

sobie wcaoci kompetencje wzakresie tworzenia
przestrzeni wolnoci, bezpieczestwa isprawiedliwoci
oraz zarzdzania ni. Prace te prowadzono zasadniczo na
forum Rady (tj. wformie dyskusji iporozumienia midzy
ministrami rzdw pastw czonkowskich), przez co rola
Komisji iParlamentu wtym zakresie bya nieznaczna.
Traktat lizboski zmieni ten stan rzeczy: obecnie wikszo
decyzji Rada podejmuje kwalifikowan wikszoci gosw,
aParlament jest rwnorzdnym partnerem wprocesie
decyzyjnym.
I. Swoboda przemieszczania si
naterenie UE oraz ochrona jej
graniczewntrznych
Swobodny przepyw osb wewntrz Unii Europejskiej
sprawia, e zagadnienia bezpieczestwa nabieraj coraz
wikszego znaczenia dla pastw czonkowskich, tym
bardziej e nie kontroluj one ju wewntrznych granic UE.
Aby zrekompensowa brak kontroli wewntrz Unii,
konieczne jest wprowadzenie dodatkowych zabezpiecze
na jej zewntrznych granicach. Poniewa zprawa
doswobodnego przemieszczania si wewntrz Unii mog
korzysta rwnie przestpcy, krajowe suby policji
iorgany sdowe musz ze sob wsppracowa, aby
zwalcza przestpczo transgraniczn.
Wsytuacji starzenia si
spoeczestwa wUE legalni
imigranci posiadajcy
waciwe kwalifikacje
zawodowe przyczyniaj si
do zapeniania luk na rynku
pracy.
32
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
George Steinmetz/Corbis
Wsppraca midzy
europejskimi organami
celnymi przyczynia si do
ograniczenia przemytu
iprzestpczoci.
Jedn znajwaniejszych inicjatyw sucych uatwieniu

ycia osobom podrujcym po Unii Europejskiej by ukad
podpisany w1985r. przez rzdy Belgii, Francji,
Luksemburga, Niderlandw iRepubliki Federalnej Niemiec
wSchengen, przygranicznym miasteczku wLuksemburgu
(tzw. Ukad zSchengen). Uzgodniono wwczas, e kontrole
osobowe niezalenie od narodowoci osb
przekraczajcych granice zostan zniesione
nawsplnych granicach krajw sygnatariuszy, e zasady
kontroli na granicach zkrajami nienalecymi do UE
zostan zharmonizowane oraz e zostanie wprowadzona
wsplna polityka wizowa. Wkonsekwencji powsta obszar
bez wewntrznych granic zwany stref Schengen.
Uzgodnienia zSchengen stay si integraln czci
Traktatw UE, astrefa Schengen stopniowo si powikszaa.
W2013r. postanowienia Ukadu zSchengen byy wpeni
wdroone we wszystkich pastwach UE oprcz Bugarii,
Chorwacji, Cypru, Irlandii, Rumunii iZjednoczonego Krlestwa.
Do strefy Schengen nale rwnie cztery kraje niebdce
czonkami UE Islandia, Liechtenstein, Norwegia iSzwajcaria.
Wraz zrozszerzeniem Unii wlatach 2004i2007
priorytetem stao si zaostrzenie kontroli na zewntrznych
granicach UE. Za zarzdzanie wspprac UE wzakresie
bezpieczestwa na jej zewntrznych granicach odpowiada
agencja UE zsiedzib wWarszawie, znana pod nazw
Frontex. Pastwa czonkowskie mog uycza jej odzi,
helikopterw isamolotw wcelu wsplnego patrolowania
granic na przykad na wraliwych obszarach
rdziemnomorskich. Unia Europejska rozwaa rwnie
ustanowienie europejskiej stray granicznej.
II. Polityka azylowa iimigracyjna

Europa jest dumna ze swojej tradycji, zgodnie zktr
osoby zkrajw trzecich zawsze byy tu mile widziane,
auchodcy uciekajcy przed niebezpieczestwem
iprzeladowaniem mogli uzyska azyl. Rzdy UE musz
dzi jednak odpowiedzie na pytanie, jak rozwiza kwesti
rosncej liczby imigrantw, legalnych inielegalnych,
wobszarze bez granic wewntrznych.
Rzdy UE postanowiy zharmonizowa obowizujce wich
pastwach przepisy, aby wnioski oazyl byy przetwarzane
zgodnie zpodstawowymi zasadami uznawanymi wcaej
Unii Europejskiej. Przyjto wsplne minimalne normy
dotyczce przyjmowania osb ubiegajcych si oazyl czy
zasad nadawania statusu uchodcy. Utworzono Europejski
Urzd Wsparcia wdziedzinie Azylu zsiedzib na Malcie.
Jego zadaniem jest wspieranie wsppracy midzy
pastwami UE wtej dziedzinie.
Wzwizku ztym, e wostatnich latach do Europy
przybywao wielu nielegalnych imigrantw, jednym
zgwnych priorytetw UE jest rozwizanie tego problemu.
Rzdy pastw czonkowskich wsplnie podejmuj dziaania
wcelu zwalczania przemytu ludzi iprzyjmowania
wsplnych uregulowa wsprawie repatriacji nielegalnych
imigrantw. Jednoczenie coraz lepsza jest koordynacja
imigracji legalnej za spraw przepisw unijnych
wsprawie czenia rodzin, statusu rezydentw
dugoterminowych oraz przyjmowania osb niebdcych
obywatelami UE ipragncych uczy si lub prowadzi
badania wEuropie.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
33
III. Zwalczanie przestpczoci

midzynarodowej
IV. Wkierunku europejskiej przestrzeni

sdowej
Potrzebne s skoordynowane dziaania wcelu zwalczania

zorganizowanych grup przestpczych, ktre tworz siatki
przerzutu nielegalnych imigrantw ihandlu ludmi oraz
wykorzystuj bezbronno osb najsabszych, zwaszcza
kobiet idzieci.
Obecnie wUnii Europejskiej funkcjonuje wrwnolegy

sposb wiele rnych systemw sdowych kady
wramach granic danego pastwa czonkowskiego.
Przestpczo midzynarodowa nie zwaa jednak
nagranice midzy krajami. Wanie dlatego UE musi
posiada wsplne ramy wcelu zwalczania terroryzmu,
przemytu narkotykw oraz faszerstw, aby moga
zagwarantowa swoim obywatelom wysoki poziom
ochrony izapewni lepsz jako midzynarodowej
wsppracy wtym zakresie. Aby wsppraca midzy
sdami wrnych krajach przebiegaa wsposb
niezakcony rnicami wdefinicjach okrelonych
przestpstw, UE musi rwnie posiada wspln polityk
dotyczc sdownictwa karnego.
Przestpczo zorganizowana siga po coraz bardziej

wyrafinowane metody iregularnie wykorzystuje do swoich
dziaa sieci europejskie lub midzynarodowe. Terroryci
pokazali ju, e potrafi brutalnie uderza wkadym
miejscu na wiecie.
Ztego te powodu stworzono System Informacyjny
Schengen (SIS). Jest to zoona baza danych, ktra
umoliwia funkcjonariuszom organw cigania iorganom
sdowym wymian informacji na temat poszukiwanych
osb imienia (na przykad skradzionych samochodw lub
dzie sztuki) lub osb, wobec ktrych wydano nakaz
aresztowania lub wniosek oekstradycj. Baza danych
nowej generacji, znana pod nazw SIS II, ma wiksz
pojemno imoliwo przechowywania nowych rodzajw
danych.
Jednym znajlepszych sposobw na ujcie przestpcw jest
podanie ladem rodkw pieninych, ktre zdobyli
wnieuczciwy sposb. Dlatego te Unia Europejska poprzez
stworzenie odpowiedniego prawodawstwa przeciwdziaa
praniu pienidzy, tak aby odci organizacje przestpcze
od rde finansowania.
Najbardziej udanym krokiem ostatnich lat wzakresie
wsppracy midzy funkcjonariuszami organw cigania
byo utworzenie Europolu, organu UE zsiedzib wHadze,
ktry tworz funkcjonariusze policji isub celnych. Europol
zajmuje si zwalczaniem rozmaitych rodzajw
przestpczoci midzynarodowej: przemytu narkotykw,
handlu kradzionymi pojazdami, siatek zajmujcych si
handlem inielegalnym przerzutem ludzi, wykorzystywania
seksualnego kobiet idzieci, pornografii dziecicej,
faszerstw, przemytu materiaw radioaktywnych
inuklearnych, terroryzmu, prania pienidzy ifaszowania
euro.
Gwnym przykadem praktycznej wsppracy wtym

obszarze s dziaania Zespou ds. Wsppracy Sdowej,
czyli Eurojustu. Zesp ten zosta powoany w2003r.
wHadze jako centralna struktura koordynujca dziaania
wzakresie sdownictwa. Zadaniem Eurojustu jest
umoliwienie wsppracy pomidzy krajowymi organami
cigania idochodzenia wledztwach kryminalnych, ktre
dotycz rwnoczenie kilku krajw UE. Eurojust stanowi
podstaw dla ewentualnego utworzenia Urzdu
Prokuratora Europejskiego, wprzypadku podjcia takiej
decyzji przez Rad (lub przez co najmniej dziewi pastw
czonkowskich). Wzakresie obowizkw prokuratora byoby
prowadzenie dochodze iwnoszenie oskare wsprawie
przestpstw popenianych przeciwko interesom
finansowym UE.
Kolejnym instrumentem praktycznej wsppracy
transgranicznej jest europejski nakaz aresztowania
obowizujcy od stycznia 2004r. Zastpuje on dugotrwae
procedury ekstradycyjne.
Wobszarze prawa cywilnego Unia Europejska wprowadzia
prawodawstwo wspomagajce wykonanie decyzji
sdowych wsprawach midzynarodowych dotyczcych
orzeczenia rozwodu lub separacji, wnioskw osprawowanie
pieczy nad dzieckiem iroszcze alimentacyjnych. Celem
tych dziaa jest doprowadzenie do tego, aby orzeczenia
zapade wjednym kraju byy wice wdrugim.
UEustanowia rwnie wsplne procedury majce na celu
uatwienie iprzyspieszenie rozstrzygania
midzynarodowych spraw dotyczcych drobnych
ibezspornych roszcze cywilnych, jak odzyskanie
nalenoci czy ogoszenie upadoci.
34
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
11. U nia Europejska na arenie wiatowej

XX
XX
XX
XX
Wypowiadajc si jednym gosem wkwestiach midzynarodowych, np. wramach negocjacji handlowych,

Unia Europejska ma wikszy wpyw na wydarzenia na arenie wiatowej. Aby wywiera wikszy wpyw
izwikszy midzynarodowy status UE, w2009r. na czele Rady Europejskiej stan stay przewodniczcy,
atake mianowano pierwszego Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych iPolityki
Bezpieczestwa.
Wdziedzinie obronnoci kade pastwo jest suwerenne, czy to jako czonek NATO, czy te pastwo
neutralne. Niemniej jednak pastwa czonkowskie UE rozwijaj wspprac militarn wzakresie misji
pokojowych.
Unia Europejska jest wanym uczestnikiem handlu midzynarodowego ipracuje wramach wiatowej
Organizacji Handlu (WTO) nad zapewnieniem otwartych rynkw isystemu handlowego opartego
nazasadach.
Ze wzgldu na histori ipooenie geograficzne Unia Europejska szczegln uwag powica Afryce
(dziaania prowadzone wtym zakresie obejmuj: polityk pomocy rozwojowej, preferencje wwymianie
handlowej, pomoc ywnociow ipropagowanie przestrzegania praw czowieka).
Zupywem lat Unia Europejska staa si wiatow potg

wznaczeniu gospodarczym, handlowym imonetarnym.
Czasami uwaa si, e UE staa si gospodarczym
olbrzymem, pozostajc jednak politycznym karem.
Tosformuowanie jest oczywicie przesadne. Unia ma
znaczcy wpyw wramach midzynarodowych organizacji,
jak wiatowa Organizacja Handlu (WTO) czy
specjalistyczne agencje Organizacji Narodw
Zjednoczonych, oraz podczas wiatowych szczytw
narzecz rozwoju iochrony rodowiska naturalnego.
Niemniej jednak prawd jest, e UE ijej czonkowie maj
jeszcze przed sob dug drog wzakresie stosunkw
dyplomatycznych ipolitycznych, zanim bd mogy
wypowiada si jednym gosem wistotnych dla wiata
zagadnieniach. Co wicej, kraje UE zachowuj pen
narodow suwerenno wodniesieniu do swoich si
zbrojnych. Systemy obrony s cakowicie wrkach rzdw
narodowych ijedynymi zwizkami midzy nimi s rozmaite
pakty isojusze, takie jak NATO.
I. Wsplna polityka zagraniczna

ibezpieczestwa
A) UTWORZENIE EUROPEJSKIEJ SUBY DZIAA
ZEWNTRZNYCH
Wramach wsplnej polityki zagranicznej ibezpieczestwa
(WPZiB) ieuropejskiej polityki bezpieczestwa iobrony
(EPBiO) wyznacza si gwne zadania wzakresie polityki
zagranicznej UE. Wprowadzone traktatem zMaastricht
(1992r.), traktatem zAmsterdamu (1997r.) oraz
traktatem zNicei (2001r.) WPZiB iEPBiO stworzyy drugi
filar UE obszar polityki, wktrej dziaania podejmowane
s woparciu ouzgodnienia midzyrzdowe, aKomisja
iParlament odgrywaj wniej jedynie niewielk rol.
Decyzje wtym obszarze podejmowane s na zasadzie
konsensusu, przy czym poszczeglne pastwa mog
wstrzyma si od gosu. Mimo e za spraw traktatu
lizboskiego zlikwidowano podzia struktury UE na filary,
nie zmieni si sposb podejmowania decyzji wzakresie
kwestii bezpieczestwa iobrony. Wraz zwejciem wycie
traktatu lizboskiego zmienia si jednak nazwa polityki
zEPBiO na WPBiO wsplna polityka bezpieczestwa
iobrony. Zwikszono rwnie rol WPZiB poprzez
utworzenie stanowiska Wysokiego Przedstawiciela Unii
doSpraw Zagranicznych iPolityki Bezpieczestwa.
Tim Freccia/AP
Unia Europejska
przeprowadza cywilne lub
wojskowe operacje na rzecz
utrzymania pokoju, takie jak
ta zbrojna operacja
przeciwko piratom
uwybrzey Somalii.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
Do jego obowizkw naley przedstawianie wsplnego

stanowiska UE ipodejmowanie dziaa wimieniu
UEwramach organizacji midzynarodowych
inakonferencjach midzynarodowych. Wysoki
Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych iPolityki
Bezpieczestwa ma do pomocy tysice unijnych ikrajowych
urzdnikw, ktrzy razem tworz Europejsk Sub Dziaa
Zewntrznych czyli sub dyplomatyczn UE.
Zasadniczo celem polityki zagranicznej UE jest
zagwarantowanie bezpieczestwa, stabilnoci, demokracji
iprzestrzegania praw czowieka nie tylko na obszarach
zni ssiadujcych (np. na Bakanach), ale rwnie
winnych punktach zapalnych na caym wiecie, takich jak
Afryka, Bliski Wschd iKaukaz. Gwnym narzdziem
polityki zagranicznej UE jest tzw. mikka sia, wramach
ktrej przeprowadza si misje obserwacji wyborw oraz
udziela si pomocy humanitarnej irozwojowej. W2012r.
UE przekazaa pomoc humanitarn wwysokoci ponad
1,3mldeuro. Unia Europejska zapewnia 60% wiatowej
pomocy rozwojowej iwspiera kraje najbardziej potrzebujce
na caym wiecie wzakresie walki zubstwem, wyywienia
ludnoci, zapobiegania klskom ywioowym, dostpu
dowody pitnej izwalczania chorb. Jednoczenie UE
aktywnie zachca te kraje do przestrzegania zasad
praworzdnoci iotwarcia ich rynkw na handel
midzynarodowy. Komisja iParlament Europejski czuwaj
nad tym, aby pomoc ta bya udzielana wsposb
odpowiedzialny oraz aby naleycie ni zarzdzano
iwykorzystywano j.
Czy UE chce ijest wstanie wykroczy poza stosowanie
dyplomacji mikkiej siy? Stanowi to gwne wyzwanie
czekajce UE wnajbliszych latach. Zdecydowanie zbyt
czsto we wsplnych owiadczeniach istanowiskach
wnajistotniejszych sprawach midzynarodowych (takich
jak bliskowschodni proces pokojowy, sytuacja wIraku,
terroryzm, stosunki zRosj, Iranem, Kub itp.) Rada
Europejska ogranicza si do wyraenia jedynie
najmniejszego wsplnego mianownika stanowisk
poszczeglnych pastw czonkowskich. Wiksze znich
tymczasem wzakresie dyplomacji wdalszym cigu kieruj
si wasnymi interesami. Unia Europejska postrzegana jest
jednak jako partner na miar wiatow tylko, jeeli mwi
jednym gosem. Aby UE bya bardziej wiarygodna
iwywieraa wikszy wpyw na arenie wiatowej, musi
poczy swoj si gospodarcz ihandlow ze sta
realizacj swojej wsplnej polityki bezpieczestwa iobrony.
B) KONKRETNE OSIGNICIA WRAMACH WSPLNEJ

POLITYKI BEZPIECZESTWA IOBRONY (WPBIO)
Od 2003r. Unia Europejska ma zdolno przeprowadzania
operacji zarzdzania kryzysowego dziki temu, e pastwa
czonkowskie dobrowolnie udostpniaj jej wtym celu
wasne siy.
Odpowiedzialno za prowadzenie tych operacji spoczywa
na szeregu organw politycznowojskowych: Komitecie
Politycznym iBezpieczestwa (KPiB), Komitecie
Wojskowym UE (EUMC), Komitecie ds. Aspektw Cywilnych
Zarzdzania Kryzysowego iSztabie Wojskowym Unii
35
Europejskiej (SWUE). Organy te odpowiadaj przed Rad

imaj siedzib wBrukseli.
To wanie ten zestaw narzdzi jest istot wsplnej polityki
bezpieczestwa iobrony. Dziki niemu UE moe realizowa
wyznaczone sobie zadanie misje humanitarne imisje
majce na celu przywrcenie lub utrzymanie pokoju. Przy
organizacji tego rodzaju misji naley unika powielania
dziaa prowadzonych wramach NATO, czego gwarancj
s przyjte przez NATO iUE uzgodnienia Berlin plus.
Zgodnie ztymi uzgodnieniami Unia Europejska zyskaa
dostp do rodkw logistycznych NATO (wzakresie
wykrywania, komunikacji, dowodzenia itransportu).
Od 2003r. Unia Europejska przeprowadzia 30 operacji
wojskowych imisji cywilnych. Wramach pierwszej znich
oddziay UE zajy miejsce si NATO na terenie Boni
iHercegowiny. Misje ioperacje zramienia UE prowadzone
s lub byy na trzech kontynentach. Nale do nich: misja
EUFOR wCzadzie iRepublice rodkowoafrykaskiej,
operacja Atalanta przeprowadzona przez UE NAVFOR
majca na celu zwalczenie piractwa somalijskiego
wZatoce Adeskiej, misja EULEX majca na celu wsparcie
Kosowa wzakresie trwaego zaprowadzenia
praworzdnoci oraz misja policyjna EUPOL wAfganistanie,
majca na celu wsparcie szkole afgaskiej policji.
Poniewa technologia wojskowa staje si coraz bardziej
nowoczesna, atym samym coraz drosza, rzdy pastw
czonkowskich wcoraz wikszym stopniu dostrzegaj
potrzeb wsppracy wzakresie produkcji broni
szczeglnie wkontekcie obecnego usilnego denia
doograniczenia wydatkw publicznych wcelu przetrwania
kryzysu finansowego. Ponadto jeeli siy zbrojne pastw
UEmaj prowadzi wsplne misje, ich systemy musz by
interoperacyjne, aich wyposaenie musi spenia
odpowiednie normy. Dlatego te wczerwcu 2003r.,
podczas posiedzenia wSalonikach, Rada Europejska
podja decyzj opowoaniu Europejskiej Agencji Obrony
(EAO) wcelu wsparcia rozwoju moliwoci wojskowych UE.
Formalnie ustanowiono j w2004r.
II. Polityka handlowa otwarta na wiat

Jako potga handlowa Unia Europejska ma duy wpyw
midzynarodowy. Unia Europejska wspiera oparty
nazasadach system wiatowej Organizacji Handlu (WTO)
liczcej 159 krajw czonkowskich. System ten zapewnia
okrelony poziom bezpieczestwa prawnego
iprzejrzystoci wprowadzeniu handlu midzynarodowego.
WTO okrela warunki, na jakich jej czonkowie mog si
broni przed nieuczciwymi praktykami, takimi jak
stosowanie dumpingu (czyli sprzeday po cenie poniej
kosztw produkcji), za pomoc ktrego eksporterzy
konkuruj zrywalami. Przewiduje rwnie procedur
rozstrzygania sporw pomidzy kontrahentami.
Od 2001r. na drodze negocjacji handlowych prowadzonych
wramach rundy dauhaskiej UE dy do liberalizacji
wiatowego handlu. Negocjacje te nie nale do atwych,
jednak UE jest przekonana, e wnastpstwie kryzysu
36
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
Andy Aitchison/In Pictures/Corbis
UE promuje otwarcie rynkw

irozwj handlu wramach
wielostronnej wiatowej
Organizacji Handlu.
finansowego igospodarczego spadek aktywnoci

gospodarczej wwiatowym handlu przeistoczyby
istniejc recesj wcakowite zaamanie.
Polityka handlowa UE jest cile powizana zunijn
polityk rozwoju. Wramach oglnego systemu preferencji
Unia dopucia, aby wikszo produktw importowanych
zkrajw rozwijajcych si lub znajdujcych si wfazie
przejciowej miaa dostp do jej rynku na zasadzie
bezcowej lub po preferencyjnych stawkach. Dla 49
najuboszych krajw wiata ulgi s jeszcze wiksze.
Eksport wszystkich produktw ztych krajw, zwyjtkiem
broni, jest zwolniony zce na terenie Unii Europejskiej.
Unia Europejska nie posiada jednake odrbnych umw
handlowych ze swymi gwnymi partnerami handlowymi
wrd krajw rozwinitych, jak USA czy Japonia.
Wprzypadku tych krajw stosunki handlowe uregulowane
zostay za porednictwem mechanizmw WTO, ale
prowadzone s rokowania wsprawie umw dwustronnych.
Unia Europejska rozwija handel zrosncymi potgami
zinnych czci wiata, poczwszy od Chin iIndii
apoAmeryk rodkow iPoudniow. Umowy handlowe
zawarte ztymi krajami przewiduj rwnie wspprac
techniczn ikulturaln. Chiny stay si drugim
codoznaczenia (po Stanach Zjednoczonych) partnerem
handlowym UE ijej najwikszym dostawc importowanych
towarw. (W2012r. ponad 17% towarw importowanych
do UE pochodzio zChin). Unia Europejska jest gwnym
partnerem handlowym Rosji inajwikszym rdem
inwestycji zagranicznych wtym kraju. Oprcz handlu
najwaniejsze kwestie wrelacjach UERosja dotycz spraw
transgranicznych, takich jak bezpieczestwo dostaw
energii, awszczeglnoci gazu.
III. Afryka
Stosunki pomidzy Europ aAfryk subsaharyjsk maj
dug histori. Zgodnie ztraktatem rzymskim z1957r.
wczesne kolonie iterytoria zamorskie pastw
czonkowskich zostay stowarzyszone ze Wsplnot.
Dekolonizacja, ktra rozpocza si we wczesnych latach
szedziesitych XX wieku, zmienia t relacj odtd
stowarzyszenie obejmowao pastwa ju suwerenne.
Umowa zKotonu, podpisana wczerwcu 2000r. wstolicy
Beninu, bya kolejnym krokiem wunijnej polityce rozwoju.
Umowa ta, podpisana pomidzy Uni Europejsk
apastwami Afryki, Karaibw iPacyfiku (AKP), jest
najdalej idc inajbardziej ambitn umow ohandlu
ipomocy, jaka zostaa kiedykolwiek zawarta pomidzy
krajami rozwinitymi irozwijajcymi si. Umowa zKotonu
stanowia kontynuacj konwencji zLom, ktra zostaa
podpisana w1975r. wstolicy Togo inastpnie podlegaa
licznym zmianom wprowadzanym wregularnych
odstpach.
Umowa ta idzie znacznie dalej ni wczeniejsze, poniewa
przechodzi od stosunkw handlowych opartych na dostpie
do rynku do stosunkw handlowych wszerszym znaczeniu
tego pojcia. Wprowadza rwnie nowe procedury
rozwizywania problemw zwizanych znaruszaniem praw
czowieka.
Unia Europejska udzielia specjalnych koncesji handlowych
najmniej rozwinitym krajom, zktrych 39 jest
sygnatariuszami umowy zKotonu. Od 2005r. kraje te
mog eksportowa do UE praktycznie wszystkie produkty
bez koniecznoci uiszczania ce.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
37
12. Przyszo Europy

XX
XX
Europa nie powstanie od razu ani wedug zgry ustalonego planu: bdzie powstawaa poprzez konkretne
realizacje, tworzc najpierw rzeczywist solidarno.
To owiadczenie z1950r. jest nadal aktualne. Ajakie wyzwania czekaj Europ wnajbliszych latach?
Europa nie powstanie od razu ani wedug zgry

ustalonego planu: bdzie powstawaa poprzez konkretne
realizacje, tworzc najpierw rzeczywist solidarno.
Zdanie to pochodzi ze synnej deklaracji Roberta
Schumana, ktry wygosi je wdniu 9maja1950r., dajc
pocztek projektowi integracji europejskiej. Dzi,
szedziesit lat pniej, sowa te nadal nie straciy
naznaczeniu. Solidarno midzy spoeczestwami
inarodami europejskimi musi nieustannie dostosowywa
si donowych wyzwa wynikajcych ze zmian
zachodzcych nawiecie. Utworzenie jednolitego rynku
wewczesnych latach dziewidziesitych XX wieku byo
niewtpliwie wielkim osigniciem, jednak nie mona byo
na tym poprzesta. Aby rynek sprawnie funkcjonowa,
naleao stworzy euro pojawio si ono w1999r. Wcelu
zarzdzania euro izapewnienia stabilnoci cen stworzono
Europejski Bank Centralny, jednak kryzys finansowy
wlatach 20082009 ikryzys zwizany zzadueniem
w2010r. ujawniy podatno euro na ataki wiatowych
spekulantw. Oprcz EBC potrzebna jest koordynacja
polityki gospodarczej poszczeglnych krajw znacznie
cilejsza ni dotychczasowa koordynacja zapewniana
przez Eurogrup. Powstaje zatem pytanie, czy UE bdzie
wkrtce ukadaa plany prawdziwie wsplnego zarzdzania
gospodark?
Wybitny twrca integracji europejskiej, Jean Monnet,
zakoczy w1976r. swoje pamitniki sowami: Suwerenne
narody przeszoci nie s wstanie wdalszym cigu
rozwizywa problemw teraniejszoci; nie mog
zapewni sobie wasnego postpu ani kontrolowa wasnej
przyszoci. Sama Wsplnota jest jedynie etapem na
drodze ku uporzdkowanemu wiatu przyszoci. Czy ze
wzgldu na obecny globalny wymiar gospodarki
powinnimy ju potraktowa Uni Europejska jako twr
niemajcy wikszego znaczenia politycznego? Amoe
naleaoby raczej zada sobie pytanie, wjaki sposb
mona wyzwoli peny potencja tkwicy wponad piciuset
milionach Europejczykw dzielcych takie same wartoci
iinteresy?
Ju wkrtce Unia Europejska moe liczy ponad 30 pastw

czonkowskich rnicych si znacznie pod wzgldem
historii, jzyka ikultury. Czy tak zrnicowana rodzina
narodw jest wstanie stworzy wspln politycznie sfer
publiczn? Czy moliwe jest, aby jej obywatele wytworzyli
wsobie poczucie bycia Europejczykami, jednoczenie
pozostajc gboko przywizanymi do wasnego kraju,
regionu ispoecznoci lokalnej? Moe tak by, jeeli tylko
obecne pastwa czonkowskie pjd za przykadem
pierwszej Wsplnoty Europejskiej Europejskiej Wsplnoty
Wgla iStali ktra zrodzia si na zgliszczach, jakie
pozostawia po sobie II wojna wiatowa. Moralnym
uzasadnieniem EWWiS bya idea pogodzenia byych
wrogw ibudowania pokoju midzy nimi. EWWiS bya
wierna zasadzie, zgodnie zktr wszystkie pastwa
czonkowskie, niezalenie od wielkoci, miay rwne prawa
iposzanowanie dla mniejszoci.
Czy mona kontynuowa integracj europejsk, utrzymujc,
e wszystkie pastwa czonkowskie UE iich narody maj
wsplne denia? Amoe przywdcy UE wwikszym
stopniu bd korzysta zporozumie dotyczcych
wzmocnionej wsppracy, zgodnie zktrymi tworzone
adhoc grupy pastw czonkowskich mog szybciej poda
wobranym przez siebie kierunku bez uczestnictwa
pozostaych czonkw UE? Rosnca liczba takich
porozumie mogaby doprowadzi do Europy la carte,
czy Europy ozmiennej geometrii, wktrej pastwa
czonkowskie miayby pen swobod wyboru wkwestii
prowadzenia okrelonej polityki lub przynaleenia
dookrelonej instytucji. Takie rozwizanie moe wydawa
si atrakcyjne ze wzgldu na swoj prostot, jednak
obranie takiej strategii byoby pocztkiem koca UE, ktra
funkcjonuje na zasadzie przewidywania wsplnych
interesw pastw czonkowskich zarwno wkrtkiej, jak
idugiej perspektywie. Unia Europejska oparta jest na idei
solidarnoci oznacza to dzielenie si zarwno kosztami,
jak izyskami. Solidarno oznacza posiadanie wsplnych
zasad istrategii. Wszelkiego rodzaju zwolnienia
iodstpstwa powinny mie charakter wyjtku ipowinny
by krtkotrwae. Wprawdzie niezbdne moe okaza si
czasem zastosowanie przepisw przejciowych iokresw
stopniowego wprowadzania systemw, jednak solidarno
upada, awraz zni korzyci pynce ztworzenia silnej
izjednoczonej Europy, jeeli wszystkie pastwa
czonkowskie nie stosuj si do tych samych zasad inie
pracuj wkierunku osignicia tych samych celw.
38
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
Andy Aitchison/In Pictures/Corbis
Dzisiejsza wsppraca
Europejczykw przyniesie
lepsze jutro.
Jednoczenie kryzys gospodarczy pokaza, e kraje, ktre

stosuj euro jako swoj walut, znajduj si wszczeglnej
sytuacji zalenoci, ktra uczynia znich centraln grup
pastw wUE.
Za spraw globalizacji Europa musi konkurowa nie tylko
ze swoimi tradycyjnymi rywalami (Japoni iStanami
Zjednoczonymi), ale rwnie zszybko wschodzcymi
potgami gospodarczymi, takimi jak Brazylia, Chiny iIndie.
Czy wdalszym cigu UE moe ogranicza dostp do jej
jednolitego rynku wcelu chronienia go przed naruszaniem
unijnych norm rodowiskowych ispoecznych? Nawet gdyby
tak postpia, nie sposb uciec przed brutalnymi realiami
konkurencji midzynarodowej. Jedynym wyjciem jest
osignicie przez Europ statusu podmiotu liczcego si
wskali globalnej, dziaajcego jednomylnie na scenie
wiatowej iskutecznie dochodzcego swoich interesw
poprzez mwienie wsplnie jednym gosem. Postp wtym
kierunku mona osign jedynie poprzez denie do
utworzenia unii politycznej. Przewodniczcy Rady
Europejskiej, przewodniczcy Komisji oraz Wysoki
Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych iPolityki
Bezpieczestwa musz wsplnie tworzy silne
ikonsekwentne przywdztwo UE.
Jednoczenie UE musi bardziej zbliy si do swoich

obywateli. Parlament Europejski, ktry zkadym nowym
traktatem zyskuje coraz wiksze uprawnienia, jest
wybierany bezporednio wpowszechnych wyborach
odbywajcych si co pi lat. Jednak procentowy udzia
ludnoci, ktra faktycznie gosuje wtych wyborach, jest
rny wposzczeglnych krajach, afrekwencja jest czsto
bardzo niska. Wyzwaniem dla instytucji UE irzdw
poszczeglnych pastw czonkowskich jest znalezienie
lepszych sposobw informowania spoeczestwa
ikomunikowania si znim (poprzez edukacj, sieci
organizacji pozarzdowych itp.), co przyczyni si
dowyonienia si wsplnej europejskiej sfery publicznej,
wramach ktrej obywatele UE mog ksztatowa jej
program polityczny.
Europa powinna rwnie podejmowa wsprawach
midzynarodowych dziaania na miar swojej wielkoci.
Znaczca sia UE ley midzy innymi wjej zdolnoci
doszerzenia wartoci europejskich poza jej granicami.
Dowartoci tych nale: przestrzeganie praw czowieka,
stanie na stray zasad praworzdnoci, ochrona
rodowiska iutrzymywanie norm spoecznych wzakresie
spoecznej gospodarki rynkowej. Biorc pod uwag jej
niedoskonaoci, UE raczej nie moe utrzymywa,
estanowi idealny model dla reszty ludzkoci. Jednak inne
regiony bd bra zniej przykad wtakim stopniu, wjakim
bdzie odnosi sukcesy. Co mona by uzna za sukces
UEwnadchodzcych latach? Zapewnienie rwnowagi
wdziedzinie finansw publicznych. Rozwizanie problemu
starzenia si spoeczestwa, tak aby nie kara
niezasuenie kolejnego pokolenia. Znalezienie etycznych
rozwiza ogromnych wyzwa wicych si zrozwojem
nauki itechnologii, awszczeglnoci biotechnologii.
Zagwarantowanie bezpieczestwa swoim obywatelom bez
naruszania ich wolnoci. Jeeli Europa osignie powysze
cele, zachowa szacunek, jakim jest obdarzana, ipozostanie
rdem inspiracji dla reszty wiata.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
39
Kalendarium integracji europejskiej

1950
9 maja
Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych, przedstawia wswoim przemwieniu
plan opierajcy si na pomyle Jeana Monneta. Schuman proponuje poczenie zasobw wgla
oraz stali nalecych do Francji iNiemiec wramach nowej organizacji otwartej na czonkostwo
innych krajw europejskich.
1951
18 kwietnia
Sze krajw zgromadzonych wParyu Belgia, Francja, Luksemburg, Niderlandy, Republika
Federalna Niemiec iWochy podpisuje Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Wgla iStali
(EWWiS). Traktat wchodzi wycie dnia 23lipca1952r. na okres 50 lat.
1955
12 czerwca
Podczas konferencji wMesynie ministrowie spraw zagranicznych szeciu krajw czonkowskich
EWWiS podejmuj decyzj orozszerzeniu integracji europejskiej na wszystkie sektory gospodarki.
1957
25 marca
Traktaty ustanawiajce Europejsk Wsplnot Gospodarcz (EWG) iEuropejsk Wsplnot Energii
Atomowej (Euratom) zostaj podpisane wRzymie przez wymienione sze krajw. Traktaty
rzymskie wchodz wycie dnia 1stycznia1958r.
1960
4 stycznia
Zinicjatywy Zjednoczonego Krlestwa wSztokholmie zostaje podpisana konwencja outworzeniu
Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (ang. EFTA). Jej stronami s rwnie niektre kraje
europejskie niebdce czonkami EWG.
1963
20 lipca
WJaunde zostaje podpisany ukad ostowarzyszeniu pomidzy EWG a18 krajami afrykaskimi.
1965
8 kwietnia
Podpisany zostaje traktat czcy organy wykonawcze trzech Wsplnot (EWWiS, EWG iEuratom)
iustanawiajcy jedn Rad iKomisj. Wchodzi on wycie dnia 1lipca1967r.
1966
29 stycznia
Kompromis luksemburski: po kryzysie politycznym Francja ponownie zajmuje swoje miejsce
wRadzie. Wzamian zyskuje potwierdzenie, e sprawy dotyczce wanych interesw narodowych
bd nadal przyjmowane jednogonie.
1968
1 lipca
Osiemnacie miesicy przed przewidzianym terminem zniesione zostaj ca na towary
przemysowe iwprowadzona zostaje wsplna taryfa celna.
1969
12 grudnia
Podczas szczytu wHadze szefowie krajw EWG potwierdzaj ch dalszego pogbienia integracji
europejskiej.
1970
22 kwietnia
WLuksemburgu zostaje podpisany traktat umoliwiajcy Wsplnotom Europejskim zwikszenie
finansowania przy wykorzystaniu zasobw wasnych oraz rozszerzajcy kompetencje nadzorcze
Parlamentu Europejskiego.
40
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
1973
1 stycznia
Dania, Irlandia oraz Zjednoczone Krlestwo przystpuj do Wsplnot Europejskich, zwikszajc
liczb pastw czonkowskich do dziewiciu. Wnastpstwie referendum Norwegia pozostaje poza
Wsplnotami Europejskimi.
1974
910 grudnia
Podczas szczytu wParyu przywdcy polityczni dziewiciu pastw czonkowskich postanawiaj,
ebd si spotyka trzy razy do roku jako Rada Europejska. Zgadzaj si rwnie
nabezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego oraz na utworzenie Europejskiego
FunduszuRozwoju Regionalnego.
1975
28 lutego
EWG oraz 46 pastw Afryki, Karaibw iPacyfiku (AKP) podpisuj wLom konwencj (Lom I).
22 lipca
Podpisany zostaje traktat nadajcy Parlamentowi Europejskiemu wiksze kompetencje budetowe
iustanawiajcy Europejski Trybuna Obrachunkowy. Wchodzi on wycie dnia 1czerwca1977r.
1979
710 czerwca
Odbywaj si pierwsze bezporednie wybory 410 czonkw Parlamentu Europejskiego.
1981
1 stycznia
Grecja staje si 10. pastwem czonkowskim Wsplnot Europejskich.
1984
14 i17 czerwca
Odbywaj si drugie bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
1985
7 stycznia
Jacques Delors zostaje przewodniczcym Komisji (19851995).
14 czerwca
Podpisany zostaje Ukad zSchengen, ktry zakada zniesienie kontroli na wewntrznych granicach
Wsplnot Europejskich.
1986
1 stycznia
Hiszpania iPortugalia przystpuj do Wsplnot Europejskich, zwikszajc liczb pastw
czonkowskich do 12.
17 i28 lutego
WLuksemburgu iwHadze zostaje podpisany Jednolity akt europejski. Wchodzi on wycie dnia
1lipca1987r.
1989
15 i18 czerwca
Odbywaj si trzecie bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
9 listopada
Upada mur berliski.
1990
3 padziernika
Zjednoczenie Niemiec.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
41
1991
910 grudnia
Rada Europejska zgromadzona wMaastricht przyjmuje Traktat oUnii Europejskiej. Stanowi
onpodstaw wsplnej polityki zagranicznej ibezpieczestwa, cilejszej wsppracy wdziedzinie
wymiaru sprawiedliwoci ispraw wewntrznych oraz utworzenia unii gospodarczej iwalutowej,
cznie zwprowadzeniem wsplnej waluty.
1992
7 lutego
WMaastricht zostaje podpisany Traktat oUnii Europejskiej. Wchodzi on wycie dnia
1listopada1993r.
1993
1 stycznia
Zostaje utworzony jednolity rynek.
1994
9 i12 czerwca
Odbywaj si czwarte bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
1995
1 stycznia
Austria, Finlandia iSzwecja przystpuj do Unii Europejskiej, ktra wwyniku tego liczy ju 15
czonkw. Wnastpstwie referendum Norwegia pozostaje poza Uni Europejsk.
23 stycznia
Komisja Europejska rozpoczyna swoje urzdowanie pod przewodnictwem JacquesaSantera
(19951999).
2728 listopada
WBarcelonie zbiera si konferencja eurordziemnomorska, ktra daje pocztek stowarzyszeniu
pomidzy UE akrajami poudniowego wybrzea Morza rdziemnego.
1997
2 padziernika
Zostaje popisany traktat zAmsterdamu. Wchodzi on wycie dnia 1maja1999r.
1998
30 marca
Rozpoczyna si proces przystpienia obejmujcy nowe kraje kandydujce Cypr, Malt
i10krajw Europy rodkowoWschodniej.
1999
1 stycznia
Jedenacie krajw UE przyjmuje euro, ktre zostaje wprowadzone na rynkach finansowych,
zastpujc waluty krajowe wtransakcjach bezgotwkowych. Europejski Bank Centralny (EBC)
przejmuje odpowiedzialno za polityk pienin. Wdniu 1stycznia2001r. Grecja staje si
12.krajem strefy euro.
10 i13 czerwca
Odbywaj si pite bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
15 wrzenia
Komisja Europejska rozpoczyna swoje urzdowanie pod przewodnictwem Romano Prodiego
(19992004).
1516 padziernika
WTampere Rada Europejska podejmuje decyzj outworzeniu europejskiej przestrzeni wolnoci,
bezpieczestwa isprawiedliwoci.
42
2000
Z R O Z U M I E
P O L I T Y K
2324 marca
Rada Europejska zgromadzona wLizbonie opracowuje strategi majc na celu zwikszenie
poziomu zatrudnienia wUE, modernizacj gospodarki iwzmocnienie spjnoci spoecznej
wramach gospodarki opartej na wiedzy.
78 grudnia
Wperspektywie rozszerzenia Unii Rada Europejska zgromadzona wNicei osiga porozumienie
wsprawie treci nowego traktatu zmieniajcego system podejmowania decyzji. Przewodniczcy
Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej iKomisji Europejskiej uroczycie ogaszaj przyjcie
Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
2001
26 lutego
Zostaje podpisany traktat zNicei. Wchodzi on wycie dnia 1lutego2003r.
1415 grudnia
Rada Europejska zgromadzona wLaeken przyjmuje deklaracj wsprawie przyszoci Unii. Otwiera
ona drog przyszym reformom wUE oraz umoliwia powoanie Konwentu (pod przewodnictwem
Valrego Giscarda dEstaing) majcego za zadanie opracowanie Konstytucji dla Europy.
2002
1 stycznia
Banknoty imonety euro zostaj wprowadzone do obiegu w12 krajach strefy euro.
2003
10 lipca
Konwent wsprawie przyszoci Europy koczy prace nad projektem Konstytucji dla Europy.
2004
1 maja
Cypr, Estonia, Litwa, otwa, Malta, Polska, Republika Czeska, Sowacja, Sowenia iWgry
przystpuj do Unii Europejskiej.
10 i13 czerwca
Odbywaj si szste bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
29 padziernika
Dwudziestu piciu szefw pastw lub rzdw podpisuje wRzymie Konstytucj dla Europy.
22 listopada
Komisja Europejska rozpoczyna urzdowanie pod przewodnictwem Jos Manuela Barroso.
2005
29 maja i1 czerwca
Podczas referendum we Francji wyborcy odrzucaj unijn Konstytucj. Trzy dni pniej nie
Konstytucji mwi wyborcy wNiderlandach.
3 padziernika
Rozpoczynaj si negocjacje akcesyjne zTurcj iChorwacj.
2007
1 stycznia
Bugaria iRumunia przystpuj do Unii Europejskiej.
Sowenia staje si 13. krajem strefy euro.
13 grudnia
Zostaje podpisany traktat lizboski.
E U R O P A
P A S C A L
F O N T A I N E
2008
1 stycznia
Cypr iMalta staj si 14. i15. krajem strefy euro.
2009
1 stycznia
Sowacja staje si 16. krajem strefy euro.
43
47 czerwca
Odbywaj si sidme bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
2 padziernika
Wwyniku referendum przeprowadzonego wIrlandii traktat lizboski zostaje zatwierdzony.
1 grudnia
Traktat lizboski wchodzi wycie.
Herman Van Rompuy zostaje przewodniczcym Rady Europejskiej.
Catherine Ashton zostaje Wysokim Przedstawicielem Unii do Spraw Zagranicznych iPolityki
Bezpieczestwa.
2010
9 lutego
Parlament Europejski aprobuje nowy skad Komisji Europejskiej, na ktrej przewodniczcego po
raz drugi wybrano Jos Manuela Barroso.
9 maja
Zostaje utworzony pierwowzr Europejskiego Mechanizmu Stabilnoci wwysokoci 750mldeuro.
Jest to jeden zwielu krokw majcych na celu pomc Europie przej przez kryzys gospodarczy
ifinansowy.
2011
1 stycznia
Estonia staje si 17. krajem strefy euro.
2012
2 marca
Dwadziecia pi pastw UE podpisuje Traktat ostabilnoci, koordynacji izarzdzaniu wunii
gospodarczej iwalutowej. Wchodzi on wycie dnia 1stycznia2013r.
2013
1 lipca
Chorwacja przystpuje do Unii Europejskiej.
2014
1 stycznia
otwa staje si 18. krajem strefy euro.
2225 maja
Odbywaj si sme bezporednie wybory do Parlamentu Europejskiego.
2015
1 stycznia
Litwa staje si 19. krajem strefy euro.
Kontakt zUE
PRZEZ INTERNET
Informacje oUnii Europejskiej we wszystkich urzdowych jzykach Unii Europejskiej s dostpne wportalu
Europa: www.europa.eu
OSOBICIE
Na obszarze caej Unii Europejskiej znajduj si setki lokalnych centrw informacyjnych UE. Adres najbliszego
centrum informacyjnego mona znale na stronie internetowej: www.europedirect.europa.eu
TELEFONICZNIE LUB EMAILEM
Europe Direct to serwis udzielajcy odpowiedzi na pytania dotyczce Unii Europejskiej. Mona si znim
skontaktowa, dzwonic na bezpatn infolini: 00 800 6 7 8 9 10 11 (niektrzy operatorzy telefonii komrkowej
nie umoliwiaj pocze znumerami 00 800 lub pobieraj za nie opaty) lub na patn infolini dla osb
dzwonicych spoza UE: +32 22999696 albo wysyajc email ze strony internetowej: www.europedirect.europa.eu
PUBLIKACJE NA TEMAT UE
Dostp do publikacji na tematy unijne za jednym klikniciem na stronie ksigarni UE: www.bookshop.europa.eu
Informacje oraz broszury na temat Unii Europejskiej wjzyku polskim mona take otrzyma wnastpujcych
miejscach:
PRZEDSTAWICIELSTWA KOMISJI
EUROPEJSKIEJ
BIURA INFORMACYJNE
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
Przedstawicielstwo Komisji
Europejskiej wPolsce
ul. Jasna 14/16a
00-041 Warszawa
POLSKA/POLAND
Tel. +48 225568989
Email: commreppoland@ec.europa.eu
Internet: http://ec.europa.eu/polska
Facebook: /komisjaeuropejska
Twitter: /EUinPL
YouTube: /komisjaeuropejska
Pinterest: /UEwPolsce
Biuro informacyjne wPolsce

ul. Jasna 14/16a
00-041 Warszawa
POLSKA/POLAND
Tel. +48 225952470
Email: epwarszawa@europarl.europa.eu
www.europarl.pl
Przedstawicielstwo Regionalne Komisji

Europejskiej we Wrocawiu
50-052 Wrocaw
POLSKA/POLAND
Tel. +48 713240909
Email: commrepplwroclaw@
ec.europa.eu
Internet: http://ec.europa.eu/polska
Orodek Debaty Midzynarodowej MSZ

ul. Krucza 38/42
00-512 Warszawa
POLSKA/POLAND
Tel. +48 22 4555454
Email: odm@msz.gov.pl
Internet: www.odm.gov.pl
Biuro Informacyjne Parlamentu

Europejskiego we Wrocawiu
ul. Widok 10
50-052 Wrocaw
POLSKA/POLAND
Tel. +48 71 3376363
Email: epwroclaw@europarl.europa.eu
Przedstawicielstwa ibiura Komisji iParlamentu znajduj si we wszystkich pastwach Unii Europejskiej.

Delegatury Unii Europejskiej rozmieszczone s take winnych czciach wiata.
Unia Europejska
Athna
Pastwa czonkowskie Unii Europejskiej (2014)

Kraje kandydujce i potencjalni kandydaci
NA-02-13-714-PL-C
Europa w12 lekcjach

Czemu suy Unia Europejska? Dlaczego iwjaki sposb zostaa stworzona? Jak
funkcjonuje? Czego ju dokonaa dla swoich obywateli ijakie nowe wyzwania przed ni
stoj?
Czy werze globalizacji Unia moe skutecznie rywalizowa zinnymi wielkimi gospodarkami,
utrzymujc przy tym swoje standardy spoeczne? Jaka bdzie rola Europy na scenie
wiatowej wnadchodzcych latach? Gdzie sign granice UE? Jaka przyszo czeka euro?
Oto niektre zpyta, na ktre stara si odpowiedzie ekspert UE, Pascal Fontaine,
wniniejszym wydaniu swojej popularnej broszury Europa w12 lekcjach. Pascal Fontaine
jest byym asystentem Jeana Monneta iprofesorem Institut dtudes Politiques wParyu.
ISBN 978-92-79-34292-9
doi:10.2775/42873

Europa W 12 Lekcjach

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Europa W 12 Lekcjach

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZROZUMIE

Jak dziaa Unia Europejska

Zrozumie polityk Unii Europejskiej

1. Dlaczego Unia Europejska? 3

1. Dlaczego Unia Europejska?

umacnia ibudowa pokj ustanowiony midzy pastwami czonkowskimi;

i9maja1950r. zaproponowa utworzenie Europejskiej

II. Zjednoczenie Europy

Upadek muru berliskiego

IV. Solidarno gospodarcza ispoeczna

kredyty zEuropejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI)

V. Tosamo irnorodno europejska

Wjaki sposb UE wywiera wpyw na arenie wiatowej?

solidarnoci spoecznej, swobody przedsibiorczoci,

2. D ziesi etapw whistorii UE

szedziesitych XX wieku wprowadzono zasady wsplnej

Na mocy traktatw rzymskich zdnia 25marca1957r. sze

Wczerwcu 1979r. miao miejsce zdarzenie stanowice

Rwnoczenie UE prowadzia prace nad realizacj

3. R ozszerzenie UE idobre stosunki

Kraje Bakanw Zachodnich, zktrych wikszo bya

II. Warunki czonkostwa

Integracja europejska zawsze bya procesem

C) PROCES UZYSKANIA STATUSU PASTWA

Pera Adriatyku Dubrownik

Wtrakcie negocjacji pastwa kandydujce zazwyczaj

III. Jak dua moe by UE?

Wwyniku rozszerzenia Unii Europejskiej w2004r. i2007r.

regulujc stosunki zjej ssiadami na wschodzie (Armeni,

4. W jaki sposb funkcjonuje Unia?

Akty te wraz zzasadami polityki UE s wynikiem decyzji

Do dnia 1listopada2014r. decyzj przyjmuje si, jeeli:

C) PARLAMENT EUROPEJSKI (PE)

Wwikszoci pozostaych przypadkw stosuje si

LICZBA MIEJSC WPARLAMENCIE EUROPEJSKIM

Najwaniejsze debaty Parlamentu odbywaj si podczas

Jako unijny organ wykonawczy Komisja wykonuje decyzje

F) EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

II. Pozostae organy

C) EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

5. C zym zajmuje si Unia?

A) OCHRONA RODOWISKA ORAZ ZRWNOWAONY

Oglnounijny system handlu uprawnieniami do emisji

zapobieenie zanieczyszczeniu powietrza, wody, gleby

irozwoju technologicznego obejmuje lata 20072013.

II. Polityka solidarnociowa

B) WSPLNA POLITYKA ROLNA (WPR) IWSPLNA

Wcelu zapewnienia prawidowego funkcjonowania

Do celw wsplnej polityki rolnej, ktre okrelono

A) POMOC REGIONALNA IPOLITYKA SPJNOCI

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)

Jednak WPR pada ofiar wasnego sukcesu. Produkcja

Rolnictwo musi zapewnia

Komisja Europejska pragnie, aby priorytetem WPR byo

III. Cena zjednoczonej Europy,

UNIA EUROPEJSKA IJEJ

ochrona ipoprawa zdrowia ludzkiego

I. Denie do realizacji celu na 1993r.

II. Postpy wtworzeniu jednolitego

Dziki otwarciu rynku

maj jednak coraz wiksz swobod wykonywania swojego

III. Prace wtoku

iodpowiedzialny. Utworzono oglnoeuropejskie organy

1. Dlaczego Unia Europejska? 3

2. D ziesi etapw whistorii UE

3. R ozszerzenie UE idobre stosunki

4. W jaki sposb funkcjonuje Unia?

5. C zym zajmuje si Unia?

8. Wiedza iinnowacja jako podstawy rozwoju

10. E uropa wolnoci, bezpieczestwa

11. U nia Europejska na arenie wiatowej