Raport o Stanie Bezpieczenstwa W Polsce W 2010 Tcm75-27075

Raport
o stanie bezpieczestwa
w Polsce w 2010 roku
Warszawa 2011 rok
Publikacj przygotowano w Departamencie Analiz i Nadzoru

Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji
Korekt wykona zesp redakcyjny miesicznika POLICJA 997
Spis treci
Wstp.......5
1.Przestpczo ogem.....7
2.Poczucie bezpieczestwa Polakw.....13
3.Przestpczo kryminalna...21
3.1 Przestpczo kryminalna ogem......21
3.2 Zabjstwa.26
3.3 Bjki i pobicia.....30
3.4 Uszczerbek na zdrowiu....35
3.5 Zgwacenia.....39
3.6 Przestpczo rozbjnicza.....44
3.7 Kradzie rzeczy........49
3.8 Kradzie z wamaniem........53
3.9 Kradzie samochodu.......57
3.10 Uszkodzenie mienia.........61
3.11 Zncanie si nad osoba najblisz i inne przejawy przemocy w rodzinie ......65
3.12 Przestpstwa przeciwko zwierztom.......75
4.Przestpczo zorganizowana.......79
5.Przestpczo kryminalna o charakterze transgranicznym ........97
5.1 Nielegalna migracja........97
5.2 Handel ludmi........109
5.3 Przemyt i nielegalny handel broni, amunicj i materiaami wybuchowymi ..119
6.Przestpczo narkotykowa ......125
7.Przestpczo ekonomiczna ogem.....151
7.1 Przestpczo zwizana z naruszaniem praw wasnoci intelektualnej i przemysowej .153
7.2 Przestpstwa akcyzowe oraz wyudzenia podatku VAT i innych podatkw ....163
7.3 Przestpczo w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego .185
7.4 Pranie pienidzy......193
8.Przestpczo korupcyjna...........207
9.Przestpczo przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu .221
10.Faszerstwa rodkw patniczych..........229
11.Przestpstwa skierowane przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej .235
12.Zagroenia w ruchu drogowym.........241
13.Zagroenia bezpieczestwa imprez masowych ......257
14.Przestpstwa w cyberprzestrzeni..............273
15.Zagroenie terroryzmem i ekstremizmem .............281
16.Wybrane aspekty finansowe przestpczoci ..........293
17.Zagroenie ze strony destrukcyjnej dziaalnoci sekt.............301
18.Bezpieczestwo powszechne.............307
19.Informacje o funkcjonariuszach polegych i poszkodowanych ..321
20.Postpowanie mandatowe.............325
Podsumowanie............359
Departament Analiz i Nadzoru MSWiA
Wstp
Raport o stanie bezpieczestwa w Polsce w 2010 roku powsta na podstawie informacji
sub podlegych Ministrowi Spraw Wewntrznych i Administracji, rozszerzonych o dane pochodzce z innych instytucji, ktrych zadania obejmuj zwalczanie przestpstw i zapewnianie
szeroko pojtego bezpieczestwa.
Zgodnie z modelem przyjtym przed dwoma laty, w Raporcie opisane zostay najistotniejsze zagadnienia zwizane z bezpieczestwem, w tym dane o przestpczoci kryminalnej,
narkotykowej, korupcyjnej, zagroenia terrorystyczne, bezpieczestwo powszechne, stan bezpieczestwa w ruchu drogowym i na imprezach masowych, kwestie dotyczce finansowych
aspektw przestpczoci i oszustw popenianych na szkod Unii Europejskiej, wyniki bada
spoecznych na temat poczucia bezpieczestwa Polakw. Wzorem roku poprzedniego Raport
zawiera take informacje o postpowaniach mandatowych, realizowanych przez odpowiednie
instytucje.
Rozdziay Raportu zawieraj midzy innymi krtk charakterystyk przestpstw lub
innych negatywnych zjawisk, podsumowanie skali zagroenia w roku 2010, opis utrzymujcych si tendencji i ewentualnych nowych trendw, inicjatywy podejmowane w celu przeciwdziaania poszczeglnym typom przestpczoci lub innym negatywnym zjawiskom. Ponadto
opisano wspprac midzynarodow, a take dziedziny wymagajce usprawnie.
Nowoci Raportu o stanie bezpieczestwa w Polsce w 2010 roku jest zamieszczenie
(wszdzie tam, gdzie to byo moliwe na podstawie dostpnych danych) informacji o liczbie
postpowa prowadzonych w prokuraturach w sprawach o okrelone przestpstwa, o liczbie
spraw sdowych prowadzonych w sdach okrgowych i rejonowych1, zasdzonych wyrokach
i ich wysokoci oraz o liczbie wykonywanych w zakadach karnych orzecze.
Takie wsplne podsumowanie wynikw pracy organw cigania i wymiaru sprawiedliwoci jest jedynie prb przestawienia stanu faktycznego, poniewa bez uruchomienia wsplnej policyjno-prokuratorsko-sdowej statystyki prowadzonych spraw i osb podejrzanych,
oskaronych i skazanych, nie jest moliwe uzyskanie w peni satysfakcjonujcych wynikw.
Jednak, pomimo e rne sposoby gromadzenia danych przez poszczeglne organa cigania
i instytucje wymiaru sprawiedliwoci s powanym utrudnieniem w prezentowaniu zbiorczej
informacji, ostateczny ksztat Raportu pozwala na opisanie faktycznego stanu bezpieczestwa
w Polsce.
1 Dane
Ministerstwa Sprawiedliwoci uyte w niniejszym dokumencie pochodz ze sprawozda sdowych

i dotycz wybranych przestpstw, odnosz si do orzecze wydanych przez sdy I instancji
(nieprawomocnych).
Rozdzia 1
Przestpczo ogem w latach 20012010

(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Prokuratury Generalnej,
Ministerstwa Sprawiedliwoci, Suby Wiziennej)
W roku 2010 stwierdzono w Polsce 1 138 523 przestpstwa. Oznacza to utrzymanie

poziomu z roku poprzedniego (wzrost o 0,8%).
Od roku 2009 liczba stwierdzonych przestpstw nieznacznie wzrasta, po uprzednim
znaczcym spadku, zanotowanym w latach 20042008. Liczba przestpstw stwierdzonych
w roku 2010 jest nisza od zanotowanej w roku 2004 o 22,1%.
Wykres 1.1 Liczba przestpstw stwierdzonych ogem w latach 20012010
rdo: KGP
Wskanik wykrycia przestpstw

W roku 2010 wskanik wykrywalnoci oglnej przestpstw wynis 67,9% i by najwyszy z dotd odnotowanych. W cigu dziesiciu lat wskanik wykrywalnoci oglnej wzrs
o 14,1 punktu procentowego.
Wykres 1.2 Oglna wykrywalno przestpstw w latach 20012010 (w %)
rdo: KGP
Podejrzani
W roku 2010 Policja ustalia 516 152 podejrzanych o popenienie przestpstw. Oznacza to utrzymanie poziomu z roku 2009 (-1,1%) i z roku 2008 (-0,1%).
Mniejsza liczba podejrzanych o przestpstwa, ustalonych przez Policj w latach 2008
2010, wie si z mniejsz liczb przestpstw stwierdzonych, odnotowanych w tym samym
okresie.
Wykres 1.3 Liczba podejrzanych ustalonych przez Policj w latach 20012010
rdo: KGP
Dane statystyczne dotyczce spraw prowadzonych w roku 2010

przez powszechne jednostki organizacyjne prokuratury zgromadzone przez
Prokuratur Generaln
zarejestrowano cznie 1 167 796 spraw karnych (w porwnaniu z 2009 rokiem wpyw
spraw tego rodzaju zmniejszy si o 0,8%)2,
zaatwiono ogem 1 170 068 spraw karnych, o 0,6% mniej ni w roku poprzednim,
wszczto cznie 797 681 postpowa przygotowawczych (o 2% mniej ni w roku 2009),
w tym 134 994 postpowania w formie ledztwa (co stanowio 16,9% ogu wszcztych postpowa) i 662 687 postpowa w formie dochodzenia (83,1% ogu wszcztych postpowa);
zakoczono cznie (bez odmw wszczcia postpowania przygotowawczego) 941 265 postpowa (o 2,4% mniej ni w 2009 roku),
przesano do sdw z aktem oskarenia 375 839 spraw (o 2,4% mniej ni w roku poprzednim), do 207 169 spraw zaczono wniosek o skazanie bez przeprowadzania rozprawy
w trybie art. 335 1 k.p.k., co stanowio 55,1% ogu spraw skierowanych do sdu z aktem
oskarenia,
umorzono cznie w skali kraju 445 809 postpowa przygotowawczych, przy przyjciu
rnych podstaw prawnych takich decyzji (o 2,7% mniej ni w analogicznym okresie roku
ubiegego), wskanik procentowy takich spraw ksztatowa si na poziomie 47,4% do ogu
spraw zakoczonych,
czna warto faktycznie zabezpieczonego mienia na poczet kar i rodkw karnych o charakterze majtkowym oraz roszcze odszkodowawczych wyniosa 343 522 389 z (o 0,7%
mniej ni w 2009 roku).
2 Odnotowywane
w statystyce Komendy Gwnej Policji dane na temat przestpczoci nie pozostaj w sprzecznoci z danymi
statystycznymi powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury. W jednostkach prokuratury nie rejestruje si bowiem
spraw zakoczonych umorzeniem dochodzenia i wpisaniem do rejestru przestpstw, prowadzonych przez Policj. Ponadto
z uwagi na czno podmiotow i przedmiotow spraw moliwe jest rejestrowanie jako jednej sprawy dotyczcej kilku czynw
popenionych przez jedn osob oraz sprawy kilku osb dziaajcych wsplnie i w porozumieniu (inf. Prok. Gen.).
Tabela 1.1 Dane statystyczne dotyczce spraw prowadzonych przez powszechne jednostki
organizacyjne prokuratury w latach 20012010
Przedmiot danych statystycznych

Liczba spraw pozostaych z poprzedniego okresu sprawozdawczego
Wpyw spraw karnych
Liczba wszcztych postpowa
ledztw
w tym:
dochodze
Zaatwiono ogem
Liczba spraw zakoczonych (bez odmw wszczcia postpowania przygotowawczego)
Liczba spraw przesanych do sdu z aktem oskarenia
w tym z wnioskiem z art. 335 1 k.p.k.
Liczba spraw przesanych sdowi z wnioskiem o warunkowe
umorzenie postpowania karnego
Liczba spraw przesanych do sdu o rozpoznanie sprawy
w postpowaniu przyspieszonym
Liczba umorzonych postpowa przygotowawczych
Liczba umorzonych postpowa przygotowawczych wobec
niewykrycia sprawcy przestpstwa
Liczba zawieszonych postpowa przygotowawczych
Liczba skierowanych do sdu wnioskw o tymczasowe aresztowanie
Liczba osb podejrzanych, wobec ktrych sdy zastosoway
tymczasowe aresztowanie
Stan ewidencyjny tymczasowo aresztowanych wedug stanu
na dzie 31 grudnia
Liczba osb podejrzanych, wobec ktrych zastosowano porczenie majtkowe
Liczba osb podejrzanych, wobec ktrych zastosowano dozr
Policji
Liczba osb podejrzanych, wobec ktrych zastosowano zakaz
opuszczania kraju
w tym poczony z zatrzymaniem paszportu lub innego dokumentu uprawniajcego do przekroczenia granicy
Liczba osb podejrzanych, wobec ktrych wydano postanowienie o zabezpieczeniu majtkowym
Warto faktycznie zabezpieczonego mienia
2009
2010
85 264
80 401
1 176 627
814 255
141 859
672 352
1 176 956
1 167 796
797 681
134 994
662 687
1 170 068
964 658
941 265
385 073
212 380
375 839
207 169
10 895
11 667
1426
399
458 086
445 809
181 694
181 625
41 931
41 426
27 918
25 688
24 967
23 060
4417
3986
16 047
13 940
34 920
33 028
8924
8362
2360
1930
81 262
77 563
345 892 153 z
343 522 389 z
rdo: Prokuratura Generalna
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych

W roku 2010 w sdach powszechnych:
osdzono cznie 482 430 osb, z czego 430 776 (89,3%) skazano,
286 811 osb zostao skazanych na kary pozbawienia wolnoci, z czego w 245 780 przypadkach (85,7%) z warunkowym zawieszeniem wykonania kary,
warunkowo umorzono postpowanie wobec 25 268 osb,
umorzono postepowanie w 14 450 przypadkach,
uniewinniono 11 239 osb (2,3% wszystkich osdzonych),
9696 osb byo przed wyrokiem tymczasowo aresztowanych.
10
Tabela 1.2 Liczba osdzonych i skazanych w sdach powszechnych w 2010 roku
Sdy
okrgowe
Sdy
rejonowe
(z wy.
k.k.s.)
Sdy
rejonowe
(z k.k.s)
Razem
Skazani
na doywotnie
pozb.
wolnoci
Skazani
na kary
pozb.
wolnoci
ogem
W tym
w zawieszeniu
Warunk.
umorz.
postpowanie
Umorzono postpowanie
Uniewinniono
Tymczasowo
areszt.
przed
wyrokiem
Osdzeni
Skazani
8743
7880
36
7659
3777
44
241
566
2377
462 815
412 930
278 769
241 691
24 869
14 011
10 374
7314
10 872
9966
347
312
355
198
299
482 430
430 776
286 811
245 780
25 268
14 450
11 239
9696
36
rdo: Ministerstwo Sprawiedliwoci
Dane Suby Wiziennej dotyczce skazanych i ukaranych, tymczasowo

aresztowanych za rok 2010
Wedug informacji Suby Wiziennej, na dzie 31 grudnia 2010 roku w zakadach
karnych przebywao 80 728 osb (tymczasowo aresztowanych, skazanych i ukaranych).
rednio w roku 2010 w jednostkach penitencjarnych przebywao 82 863 osoby.
Tabela 1.3 Liczba tymczasowo aresztowanych, skazanych i ukaranych wedug stanu
na 31 grudnia 2010 roku oraz rednia liczba osadzonych w roku 2010
Ogem
Tymczasowo
aresztowani
Skazani
Ukarani
Wedug
stanu na
31.12.2010
80 728
8389
71 867
472
rednio w
roku 2010
82 863
9033
73 309
521
rdo: SW
Wedug danych Suby Wiziennej (stan w dniu 31.12.2010) wrd wykonywanych

orzecze okrelonych w kodeksie karnym z 1997 roku:
7% dotyczyo kradziey,
15% - kradziey z wamaniem,
14% - rozboju,
12% - pozostaych przestpstw przeciwko mieniu,
8% - przestpstw przeciwko bezpieczestwu w komunikacji,
44% - pozostaych przestpstw z kodeksu karnego.
11
12
Rozdzia 2
Poczucie bezpieczestwa Polakw3

(Na podstawie wynikw bada Centrum Badania Opinii Spoecznej
i Polskiego Badania Przestpczoci)
Wyniki bada spoecznych od okoo 10 lat wykazuj wzrost poczucia bezpieczestwa

Polakw. Wysokie s take wskaniki spoecznych ocen pracy Policji, ktra jest sub wykonujc najwicej zada zwizanych z zapewnieniem bezpieczestwa w kraju.
Wyniki bada spoecznych dotyczcych poczucia bezpieczestwa oraz obaw i oczekiwa mieszkacw Polski w kwestiach bezpieczestwa s od wielu lat podstaw planowania
i wdraania krajowych i lokalnych dziaa na rzecz zapewnienia bezpieczestwa, podnoszenia
poziomu poczucia bezpieczestwa obywateli oraz budowania wysokich ocen spoecznych Policji4. Informacje o deklarowanych oczekiwaniach Polakw w dziedzinie bezpieczestwa, wykorzystywane do planowania przedsiwzi na rzecz poprawy bezpieczestwa, pochodz zarwno z bada opinii spoecznych prowadzonych niezalenie przez wyspecjalizowane orodki (np.
Centrum Badania Opinii Spoecznej), jak i z bada realizowanych na zlecenie Komendy
Gwnej Policji lub jednostek podlegych.
2.1 Poczucie bezpieczestwa na co dzie

Centrum Badania Opinii Spoecznej od wielu lat prowadzi cykliczne badania poczucia
bezpieczestwa w Polsce. Wyniki badania przeprowadzonego w pierwszej poowie kwietnia
2010 roku5 wskazuj, e mieszkacy Polski deklaruj wysokie poczucie bezpieczestwa.
Wikszo Polakw (70% badanych) uznaje swj kraj za bezpieczny (wykres 2.1.1).
Wskanik ten wzrasta od kilku lat. Wynik z kwietnia 2010 roku jest najwyszy od czasu, kiedy po raz pierwszy zadano Polakom to pytanie. W roku 2001 odsetek Polakw, ktrzy uwaali
Polsk za kraj, w ktrym yje si bezpiecznie, wynosi 18%. W cigu kolejnych 10 lat wskanik ten wzrs o 52 punkty procentowe.
Jednoczenie zdanie, e Polska nie jest krajem, w ktrym yje si bezpiecznie,
w kwietniu 2010 roku zadeklarowao 26% badanych. W roku 2001 takich wskaza byo 81%,
co oznacza, e w cigu ostatnich 10 lat odsetek respondentw uznajcych Polsk za kraj,
w ktrym nie yje si bezpiecznie, spad o 55 punktw procentowych.
3
Na podstawie materiau przygotowanego w Wydziale Opracowa Systemowych i Informacji Publicznej Gabinetu Komendanta Gwnego Policji oraz wynikw bada Centrum Badania Opinii Spoecznej i Polskiego Badania Przestpczoci.
Np.: w Priorytetach Komendanta Gwnego Policji na lata 20102012 jako pierwszy wymieniony zosta priorytet pn. Wzrost zadowolenia obywateli z jakoci pracy policjantw oraz eliminacja zachowa szczeglnie
uciliwych spoecznie.
Badanie zostao przeprowadzone w dniach 819 kwietnia 2010 roku na reprezentatywnej prbie losowej dorosych Polakw N=1056.
13
Poczucie bezpieczestwa Polakw
Wykres 2.1.1 Czy Polska jest krajem, w ktrym yje si bezpiecznie? (w %)
rdo: CBOS, kwiecie 2010, N=1056 (pominito odpowiedzi: trudno powiedzie)
W tym samym badaniu respondentom zadano pytanie o poczucie bezpieczestwa

w ich najbliszej okolicy (w dzielnicy, na osiedlu, na wsi itd.). Uzyskane odpowiedzi na to pytanie wyranie wskazuj e, podobnie jak w poprzednich edycjach badania, poczucie bezpieczestwa Polakw w okolicy ich miejsca zamieszkania jest wysze ni deklarowane w skali
caego kraju (wykres 2.1.2). Zdecydowana wikszo badanych (86%) uznaa swoje otoczenie
za bezpieczne i spokojne. Odsetek pozytywnych wskaza utrzyma si na poziomie zblionym
do wyniku z poprzednich edycji badania (marzec 2008 i kwiecie 2009 roku), kiedy to uzyskano odpowiednio: 87% i 88% odpowiedzi twierdzcych.
Wykres 2.1.2 Czy miejsce, w ktrym Pan(i) mieszka, mona nazwa bezpiecznym i spokojnym? (w %)
14
Zgodnie z wynikami badania CBOS z kwietnia 2010 roku, ponad poowa dorosych
Polakw (53%) nie obawia si, e moe sta si ofiar przestpstwa (wykres 2.1.3). Odmienne
odczucia wyrazio 46% badanych. W porwnaniu z wynikami z poprzedniej edycji badania
(z kwietnia 2009 roku) o 5 punktw procentowych spada liczba odpowiedzi nie obawiam si,
natomiast liczba odpowiedzi obawiam si wzrosa o identyczn warto.
Wykres nr 2.1.3 Czy obawia si Pan(i) tego, e moe si Pan(i) sta ofiar przestpstwa? (w %)
W badaniu CBOS z kwietnia 2010 roku respondentom zadano pytania o to, czy w cigu ostatnich 5 lat stali si ofiarami wytypowanych przestpstw (wykres 2.1.4). Zdecydowana
wikszo badanych nie pada ofiar adnego ze wskazanych przestpstw. Zgodnie z uzyskanymi deklaracjami, w cigu ostatnich 5 lat co pitemu Polakowi (19%) co ukradziono, a co
dziesitemu (10%) wamano si do domu, mieszkania itp. Odsetek wskaza na pozostae przestpstwa jest niszy: 4% respondentw odpowiedziaa, e zostali napadnici i obrabowani, 3%
e zostali pobici lub zranieni, 4% e padli ofiar innych przestpstw.
Wykres nr 2.1.4 Czy w ostatnich 5 latach przydarzya si Panu(i) ktra z poniszych sytuacji? (w %)
rdo: CBOS, kwiecie 2010, N=1056

15
2.2 Ocena instytucji publicznych

W cyklicznym badaniu spoecznych ocen instytucji publicznych prowadzonym przez
CBOS od wielu lat notowania Policji, podstawowej instytucji odpowiedzialnej za zapewnienie
bezpieczestwa w kraju, s wysokie i stabilne (wykres 2.2.1). W badaniu z wrzenia 2010 roku odsetek Polakw, ktrzy dobrze oceniaj Policj, wynis 71%, natomiast ocen z deklarowao 21% badanych. Blisko jedna dziesita mieszkacw Polski (8%) nie miao zdania
na ten temat.
Wykres 2.2.1 Jak by Pan(i) oceni(a) dziaalno Policji?
rdo: CBOS, wrzesie 2010, N=1041 (pominito odpowiedzi: trudno powiedzie)
2.3 Polskie Badanie Przestpczoci

Polskie Badanie Przestpczoci (PBP) to badanie opinii spoecznej zrealizowane, jak
dotd, w czterech edycjach, kolejno w latach 20072009 oraz w 2011 roku6. Badanie prowadzone byo na zlecenie Komendy Gwnej Policji, na prbie ok. 17 tys. Polakw powyej pitnastego roku ycia po 1000 respondentw zamieszkaych na terenach podlegych kadej komendzie wojewdzkiej i Komendzie Stoecznej Policji, metod wywiadu bezporedniego (face
to face), uznawanej za najbardziej rzeteln metod badawcz.
Dorosych Polakw zapytano o to, czy czuj si bezpiecznie podczas spacerw po zmroku w swojej okolicy. Wikszo z badanych (79%) odpowiedziao twierdzco (wykres 2.3.1).
Przeciwnego zdania byo 17% badanych, natomiast 1% nie miao zdania na ten temat.
W porwnaniu z poprzedni edycj badania odsetek osb, ktre czuj si bezpiecznie
po zmroku w okolicy swojego miejsca zamieszkania, wzrs o 2 punkty procentowe. Wskanik
ten sukcesywnie ronie od 2007 roku. Jednoczenie o 3 punkty procentowe w stosunku do wynikw poprzedniego badania zmniejszya si liczba osb deklarujcych brak poczucia bezpieczestwa.
6
PBP jest najwikszym w Polsce, pod wzgldem wysokoci prby (N=17 000), badaniem spoecznym dotyczcym
bezpieczestwa. Jego ostatnia edycja zawiera dane zgromadzone w styczniu i na pocztku lutego 2011 roku
i odnosi si do wczeniejszych dowiadcze respondentw, dlatego naley uzna, e jego wyniki s bezporednim
rezultatem wydarze i odczu Polakw z roku 2010 i lat wczeniejszych. W latach 20072009 Komenda Gwna
Policji zlecia przeprowadzenie badania niezalenemu konsorcjum trzech orodkw badawczych (CBOS, PBS
DGA oraz TNS OBOP). W 2011 roku zadanie to powierzono firmie GFK Polonia. Realizacja badania obejmowaa
wylosowanie prby, zebranie danych w terenie i ich statystyczne opracowanie.
16
Wykres 2.3.1 Poczucie bezpieczestwa Polakw podczas spacerw w swojej okolicy po zmroku
rdo: PBP, stycze 2007, stycze 2008, stycze 2009, styczeluty 2011, N=17 000
(pominito odpowiedzi trudno powiedzie)
W PBP Polakw zapytano take o to, jak oceniaj skuteczno Policji w walce z przestpczoci w okolicy ich miejsca zamieszkania (wykres 2.3.2). Ponad poowa ankietowanych
(59%) uznaa Policj za skuteczn, natomiast odmienne zdanie na ten temat wyrazio 23%
badanych. Niemal jedna pita respondentw (19%) nie potrafia oceni skutecznoci Policji
w walce z przestpczoci. W porwnaniu z poprzedni edycj Polskiego Badania Przestpczoci oceny skutecznoci Policji wzrosy o 2 punkty procentowe. Jest to wynik najwyszy
z wszystkich uzyskanych w dotychczasowych edycjach PBP.
Wykres 2.3.2 Ocena skutecznoci Policji w okolicy miejsca zamieszkania respondentw
w walce z przestpczoci
rdo: PBP, stycze 2007, stycze 2008, stycze 2009, styczeluty 2011, N=17 000
17
W Polskim Badaniu Przestpczoci zapytano dorosych Polakw o ocen pracy policjantw penicych sub w okolicy miejsca zamieszkania respondentw. W ostatniej edycji
PBP odsetek dobrych ocen wynis 64%, co oznacza wzrost o 1 punkt procentowy w porwnaniu z poprzedni edycj badania. O 1 punkt procentowy wzrs take odsetek ocen negatywnych (z 16% do 17%). Liczba osb, ktre nie potrafi oceni pracy policjantw, utrzymaa si
na tym samym poziomie: 20%.
Wykres 2.3.3 Ocena pracy policjantw penicych sub w okolicy
miejsca zamieszkania respondentw
rdo: PBP, stycze 2007, stycze 2008, stycze 2009, stycze 2011, N=17 000
2.4 Ciemna liczba przestpstw

Polskie Badanie Przestpczoci, w edycjach z lat 20072009, poza pytaniami o poczucie bezpieczestwa, zawierao cz dotyczc ciemnej liczby przestpstw. Kwestionariusz
PBP zawiera pi pyta dotyczcych wybranych przestpstw. Respondentw zapytano, czy
w cigu ostatniego roku padli ofiar ktrego z wymienionych czynw, a jeeli tak, to czy
zgosili te zdarzenia Policji. Respondentw, ktrzy nie zgosili przestpstwa, pytano o powody
takiego zachowania. Uzyskane odpowiedzi pozwoliy na okrelenie faktycznej liczby przestpstw, ktrych ofiar padli badani Polacy.
Zgodnie z danymi PBP z trzech pierwszych edycji, najczciej zgaszanym przestpstwem bya kradzie samochodu (2006 roku zgoszono 90,0% takich czynw, w 2007 78,7%,
w 2008 90,2%). W roku 2006 respondenci zgosili 45% rozbojw, w roku 2007 57,1%, natomiast w roku 2008 47,7%. W roku 2006 zgoszono 52,5% pobi, w 2007 43,3%, a w roku
200841%. Wamania do samochodw byy zgaszane w roku 2006 w 50,5%, w roku 2007
w 48,8%, natomiast w roku 2008 w 54,3% przypadkw.
Osoby, ktre nie zgosiy przestpstwa Policji, zapytano o powody takiej decyzji. We
wszystkich trzech edycjach badania najczciej wymienianym powodem bya ocena, e zdarzenie nie byo na tyle powane, aby je zgosi (w roku 2006 odsetek ten wynosi 46,8%,
w 2007 46,9%, w roku 2008 48,4%). Jako drugi powd respondenci wymieniali, e Policja
i tak nic zapaaby sprawcy (odpowiednio w kolejnych latach: 30,4%, 29,4%, 26,3%), nastpnie, e Policja nie zajaby si t spraw (odpowiednio; 18,35%, 19,1%, 17,5%). W nastpnej
kolejnoci pojawiy si m.in. odpowiedzi: chciaem unikn dugich urzdowych procedur,
sprawca mimo zapania i tak nie zostaby ukarany, sam zaatwiem spraw, obawiaem
si zemsty, nie mam zaufania do Policji, wol trzyma si z dala.
18
Ciemna liczba przestpstw

Statystyki Policji i innych instytucji odpowiedzialnych za bezpieczestwo
i porzdek publiczny nie odzwierciedlaj w peni stanu zagroenia przestpczoci. Istnieje bowiem tzw. ciemna liczba przestpstw, czyli zdarze, ktrych nie zgoszono organom cigania.
Ciemna liczba wystpuje we wszystkich krajach. Zgodnie z danymi International
Crime Victim Survey rednio w Europie w latach 20042005 ciemna liczba przestpstw
wynosia 46%, co oznacza, e organa cigania byy informowane o co drugim przestpstwie.
Wrd krajw europejskich wystpuj powane rnice we wskanikach zgosze
przestpstw, np. ciemna liczba w Austrii czy Belgii oscylowaa wok 30%, na Islandii
ok. 60%, w Bugarii natomiast ok. 65%. Wedug tych samych bada, w tym samym czasie w Polsce ciemna liczba zostaa okrelona na poziomie 54%. Podobne wskaniki odnotowano w Estonii (57%), Hiszpanii (53%), Finlandii i Luksemburgu (52%), Grecji
(51%), Woszech (50%), a poza Europ w USA (51%) i Kanadzie (52%).
Gruntowne rozpoznanie rzeczywistego poziomu zagroe, w tym prowadzenie bada nad ciemn liczb przestpstw, jest potrzebne do planowania i wdraania konkretnych dziaa zmierzajcych do podniesienia poziomu bezpieczestwa. Znajomo ciemnej liczby przestpstw w konkretnych kategoriach potrzebna jest take po to, aby nie
dochodzio do nietrafnych ocen stanu bezpieczestwa (np. wzrastajce zaufanie spoeczne do organw cigania, powodujc wzrost odsetka zgaszanych przestpstw, zmniejsza
w ten sposb ciemn liczb, jednak powodujc wzrost przestpczoci w statystykach,
moe by odbierane jako zwikszenie zagroenia).
19
20
Rozdzia 3
Przestpczo kryminalna,
przemoc w rodzinie
i przestpstwa przeciwko zwierztom
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Prokuratury Generalnej,
Ministerstwa Sprawiedliwoci, Suby Wiziennej)
3.1 Przestpczo kryminalna ogem

Przestpczo kryminalna jest szczeglnie zauwaalna i dokuczliwa dla obywateli, ktrzy zwykle nie maj do czynienia z przestpczoci zorganizowan czy gospodarcz, natomiast znacznie czciej spotkaj si z kradzieami, wamaniami, niszczeniem mienia czy bjkami.
Poniej zamieszczono opis stanu zagroenia podstawowymi kategoriami przestpstw
kryminalnych w roku 2010, w tym m.in.: bjkami lub pobiciami, zabjstwami, uszczerbkiem
na zdrowiu, zgwaceniami, przestpstwami rozbjniczymi, kradzieami, wamaniami, uszkodzeniami mienia. Przestpstwa te stanowi wikszo wszystkich stwierdzonych przez Policj
przestpstw kryminalnych.
Stan zagroenia przestpczoci kryminaln w wymienionych kategoriach podsumowany zosta za pomoc nastpujcych informacji: liczby wszcztych postpowa, przestpstw
stwierdzonych, liczby usiowa dokonania przestpstw, wskanika wykrywalnoci, liczby
ustalonych podejrzanych (w tym nieletnich), zagroenia na 100 tys. mieszkacw w Polsce
(take z podziaem na poszczeglne wojewdztwa). Dodatkowo przedstawione zostay trendy
zaobserwowane w cigu ostatnich 10 lat.
Wszczte postpowania
Wedug danych Policji, w roku 2010 w Polsce wszczto 681 532 postpowania przygotowawcze w sprawach o przestpstwa kryminalne, co oznacza spadek ich liczby o 3% w stosunku do roku poprzedniego (702 790)7.
7 Dane
podawane w nawiasach bez dodatkowego komentarza dotycz roku 2009.
21
Przestpczo kryminalna, przemoc w rodzinie i przestpstwa przeciwko zwierztom
Przestpstwa stwierdzone
W roku 2010, wedug danych Policji, stwierdzono 778 910 przestpstw kryminalnych,
czyli o 2% wicej, ni w roku 2009 (763 597). Od roku 2005 do 2008 obserwowano sukcesywny
spadek liczby stwierdzonych przestpstw kryminalnych, natomiast w latach 2009 i 2010 odnotowano jej wzrost, jednak w dalszym cigu stwierdzona liczba przestpstw kryminalnych
jest nisza od wartoci notowanych w latach 20002006.
W roku 2010 o 2,8% zmniejszya si liczba przestpstw kryminalnych skierowanych
przeciwko yciu i zdrowiu, natomiast o 2,9% wzrosa liczba przestpstw kryminalnych skierowanych przeciwko mieniu.
Wykres 3.1.1 Liczba stwierdzonych przestpstw kryminalnych (w tym usiowa) ogem
w latach 20012010
rdo: KGP
Czyny karalne nieletnich

Wrd stwierdzonych w roku 2010 przestpstw kryminalnych ustalono 93 799 czynw
karalnych nieletnich, czyli o 17% wicej w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to zanotowano
ich 80 274.
W ostatnich dziesiciu latach odnotowane przestpstwa kryminalne, ktrych sprawcami byli nieletni, stanowiy od okoo 5% do okoo 9% wszystkich stwierdzonych w Polsce przestpstw kryminalnych. Od roku 2003 obserwuje si stay wzrost odsetka przestpstw kryminalnych popenionych przez nieletnich w stosunku do ogu odnotowanych tego typu przestpstw. W roku 2010 odsetek czynw nieletnich wrd wszystkich stwierdzonych przestpstw kryminalnych wynosi 12%. W roku 2009 odsetek ten stanowi 10,5% wszystkich
stwierdzonych wtedy przestpstw kryminalnych.
Z duym prawdopodobiestwem mona przyj, e na wzrost liczby odnotowanych
przestpstw kryminalnych, ktrych ustaleni przez Policj sprawcy okazali si nieletnimi,
wpyw miao midzy innymi wzmocnienie struktur organizacyjnych Policji przez powoanie
w komendach wojewdzkich, miejskich i powiatowych zespow prewencyjno-kryminalnych,
ktre zajmuj si skutecznym wykrywaniem przestpstw popenianych przez nieletnich. Spowodowao to ujawnianie wikszej liczby czynw popenianych przez nieletnich sprawcw.
22
W 2010 roku 48 805 ustalonych nieletnich sprawcw dopucio si 93 799 przestpstw

kryminalnych, co oznacza, e na jednego ustalonego nieletniego sprawc przypadao statystycznie 1,9 stwierdzonego czynu. W roku 2009 wskanik ten by mniejszy i wynosi 1,7, natomiast w roku 2008: 1,4.
Wskanik wykrycia
Wykrywalno przestpstw kryminalnych w roku 2010 wyniosa 54,9% i bya najwysza od roku 2000 (w roku 2009 wskanik ten wynosi 53,1%)
Wykres 3.1.2 Wykrywalno przestpstw kryminalnych w latach 20012010
rdo: KGP
Miejsca, w ktrych najczciej popeniane byy przestpstwa kryminalne

W roku 2010 wrd odnotowanych przestpstw kryminalnych:
110 106 popeniono na ulicy (14,1%),
77 931 w budynku wielorodzinnym (10%),
47 179 w budynku samodzielnym (6%),
33 791 w samochodzie osobowym (4,3%)
28 508 w sklepie lub butiku (3,7%),
111 026 w innych miejscach (14,3%).
23
Finansowe aspekty przestpczoci kryminalnej

W roku 2010 w liczbie wszystkich stwierdzonych przestpstw kryminalnych,
w 448 682 przypadkach odnotowano straty, ktrych czna warto to 2 004 297 106 z.
Wrd wszystkich zakoczonych postpowa przygotowawczych o przestpstwa kryminalne w 18 929 postpowaniach zabezpieczono mienie o cznej wartoci 55 571 213 z.
W roku 2010 policjanci odzyskali mienie na kwot 210 566 180 z utracone w wyniku
popenienia 47 930 przestpstw kryminalnych.
Podejrzani o popenienie przestpstw kryminalnych

W roku 2010 zarzuty popenienia przestpstw kryminalnych przedstawiono 278 701
podejrzanym, co oznacza wzrost ich liczby o 0,7% (w roku 2009 byo ich 276 817).
Nieletni sprawcy czynw karalnych o charakterze kryminalnym
W roku 2010 ustalono 48 805 nieletnich sprawcw przestpstw kryminalnych, czyli
o 1,2% wicej ni w roku poprzednim (48 225).
W roku 2010 nieletni stanowili 17,5% wszystkich ustalonych sprawcw przestpstw
kryminalnych. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 17,4%.
Wykres 3.1.3 Liczba podejrzanych o przestpstwa kryminalne (w tym nieletni) w latach 20012010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia przestpstwami kryminalnymi w przeliczeniu

na 100 tysicy mieszkacw
Zagroenie przestpstwami kryminalnymi w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy
mieszkacw w roku 2010 wynioso rednio 2039,7. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwach: dolnolskim (ponad 2840) i lskim (ponad 2600), najnisze w podkarpackim
(1100) i podlaskim (1287).
24
Wykres 3.1.4 Zagroenie przestpczoci kryminaln w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw

z podziaem na wojewdztwa
rdo: KGP
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce przestpczoci kryminalnej

W roku 2010, w porwnaniu z rokiem poprzednim, zanotowano spadek liczby wojskowych sprawcw przestpstw o 50%. Wpyw na taki stan miao m.in.: utworzenie armii zawodowej, a co za tym idzie brak obowizku odbywania zasadniczej suby wojskowej.
andarmeria Wojskowa w roku 2010 wszcza 408 postpowa w sprawach o przestpstwa kryminalne, stwierdzia 341 przestpstw kryminalnych, ustalia 242 sprawcw tego typu przestpstw.
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce przestpczoci kryminalnej

W roku 2010 jednostki prokuratury wszczy 264 133 postpowania przygotowawcze
w sprawach o przestpstwa kryminalne. Umorzono 173 727 spraw, 5907 postpowa zawieszono. Zarzuty popenienia przestpstw kryminalnych przedstawiono 137 825 osobom, przy
czym 10 111 osb tymczasowo aresztowano. Sporzdzono 70 922 akty oskarenia przeciwko
101 652 osobom. 69 174 sprawy o przestpstwa kryminalne zakoczyy si wyrokami. Skazanych za popenienie przestpstw kryminalnych zostao 87 182 osoby, uniewinniono 1903 podejrzanych.
25
3.2 Zabjstwa
Art. 148 k.k.
1. Kto zabija czowieka, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy
od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolnoci albo karze doywotniego pozbawienia wolnoci.
2. Kto zabija czowieka:
1) ze szczeglnym okruciestwem,
2) w zwizku z wziciem zakadnika, zgwaceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasugujcej na szczeglne potpienie,
4) z uyciem broni palnej lub materiaw wybuchowych, podlega karze 25 lat pozbawienia wolnoci albo karze doywotniego pozbawienia wolnoci.
3. Karze okrelonej w 2 podlega, kto jednym czynem zabija wicej ni jedn osob
lub by wczeniej prawomocnie skazany za zabjstwo.
4. Kto zabija czowieka pod wpywem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznociami, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Art. 149 k.k.
Matka, ktra zabija dziecko w okresie porodu pod wpywem jego przebiegu, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
Wszczte postpowania
W roku 2010 w Polsce wszczto 702 postpowania przygotowawcze w sprawach o zabjstwo, czyli o 27 mniej ni w roku poprzednim (spadek o 3,7%).
Jednoczenie stwierdzono 680 zabjstw. Oznacza to spadek liczby przestpstw stwierdzonych o 10,9% w stosunku do roku 2009 (763). Od roku 2001 zauwaalny jest oglny trend
spadkowy liczby stwierdzonych zabjstw.
Wrd odnotowanych w roku 2010 zabjstw stwierdzono 240 usiowa (41% wszystkich zdarze). W roku poprzednim byo 266 usiowa, czyli 34,9% wszystkich przypadkw.
Wykres 3.2.1 Liczba stwierdzonych zabjstw (w tym usiowa) ogem w latach 20012010
rdo: KGP
26

W roku 2010 wrd wszystkich stwierdzonych zabjstw odnotowano 7 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o poow mniej ni w roku 2009, kiedy to byo ich 14.
W roku 2010 zabjstwa popenione przez nieletnich stanowiy 1% wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 1,8%.
Wskanik wykrycia
Wykrywalno zabjstw w roku 2010 wyniosa 92,3%, co oznacza utrzymanie poziomu
z roku poprzedniego (92,8%). Stuprocentow wykrywalno zabjstw zanotowano w wojewdztwach: lubuskim, opolskim i podkarpackim.
Wykres 3.2.2 Wykrywalno zabjstw w latach 20012010
rdo: KGP
Wraz ze spadkiem liczby odnotowanych zabjstw zmniejszya si liczba ich sprawcw.

W roku 2010 zarzuty popenienia zabjstwa przedstawiono 660 podejrzanym, czyli o 12,6%
mniej ni w roku poprzednim, kiedy byo ich 755.
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do zabjstw

W roku 2010 wrd odnotowanych zabjstw:
289 popeniono w budynku wielorodzinnym (42,5%),
149 w budynku samodzielnym (21,9%),
67 na ulicy (9,9%),
13 w lesie (1,9%),
10 w altance, ogrdku dziakowym (1,5%),
10 w barze, restauracji (1,5%),
65 w miejscach innych ni wymienione w katalogu (9,6%).
27
Motywy zabjstw
Zgodnie z ustaleniami Policji, sprawcy popenionych w Polsce w 2010 roku zabjstw
kierowali si nastpujcymi motywami:
208 przypadkw: motyw inny (np. chuligaski, z zazdroci): 30,6%,
197: motyw nieporozumie rodzinnych: 29%,
191: motyw nieustalony: 28%,
65: motyw rabunkowy: 9,5%,
11: motyw seksualny: 1,6%,
8: na zlecenie: 1,2%.
Podejrzani o popenienie zabjstwa

Wraz ze spadkiem liczby odnotowanych zabjstw zmniejszya si liczba ich sprawcw.
W roku 2010 zarzuty popenienia zabjstwa przedstawiono 660 podejrzanym, czyli o 12,6%
mniej ni w roku poprzednim, kiedy byo ich 755.
Nieletni sprawcy zabjstw
W roku 2010 ustalono 15 nieletnich sprawcw zabjstw, w roku poprzednim byo ich
23. W roku 2010 nieletni stanowili 2,3% wszystkich ustalonych sprawcw zabjstw. W roku
poprzednim odsetek ten wynosi 3%.
Wykres 3.2.3 Liczba podejrzanych o zabjstwa (w tym nieletni) w latach 20012010
rdo: KGP
28
Wskanik zagroenia zabjstwem w przeliczeniu na 100 tysicy

mieszkacw
Zagroenie zabjstwami w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku
2010 wynioso 1,8. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwach: lubuskim i zachodniopomorskim (po 2,7), najnisze w podkarpackim (0,7) i wielkopolskim (1,1). Naley jednak
pamita, e z uwagi na stosunkowo niewielk liczb tego typu przestpstw wskaniki zagroenia dla kadego z wojewdztw oznaczaj w praktyce zagroenie jednym lub dwoma, a maksymalnie trzema zabjstwami w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw.
Wykres 3.2.4 Zagroenie zabjstwem w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw z podziaem
na wojewdztwa
rdo: KGP
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce zabjstw

andarmeria Wojskowa w roku 2010:
wszcza 6 postpowa w sprawach o zabjstwo i 6 o usiowanie zabjstwa,
stwierdzia 6 zabjstw i 6 usiowa zabjstwa,
nie ustalia sprawcw tego typu przestpstw.
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce zabjstw

W roku 2010 jednostki prokuratury wszczy 775 postpowa przygotowawczych
w sprawach o zabjstwo. Umorzono 183 sprawy, 29 postepowa zawieszono. Zarzuty popenienia zabjstwa przedstawiono 751 osobom, przy czym 675 osb tymczasowo aresztowano.
Sporzdzono 447 aktw oskarenia przeciwko 540 osobom. 488 spraw o zabjstwo
zakoczyo si wyrokami. Skazanych za popenienie zabjstwa zostao 535 osb, uniewinniono
17 podejrzanych.
29

za zabjstwa
W roku 2010 w sdach okrgowych za przestpstwo zabjstwa (art.: 148 1, 2, 3, 4)
osdzono cznie 703 osoby, z czego 630 skazano.
Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 592 osb (w tym w zawieszeniu: 2
przypadki). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 36 osb skazano na doywotnie
pozbawienie wolnoci, 132 osoby na 25 lat pozbawienia wolnoci i 109 osb na 15 lat pozbawienia wolnoci.
W 45 przypadkach postpowanie umorzono, uniewinniono 28 osb. Przed wyrokiem
604 osoby byy tymczasowo aresztowane.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwo

zabjstwa
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 51928 orzeczenia za przestpstwo zabjstwa, z czego 4093 prawomocne, 235 nieprawomocnych i 864 tymczasowych aresztowa. W tym samym czasie notowano 19 wyrokw z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwo zabjstwa9.
3.3 Bjki i pobicia

Art. 158 k.k.
1. Kto bierze udzia w bjce lub pobiciu, w ktrym naraa si czowieka na bezporednie niebezpieczestwo utraty ycia albo nastpienie skutku okrelonego w art. 156
1 lub w art. 157 1, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
2. Jeeli nastpstwem bjki lub pobicia jest ciki uszczerbek na zdrowiu czowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
3. Jeeli nastpstwem bjki lub pobicia jest mier czowieka, sprawca podlega
karz pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Art. 159 k.k.
Kto, biorc udzia w bjce lub pobiciu czowieka, uywa broni palnej, noa lub innego
podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
Wszczte postpowania
W 2010 roku wszczto 11 011 postpowa przygotowawczych w sprawach o udzia
w bjce lub pobiciu (o 12,3% mniej ni w roku 2009).
8Liczba
wykonywanych orzecze nie jest tosama z liczb osb przebywajcych w zakadach karnych, poniewa
zdarzaj si przypadki osadzonych na podstawie dwch lub wicej orzecze. Powysza zasada odnosi si
do wszystkich danych SW dotyczcych liczby orzecze, cytowanych w niniejszym opracowaniu (inf. SW).
9Termin wyroki z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary" wie si z wyrokami przesyanymi przez sdy do zakadw karnych, gdzie oczekuj" one na stawienie si skazanych (to nie skazani
oczekuj na miejsca w zakadach karnych). Suba Wizienna nie ma moliwoci odmowy przyjcia skazanego,
ktry zgosi si do odbycia kary w wyznaczonym terminie lub pniej, nawet jeli zakad karny nie dysponuje
wolnymi miejscami zakwaterowania (inf. SW).
30
Stwierdzono 11 883 przestpstwa udziau w bjce lub pobiciu, co oznacza spadek
o 12,3% w stosunku do roku 2009, kiedy to zarejestrowano ich 13 141. Liczba stwierdzonych
w roku 2010 przestpstw w tej kategorii jest najnisza od 10 lat.
Ze wzgldu na specyfik tego rodzaju przestpstw liczba odnotowanych usiowa jest
znikoma, w roku 2010 byo ich 48, czyli 0,4%.
Wykres 3.3.1 Liczba stwierdzonych przestpstw udziau w bjce lub pobiciu w latach 20012010
rdo: KGP

W roku 2010 wrd wszystkich przestpstw udziau w bjce lub pobiciu znalazo si
3158 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 3,9% wicej ni w roku 2009, kiedy to byo
ich 3039.
W roku 2010 przestpstwa udziau w bjce lub pobiciu popenione przez nieletnich stanowiy 26,6% wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten
wynosi 23,1%.
31
Wskanik wykrycia
Wykrywalno bjek i pobi w roku 2010 wyniosa 80,7%, czyli bya najwysza z dotychczas notowanych.
Wykres 3.3.2 Wykrywalno przestpstw udziau w bjce lub pobiciu w latach 20012010
rdo: KGP
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do bjek lub pobi

W roku 2010 wrd odnotowanych przestpstw udziau w bjce lub pobiciu:
5270 miao miejsce na ulicy (44,4%),
1307 w szkole podstawowej lub gimnazjum (11%),
708 w budynku wielorodzinnym (6%),
694 w barze, restauracji (5,8%),
1606 w innym miejscu, niewymienionym w katalogu (13,5%).
Podejrzani o popenienie przestpstwa udziau w bjce lub pobiciu

W roku 2010 wraz ze spadkiem liczby stwierdzonych przestpstw udziau w bjce lub
pobiciu zmalaa liczba sprawcw. Ustalono ich 19 381. Oznacza to spadek o 11,4 % w stosunku do roku 2009, kiedy byo ich 21 863.
Nieletni sprawcy bjek i pobi
W roku 2010 wrd ustalonych sprawcw bjek i pobi znalazo si 6085 nieletnich,
czyli o 3,8% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 6329,
W roku 2010 nieletni stanowili 31,4% wszystkich ustalonych sprawcw bjek i pobi.
W roku poprzednim odsetek ten wynosi 28,9%.
32
Wykres 3.3.3 Liczba podejrzanych o udzia w bjce lub pobiciu (w tym nieletni) w latach 20012010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw

Zagroenie przestpstwami udziau w bjce lub pobiciu w Polsce w przeliczeniu na 100
tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso 31,1. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwach: lubuskim (44,3) i lskim (39,5), najnisze w wielkopolskim (22,8) i na terenie
dziaania Komendy Stoecznej Policji (25,2).
Wykres 3.3.4 Zagroenie bjkami i pobiciami w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
rdo: KGP
33
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce bjek i pobi

wszcza 3 postpowania w sprawach o udzia w bjce lub pobiciu,
stwierdzia 6 tego typu przestpstw,
ustalia 6 sprawcw.
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce udziau w bjce lub pobiciu

w sprawach o udzia w bjce lub pobiciu. Umorzono 6712 spraw, 428 postpowa zawieszono.
Zarzuty udziau w bjce lub pobiciu przedstawiono 15 495 osobom, przy czym 787 osb
tymczasowo aresztowano.
Sporzdzono 5527 aktw oskarenia przeciwko 12 010 osobom. 6219 spraw o udzia
w bjce lub pobiciu zakoczyo si wyrokami. Skazanych zostao 10 321 osb, uniewinniono
381 podejrzanych.

za udzia w bjce lub pobiciu
W roku 2010 w sdach okrgowych za przestpstwo udziau w bjce lub pobiciu
(art. 158 2 i 3 k.k.) osdzono cznie 158 osb, z czego 150 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 150 osb (w tym w zawieszeniu: 10 przypadkw). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 7 osb skazano na kary pozbawienia wolnoci od 8 do 15
lat, 9 osb na kary 8 lat pozbawienia wolnoci, 54 osoby na kary od 5 do 8 lat pozbawienia
wolnoci).
Uniewinniono 7 osb.
Przed wyrokiem 121 osb byo tymczasowo aresztowanych.
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo udziau w bjce lub pobiciu
(art. 158 1 i 159 k.k.) osdzono cznie 13 027 osb, z czego 10 980 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 9264 osb (w tym w zawieszeniu: 8270 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar pozbawienia wolnoci powyej 8 lat, 2 osoby na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 61 osb na kary od 2
do 5 lat pozbawienia wolnoci).
Warunkowo umorzono postpowanie w 1268 przypadkach, umorzono postpowanie
w 254 sprawach.
Uniewinniono 509 osb.
34
3.4 Uszczerbek na zdrowiu

Art. 156 k.k.
1. Kto powoduje ciki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia czowieka wzroku, suchu, mowy, zdolnoci podzenia,
2) 2) innego cikiego kalectwa, cikiej choroby nieuleczalnej lub dugotrwaej, choroby realnie zagraajcej yciu, trwalej choroby psychicznej, cakowitej albo znacznej
trwaej niezdolnoci do pracy w zawodzie lub trwaego, istotnego zeszpecenia lub
znieksztacenia ciaa, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
2. Jeeli sprawca dziaa nieumylnie, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 jest mier czowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.
Wszczte postpowania
W 2010 roku wszczto 17 464 postpowania przygotowawcze w sprawach o przestpstwa spowodowania uszczerbku na zdrowiu, czyli o 7% mniej ni w roku 2009, kiedy to odnotowano ich 18 771.
Stwierdzono 15 695 przestpstw w tej kategorii, co oznacza wzrost o 3,9% w stosunku
do roku 2009, kiedy to odnotowano ich 15 101. Ze wzgldu na specyfik tego typu przestpstw
usiowania stanowi nieznaczcy odsetek ogu zdarze. W roku 2010 byo ich 113, czyli 0,7%
zdarze.
Wykres 3.4.1 Liczba stwierdzonych przestpstw spowodowania uszczerbku na zdrowiu
w latach 20012010
rdo: KGP
35

W roku 2010 wrd wszystkich stwierdzonych przestpstw spowodowania uszczerbku
na zdrowiu znalazo si 5591 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 20,6% wicej ni
w roku 2009, kiedy to byo ich 4636.
W roku 2010 przestpstwa spowodowania uszczerbku na zdrowiu popenione przez
nieletnich stanowiy 35,6% wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 30,7%.
Wskanik wykrycia
W roku 2010 wskanik wykrywalnoci w sprawach o przestpstwa spowodowania
uszczerbku na zdrowiu wynis 89,7%, co oznacza, e by najwyszy w cigu ostatnich 10 lat.
Wykrywalno w tej kategorii przestpstw od wielu lat utrzymuje si na wysokim poziomie,
sigajcym 90%.
Wykres 3.4.2 Wykrywalno przestpstw spowodowania uszczerbku na zdrowiu w latach 20012010
rdo: KGP
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do spowodowania

uszczerbku na zdrowiu
W roku 2010 wrd odnotowanych przestpstw spowodowania uszczerbku na zdrowiu:
4168 popeniono na ulicy (26,6%),
2963 w szkole podstawowej lub gimnazjum (18,9%),
2134 w budynku wielorodzinnym (13,6%),
680 w restauracji, barze, pubie (4,3%),
36
Podejrzani o popenienie przestpstwa spowodowania uszczerbku

na zdrowiu
W roku 2010 w kategorii uszczerbek na zdrowiu przedstawiono zarzuty 9686 osobom,
w tym 3469 nieletnim, co oznacza wzrost o 3,8% w porwnaniu z rokiem poprzednim, kiedy
zarzuty w tej kategorii przestpstw przedstawiono 9328 osobom, w tym 2966 nieletnim.
Nieletni sprawcy spowodowania uszczerbku na zdrowiu

W roku 2010 wrd ustalonych sprawcw spowodowania uszczerbku na zdrowiu znalazo si 3469 nieletnich, czyli o 17% wicej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 2966.
W roku 2010 nieletni stanowili 35,8% wszystkich ustalonych sprawcw bjek i pobi.
Wykres 3.4.3 Liczba podejrzanych o popenienie przestpstwa spowodowania uszczerbku na zdrowiu

(w tym nieletni) w latach 20012010
rdo: KGP
37
Wskanik zagroenia przestpstwem

w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw
uszczerbku
na
zdrowiu
Zagroenie przestpstwami spowodowania uszczerbku na zdrowiu w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso 41,1. W prawie wszystkich wojewdztwach wskanik zagroenia oscylowa pomidzy 26 a 54 czynami tego typu w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwach: pomorskim (71,5), lubuskim (54) i warmisko-mazurskim (53,7) najnisze w podkarpackim
(26,2) i witokrzyskim (27,6).
Wykres 3.4.4 Zagroenie uszczerbkiem na zdrowiu w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw z podziaem na wojewdztwa
rdo: KGP
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce spowodowania uszczerbku

na zdrowiu
wszcza 13 postpowa w sprawach o spowodowanie uszczerbku na zdrowiu,
ustalia 6 sprawcw.
38
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce spowodowania uszczerbku

na zdrowiu
W roku 2010 jednostki prokuratury wszczy 1653 postpowania przygotowawcze
w sprawach o spowodowanie uszczerbku na zdrowiu. Umorzono 896 spraw, 135 postepowa
zawieszono.
Zarzuty spowodowania uszczerbku na zdrowiu przedstawiono 1038 osobom, przy czym
311 osb tymczasowo aresztowano. Sporzdzono 554 akty oskarenia przeciwko 709 osobom.
630 spraw o spowodowanie uszczerbku na zdrowiu zakoczyo si wyrokami. Skazanych
zostao 617 osb, uniewinniono 50 podejrzanych.

za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu
W roku 2010 w sdach okrgowych za przestpstwo spowodowania uszczerbku
na zdrowiu (art. 156 1 i 3 k.k.) osdzono cznie 204 osoby, z czego 186 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 186 osb (w tym w zawieszeniu: 11 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar 15 lat pozbawienia
wolnoci, 12 osb na kary od 8 do 15 lat pozbawienia wolnoci, 18 osb na kary 8 lat pozbawienia wolnoci, 59 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci).
Umorzono postpowanie w 7 sprawach.
Uniewinniono 9 osb.
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo spowodowania uszczerbku
na zdrowiu (art. 156 k.k.) osdzono cznie 544 osoby, z czego 432 skazano. Kar pozbawienia
wolnoci orzeczono w przypadku 416 osb (w tym w zawieszeniu: 275 przypadkw). Wrd
skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar pozbawienia wolnoci powyej 8 lat, 4 osoby na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 78 osb na kary od 2 do 5 lat
pozbawienia wolnoci).
Warunkowo umorzono postpowanie w 53 przypadkach, umorzono postpowanie w 16
sprawach.
3.5 Zgwacenia
Art. 197 k.k.
1. Kto przemoc, grob bezprawn lub podstpem doprowadza inn osob do obcowania pciowego, podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.
2. Jeeli sprawca, w sposb okrelony w 1, doprowadza inn osob do poddania
si innej czynnoci seksualnej albo wykonania takiej czynnoci, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
3. Jeeli sprawca dopuszcza si zgwacenia wsplnie z inn osob, podlega karze
pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.
4. Jeeli sprawca czynu okrelonego w 1-3 dziaa ze szczeglnym okruciestwem,
podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 5.
39
Wszczte postpowania
W roku 2010 wszczto 1759 postpowa przygotowawczych w sprawach o zgwacenie,
czyli o 57 mniej ni w roku poprzednim (spadek o 3,1%).
Stwierdzono 1567 przestpstw zgwacenia, czyli o 37 przypadkw (o 2,4%) wicej ni
w roku 2009, kiedy to zanotowano 1530 takich przestpstw. Wrd zanotowanych przestpstw w tej kategorii byo 29,5% usiowa (462 przypadki). W roku poprzednim usiowania
stanowiy 19,3% zdarze (296).
Od roku 2000 do roku 2009 wcznie notowano stay spadek liczby stwierdzonych przestpstw zgwacenia.
Wykres 3.5.1 Liczba stwierdzonych zgwace (w tym usiowa) w latach 20012010
rdo: KGP

W roku 2010 wrd wszystkich zarejestrowanych przestpstw zgwacenia znalazo si
311 czynw popenionych przez nieletnich, czyli ponad dwukrotnie wicej ni w roku 2009,
kiedy to byo ich 137.
W roku 2010 zgwacenia popenione przez nieletnich stanowiy 19,8% wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 9%.
40
Wskanik wykrycia
Wykrywalno przestpstw zgwacenia w roku 2010 wyniosa 82,3% (co oznacza utrzymanie poziomu z roku poprzedniego, kiedy wskanik wykrycia wynosi 82,6%). W cigu ostatnich 10 lat wskanik wykrycia przestpstwa zgwacenia utrzymywa si na staym poziomie
ponad 80%.
Wykres 3.5.2 Wykrywalno przestpstw zgwacenia w latach 20012010
rdo: KGP
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do zgwace

W roku 2010 wrd odnotowanych przestpstw zgwacenia:
573 popeniono w budynku wielorodzinnym (36,6%),
193 na ulicy (12,3%),
73 w lesie (4,7%),
37 w parku, na skwerze (2,7%),
Podejrzani o popenienie przestpstwa zgwacenia

W roku 2010 ustalono i przedstawiono zarzuty popenienia przestpstwa zgwacenia
841 osobom (w tym 73 nieletnim). Oznacza to, e liczba podejrzanych spada w stosunku
do roku 2009 o 11,5% (w roku 2009 ustalono 950 podejrzanych, w tym 98 nieletnich).
Nieletni sprawcy zgwace
W roku 2010 wrd ustalonych sprawcw zgwace znalazo si 73 nieletnich, czyli
o 25,5% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 98.
W roku 2010 nieletni stanowili 8,7% wszystkich ustalonych sprawcw zgwace.
41
Wykres 3.5.3 Liczba podejrzanych o zgwacenie (w tym nieletni) w latach 20012010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia zgwaceniem w przeliczeniu na 100 tysicy

mieszkacw
Zagroenie przestpstwami zgwacenia w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso 4,1. W prawie wszystkich wojewdztwach wskanik zagroenia
oscylowa pomidzy 2 a 5 czynami tego typu w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwie maopolskim (10), natomiast najnisze
w wielkopolskim (2,1) i podkarpackim (2,3).
Wykres 3.5.4 Zagroenie zgwaceniem w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
rdo: KGP
42
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce zgwace

W roku 2010 jednostki prokuratury wszczy 2418 postpowa przygotowawczych
w sprawach o zgwacenie. Umorzono 1624 sprawy, 49 postepowa zawieszono.
Zarzuty zgwacenia przedstawiono 1297 osobom, przy czym 635 osb tymczasowo
aresztowano.
Sporzdzono 804 akty oskarenia przeciwko 924 osobom.
705 spraw o zgwacenie zakoczyo si wyrokami. Skazanych zostao 720 osb, uniewinniono 64 podejrzanych.

za zgwacenie
W roku 2010 w sdach okrgowych za zgwacenie (art. 197 3 k.k.) osdzono cznie
164 osoby, z czego 138 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 138 osb
(w tym w zawieszeniu: 23 przypadki). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar 8 lat pozbawienia wolnoci, 13 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia
wolnoci, 13 osb na kary 5 lat pozbawienia wolnoci, 43 osoby na kary od 3 do 5 lat pozbawienia wolnoci).
Umorzono postpowanie w 1 sprawie.
Przed wyrokiem 74 osoby byy tymczasowo aresztowane.
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo zgwacenia (art. 197 1, 2, i 3
k.k.) osdzono cznie 729 osb, z czego 671 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono
w przypadku 668 osb (w tym w zawieszeniu: 247 przypadkw). Wrd skazanych na kary
pozbawienia wolnoci: 4 osoby skazano na kary pozbawienia wolnoci powyej 8 lat, 42 osoby
na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 222 osoby na kary od 2 do 5 lat pozbawienia wolnoci).
Uniewinniono 44 osoby.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwo

zgwacenia
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 2326 orzecze za przestpstwo
zgwacenia, z czego 1795 prawomocnych, 90 nieprawomocnych i 441 tymczasowych aresztowa.
W tym samym czasie notowano 122 wyroki z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwo zgwacenia.
43
3.6 Przestpczo rozbjnicza

(rozbj, kradzie rozbjnicza, wymuszenie rozbjnicze)
Art. 280 k.k.
1. Kto kradnie, uywajc przemocy wobec osoby lub groc natychmiastowym jej uyciem albo doprowadzajc czowieka do stanu nieprzytomnoci lub bezbronnoci, podlega
karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.
2. Jeeli sprawca rozboju posuguje si broni paln, noem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub rodkiem obezwadniajcym albo dziaa w inny sposb
bezporednio zagraajcy yciu lub wsplnie z inn osob, ktra posuguje si tak broni, przedmiotem, rodkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas
nie krtszy od lat 3.
Art. 281 k.k.
Kto, w celu utrzymania si w posiadaniu zabranej rzeczy, bezporednio po dokonaniu
kradziey, uywa przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej uyciem albo
doprowadza czowieka do stanu nieprzytomnoci lub bezbronnoci, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Art. 282 k.k.
Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, przemoc, grob zamachu na ycie lub
zdrowie albo gwatownego zamachu na mienie, doprowadza inn osob do rozporzdzenia mieniem wasnym lub cudzym albo do zaprzestania dziaalnoci gospodarczej, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Wszczte postpowania
W roku 2010 wszczto 15 725 postpowa przygotowawczych w kategorii przestpstw
rozbjniczych, czyli 12,5% mniej ni w roku 2009, kiedy to odnotowano ich 17 974.
Stwierdzono cznie 27 218 przestpstw rozbjniczych (rozbj, kradzie rozbjnicza,
wymuszenie rozbjnicze). Liczba przestpstw stwierdzonych w tej kategorii w roku 2010 jest
wysza o 2,9% w porwnaniu z rokiem poprzednim, kiedy to stwierdzono 26 458 takich przestpstw. Wrd stwierdzonych w roku 2010 przestpstw rozbjniczych byy 5893 usiowania,
czyli 21,7% czynw (w roku 2009 odnotowano 5105 usiowa popenienia przestpstw rozbjniczych, czyli 19,3% wszystkich czynw w tej kategorii).
Od roku 2007 liczba stwierdzonych przestpstw rozbjniczych utrzymuje si na podobnym poziomie, znaczco niszym ni w latach 20012006. W roku 2010, w porwnaniu z rokiem 2003, spadek liczby stwierdzonych przestpstw rozbjniczych wynis 47,3%.
Wrd stwierdzonych w roku 2010 przestpstw rozbjniczych odnotowano:
18 145 rozbojw, w tym 2988 usiowa (o 6,5% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo
ich 19 399),
7859 wymusze rozbjniczych, w tym 2888 usiowa (o 33,8% wicej ni przed rokiem,
kiedy to byo ich 5875),
1214 kradziey rozbjniczych, w tym 17 usiowa (o 2,5% wicej ni przed rokiem, kiedy
to byo ich 1184).
44
Wrd wszystkich stwierdzonych w roku 2010 przestpstw rozbjniczych odnotowano

1863 przypadki dziaania sprawcw z broni paln lub innym niebezpiecznym przedmiotem
(w tym 345 usiowa). Przestpstw rozbjniczych z broni paln lub innym niebezpiecznym
narzdziem byo wicej o 11,8% ni w roku 2009.
Wykres 3.6.1 Liczba stwierdzonych przestpstw rozbjniczych (w tym usiowa) ogem

w latach 20012010
rdo: KGP

W roku 2010 wrd wszystkich odnotowanych przestpstw rozbjniczych znalazo si
11 547 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 26,6% wicej ni w roku 2009, kiedy
to byo ich 9121.
W roku 2010 przestpstwa rozbjnicze popenione przez nieletnich stanowiy 42,4%
wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi
34,5%.
45
Wskanik wykrycia
Wykrywalno przestpstw rozbjniczych w roku 2010 wyniosa 72,5%, co oznacza
wzrost o 6,2 p. proc w stosunku do poziomu z roku poprzedniego (kiedy wskanik wykrycia
tego typu przestpstw wynosi 66,3%). Jest to najwyszy wskanik wykrywalnoci osignity
w tej kategorii przestpstw w cigu ostatniej dekady.
Wykres 3.6.2 Wykrywalno przestpstw rozbjniczych w latach 20012010
rdo: KGP
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do przestpstw

rozbjniczych
W roku 2010 wrd odnotowanych przestpstw rozbjniczych:
6221 w szkole podstawowej lub gimnazjum (22,9%),
1768 w budynku wielorodzinnym (6,5%),
1072 w sklepie, butiku (3,9%),
Podejrzani o popenienie przestpstw rozbjniczych

W roku 2010 ustalono i przedstawiono zarzuty popenienia przestpstw rozbjniczych
13 809 osobom. Oznacza to spadek liczby podejrzanych w tej kategorii przestpstw o 5,5%
w stosunku do roku poprzedniego, kiedy to ustalono ich 14 611.
Nieletni sprawcy przestpstw rozbjniczych
W roku 2010, wrd ustalonych sprawcw przestpstw rozbjniczych, znalazo si
4129 nieletnich, czyli o 3,7% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 4286.
rozbjniczych. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 29,3%.
Wrd ustalonych sprawcw przestpstw rozbjniczych ustalono 1111 podejrzanych
o rozbj z broni paln lub innym niebezpiecznym przedmiotem, w tym 173 nieletnich.
46
Wykres 3.6.3 Liczba podejrzanych o popenienie przestpstw rozbjniczych (w tym nieletni) w latach
20012010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia przestpczoci rozbjnicz w przeliczeniu

na 100 tysicy mieszkacw
Zagroenie przestpczoci rozbjnicz w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso 71,3. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwach:
maopolskim (117,5) i dolnolskim (103,7), najnisze w podkarpackim (23,6) i opolskim
(32,8).
Wykres 3.6.4 Zagroenie przestpczoci rozbjnicz w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
rdo: KGP
47
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce przestpczoci rozbjniczej

W roku 2010 jednostki prokuratury wszczy 17 615 postpowa przygotowawczych
w sprawach o przestpstwa rozbjnicze. Umorzono 10 599 spraw, 456 postepowa zawieszono.
Zarzuty popenienia przestpstw rozbjniczych przedstawiono 11 821 osobom, przy
czym 4572 osoby tymczasowo aresztowano.
Sporzdzono 6310 aktw oskarenia przeciwko 9569 osobom. 5727 spraw o przestpstwa rozbjnicze zakoczyo si wyrokami. Skazanych zostao 8510 osb, uniewinniono 311
podejrzanych.

za przestpstwa rozbjnicze
W roku 2010 w sdach okrgowych za rozbj (art. 280 2 k.k.) osdzono cznie 877
osb, z czego 815 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 814 osb
(w tym w zawieszeniu: 111 przypadkw). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 11
osb skazano na kary od 8 do 15 lat pozbawienia wolnoci, 8 osb na kary 8 lat pozbawienia
wolnoci, 36 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 61 osb na kary 5 lat pozbawienia wolnoci, 263 osoby na kary od 3 do 5 lat pozbawienia wolnoci).
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwa rozbjnicze (art. 280 1, 281,
282 k.k.) osdzono cznie 8172 osoby, z czego 7781 skazano. Kar pozbawienia wolnoci
orzeczono w przypadku 7725 osb (w tym w zawieszeniu: 3941 przypadkw). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 3 osoby skazano na kary powyej 8 lat pozbawienia wolnoci, 41 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 2234 osoby na kary od 2 do 5 lat
pozbawienia wolnoci).
Warunkowo umorzono 15 spraw, umorzono postpowanie w 71 przypadkach.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwa rozboju i wymuszenia rozbjniczego10
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 13 641 orzecze za przestpstwo
rozboju, z czego 11 032 prawomocne, 429 nieprawomocnych i 2180 tymczasowych aresztowa.
Notowano 1621 wyrokw z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary
za przestpstwo rozboju.
W tym samym okresie wykonywano 697 orzecze za przestpstwo wymuszenia rozbjniczego, z czego 468 prawomocnych, 12 nieprawomocnych i 217 tymczasowych aresztowa.
Notowano 173 wyroki z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary
za przestpstwa rozbjnicze.
10Dane
SW dotyczce orzecze za przestpstwo kradziey rozbjniczej s zsumowane z innymi przestpstwami

przeciwko mieniu i nie mona ich wyodrbni.
48
3.7 Kradzie rzeczy

Art. 278 k.k.
1. Kto zabiera w celu przywaszczenia cudz rzecz ruchom, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do roku.
Art. 119 k.w.
1. Kto kradnie lub przywaszcza sobie cudz rzecz ruchom, jeeli jej warto nie
przekracza 250 zotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolnoci albo grzywny.
Wszczte postpowania
W roku 2010 wszczto 209 980 postpowa przygotowawczych o przestpstwa kradziey rzeczy, czyli o 1,4% wicej ni w roku 2009.
W roku 2010 stwierdzono popenienie 220 455 przestpstw kradziey. Oznacza
to wzrost liczby przestpstw kradziey o 4,1% w stosunku do roku 2009, kiedy to odnotowano
211 691 takich przypadkw. Wrd zarejestrowanych w roku 2010 kradziey 2,5%, czyli 5542
przypadki, stanowiy usiowania popenienia przestpstwa (w roku 2009 usiowania stanowiy rwnie 2,5% wszystkich tego typu przestpstw).
Wykres 3.7.1 Liczba stwierdzonych przestpstw kradziey (w tym usiowa) w latach 20012010
rdo: KGP
49

W roku 2010 wrd wszystkich odnotowanych przestpstw kradziey znalazo si
11 248 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 13,6% wicej ni w roku 2009, kiedy
to byo ich 9901.
W roku 2010 przestpstwa kradziey popenione przez nieletnich stanowiy 5,1%
wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 4,7%.
Wskanik wykrycia
Wykrywalno przestpstw kradziey wyniosa w 2010 roku 29% i bya wysza o 2,4
p. proc. od odnotowanej w roku 2009. Od roku 2003 wskanik wykrycia przestpstw kradziey
stale wzrasta.
Wykres 3.7.2 Wykrywalno kradziey w latach 20012010
rdo: KGP
Kradziee wykroczenia
Do liczby kradziey,
ktre stanowi przestpstwa
w rozumieniu kodeksu karnego, naley doliczy kradziee
sklasyfikowane jako wykroczenia (ze wzgldu na warto
strat do 250 z). W roku 2010
ujawniono 304 126 przypadkw kradziey, ktre zostay
uznane za wykroczenia.
W stosunku do roku
poprzedniego liczba kradziey
uznanych za wykroczenia
wzrosa o 12,8%
(w roku
2009 byo ich 269 558).
Wykres 3.7.3 Zestawienie przestpstw i wykrocze kradziey

w latach 20082010
600 000
500 000
400 000
245 036
269 588
304 126
214 414
211 691
220 455
2008
2009
2010
300 000
200 000
100 000
0
Wykroczenia z art. 119 k.w.
Przestpstwa z art. 278 k.k.
rdo: KGP
50
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do przestpstw kradziey

W roku 2010 wrd odnotowanych przestpstw kradziey:
20 617 w budynku wielorodzinnym (9,4%),
14 364 w centrum handlowym (6,5%),
12 268 na parkingu (5,6%),
10 456 w budynku samodzielnym (4,7%),
30 348 w innym miejscu ni wymienione w katalogu (13,8%).
Podejrzani o popenienie przestpstw kradziey

W roku 2010 ustalono i przedstawiono zarzuty popenienia przestpstwa kradziey cudzego mienia 49 819 podejrzanym. Oznacza to wzrost liczby ustalonych podejrzanych o kradzie o 12,4% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to ustalono 44 303 podejrzanych.
Nieletni sprawcy przestpstw kradziey
W roku 2010, wrd ustalonych sprawcw przestpstw kradziey znalazo si 9355 nieletnich, czyli o 6,9% wicej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 8755.
kradziey. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 19,8%.
Wykres 3.7.4 Liczba podejrzanych o kradzie (w tym nieletni) w latach 20012010
do:
rKGP
51
Wskanik zagroenia przestpstwami kradziey w przeliczeniu na 100

tysicy mieszkacw
Zagroenie przestpstwami kradziey w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso rednio 577,3. Najwyszy wskanik zagroenia odnotowano
na terenie dziaania Komendy Stoecznej Policji (873,7) i w wojewdztwie dolnolskim
(838,4), najniszy w wojewdztwach: podkarpackim (276,1) i podlaskim (327,6).
Wykres 3.7.5 Zagroenie kradzieami w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
rdo: KGP
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce kradziey

wszcza 63 postpowania w sprawach o kradzie,
ustalia 22 sprawcw.
Dane Dyrekcji Generalnej Lasw Pastwowych dotyczce kradziey

drewna
Kradzie drewna to grupa szkodnictwa lenego, ktra przynosi corocznie najwiksze
straty Lasom Pastwowym spord wszystkich grup szkodnictwa lenego. Ponisze dane odnosz si do zdarze odnotowanych w nadlenictwach i regionalnych dyrekcjach Lasw Pastwowych, jednake problem ten dotyczy take terenw lenych innych wasnoci.
Niepokojcym zjawiskiem jest coraz wiksza liczba kradziey drewna dokonywanych
przez wyspecjalizowane i zorganizowane grupy przestpcze, dysponujce samochodami ciarowymi do wywozu, sprztem do cinki i zrywki drewna. Powanym problemem stay si te
kradziee surowca wyrobionego ze stosu lub mygy z przeznaczeniem na cele opaowe. W 2010
roku odnotowano 7422 przypadki kradziey drewna w Lasach Pastwowych, w wyniku ktrych
52
skradziono 20 628,75 m3 drewna o wartoci 3 207 320 z. Oznacza to spadek liczby odnotowanych przypadkw kradziey o 3,4% (7683) i spadek masy skradzionego drewna o 10,8 % (22
238,66 m3) w stosunku do roku ubiegego.
We wszystkich przypadkach kradziey drewna wszczto postpowania przygotowawcze. Stra Lena prowadzia 6894 postpowania, w tym 5099 dochodze. Umorzono 3431 postpowa karnych. Z liczby 2016 spraw wniesionych z aktem oskarenia sdy umorzyy postpowanie lub uniewinniy sprawcw w 35 sprawach.
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce kradziey s sumowane z danymi

na temat wama. Szczegowa informacja Prokuratury Generalnej na temat kradziey i wama znajduje si w podrozdziale 3.8 Kradzie z wamaniem.
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za kradziee

W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwa kradziey (art. 278 1, 2 i 5 k.k.)
osdzono cznie 38 868 osb, z czego 36 000 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono
w przypadku 28 244 osb (w tym w zawieszeniu: 23 866 przypadkw). Wrd skazanych
na kary pozbawienia wolnoci: 4 osoby skazano na kar powyej 8 lat pozbawienia wolnoci,
8 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 79 osb na kary od 2 do 5 lat pozbawienia
wolnoci, 3000 osb na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 18 659 osb na kary
od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwo kradziey

Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 5854 orzeczenia za przestpstwo kradziey, z czego 5676 prawomocnych, 4 nieprawomocne i 174 tymczasowe aresztowania.
W tym samym czasie notowano 4355 wyrokw z wyznaczonym przez sd terminem
stawienia si do odbycia kary za przestpstwo kradziey.
3.8 Kradzie z wamaniem

Art. 279 k.k.
1. Kto kradnie z wamaniem, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
2. Jeeli kradzie z wamaniem popeniono na szkod osoby najbliszej, ciganie nastpuje
na wniosek pokrzywdzonego.
Wszczte postpowania
W roku 2010 wszcztych zostao 118 911 postpowa przygotowawczych w sprawach
o kradziee z wamaniem, co oznacza utrzymanie poziomu z roku poprzedniego.
53
Stwierdzono 140 085 przypadkw kradziey z wamaniem. Oznacza to wzrost liczby
stwierdzonych wama o 3,5% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to odnotowano ich 135 383.
W roku 2010 usiowania stanowiy 10,2% wszystkich tego typu zdarze (byo ich 14 295).
W roku poprzednim zanotowano 13 410 usiowa, co oznacza, e stanowiy one 9,9% ogu
zdarze.
Wykres 3.8.1 Liczba stwierdzonych przestpstw kradziey z wamaniem (w tym usiowa)
w latach 20012010
rdo: KGP

W roku 2010 wrd wszystkich stwierdzonych kradziey z wamaniem znalazo si
9813 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 14,8% wicej ni w roku 2009, kiedy to byo ich 8546.
W roku 2010 kradziee z wamaniem popenione przez nieletnich stanowiy 7% wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 6,3%.
Wskanik wykrycia
Wykrywalno kradziey z wamaniem w roku 2010 wzrosa i osigna warto 31,6%
(w roku 2009 wskanik ten wynosi 28,6%). Od roku 2004 wykrywalno przestpstw w tej
kategorii wzrasta.
54
Wykres 3.8.2 Wykrywalno kradziey z wamaniem w latach 20012010
rdo: KGP
Kategorie miejsc, w ktrych najczciej dochodzio do wama

W roku 2010 odnotowano:
22 351 kradziey z wamaniem do samochodu osobowego (15,6%),
13 818 do komrki, piwnicy lub na strych (9,9%),
12 903 do budynku wielorodzinnego (9,2%),
11 220 do budynku samodzielnego (8%),
8228 do sklepu, butiku (5,9%),
17 922 do innego obiektu, niewymienionego w katalogu (12,8%).
Podejrzani o popenienie kradziey z wamaniem

W roku 2010 ustalono i przedstawiono zarzuty popenienia kradziey z wamaniem
24 106 osobom. Oznacza to wzrost liczby podejrzanych w tej kategorii przestpstw o 10,9%
(w roku 2009 ustalono 21 741 podejrzanych o wamania).
Nieletni sprawcy wama
W roku 2010 wrd ustalonych sprawcw wama znalazo si 5494 nieletnich, czyli
o 6,7% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 5887.
kradziey z wamaniem. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 27,1%.
55
Wykres 3.8.3 Liczba podejrzanych o kradziee z wamaniem (w tym nieletni) w latach 2001-2010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia wamaniami w przeliczeniu na 100 tysicy

mieszkacw
Zagroenie wamaniami w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku
2010 wynioso 366,8. Najwysze zagroenie odnotowano w wojewdztwach: dolnolskim
(570,4) i zachodniopomorskim (540,6), najnisze w witokrzyskim (162,1) i podkarpackim
(184,5).
Wykres 3.8.4 Zagroenie wamaniami w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw z podziaem
na wojewdztwa
rdo: KGP
56
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce kradziey z wamaniem

wszcza 37 postpowa w sprawach o kradzie z wamaniem,
stwierdzia 34 tego typu przestpstwa,
ustalia 5 sprawcw.
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce kradziey i kradziey

z wamaniem
w sprawach o kradziee lub kradziee z wamaniem. Umorzono 119 136 spraw, 4124 postpowania zawieszono.
Zarzuty popenienia kradziey lub kradziey z wamaniem przedstawiono 85 331 osobom, przy czym 2768 osb tymczasowo aresztowano. Sporzdzono 46 549 aktw oskarenia
przeciwko 64 612 osobom. 45 297 spraw o kradziee lub kradziee z wamaniem zakoczyo
si wyrokami. Skazanych zostao 55 266 osb, uniewinniono 819 podejrzanych.
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za kradziee z wamaniem

W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwa kradziey z wamaniem
(art. 279 k.k.) osdzono cznie 17 212 osb, z czego 16 646 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 16 174 osb (w tym w zawieszeniu: 12 047 przypadkw). Wrd
skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 3 osoby skazano na kary powyej 8 lat pozbawienia
wolnoci, 7 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 558 osb na kary od 2 do 5 lat
pozbawienia wolnoci, 7711 osb na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 7637 osb
na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci).
Uniewinniono 296 osb. Przed wyrokiem 778 osb byo tymczasowo aresztowanych.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwo kradziey z wamaniem

Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 11 342 orzeczenia za przestpstwo kradziey z wamaniem, z czego 10 437 prawomocnych, 54 nieprawomocne i 851 tymczasowych aresztowa.
stawienia si do odbycia kary za przestpstwo kradziey z wamaniem.
3.9 Kradzie samochodu

Do celw praktycznych w Policyjnym Systemie Statystyki Przestpczoci TEMIDA
wyodrbniono przestpstwo kradziey samochodu, ktre jest okrelone w art. 278 k.k.
(kradzie rzeczy) i w art. 279 1 k.k. (kradzie z wamaniem).
Wszczte postpowania
W roku 2010 wszczto 16 098 postpowa przygotowawczych w sprawach o kradziee
samochodw, czyli o 4,8% mniej ni w roku 2009.
57
Stwierdzonych zostao 16 539 przestpstw kradziey aut, czyli o 4,2% mniej ni w roku
poprzednim (kiedy zarejestrowano 17 271 takich przypadkw). Usiowania stanowiy 12,4%
wszystkich zdarze w roku 2010 (byo ich 2058). W roku 2009 odsetek usiowa wynis
13,5% (2325).
Wykres 3.9.1 Liczba stwierdzonych kradziey samochodw (w tym usiowa) w latach 20012010
rdo: KGP

W roku 2010 wrd wszystkich odnotowanych kradziey samochodw znalazo si 270
czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 7,2% mniej ni w roku 2009, kiedy to byo ich
291.
W roku 2010 kradziee samochodw popenione przez nieletnich stanowiy 1,6%
wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 1,7%.
Faszywe zawiadomienia o kradziey pojazdw
W roku 2010 odnotowano 150 przypadkw faszywego zawiadomienia o kradziey pojazdu (w roku 2009 byo ich 308). Najczstszymi motywami dziaania sprawcw tego typu
przestpstw byy: prba wyudzenia odszkodowania lub ch uniknicia odpowiedzialnoci
za udzia w zdarzeniu drogowym albo za kierowanie pojazdem w stanie nietrzewym.
Wskanik wykrycia
Wykrywalno kradziey samochodw w roku 2010 nieznacznie spada i wyniosa
22,4% (w roku poprzednim wskanik ten wynosi 23,2% i by najwyszy z dotd notowanych).
58
Wykres 3.9.2 Wykrywalno kradziey samochodw w latach 20012010
rdo: KGP
Kategorie
samochodw
miejsc,
ktrych
najczciej
dochodzio
do
kradziey
W roku 2010 odnotowano:

7435 przypadkw kradziey aut z ulicy (45%),
6785 z parkingu (41%),
212 z parkingu przy centrum handlowym (1,3%),
181 z garau (1,1%),
96 z budynku samodzielnego (0,6%),
1363 z innego miejsca, ni wymieniono w katalogu (8,2%).
Podejrzani o kradziee samochodw

W roku 2010 ustalono i przedstawiono zarzuty kradziey samochodu 1905 podejrzanym. Oznacza to spadek liczby podejrzanych o 5,4% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy ustalono 2013 sprawcw kradziey samochodw.
Nieletni sprawcy przestpstw kradziey samochodu
W roku 2010 wrd ustalonych sprawcw przestpstw kradziey samochodu znalazo
si 249 nieletnich, czyli o 27% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 322.
kradziey aut. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 16%.
59
Wykres 3.9.3 Liczba podejrzanych o kradziee samochodw (w tym nieletni) w latach 20012010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia kradzieami samochodw w przeliczeniu na 100

tysicy mieszkacw
Zagroenie kradzieami samochodw w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso rednio 43,3. Najwysze zagroenie odnotowano na terenie
dziaania Komendy Stoecznej Policji (94,2) i w wojewdztwie dzkim (70), najnisze w podkarpackim (5,4) i w lubelskim (7,7).
Wykres 3.9.4 Zagroenie kradzieami samochodw w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
rdo: KGP
60
3.10 Uszkodzenie mienia

Art. 288 k.k.
1. Kto cudz rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatn do uytku, podlega karze
pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do roku.
3. Karze okrelonej w 1 podlega take ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowizujce przy zakadaniu lub naprawie takiego kabla.
4. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 lub 2 nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 124 k.w.
1. Kto cudz rzecz umylnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatn do uytku, jeeli szkoda nie przekracza 250 zotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolnoci albo
grzywny.
2. Usiowanie, podeganie i pomocnictwo s karalne.
3. ciganie nastpuje na danie pokrzywdzonego.
4. W razie popenienia wykroczenia mona orzec obowizek zapaty rwnowartoci
wyrzdzonej szkody lub obowizek przywrcenia do stanu poprzedniego.
Wszczte postpowania
o przestpstwo uszkodzenia cudzej rzeczy, czyli o 9,1% mniej ni w roku 2009.
Stwierdzono 69 594 przestpstwa uszkodzenia mienia, co oznacza spadek o 7,3%
w stosunku do roku 2009, kiedy to zarejestrowano 75 045 takich przypadkw. Ze wzgldu
na specyfik tej kategorii przestpstw usiowania stanowi znikom cz wszystkich zdarze, w roku 2010 byo ich 121, czyli okoo 0,2%.
Wykres 3.10.1 Liczba stwierdzonych przestpstw uszkodzenia mienia w latach 20012010
rdo: KGP
61

W roku 2010 wrd wszystkich stwierdzonych przestpstw uszkodzenia mienia znalazo si 4865 czynw popenionych przez nieletnich, czyli o 4,2% wicej ni w roku 2009, kiedy
to byo ich 4670.
W roku 2010 przestpstwa uszkodzenia mienia popenione przez nieletnich stanowiy
7% wszystkich ustalonych tego typu przestpstw. W roku poprzednim odsetek ten wynosi
6,2%.
Wskanik wykrycia
Wskanik wykrywalnoci przestpstw uszkodzenia mienia w roku 2010 wzrs i wynis 31,2% (w roku poprzednim wskanik ten wynosi 29%). Wykrywalno tego typu zdarze bya w roku 2010 najwysza od 10 lat.
Wykres 3.10.2 Wykrywalno przestpstw uszkodzenia mienia w latach 20012010
rdo: KGP
Uszkodzenie mienia wykroczenia

Do liczby przypadkw Wykres 3.10.3 Zestawienie przestpstw i wykrocze uszkodzenia
uszkodzenia cudzej rzeczy,
mienia w latach 20082010
ktre stanowi przestpstwa
w rozumieniu kodeksu karnego, naley doliczy uszkodzenia mienia sklasyfikowane
jako wykroczenia (ze wzgldu
na warto strat do 250 z).
W roku 2010 ujawniono 47 284 przypadkw uszkodzenia mienia, ktre zostay
uznane za wykroczenia.
W stosunku do roku poprzedniego liczba uszkodze mienia uznanych za wykroczenia
zmalaa o 8,7% (w roku 2009
rdo: KGP
odnotowano ich 51 814).
62
Podejrzani
W roku 2010 ustalono i przedstawiono zarzuty uszkodzenia rzeczy cudzej 18 551 podejrzanym. Oznacza to spadek liczby podejrzanych w tej kategorii przestpstw o 4,6% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to ustalono 19 446 podejrzanych.
Nieletni sprawcy przestpstw uszkodzenia mienia
W roku 2010 wrd ustalonych sprawcw przestpstw uszkodzenia mienia znalazo
si 4460 nieletnich, czyli o 9,1% mniej ni w roku poprzednim, kiedy to byo ich 4905.
W roku 2010 nieletni stanowili 24% wszystkich ustalonych sprawcw przestpstw
uszkodzenia mienia. W roku poprzednim odsetek ten wynosi 25,2%.
Wykres 3.10.4 Liczba podejrzanych o przestpstwa uszkodzenia mienia (w tym nieletni)
w latach 20012010
rdo: KGP
Wskanik zagroenia przestpstwami uszkodzenia mienia w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw

Zagroenie przestpstwami uszkodzenia mienia w Polsce w przeliczeniu na 100 tysicy mieszkacw w roku 2010 wynioso rednio 182,2. Najwysze zagroenie odnotowano
w wojewdztwie dolnolskim (256,6) i na terenie dziaania Komendy Stoecznej Policji
(239,7), natomiast najnisze w wojewdztwach: witokrzyskim (112,8) i podkarpackim
(115,6).
63
Wykres 3.10.5 Zagroenie przestpstwami uszkodzenia mienia w przeliczeniu na 100 tys. mieszkacw
rdo: KGP
Dane andarmerii Wojskowej dotyczce przestpstw uszkodzenia

mienia
wszcza 10 postpowa w sprawach o uszkodzenie mienia,
ustalia 2 sprawcw.
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce przestpstw uszkodzenia

mienia
w sprawach o uszkodzenie mienia. Umorzono 34 577 spraw, 686 postepowa zawieszono.
Zarzuty popenienia przestpstwa uszkodzenia mienia przedstawiono 22 092 osobom,
przy czym 363 osoby tymczasowo aresztowano.
Sporzdzono 10 731 aktw oskarenia przeciwko 13 288 osobom.
10 108 spraw o przestpstwa uszkodzenia mienia zakoczyo si wyrokami.
Skazanych zostao 11 213 osb, uniewinniono 261 podejrzanych.
64
3.11 Zncanie si nad osob najblisz

i inne przejawy przemocy w rodzinie
Art. 207 k.k.
1. Kto znca si fizycznie lub psychicznie nad osob najblisz lub nad inn osob pozostajc w staym lub przemijajcym stosunku zalenoci od sprawcy albo nad maoletnim lub osob nieporadn ze wzgldu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze
2. Jeeli czyn okrelony w 1 poczony jest ze stosowaniem szczeglnego okruciestwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
3. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w 1 lub 2 jest targnicie si pokrzywdzonego na wasne ycie, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.
Interwencje Policji w zwizku z przemoc w rodzinie

W roku 2010 odnotowano wzrost liczby interwencji policyjnych w zwizku z przemoc
w rodzinie. Odnotowano 83,5 tys. interwencji, co oznacza wzrost o okoo 2,5% w porwnaniu
z rokiem 2009, kiedy to byo ich 81,5 tysica (natomiast w roku 2008 odnotowano 86,5 tysica
interwencji w zwizku z przemoc w rodzinie).
Wszczte postpowania
o zncanie si nad osob najblisz, czyli o 8,2% mniej ni w roku 2009.
Stwierdzono 18 759 przestpstw zncania si nad osob najblisz, co oznacza spadek
o 8,5% w stosunku do roku 2009, kiedy to zanotowano 20 505 takich przypadkw. Liczba
przestpstw stwierdzonych w tej kategorii maleje systematycznie od roku 2007.
Wykres 3.11.1 Liczba stwierdzonych przestpstw zncania si nad osob najblisz
w latach 20012010
rdo: KGP
65
Podejrzani
Wraz ze spadkiem liczby stwierdzonych przestpstw zncania si nad osob najblisz
zmniejszya si liczba sprawcw. W roku 2010 zarzuty popenienia takich przestpstw przedstawiono 17 588 podejrzanym (co oznacza spadek ich liczby o 8,3% w porwnaniu z rokiem
2009, kiedy to ustalono 19 181 podejrzanych).
Wykres 3.11.2 Liczba podejrzanych o przestpstwo zncania si nad osoba najblisz
w latach 20012010
rdo: KGP
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za zncanie si nad osob najblisz
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwa zncania si nad osob najblisz
(art. 207 1, 2 i 3 k.k.) osdzono cznie 16 344 osoby, z czego 13 663 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 12 756 osb (w tym w zawieszeniu: 11 120 przypadkw). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar powyej 8 lat
pozbawienia wolnoci, 10 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 98 osb na kary
od 2 do 5 lat pozbawienia wolnoci, 2822 osoby na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 9061 osb na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci).
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwo zncania si nad osoba najblisz
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 5168 orzecze za przestpstwo
zncania si nad osoba najblisz, z czego 4654 prawomocne, 48 nieprawomocnych i 466 tymczasowych aresztowa.
W tym samym czasie notowano 1132 wyroki z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwo zncania si nad osoba najblisz.
66
Niebieskie Karty
Poza statystykami przestpstw zncania si nad osob najblisz z art. 207 k.k. istniej dane dotyczce interwencji waciwych instytucji w rodzinach zagroonych przemoc
domow. Niebieskie Karty to procedura, ktra obejmuje og czynnoci podejmowanych
i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy spoecznej, gminnych komisji rozwizywania problemw alkoholowych, Policji, owiaty i ochrony zdrowia,
w zwizku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Dane gromadzone
w ramach procedury Niebieskie Karty wskazuj, e od roku 2007 liczba zarejestrowanych
ofiar przemocy w rodzinie utrzymuje si na podobnym poziomie, od 130 do prawie 140 tysicy osb rocznie. W tym samym okresie liczba sprawcw przemocy oscyluje w granicach ponad
80 tysicy.
Wykres 3.11.3 Liczba ofiar i sprawcw przemocy w rodzinie wedug procedury Niebieskie Karty
rdo: KGP
Wyniki bada spoecznych na temat przemocy w rodzinie

Wyniki badania opinii spoecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie wiadcz
o tym, e liczba stwierdzonych przestpstw z art. 207 k.k. oraz dane procedury Niebieskie
Karty nie obejmuj caego zjawiska przemocy w rodzinie. Na podstawie wynikw badania
przeprowadzonego przez TNS OBOP w listopadzie 2010 roku mona stwierdzi m.in, e:
Wrd ogu ofiar przemocy w rodzinie 39% stanowi mczyni, a 61% kobiety. Kobiety
stanowi najwikszy odsetek ogu ofiar w przypadku przemocy seksualnej w rodzinie
(90%). W przypadku przemocy fizycznej w rodzinie kobiety stanowi 63% ogu ofiar,
a mczyni 37%. Podobnie jest z ofiarami przemocy psychicznej: 64% z nich stanowi kobiety, a 36%: mczyni. Wrd ofiar przemocy ekonomicznej jest 70% kobiet i 30% mczyzn.
Wrd sprawcw przemocy w rodzinie, niezalenie od formy przemocy, 70% stanowi
mczyni, a 30% kobiety.
60% badanych mwi, e znaj w swoim otoczeniu przynajmniej jedn rodzin, w ktrej
dochodzi do przemocy wobec kobiet, natomiast 32%: e wobec mczyzn.
45% ogu badanej populacji, w tym 40% ogu mczyzn i 49% ogu kobiet, to osoby, ktre mieszkaj lub w przeszoci mieszkay w gospodarstwie domowym, w ktrym dochodzi
lub dochodzio do przemocy w rodzinie.
67
Kobiety bdce ofiarami przemocy w rodzinie charakteryzuj sprawc najczciej jako osob w wieku 4049 lat (32%), 3039 lat (25%) lub 5059 lat (15%). W przypadku mczyzn,
ktrzy przyznali, e dowiadczyli przemocy ze strony innego czonka gospodarstwa domowego, sprawca zosta scharakteryzowany jako osoba nieco modsza: 26% wskazao na grup wiekow 4049 lat, ale 22% na 1829 lat (nastpnie: 3039 lat 19%, a 5059 lat
15%). W sumie: o sprawcy poniej 30 roku ycia mwio 16% kobiet - ofiar przemocy w rodzinie i ju 28% - mczyzn - ofiar przemocy w rodzinie.
Jedynie mniejszo rodzin (26%), w ktrych dochodzio do przemocy, korzystaa w zwizku
z tym z pomocy jakiej instytucji lub organizacji. Najczciej korzystano z pomocy Policji
(14%) oraz poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, rodzinnego
i zawodowego (9%).
Inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczania

przemocy w rodzinie
Nowelizacja ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie
10 czerwca 2010 roku podpisana zostaa ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu
przemocy w rodzinie oraz niektrych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. nr 125, poz. 842). Ustawa
ta wprowadzia wiele nowych rozwiza, ktrych podstawowym celem jest podniesienie skutecznoci dziaa zmierzajcych do przeciwdziaania przemocy w rodzinie oraz ochrona osb
pokrzywdzonych tym rodzajem przemocy. Znowelizowana ustawa o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie wprowadzia m.in. obowizek uczestnictwa Policji przy wykonywaniu przez pracownika socjalnego czynnoci zwizanych z odebraniem dziecka z rodziny i umieszczenia go
u innej niezamieszkujcej wsplnie osoby najbliszej, w rodzinie zastpczej lub w caodobowej
placwce opiekuczo-wychowawczej w razie bezporedniego zagroenia ycia lub zdrowia
dziecka w zwizku z przemoc w rodzinie.
Na mocy delegacji okrelonej w art. 12a ust. 6 wskazanej ustawy Minister Spraw Wewntrznych i Administracji w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Spoecznej
28 marca 2011 r. podpisa rozporzdzenie w sprawie procedury postpowania przy wykonywaniu czynnoci odebrania dziecka z rodziny w razie bezporedniego zagroenia ycia lub
zdrowia dziecka w zwizku z przemoc w rodzinie. Na mocy przepisw tego rozporzdzenia
policjant przede wszystkim ma za zadanie zapewnienie bezpieczestwa osobistego dziecku,
pracownikowi socjalnemu i innym uczestnikom postpowania, a w razie potrzeby udzielenie
pierwszej pomocy i wezwanie pogotowia ratunkowego. Decyzj o odebraniu dziecka z rodziny
podejmuje pracownik socjalny wsplnie z policjantem, lekarzem, ratownikiem medycznym lub
pielgniark. Ponadto policjant, przy wykonywaniu przez pracownika socjalnego czynnoci
umieszczenia odebranego dziecka u innej niezamieszkujcej wsplnie osoby najbliszej, w rodzinie zastpczej lub w caodobowej placwce opiekuczo-wychowawczej, zapewnia bezpieczestwo osobiste dziecku, pracownikowi socjalnemu i innym uczestnikom postpowania.
Policjant ustala tosamo osoby najbliszej, uprawnionego czonka rodziny zastpczej lub
uprawnionego pracownika placwki, w ktrej umieszczone zostanie odebrane dziecko.
Ustawa ta wprowadzia take wiele zmian dotyczcych procedury

Niebieskie Karty
Przedstawiciele pomocy spoecznej, gminnych komisji rozwizywania problemw alkoholowych, Policji, owiaty i ochrony zdrowia realizuj procedur Niebieskie Karty w oparciu
o zasad wsppracy i przekazuj informacje o podjtych dziaaniach przewodniczcemu zespou interdyscyplinarnego. Wszczcie procedury Niebieskie Karty nastpuje przez wypenienie formularza Niebieska Karta w przypadku powzicia, w toku prowadzonych czynnoci
subowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec czonkw rodziny lub
68
w wyniku zgoszenia dokonanego przez czonka rodziny lub przez osob bdc wiadkiem
przemocy w rodzinie. Na podstawie delegacji zawartej w art. 9d ust. 5 ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie oraz niektrych innych ustaw Rada Ministrw
ma okreli, w drodze rozporzdzenia, procedur Niebieskie Karty oraz wzory formularzy
Niebieska Karta wypenianych przez przedstawicieli podmiotw realizujcych procedur
Niebieskie Karty, majc na uwadze skuteczno dziaa wobec osb dotknitych przemoc
w rodzinie i dobro tych osb obecnie trwa etap uzgodnie midzyresortowych.
Krajowy program przeciwdziaania przemocy w rodzinie (wiodce: Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej)
Odbiorcami programu s ofiary przemocy w rodzinie, w tym: dzieci, wspmaonkowie lub partnerzy w zwizkach nieformalnych, osoby starsze, osoby niepenosprawne, sprawcy przemocy w rodzinie oraz wiadkowie przemocy w rodzinie.
Program zakada osigniecie nastpujcych celw:
zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie;
zwikszenie skutecznoci ochrony ofiar przemocy w rodzinie;
zwikszenie dostpnoci pomocy;
zwikszenie skutecznoci dziaa interwencyjnych i korekcyjnych wobec osb stosujcych przemoc.
Cele oglne s realizowane przez:
systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
podnoszenie wraliwoci spoecznej wobec przemocy w rodzinie,
podnoszenie kompetencji sub zajmujcych si problematyk przemocy w rodzinie,
udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie,
oddziaywania na sprawcw przemocy w rodzinie.
Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji jest wymienione jako jeden z podmiotw odpowiedzialnych za realizacj strategii edukacyjnych w dziaaniach uprzedzajcych.
Realizacja programu zostaa zaplanowana na lata 20062016.
Rzdowy program ograniczania przestpczoci i aspoecznych zachowa
Razem bezpieczniej
Minister Spraw Wewntrznych i Administracji jest gwnym koordynatorem dziaa
realizowanych w ramach programu, ktrego gwnym celem jest wspieranie realizacji ustawowych dziaa organw administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego na rzecz bezpieczestwa i porzdku publicznego.
Na poziomie wojewdztwa zadania wynikajce z programu koordynuje wojewoda przy
pomocy zespou, w skad ktrego wchodz przedstawiciele administracji samorzdowej, Policji, Pastwowej Stray Poarnej czy Stray Granicznej. Zesp ten inicjuje i koordynuje dziaania programu na swoim terenie, zbiera informacje o jego realizacji, a nastpnie przedkada
Ministrowi SWiA sprawozdania z tego zakresu.
Gwnym zaoeniem programu jest ograniczenie skali zjawisk i zachowa, ktre budz powszechny sprzeciw i poczucie zagroenia.
Jego priorytetowymi celami s:
wzrost poczucia bezpieczestwa wrd mieszkacw,
zapobieganie przestpczoci i aspoecznym zachowaniom,
poprawa wizerunku Policji i wzrost zaufania spoecznego do tej suby,
aktywizacja lokalnych partnerstw rnych podmiotw dziaajcych na rzecz poprawy
bezpieczestwa i porzdku publicznego.
69
Na podstawie aktualnej wiedzy o stanie i poczuciu bezpieczestwa okrelone zostay

obszary dziaania programu i kierunki aktywnoci zaangaowanych podmiotw. Jednym
z priorytetowych obszarw dziaania jest przemoc w rodzinie. Co roku w tym obszarze dofinansowywane projekty realizowane s na poziomie lokalnym.
W 2010 roku rozpatrywano 23 projekty z obszaru przemoc w rodzinie, ktre wojewodowie wysali z wnioskiem o dofinansowanie ich realizacji. Dofinansowanie uzyskao 13 projektw na czn kwot 857 000 z.
Projekty realizowane s przez partnerw na poziomie lokalnym jednostki samorzdu
terytorialnego oraz Policj, a take inne podmioty
Obszar: Przemoc w rodzinie
wojewdztwo
1. WOJEWDZTWO WITOKRZYSKIE
2. WOJEWDZTWO MAZOWIECKIE
70
nazwa projektu
Zawr Bezpieczestwa
Kampania informacyjnoedukacyjna
Chromy dzieci
przed wykorzystywaniem seksualnym
opis projektu
Projekt polega na prowadzeniu programw profilaktyki agresji i stresu dla dzieci i modziey pochodzcej gwnie z rodzin dysfunkcyjnych,
a uczszczajcych do wietlic rodowiskowych zorganizowanych na terenie miasta. Adresatami projektu byy dzieci, modzie ze wietlic rodowiskowych, rodzice dzieci uczszczajcych do wietlic
lub majcych problemy wychowawcze, nauczyciele
ze wietlic rodowiskowych oraz wszystkie osoby
zaznajce przemocy, pracownicy MOPS, KPP, sdu rejonowego, SM, pedagodzy, komisja ds. rozwizywania problemw alkoholowych. Partnerzy:
komenda powiatowa Policji, MOPS, SM, sd rejonowy, placwki owiatowe, organizacje pozarzdowe, kocioy katolickie.
Projekt mia na celu ograniczenie patologii spoecznej i przestpczoci poprzez podniesienie wiadomoci spoecznej oraz ochron dzieci i modziey
przed wykorzystaniem seksualnym. Zwikszenie
wiedzy w zakresie reagowania i wstpnego diagnozowania przemocy seksualnej (personel opieki
zdrowotnej i policjanci). Zwikszenie wiedzy na
temat wykorzystania seksualnego u rodzicw.
Wieloaspektowa pomoc rodzicom i dzieciom z wojewdztwa mazowieckiego dla osb dotknitych
przemoc. Podniesienie wiadomoci mieszkacw
Warszawy i wojewdztwa na temat problemu wykorzystywania seksualnego. Adresatami projektu
s: profesjonalici i suby zaangaowane w pomoc
dzieciom i ich rodzinom., rodzice i opiekunowie,
dzieci i modzie. Partnerami s: Urzd m.st. Warszawy, Pogotowie Niebieska Linia, Policja, Warszawska Sie Pomocy Dzieciom Wykorzystywanym
Seksualnie.
3. WOJEWDZTWO WIELKOPOLSKIE
4. WOJEWDZTWO WARMISKO - MAZURSKIE
5. WOJEWDZTWO LUBUSKIE
Edukacja i poradnictwo warunkiem ksztatowania nowej

wiadomoci
spoecznej ofiar
przemocy i ograniczania dysfunkcji w rodzinie
Projekt zakada podjcie zada wzajemnie uzupeniajcych si w nastpujcych obszarach: kampania informacyjno-promocyjna do ofiar przemocy,
sprawcw i spoeczestwa, informujca o zjawisku
przemocy i moliwociach korzystania z bezpatnej
pomocy, poprowadzona w rnych formach przekazu medialnego (radio, telewizja, spoty, prasa, ulotki, Internet). Powoano zesp wczesnej interwencji, jego praca przebiegaa w oparciu o rzeteln
analiz zagroe, konsultacje spoeczne, wymian
dowiadcze i zagroe. Opracowana zostanie
dwuletnia strategia (20102011) zapobiegania
i przeciwdziaania przemocy oraz skutecznego pomagania wspierania ofiar. Zorganizowano zostan
grupy wsparcia dla ofiar pomocy domowej. Zorganizowano szkolenia dla osb pracujcych z ofiarami przemocy domowej. Adresaci: 500 ofiar przemocy domowej z miast: Konina i Koa, 500 wychowankw wietlic socjoterapeutycznych, wiadkowie przemocy, osoby pracujce z ofiarami, sprawcy
przemocy. Partnerzy: Policja z Konina i Koa,
stra miejska, kuratorska suba sdowa, orodki
pomocy spoecznej z 22 gmin, szkoy podstawowe .
Prowadzenie
interdyscyplinarnego powiatowego zespou
do spraw przeciwdziaania
przemocy w rodzinie
Projekt zakada rozpropagowanie zasadnoci pracy zespou w powiecie, zorganizowanie profilaktycznego wystpu teatralnego dla modziey
i szk rednich pod patronatem PaT, szkole
czonkw zespou i kadry pomocowej, 2 wyjazdy
edukacyjne dla rodzin do ogniska kultury rodzinnej, spotkania zespou w celu opracowania planu
pomocy dziecku i rodzinie bdcej w kryzysie, zintegrowanie dziaa instytucji zajmujcych si pomoc dziecku i rodzinie w powiecie. Adresatami
projektu byy osoby, rodziny bdce w kryzysie,
dotknite przemoc i innymi patologiami, modzie szk rednich. Partnerzy: orodki pomocy
spoecznej powiatu oleckiego, szkoy, Policja, prokuratura, sd, placwki opiekuczo-wychowawcze,
suba zdrowia, specjalistyczny orodek wsparcia
dla ofiar przemocy w rodzinie i inne.
Przemoc w rodzinie jednym

gosem mwimy
NIE
Projekt zakada dziaania profilaktyczne wrd

dzieci i modziey, promocj ycia rodziny wolnej
od przemocy. Przeprowadzono szkolenia interdyscyplinarne z zakresu reagowania i agodzenia
skutkw przemocy oraz zorganizowanie specjalistycznego poradnictwa dla ofiar przemocy. Realizatorzy UW, kuratorium, orodek metodyczny,
Policja, specjalistyczny orodek wsparcia, orodki
interwencji kryzysowej, orodki pomocy spoecznej, lokalne media.
71
6. WOJEWDZTWO PODLASKIE
8. WOJEWDZTWO PODKARPACKIE
72
Bezpiecznie,
znaczy mdrze
Rodzina bez
przemocy w gminie Skoki
Bezpieczna rodzina bezpieczne rodowisko

profilaktyka
przemocy domowej w Gminie
Przemyl
Projekt zakada objcie systemow i komplementarn pomoc rodzin znajdujcych si w kryzysie,

marginalizowanych spoecznie, ubogie z wystpujcymi problemami przemocy domowej, alkoholizmu i innymi. Projekt zakada prac asystentw
rodzinnych z beneficjentami. Asystent bdzie pracowa z wszystkimi czonkami rodziny, dlatego te
dzieci na czas rozwizywania przez rodzicw swoich problemw zostan zaproszone do wietlicy socjoterapeutycznej i do klubw. Adresatami projektu byy rodziny marginalizowane z problemem
przemocy rodzinnej, ubstwa, alkoholizmu i innymi, dzieci i modzie pochodzca z ww. rodzin.
Partnerzy: Zesp Pracownikw Socjalnych nr
7 Miejskiego Orodka Pomocy Rodzinie w Biaymstoku, Szkoy Podstawowe nr 21, nr 44, nr 43
w Biaymstoku, Publiczne Gimnazjum nr 18 im.
Krla Zygmunta Augusta, III Komisariat Policji,
Zarzd Mienia Komunalnego, Urzd Miejski
w Biaymstoku i inne.
Projekt obejmowa dziaania z zakresu zapobiegania przemocy w rodzinie i wsparcie dla osb dotknitych przemoc. Zakada zorganizowanie
szkole z zakresu rozpoznawania oznak przemocy
domowej (w tym przemocy seksualnej) oraz z zakresu pomocy osobom poszkodowanym dla: dyrektorw i nauczycieli szk/przedszkoli, pielgniarek
szkolnych i rodowiskowych, pracownikw samorzdowych i orodkw pomocy spoecznej w gminie
oraz policjantw. Po drugie, stworzenie gminnego
telefonu zaufania i przeprowadzenie kampanii
promujcej odpowiednie wzorce ycia rodzinnego
(cykl spektakli teatralnych dla mieszkacw miasta i gminy Skoki). Adresaci: osoby dotknite przemoc, osoby zajmujce si rozwizywaniem problemw przemocy, mieszkacy miasta i gminy Skoki.
Partnerzy: biblioteka publiczna, gminna komisja
rozwizywania problemw alkoholowych, orodek
pomocy spoecznej, Policja, szkoy z terenu gminy.
Projekt mia na celu gwnie poprzez profilaktyk
rodzinn i szkoln ograniczy zachowania agresywne i przemocowe w rodowiskach rodzinnych,
szkolnych i rodowiskach lokalnych poszczeglnych 16 wsi soectw. Zakada dogbne szkolenia
pracownikw zaangaowanych do pracy z wytypowanymi rodzinami oraz pozostaych pracownikw
socjalnych pracujcych w projekcie, przeprowadzenie akcji informacyjnoedukacyjnej, zorganizowanie i przeprowadzenie programw profilaktycznych SOS dzieci wobec przemocy. Adresatami
projektu byli mieszkacy 16 soectw gminy Przemyl, uczniowie I klas gimnazjalnych, pozostali
9. WOJEWDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE
10. WOJEWDZTWO OPOLSKIE
11.WOJEWDZT
WO MAOPOLSKIE
Lokalny system powiadamiania o przemocy i patologiach spoecznych Razem

skuteczni, razem bezpieczni
II edycja projektu.
Opolskie przeciw przemocy
Wsplna sprawa stop przemocy
uczniowie klas gimnazjalnych, radni, sotysi,

czonkowie rad soeckich i inni. Partnerzy: gminna
komisja rozwizywania problemw alkoholowych
w Przemylu, Stowarzyszenie Animatorw Trzewoci w Przemylu, Towarzystwo Psychoprofilaktyczne w Warszawie, zespoy szk Gminy Przemyl, KMiP Policji, Koci katolicki.
Projekt zakada podjcie dziaa w celu dopracowania i usprawnienia miejskiego systemu powiadamiania i stworzenia skutecznych ogniw w acuchu wsppracy poszczeglnych instytucji, jak rwnie przeprowadzenie akcji promocyjnej projektu
w rodowisku lokalnym oraz wrd instytucji z obszaru wsparcia dla osb zagroonych przemoc
i patologiami spoecznymi. Adresatami projektu s
mieszkacy Koszalina bezporednio dotknici problemem przemocy, zagroeni przemoc oraz problemem zjawiska patologii, a take pracownicy koszaliskich instytucji i organizacji wspierajcych
osoby dotknite przemoc i zjawiskami patologicznymi oraz rad osiedli. Partnerzy: Komenda Miejska Policji w Koszalinie, SM w Koszalinie, CARITAS Diecezji KoszaliskoKoobrzeskiej, Wydzia
Edukacji Urzdu Miejskiego w Koszalinie, rady
osiedli i inne.
Celem projektu byo ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie, a take skutkw stosowania
przemocy na terenie woj. opolskiego. W ramach
projektu zostanie przeprowadzona kampania spoecznoinformacyjna, ktra bdzie obejmowa cykl
dziaa w postaci tygodnia walki z przemoc. Planowane jest take prowadzenie szkole skupionych wok 3 moduw: profilaktyce przemocy,
przyblieniu osoby ofiary, sprawcy przemocy.
Trwaym rezultatem projektu bdzie powstanie w
peni wyposaonych dwch niebieskich pokoi. Podsumowaniem projektu jest wydanie publikacji zawierajcej wyniki przeprowadzonej diagnozy. Adresatami projektu byli pracownicy socjalni, policjanci, przedstawiciele sdu, edukacji, suby zdrowia, przedstawiciele gminnych komisji rozwizywania problemw alkoholowych, organizacji pozarzdowych oraz przedstawiciele organw administracji rzdowej i samorzdowej. Partnerzy Uniwersytet Opolski, KWP w Opolu.
Bezporednimi adresatami projektu byy osoby
dowiadczajce przemocy, zwaszcza kobiety
i dzieci. Prowadzono zajcia terapeutyczne dla
ofiar i wiadkw przemocy, zajcia profilaktyczne
z zakresu przemocy rwieniczej, szkolenia dla
nauczycieli, warsztaty z zakresu procedury stosowania Niebieskiej Karty dla pracownikw OPS,
Policji, pedagogw szkolnych, pielgniarek rodo73
Przeam przemoc
13. WOJEWDZTWO PODKARPACKIE
MOEMY CI
POMC program przeciwdziaania przemocy w rodzinie
na terenie gminy
Tyczyn
wiskowych. Realizatorami projektu byy instytucje odpowiedzialne za bezpieczestwo i porzdek

publiczny na terenie gminy.
Projekt kierowany do wszystkich mieszkacw
gminy Stare Miasto w celu zmiany wiadomoci
spoecznoci lokalnej na temat przemocy domowej.
Zakada zorganizowanie szkole i warsztatw,
ktre poka, e ofiara i sprawca przemocy nie pozostaj sami. Zorganizowano o zasigu ponadlokalnym rajd rowerowy Zdrowa i szczliwa rodzina
oraz festyn midzygminnego integracyjnego rodzin
zagroonych zjawiskiem przemocy Widz, sysz
i reaguj na przemoc. Adresaci: mieszkacy gminy, przede wszystkim ofiary przemocy i ich sprawcy. Partnerzy: Sd Rejonowy w Koninie, Policja,
powiatowe centrum pomocy rodzinie, instytucje
kocielne, orodki zdrowia, Towarzystwo Inicjatyw
Obywatelskich w Koninie, szkoy i przedszkola
W ramach projektu przeprowadzono kampania
spoecznoinformacyjna, w ktrej mieszkacy gminy Tyczyn zostali poinformowani o przyczynach,
rodzajach i skutkach przemocy. Projekt zakada
podniesienie wiadomoci spoecznej i wiedzy
o przejawach przemocy, promuje odpowiednie
wzorce ycia rodzinnego. Adresatami projektu jest
og spoeczestwa z terenu gminy Tyczyn, uczniowie klas szstych szk podstawowych, uczniowie
klas pierwszych gimnazjum, rodzice, stowarzyszenia dziaajce na rzecz rodziny, personel medyczny
podstawowej opieki zdrowotnej. Partnerzy: Urzd
Miejski w Tyczynie, wszystkie szkoy podstawowe
z terenu gminy Tyczyn, gimnazjum.
Inne dziaania w zakresie przeciwdziaania przemocy w rodzinie

Przedstawiciel Komendy Gwnej Policji bierze udzia w przygotowaniu midzynarodowego moduu e-learningowego European Police College (CEPOL) na temat przemocy
ze wzgldu na pe, ktry bdzie suy jako narzdzie dydaktyczne osobom szkolcym kadr
policyjn wszystkich krajw czonkowskich Unii Europejskiej w tym zakresie, a take starszym oficerom policji w ramach doskonalenia zawodowego. Modu ten zostanie umieszczony
na stronie Europejskiej Akademii Policyjnej, a take rozesany do wszystkich krajw czonkowskich UE. Wiosn 2011 roku planuje si nagranie filmw niezbdnych do zakoczenia
prac nad czci moduu, dotyczc studium przypadkw, umoliwiajc policjantom praktyczne wiczenia w zakresie podejmowania strategicznych decyzji w sytuacji wystpienia
przemocy. Gotowe narzdzie zostanie udostpnione policjom krajw czonkowskich UE.
74
Program Daphne III na lata 20072013 Zapobieganie i zwalczanie

przemocy wobec dzieci, modziey i kobiet oraz ochrona ofiar i grup ryzyka
Program zosta przyjty przez Parlament Europejski i Rad Unii Europejskiej
20 czerwca 2007 roku (wszed w ycie 7 lipca 2007 po jego publikacji w Dzienniku Urzdowym UE) i jest kontynuacj dziaa Unii Europejskiej z zakresu walki z przemoc objtych
w poprzednich latach programami Daphne oraz Daphne II. Jest on czci programu Prawa
podstawowe i sprawiedliwo.
Na poziomie krajowym wdraanie Daphne III wspomaga Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji. Rola MSWiA ma charakter pomocniczy i ma uatwia korzystanie z programu Daphne III. Procedura ubiegania si o dofinansowanie w ramach programu
jest prowadzona jedynie przez Komisj Europejsk.
Do najwaniejszych celw programu Daphne III nale:
walka z wszelkimi formami przemocy (fizycznej, seksualnej i psychicznej) wobec dzieci,
modziey i kobiet (w tym m.in.: zapobieganie i zwalczanie wykorzystywania seksualnego,
przemocy w rodzinie, przemocy w szkole);
zapewnienie wsparcia ofiarom przemocy i grupom ryzyka.
MSWiA, wspomagajc wdraanie programu Daphne III:
wspiera dziaania wzmacniajce wiadomo spoeczn w kwestii przemocy, w tym upowszechnia inicjatywy podejmowane przez KE w ramach programu Daphne III;
propaguje wiedz na temat moliwoci ubiegania si o wsparcie ze rodkw UE
w ramach Daphne III (m.in. poprzez organizacj szkole, konferencji, seminariw);
promuje wyniki realizowanych w ramach Daphne III przedsiwzi i projektw jako przykadw dobrych praktyk w przeciwdziaaniu przemocy wobec dzieci, modziey
i kobiet.
3.12 Przestpstwa przeciwko zwierztom

Przestpstwa przeciwko zwierztom okrelone s w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997
roku o ochronie zwierzt oraz w Kodeksie karnym:
Art. 181. 1. Kto powoduje zniszczenie w wiecie rolinnym lub zwierzcym
w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
2. Kto, wbrew przepisom obowizujcym na terenie objtym ochron, niszczy albo
uszkadza roliny lub zwierzta powodujc istotn szkod, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
3. Karze okrelonej w 2 podlega take ten, kto niezalenie od miejsca czynu niszczy albo uszkadza roliny lub zwierzta pozostajce pod ochron gatunkow powodujc
istotn szkod.
()
Art. 182. 1. Kto zanieczyszcza wod, powietrze lub ziemi substancj albo promieniowaniem jonizujcym w takiej iloci lub w takiej postaci, e moe to zagrozi yciu lub
zdrowiu wielu osb lub spowodowa zniszczenie w wiecie rolinnym lub zwierzcym
w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
()
Art. 185. 1. Jeeli nastpstwem czynu okrelonego w art. 182 1, art. 183 1 lub 3
lub w art. 184 1 lub 2 jest zniszczenie w wiecie rolinnym lub zwierzcym w znacznych rozmiarach, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
()
75
Wszczte postpowania
W roku 2010 wszczte zostay 1884 postpowania przygotowawcze o przestpstwa
przeciwko zwierztom, co oznacza spadek ich liczby o 2% w porwnaniu z rokiem 2009.
Stwierdzono 1301 przestpstw przeciwko zwierztom (w tym 14 usiowa), czyli
o 8,4% mniej w porwnaniu z rokiem poprzednim.
Wykres 3.12.1 Liczba stwierdzonych przestpstw przeciwko zwierztom w latach 20012010
rdo: KGP
Podejrzani
W roku 2010 zarzuty popenienia przestpstw przeciwko zwierztom przedstawiono
815 podejrzanym (co oznacza spadek ich liczby o 2,2% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy
ustalono 833 podejrzanych).
Wykres 3.12.2 Liczba podejrzanych o przestpstwa przeciwko zwierztom w latach 20012010
rdo: KGP
76
Dane Dyrekcji Generalnej Lasw Pastwowych dotyczce kusownictwa

W 2010 roku zanotowano 293 przypadki kusownictwa. Oznacza to spadek w stosunku
do roku poprzedniego o 14,3 % (342). Warto stwierdzonych szkd spowodowanych kusownictwem zmalaa o 14,9% (z 1 438 010 z do 1 224 090 z).
Do najczciej bezprawnie pozyskiwanych gatunkw zwierzyny naleay odpowiednio:
sarny, dziki, jelenie, osie, lisy, daniele, zajce oraz ryby. Pracownicy Lasw Pastwowych
zdjli w tym okresie kilkadziesit tysicy wnykw. Niepokojcy jest wzrostu liczby przypadkw kusownictwa za pomoc broni palnej.
Najczciej nielegalne pozyskiwanie zwierzyny odbywa si dla pozyskania misa spowodowane zuboeniem ludnoci wiejskiej. W 2010 roku zarejestrowano take 3 przypadki
nielegalnego odowu ryb ze staww hodowlanych nalecych do Lasw Pastwowych.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze z ustawy

o ochronie zwierzt
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 22 prawomocne orzeczenia
z ustawy o ochronie zwierzt. W tym samym czasie notowano 38 wyrokw z wyznaczonym
przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwa z ustawy o ochronie zwierzt.
77
78
Przestpczo zorganizowana
Rozdzia 4
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji,
Komendy Gwnej Stray Granicznej, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego,
Suby Wiziennej)
Art. 258 k.k.

1. Kto bierze udzia w zorganizowanej grupie albo zwizku majcych na celu popenienie przestpstwa lub przestpstwa skarbowego, podlega karze pozbawienia wolnoci
od 3 miesicy do lat 5.
2. Jeeli grupa albo zwizek okrelone w 1 maj charakter zbrojny albo maj na
celu popenienie przestpstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca pod lega karze
3. Kto grup albo zwizek okrelone w 1, w tym majce charakter zbrojny, zakada lub tak grup albo zwizkiem kieruje, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku
do lat 10.
4. Kto grup albo zwizek majce na celu popenienie przestpstwa o charakterze
terrorystycznym zakada lub tak grup lub zwizkiem kieruje, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.
Art. 264 k.k.
3. Kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
Obecnie obowizujcy w Polsce kodeks karny, tak jak ustawodawstwo karne wielu
innych krajw, nie zawiera legalnej definicji przestpczoci zorganizowanej. Zwrci jednak naley uwag, e art. 258 k.k. dokonuje penalizacji kierowania zorganizowan grup albo zwizkiem majcym na celu popenianie przestpstw, zakadania lub te samego
udziau w takiej grupie. Analogicznie problem traktuj take ustawodawstwa wielu innych pastw.
Przyjmowana zazwyczaj typologia przestpczoci zorganizowanej zakada wyodrbnienie trzech obszarw jej wystpowania przestpczo o charakterze ekonomicznym, narkotykowym i kryminalnym. Wspczenie coraz czciej poszczeglne aspekty przestpczoci
zorganizowanej przenikaj si wzajemnie, konsekwencj czego jest funkcjonowanie zorganizowanych grup przestpczych o charakterze multiprzestpczym.
Wedug danych Centralnego Biura ledczego Komendy Gwnej Policji najwikszy obszar dziaalnoci zorganizowanych grup przestpczych stanowi przestpczo narkotykowa,
jednake, wedug szacunkowych danych CB KGP, ABW oraz Stray Granicznej, to przestpcza dziaalno o charakterze ekonomicznym powoduje najwysze straty dla Skarbu Pastwa.
Przestpczo ekonomiczna ma charakter wieloaspektowy, a oprcz jej typowych form, jak
wyudzenia akcyzy i VAT oraz zanianie nalenoci publicznoprawnych, przestpczoci
na rynku kapitaowym, bankowym i ubezpieczeniowym, zalicza si do niej rwnie przestpczo zwizan z zamwieniami publicznymi czy przeciwko prawom autorskim, a take pozostaje ona nierozerwalnie zwizana z praniem pienidzy.
79
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
zorganizowana
Przestpczo ekonomiczna dotyczy zatem nie tylko sfery bezpieczestwa i porzdku

publicznego, lecz rwnie bezpieczestwa ekonomicznego pastwa.
Zorganizowane grupy przestpcze zajmujce si tego rodzaju procederem na bieco
dostosowuj metody dziaania do zmieniajcej si sytuacji ekonomicznej oraz przepisw prawa, wykorzystujc istniejce regulacje lub luki prawne. W zwizku z tym przestpczo ekonomiczna jest najszybciej ewoluujc form dziaalnoci przestpczej. Przykadami nowych
form tego rodzaju przestpczoci mog by naduycia zwizane z reaktywacj przedwojennych spek oraz wyudzeniami dotacji Unii Europejskiej. Istotnym problemem, sygnalizowanym przez Uni Europejsk, s take oszustwa podatkowe zwizane z handlem prawami
do emisji dwutlenku wgla.
Zorganizowane grupy przestpcze wykorzystuj take w swej dziaalnoci mechanizmy korupcyjne czy uprawiaj proceder prania pienidzy, sucy legalizowaniu lub ukrywaniu rodkw majtkowych pochodzcych z przestpstw. Do prowadzenia dziaalnoci przestpczej coraz czciej wykorzystywana jest rwnie cyberprzestrze. Odnotowane s take
pojedyncze przypadki prowadzenia zorganizowanej dziaalnoci przestpczej przez rodowiska ekstremistyczne, potencjalnie natomiast, zgodnie ze wiatowymi tendencjami, istnieje
moliwo nawizywania wsppracy pomidzy zorganizowanymi grupami przestpczymi
a rodowiskami radykalnymi i midzynarodowymi organizacjami terrorystycznymi.
W obszarze zorganizowanej przestpczoci o charakterze narkotykowym bezporedni
wpyw na polski rynek maj zagraniczne tendencje dotyczce popytu na narkotyki. Zorganizowane grupy przestpcze na bieco dostosowuj sw dziaalno do aktualnych trendw.
W zwizku z tym na bieco modyfikowane s dotychczasowe oraz powstaj nowe sposoby
produkcji, przemytu i dystrybucji rodkw odurzajcych, substancji psychotropowych oraz ich
pochodnych.
Polskie zorganizowane grupy przestpcze wprowadzaj do obrotu przede wszystkim
narkotyki syntetyczne (amfetamin), jednak w ostatnim okresie dominujc rol narkotykw
syntetycznych przejmuj te uzyskiwane z surowcw naturalnych. Na skal zjawiska wpyw
maj rwnie: postp w dziedzinie chemii i farmacji (nowe substancje psychotropowe i odurzajce oraz metody ich produkcji), moliwo stosunkowo atwego ukrycia substancji psychotropowych i odurzajcych podczas przemytu oraz wysoka cena rodkw odurzajcych w krajach zachodnioeuropejskich, co oznacza opacalno przemytu nawet stosunkowo niewielkich
ich iloci. Istotne znaczenie maj take nowe sposoby dystrybucji substancji psychotropowych
i odurzajcych (Internet), a take zmieniajce si trendy w niektrych rodowiskach, w tym
przede wszystkim modzieowych (uywanie rodkw odurzajcych zamiast alkoholu).
W przeciwiestwie do tendencji obserwowanych w latach dziewidziesitych XX wieku przestpczo zorganizowana o charakterze kryminalnym stanowi obecnie stosunkowo
mniejsze zagroenie w porwnaniu z przestpczoci ekonomiczn czy narkotykow.
W miejsce duych grup przestpczych o wysokim stopniu zorganizowania powstaje
obecnie wiele mniejszych, czsto luno powizanych ze sob i wsppracujcych jedynie w poszczeglnych obszarach przestpczej dziaalnoci. Natomiast zauwaaln tendencj jest rozszerzenie wpyww polskich grup przestpczych na teren Europy Zachodniej, o czym wiadczy moe wzrost liczby ekstradycji, realizowanych w ramach europejskiego nakazu aresztowania z wielu krajw UE oraz deportacji z USA, a take zwikszajcy si udzia rodzimych
organizacji przestpczych w krajach skandynawskich czy Europy Zachodniej, gwnie Francji, Hiszpanii i Woch.
Przestpstwa o charakterze kryminalnym popeniane s przez zorganizowane grupy
przestpcze zarwno w celu pozyskiwania rodkw majtkowych, jak i zabezpieczenia realizowanych interesw, w tym ochrony przed konkurencyjnymi grupami lub zdobycia nowych
stref wpyww. Przemoc lub bezporednia groba jej uycia wykorzystywana jest take
do zapewnienia wewntrzgrupowej dyscypliny.
Coraz czciej przemoc ze strony zorganizowanych grup przestpczych nie jest kierowana wycznie wobec niepokornych lub nieuczciwych czonkw grup, lecz rwnie w stosunku do ich najbliszej rodziny, a take osb zajmujcych si ciganiem i zwalczaniem przestpczoci zorganizowanej, w szczeglnoci policjantw, prokuratorw.
8080
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
zorganizowana
Zdarzaj si przypadki, w ktrych osoby izolowane penitencjarnie utrzymuj stay kontakt

z innymi przestpcami pozostajcymi na wolnoci, w skrajnych przypadkach w dalszym cigu kieruj zorganizowanymi grupami przestpczymi. Zauwaa si rwnie, e wielu spord aresztowanych w latach ubiegych liderw zorganizowanych grup przestpczych powrcio do dziaalnoci
przestpczej. Osoby te dysponuj bogatsz wiedz na temat taktyki dziaa policyjnych.
W zwizku z uczestnictwem w strukturach Unii Europejskiej Polska bierze udzia w realizacji unijnej polityki w obszarze zwalczania przestpczoci zorganizowanej.
W konkluzjach przyjtych w listopadzie 2010 roku przez Rad Ministrw Spraw Wewntrznych i Sprawiedliwoci UE wskazano na potrzeb utworzenia i wdroenia wieloletniego
cyklu (na podstawie projektu HARMONY) realizacji polityki w odniesieniu do przestpczoci zorganizowanej oraz powanej przestpczoci midzynarodowej, w celu przeciwdziaania zagroeniom zwizanym z tymi zjawiskami w sposb spjny i metodologiczny, poprzez maksymaln
wspprac pomidzy odpowiednimi subami krajw czonkowskich, instytucjami i agencjami UE
oraz waciwymi krajami i organizacjami trzecimi. Podczas posiedzenia Komitetu ds. Wsppracy
Operacyjnej w zakresie Bezpieczestwa Wewntrznego UE COSI, ktre odbyo si w Brukseli
w kwietniu 2011 roku, na bazie propozycji Europolu, komitet sformuowa nastpujce priorytety
w zakresie zwalczania przestpczoci zorganizowanej w UE, ktre zostan przedstawione Radzie
JHA (Justice and Home Affairs) do akceptacji:
zwalczanie cyberprzestpczoci;
zwalczanie handlu ludmi (Trafficking in Human Beings);
redukcja produkcji narkotykw syntetycznych, a szczeglnie nowych substancji psychoaktywnych;
zwalczanie przemytu drog morsk nielegalnych towarw, w tym kokainy, heroiny, konopi
indyjskich i podrabianych towarw;
osabienie zdolnoci grup przestpczych do handlu ludmi i uatwiania nielegalnej migracji
do UE przez poudniow i poudniowo-wschodni Europ, szczeglnie przez granic Grecji
z Turcj i w obszarze Morza rdziemnego w pobliu Afryki Pnocnej;
zmniejszenie roli Zachodnich Bakanw, jako kluczowego miejsca tranzytu i skadowania nielegalnych towarw przeznaczonych na obszar UE i jako centrum logistycznego dla grup przestpczych zaangaowanych w wielorak dziaalno przestpcz;
osabienie roli zachodnioafrykaskich zorganizowanych grup przestpczych, szczeglnie w obszarze nielegalnej migracji, nielegalnego obrotu heroin i kokain oraz handlem ludmi;
zredukowanie finansowych i technicznych moliwoci dziaania mobilnych zorganizowanych
grup przestpczych zaangaowanych w wielorak dziaalno przestpcz, cznie z uyciem
przemocy i przestpstwa przeciwko mieniu.
Po formalnym przyjciu tych priorytetw przez ministrw spraw wewntrznych krajw UE
stan si one obszarami szczeglnie istotnymi z perspektywy bezpieczestwa wewntrznego caej
Unii Europejskiej.
4.1 Dane statystyczne

W 2010 roku w zainteresowaniu Centralnego Biura ledczego Komendy Gwnej Policji
pozostawao 547 (500)11 zorganizowanych grup przestpczych. W omawianym okresie w zainteresowaniu Stray Granicznej pozostawao 220 (184) grup przestpczych12. Od roku 2006 liczba zorganizowanych grup przestpczych pozostajcych w zainteresowaniu CB sukcesywnie wzrasta
i w roku 2010 osigna poziom zbliony do notowanego w roku 2002.
Jednoczenie w roku 2010 w zainteresowaniu Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego pozostawao 160 grup przestpczych, andarmerii Wojskowej: 4.
11Dane w
12Danych
nawiasach pozostawione bez komentarza odnosz si do roku 2009.

pochodzcych z poszczeglnych sub dotyczcych zorganizowanych grup przestpczych nie naley sumowa
z uwagi na fakt, e te same zorganizowane grupy przestpcze mogy pozostawa w zainteresowaniu kilku sub.
epartament
Departament
Analiz
Analiz
i Nadzoru
i Nadzoru
MSWiA
MSWiA
81 81
Wykres 4.1 Liczba zorganizowanych grup przestpczych pozostajcych w zainteresowaniu CB KGP

oraz SG w latach 2001-2010
rdo: CB KGP i KG SG
Zorganizowane grupy przestpcze wedug kategorii dziaalnoci przestpczej

W 2010 roku w zainteresowaniu CB KGP byo 213 (w roku 2009: 167) grup przestpczych o charakterze narkotykowym, 177 (164) grup o charakterze ekonomicznym, 90 (107)
grup o charakterze kryminalnym oraz 67 (62) grup prowadzcych dziaalno multiprzestpcz.
Wykres 4.2 Liczba zorganizowanych grup przestpczych (wedug wybranych kategorii) pozostajcych
w zainteresowaniu CB KGP w latach 20082010
rdo: CB KGP
82
82
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Wrd 547 zorganizowanych

grup przestpczych, ktre w roku
2010 byy w zainteresowaniu CB,
grupy narkotykowe stanowiy 39%,
ekonomiczne 32%, kryminalne 17%,
multiprzestpcze 12%.
Wykres 4.2a Zorganizowane grupy przestpcze wedug wybranych obszarw ich
dziaalnoci, rozpoznawane przez CB
KGP w 2010 roku
W analogicznym okresie Stra

Graniczna prowadzia rozpoznanie
113 zorganizowanych grup o charakterze ekonomicznym (51% wszystkich), 56 grup o charakterze kryminalnym (26%), 36 grup multiprzestpczych (16%) i 15 zorganizowanych
grup przestpczych o charakterze
narkotykowym (7%).
Wykres 4.2b Zorganizowane grupy przestpcze wedug wybranych obszarw ich
dziaalnoci, rozpoznawane przez SG
w 2010 roku
rdo: CB KGP
W zainteresowaniu ABW pozostawao 50 grup o charakterze narkotykowym (31% wszystkich), oraz

112 grup o charakterze ekonomicznym (69%).
rdo: KG SG
Wykres 4.2c Zorganizowane grupy przestpcze wedug wybranych obszarw ich

dziaalnoci, rozpoznawane przez ABW
w 2010 roku
W roku 2010 andarmeria

Wojskowa prowadzia rozpoznanie
4 zorganizowanych grup przestpczych dziaajcych w obszarze przestpczoci ekonomicznej.
rdo: ABW
83
Zorganizowane grupy przestpcze wedug narodowoci

W roku 2010 CB KGP obejmowao zainteresowaniem 501 polskich zorganizowanych
grup przestpczych, 36 midzynarodowych, 7 rosyjskojzycznych i 3 cudzoziemskie.
W tym samym okresie Stra Graniczna obejmowaa zainteresowaniem 105 polskich zorganizowanych grup przestpczych, 93 midzynarodowe, 12 rosyjskojzycznych i 10 cudzoziemskich.
Natomiast Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego obejmowaa zainteresowaniem 82
polskie i 78 midzynarodowych zorganizowanych grup przestpczych.
Wykres 4.3 Liczba grup przestpczych (wedug narodowoci) pozostajcych w zainteresowaniu
CB KGP, SG i ABW w 2010 roku
rdo: CB KGP, KG SG, ABW
Osoby objte zainteresowaniem w ramach spraw operacyjnych dotyczcych przestpczoci zorganizowanej

Jak wynika z danych przekazanych przez CB KGP oraz KG SG, od 2006 roku liczba
osb objtych zainteresowaniem w ramach prowadzonych spraw operacyjnych dotyczcych
przestpczoci zorganizowanej stale ronie. W 2010 roku w ramach spraw operacyjnych CB
KGP oraz SG obja zainteresowaniem cznie 8126 osb (w roku poprzednim: 6822), z czego
5615 byo objtych zainteresowaniem CB KGP, natomiast 2511 - SG.
W tym samym czasie ABW w ramach prowadzonych spraw operacyjnych obejmowaa
zainteresowaniem 1682 osoby.
84
84
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Wykres 4.4 Liczba osb objtych zainteresowaniem w ramach spraw operacyjnych dotyczcych
przestpczoci zorganizowanej prowadzonych przez CB KGP i KG SG w latach 20012010
rdo: CB KGP, KG SG
Liderzy zorganizowanych grup przestpczych

Wedug danych CB KGP na koniec 2010 roku wszystkimi aktywnie dziaajcymi grupami przestpczymi kierowao cznie 453 (w roku poprzednim: 455) liderw, w tym:
407 polskimi grupami przestpczymi, 37 midzynarodowymi, 5 rosyjskojzycznymi oraz
3 grupami skadajcymi si z cudzoziemcw.
W analogicznym okresie Stra Graniczna zidentyfikowaa cznie 296 (296) liderw
grup przestpczych, w tym: 156 liderw grup polskich, 107 liderw grup midzynarodowych,
21 liderw grup rosyjskojzycznych oraz 12 liderw grup cudzoziemskich.
Natomiast Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego zidentyfikowaa 153 liderw grup
przestpczych, w tym: 97 liderw grup polskich i 56 liderw grup midzynarodowych.
85
Wykres 4.5 Liczba rozpoznanych przez CB KGP i SG liderw zorganizowanych grup przestpczych
w latach 20012010
rdo: CB KGP, KG SG
Wykres 4.6 Liczba rozpoznanych w 2010 roku przez CB KGP, SG i ABW

liderw grup przestpczych z podziaem na narodowo
86
86
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Ograniczenie dziaalnoci liderw zorganizowanych grup przestpczych

W 2010 roku CB KGP w sposb istotny ograniczyo dziaalno 165 (w roku 2009:
179) liderw grup przestpczych, w tym 161 liderw grup polskich i 4 liderw grup midzynarodowych.
CB KGP ograniczyo aktywno 21 liderom zorganizowanych grup przestpczych
dziaajcych w obszarze przestpczoci kryminalnej, 83 liderom przestpczoci ekonomicznej,
47 liderom przestpczoci narkotykowej oraz 14 liderom w obszarze dziaalnoci multiprzestpczej.
W analogicznym okresie Stra Graniczna w sposb istotny ograniczya dziaalno
211 (182) liderw grup przestpczych, w tym 117 liderw grup polskich oraz 94 liderw grup
midzynarodowych.
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego w sposb istotny ograniczya dziaalno
11 liderw grup przestpczych, w tym 6 liderw grup polskich i 5 liderw grup midzynarodowych.
Wykres 4.7 Liczba liderw zorganizowanych grup przestpczych, ktrych dziaalno
w istotny sposb ograniczyy CB KGP, SG i ABW w roku 2010
87
Ograniczenie dziaalnoci czonkw zorganizowanych grup przestpczych

W 2010 roku CB KGP w istotny sposb ograniczyo aktywno 1723 (w roku poprzednim: 1657) czonkom zorganizowanych grup przestpczych, z czego 1674 czonkom grup polskich oraz 49 czonkom grup midzynarodowych.
CB KGP ograniczyo aktywno 255 czonkom zorganizowanych grup dziaajcych
w dziedzinie przestpczoci kryminalnej, 788 czonkom grup dziaajcych w dziedzinie przestpczoci ekonomicznej, 489 narkotykowej oraz 142 multiprzestpczej.
W analogicznym okresie Stra Graniczna w istotny sposb ograniczya aktywno
1057 (555) czonkw zorganizowanych grup przestpczych, z czego 669 czonkom grup polskich oraz 388 czonkom grup midzynarodowych.
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego w istotny sposb ograniczya aktywno
82 czonkom zorganizowanych grup przestpczych, z tego 71 czonkom grup polskich oraz
11 czonkom grup midzynarodowych.
Wykres 4.8 Liczba czonkw zorganizowanych grup przestpczych, ktrych dziaalno
w istotny sposb ograniczyy CB KGP, SG i ABW w 2010 roku,
z podziaem na czonkw grup polskich i midzynarodowych
Rozbite i zdestabilizowane zorganizowane grupy przestpcze

W 2010 roku CB KGP rozbio lub zdestabilizowao dziaania cznie 150 (155) grup
przestpczych, w tym 144 (145) grup polskich i 6 (10) midzynarodowych.
W analogicznym okresie Stra Graniczna rozbia lub zdestabilizowaa dziaania
116 (79) grup przestpczych, w tym 54 (42) grup polskich i 62 (37) midzynarodowych.
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego rozbia lub zdestabilizowaa 24 zorganizowane grupy przestpcze, w tym 17 grup polskich oraz 7 midzynarodowych.
88
88
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Wykres 4.9 Liczba rozbitych lub zdestabilizowanych przez CB KGP i SG zorganizowanych grup
przestpczych w latach 20012010
rdo: CB KGP, KG SG
Wykres 4.10 Liczba zorganizowanych grup przestpczych rozbitych lub zdestabilizowanych

przez CB KGP, SG i ABW w roku 2010 z podziaem na grupy polskie i midzynarodowe
89
Wyniki postpowa przygotowawczych prowadzonych w sprawach

dotyczcych przestpczoci zorganizowanej
W 2010 roku w wyniku dziaa CB KGP, SG oraz ABW wszczto 1265 postpowa
przygotowawczych w sprawach dotyczcych przestpczoci zorganizowanej (w tym CB KGP
1204, SG 39, ABW 22).
W 2010 roku funkcjonariusze CB KGP zatrzymali 3590 (w roku 2009: 3 459) osb.
5306 (5141) podejrzanym (w tym 112 cudzoziemcom, wrd ktrych dominujc grup stanowili obywatele Wietnamu, Ukrainy i Litwy), przedstawiono cznie 17 140 (15 572) zarzutw.
W tym samym okresie w wyniku dziaa Stray Granicznej wszczto 39 (44) postpowa przygotowawczych w sprawach dotyczcych przestpczoci zorganizowanej. Zatrzymano
990 (252) osb, a 154 osobom przedstawiono zarzuty (w tym 8 cudzoziemcom).
W wyniku dziaa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego wszczto 22 postpowania
przygotowawcze w sprawach dotyczcych przestpczoci zorganizowanej, 149 osobom przedstawiono zarzuty (w tym 26 cudzoziemcom).
Zarzuty o kierowanie grup lub zwizkiem majcym na celu popenianie

przestpstw oraz o udzia w zorganizowanej grupie przestpczej
W 2010 roku wedug danych CB KGP 165 (179) osobom przedstawiono 169 (184) zarzutw z art. 258 3 k.k. (kierowanie grup lub zwizkiem majcym na celu popenienie
przestpstw). Artyku ten zastosowano wobec 161 (163) liderw grup polskich oraz 4 (16) liderw grup midzynarodowych. W tym samym okresie ABW 14 osobom przedstawia zarzuty
z art. 258 3 k.k.
Wykres 4.11 Liczba osb (liderw zorganizowanych grup przestpczych), ktrym przedstawiono
zarzuty z art. 258 3 k.k. (kierowanie grup lub zwizkiem majcym na celu popenienie przestpstw)
w sprawach prowadzonych przez CB KGP w latach 20032010
rdo: CB KGP
90
90
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
W 2010 roku funkcjonariusze CB KGP przedstawili 1731 osobom (1657) cznie 1774
(1676) zarzuty o czyny z art. 258 1 i 2 k.k. (tj. udzia w zorganizowanej grupie przestpczej).
Zarzuty z tego artykuu zastosowano w stosunku do: 1674 (1531) czonkw grup polskich,
49 (126) czonkw grup midzynarodowych, 7 (0) czonkw grup cudzoziemskich i 1 (0) czonka zorganizowanej grupy rosyjskojzycznej.
W analogicznym okresie funkcjonariusze Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego
przedstawili 133 osobom zarzuty o czyny z art. 258 1 k.k., w tym 113 obywatelom polskim
oraz 20 cudzoziemcom.
Wykres 4.12 Liczba osb (czonkw zorganizowanych grup przestpczych), ktrym przedstawiono
zarzuty z art. 258 1 i 2 k.k. (udzia w zorganizowanej grupie przestpczej)
w sprawach prowadzonych przez CB KGP w latach 20012010
rdo: CB KGP
Tabela 4.1 Liczba podejrzanych liderw i czonkw zorganizowanych grup przestpczych

w sprawach prowadzonych przez CB KGP w roku 2010
(z podziaem na grupy polskie i midzynarodowe)
Polskie zorganizowane
grupy przestpcze
Midzynarodowe
zorganizowane grupy
przestpcze
Liderzy
161
Czonkowie
1647
49
rdo: CB KGP
91
rodki zapobiegawcze i listy gocze

W 2010 roku w sprawach dotyczcych przestpczoci zorganizowanej prowadzonych
przez CB KGP, SG i ABW, zastosowano 2138 tymczasowych aresztowa (CB KGP 1905,
SG 204, ABW 29), 1 825 dozorw Policji (CB KGP 1597, SG 201, ABW 27), 1260
porcze majtkowych (CB KGP 1044, SG 188, ABW 28), 186 zakazw opuszczania
kraju (SG 166, ABW 20). Ponadto, wystosowano 187 listw goczych (CB KGP 154,
SG 31, ABW 2).
W cigu ostatnich czterech lat, w stosunku do lat poprzednich, wraz ze wzrostem liczby podejrzanych, ktrym przedstawiono zarzuty z art. 258 k.k., widoczna jest tendencja wzrostowa przy oglnej liczbie zastosowanych rodkw zapobiegawczych oraz listw goczych.
Wykres 4.13 Liczba rodkw zapobiegawczych i listw goczych w sprawach dotyczcych
przestpczoci zorganizowanej prowadzonych przez CB KGP, SG i ABW w 2010 roku

Wykres 4.14 Liczba tymczasowych aresztowa zastosowanych w sprawach dotyczcych przestpczoci
zorganizowanej prowadzonych przez CB KGP i SG w latach 20012010
rdo: CB KGP, KG SG
92
92
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Wykres 4.15 Liczba dozorw policyjnych zastosowanych w sprawach dotyczcych przestpczoci

zorganizowanej prowadzonych przez CB KGP i SG w latach 20092010
rdo: CB KGP, KG SG
Wykres 4.16 Liczba porcze majtkowych zastosowanych w sprawach dotyczcych przestpczoci zorganizowanej prowadzonych przez CB KGP i SG w latach 20012010
rdo: CB KGP, KG SG
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwa

z art. 258 k.k.
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 1010 orzecze za przestpstwa
z art. 258 k.k. z czego 291 prawomocnych, 51 nieprawomocnych i 668 tymczasowych aresztowa. W tym samym czasie notowano 103 wyroki z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwa z art. 258 k.k.
93
4.2 Dynamika zagroe (tendencje i ewentualne nowe

trendy)
4.2.1 Przestpczo zorganizowana o charakterze ekonomicznym
W obszarze nielegalnego obrotu wyrobami spirytusowymi oprcz klasycznego oczyszczania skaonego spirytusu, a nastpnie wprowadzenia go do obrotu sprawcy, w tym zorganizowane grupy przestpcze, zakupuj za granic zarwno wschodni, jak i zachodni czysty
spirytus na podstawie dokumentacji, z ktrej wynika, e zakup dotyczy rodkw ochrony rolin, rozcieczalnika lub pynu do spryskiwaczy, a nastpnie rozprowadzaj go jako spirytus
rektyfikowany lub markowy alkohol.
Przestpcy organizuj kompletne linie produkcyjne do rozlewania i konfekcjonowania
nielegalnego alkoholu oraz wyrobw spirytusowych w postaci alkoholu o steniu 96%.
W obszarze obrotu wyrobami tytoniowymi prognozuje si, e w wyniku planowanej
na przestrzeni lat 20112015 okoo 50-procentowej podwyki cen wyrobw tytoniowych (rok
2010 przynis wzrost akcyzy na wyroby tytoniowe o 5%, natomiast w roku 2011 planuje si
podwyk o kolejne 4%), zmniejszy si legalna sprzeda papierosw przy jednoczesnym
zwikszeniu aktywnoci zorganizowanych grup przestpczych o charakterze midzynarodowym zajmujcych si przemytem i nielegaln produkcj papierosw. Grupy przestpcze zaangaowane w ten proceder poszukiwa bd nowych kanaw przemytniczych (np. drog
morsk lub z wykorzystaniem pojazdw przystosowanych do warunkw terenowych) oraz
kontrahentw do dystrybucji na poszczeglnych rynkach. Czciej odnotowywane bd przypadki zatrzyma duych transportw. Wrd marek pochodzcych z przemytu liderem
na czarnym rynku s papierosy z Ukrainy, w dalszej kolejnoci plasuj si papierosy przemycane z Rosji, Biaorusi i Chin. Wraz ze wzrostem akcyzy na wyroby tytoniowe Polska z kraju
tranzytowego w coraz wikszym stopniu bdzie si stawa krajem docelowym dla przemytu
tego typu wyrobw zarwno przez granic zewntrzn, jak i granice wewntrzne UE oraz
krajem, w ktrym wyroby akcyzowe bd produkowane na rynek krajw Europy Zachodniej.
W obszarze nielegalnego obrotu paliwami pynnymi zaobserwowano tendencj do stosowania bardziej wyrafinowanych i czonych metod przestpczych nie tylko o zasigu krajowym, ale take midzynarodowym. Oprcz klasycznego mechanizmu wprowadzania do legalnego obrotu oleju napdowego po uprzednim odbarwieniu oleju opaowego, powszechna staje
si metoda wykorzystywania prawa unijnego do stosowania zerowej stawki podatku VAT
w obrocie paliwami pynnymi. Jednoczenie rodki finansowe uzyskiwane z tych przestpstw
s ju nie tylko prane przez konta bankowe firm-supw na terenie kraju, ale take poprzez
spki powoywane do tego celu za granic.
Zorganizowane grupy przestpcze w coraz wikszej mierze wykorzystuj krajowy
i midzynarodowy obrt handlowy do dokonywania przestpstw wyudze podatku VAT oraz
uszczuple celno-podatkowych na szkod Skarbu Pastwa. Do najwaniejszych typw
oszustw podatkowych nadal nale oszustwa okrelane jako: znikajcy podatnik i karuzela
podatkowa13. Mechanizmy przestpczego wykorzystywania podatku VAT stosowane s rwnie do prania pienidzy. rodki finansowe pochodzce z przestpstwa uywane s do realizacji patnoci w tzw. acuszku podatkowym, czym uwiarygodniane s fikcyjne transakcje.
Za jedno z najpowaniejszych zdiagnozowanych zagroe w obszarze dziaalnoci
przestpczej na rynku kapitaowym uznawana jest moliwo destabilizacji rynku papierw
wartociowych poprzez manipulowanie kursami akcji firm notowanych na giedzie, z wykorzystywanie informacji poufnych dot. firm o duej kapitalizacji rynkowej.
W obszarze faszerstw rodkw pieninych nowym zjawiskiem s sygnay o intensywnym organizowaniu nowych kanaw przemytu falsyfikatw euro i USD zza granicy przez
polskie zorganizowane grupy przestpcze (co jest skutkiem m.in. skutecznego rozbicia dotychczasowego rynku falsyfikatw przez CB KGP).
13 Znikajcy
podatnik to firma, biorca udzia w karuzeli podatkowej, ktra przed zapaceniem nalenego podatku VAT zawiesza dziaalno i znika.
94
94
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
4.2.2 Przestpczo zorganizowana o charakterze narkotykowym

Najpopularniejszym prekursorem do nielegalnej produkcji amfetaminy jest nadal
BMK (benzylometyloketon). Jest on pozyskiwany i przemycany zza wschodniej granicy. Niewielka jego cz pozostaje w Polsce, wykorzystywana do produkcji amfetaminy, reszta trafia
do krajw Europy Zachodniej, gwnie Holandii i Belgii. W ostatnich latach zauwaalne stao
si pozyskiwanie prekursorw (efedryny, pseudoefedryny) do produkcji narkotykw syntetycznych (metamfetamina) przez zorganizowane grupy przestpcze z legalnie sprzedawanych
rodkw farmaceutycznych zawierajcych te substancje.
Polska w 2010 roku nadal bya uwaana za jednego z czoowych producentw narkotykw syntetycznych w Europie, a rodki te wci stanowi na krajowej scenie narkotykowej
powane zagroenie.
Na rynku pojawiy si dwie nowe grupy amfetaminy, ktrych wyniki profilowania
wskazuj, e wczeniej taka amfetamina nie wystpowaa.
Przemyt dotyczy gwnie amfetaminy pochodzcej z nielegalnych laboratoriw organizowanych na terenie Polski.
W ostatnich trzech latach zauwaono znacznie zwikszajc si liczb zabezpieczanych
przez polsk Policj profesjonalnie zorganizowanych, nielegalnych plantacji konopi indyjskich
w pomieszczeniach zamknitych, jak i na zewntrz.
Na staym poziomie utrzymuje si rwnie przemyt narkotykw z grupy Cannabis
(marihuana i haszysz) do Polski. Trafiaj one gwnie z Holandii, ktra jest zarwno producentem, jak i krajem tranzytowym dla narkotykw pochodzcych z terenu Azji i Afryki.
Obecnie coraz czciej obywatele polscy bior udzia w midzynarodowym przemycie kokainy.
S oni wykorzystywani gwnie jako kurierzy do przemytu kokainy drog lotnicz z krajw
Ameryki Poudniowej przez Hiszpani do Europy. Przemytu dokonuj tzw. metod poyku
polegajc na wprowadzeniu do organizmu specjalnie przygotowanych kapsuek zawierajcych narkotyk.
Niewtpliwie nowym trendem w przemycie kokainy jest wysyanie za porednictwem
poczty lub firm kurierskich niewielkich partii tego narkotyku rozdzielonego na bardzo wiele
przesyek.
Do Polski heroina trafia gwnie z Afganistanu, przemycana pnocnym skrzydem
szlaku bakaskiego. Jest to heroina funkcjonujca na czarnym rynku pod nazw brown
sugar, ktra stanowi prawie stuprocentow cz przemytu.
Po ostatnich dziaaniach organw cigania wobec producentw i handlarzy dopalaczami ciar prowadzonego handlu przesun si w domen nielegalnej dziaalnoci w oparciu
o handel internetowy i przemyt z krajw ociennych.
4.2.3 Przestpczo zorganizowana o charakterze kryminalnym

Przestpstwa kryminalne, charakterystyczne dla przestpczoci zorganizowanej, takie
jak zabjstwa, rozboje, wymuszenia i kradziee rozbjnicze, bjki i pobicia czy te zorganizowane kradziee samochodw w minionym roku popeniane byy rzadziej ni w latach ubiegych.
Najwikszy spadek odnotowano w liczbie stwierdzonych przestpstw w kategoriach
wymusze rozbjniczych, a take, cho nieco mniejszy, w kategorii faszerstw rodkw patniczych.
Zauwaalne jest zwikszone zainteresowanie grup przestpczych specjalistycznymi
urzdzeniami i pojazdami uywanymi w budownictwie, tworzeniu infrastruktury drogowej,
czy nawet w rolnictwie.
Nielegalny rynek usug seksualnych nadal funkcjonuje w podobny sposb jak w latach
ubiegych, do czego wykorzystywany jest proceder handlu ludmi. Sprzyjaj temu rnice ekonomiczne i ustrojowe midzy pastwami Europy Wschodniej i Azji a krajami Unii Europejskiej, w tym zwaszcza Europy Zachodniej.
95
W dalszym cigu dominujc form handlu ludmi w Polsce jest eksploatacja seksualna kobiet, w tym organizacja procederu wiadczenia usug seksualnych w mieszkaniach prywatnych.
Gwne kierunki zmian zauwaalne w ostatnim czasie to nasilanie si zjawiska handlu ludmi do pracy przymusowej, coraz czstsze przypadki handlu ludmi do dziaalnoci
kryminalnej oraz wyudzania na podstawie dokumentw pokrzywdzonych kredytw i wiadcze socjalnych.
Analiza danych SG oraz monitoring zagroe i bezpieczestwa granicy nie wskazywaa na znaczcy wzrost zagroenia przestpczoci migracyjn w 2010 r.
Polska nadal stanowia dla wikszoci nielegalnych migrantw gwnie kraj tranzytowy na trasie ich podry do lepiej rozwinitych gospodarczo oraz posiadajcych znaczce diaspory migracyjne pastw czonkowskich Unii Europejskiej (PC UE). Jako jeden z wyjtkw
mona wskaza ob. Wietnamu, ktrych diaspora systematycznie umacnia si na terytorium
RP.
W coraz wikszym stopniu nielegalna migracja przybieraa charakter zorganizowany.
W proceder zaangaowane byy zazwyczaj midzynarodowe grupy przestpcze.
Zmniejszya si liczba przypadkw podoe urzdze wybuchowych. Przewidywanymi kierunkami rozwoju tego typu przestpczoci w 2011 roku mog by przede wszystkim
zagroenia zwizane z uyciem broni palnej na tle porachunkowym o podzia wpyww
w grupach przestpczych, a take wzajemnych rozlicze.
4.2.4 Inne aspekty dotyczce przestpczoci zorganizowanej

Liderzy grup przestpczych opuszczajcy miejsca prawnej izolacji powracaj do dziaalnoci przestpczej. Tylko nieliczni prbuj zerwa z przeszoci i podejmuj prb
ycia w zgodzie z normami prawa.
Wielu przestpcw poszukiwanych przez polskie organy cigania ukrywa si w innych
krajach, prowadzc tam dziaalno przestpcz. Przykadem moe by dziaalno
polskich grup przestpczych na terenie Wielkiej Brytanii.
4.3 Obszary wymagajce wzmocnienia

W przyjtym w Polsce modelu przeciwdziaania i zwalczania przestpczoci zorganizowanej funkcjonuje wiele niezalenych od siebie sub, organw i instytucji realizujcych
zadania w odniesieniu do poszczeglnych obszarw wystpowania tej formy przestpczoci.
Brakuje natomiast jednolitego dokumentu stanowicego podstaw zintegrowanego podejcia
do przeciwdziaania i zwalczania przestpczoci zorganizowanej, w efekcie czego cz dziaa prowadzonych w tym zakresie ma charakter rozproszony i zawony swoim zasigiem
do poszczeglnych podmiotw. Z tego powodu celowe jest przygotowanie strategicznego dokumentu, ktry umoliwi okrelenie i koordynacj realizacji gwnych obszarw polityki pastwa w zakresie przeciwdziaania i zwalczania tej najgroniejszej i powodujcej najwiksze
straty finansowe dla Skarbu Pastwa formy przestpczoci.
96
96
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Rozdzia 5
Przestpczo kryminalna
o charakterze transgranicznym
5.1 Nielegalna migracja
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Stray Granicznej)
Przestpczo dotyczca nielegalnej migracji zostaa spenalizowana w szczeglnoci

w nastpujcych przepisach:
ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach (Dz.U.2006.234.1694 j.t.):
art. 147. Kto zabiera w celu przywaszczenia lub przywaszcza sobie dokument podry, kart pobytu, polski dokument podry dla cudzoziemca, tymczasowy polski
dokument podry dla cudzoziemca, polski dokument tosamoci cudzoziemca lub
takiego dokumentu uywa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2;
ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2009.189.1472 j.t.): art. 125. Kto zabiera w celu przywaszczenia lub przywaszcza sobie zawiadczenie tosamoci albo dokument
podry przewidziany w Konwencji Genewskiej lub takiego dokumentu uywa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2;
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U. 1997.88.553 z pn. zm.):
art. 264 2. Kto wbrew przepisom przekracza granic Rzeczypospolitej Polskiej, uywajc przemocy, groby, podstpu lub we wspdziaaniu z innymi osobami, podlega
karze pozbawienia wolnoci do lat 3;
3. Kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8;
art. 264a 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej, umoliwia
lub uatwia innej osobie pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisom, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5;
art. 275 1. Kto posuguje si dokumentem stwierdzajcym tosamo innej osoby
albo jej prawa majtkowe lub dokument taki kradnie lub go przywaszcza, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2;
2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesya za granic dokument stwierdzajcy tosamo innej osoby albo jej prawa majtkowe.
97
kryminalna o charakterze transgranicznym
Skala oraz dynamika zagroe, utrzymujce si tendencje, nowe

trendy i prognozy
Polska, ze wzgldu na swoje pooenie geograficzne, traktowana jest jako pastwo
tranzytowe oraz docelowe, w szczeglnoci dla emigrantw z Kaukazu oraz Azji, w tym rwnie z krajw podwyszonego ryzyka.
Gwnymi zidentyfikowanymi szlakami przerzutu nielegalnych migrantw s:
RosjaUkrainaPolskaNiemcy/Czechy/Sowacjapozostae kraje Unii Europejskiej;
RosjaBiaoruPolskaSzwecja lub Niemcy/Czechy/Sowacjapozostae kraje Unii
Europejskiej;
Rosjakraje nadbatyckiePolskakraje Unii Europejskiej;
UkrainaBiaoruLitwaPolskakraje Unii Europejskiej;
UkrainaPolskakraje Unii Europejskiej;
ModowaUkrainaPolskaAustriaWochy;
TurcjaRosjaUkrainaPolskaNiemcypozostae kraje Unii Europejskiej;
TurcjaGrecjaCzechyPolskaNiemcy, Holandia, Szwecja;
trasy lotnicze (wiodce przez najwiksze krajowe lotniska).
Problem stanowi zarwno migracja nielegalna, jak i quasi-legalna, polegajca na naduywaniu oficjalnych metod wjazdu na teren pastwa. W zwizku z tym, e przedostanie si
na terytorium Polski oznacza w praktyce moliwo swobodnego poruszania si po caej Unii
Europejskiej, cz migrantw posiadajcych tytu pobytowy umoliwiajcy przebywanie na
terenie Polski w rzeczywistoci traktuje RP jako pastwo tranzytowe w drodze na zachd Europy.
Istotnym problemem sprzyjajcym nielegalnej migracji i przestpczoci etnicznej
(z terenw Azji Dalekowschodniej) jest kwestia utrudnionej identyfikacji cudzoziemcw
ze wzgldu na ich podobiestwo antropomorficzne, co umoliwia m.in. wykorzystywanie tych
samych dokumentw tosamoci/pobytowych przez rne osoby.
Najbardziej zagroonym nielegaln migracj pozostaje odcinek granicy polsko - ukraiskiej. Stosunkowo wysoki stopie zagroenia utrzymuje si rwnie na odcinku polsko litewskim.
Coraz czciej wykorzystywane s szlaki prowadzce przez wewntrzne granice pastw strefy Schengen, co dotyczy gownie Sowacji, Czech, Polski, Niemiec.
Obecnie na odcinku wschodniej granicy RP nadal czstym pozostaje przekraczanie
tzw. zielonej granicy. Dotyczy to zarwno pojedynczych przypadkw, jak i dziaa, w ktre
zaangaowane s zorganizowane grupy przestpcze, w tym rwnie midzynarodowe.
Nielegalni migranci do przekraczania granicy pastwowej wykorzystuj poczenia,
zarwno ldowe, lotnicze, jak i morskie. Odnotowuje si rwnie przypadki przerzutu nielegalnych migrantw ukrytych w samochodach ciarowych.
Coraz czciej wykorzystywane s niej wymienione formy migracji i legalizacji pobytu w Polsce:
fikcyjne zwizki maeskie cudzoziemcw z obywatelami RP;
naduywanie moliwoci wjazdu na teren RP pod pretekstem podejmowania nauki,
pracy, w celach turystycznych, biznesowych, kulturalnych, poprzez wykorzystanie
w tym celu faszywych lub powiadczajcych nieprawd dokumentw, uprawniajcych
do otrzymania stosownej wizy,
naduywanie procedury nadania statusu uchodcy w RP;
faszowanie stempli kontroli granicznej w celu potwierdzenia legalnoci okresw pobytu na terytorium UE oraz uzyskania kolejnej wizy (gwnie ob. Ukrainy);
98
98
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi iNadzoru
NadzoruMSWiA
MSWiA
Przestpczo kryminalna oPrzestpczo

charakterze transgranicznym
zorganizowana
przedstawianie, w celu legalizacji pobytu, dokumentw faszywych lub oryginalnych

cudzych dokumentw, wydanych przez inne pastwa czonkowskie UE;
wykorzystanie metody look a like, czyli na podobiestwo, przy wykorzystaniu dokumentw nalecych do innych osb (w szczeglnoci dotyczy dokumentw polskich),
przekraczanie granicy pastwowej na podstawie faszywych (przerobionych, podrobionych) dokumentw uprawniajcych do przekroczenia granicy pastwowej.
W procesie uzyskiwania sfaszowanych lub oryginalnych cudzych dokumentw podry, pobytowych lub innych dokumentw umoliwiajcych uzyskanie wizy, wzrasta znaczenie
Internetu. W proceder ten zaangaowane s zwykle zorganizowane grupy przestpcze ogaszajce moliwo zakupu dokumentw (m.in. zwizanych z podejmowaniem nauki, pracy,
z handlem, wspprac kulturaln lub sportow). Internet jest rwnie wykorzystywany
w celu poszukiwania chtnych do zawierania fikcyjnych maestw, podjcia nielegalnej pracy itp.
Dane statystyczne
W roku 201014 zatrzymano cznie 2349 osb w zwizku z dokonaniem lub usiowaniem przekroczenia granicy pastwowej wbrew przepisom. We wskazanej liczbie 92,3% stanowili obywatele pastw trzecich.
W okresie sprawozdawczym na kierunku do Polski zatrzymano 1633 osoby,
a na kierunku z Polski 716 osb.
W 2010 roku najwicej osb zatrzymano na odcinkach granicy z Ukrain 41,1%, Republik Federaln Niemiec 23,1%, z Republik Czesk 14,1% oraz Biaorusi 7%.
W omawianym okresie najwiksza liczba osb nielegalnie przekraczajcych granice
pochodzia z Ukrainy 1269 osb, co stanowi 54%. Liczna bya rwnie grupa obywateli Rosji: 221 osb 9,4 % . Ponadto znaczce liczebnie byy grupy obywateli Biaorusi (97), Gruzji
(88), Modawii (78), Turcji (67) oraz Wietnamu (58).
W 2010 roku wszczto 877 postpowa przygotowawczych w zwizku z nielegalnym
przekraczaniem granicy wbrew przepisom (art. 264 2 k.k., art. 264 3 k.k., art. 18 3
w zwizku z art. 264 k.k.), wobec 1093 podejrzanych, w tym 999 cudzoziemcw.
Zakoczonych zostao 898 postpowa przygotowawczych, w tym m.in. skierowaniem
634 wnioskw do prokuratury o sporzdzenie aktu oskarenia przeciwko 938 podejrzanym.
Wszczto 683 postpowania przygotowawcze w zwizku z przekroczeniem granicy przy
uyciu przemocy, groby, podstpu lub we wspdziaaniu z innymi osobami wobec
950 podejrzanych, w tym 927 cudzoziemcw. Zakoczonych zostao 717 postpowa przygotowawczych, w tym m.in. skierowaniem 549 wnioskw do prokuratury o sporzdzenie aktu
oskarenia przeciwko 734 podejrzanym.
14Zgodnie
z informacj przekazan przez KG SG, w przypadku statystyk osb zatrzymanych za przekroczenie

granicy pastwowej wbrew przepisom, jak rwnie za nielegalny pobyt i nielegaln prac nie jest moliwe dokonanie analizy porwnawczej zarwno za biecy okres sprawozdawczy, jak rwnie za analogiczny okres roku poprzedniego. Od 1 stycznia 2010 r. dane w tych kategoriach gromadzone s w oparciu o funkcjonujc
w Sztabie KG SG baz pod nazw Platforma Wymiany Informacji (PWI). Definicje, tryb i zakres gromadzonych
danych rni si od przyjtych ustale w tym zakresie w latach ubiegych. W zwizku z powyszym w poniszym podrozdziale posuono si danymi dotyczcymi jedynie 2010 roku.
99
cisy zwizek z nielegalna migracj na przejciach granicznych maj faszerstwa dokumentw podry. W 2010 roku wszczto 1267 postpowa przygotowawczych o faszerstwo
dokumentu lub uywanie takiego dokumentu, co stanowi wzrost o 37,4% w stosunku do roku
2009.
Liczba podejrzanych wzrosa o 26% (z 645 do 811 osb). Zakoczonych zostao 1257
postpowa przygotowawczych, w tym m.in. skierowaniem 714 wnioskw do prokuratury
o sporzdzenie aktu oskarenia przeciwko 751 podejrzanym.
W 2010 roku cznie odnotowano 1372 faszerstwa dokumentw podry oraz stempli
kontroli granicznej, przy czym najczciej faszowano wizy 62% ogu faszerstw (850 przypadkw) oraz stemple 28,9% (396 przypadkw).
Jedn z form przeciwdziaania wjazdom na terytorium RP osb niepodanych jest
wydawana przez Stra Graniczn decyzja o odmowie prawa wjazdu. rodek ten odgrywa bardzo wan rol prewencyjn w powstrzymaniu potencjalnych nielegalnych migrantw jeszcze
na granicy.
W 2010 roku zaobserwowano trend spadkowy liczby odmw prawa wjazdu, ktry jest wynikiem konsekwentnego stosowania tej instytucji w stosunku do osb dokonujcych prby nielegalnego przekroczenia granicy Unii Europejskiej.
W 2010 roku nie zezwolono na wjazd do Polski 23 521 cudzoziemcom (spadek o 12,5%
w stosunku do 2009 roku, kiedy to wydano 26 889 takich decyzji).
Wykres 5.1.1 Liczba odmw wjazdu, wydanych przez Stra Graniczn cudzoziemcom
w latach 20052010
rdo: KG SG
Najwiksz liczb odmw wjazdu do RP wydano wobec obywateli: Ukrainy 11 599,

Biaorusi 4719, Rosji 3530 i Gruzji 2886.
100
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Tabela 5.1.1 Odmowy wjazdu wydane cudzoziemcom na terytorium RP
Na granicy:
2009
2010
Z Rosj
1286
931
27,6%
Z Biaorusi
12 211
10 371
15,1%
Z Ukrain
12 735
11 581
9,1%
Na granicy morskiej
44
48
9,1%
Na lotniskach
613
590
3,8%
26 889
23 521
12,5%
Razem na granicy
zewntrznej UE
Zmiana
rdo: KG SG
W 2010 roku 41,7% cudzoziemcw zawrcono z powodu braku wanej wizy lub dokumentu pobytowego, 37,9% cudzoziemcw nie posiadao odpowiedniej dokumentacji uzasadniajcej cel i warunki pobytu, a 12,4% nie posiadao wystarczajcych rodkw utrzymania w odniesieniu do okresu i formy pobytu lub rodkw na powrt do pastwa pochodzenia lub tranzytu.
W ramach kontroli legalnoci pobytu zatrzymano 1893 cudzoziemcw bez wanej wizy
lub innego wanego dokumentu uprawniajcego do wjazdu i pobytu na terytorium RP,
co oznacza wzrost o 20,6% w porwnaniu z 2009 rokiem, kiedy zatrzymano 1570 osb.
W okresie sprawozdawczym 6449 cudzoziemcw zobowizano do opuszczenia terytorium RP, co stanowi wzrost o 4,5% w porwnaniu z 2009 rokiem, gdy liczba wynosia 6174.
Samodzielnie Stra Graniczna przeprowadzia 10 108 dziaa w ramach kontroli legalnoci pobytu. Dodatkowo we wspdziaaniu z uprawnionymi organami administracji
publicznej przeprowadzono 802 kontrole. cznie, w zwizku ze stwierdzeniem nielegalnego
pobytu, zatrzymano 2887 obywateli pastw trzecich.
Zatrzymania miay miejsce:
wewntrz kraju (w tym przy odcinkach granicy wewntrznej) 1908 osb,
podczas prby wyjazdu z RP przez odcinki granicy zewntrznej 979 osb.
inne przypadki 101.
Nielegalny pobyt w znacznej liczbie tych przypadkw zwizany by z przekroczeniem
dopuszczalnego okresu pobytu na terytorium RP.
W ramach posiadanych i nabytych z dniem 1 stycznia 2009 roku nowych uprawnie
naoonych na Stra Graniczn w drodze nowelizacji ustawy z dnia 24 padziernika 2008 roku o cudzoziemcach oraz niektrych innych ustaw (ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) Stra Graniczna realizowaa zadania dotyczce kontroli legalnoci wykonywania pracy przez cudzoziemcw, prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej przez cudzoziemcw, powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom.
W 2010 roku ogem Stra Graniczna przeprowadzia 1537 dziaa w ramach kontroli
legalnoci zatrudnienia cudzoziemcw na terytorium RP, w tym 153 wsplne kontrole
z Pastwow Inspekcj Pracy.
W ramach kontroli legalnoci zatrudnienia zatrzymano 589 cudzoziemcw w zwizku
z wykonywaniem pracy bez zezwolenia lub prowadzenia dziaalnoci gospodarczej niezgodnie
z przepisami obowizujcymi w tym zakresie w Rzeczypospolitej Polskiej.
cznie, w zwizku ze stwierdzeniem nielegalnego wykonywania pracy, zatrzymano 688 obywateli pastw trzecich, w tym najwicej obywateli Ukrainy 556 osb i Tajlandii 43 osoby.
101
Najczstszymi przyczynami zatrzyma byo wykonywanie pracy w miejscu innym ni

okrelone w owiadczeniu o zamiarze powierzenia pracy oraz niedopenienie formalnoci
zwizanych z zatrudnieniem.
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie nielegalnej migracji

Podstaw uzyskiwania informacji z zakresu legalnej i nielegalnej migracji stanowi
rozpoznanie migracyjne. Celem rozpoznania migracyjnego jest zapobieganie, ujawnianie
i przeciwdziaanie naruszeniom przepisw dotyczcych wjazdu i pobytu cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Stra Graniczna sporzdza cykliczne proczne analizy
z rozpoznania migracyjnego. Analizy te zawieraj dane dotyczce liczb uzyskanych informacji, liczb podjtych dziaa oraz ich efekty.
Istotnymi elementami rozpoznania migracyjnego jest Mapa cudzoziemcw oraz
Aparat oficera cznikowego SG przy urzdzie wojewdzkim. Mapa cudzoziemcw jest
to zbir informacji dotyczcych miejsca, charakteru oraz form pobytu cudzoziemcw
z uwzgldnieniem szacunkowej liczby cudzoziemcw wraz z podaniem obywatelstw dziesiciu
najliczniejszych grup. Mapa cudzoziemcw posiada podwjne zastosowanie. Jest swoistego
rodzaju wizualizacj dziaa podejmowanych w ramach rozpoznania migracyjnego, czyli
miejscem gromadzenia informacji statystycznych dotyczcych wjazdu i pobytu cudzoziemcw
na terytorium RP, uzyskanych w ramach prowadzonego rozpoznania. Z drugiej strony jest
narzdziem wspomagajcym planowanie, organizowanie oraz prowadzenie rozpoznania migracyjnego.
Dziaalno oficera cznikowego SG przy urzdzie wojewdzkim natomiast opiera si
na utrzymywaniu cyklicznych kontaktw z przedstawicielami komrek w urzdach wojewdzkich lub ich delegaturami odpowiedzialnymi za przyjmowanie i rozpatrywanie wnioskw cudzoziemcw w sprawach o zezwolenia na pobyt cudzoziemca na terytorium RP.
Ponadto w ramach wsppracy z Europolem Stra Graniczna uczestniczy w analitycznych plikach roboczych, w tym AWF CHECKPOINT, ktry ukierunkowany jest na zwalczanie nielegalnej migracji na obszarze Unii Europejskiej.
Wsppraca na granicach wewntrznych UE

W wyniku wsppracy przygranicznej w 2010 roku w polskich centrach wsppracy
i punktach kontaktowych na granicy wewntrznej UE/Schengen dokonywano wymiany informacji dotyczcej m.in. kradziey pojazdw, dokumentw, faszerstw dokumentw, nielegalnego przekroczenia granicy, a take tosamoci osb bez dokumentw lub poszukiwanych przez
wymiar sprawiedliwoci.
Oglna liczba uzyskanych informacji na rzecz strony polskiej przez powysze punkty
w 2010 roku wyniosa 15 418, natomiast na rzecz strony pastw ssiednich (czonkw UE)
przekazano 22 027 informacji.
Istotn form prowadzonych dziaa na granicach wewntrznych UE s wsplne patrole prowadzone na terenach przygranicznych. Wsplne patrole realizowane s z funkcjonariuszami sub granicznych i policyjnych: Republiki Sowackiej, Republiki Czeskiej oraz Republiki Federalnej Niemiec.
W 2010 roku przeprowadzono cznie 2368 wsplnych patroli pieszych, w tym 754
po stronie polskiej, 1614 po stronie ssiedniej.
102
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Granica z Republik Federaln Niemiec

Wspprac polsko-niemieck oraz doskonaleniem jej form zajmuje si wsplna Grupa
Robocza Granica. W marcu 2010 roku w Lubaniu odbyo si XIX posiedzenie ww. grupy. Jednym z tematw spotkania byo podsumowanie wynikw prac grupy, do ktrych naley opracowanie zacznikw do zaktualizowanej wersji Koncepcji wsppracy midzy Stra Graniczn RP a Policj Federaln Niemiec na wsplnym obszarze Schengen. W trakcie spotkania
omwiono kwesti nawizania bezporedniej wsppracy z partnerem niemieckim w zakresie
bezpieczestwa EURO 2012.
W padzierniku 2010 roku w Zgorzelcu miao miejsce spotkanie ministrw spraw wewntrznych Polski i Niemiec z udziaem Komendanta Gwnego SG, parlamentarzystw saksoskich, przedstawicieli wadz lokalnych oraz Policji. Spotkanie powicone byo przede
wszystkim intensyfikacji wsppracy polskich i niemieckich sub porzdku publicznego
w regionie przygranicznym oraz analizie dotychczasowych form wsplnego przeciwdziaania
zagroeniom dla bezpieczestwa publicznego. Ministrowie podjli temat dotyczcy nowej
umowy o wsppracy policyjnej. Umowa miaaby uwzgldnia moliwo podejmowania okrelonych czynnoci na terytorium drugiego pastwa przez suby porzdku publicznego. Minister Spraw Wewntrznych Saksonii zaproponowa, aby w regionie Zgorzelca stworzy centrum midzynarodowe, ktre suyoby zwalczaniu przestpczoci transgranicznej oraz koordynacji dziaa w obliczu klsk ywioowych.
W 2010 roku, w trakcie spotkania przedstawicieli Ministerstwa Spraw Wewntrznych
i Administracji, Stray Granicznej z przedstawicielami Federalnego MSW i Policji Krajowej
(BPOL) Niemiec, omawiano kwestie umowy midzy RP i RFN o wsppracy w dziedzinie komunikacji kolejowej przez polsko-niemieck granic pastwow oraz projektu powoania
wsplnych polsko-niemieckich placwek granicznych, a take perspektywy wsppracy w Grupie Roboczej Granica.
W ramach realizacji postanowie Planu dwustronnej wsppracy Dyrekcji BPOL w Bad
Bramstedt, Berlinie i Pirnie z Centralnym Orodkiem Szkolenia SG, Morskim Oddziaem SG
i Nadodrzaskim Oddziaem SG zrealizowano 7 przedsiwzi, m.in. w lipcu 2010 roku polscy funkcjonariusze SG brali udzia w dziaaniach majcych na celu przeprowadzenie kontroli
granicznej oraz obserwacji kontroli bezpieczestwa na lotnisku w Hamburgu.
W 2010 roku zrealizowano cznie 1735 wsplnych patroli, z czego 448 po stronie RP
i 1287 po stronie RFN. W trakcie wsplnych patroli skontrolowano cznie 49 220 osb
i 23 884 pojazdy. Podczas penionych wsplnie sub zatrzymano bd ujto cznie 135 osb,
zatrzymano 19 pojazdw oraz ujawniono przemyt towarw o cznej szacunkowej wartoci
199 008 zotych.
Granica z Republik Czesk

Wymiana informacji istotnych dla bezpieczestwa terenw przygranicznych realizowana jest caodobowo przez placwki graniczne w Chotebuz oraz Kudawa Sone.
Placwki su nie tylko wymianie informacji, ale rwnie bior udzia w koordynacji
dziaa sub na terenach przygranicznych, w tym w ramach wsplnych patroli, pocigw
i obserwacji przygranicznych.
Warto wspomnie o licznych dziaaniach szkoleniowych realizowanych we wsppracy
z partnerem czeskim, m.in. w lipcu 2010 roku. Wykadowcy z COS SG w Koszalinie przeprowadzili dla przedstawicieli Policji MSW RC warsztaty z zakresu najnowszych trendw w zabezpieczeniach dokumentw, a take omwiono konkretne przypadki faszerstw dokumentw
i biometri w dokumentach podry.
We wrzeniu 2010 roku wykadowcy z COS SG w Koszalinie brali udzia w midzynarodowym seminarium na temat Faszerstwa dokumentw zezwalajcych na prowadzenie
103
pojazdw organizowanym przez Departament Ruchu Policji Republiki Czeskiej.

W 2010 roku zrealizowano cznie 360 wsplnych polsko-czeskich patroli, z czego170
po stronie RP oraz 190 po stronie RC.
Granica z Republik Sowack
Na granicy z Republik Sowack wsppraca odbywa si poprzez Centrum
Wsppracy policyjnej i celnej w Barwinku i Centrum Wsppracy policyjnej i celnej
w Trstenie. Centra te maj podobne zadania jak placwki na granicy polskoczeskiej.
W 2010 roku zrealizowano cznie 273 wsplnych patroli, z czego 136 po stronie RP
i 137 po stronie Republiki Sowackiej. W trakcie sub wylegitymowano 1386 osb oraz
skontrolowano 907 pojazdw.
Granica z Republik Litewsk
W czerwcu 2010 roku w Ktrzynie odbya si XIV Konferencja Gwnych Penomocnikw Granicznych Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej. Podczas spotkania omwiono midzy innymi postpy prac nad projektami porozumie regulujcych kwesti wsplnych patroli oraz rozszerzenia obsady punktu kontaktowego w Budzisku. Efektem spotkania
byo podpisanie porozumienia midzy Komendantem Gwnym SG RP a Sub Ochrony
Granicy Pastwowej przy MSW Republiki Litewskiej w sprawie wsppracy w zakresie badania dokumentw. Na prob strony litewskiej strona polska zaprezentowaa swoje dowiadczenia dot. kontroli legalnoci pobytu i zatrudnienia na terytorium RP oraz w zakresie funkcjonowania umw o maym ruchu granicznym.
Wsppraca na granicach zewntrznych UE

Na granicy zewntrznej UE/Schengen funkcjonuj dwa punkty konsultacyjne na drogowych przejciach granicznych: Punkt Konsultacyjny Korczowa - Krakowiec oraz Punkt
Konsultacyjny Dorohusk Jagodzin.
W 2010 roku w ramach punktw konsultacyjnych w Korczowej i Dorohusku przekazano 1598 informacji na rzecz strony polskiej, a na rzecz strony ukraiskiej 4139.
Informacje te w gwnej mierze dotyczyy: ustale pojazdw, osb i dokumentw,
utrudnie w przekraczaniu granicy polsko-ukraiskiej, zdarze nadzwyczajnych na przejciach granicznych, nielegalnej migracji oraz zatrzyma na zielonej granicy lub w strefie
nadgranicznej, nielegalnym przemycie towarw akcyzowych, pojazdw i osb, a take informacji zwizanych z biec dziaalnoci organw granicznych.
Granica z Ukrain
W kwietniu 2010 roku odbya si Konferencja Gwnych Penomocnikw Granicznych
Rzeczypospolitej Polskiej i Ukrainy, podczas ktrej omwiono sytuacj na wsplnym odcinku
granicy pastwowej, oceniono funkcjonowanie przej granicznych, dziaalno penomocnikw granicznych. Ponadto w trakcie spotkania zaproponowano wspln analiz moliwoci
wprowadzenia na czas Euro 2012 uproszczonych form odprawy granicznej, a take oddelegowanie do polskich portw lotniczych funkcjonariuszy ukraiskich, ktrzy na terytorium RP
dokonywaliby odpraw granicznych. Efektem byo podpisanie planu wsppracy midzy Stra
Graniczn RP a Pastwow Sub Graniczn Ukrainy na 2010 roku. Przygotowanie analizy
ryzyka i zagroe w kontekcie przygotowa do Euro 2012 uzgodniono natomiast podczas
104
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
kolejnej Konferencji Gwnych Penomocnikw Granicznych Rzeczypospolitej Polskiej i Ukrainy, ktra odbya si w grudniu 2010 roku we Lwowie.
W grudniu 2010 roku podpisano porozumienie midzy Komendantem Gwnym
Stray Granicznej Rzeczypospolitej Polskiej a Administracj Pastwowej Suby Granicznej
Ukrainy o wsplnych patrolach (trwaj przygotowania do realizacji) oraz planu wsppracy
midzy Stra Graniczn Rzeczypospolitej Polskiej a Pastwow Sub Graniczn Ukrainy
na 2011 rok.
Granica z Republik Biaorusi
W padzierniku 2010 roku powoana zostaa polsko-biaoruska grupa zadaniowa
ds. nielegalnej migracji. W skad grupy wchodz przedstawiciele ZO KG SG, Podlaskiego
OSG oraz przedstawiciele Pastwowego Komitetu Granicznego Republiki Biaorusi. W toku
wsppracy na bieco dokonywana jest wymiana informacji, organizowane s spotkania robocze, celem omwienia sytuacji operacyjnej i zaplanowania do wykonania przedsiwzi
w sposb skoordynowany i uwzgldniajcy procedury operacyjne prowadzone przez stron
polsk i biaorusk.
Rozwijana jest wsppraca w zakresie szkole i przekazywania dowiadcze.
W czerwcu 2010 roku w Orodku Konferencyjno-Szkoleniowym Nadwilaskiego
Oddziau Stray Granicznej Stranica w widrze zorganizowano spotkanie ekspertw sub
granicznych Polski i Biaorusi, ktrego celem byo nawizanie na szczeblu strategicznym
wsppracy w zakresie regularnej wymiany informacji o sytuacji na granicy pastwowej i nielegalnej migracji. W ramach spotkania podpisano protok z przedstawicielami strony biaoruskiej, zgodnie z ktrym od wrzenia 2010 roku rozpoczto wymian informacji.
Granica z Federacj Rosyjsk

W Morskim Oddziale Stray Granicznej zorganizowana zostaa wizyta przedstawicieli
Centrum Zarzdu Granicznego FSB FR z Sankt Petersburga, podczas ktrej stronie rosyjskiej
zaprezentowano struktur, zadania, uprawnienia i sprzt SG wykorzystywany do realizacji
zada w ochronie morskiej granicy pastwowej i sprawowanie nadzoru nad polskimi obszarami morskimi. Ponadto we wrzeniu w Laboratorium Kryminalistycznym ZO KG SG odbya
si wizyta ekspertw Centrum Naukowo-Badawczego FSB FR ds. badania dokumentw, pozwalajcych na przekroczenie granicy pastwowej.
Od listopada 2009 roku, Warmisko - Mazurski Oddzia Stray Granicznej prowadzi
comiesiczn wymian informacji z Zarzdem Granicznym Federalnej Suby Bezpieczestwa
Federacji Rosyjskiej nt. zdarze na wsplnie ochranianym odcinku granicy pastwowej. Tryb
przesyania danych, jak i warto merytoryczna jest cyklicznie oceniana na roboczych spotkaniach odbywanych w ramach Aparatu Penomocnikw Granicznych. Obie strony podkrelaj
pozytywne walory wprowadzonego mechanizmu wymiany informacji i jego znaczcy wpyw
na ocen zagroe.
105
Wsppraca z Agencj Frontex

Stra Graniczna aktywnie uczestniczy w dziaaniach podejmowanych przez Agencj
FRONTEX, w tym we wsplnych operacjach (ldowych, powietrznych, morskich), wymianie
informacji, analizach ryzyka, szkoleniach, dziaaniach Zespow Szybkiej Interwencji na Granicy (RABIT), a take uczestniczc we wsplnych operacjach powrotowych i zwizanych
z tym dziaaniach.
W 2010 roku Stra Graniczna uczestniczya w 47 wsplnych operacjach, w tym 4 operacje dotyczyy szczeglnie wysokobudetowych dziaa z uyciem piciu migowcw SG.
Najwikszym przedsiwziciem zrealizowanym w ramach systemu RABIT byo
uczestnictwo funkcjonariuszy SG w Operacji RABIT 2010 prowadzonej w Grecji na ldowej
granicy z Turcj.
W 2010 roku Stra Graniczna braa udzia cznie w 12 operacjach powrotowych
(Joint Return OperationsJRO). Jednym z najwaniejszych dziaa byo zorganizowanie JRO
do Gruzji przy udziale Polski jako pastwa wiodcego (po raz pierwszy w tym charakterze).
Wsplna operacja powrotowa koordynowana bya przez Agencj FRONTEX. W ww. operacji
uczestniczyy 3 pastwa UE (RFN, Austria, Francja), Agencja FRONTEX oraz obserwatorzy
z organizacji pozarzdowych. Wydalono z terytorium UE 59 obywateli Gruzji.
Ponadto funkcjonariusze Stray Granicznej uczestniczyli w realizacji projektu Attica
2010, ktrego celem byo wsparcie greckich sub migracyjnych w walce z napywem nielegalnej migracji. Za porednictwem platformy ICONet Stra Graniczna zamieszczaa m.in. dwumiesiczne raporty analityczne, informacje sygnalne oraz dane statystyczne nt. nielegalnej
migracji niezbdne do sporzdzania przez agencj m.in. zbiorczych raportw rocznych lub
kwartalnych dot. sytuacji migracyjnej w krajach UE. Sie wymiany informacji zapewniaa
take bezporedni dostp do materiaw tematycznych zamieszczanych drog elektroniczn
przez inne PC UE.
Wsppraca z Frontex koncentrowaa si take na regularnym udziale w spotkaniach
sieci analizy ryzyka Bakanw Zachodnich oraz ekspertw granic wschodnich, na ktrych
omawiane byy zagadnienia dotyczce zjawiska nielegalnej migracji wybranych regionw.
W 2010 roku w ramach realizacji zada oraz wsppracy midzynarodowej realizowanej poprzez Sie Analizy Ryzyka Agencji Frontex (FRAN Frontex Risk Analysis
Network) w sieci ICONet Sztab Komendanta Gwnego Stray Granicznej zamieci:
10 tzw. Incident Reports informujcych o zdarzeniach zwizanych z nielegaln migracj,
6 okresowych analiz dotyczcych zagroe migracyjnych (bi-monthly analysis),
12 zestawie statystycznych za grudzie 2009 roku oraz za okres styczelistopad 2010
rok (monthly statistics), 6 zestawie revision, w tym 5 obejmujcych 2010 rok (III oraz
VIIX) oraz 1 za 2009 rok (VIII).
Polska jest aktywnie zaangaowana w prace nad Europejskim Systemem Nadzoru
Granic EUROSUR i jest jednym z pastw objtych projektem pilotaowym do ww. systemu.
EUROSUR ma koncentrowa si na wzmocnieniu nadzoru granic w celu walki
z przestpczoci transgraniczn, nielegaln migracj i ratowaniem ycia na morzu. Instytucj wiodc we wdraaniu systemu EUROSUR w Polsce jest Stra Graniczna. Przedstawiciele stray bior aktywny udzia w pracach koncepcyjnych dotyczcych EUROSUR na forach
Komisji Europejskiej i w ramach wsppracy z Agencj Frontex, w tym m.in. uczestnicz w
Grupie Ekspertw Komisji Europejskiej ds. Systemu EUROSUR. Do koca 2010 roku
odbyo si 12 spotka grupy. Od pocztku 2009 roku prowadzone byo na zlecenie Komisji
Europejskiej techniczne studium wykonalnoci dla krokw 1, 2 i 6 EUROSUR (system ochrony granicy i obraz sytuacyjny, system telekomunikacyjny oraz wsplny obraz wywiadowczy).
106
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Studia te kilkukrotnie byy przekazywane pastwom czonkowskim do konsultacji oraz byy

przedmiotem dyskusji na spotkaniach grupy eksperckiej. Studium zakoczono w maju 2010
roku, SG przekazaa do niego rwnie uwagi finalne. Na tej podstawie Komisja Europejska
opracowaa dokument Wytyczne dla EUROSUR (EUROSUR Guidelines), ktry w cigu
2010 roku by poddany kilkukrotnym konsultacjom. Do koca 2010 roku prac nad dokumentem jeszcze nie zakoczono. KE poinformowaa, e omawiane wytyczne bd stanowi podstaw propozycji legislacyjnej dotyczcej EUROSUR.
Ponadto Stra Graniczna zostaa wyznaczona do realizacji funkcji Krajowego Centrum
Koordynacyjnego (NCC) w ramach EUROSUR. Obecnie trwaj prace organizacyjne oraz techniczne nad utworzeniem NCC w strukturach KG SG.
Obszary wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania nielegalnej migracji
Majc na uwadze fakt, e odcinek granicy polsko-ukraiskiej pozostaje najbardziej
zagroonym przestpczoci migracyjn, naley na bieco monitorowa sytuacj oraz zintensyfikowa dziaania zmierzajce do utworzenia wsplnych patroli funkcjonariuszy sub polsko-ukraiskich.
107
108

zorganizowana
5.2 Handel ludmi

Komendy Gwnej Stray Granicznej, Prokuratury Generalnej,
Departamentu Polityki Migracyjnej MSWiA, Ministerstwa Sprawiedliwoci)
Przestpstwo handlu ludmi okrelone jest w kodeksie karnym

Art. 115 22 Handlem ludmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem
1) przemocy lub groby bezprawnej
2) uprowadzenia,
3) podstpu,
4) wprowadzenia w bd albo wyzyskania bdu lub niezdolnoci do naleytego pojmowania przedsibranego dziaania.
5) naduycia stosunku zalenoci, wykorzystanie krytycznego pooenia lub stanu
bezradnoci,
6) udzielenia albo przyjcia korzyci majtkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawujcej opiek lub nadzr nad inn osob w celu wykorzystania, nawet za jej
zgod, w szczeglnoci w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego
wykorzystania, w pracy lub usugach o charakterze przymusowym, w ebractwie,
w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniajcych godno czowieka
albo w celu pozyskania komrek, tkanek lub narzdw wbrew przepisom ustawy.
Jeeli zachowanie sprawcy dotyczy maoletniego, stanowi ono handel ludmi, nawet
gdy nie zostay uyte metody lub rodki wymienione w pkt. 1-6.
Art. 115 23 Niewolnictwo jest stanem zalenoci, w ktrym czowiek jest traktowany jak przedmiot wasnoci.
Art. 189a 1 Kto dopuszcza si handlu ludmi, podlega karze pozbawienia wolnoci
na czas nie krtszy od lat 3.
Art. 189a 2 Kto czyni przygotowania do popenienia przestpstwa okrelonego
w 1, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
Art. 203 k.k. Kto przemoc, grob bezprawn, podstpem lub wykorzystujc stosunek zalenoci lub krytyczne pooenie, doprowadza inna osob do uprawiania prostytucji, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Art. 204 1 Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej, nakania inn osob
do uprawiania prostytucji lub jej to uatwia, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat
3.
2 Karze okrelonej w 1 podlega, kto czerpie korzyci majtkowe z uprawiania
prostytucji przez inn osob.
3 Jeeli osoba okrelona w 1 lub 2 jest maoletnim, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
Art. 240 1Kto majc wiarygodn wiadomo o karalnym przygotowaniu albo usiowaniu dokonania czynu zabronionego okrelonego w art. 118, 118a, 120-124, 127, 128,
130, 134, 140, 148, 163, 189, 189a 1, art. 252 lub przestpstwa o charakterze terrorystycznym nie zawiadamia niezwocznie organu powoanego do cigania przestpstw,
podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
109
Z dniem 8 wrzenia 2010 roku wesza w ycie ustawa z dnia 20 maja 2010 roku
o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy o Policji, ustawy Przepisy wprowadzajce Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postpowania karnego (Dz.U. nr 98 poz. 626), wprowadzajca istotne zmiany w regulacjach odnoszcych si do przestpstwa handlu ludmi.
W art. 115 22 wprowadzono definicj tego czynu zabronionego. Ustawodawca usytuowa wskazane przestpstwo w art. 189a 1 k.k., w rozdziale XXIII Przestpstwa
przeciwko wolnoci, uznajc, e podstawowym dobrem prawnie chronionym w przypadku tego typu dziaalnoci przestpczej jest, nie jak dotychczas porzdek publiczny, lecz
wolno czowieka.
Przepis art. 253 1 k.k. zosta skrelony.
Z uwagi na wysoki stopie spoecznej szkodliwoci wprowadzono karalno formy
stadialnej, tj. przygotowania do popenienia przestpstwa handlu ludmi (art. 189a 2
k.k.). Karalne jest niepodjcie dziaa w celu niezwocznego powiadomienia organu powoanego do cigania przestpstw o karalnym przygotowaniu, usiowaniu lub dokonaniu
czynu polegajcego na handlu ludmi (art. 240 k.k.).
Konsekwencj wprowadzenia do kodeksu karnego definicji handlu ludmi byo uchylenie przepisu art. 204 4 k.k., jako zawierajcego znamiona wskazane w art. 115 22
k.k., tj. zwabienie lub uprowadzenie innej osoby w celu uprawiania prostytucji za granic.
W dalszym cigu obowizuj natomiast przepisy art. 203 k.k. oraz art. 204 3 k.k.
Istotne zmiany dotycz take moliwoci orzekania wiadcze pieninych na rzecz
pokrzywdzonego przestpstwem handlu ludmi. Nowel kodeksu karnego z dnia 13
kwietnia 2007 roku (Dz.U. z 2009 roku, nr 206, poz. 1589), ktra wesza w ycie
z dniem 8 czerwca 2010 roku wprowadzono moliwo orzeczenia przez sd obowizku
naprawienia szkody wyrzdzonej przestpstwem, w caoci lub w czci, zadouczynienia za doznan krzywd, wzgldnie nawizki na rzecz pokrzywdzonego (art. 46 1 i 2
k.k.).
W dotychczasowej praktyce organy prowadzce postpowanie przygotowawcze w celu identyfikacji przestpstwa handlu ludmi byy zmuszone posikowa si definicj wynikajc z rozwiza prawa midzynarodowego.
Z chwil wejcia w ycie nowelizacji kodeksu karnego identyfikacja znamion przestpstwa handlu ludmi nastpuje w oparciu o prawo wewntrzne.
Wskaza take naley, e nowa regulacja zawarta w art. 46 1 i 2 k.k. eliminuje problem uzyskania wiadczenia pieninego na rzecz pokrzywdzonego przestpstwem handlu ludmi. Na mocy art. 46 1 i 2 k.k. w brzmieniu sprzed 8 czerwca 2010 roku zasdzenie zadouczynienia, obowizku naprawienia szkody czy nawizki moliwe byo wycznie w przypadku skazania sprawcy za przestpstwo spowodowania mierci, cikiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynnoci narzdu ciaa lub rozstroju zdrowia.
W obecnym stanie prawnym kady wypadek skazania otwiera moliwo zasdzenia
wiadczenia pieninego na rzecz ofiary.
Skala oraz dynamika zagroe, utrzymujce si tendencje,

nowe trendy i prognozy
Na pocztku lat 90. Polska penia gwnie rol kraju pochodzenia ofiar handlu
do pracy w tzw. seks biznesie w Europie Zachodniej (gwnie w Niemczech i Holandii).
Obecnie Polska jest zarwno krajem tranzytowym, jak i docelowym dla kobiet ofiar handlu
ludmi, pochodzcych z krajw byego ZSRR i innych krajw Europy Poudniowej i Wschodniej.
Do Polski trafiaj gwnie obywatelki Ukrainy i Biaorusi oraz krajw bakaskich.
Najczciej s one werbowane pod pretekstem pracy w charakterze barmanek, kelnerek czy
sprztaczek w klubach oraz pomocy domowych bd opiekunek do dziecka.
110
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Kobiety przekraczaj granic, uywajc wasnych dokumentw lub te przy wykorzystaniu podrobionych lub wyudzonych dokumentw. Po sprowadzeniu na terytorium RP
s one sprzedawane do agencji towarzyskich, gdzie zmusza si je do wiadczenia usug seksualnych, stosujc przy tym zarwno przymus fizyczny. jak i psychiczny.
Gwnymi krajami ich przeznaczenia s Niemcy, Austria, Holandia, Hiszpania, Grecja, a w wypadku werbowania do pracy przymusowej: Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia,
Wochy i Szwecja.
Szczegln form prostytucji, w ktrej odnotowano najwikszy wzrost przypadkw
w 2010 roku, jest wiadczenie usug seksualnych w mieszkaniach prywatnych. Po czci s to
prywatne inicjatywy osb, ktre wykorzystuj Internet i pras lokaln do rozpowszechniania
ogosze, wikszo jednak powstaje w wyniku aktywnoci zorganizowanych grup przestpczych, ktre wynajmuj mieszkania i umieszczaj w nich po kilka kobiet. Oficjalnie osob wynajmujc jest z reguy jedna z prostytutek, same za lokale pozornie wydaj si by pozbawione ochrony sutenerw.
Kolejn z form handlu ludmi w Polsce jest wykorzystywanie do pracy przymusowej.
Najczciej spotykane nurty tego zjawiska, tj. wykorzystywanie polskich obywateli poza granicami kraju przede wszystkim na terenie Woch, Hiszpanii, Holandii, Wielkiej Brytanii,
Szwecji i Norwegii oraz wykorzystywanie cudzoziemcw na polskich plantacjach i farmach.
Nowym zjawiskiem kwalifikowanym jako handel ludmi jest wykorzystywanie osb,
najczciej bezrobotnych, do wyudzania kredytw i wiadcze socjalnych poza granicami Polski.
Szczegln form handlu ludmi wystpujc w Polsce jest zmuszanie cudzoziemcw
do ebrania. Przestpstwo to zostao odnotowane w szczeglnoci w odniesieniu do obywateli
Rumunii. Modus operandi dziaalnoci grup przestpczych polega gwnie na werbunku na
terytorium innych pastw, w szczeglnoci Rumunii i Modowy, osb kalekich, kobiet z maymi dziemi oraz dzieci z widocznym kalectwem. Osoby te s nastpnie przerzucane na terytorium RP i innych krajw UE, z reguy bez dokumentw, ktre powiadczayby ich tosamo.
Nastpnie osoby te s zmuszane do ebrania. Bardzo czsto w celu wymuszenia posuszestwa stosowana jest wobec nich przemoc fizyczna i psychiczna. Charakterystyczne jest, e
w szczeglnoci mae dzieci traktowane byy jak przedmioty odbierane matkom
i wypoyczane innym osobom w celu ebractwa. Sprawcami tego przestpstwa s najczciej
obywatele Modowy i Rumunii,
Istotnym czynnikiem wpywajcym na nasilenie zjawiska handlu ludmi jest przystpienie Polski do Ukadu z Schengen, a co za tym idzie, zniesienie kontroli na granicach wewntrznych. Przedostanie si na terytorium Polski oznacza bowiem w praktyce moliwo
swobodnego poruszania si po caej Unii Europejskiej.
Handel ludmi jest zjawiskiem, ktre podlega dynamicznym przemianom, std te
skuteczne przeciwdziaanie i walka z tym zjawiskiem wymaga udziau i wsppracy wielu
podmiotw administracji rzdowej i organizacji pozarzdowych, jak rwnie bliskiej wsppracy z innymi pastwami.
111
Dane statystyczne
W roku 2010 stwierdzono 39 przestpstw zwizanych z handlem ludmi. Oznacza
to spadek o 25% w porwnaniu z rokiem 2009 (52 stwierdzone przestpstwa).
Wykres 5.2.1 Liczba przestpstw handlu ludmi stwierdzonych przez Policj
(art. 189a k.k., art. 253 1 k.k. oraz art. 204 4 k.k.) w latach 20052010
rdo: KGP
W roku 2010 ustalono 14 osb podejrzanych o handel ludmi, czyli o poow mniej
ni w roku poprzednim (31).
Wykres 5.2.2 Liczba osb podejrzanych o przestpstwo handlu ludmi (art. 189a k.k.,
art. 253 1 k.k. oraz art. 204 4 k.k.) w latach 20052010
rdo: KGP
112
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
W roku 2010 ujawniono 28 przestpstw zmuszania do prostytucji, czyli o 5 mniej ni

w roku poprzednim i o 27 mniej ni w roku 2007, w ktrym stwierdzono najwiksz liczb
przestpstw w tej kategorii.
Wykres 5.2.3 Liczba stwierdzonych przez Policj przestpstw zmuszania
do uprawniania prostytucji (art. 203 k.k.) w latach 20052010
rdo: KGP
W roku 2010 liczba stwierdzonych przestpstw zwizanych ze strczycielstwem, sutenerstwem i kuplerstwem (art. 204 13 k.k.) wynosia 486 i bya wysza o 91 w stosunku
do liczby takich przestpstw stwierdzonej w roku poprzednim (395), co oznacza wzrost o 23%.
W latach 20052009 liczba stwierdzonych przestpstw w omawianej kategorii ulegaa wahaniom.
Wykres nr 5.2.4 Liczba stwierdzonych przez Policj przestpstw strczycielstwa,
sutenerstwa i kuplerstwa ( art.204 13 k.k.) w latach 20052010
rdo: KGP
113
W roku 2010 odnotowano 25 osb pokrzywdzonych w wyniku przestpstw zwizanych

z handlem ludmi. Jest to spadek w stosunku do roku 2009, w ktrym odnotowano 66 ofiar
handlu ludmi.
Tabela 5.2.1 Liczba osb pokrzywdzonych w wyniku handlu ludmi
(art. 189a k.k., art. 253 1 k.k. oraz art. 204 4 k.k.) w latach 20052010
Oglna liczba pokrzywdzonych w wyniku przestpstw zwizanych z handlem ludmi
2005
2006
2007
2008
2009
2010
22
18
860
66
66
25
rdo: KGP
Stra Graniczna
W 2010 roku funkcjonariusze Stray Granicznej, w efekcie prowadzonej wsppracy
w wymiarze krajowym i midzynarodowym, zatrzymali 12 osb, ktrym przedstawiono zarzuty popenienia przestpstw handlu ludmi. W ramach sprawy ujawniono cznie 15 ofiar
handlu ludmi, z czego 13 podjo wspprac z organami cigania.
Prokuratura Generalna
Liczba wszcztych postpowa o czyny z art. 189a 1 k.k. oraz art. 253 1 k.k. wraz
z art. 204 4 k.k. pozostaa w 2010 roku na identycznym poziomie, jak w roku 2009.
Zgodnie z danymi przekazanymi przez Prokuratur Generaln, w 2010 roku wszczto
cznie 93 postpowania przygotowawcze o przestpstwa zwizane z handlem ludmi.
Wykres 5.2.6 Liczba wszcztych postpowa w sprawach o przestpstwa
zwizane z handlem ludmi
114
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Rynek przestpczoci zwizanej z popytem na usugi seksualne i przestpczo zwizana z wykorzystaniem kobiet do prostytucji nie uleg zmianie. Na 93 wszcztych postpowa
w 2010 roku 78 dotyczyo wykorzystania kobiet w celach prostytucji lub innych usug o charakterze seksualnym. Nie uleg te zmianie profil pokrzywdzonego, s to w 100% kobiety.
Zidentyfikowano pokrzywdzone kobiety wykorzystywane w celach prostytucji w Polsce, z ktrych: 12 posiadao obywatelstwo ukraiskie, 2 biaoruskie, 17 bugarskie, 1 wietnamskie i 1 dominikaskie.
W 2010 roku wniesiono 40 aktw oskarenia (wzrost o 2,5% w porwnaniu z rokiem
poprzednim). Umorzono 37 spraw, co stanowi spadek o 17,7% w stosunku do 2009 roku, kiedy
umorzonych zostao 45 spraw. W roku 2010 zawieszonych zostao 28 spraw, co stanowi wzrost
o 100% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy liczba zawieszonych spraw wynosia 14. Pokrzywdzonych zostao 323 osoby, w tym 155 kobiet.
Pozytywn tendencj zanotowano w przypadku ofiar maoletnich. W 2010 roku zidentyfikowano 32 osoby pokrzywdzone poniej 18. roku ycia, co w porwnaniu z rokiem 2009
stanowi spadek o 51,5 %, kiedy zidentyfikowano 66 osoby pokrzywdzone. Cel wykorzystania
dzieci pozosta bez zmian: jest to prostytucja. Zauway przy tym naley, e nie wszczto adnego postpowania dotyczcego handlu ludmi w celu wykorzystania w pornografii.
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za handel ludmi

W roku 2010 w sdach okrgowych za przestpstwo handlu ludmi (art. 253 1 i 2
k.k.) osdzono cznie 9 osb, z czego 9 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 9 osb (w tym w zawieszeniu 1 przypadek). Wrd skazanych na kary pozbawienia
wolnoci: 1 osob skazano na kar pozbawienia wolnoci od 8 do 15 lat, 2 osoby na kary od 5
do 8 lat pozbawienia wolnoci, 1 osob na kar od 3 do 5 lat pozbawienia wolnoci, 2 osoby
na 3 lata pozbawienia wolnoci. Przed wyrokiem 1 osoba bya tymczasowo aresztowana.
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo handlu ludmi (art. 253 k.k.) osdzono cznie 3 osoby, z czego 3 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 3
osb (w tym w zawieszeniu 2 przypadki). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci:
3 osoby skazano na kary pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do 1 roku. Przed wyrokiem
1 osoba bya tymczasowo aresztowana.
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie handlu ludmi, w tym wsppraca bilateralna i midzynarodowa w tym zakresie.
W Polsce funkcjonuje dobrze rozwinity strukturalnie system zwalczania i zapobiegania handlowi ludmi. Podstaw stanowi z jednej strony specjalnie powoane komrki organizacyjne w strukturach organw cigana (zespoy dw. z handlem ludmi w komendach wojewdzkich Policji oraz koordynatorzy dw. z handlem ludmi w oddziaach Stray Granicznej),
z drugiej strony liczne instytucje uprawnione do udzielania pomocy pokrzywdzonym
(organizacje pozarzdowe, jednostki organizacyjne pomocy spoecznej).
W roku 2010, podobnie jak w latach poprzednich, wdraany by Krajowy plan dziaa
przeciwko handlowi ludmi na lata 20092010 , wyznaczajcy zadania dla administracji rzdowej (realizowane we wsppracy z organizacjami pozarzdowymi) w zakresie zwalczania
i zapobiegania handlowi ludmi.
W celu biecej koordynacji zada, wynikajcych z krajowego planu, powoana zostaa
Grupa Robocza Zespou ds. Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludmi, w ktrej pracach
bior udzia przedstawiciele administracji publicznej: Ministerstwa Spraw Wewntrznych
115
i Administracji, Komendy Gwnej Policji, Komendy Gwnej Stray Granicznej, Urzdu ds.
Cudzoziemcw, Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Urzdu Komitetu Integracji Europejskiej, Ministerstwa Sprawiedliwoci, Prokuratury Generalnej, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Gwnego Inspektora Pracy, Rzecznika
Praw Dziecka, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, a take organizacji pozarzdowych:
Fundacji La Strada, Fundacji Dzieci niczyje, Fundacji ITAKA oraz Caritas Archidiecezji
Warszawskiej.
W okresie sprawozdawczym funkcjonariusze SG brali rwnie udzia w pracach, powoanego w pierwszym kwartale 2010 roku Mazowieckiego Zespou Wojewdzkiego
ds. Handlu Ludmi. Jest to projekt pilotaowy, majcy peni zadanie platformy wymiany
informacji i koordynacji dziaa z zakresu handlu ludmi w danym regionie, skupiajcy instytucje zaangaowane w zwalczanie tego zjawiska na poziomie regionalnym.
Ponadto na terenie woj. mazowieckiego i dzkiego uruchomiony zosta rwnie projekt pilotaowy procedur stosowanych w przypadku ujawnienia maoletniej ofiary handlu
ludmi, a w najbliszym czasie bdzie on wdraany w woj. maopolskim i zachodniopomorskim.
W Zarzdzie Operacyjno - ledczym KG SG opracowano w tym zakresie Wytyczne Komendanta Gwnego SG odnonie postpowania w ramach Programu wsparcia i ochrony
maoletniej ofiary handlu ludmi (cudzoziemca).
Wsppraca midzynarodowa
W ramach realizowanych dziaa o charakterze midzynarodowym struktury zajmujce si zwalczaniem przestpczoci handlu ludmi prowadziy wspprac operacyjn oraz
ledcz, polegajc m.in. na wymianie informacji kryminalnych, realizacji z udziaem prokuratury formalnych wnioskw o pomoc prawn, prowadzeniu spotka koordynacyjnych dotyczcych wsplnych dziaa.
W realizacji przedsiwzi midzynarodowych wykorzystywana bya zarwno sie polskich i zagranicznych oficerw cznikowych, a take instytucje policyjno-prokuratorskie
o charakterze midzynarodowym, tj. Interpol, Europol, Eurojust, Frontex.
Istotny jest fakt, e midzynarodowa wsppraca operacyjno-ledcza prowadzona w dziedzinie zwalczania handlu ludmi sukcesywnie obejmuje kolejne kraje. Wrd pastw, z ktrymi
wsppraca midzynarodowa polskich organw cigania pozostaje na najwyszym poziomie
aktywnoci naley wymieni przede wszystkim: Biaoru, Francj, Holandi, Niemcy, Wielk
Brytani, Wochy oraz Ukrain.
Przedstawiciel Prokuratury Generalnej RP jest ekspertem i krajowym punktem kontaktowym do spraw dziaa przeciwko handlowi ludmi GRETA (The Group of Experts on
Trafficking in Human Beings) dziaajcej przy Radzie Europy. Przedstawiciel prokuratury
bra udzia w konferencjach midzynarodowych Organizacji Narodw Zjednoczonych,
a take Organizacji Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie, ktrych tematyka dotyczy handlu ludmi oraz w spotkaniach z udziaem przedstawicieli organw wymiaru sprawiedliwoci
oraz instytucji pastwowych innych pastw, w czasie ktrych prezentowana jest aktywno
Prokuratury Generalnej na okrelonych polach, w tym handlu ludmi.
Na bieco prowadzona jest ponadto wsppraca i wymiana informacji z ambasadami
Stanw Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Przy wsppracy z Ambasad Brytyjsk oraz wydziaem policji brytyjskiej zajmujcej si zwalczaniem wykorzystywania dzieci, w tym handlem dziemi w celu wykorzystania seksualnego CEOP (Child Exploitation and Online Protection Center) Departament do spraw Przestpczoci Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Generalnej zorganizowa w czerwcu 2010 roku szkolenie dla prokuratorw zajmujcych si
problematyk handlu ludmi na temat Prowokacja w Internecie.
116
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Obszary wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania handlu ludmi
Zadaniem niezmiennie aktualnym i priorytetowym pozostaje zapewnienie odpowiedniego
wsparcia i ochrony ofiarom handlu ludmi, w szczeglnoci za coraz czciej identyfikowanym ofiarom handlu ludmi do pracy przymusowej, tak cudzoziemcw na terenie Polski, jak i Polakw za granic.
Zapewnienie moliwoci wsparcia wikszej ni dotd liczbie pokrzywdzonych bdzie zadaniem szczeglnie istotnym ze wzgldu na dynamik zjawiska, jak i przygotowania do organizacji w Polsce Mistrzostw Europy w Pice Nonej. Mistrzostwa, ktre odbd si w Polsce w roku 2012, mog by wydarzeniem wykorzystanym przez organizatorw handlu
ludmi. Dowiadczenia innych krajw (np. Niemcy) wskazuj, e ryzyko pojawienia si
wikszego zagroenia zwizanego z wykorzystaniem do prostytucji nie byo tak due, jak
przewidywano. Niemniej jednak, z uwagi na fakt, e zagroenia nie da si wykluczy, niezbdne wydaje si podjcie dziaa majcych na celu przygotowanie sub do identyfikacji
ofiar handlu ludmi, stworzenie moliwoci wsparcia wikszej ni dotychczas liczby ofiar
handlu ludmi, jak rwnie dotarcie z informacj do potencjalnych ofiar handlu ludmi
i ogu spoeczestwa przed i w trakcie rozgrywek.
Majc na wzgldzie konieczno wzmocnienia wsppracy instytucji zaangaowanych
w zwalczanie i zapobieganie handlowi ludmi na szczeblu regionalnym niezbdne wydaje
si utworzenie wojewdzkich zespow ds. handlu ludmi z udziaem przedstawicieli wydziaw polityki spoecznej urzdw wojewdzkich, inspekcji pracy, Policji, Stray Granicznej, organizacji pozarzdowych, a take wzmocnienie istniejcych ju struktur wojewdzkich ulokowanych w wydziaach kryminalnych KWP/KSP zajmujcych si zagadnieniem handlu ludmi. Wskazanym byoby ponadto opracowanie i wdroenie formularza
zgoszenia ofiary handlu ludmi.
Aktualnym wyzwaniem pozostaje prewencja, tj. dziaania skierowane zarwno do ogu spoeczestwa, jak i grup zagroonych zjawiskiem handlu ludmi, wrd ktrych naley m.in.
wymieni obywateli Polski wyjedajcych za granic oraz cudzoziemcw przybywajcych
do Polski w celu podjcia pracy, a take modzie szkoln.
Ponadto z analizy dotychczasowych dowiadcze wynika, e obszarem, ktrego wzmocnienie miaoby pozytywny wpyw na efektywn realizacj zwalczania przestpstwa handlu
ludmi, jest kontynuacja szkole z zakresu handlu ludmi. Ich realizacja w jak najszerszym zakresie pozwoli na dalsze poszerzanie moliwoci podnoszenia wiadomoci i wiedzy funkcjonariuszy Policji i Stray Granicznej o zjawisku handlu ludmi, a tym samym
wzmocni zdolnoci do identyfikacji i rozpoznania tego przestpstwa, jego ofiar i sprawcw.
117
118

zorganizowana
5.3 Przemyt i nielegalny handel broni,

amunicj i materiaami wybuchowymi
Komendy Gwnej Stray Granicznej,
andarmerii Wojskowej, Prokuratury Generalnej)
Art. 263 k.k.

1 Kto bez wymaganego zezwolenia wyrabia bro paln albo amunicj lub ni handluje,
podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10.
2 Kto bez wymaganego zezwolenia posiada bro paln lub amunicj, podlega karze
3 Kto, majc zezwolenie na posiadanie broni palnej lub amunicji, udostpnia lub przekazuje j osobie nieuprawnionej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo
pozbawienia wolnoci do lat 2.
4 Kto nieumylnie powoduje utrat broni palnej lub amunicji, ktra zgodnie z prawem
pozostaje w jego dyspozycji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do roku.

Zjawisko przemytu broni naley rozpatrywa wielopaszczyznowo, kierujc si zarwno aspektem ekonomicznym, politycznym, jak i spoecznym. Zmiany polityczne oraz konflikty
zbrojne, gwnie na Bliskim Wschodzie, powoduj wzrost zapotrzebowania na nielegalny zakup broni. Migracja o podou ekonomicznym wewntrz Unii Europejskiej pociga za sob
migracj rodzimych przestpcw, ktrzy stanowi jedn z gwnych grup odbiorcw przemycanej broni i amunicji.
Zagroenia, jakie niesie ze sob ten proceder, naley rozpatrywa rwnie w kontekcie potencjalnych zagroe terrorystycznych, ktrych zwalczanie stanowi obecnie priorytet
na forum Unii Europejskiej, a take pod ktem zagroe ze strony przestpczoci powanej
i zorganizowanej.
Bro i amunicja pozyskiwane s najczciej od zagranicznych grup przestpczych, rzadziej natomiast pochodz z kradziey na szkod legalnych posiadaczy. Z uwagi na do liberalne warunki uzyskiwania zezwole na bro oraz jej legalnego zakupu jako trwale pozbawionej cech uytkowych, dominujcymi krajami pochodzenia nielegalnej broni w Polsce s nadal
Czechy i Sowacja. Bro taka w stosunkowo atwy sposb jest przywracana do sprawnoci
technicznej i zbywana.
Cz broni nabywana jest rwnie w USA i przekazywana za pomoc poczty lub ukrywana w mieniu przywoonym z USA. Stwierdzono, e etniczne grupy przestpcze
(czeczeskie, wietnamskie) uywaj take broni pochodzcej z terenu byej Jugosawii. Coraz
rzadziej ujawniana jest bro palna wytworzona na bazie broni gazowej lub zoona z oryginalnych czci.
119
Amunicja do rnego rodzaju broni pochodzi przede wszystkim z przemytu z Czech.

Odnotowano rwnie przypadki nakaniania przez grupy przestpcze osb posiadajcych zezwolenia na bro do nabywania znacznych iloci amunicji w legalnych punktach sprzeday.
Dua liczba ujawnianych materiaw wybuchowych pochodzi ze znalezisk z okresu II
wojny wiatowej. Wrd modych ludzi zaobserwowano mod na produkcj samodziaowych
materiaw wybuchowych w oparciu o instrukcje znalezione w Internecie. Tam te zamieszczane s filmy przedstawiajce detonacje.
Policja
W roku 2010 w caym kraju Policja stwierdzia popenienie 1340 przestpstw, w tym
5 usiowa, w zwizku z nielegalnym wyrobem, handlem i posiadaniem broni. W porwnaniu z rokiem 2009 stanowi to spadek o 11%.
Ponadto Policja stwierdzia popenienie 814 (wzrost o 2%) przestpstw w zwizku
z nielegalnym wyrobem, handlem i posiadaniem amunicji, 31 (wzrost o 24%) przestpstw
w zwizku z udostpnianiem lub przekazywaniem broni palnej lub amunicji osobom nieuprawnionym oraz 200 przestpstw w zwizku z nieumyln utrat broni.
Wedug danych Policji w 2010 roku liczba podejrzanych wyniosa:
843 osoby w zwizku z nielegalnym wyrobem, handlem i posiadaniem broni,
458 osb w zwizku z nielegalnym wyrobem, handlem i posiadaniem amunicji,
21 osb w zwizku z udostpnianiem lub przekazywaniem broni palnej lub amunicji
osobom nieuprawnionym,
149 osb w zwizku z nieumylna utrat broni.
W roku 2010 Policja zabezpieczya cznie 2178 sztuk nielegalnie posiadanej broni
palnej, o 3,5% wicej w porwnaniu z danymi z roku poprzedniego, z czego 326 sztuk zabezpieczyli funkcjonariusze Centralnego Biura ledczego KGP.
Ogem w 2010 roku Policja zabezpieczya 123 173 sztuk amunicji.
Tabela 5.3.1 Liczba zabezpieczonej przez Policj nielegalnie posiadanej broni palnej w roku 2010
Rodzaje zabezpieczonej przez Policj broni
Sztuk
Krtka: pistolety i rewolwery

Duga: automatyczna, pautomatyczna, powtarzalna, jednostrzaowa (karabinki, karabiny, strzelby)
Pistolety maszynowe
Sygnaowa
Alarmowa (kaliber powyej 6 mm)
Gazowa
Kulowa przerobiona z gazowej
Samodziay
Inna (np. rusznice)
525
RAZEM ZABEZPIECZONA BRO PALNA
2178
Bro pozbawiona cech uytkowych

Istotne czci broni: szkielet broni, baskila, lufa,
zamek, komora zamkowa, bben nabojowy
38
503
37
43
19
885
22
96
48
606
rdo: KGP
120
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Stra Graniczna
W 2010 roku Stra Graniczna wszcza 24 postpowania przygotowawcze w zwizku
z przemytem broni, amunicji i materiaw wybuchowych (w 2009 roku wszczto 13 postpowa przygotowawczych). Postpowania wszczto wobec 8 podejrzanych, w tym 3 cudzoziemcw. Skierowano 2 wnioski do prokuratury o sporzdzenie aktu oskarenia.
Stra Graniczna w 2010 roku zabezpieczya cznie 91 sztuk broni, co stanowi wzrost
w stosunku do 2009 roku, kiedy zajto 49 sztuk. Ponadto zajto 4851 sztuk amunicji, o 787
mniej ni w 2009 roku. W stosunku do roku 2009 nastpi spadek ujawnionego przemytu broni i amunicji o 13%.
Tabela 5.3.2 Liczba ujawnionego w roku 2010 przez Stra Graniczn przemytu broni i amunicji
Rodzaje zabezpieczonej przez

SG broni
Sztuk
Rodzaje zabezpieczonej przez

SG amunicji
Sztuk
Gazowa
Gazowa
90
Palna
28
Ostra
3925
Inna
54
Inna
836
Razem
91
Razem
4851
rdo: KG SG
andarmeria Wojskowa
W 2010 roku ujawniono jedn prb przemytu broni palnej na teren celny Unii Europejskiej. Podoficer podczas suby w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Islamskiej Republice Afganistanu zakupi pistolet i zamierza przemyci go do kraju. Zosta zatrzymany
w Afganistanie podczas kontroli bagau prowadzonej przez W PKW. andarmeria Wojskowa
nie prowadzia postpowa karnych o nielegalny handel broni lub amunicj.
Zgodnie z informacjami pochodzcymi z Prokuratury Generalnej, w 2010 roku wszczto 270 postpowa przygotowawczych w sprawach o przemyt i nielegalny handel broni, amunicj i materiaami wybuchowymi, co stanowi 159% wzrost w stosunku z rokiem 2009, ktrym wszczto 104 postpowania.
Jednoczenie przedstawiono zarzuty 207 osobom. Jest to wzrost w porwnaniu z 2009
rokiem o 17,6%. Tymczasowo aresztowano 11 osb (spadek o 78%).
W 2010 roku wniesiono 107 (wzrost o 81%) aktw oskarenia przeciwko 164 osobom
(wzrost o 57,6% w stosunku do roku 2009). Skazanych zostao 135 osb (wzrost o 66,6%).
Umorzono 139 spraw (wzrost o 120%), a 25 zostao zawieszonych (wzrost o 316,6%).
Wyrokami zakoczonych zostao 118 spraw, co oznacza wzrost o 93,4% w stosunku do 2009
roku, kiedy zakoczonych wyrokami byo 61 spraw.
121
Gwne inicjatywy majce na calu przeciwdziaanie i zwalczanie przemytu i nielegalnego handlu broni i amunicj, w tym
wsppraca midzynarodowa
Wsppraca midzynarodowa w zakresie zwalczania procederu przemytu broni i amunicji staa si szczeglnie istotna po zniesieniu kontroli na graniach wewntrznych UE.
Policja braa w 2010 roku udzia w licznych inicjatywach midzynarodowych, m.in.:
Stay Komitet Ekspertw ds. Prekursorw Materiaw Wybuchowych Komisji Europejskiej w Brukseli (SCP);
Proliferation Security Initiative wsppraca grupy pastw w celu przechwytywania
transportowanych drog powietrzn, ldow, morsk adunkw zawierajcych bro
masowego raenia, komponenty i materiay do jej produkcji;
OCARE punkt kontaktowy midzynarodowego systemu ledzenia transportu materiaw wybuchowych SCEPYLT;
EFE European Fireaums Experts Europejska Platforma Ekspertw Broni
i Materiaw Wybuchowych;
uczestnictwo w grupie roboczej ds. materiaw wybuchowych do uytku cywilnego
przy Komisji Europejskiej;
EEODN (European Explosive Ordnance Disposal Network) europejska platforma
dla technikw bombowych (pirotechnikw) gdzie zaimplementowano (EBDS) European Bomb Data System baza danych o zdarzeniach i urzdzeniach wybuchowych;
EWS (Early Warning System) System wczesnego ostrzegania o zdarzeniach zwizanych z terroryzmem.
W 2010 roku w MSWiA toczyy si ponadto prace nad nowelizacj ustawy o broni
i amunicji, ktrych wynikiem jest ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku o zmianie ustawy
o broni i amunicji oraz ustawy o wykonywaniu dziaalnoci gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiaami wybuchowymi, broni, amunicj oraz wyrobami i technologi
o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz.U. nr 38, poz. 195, z pn. zm.). Nowelizacja
zmienia m.in. definicj broni, definicj istotnych czci broni, wprowadzia europejsk kart
broni, pozwolenie do celw rekonstrukcji historycznych oraz definicj wanej przyczyny
posiadania broni.
Obecnie w Ministerstwie Sprawiedliwoci trwaj prace nad zmian w kodeksie karnym, zmierzajc do ustalenia zagroenia dla osoby powodujcej faszywy alarm, ktry wywoa czynnoci instytucji uytecznoci publicznej lub organu ochrony bezpieczestwa, kar
od 6 miesicy do 8 lat pozbawienia wolnoci. Ponadto proponuje si, aby nieletni od 15 lat,
za takie przestpstwo mg odpowiada jak dorosy.
122
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

zorganizowana
Obszary wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania przestpczoci

Majc na uwadze aktualne trendy w zakresie przestpstw przemytu oraz nielegalnego
handlu i obrotu broni, amunicj niezwykle istotny jest dalszy rozwj wsppracy operacyjnej midzynarodowej i transgranicznej odpowiednich sub, ze szczeglnym zintensyfikowaniem kontaktw z przedstawicielami sub odpowiedzialnych za zwalczanie nielegalnego handlu broni, amunicj, materiaami wybuchowymi w Czechach,
Sowacji, Serbii, Chorwacji, Litwie, Rosji, Ukrainie i Biaorusi.
Ponadto wskazane byoby opracowanie mechanizmu i systemu monitorowania nielegalnego obrotu broni, amunicj i materiaami wybuchowymi, dokonywanego za porednictwem Internetu.
W celu ograniczenia zagroenia zwizanego z przemytem, nielegalnym handlem broni istotne byoby rwnie utworzenie staych grup roboczych skadajcych si z przedstawicieli instytucji odpowiedzialnych za zwalczanie nielegalnego rynku handlu broni, amunicj i materiaami wybuchowymi, a take wypracowanie mechanizmw i systemu monitorowania legalnego rynku handlu broni, amunicj i materiaami wybuchowymi pod ktem ewentualnych prb zakupu przez przedstawicieli zorganizowanych grup przestpczych, za porednictwem: szk ochrony i bezpieczestwa, klubw
sportowych, k owieckich, firm grniczych, wyburzeniowych i saperskich.
123
124
Rozdzia 6
Przestpczo narkotykowa
Suby Celnej, andarmerii Wojskowej, Pastwowej Inspekcji Sanitarnej,
Prokuratury Generalnej, Ministerstwa Sprawiedliwoci, Suby Wiziennej)
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziaaniu narkomanii (Dz.U. z 2005 roku
nr 179, poz. 1485 z pn. zm.)
Art. 53 ust. 1 (wytwarzanie) Kto, wbrew przepisom ustawy, wytwarza, przetwarza
albo przerabia rodki odurzajce lub substancje psychotropowe albo przetwarza som
makow, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
Art. 53 ust. 2 (wytwarzanie znacznych iloci) Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym
mowa w ust. 1, jest znaczna ilo rodkw odurzajcych, substancji psychotropowych
albo somy makowej lub czyn ten zosta popeniony w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej, sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolnoci na czas nie
krtszy od lat 3.
Art. 54 (posiadanie, nabywanie przyrzdw do produkcji) Kto wyrabia, posiada,
przechowuje, zbywa lub nabywa przyrzdy, jeeli z okolicznoci wynika, e su one lub
s przeznaczone do niedozwolonego wytwarzania, przetwarzania lub przerobu rodkw
odurzajcych lub substancji psychotropowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.(...)
Art. 55 ust. 1 i 2 (przemyt) 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, dokonuje przywozu, wywozu, wewntrzwsplnotowego nabycia, wewntrzwsplnotowej dostawy lub przewozi
przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium innego pastwa rodki odurzajce, substancje psychotropowe lub som makow, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolnoci do lat 5.
2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci
albo pozbawienia wolnoci do roku.
Art. 55 ust. 3 (przemyt znacznych iloci) Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym mowa
w ust. 1, jest znaczna ilo rodkw odurzajcych, substancji psychotropowych lub somy
makowej albo czyn ten zosta popeniony w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej, sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy
od lat 3.
Art. 56 ust. 1 i 2 (wprowadzanie do obrotu) 1. Kto, wbrew przepisom art. 3335 i 37,
wprowadza do obrotu rodki odurzajce, substancje psychotropowe lub som makow
albo uczestniczy w takim obrocie, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolnoci
Art. 56 ust. 3 (wprowadzanie do obrotu znacznych iloci) Jeeli przedmiotem czynu,
o ktrym mowa w ust. 1, jest znaczna ilo rodkw odurzajcych, substancji psychotropowych lub somy makowej, sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolnoci
do lat 10.
125
narkotykowa
Art. 58 ust. 1 i 2 (udzielanie) 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie
rodka odurzajcego lub substancji psychotropowej, uatwia albo umoliwia ich uycie
albo nakania do uycia takiego rodka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
2. Jeeli sprawca czynu, o ktrym mowa w ust. 1, udziela rodka odurzajcego lub substancji psychotropowej maoletniemu lub nakania go do uycia takiego rodka lub substancji albo udziela ich w znacznych ilociach innej osobie, podlega karze pozbawienia
wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
Art. 59 ust. 1, 2 i 3 (handel) 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej, udziela innej osobie rodka odurzajcego lub substancji psychotropowej, uatwia
uycie albo nakania do uycia takiego rodka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10. 2. Jeeli sprawca czynu, o ktrym mowa w ust. 1, udziela
rodka odurzajcego lub substancji psychotropowej maoletniemu, uatwia uycie albo
nakania go do uycia takiego rodka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3. 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
Art. 60 (niepowiadomienie o handlu) Kto, bdc wacicielem lub dziaajcym w jego
imieniu zarzdc albo kierownikiem zakadu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego
lub prowadzc inn dziaalno usugow, majc wiarygodn wiadomo o popenieniu
przestpstwa okrelonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakadu lub lokalu, nie
powiadamia o tym niezwocznie organw cigania, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
Art. 61 (prekursory rodkw odurzajcych) Kto, wbrew przepisom ustawy, rozporzdzenia 273/2004 lub rozporzdzenia 111/2005, w celu niedozwolonego wytworzenia rodka odurzajcego lub substancji psychotropowej, wytwarza, przetwarza, przerabia, dokonuje przywozu, wywozu, wewntrzwsplnotowego nabycia, wewntrzwsplnotowej dostawy, przewozi przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium innego pastwa, nabywa, posiada, przechowuje lub wprowadza do obrotu prekursory, podlega
grzywnie i karze pozbawienia wolnoci do lat 5.
Art. 62 ust. 1 i 3 (posiadanie) 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada rodki odurzajce lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
Art. 62 ust. 2 (posiadanie znacznych iloci) Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym mowa w ust. 1, jest znaczna ilo rodkw odurzajcych lub substancji psychotropowych,
sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
Art. 63 ust. 1 (uprawa maku, konopi) Kto, wbrew przepisom ustawy, uprawia mak,
z wyjtkiem maku niskomorfinowego, konopie, z wyjtkiem konopi wknistych, lub
krzew koki, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
Art. 63 ust. 2 (uprawa znacznych iloci) Tej samej karze podlega, kto, wbrew przepisom ustawy, zbiera mleczko makowe, opium, som makow, licie koki, ywic lub ziele
konopi innych ni wkniste.
Art. 68 (reklama rodkw odurzajcych) Kto, wbrew przepisom art. 20 ust. 1, prowadzi reklam lub promuje substancj psychotropow lub rodek odurzajcy, w celach innych ni medyczne, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia
wolnoci do roku.
126
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Utrzymujce si tendencje i ewentualnie zaobserwowane

nowe trendy w przestpczoci narkotykowej
Polska pozostaje krajem tranzytowym, ale i rynkiem zbytu rnego rodzaju narkotykw: od kokainy i heroiny, a po syntetyki w rodzaju amfetaminy czy ecstasy. Ze wzgldu
na centralne pooenie i rozwj kontaktw midzynarodowych, RP znalaza si w krgu zainteresowania midzynarodowych grup przestpczych, poszukujcych nowych tras przerzutu
narkotykw. Charakterystyczn, w zasadzie sta cech grup przestpczych zajmujcych si
przemytem rodkw odurzajcych jest ich midzynarodowy charakter: w ich skad wchodz
zarwno obywatele RP, jak i cudzoziemcy.
Przystpienie Polski do penej realizacji ukadu z Schengen, a co za tym idzie, zniesienie
kontroli granicznej na odcinkach wewntrznej granicy Unii Europejskiej, skutkuje ograniczeniem barier dla przepywu osb poszukiwanych, uatwieniem wwozu na terytorium UE,
a wic take RP, rodkw odurzajcych.
Zauwaalne tendencje w dziedzinie konsumpcji narkotykw w Europie Zachodniej s
niemal natychmiast przenoszone na polski rynek, wcznie z wicymi si z tym konsekwencjami. Polskie zorganizowane grupy przestpcze pilnie obserwuj zmiany na rynku obrotu
narkotykami i substancjami psychotropowymi i jak najszybciej staraj si sprosta oczekiwaniom rynku. Sytuacja ta sprawia, e w Polsce pojawiaj si nowe modus operandi produkcji,
przemytu oraz poday rodkw odurzajcych, substancji psychotropowych oraz ich pochodnych.
Trendy w przestpczoci narkotykowej w Polsce zasadniczo nie odbiegaj od tendencji
europejskich. Wedug raportu Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotykw i Narkomanii za 2010 rok, konopie indyjskie stanowi najbardziej popularny narkotyk w Europie.
Poziom jego uycia ronie szczeglnie szybko w Europie Wschodniej, w niektrych przypadkach dorwnuje poziomowi spoycia notowanemu w Europie Zachodniej. W skali caej Europy
(odmiennie ni w Polsce) kokaina jest drugim co do popularnoci nielegalnym narkotykiem,
natomiast wysokie jej spoycie notowane jest wycznie w bogatych krajach Zachodniej Europy. Na trzecim miejscu popularnoci nielegalnych narkotykw znajduje si amfetamina.
Z szacunkw EMCDDA wynika, e nastpujca liczba Europejczykw co najmniej jednokrotnie uya w 2010 roku:
konopi indyjskich 75,5 mln (22,5% dorosej populacji);
kokainy 14 mln ( 14,1 % dorosej populacji);
amfetaminy 12 mln ( 3,7% dorosej populacji);
ecstasy 11 mln (3,3% dorosej populacji).
Natomiast od 1,2 mln do 1,5 mln Europejczykw uywa opiatw. Spoycie najbardziej
niebezpiecznych dla zdrowia opiatw (ich uycie powoduje trzy czwarte zgonw zwizanych
z uywaniem narkotykw) spada. Proces ten znajduje odbicie w informacjach dotyczcych
rodzaju rodkw odurzajcych bdcych przedmiotem monitorowanych przestpstw.
Grupy przestpcze szukaj coraz bezpieczniejszych sposobw produkcji narkotykw,
np. poprzez przeprowadzanie syntezy prekursorw z substancji chemicznych nieobjtych kontrol pastwa, a tym samym stosunkowo atwo dostpnych. Poniewa dodatkowa synteza
prekursorw wydua proces produkcji oraz podnosi koszty produktu finalnego, staraj si
pozyska niezbdne substancje take innymi sposobami. Jednym z nich jest ich przemyt.
127
narkotykowa
Przemyt narkotykw
Przemyt narkotykw do Polski prowadzony jest drog morsk (przede wszystkim kokaina), ldow (heroina, konopie, narkotyki syntetyczne) i lotnicz (przede wszystkim kokaina). Sposoby przemytu narkotykw s zrnicowane i zalene od rodzaju przemycanej substancji. Zmieniaj si one w zalenoci od moliwoci, jakimi dysponuje w danym momencie
okrelona grupa przestpcza (wykorzystywane s rwnie legalnie dziaajce firmy kurierskie).
Narkotyki i prekursory przemycane na teren Polski drog ldow przewoone s
w skrytkach samochodw osobowych (baki paliwa, w tym LPG, poduszki powietrzne, ganice), w towarze transportowanym przez TIR-y, w bagau podrcznym w przypadku drogi lotniczej czy metod na poyk. Jedna z grup do przewozu kokainy z Wenezueli miaa do dyspozycji jacht.
Gwne szlaki przemytu narkotykw:
Z Biaorusi, Ukrainy i Rosji do Polski przemycane s prekursory najczciej BMK
(benzylometyloketon) wykorzystywane w produkcji narkotykw syntetycznych zarwno
w Polsce, jak i krajach Europy Zachodniej. W Rosji jest to substancja produkowana w legalnie dziaajcych zakadach chemicznych. Przemyt BMK przez Polsk jest jednym
z gwnych kierunkw dostarczania tego prekursora do Europy Zachodniej. Cz BMK
pozostaje w naszym kraju, natomiast cz kierowana jest do krajw Beneluksu.
Marihuana trafia do Polski z Afryki Pnocno-Zachodniej przez Holandi.
Przemyt narkotykw grupy cannabis z Holandii utrzymuje si na staym poziomie. Kraj
ten jest zarwno producentem, jak i krajem tranzytowym dla narkotykw pochodzcych
z Azji i Afryki. Przemyt tej grupy narkotykw sta si elementem emigracji zarobkowej
obywateli polskich, ktrzy wyjedajc, przemycaj narkotyki syntetyczne, natomiast
wracajc, przywo marihuan i haszysz.
Kokaina z Ameryki Poudniowej trafia do Polski poprzez Holandi Hiszpani Wielk
Brytani lub Niemcy oraz przez USA.
Obywatele polscy, werbowani przez polskie i zagraniczne grupy przestpcze, s wykorzystywani gwnie jako kurierzy do przemytu kokainy drog lotnicz z krajw Ameryki Poudniowej do Europy. Narkotyk bywa przemycany w bagau ze specjalnie spreparowan
skrytk, w elementach garderoby (buty), na ciele kuriera itp. Kokaina przemycana jest
do Polski rwnie przy wykorzystaniu legalnie dziaajcych firm kurierskich oraz pocztowych, z uwagi na fakt, e jest to najtaszy i najbezpieczniejszy sposb przemytu (nie bior w nim bezporedniego udziau czonkowie grup lub kurierzy). Narkotyki ukrywane
s m.in. w oryginalnych opakowaniach produktw spoywczych i kosmetykach.
Odnotowany zwikszony przemyt tabletek ecstasy do Polski z Holandii i Belgii jest prowadzony najczciej drog ldow przez kurierw, wykorzystujcych wasne pojazdy
lub podrujcych autobusami komunikacji midzynarodowej.
Heroina do Polski trafia gwnie z Afganistanu. Jest przemycana tzw. szlakiem jedwabnym lub pnocnym skrzydem szlaku bakaskiego. Przewoona jest najczciej transportem koowym z wykorzystaniem samochodw ciarowych TIR. Kierunki wywozu heroiny z Polski to przede wszystkim transport tranzytowy do Anglii i Niemiec. W ostatnim
okresie znacznie zwikszyo si znaczenie szlaku przemytu heroiny przez Ukrain, a nastpnie nowe kraje UE, w tym Polsk, do Europy Zachodniej.
Narkotyki syntetyczne z Polski do Skandynawii przemycane s najczciej drog morsk
z polskich portw (winoujcie, Gdynia).
Do USA i Australii narkotyki syntetyczne dostarczane s przy wykorzystaniu firm kurierskich i pocztowych, a jak pokazuj realizowane przez Stra Graniczn sprawy, rwnie
przez personel pokadowy linii lotniczych obsugujcych poczenia transkontynentalne.
128
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Do Europy Zachodniej amfetamina trafia drog ldow przez zachodni granic Polski
i ukryta jest najczciej w samochodach ciarowych i osobowych oraz autobusach. Przemytu amfetaminy dokonuje si rwnie w pynnej postaci, celem zmniejszenia ryzyka wykrycia przez suby graniczne.
Upowszechnianiu ulega przemyt narkotykw w postaci rozpuszczonej, np. jako legalnie
zadeklarowany alkohol.
W ostatnich latach zauwaono rwnie aktywno polskich zorganizowanych grup przestpczych w zakresie przemytu marihuany i haszyszu w regionie Morza rdziemnego
oraz Europy Zachodniej.
Polska na szlaku przemytu kokainy z Ameryki Poudniowej do krajw Europy Zachodniej
peni rol kraju tranzytowego. Kokaina jest najczciej przemycana za porednictwem kurierw, drog lotnicz lub drog morsk w kontenerach.
Rynek narkotykw w Polsce

Z informacji Policji wynika, e w 2010 roku utrzymyway si nastpujce trendy zwizane z przestpczoci narkotykow oraz konsumpcj rodkw odurzajcych i psychotropowych w Polsce:
najbardziej popularn form dystrybucji narkotykw byy transakcje przeprowadzane poprzez: komunikatory internetowe (Gadu-Gadu, czaty itp.) i za porednictwem czsto zmienianych telefonw komrkowych na kart, a dealerzy posugiwali si pseudonimami
i korzystali z udziau porednikw,
coraz czciej sigaa po narkotyki modzie z tzw. typowych domw, z penych, dobrze sytuowanych rodzin,
wrd uczniw renomowanych szk, w ktrych modzie musiaa sprosta wysokim wymaganiom, a take sama midzy sob rywalizowaa o wyniki, panowaa moda na tzw. reset, czyli spdzanie weekendw przy duych ilociach alkoholu i narkotykw,
coraz czciej rodzice zgaszali si do policjantw oraz specjalistycznych podmiotw pozapolicyjnych po pomoc, w zwizku z zaburzeniami osobowociowymi i zachowaniami ich
dzieci, podejrzewajc kontakt z narkotykami,
osoby uywajce narkotykw rozpuszczay je w napojach, aby w miejscach publicznych
trudniej byo je ujawni,
powikszya si grupa modziey eksperymentujcej z substancjami dostpnymi na legalnym rynku lekarstw (np. preparaty przeciwkaszlowe i przeciwprzezibieniowe) oraz napojw energetycznych.
Nadal rozwija si zjawisko wykorzystywania Internetu do wymiany informacji na temat prowadzenia upraw, technik produkcji, prezentowania swoich osigni, wymiany sprztu niezbdnego do uprawy lub produkcji, wymiany i dystrybucji rodkw odurzajcych.
W 2010 roku wikszo dziaa zwizanych z tego typu dziaalnoci ogniskowaa si na specjalistycznych tematycznych forach internetowych oraz forach wewntrznych sklepw internetowych. Wikszo forw usytuowanych bya na serwerach zagranicznych, gwnie w Holandii i USA oraz w Republice Czeskiej. Coraz czciej Polacy korzystali z forw midzynarodowych, ktrych liczba systematycznie wzrastaa i obecnie jest trudna do oszacowania.
Zorganizowane grupy przestpcze wci poszukuj nowych rde dostaw narkotykw,
wdraane s nowe sposoby przemytu, zaobserwowano rwnie wzrost zainteresowania prekursorami do ich produkcji. Szczeglnym zainteresowaniem przestpcw ciesz si narkotyki
syntetyczne (amfetamina, ecstasy) oraz mikkie (marihuana).
Eksport amfetaminy jest jednym z podstawowych rde dochodw polskich grup przestpczych. Krajami docelowymi s przede wszystkim pastwa Unii Europejskiej, najczciej
z pnocnej czci Europy. Decyduje o tym przede wszystkim ich blisko, due, zamone rynki zbytu, brak jakichkolwiek utrudnie w przekraczaniu granic poszczeglnych pastw bdcych
129
narkotykowa
czonkami Unii Europejskiej.

Obecnie mona zauway zwikszenie dostaw amfetaminy z Holandii. Coraz czciej
narkotyk ten jest przemycany w postaci ciekej, co znacznie utrudnia jego wykrycie podczas
ewentualnej kontroli. Produkowana w Holandii amfetamina coraz czciej wytwarzana jest
nie na bazie BMK (dostarczanego w przeszoci z krajw b. WNP), lecz na bazie SAFROLU,
oglnodostpnego produktu stosowanego w brany kosmetycznej.
W roku 2010 w dalszym cigu zauwaalny by wzrost zainteresowania marihuan.
O duym popycie na tego rodzaju narkotyk wiadczy midzy innymi ilo zabezpieczonej
przez Policj, Stra Graniczn i Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego marihuany oraz
zdecydowanie wiksza liczba ujawnionych upraw konopi indyjskich. Notuje si coraz wicej
przestpstw polegajcych na obrocie i przemycie konopi indyjskich. Od wielu lat gwnym
rdem przywozu marihuany jest Holandia, transportowana do Polski przez terytorium Niemiec i innych krajw, czasami bardzo okrnymi drogami.
W zwizku ze zwikszajcym si popytem na marihuan, uwaan za rodek odurzajcy o maej szkodliwoci w porwnaniu z innymi narkotykami, coraz czciej zdarzaj si
postpowania dotyczce uprawiania i przetwarzania na terenie Polski konopi indyjskich
w rozmiarach pozwalajcych na wprowadzenie do obrotu znacznych iloci rodkw odurzajcych. Uprawy te maj charakter szklarniowy, wymagaj zainwestowania stosunkowo duych
rodkw finansowych dla odpowiedniego przygotowania systemw ogrzewania, nawadniania,
wentylacji, zakupienia nasion, profesjonalnej i staej pielgnacji upraw.
Nowym zjawiskiem jest zwikszajca si liczba postpowa dotyczcych upraw konopi
przez grupy przestpcze skadajce si z obywateli Wietnamu lub te wykorzystujcych ich
jako si robocz, specjalizujcych si w produkcji i dystrybucji marihuany na terenie Polski.
Prawdopodobnie wie si to z moliwoci odizolowania takich pracownikw od otoczenia,
mniejszym ryzykiem ujawnienia dziaalnoci oraz niszymi kosztami z tytuu ich wynagradzania.
rdem kokainy w Polsce s kraje Ameryki Poudniowej, przede wszystkim Kolumbia
i Wenezuela. Przemyt prowadzony jest rnymi trasami, czsto przez Holandi i Hiszpani.
Hiszpania jawi si rwnie jako kraj tranzytowy przemytu znacznych iloci haszyszu. Stosunkowo nowym zjawiskiem jest przemyt kokainy przez kraje Europy Wschodniej, nastpnie
przez Polsk, do Zachodniej Europy. Mniejsze znaczenie ma bakaski szlak przemytu heroiny.
Dopalacze
Nowym zjawiskiem na rynku narkotykowym stay si tzw. dopalacze, czyli grupa rnych substancji lub ich mieszanek, o rzekomym lub faktycznym dziaaniu psychoaktywnym,
niezamieszczonych na licie substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii. Czsto s one szkodliwe dla zdrowia, a skad chemiczny wielu z tych rodkw jest bliej nieznany. rodki te oficjalnie sprzedawane byy jako wyroby kolekcjonerskie,
nie do spoycia przez ludzi. Byy rozprowadzane za porednictwem Internetu oraz poprzez
wyspecjalizowane sieci sklepw smart shops lub fun shops, ale rwnie spotykane w sklepach z pamitkami i produktami kolekcjonerskimi. Sklepy, ktre zajmoway si dystrybucj tych substancji funkcjonoway legalnie. Szacunkowe dane wskazuj, e do padziernika
2010 roku w Polsce funkcjonowao okoo 2000 stacjonarnych punktw dystrybucji
alternatywnych narkotykw. Po eskalacji przypadkw zatru, zwizanych porednio bd
bezporednio z zaywaniem dopalaczy (konkretna liczba zatru nie jest znana, poniewa
w wielu przypadkach nie zbadano dokadnie przyczyny zatrucia i skadu substancji, ktra je
spowodowaa) w sklepach tych pojawiy si kontrole Sanepidu, PIH, UKS i Policji pod ktem
legalnoci sprzeday i przechowywania tych rodkw. Policjanci podczas dziaa kontrolnoprewencyjnych sprawdzali, czy dopalacze sprzedawane byy maoletnim i czy wok sklepw
nie dochodzio do popeniania przestpstw.
Poza stacjonarnymi punktami dystrybucji funkcjonowaa take nieokrelona liczba in130
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
ternetowych sklepw zarwno polskojzycznych, jak i zagranicznych, ponadto odbywaa si

dystrybucja indywidualna, nieewidencjonowana, np. poprzez prywatne anonse na portalach
aukcyjnych i ogoszeniowych. Obrt nieewidencjonowany dotyczy rodkw sprowadzonych
indywidualnie z zagranicy lub bdcych wytworem chaupniczych produkcji.
2 padziernika 2010 roku, decyzj Gwnego Inspektora Sanitarnego o wycofaniu
z obrotu na terenie caego kraju wyrobw mogcych mie wpyw na bezporednie zagroenie
ycia lub zdrowia ludzi oraz nakazu zaprzestania dziaalnoci obiektw sucych produkcji,
obrotowi hurtowemu lub detalicznemu ww. wyrobw, we wsppracy z Policj, zamknito
punkty sprzeday oraz zabezpieczono materia do bada laboratoryjnych.
Z analizy informacji uzyskanych przez Prokuratur Generaln wynika, e postpowania w tych sprawach s bardzo utrudnione, przede wszystkim z uwagi na brak dowiadczenia biegych, przygotowania odpowiednich testw, metod badawczych do analizy produktw
o bardzo zrnicowanym skadzie chemicznym i postaci zewntrznej. Sprawy te najczciej
dotycz przypadkw zgonw lub powanych zatru po spoyciu dopalaczy. Osoby uywajce
takich rodkw najczciej cz je z alkoholem lub innymi rodkami oddziaujcymi
na centralny ukad nerwowy, co powoduje dodatkowe trudnoci w zdiagnozowaniu przyczyn
mierci lub powanego zatrucia organizmu.
Do zwalczania procederu handlu dopalaczami wczya si Suba Celna poprzez kontrol przesyek w ekspozyturach firm kurierskich i oddziaach pocztowych oraz kontrol pojazdw i osb na terenie izb celnych posiadajcych waciwo miejscow wzdu granic
ze Sowacj i Czechami.
Po przeprowadzeniu przez organa cigania dziaa wobec producentw i handlarzy dopalaczami zauwaa si przesunicie ciaru prowadzonego handlu w domen nielegalnej dziaalnoci w oparciu o handel internetowy i przemyt z krajw ociennych. Zamknicie sklepw
oraz rozszerzenie listy rodkw psychotropowych, w ramach nowelizacji ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii, zwikszyo zainteresowanie tymi produktami i ich obrotem przez
czonkw zorganizowanych grup przestpczych.
Dane statystyczne
Postepowania wszczte
Policja w 2010 roku wszcza 20 832 postpowania w sprawach o przestpstwa narkotykowe, co oznacza wzrost ich liczby o 2,8% (w roku 2009 byo ich 20 260).
Stra Graniczna w sprawach o przestpstwa z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii wszcza 154 postpowania przygotowawcze, co oznacza utrzymanie poziomu z roku poprzedniego (w roku 2009: 157).
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego wszcza 14 postpowa w sprawach
o przestpstwa narkotykowe.
andarmeria Wojskowa wszcza 4 postpowania w sprawach o przestpstwa narkotykowe (w roku 2009: 38).
w sprawach o przestpstwa z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii. Umorzono 7027 spraw,
2089 postpowa zawieszono.
131
narkotykowa
Policja
W 2010 roku Policja stwierdzia 72 375 przestpstw z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii, co oznacza wzrost ich liczby o 6% w porwnaniu z rokiem 2009 (68 288). Liczba
stwierdzonych w roku 2010 przestpstw narkotykowych bya najwysza od dekady. Po spadku liczby stwierdzonych przestpstw narkotykowych w latach 2007 i 2008, od roku 2009 obserwuje si wzrost ich liczby.
W tej kategorii przestpczoci ciemna liczba jest bardzo wysoka, poniewa wszystkie
strony uczestniczce w nielegalnym procederze s zainteresowane ukryciem swojej dziaalnoci. Przestpstwa narkotykowe stanowi ciemn liczb do momentu ustalenia sprawcw, dlatego wzrost liczby stwierdzonych (ujawnionych) przestpstw narkotykowych oznacza popraw skutecznoci Policji.
Wykres 6.1 Liczba stwierdzonych przestpstw narkotykowych w latach 20012010
rdo: KGP
Wrd ponad 72 tysicy stwierdzonych przez Policj przestpstw narkotykowych

46,4% wszystkich przypadkw dotyczyo art. 62 ust. 1 i 3 ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii (posiadanie), 25,5% art. 59 (handel), natomiast 17,1% art. 58 (udzielanie).
132
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Tabela 6.1 Przestpstwa narkotykowe stwierdzone przez Policj z podziaem na poszczeglne artykuy
ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziaaniu narkomanii
2009
2010
Zmiana
Art. 62 ust. 1 i 3 posiadanie
32 832
33 599
2,3%
Art. 59 handel
16 980
18 449
8,7%
Art. 58 udzielanie
12 001
12 354
2,9%
Art. 56 ust. 3 wprowadzanie do obrotu znacznych iloci
1880
2673
42,2%
Art. 62 ust. 2 posiadanie znacznych iloci
1290
1465
13,6%
Art. 56 ust. 1 i 2 wprowadzanie do obrotu
1089
1124
3,2%
Art. 63 ust. 1 uprawa
688
1122
63,1%
Art. 55 ust. 1 i 2 przemyt
602
551
8,5%
Art. 54 posiadanie, nabywanie przyrzdw do produkcji
192
422
119,8%
Art. 55 ust. 3 przemyt znacznych iloci
278
252
9,4%
Art. 53 ust. 1 wytwarzanie
89
120
34,8%
Art. 53 ust. 2 wytwarzanie znacznych iloci
85
82
3,5%
Art. 61 prekursory
126
68
46,0%
Art. 63 ust. 2 uprawa w znacznych ilociach
41
42
2,4%
Art. 60 niepowiadomienie o handlu
40
20
50,0%
Art. 68 reklama rodkw odurzajcych
33
16
51,5%
rdo: KGP
Podejrzani
Policja
W 2010 roku zarzuty popenienia przestpstw narkotykowych przedstawiono 26 865
podejrzanym, co oznacza wzrost ich liczby o 2,5% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to ustalono ich 26 204.
Nieletni sprawcy przestpstw kryminalnych
W roku 2010 ustalono 4119 nieletnich sprawcw przestpstw narkotykowych, czyli
o 14,5% wicej ni w roku poprzednim (3598).
Od kilku lat wzrasta odsetek nieletnich sprawcw przestpstw narkotykowych w stosunku do liczby wszystkich ustalonych podejrzanych. W roku 2007 nieletni stanowili 10,5%
wszystkich ustalonych sprawcw przestpstw narkotykowych, w 2008: 11,3%, w roku 2009
odsetek ten wynosi 13,7%. Natomiast w roku 2010 nieletni stanowili 15,3% wszystkich ustalonych sprawcw przestpstw narkotykowych.
133
narkotykowa
Wykres 6.2 Liczba podejrzanych o przestpstwa narkotykowe (w tym nieletni)

w latach 20012010
rdo: KGP
Wrd ustalonych przez Policj w roku 2010 prawie 27 tysicy sprawcw przestpstw
z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii najwicej byo podejrzanych o posiadanie rodkw
odurzajcych (66,4% ogu podejrzanych), nastpnie: o handel (11,4%), o udzielanie innej osobie rodkw odurzajcych (8%), o wprowadzanie do obrotu znacznych iloci (4,1%) i o posiadanie znacznych iloci (3,8%).
W przypadku wikszoci rodzajw przestpstw narkotykowych odnotowano w roku
2010 wzrost liczby ustalonych podejrzanych.
134
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Tabela 6.2 Podejrzani o przestpstwa narkotykowe ustaleni przez Policj, z podziaem na poszczeglne
artykuy ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziaaniu narkomanii
2009
2010
Zmiana
17 954
17 843
0,6%
Art. 59 handel
2998
3052
1,8%
Art. 58 udzielanie
2069
2145
3,7%
Art. 56 ust. 3 wprowadzanie do obrotu znacznych iloci
917
1102
20,2%
Art. 62 ust. 2 posiadanie znacznych iloci
859
1023
19,1%
Art. 63 ust. 1 uprawa
443
610
37,7%
Art. 56 ust.1 i 2 wprowadzanie do obrotu
323
394
22,0%
Art. 55 ust. 1 i 2 przemyt
232
272
17,2%
Art. 55 ust. 3 przemyt znacznych iloci
151
170
12,6%
Art. 53 ust. 2 wytwarzanie znacznych iloci
51
60
17,6%
Art. 53 ust. 1 wytwarzanie
60
58
3,3%
Art. 61 prekursory
44
47
6,8%
Art. 54 posiadanie, nabywanie przyrzdw do produkcji
37
40
8,1%
Art. 63 ust. 2 uprawa w znacznych ilociach
29
31
6,9%
Art. 68 reklama
11
45,5%
Art. 60 niepowiadomienie o handlu
42,9%
Art. 62 ust. 1 i 3 posiadanie
rdo: KGP
Centralne Biuro ledcze KGP

W sprawach dotyczcych zorganizowanej przestpczoci narkotykowej, prowadzonych
w 2010 roku przez Centralne Biuro ledcze KGP, przedstawiono 4418 zarzutw 1991 podejrzanym, w tym:
z art. 53 ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii (wytwarzanie): 153 osobom przedstawiono 244 zarzuty;
z art. 55 (przemyt oraz przemyt znacznych iloci): 189 osobom przedstawiono 409 zarzutw;
z art. 56 (wprowadzanie do obrotu): 1099 osobom przedstawiono 2265 zarzutw;
z art. 5859 (udzielanie i handel): 246 osobom przedstawiono571 zarzutw;
z art. 6162 (prekursory oraz posiadanie znacznych iloci): 233 osobom przedstawiono
cznie 601 zarzutw;
z art. 63 (uprawa w znacznych ilociach): 55 osobom przedstawiono 90 zarzutw,
inne narkotykowe: 16 osb otrzymao 238 zarzutw.
W Centralnym Biurze ledczym KGP w roku 2010, w oglnej liczbie podejrzanych, zarzuty przedstawiono 53 cudzoziemcom, w tym: 36 Wietnamczykom, 4 Holendrom, 4 Ormianom, 2 Litwinom, 2 Ukraicom, 2 Kosowianom, 1 Niemcowi, 1 Serbowi, 1 Chorwatowi i 1 Biaorusinowi.
135
narkotykowa
Stra Graniczna
W sprawach o przestpstwa narkotykowe w roku 2010 Stra Graniczna przedstawia
zarzuty 135 podejrzanym, w tym 109 obywatelom RP (w roku 2009 SG ustalia 79 podejrzanych). Skierowano 12 wnioskw do prokuratora o sporzdzenie aktu oskarenia przeciwko
17 podejrzanym, 8 postpowa przygotowawczych zakoczono wydaniem postanowienia
o umorzeniu. W 76 przypadkach materiay spraw o przestpstwa narkotykowe przekazano
do prowadzenia innym organom cigania, zgodnie z ich waciwoci rzeczow.
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego

W 2010 roku liczba osb podejrzanych w sprawach o przestpstwa narkotykowe wynosia 87. Zakoczono postpowania w sprawach o przestpstwa narkotykowe w stosunku do 52
osb (w tym skierowano do sdw 36 aktw oskarenia).
Natomiast w 2010 roku 43 osobom przedstawiono zarzuty o przestpstwa narkotykowe, z czego 39 Polakom i 4 obcokrajowcom.
andarmeria Wojskowa
W roku 2010 andarmeria Wojskowa ustalia 24 onierzy, ktrzy posiadali narkotyki
lub byli pod ich wpywem (w roku 2009 byo ich 42). Wikszo sprawcw popenia czyny poza miejscem penienia suby w czasie wolnym (14 onierzy). Zostali oni zatrzymani przez
Policj podczas kontroli ruchu drogowego lub innych czynnoci. Natomiast w obiektach wojskowych W ujawnia 10 onierzy, ktrzy mieli kontakt z narkotykami (narkotyki w organizmie), w tym rzeczywicie ustalia 7 sprawcw omawianych przestpstw (posiadanie rodkw
odurzajcych).
Suba Celna
W 2010 roku Suba Celna zanotowaa 1168 przypadkw ujawnienia substancji narkotycznych, wymienionych w zaczniku do znowelizowanej ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii. Liczba ujawnie dokonanych przez Sub Celn w 2010 roku utrzymaa si na podobnym poziomie, co w roku 2009 (1035).
Dane Prokuratury Generalnej dotyczce przestpstw narkotykowych

Zarzuty popenienia przestpstw narkotykowych przedstawiono 28 865 osobom, przy
czym 2640 osb tymczasowo aresztowano.
Sporzdzono 15 600 aktw oskarenia przeciwko 21 777 osobom. 16 698 spraw o przestpstwa narkotykowe zakoczyo si wyrokami. Skazanych zostao 19 288 osb, uniewinniono 279 podejrzanych.
136
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa

za przestpstwa z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii
W roku 2010 w sdach okrgowych za przestpstwa narkotykowe osdzono cznie
1879 osb, z czego 1787 skazano (w tej liczbie byo 199 sdzonych z art. 62 ustawy za posiadanie narkotykw, z czego 175 zostao skazanych).
Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 1742 osb (w tym w zawieszeniu:
866 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na 15 lat pozbawienia wolnoci, 14 osb na kary od 8 do 15 lat pozbawienia wolnoci, 15 osb na kary 8 lat pozbawienia wolnoci, 43 osoby na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 33 osoby na 5 lat
pozbawienia wolnoci, 184 osoby na kary od 3 do 5 lat pozbawienia wolnoci, 199 osb na 3
lata, 104 osoby na kary od 2 do 3 lat pozbawienia wolnoci, 1149 osb do 2 lat pozbawienia
wolnoci.
W 11 przypadkach postpowanie umorzono, 6 spraw umorzono warunkowo, uniewinniono 73 osb.
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwa narkotykowe osdzono cznie 20
369 osb, z czego 18 345 skazano (w tej liczbie byo 12 050 sdzonych z art. 62 ustawy
za posiadanie narkotykw, z czego 10 658 zostao skazanych).
Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 12 914 osb (w tym w zawieszeniu:
11 169 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 18 osb skazano na kary od 5 do 8 lat
od 1 roku do 5 lat pozbawienia wolnoci, 7094 osoby na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci.
W 262 przypadkach postpowanie umorzono, 1460 spraw umorzono warunkowo, uniewinniono 279 osb.

z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii15
Wedug stanu na 31 grudnia 2010 roku, wykonywano 3402 orzeczenia za przestpstwa
z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii, z czego 2205 prawomocnych, 74 nieprawomocne
i 1123 tymczasowe aresztowania.
W tym samym czasie notowano 1774 wyroki z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwa z ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii.
15
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwa narkotykowe dotycz zarwno
orzecze na podstawie ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii z roku 1997, jak i z roku 2005.
137
narkotykowa
Narkotyki zabezpieczone w 2010 roku

Tabela 6.3 rodki odurzajce zabezpieczone w roku 2010 przez Policj, Stra Graniczn,
Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego, Sub Celn i andarmeri Wojskow
Stra
Graniczna
Policja
(w tym CB)
Suba
Celna
polska heroina
2206 ml
soma makowa
480,09 kg
marihuana
1 320 652,22 g
181 149,39 g
konopie indyjskie
49 797 szt.
10 284 szt.
amfetamina
518 087,23 g
5002 szt.
(sadzonki) i 1 g
16 211,604 g i 3
tabletki
amfetamina pynna
1679,1 ml
kokaina
110 956,48 g
127,52 g
93 730,17 g
heroina
24 646,94 g
heroina brown sugar

haszysz
224,77 g
Agencja Bezpieczestwa
Wewntrznego
25, 53 kg
22 319 g
84 207 g i 277 szt.
1,31 g + 1 szt.
85 423, 45 g
22,51 g
olej haszyszowy
18 995,37 g
1,7 g
ecstasy
269 815 szt.
26,5 szt. i 2 g
1451 szt. i 13,88 g
LSD
803 szt.
550 szt.
6,25 listkw
grzyby halucynogenne
BMK
1501,91 g
6g
19,9 g
metamfetamina
1 184,72 g
methadon
3 524,59 ml
BZP
1512 g + 13 tab.
efedryna
50 g
mefedron
2140,336 g
clonazepam
5347 tab.
relanium
50 tab. + 5,5 mg
morfina
220 tab.
PCP
1 tab.
adipex /fentermina/
5389 tab.
JWH /syntetyczne
kanabinole/
prekursory narkotyczne (akatar acta
tabs)
1596,6 g + 11 621
opakowa
9326 tab.
92 l
8l
50 g i 52 szt.
2 430 g i 4 szt.
156 ml
12,95 g
1003,843 g
10 000,69 g
1011 g (JWH-18) i
1000 g (JWH-250)
rdo: KGP, KG SG, SC, ABW
138
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Plantacje i laboratoria
W 2010 roku Policja zlikwidowaa ogem 566 upraw konopi indyjskich oraz 19 laboratoriw produkcji narkotykw syntetycznych.
Stra Graniczna zlikwidowaa 9 plantacji konopi indyjskich.
Inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie

przestpczoci narkotykowej, w tym wsppraca midzynarodowa w tym zakresie
Zadania realizowane przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziaania Narkomanii w 2010
roku:
Realizowano zadania publiczne z zakresu profilaktyki narkomanii i promocji zdrowia
we wsppracy z ponad 50 organizacjami pozarzdowymi. Zgodnie z treci Krajowego
programu przeciwdziaania narkomanii na lata 20062010, Krajowe Biuro zlecio w drodze otwartego konkursu ofert realizacj programw w ramach profilaktyki oraz redukcji
szkd.
W 2010 roku kontynuowano oglnopolsk akcje informacyjno-edukacyjn pod hasem
Dopalacze mog Ci wypali poznaj fakty. Grupa docelowa akcji to modzie w wieku
1525 lat, bywalcy klubw i dyskotek, podejmujcy wiele ryzykownych zachowa, w tym
eksperymentowania z nowymi substancjami o charakterze psychoaktywnym, potencjalni
klienci sklepw z dopalaczami.
W 2010 roku podjto realizacj drugiej edycji oglnopolskiej kampanii na rzecz zapobiegania prowadzenia pojazdw przez kierowcw bdcych pod wpywem alkoholu i narkotykw. Kampania zainaugurowana w lipcu 2010 roku prowadzona bya pod hasem Brae?
Nie jed! Po alkoholu i narkotykach rozum wysiada.
W ramach monitorowania problemu narkotykw i narkomanii przeprowadzono oglnopolskie badania ankietowe na reprezentatywnej prbie dorosych mieszkacw dotyczce postaw i zachowa dotyczcych tytoniu, alkoholu, narkotykw oraz hazardu, we wsppracy
z urzdami marszakowskimi (zachodniopomorskim, podkarpackim, dzkim, maopolskim, dolnolskim, witokrzyskim, lskim).
W 2010 roku zakoczone zostay prac nad Europejskimi standardami jakoci programu
profilaktycznego. Projekt realizowany by przez sze krajw (Wielka Brytania, Wochy,
Hiszpania, Rumunia, Wgry oraz Polska) ze rodkw Komisji Europejskiej. Wynikiem
prac bdzie publikacja Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotykw i Narkomanii.
W ramach monitorowania problemu narkotykw i narkomanii wsppracowano z samorzdem lokalnym oraz sieci ekspertw wojewdzkich ds. informacji o narkotykach i narkomanii, rozwijajc monitoring wojewdzki oraz lokalny. Przeprowadzono kilkanacie
szkole i konferencji dotyczcych tematyki monitorowania oraz przygotowanych zostao
ponad 20 raportw na temat sytuacji w wojewdztwach, miastach oraz gminach. Przygotowanie raportw wojewdzkich i gminnych przez samorzd lokalny ma suy prowadzeniu dziaa w oparciu o wyniki diagnozy.
139
narkotykowa
Dziaania resortu SWiA dotyczce przeciwdziaania narkomanii

i zwalczania przestpczoci narkotykowej
Zahamowanie tempa wzrostu popytu na narkotyki
Udzia w oglnopolskich oraz regionalnych kampaniach i przedsiwziciach
edukacyjno-informacyjnych, gwnie adresowanych do dzieci i modziey, majcych na celu zapobieganie zagroeniom zwizanym z narkomani i przestpczoci narkotykow
W roku 2010, w ramach rzdowego programu ograniczania przestpczoci aspoecznych
zachowa Razem bezpieczniej, Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji dofinansowao projekty, w ramach ktrych realizowane byy dziaania z zakresu przeciwdziaania
narkomanii. Byy to nastpujce projekty:
Profilaktyka a Ty Oglnopolski program edukacyjno-profilaktyczny Komendy Gwnej Policji. Przedsiwzicie to ma celu przede wszystkim ograniczenie zjawiska narkomanii wrd uczniw szk ponadpodstawowych, inspirowanie rodzicw modziey szkolnej
do pogbiania wiedzy z zakresu profilaktyki narkotykowej, jak rwnie komunikowanie
oraz inicjowanie przez Policj wsplnych dziaa skierowanych przeciwko zjawiskom patologii spoecznej. Od czterech lat przedsiwzicie Policji w ramach programowych dziaa wspieraj take: Zarzd Gwny NSZZ Policjantw, Wysza Szkoa Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie PEDAGOGIUM oraz Krajowe Biuro ds. Przeciwdziaania Narkomanii.
Poprawa bezpieczestwa dzieci i modziey w Legionowie w 2010 roku kontynuacja projektu Celem projektu jest poprawa bezpieczestwa dzieci i modziey
zwizanego z wystpowaniem zjawisk o charakterze patologiczno-przestpczym, w szczeglnoci ograniczenie niebezpieczestw zwizanych z uywaniem rodkw psychoaktywnych oraz dziaania dotyczce reakcji na zachowania osb znajdujcych si pod ich wpywem.
Szkoa wolna od narkotykw i przemocy wrzesie 2007 czerwiec 2010
Program ma na celu zahamowanie dynamiki wzrostu uywania narkotykw przez modzie. W ramach programu realizowane s szkolenia i warsztaty dla koordynatorw oraz
szkolenia programowe nauczycieli, psychologw, pedagogw i rodzicw oraz profilaktyczne. W 2010 roku przeprowadzono w szkoach dziaania pod nazw Tydzie bezpieczestwa obejmujce spotkania z uczniami dotyczce problemw narkomanii, w tym inscenizacje, pokazy z uyciem psa subowego, warsztaty tematyczne. Funkcjonariusze Policji
przedstawili uczniom zakres odpowiedzialnoci prawnej za popenione czyny karalne.
Dzielnicowi i stranicy szkolni kontrolowali miejsca zagroone, gdzie grupuj si niepenoletni oraz, wraz z kuratorami sdowymi, przeprowadzono wsplne wizyty w domach
podopiecznych podlegajcych kurateli sdowej.
W trosce o bezpieczestwo dziecka Program przewiduje cykl spotka z dziemi
i modzie oraz rodzicami i opiekunami o tematyce m.in. uzalenie. Spotkania maj
na celu podniesienie wiadomoci uczniw o zagroeniach, konsekwencjach prawnych,
zdrowotnych, psychologicznych i spoecznych.
Oswoi dungl Projekt skierowany do uczniw, rodzicw i kadry pedagogicznej
gimnazjum poprzez wprowadzanie zaj tematycznych dot. uzalenie. Celem projektu
jest wyposaenie odbiorcw w wiedz z zakresu zagroe, takich jak uzalenienia oraz
agresja.
Modzi kierowcy grupa najwikszego ryzyka. Kampania Kieruj bez procentw 2010 Projekt zosta przygotowany jako prba rozwizania problemw sygnalizowanych przez pomorsk policj oraz zdiagnozowanych w trakcie przeprowadzonych
w 2009 roku na zlecenie GCPU bada postaw gdaskich kierowcw wobec prowadzenia
pojazdw po spoyciu substancji psychoaktywnych.
140
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Policjanci majc na celu profilaktyk narkomanii w caym kraju prowadzili zajcia

edukacyjne z uczniami, rodzicami, nauczycielami, pedagogami, pracownikami instytucji opiekuczo-wychowawczych na temat rodkw odurzajcych. Spotkania z kadr pedagogiczn
obejmoway problematyk zagroe przestpczoci oraz demoralizacj nieletnich, natomiast
spotkania z modzie dotyczyy odpowiedzialnoci nieletnich za popenione czyny karalne,
prawnych aspektw narkomanii, a z najmodszymi uczniami realizowane byy zajcia na temat zasad bezpieczestwa, zachowa ryzykownych oraz sposobw unikania zagroe. Kluczowe inicjatywy Policji w zakresie przeciwdziaania narkomanii to take dziaania poprawiajce
wiadomo w zakresie wiedzy o nowych narkotykach, tak zwanych dopalaczach.
Inicjatywy w obszarze zapobiegania narkomanii w 2010 roku:
wspieranie lokalnych i regionalnych inicjatyw w zakresie profilaktyki narkomanii oraz
dziaa interwencyjnych adresowanych w szczeglnoci do dzieci i modziey zagroonych narkomani,
upowszechnianie informacji na temat metodologii konstruowania programw oraz prowadzenia szkole dotyczcych standardw programw i metod ich ewaluacji,
podnoszenie poziomu wiedzy spoeczestwa na temat problemw zwizanych
z uywaniem substancji psychoaktywnych i moliwoci zapobiegania zjawisku,
opracowywanie i upowszechnianie materiaw informacyjno edukacyjnych z zakresu
promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii,
prowadzenie edukacyjnych kampanii spoecznych oraz wsppracy z mediami.
W 2010 roku policjanci jednostek organizacyjnych Policji podjli wiele dziaa prewencyjnych w zakresie przeciwdziaania negatywnym zjawiskom zwizanym z narkomani, w tym
m.in.:
Komenda Wojewdzka Policji w Poznaniu zrealizowaa kampani pod hasem DOPALA(M)NIE.
Wydzia Prewencji Komendy Wojewdzkiej Policji w Poznaniu wsplnie z Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu zorganizowa konferencj pn. Uzalenienia problem
wspczesnoci.
Komenda Miejska Policji w Zamociu prowadzia kampani Miej wiadomo poznaj
fakty.
Komenda Wojewdzka Policji w Olsztynie uczestniczya w programie profilaktycznym
Profilaktyka a Teatr grupa olsztyska.
Wydzia Prewencji Komendy Wojewdzkiej Policji w Gorzowie Wielkopolskim przeprowadzi cykl zaj z uczniami pod nazw. DOPALACZE wiadomy wybr czy uzalenienie a take przeprowadzi spotkania profilaktyczne dla modziey pn. DOPALACZE
wiat rwnolegy czy wiat rzeczywisty, w ktrych udzia wzio ponad 160 osb pracownikw Sanepidu, pedagogw i uczniw gorzowskich szk rednich.
Inicjowanie i udzia w przedsiwziciach profilaktycznych ukierunkowanych na uczestnikw ruchu drogowego szczeglnie naraonych na zaywanie narkotykw
Zgodnie z Zarzdzeniem nr 609 Komendanta Gwnego Policji z dnia 25 czerwca 2007 roku w sprawie sposobu penienia suby na drogach przez policjantw, prowadzona jest statystyczna karta czynnoci policjanta ruchu drogowego. Na jej podstawie w systemie elektronicznym gromadzone s dane dotyczce liczby kierujcych poddanych badaniu na zawarto rodka dziaajcego podobnie do alkoholu oraz liczby ujawnionych kierujcych pojazdami mechanicznymi lub innymi pojazdami pod wpywem rodka dziaajcego podobnie do alkoholu.
141
narkotykowa
W 2010 roku policjanci ruchu drogowego przeprowadzili 3520 bada na zawarto

w organizmie kierujcych rodkw dziaajcych podobnie do alkoholu (narkotykw),
w ktrych ujawnili 663 kierujcych pod wpywem narkotykw. W Systemie Ewidencji Wypadkw i Kolizji (SEWiK) gromadzone s dane dotyczce liczby wypadkw drogowych spowodowanych przez kierujcych pod wpywem dziaania rodka innego ni alkohol.
Z danych statystycznych wynika, e w 2010 roku kierujcy pod wpywem narkotykw
spowodowali 30 wypadkw drogowych (tj. 0,07% oglnej liczby wypadkw drogowych),
w ktrych zgino 21 osb (0,5 % oglnej liczby zabitych w wypadkach drogowych) oraz 39 zostao rannych (0,08 % oglnej liczby rannych).
Prowadzenie edukacji w zakresie skutkw zdrowotnych i psychologicznych
zwizanych z uywaniem rodkw odurzajcych i substancji psychotropowych
w formie szkole, konferencji i wykadw dla pacjentw, funkcjonariuszy sub
mundurowych, dzieci i modziey oraz kadry medycznej przez Zakady Opieki
Zdrowotnej MSWiA
W roku 2010 zorganizowano 41 szkole dla personelu medycznego zatrudnionego
w ZOZ MSWiA w zakresie problematyki uzalenienia od narkotykw.
W ramach ww. zadania:
ZOZ MSWiA w Koszalinie, Olsztynie, Poznaniu oraz Szczecinie zorganizoway cznie
12 konferencji szkoleniowych dla grupy 235 osb (w tym 224 funkcjonariuszy Policji,
Stray Granicznej, Suby Wiziennej),
przeprowadzono 130 wykadw i prelekcji dla grupy 2011 osb (w tym 647 funkcjonariuszy) o charakterze edukacyjno profilaktycznym.
zorganizowano warsztaty psychologiczne dla 449 osb jako wsparcie w procesie zdrowienia oraz nabywania umiejtnoci radzenia sobie w sytuacji kryzysowej,
zorganizowano 20 sesji plakatowych dotyczcych zagroe wynikajcych z uywania
rodkw odurzajcych i narkotykw, prezentowanych na terenie zakadw oraz instytucji wsppracujcych z nimi (szkoy, jednostki Policji, Pastwowej Stray Poarnej).
Ograniczenie poday narkotykw

Kontynuacja prac
o nowych narkotykach
nad
wdroeniem
systemu
wczesnego
ostrzegania
W ramach dziaa podejmowanych celem wdroenia systemu wczesnego ostrzegania

o nowych narkotykach dokonano korekty projektu Porozumienia Komendanta Gwnego
Stray Granicznej i Dyrektora Krajowego Biura ds. Przeciwdziaania Narkomanii, wskazujc
Wydzia VI Laboratorium Kryminalistycznego ZO KG SG jako komrk organizacyjn Komendy Gwnej Stray Granicznej, odpowiedzialn za utworzenie stanowiska wczesnego
ostrzegania o nowych narkotykach oraz okrelajcy zakres zada stron porozumienia i sposb realizacji wymiany informacji za porednictwem wymienionego systemu. Przedmiotowy
dokument, aktualnie poddany jest kocowym konsultacjom, realizowanym przez Biuro Prawne KG SG, Wydzia VI Laboratorium Kryminalistycznego ZO KG SG i Krajowe Biuro ds.
Przeciwdziaania Narkomanii.
W Policji natomiast prace w zakresie Systemu Wczesnego Ostrzegania o nowych narkotykach kontynuuje Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji.
142
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Rozwijanie wsppracy operacyjnej midzynarodowej i transgranicznej odpowiednich sub

Policja przeprowadzia kilka operacji transgranicznych zwizanych z realizacj przesyek
niejawnie nadzorowanych.
Odbyy si rwnie 3 szkolenia dot. zwalczania przemytu narkotykw i prekursorw dla
funkcjonariuszy z Republiki Modawii z rodkw MSZ RP polska pomoc 2010.
Przeprowadzono JCO policyjno-celn operacj w zakresie przeciwdziaania przemytu
narkotykw.
Zrealizowano take cykl szkole na temat przemytu rodkw odurzajcych i prekursorw
z funduszy Komisji Europejskiej ISEC.
W celu koordynacji i harmonizacji przedsiwzi podejmowanych przez Stra Graniczn w tym zakresie nawizano kontakty ze subami odpowiedzialnymi za zwalczanie przestpczoci narkotykowej takich pastw, jak: Republika Czech, Republika Wgier i Republika
Sowacji. W efekcie w lipcu 2010 roku w Orodku Konferencyjno Szkoleniowym Stray Granicznej STRANICA w widrze k. Otwocka, a nastpnie w grudniu 2010 r. w Pradze, miao
miejsce spotkanie m.in. z funkcjonariuszami Prezydium Policji Republiki Czech (Narodowa
Antynarkotykowa Centrala Kryminalna Policji) oraz Generalnej Dyrekcji Ce Republiki
Czech (Jednostka Antynarkotykowa). Tematem spotkania bya przestpczo zwizana
z przemieszczaniem przez granic pastwow RP i Republiki Czech rodkw odurzajcych
oraz nielegaln upraw konopi indyjskich na plantacjach usytuowanych na terenie RP (w rejonie subowej odpowiedzialnoci NwOSG). Wsppraca z wymienionymi czeskimi organami
cigania, realizowana przez NwOSG, odbywa si na podstawie umowy midzy Rzeczpospolit
Polsk a Republika Czesk o wsppracy w zwalczaniu przestpczoci, ochronie porzdku publicznego oraz o wsppracy na terenach przygranicznych z dnia 21 czerwca 2006r., w oparciu
o zgod udzielon w maju 2010 r. przez Komendanta Gwnego Stray Granicznej.
Wartym odnotowania jest rwnie fakt przystpienia Stray Granicznej do analitycznego pliku roboczego AWF Cannabis, funkcjonujcego w ramach EUROPOLU, a ukierunkowanego na zwalczanie zorganizowanych grup przestpczych zaangaowanych w nielegaln
upraw, dystrybucj i przemyt rodkw odurzajcych pochodzenia konopnego. Przystpienie
strony polskiej do projektu AWF Cannabis, realizowanego pod auspicjami EUROPOLU, miao
miejsce z inicjatywy Zarzdu Operacyjno-ledczego Komendy Gwnej Stray Granicznej,
z ktrego ramienia zosta wyznaczony koordynator krajowy.
Kolejne realizowane przedsiwzicie, dotyczyo Porozumienia o wsppracy pomidzy
Polsk, Norwegi i Szwecj w zakresie zwalczania przestpczoci zorganizowanej dotyczcej
narkotykw i prekursorw w regionie Morza Batyckiego podpisanego 9 stycznia 2009 roku,
zapocztkowanego projektem KORONA, ktre stanowi kontynuacj wczeniejszego projektu
o nazwie EAGLE, zakoczonego 31 grudnia 2008 roku. Przedsiwzicie obejmowao okres od
2009 do 2010 roku. Dotyczyo wsppracy organw cigania Polski, Szwecji i Norwegii, ktra
miaa by realizowana poprzez biec wymian informacji oraz robocze spotkania funkcjonariuszy sub stron porozumienia, prowadzcych i nadzorujcych sprawy ukierunkowane
na zwalczanie przemytu rodkw odurzajcych, substancji psychotropowych i prekursorw
kanaem przerzutowym PolskaSzwecjaNorwegia. W dniach 1920 padziernika 2010 roku w Poznaniu odbyo si spotkanie podsumowujce projekt KORONA, w ktrym udzia wzili dwaj funkcjonariusze Morskiego Oddziau Stray Granicznej oraz jeden funkcjonariusz Wydziau I do walki z Przestpczoci Zorganizowan ZO KG SG. Podkreli naley, e koordynacj nad przedsiwziciem sprawowao Centralne Biuro ledcze Komendy Gwnej Policji.
143
narkotykowa
Rozwijanie systemw zwalczania handlu detalicznego

Rok 2010 by kolejnym rokiem funkcjonowania struktur antynarkotykowych
w pionie kryminalnym Policji. W cigu roku 2010 dokonano wielu zmian w powyszych
strukturach. Zdecydowana wikszo wprowadzanych zmian polegaa na ich rozbudowaniu
w oparciu o autonomiczne decyzje kierownikw waciwych jednostek organizacyjnych.
Na koniec roku 2010 funkcjonowao midzy innymi 16 wydziaw dw. z przestpczoci narkotykow, z czego 15 w komendach miejskich Policji i jeden w Komendzie Stoecznej Policji.
Biorc pod uwag liczb etatw komrek dw. z przestpczoci narkotykow na koniec roku
2010 byo ich cznie 1139.
Rozwijanie programw szkoleniowych dla policjantw wyznaczonych

do zwalczania handlu detalicznego
W roku 2010 poza programowymi szkoleniami realizowanymi przez szkoy Policji oraz
Centrum Szkolenia Policji w Legionowie dotyczcymi przestpczoci narkotykowej zostay
zorganizowane warsztaty szkoleniowe dla kierownikw ogniw narkotykowych z komend wojewdzkich/stoecznej Policji oraz naczelnikw wydziaw narkotykowych komend miejskich
Policji. Organizatorami warsztatw byy: Biuro Kryminalne KGP oraz Szkoa Policji w Pile.
Jednostki szkoleniowe Policji realizoway trzy kursy specjalistyczne zwizane tematycznie z zagadnieniem przeciwdziaania narkomanii:
kurs specjalistyczny dla przewodnikw psw subowych do wyszukiwania zapachw narkotykw realizowany przez Centrum Szkolenia Policji w Legionowie,
kurs specjalistyczny w zakresie zwalczania przestpczoci narkotykowej realizowany
przez Centrum Szkolenia Policji w Legionowie,
kurs specjalistyczny w zakresie neutralizacji miejsc nielegalnej produkcji narkotykw
realizowany przez CSP w Legionowie i WSPol. w Szczytnie.
W 2010 roku zrealizowano 24 szkolenia dla policjantw wyznaczonych do zwalczania detalicznego handlu narkotykami, w ktrych przeszkolono 357 policjantw.
Przygotowanie i wdroenie w Stray Granicznej Strategii zwalczania

przestpczoci narkotykowej
Strategia zwalczania przestpczoci narkotykowej realizowana przez Stra Graniczn
zostaa zatwierdzona przez Komendanta Gwnego Stray Granicznej 10 lutego 2009 roku.
Najwaniejszymi zadaniami wynikajcymi ze strategii s: aktywizacja prowadzenia czynnoci operacyjno-rozpoznawczych (zwaszcza intensyfikacja wykorzystania ofensywnych metod
pracy operacyjno-rozpoznawczej), podniesienie poziomu wsppracy w zakresie zwalczania
przestpczoci narkotykowej na poziomie lokalnym, krajowym i midzynarodowym, a take
opracowanie i wdroenie specjalistycznych szkole dla funkcjonariuszy i pracownikw cywilnych Stray Granicznej, ukierunkowanych na zapobieganie narkomanii i zwalczanie przestpczoci narkotykowej, celem wyeliminowania brakw wyszkolenia i podniesienia efektw
dziaa podejmowanych w przedmiotowej tematyce. Nadzr nad waciw realizacj przedmiotowych zada sprawuj kierownicy waciwych komrek organizacyjnych Komendy Gwnej Stray Granicznej i jednostek organizacyjnych Stray Granicznej.
144
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Wsppraca midzynarodowa w zakresie ograniczania popytu i poday

narkotykw
Udzia w pracach legislacyjnych na forum Unii Europejskiej dotyczcych
narkotykw i zjawiska narkomanii
Tabela 6.4 Udzia w pracach legislacyjnych UE dotyczcych narkotykw i narkomanii
Nazwa instytucji
Horyzontalna Grupa
ds. Narkotykw Rady UE (HDG)
Komitet Prekursorw Komisji Europejskiej

COSPOL
EUROPOL
CEPOL Akademia
Policyjna UE
Komentarz
CB KGP jest instytucj wiodc w HDG
HDG przygotowao stanowisko UE na 53. sesj Komisji
rodkw Odurzajcych ONZ
HDG na bieco bierze udzia w pracach zwizanych
z przygotowaniem nowego planu dziaa
Ewaluacje istniejcych rozporzdze dotyczcych prekursorw narkotykowych i biecy udzia w kreowaniu polityki
UE w kontekcie tyche prekursorw
Grupa zadaniowa powoana przez Grup Robocz Szefw
Policji
Udzia w AWF Synergy (plik analityczny dotyczcy narkotykw syntetycznych), AWF Cola (plik analityczny dotyczcy kokainy, obserwator), AWS Canabis (plik dotyczcy konopi indyjskich)
Uczestnictwo w szkoleniach organizowanych przez CEPOL
w charakterze wykadowcw i uczestnikw oraz organizowanie takich szkole dla UE
rdo: WPiWzS DAiN MSWiA
W 2010 roku przedstawiciele Komendy Gwnej Policji brali udzia w tworzeniu Europejskiego Paktu dotyczcego zwalczania heroiny i kokainy opracowanego w ramach HDG, jak
rwnie wnieli pod obrady UE Europejski Pakt dotyczcy narkotykw syntetycznych. Inicjatywa ta bdzie realizowana podczas prezydencji wgierskiej i polskiej.
145
narkotykowa
Wykaz instytucji midzynarodowych, w pracach ktrych braa udzia Policja

Tabela 6.5 Instytucje midzynarodowe, w ktrych pracach braa udzia Policja
Nazwa organizacji/instytucji
Horyzontalna Grupa ds. Narkotykw Rady UE
Komitet do spraw Prekursorw
Komisji Europejskiej
COSPOL
Europol
Komentarz
Instytucja wiodca
Jedyne gremium legislacyjne decydujce o prawie prekursorowym w UE
Zesp roboczy powoany przez Grup Robocz Szefw Policji Rady UE
AWF Synergy (uczestnik), AWF Cola (obserwator), AWF
Canabis (uczestnik)
Komisja rodkw Odurzajcych

ONZ (CND)
BALTCOM Grupa Zadaniowa
ds. Zwalczania Przestpczoci
Zorganizowanej w Regionie
Morza Batyckiego
Europejskie Centrum Monitorowania Narkotykw i Narkomanii (EMCDDA)
INCB Midzynarodowe Biuro
Kontroli Narkotykw
Pakt Paryski
Grupa Dubliska
Operacja Kana
MAOC (N) Morskie Centrum
Analityczne Narkotyki
CEPOL Akademia Policyjna
UE
STAR Staa Grupa Robocza
ds. Narkotykw
SYNDEC
ENFSI
TRIADA
COPOLAD
Inicjatywa midzynarodowa zajmujca si problematyk

zwizan z przemytem heroiny z Afganistanu
Midzynarodowa grupa zajmujca si monitorowaniem sytuacji narkotykowej na wiecie. Polska przewodniczy Minigrupie
Dubliskiej dla Europy Wschodniej i Kaukazu
Midzynarodowa operacja koordynowana przez Rosj dotyczca zwalczania handlu narkotykami i prekursorami
Centrum operacyjne z siedzib w Lizbonie ukierunkowane na
zwalczanie przemytw kokainy z Ameryki Poudniowej drog morsk
Uczestnictwo w szkoleniach organizowanych przez CEPOL
w charakterze wykadowcw i uczestnikw
Inicjatywa niemiecka ukierunkowana na koordynowanie dziaa antynarkotykowych w regionie
Inicjatywa holenderska ukierunkowana na kontrol narkotykw syntetycznych i prekursorw
CLK Policji uczestniczy w pracach Europejskiej Sieci Laboratoriw Kryminalistycznych (ENFSI grupa robocza ds.
narkotykw)
CLK Policji wsppracuje na mocy trjstronnego porozumienia z laboratoriami kryminalistycznymi Czech i Sowacji
Inicjatywa hiszpaska realizowana w ramach instrumentu
stabilnoci (Polska jest aktywnym uczestnikiem projektu)
146
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Sprawozdawczo na rzecz instytucji midzynarodowych zajmujcych si

problematyk narkomanii i przestpczoci narkotykowej
W 2010 roku KGP braa udzia w tworzeniu raportw i publikacji na rzecz UNODC,
INCB, Europolu oraz MINI-DUBLIN GROUP, a take uczestniczya w przygotowywaniu rezolucji na sesj Komisji rodkw Odurzajcych CND w Wiedniu.
Stra Graniczna braa natomiast udzia w tworzeniu raportw i publikacji na rzecz
organizacji midzynarodowych. W ramach prac przygotowaa kwestionariusz Nielegalna poda narkotykw. Przedmiotowe opracowanie sporzdzone zostao w I poowie 2010 roku
i obejmowao dane za 2009 rok, znajdujce si w posiadaniu Stray Granicznej. Dokument
skada si na coroczny raport przedkadany przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziaania Narkomanii do Midzynarodowego Programu Kontroli Narkotykw ONZ, dotyczcego funkcjonowania w Polsce midzynarodowych konwencji w dziedzinie kontroli rodkw odurzajcych
i substancji psychotropowych.
Uczestnictwo w przygotowaniu rezolucji na sesj Komisji rodkw Odurzajcych CND w Wiedniu w 2010 roku
Podczas sesji Komisji rodkw Odurzajcych CND w Wiedniu w 2010 roku przedstawiciele KGP wsparli nastpujce rezolucje:
Rezolucja nr 53/15 Rezolucja UE dot. wzmocnienia wsppracy, zwaszcza pomidzy
kompetentnymi organami w kontekcie substancji chemicznych uywanych czsto w nielegalnej produkcji narkotykw syntetycznych i substancji psychotropowych.
Decyzja nr 53/1 Przesunicie kwasu fenylooctowego z tabeli II do tabeli I na podstawie
konwencji z 1988 r. z uwagi na coraz czstsze wykorzystywanie ww. substancji do nielegalnej produkcji prekursorw narkotykowych, a w konsekwencji narkotykw.
Udzia polskich sub dziaajcych w obszarze redukcji poday w midzynarodowych projektach i dziaaniach operacyjnych zwalczajcych handel, produkcj
i przemyt narkotykw
Policja
Tabela 6.6 Udzia Policji w midzynarodowych projektach i dziaaniach operacyjnych zwalczajcych
handel, produkcj i przemyt narkotykw
Dziaania
Projekty
Handel
Operacja Kana operacja koordynowana

przez Federacj Rosyjsk dotyczca ograniczenia handlu i przemytu narkotykw
i prekursorw
Obserwator udzielanie informacji

o dziaaniach podejmowanych
w Polsce w ramach ograniczania handlu i przemytu
narkotykw, udzielanie informacji o konfiskatach
narkotykw i prekursorw
Produkcja
Przemyt
Szkolenie z rodkw KE dla 42 pastw (UE i

kraje trzecie).
Organizator - zwalczanie nielegalnej produkcji narkotykw
Operacja Kana operacja koordynowana

przez Federacj Rosyjsk dotyczca ograniczenia handlu i przemytu narkotykw i prekursorw
JCO operacja policyjno-celna.
Obserwator udzielanie informacji o dziaaniach

podejmowanych w Polsce w ramach ograniczania
handlu i przemytu narkotykw, udzielanie informacji o konfiskatach narkotykw i prekursorw
147
narkotykowa
Stra Graniczna
Tabela 6.7 Udzia SG w midzynarodowych projektach i dziaaniach operacyjnych
zwalczajcych handel, produkcj i przemyt narkotykw
Projekty
Polsko-szwedzko-norweski projekt Korona, bdcy kontynuacj dotychczasowego projektu
EAGLE III
Przemyt
W 2010 roku kontynuowano wspprac z podlegym Ministrowi Zdrowia Krajowym
Biurem do spraw Przeciwdziaania Narkomanii. W wietle przepisw ustawy z 29 lipca 2005
roku o przeciwdziaaniu narkomanii Krajowe Biuro koordynuje wszelkie dziaania podejmowane na rzecz ograniczenia popytu na narkotyki, opracowuje projekt Krajowego programu
przeciwdziaania narkomanii oraz monitoruje realizacj programu, ktry stanowi podstaw
dziaa w zakresie przeciwdziaania narkomanii. W ramach tej wsppracy w lutym 2010 roku zebrano, dokonano statystycznej analizy i przesano do Krajowego Biura do spraw Przeciwdziaania Narkomanii informacje dotyczce zabezpieczenia mienia w sprawach zwizanych z przestpczoci narkotykow. Dane te przekazano do wykorzystania w sprawozdaniu
z realizacji Krajowego programu przeciwdziaania narkomanii za rok 2009.
Uczestniczono rwnie w 3 konferencjach powiconych przeciwdziaaniu narkomanii,
w tym w zorganizowanej przez Ministra Sprawiedliwoci konferencji Polityka karna w wietle problematyki narkomanii, oraz w dwch konferencjach powiconych problematyce zapobiegania narkomanii i zwalczania tego rodzaju przestpczociw szczeglnoci koncepcji odstpienia od karalnoci posiadania na wasne potrzeby nieznacznych iloci rodkw odurzajcych i substancji psychotropowych. Pierwsz z nich zorganizowaa Polska Sie Polityki Narkotykowej, drug Helsiska Fundacja Praw Czowieka. Udzia wzili w nich przedstawiciele
Ministerstwa Sprawiedliwoci, Ministerstwa Zdrowia, wadz samorzdowych Warszawy, posowie zainteresowani t tematyk, przedstawiciele licznych organizacji pozarzdowych.
Pastwowa Inspekcja Sanitarna

Od 2 padziernika 2010 roku Pastwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadzia 3576
kontroli sklepw wprowadzajcych do obrotu tzw. dopalacze, w nastpstwie czego unieruchomiono 1378 obiektw na obszarze caego kraju.

Z uwagi na midzynarodowy zasig dziaalnoci narkotykowych grup przestpczych
prowadzona jest staa wsppraca ze subami specjalnymi, policyjnymi, granicznymi oraz
celnymi rwnie z innych pastw. ABW wsppracuje w tym zakresie ze subami m.in.
z Wielkiej Brytanii, Danii, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Biaorusi, USA.
148
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Przestpczo
zorganizowana
narkotykowa
Identyfikacja najpowaniejszych zjawisk, ktrym naley

przeciwdziaa w najbliszym czasie
Zgodnie z informacjami KGP, w roku 2010, poza rosnc liczb punktw dystrybucji,
bardzo szybko rosa liczba pojawiajcych si na rynku dopalaczy lub ich skadnikw substancji o gronym dziaaniu psychoaktywnym lub zupenie nowych, dotychczas nierozpoznanych. Wedug danych Narodowego Instytutu Lekw na dzie 6 grudnia 2010 roku zidentyfikowano 81 substancji psychoaktywnych wchodzcych w skad oferowanych na rynku produktw o handlowej nazwie. Wraz z rozwojem zjawiska obrotu i zaywania rnego rodzaju rodkw o dziaaniu psychoaktywnym odnotowano take wzrost zainteresowania rodowisk zwizanych z przestpczoci narkotykow, nielegalnym obrotem oraz wykorzystaniem do produkcji rodkw odurzajcych rnego rodzaju rodkw farmaceutycznych zarwno reglamentowanych, jak rwnie kwalifikowanych jako tzw. OTC, pozostajcych w wolnej sprzeday.
Przykadem nielegalnego wykorzystania rodkw dostpnych bez adnych ogranicze w aptekach i punktach aptecznych byy leki zawierajce w swoim skadzie pseudoefedryn. cznie w Polsce dostpne byy w 2010 roku 24 rodzaje takich produktw. Zaobserwowano take
inne specyfiki farmaceutyczne, ktre stay si przedmiotem nielegalnego obrotu zwizanego
z rynkiem narkotykowym. Nale do nich substancje majce wzmocni lub zmodyfikowa
dziaanie rodkw odurzajcych. W nielegalnym obrocie znajduj si take bardzo due iloci
sterydw anaboliczno-androgennych oraz lekw na potencj. Z posiadanych informacji wynika, e tego rodzaju specyfiki czsto s przedmiotem faszerstwa. Niesie to za sob powane
zagroenia dla ycia i zdrowia osb bdcych potencjalnymi konsumentami.
Zgodnie z informacjami KG SG, skala prb przemytu, uprawy rolin o dziaaniu psychotropowym oraz produkcji rodzimych narkotykw syntetycznych bdzie utrzymywaa si
w kolejnych latach na tym samym lub wyszym poziomie. W poszczeglnych segmentach
przestpczoci narkotykowej naley spodziewa si:
prekursory zagroenia przemytem prekursorw do produkcji amfetaminy (BMK), szczeglnie z terenu krajw Europy Wschodniej, zmiany szlakw i sposobw przemytu prekursorw, zmienianie stanu skupienia przewoonych substancji, zastpowania prekursorw,
znajdujcych si pod cis kontrol, innymi nowymi substancjami niepodlegajcymi kontroli, utrudnie w monitorowaniu prekursorw i substancji chemicznych ze wzgldu
na dynamicznie zmieniajce si sposoby produkcji;
produkcja amfetaminy i innych narkotykw syntetycznych zmiany sposobw nielegalnej
produkcji amfetaminy (np. dzielenie etapw produkcji), zwikszania skali produkcji prekursorw, narkotykw syntetycznych i innych niekontrolowanych substancji chemicznych
dziaajcych podobnie do narkotykw, wykorzystywania nowych metod produkcji i sprztu, produkcji innych rodzajw narkotykw syntetycznych;
produkcja oraz przemyt narkotykw z surowcw naturalnych rosncego przemytu marihuany i haszyszu na teren Polski, udziau polskich grup przestpczych w organizacji przemytu i dystrybucji marihuany i haszyszu na terenie Europy oraz wzrostu liczby profesjonalnych upraw konopi innych ni wkniste;
przemyt amfetaminy i innych narkotykw syntetycznych zmiany produktu finalnego
(z proszku na tabletki), wzrostu produkcji i przemytu amfetaminy do Europy Zachodniej
jako elementu towarzyszcego emigracji zarobkowej Polakw oraz do Europy Wschodniej
jako kierunku duego zapotrzebowania na narkotyki syntetyczne;
przemyt kokainy rosncego przemytu kokainy z Ameryki Poudniowej do Europy, w tym
do Polski, z wykorzystaniem rosncej roli Afryki Zachodniej w tranzycie narkotyku;
przemyt heroiny rosncego przemytu heroiny z Afganistanu do Europy szlakiem bakaskim, w tym do Polski; coraz czstszego wykorzystywania rosncej roli Afryki Wschodniej
w tranzycie narkotyku; znacznego przemytu heroiny do Rosji i byych republik ZSRR;
wprowadzanie na rynek substancji dziaajcych podobnie do narkotykw, tzw. dopalaczy
pojawiania si na rynku nowych, niekontrolowanych, laboratoryjnie stworzonych substancji, dziaajcych na orodkowy ukad nerwowy.
149
narkotykowa
Obszary dziaania wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania przestpczoci
narkotykowej
Zgodnie z informacjami KGP, zidentyfikowanymi obszarami dziaa wyznaczonych
do realizacji w roku 2011 oraz w latach nastpnych s:
zapewnienie dalszego stabilnego funkcjonowania powoanych struktur antynarkotykowych oraz rozbudowa struktury koordynujcej dziaania wymienionych komrek
na szczeblu centralnym. W roku 2010 etatowo w strukturach antynarkotykowych pionu kryminalnego znajdowao si 1139 funkcjonariuszy. Komrka nadzorujcokoordynujca w Biurze Kryminalnym KGP liczy 3 etaty, w tym 2 policyjne,
okrelenie w ramach Policji podmiotu waciwego do realizacji zada zwizanych
ze zwalczaniem nielegalnego obrotu rodkami farmaceutycznymi,
zapewnienie szybkich metod identyfikacji nowych narkotykw oraz metod wykrywania ich w organizmie,
zdiagnozowanie zagroe zwizanych z przestpczoci narkotykow w zwizku z turniejem piki nonej EURO 2012 i podjcie dziaa w celu ich eliminacji.
Zgodnie z informacjami ABW, naley zaktywizowa dziaania ukierunkowane na monitorowanie nielegalnego obrotu dopalaczami oraz produkowanymi w kraju narkotykami,
gwnie amfetamin, ze szczeglnym uwzgldnieniem monitorowania prekursorw do produkcji narkotykw syntetycznych oraz rozwoju nowych technologii do ich wytwarzania.
150
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 7
Przestpczo ekonomiczna ogem

(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji)
Wszczte postpowania
Wedug danych Policji, w roku 2010 w Polsce wszczto 67 288 postpowa przygotowawczych w sprawach o przestpstwa gospodarcze, co oznacza utrzymanie liczby wszcz
na poziomie roku poprzedniego (+0,7%).
W roku 2010 liczba stwierdzonych przez Policj przestpstw gospodarczych wyniosa
141 854. Stanowi to utrzymanie poziomu liczby ekonomicznych przestpstw stwierdzonych
z roku 2009 (-0,8%), kiedy to byo ich 142 960.
Wykres 7.1 Liczba stwierdzonych przestpstw gospodarczych w latach 20012010
rdo: KGP
151
ekonomiczna ogem
Podejrzani
Ponadto w 2010 roku ustalono 48 780 podejrzanych o przestpstwa gospodarcze
(o 3,2% wicej ni w roku poprzednim).
Wykres 7.2 Liczba podejrzanych o przestpstwa gospodarcze w latach 20012010
rdo: KGP
152
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
7.1 Przestpczo zwizana z naruszaniem praw

wasnoci intelektualnej i przemysowej
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Komendy Gwnej Stray Granicznej,
Suby Celnej, Ministerstwa Sprawiedliwoci, Suby Wiziennej)
Przestpczo przeciwko wasnoci intelektualnej i przemysowej zostaa spenalizowana

m.in. w nastpujcych przepisach:
Art. 278 2 k.k. nielegalne uzyskanie programu komputerowego w celu osignicia korzyci;
Art. 291 12 k.k. w zw. z art. 293 1 k.k. paserstwo umylne programu komputerowego;
Art. 292 12 k.k. w zw. z art. 293 1 k.k. paserstwo nieumylne programu komputerowego;
Art. 115, 116, 117, 118, 118 i 119 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim
i prawach pokrewnych (Dz.U.06.90.631 j.t. z pn. zm.) m.in. przywaszczenie autorstwa cudzego utworu albo artystycznego wykonania, bezprawne rozpowszechnianie cudzego utworu, bezprawne utrwalanie lub zwielokrotnianie cudzego utworu w celu jego rozpowszechniania, bezprawne nabywanie i zbywanie nonikw cudzych utworw, wytwarzanie i obrt urzdzeniami
przeznaczonymi do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpiecze utworu, utrudnianie prawa do kontroli korzystania z utworu;
Art. 303 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku Prawo wasnoci przemysowej
(Dz.U.03.119.1117 j.t. z pn. zm.) naruszenie praw twrcy projektu wynalazczego;
Art. 304 ust. 2 i 3 ustawy Prawo wasnoci przemysowej uniemoliwienie uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa do rejestracji w odniesieniu do cudzego wynalazku, wzoru uytkowego, wzoru przemysowego albo cudzej topografii ukadu scalonego (np. poprzez ujawnienie
uzyskanej o nim informacji);
Art. 305 ust. 1 i 2 ustawy Prawo wasnoci przemysowej oznaczanie towarw podrobionymi
znakami towarowymi i obrt tymi towarami;
Art. 305 ust. 3 ustawy Prawo wasnoci przemysowej uczynienie z przestpstwa okrelonego w art. 305 ust. 1 staego rda dochodu lub popenienie tego przestpstwa w stosunku do towaru o znacznej wartoci;
Art. 67 ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o ochronie niektrych usug wiadczonych drog elektroniczn opartych lub polegajcych na dostpie warunkowym (Dz.U.02.126.1068 z pn. zm.)
wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu, posiadanie lub uywanie w celu osignicia korzyci majtkowej sprztu lub oprogramowania, ktre zostay zaprojektowane lub przystosowane w celu
umoliwienia korzystania z usug chronionych bez uprzedniego upowanienia usugodawcy;
Art. 2324, 24a ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
(Dz.U.03.153.1503 j.t. z pn. zm.) ujawnianie tajemnicy przedsibiorstwa lub wykorzystywanie jej we wasnej dziaalnoci gospodarczej, kopiowanie zewntrznej postaci produktu i wprowadzanie go do obrotu, organizacja lub kierowanie systemem sprzeday lawinowej.
153
zwizana z naruszaniem praw wasnoci intelektualnej i przemysowej
Krtka charakterystyka przestpstw wchodzcych w skad zagadnienia i ewentualnych przestpstw powizanych oraz nowe trendy
Zagroenia zwizane z dziaalnoci przestpcz na szkod wacicieli praw autorskich i praw pokrewnych dotycz najczciej:
produkcji (powielania) i wprowadzania do obrotu handlowego nonikw z pirackimi
utworami;
nielegalnego rozpowszechniania utworw w Internecie (filmy, muzyka, ksiki, programy komputerowe);
publicznego odtwarzania bez zgody waciciela praw autorskich utworw muzycznych
i filmw;
wykorzystywania pirackiego oprogramowania komputerowego w biecej dziaalnoci
gospodarczej;
kradziey sygnau telewizyjnego poprzez bezprawne publiczne rozpowszechnianie nada programw telewizyjnych, podczanie si do urzdze odbiorczych telewizji kablowych, wspdzielenie sygnau telewizyjnego poprzez sie Internet (tzw. sharing);
sprzeday bezprawnie skopiowanych ksiek w punktach kserograficznych;
oszustw popenianych w drodze sprzeday kopii dzie sztuki.
Dominujcymi formami piractwa przemysowego w 2010 roku, podobnie jak w latach
ubiegych, by nielegalny import i produkcja podrobionych towarw oraz oznaczanie ich zastrzeonymi znakami towarowymi rnych firm, a nastpnie wprowadzanie ich do obrotu
handlowego. Z roku na rok przybywa internetowych ofert sprzeday podrobionych towarw.
Nielegalne posugiwanie si znakami towarowymi dotyczy przede wszystkim znakw
graficznych i sownograficznych, tj. nazw i znakw firm produkujcych m.in. odzie, sprzt
elektryczny i elektroniczny, a take kosmetyki i biuteri.
Wraz z rozwojem informatyki pojawiy si nowe, coraz bardziej popularne wrd konsumentw, techniki sprzeday. Towary pirackie i podrabiane, zamawiane za granic za porednictwem Internetu, trafiaj bezporednio do klienta w postaci paczek lub przesyek kurierskich.
Stosunkowo nowym zjawiskiem jest take amanie prawa w zakresie ochrony patentowej. Dziedzin nierozerwalnie zwizan z ochron patentow, ktra przysparza najwikszych dochodw i rodzi grone niebezpieczestwa dla zdrowia i ycia ludzkiego, jest sprzeda
nielegalnie wyprodukowanych i wprowadzanych do obrotu handlowego farmaceutykw.
Podrobione produkty markowe trafiaj na europejskie rynki (w tym rynek polski)
z krajw azjatyckich drog morsk lub poprzez terytorium Litwy, Biaorusi i Ukrainy.
Naley zauway, e w 2010 roku obserwowano dalsze przenoszenie dziaalnoci przestpczej w dziedzinie amania wasnoci intelektualnej i przemysowej do Internetu.
154
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo zwizana z naruszaniem praw wasnociPrzestpczo

intelektualnej zorganizowana
i przemysowej
Skala oraz dynamika zagroe

Policja
Postpowania wszczte
Wedug danych Policji w 2010 roku wszczto ogem 3577 postpowa przygotowawczych o przestpstwa przeciwko wasnoci intelektualnej i przemysowej, co stanowi spadek
o 25% w stosunku do roku poprzedniego (4768 postpowa). Przyczyn spadku liczby wszczynanych postpowa przygotowawczych moe by zauwaalny od kilku lat proces przenoszenia
przestpczej dziaalnoci do Internetu, a tym samym spadek popytu na produkty w postaci
fizycznych nonikw zawierajcych pirackie utwory, tj. filmy, muzyk, programy komputerowe, ksiki oraz inne podrobione towary.
Wykres 7.1.1 Liczba postpowa wszcztych przez Policj w sprawach o przestpstwa przeciwko
wasnoci intelektualnej i przemysowej ogem i na materiaach operacyjnych w latach 20082010
rdo: KGP
155
W 2010 roku Policja stwierdzia 29 500 przestpstw w omawianej kategorii, co oznacza spadek ich liczby o 28% w stosunku do roku 2009, w ktrym stwierdzono 40 956 przestpstw. Liczba przestpstw wykrytych wyniosa w 2010 roku 28 902, co oznacza spadek ich
liczby o 28% w porwnaniu z rokiem poprzednim.
Wykres 7.1.2 Przestpstwa stwierdzone i wykryte w sprawach przeciwko wasnoci intelektualnej
i przemysowej przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
Najwiksz liczb przestpstw przeciwko wasnoci intelektualnej i przemysowej, podobnie jak w roku ubiegym, stanowiy czyny z art. 278 2 k.k. 14 140, co stanowio 48%
oglnej liczby tego typu przestpstw stwierdzonych. Jednoczenie ich liczba w 2010 roku spada o ok. 18% w porwnaniu z rokiem poprzednim.
6,8% wszystkich stwierdzonych przestpstw przeciwko wasnoci intelektualnej
i przemysowej stanowiy w roku 2010 czyny z art. 291 12 k.k. w zw. z art. 293 1 k.k.
Jednoczenie odnotowano spadek ich liczby o 30% w porwnaniu z rokiem 2009.
5,6% wszystkich stwierdzonych przestpstw przeciwko wasnoci intelektualnej
i przemysowej stanowiy w roku 2010 czyny z art. 115119 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w zwizku z cudzym utworem w postaci fonogramw. Jednoczenie odnotowano spadek ich liczby o 81% w porwnaniu z rokiem 2009.
Najwikszy wzrost liczby przestpstw stwierdzonych odnotowano zosta wrd czynw
z art. 305 ust. 3 ustawy Prawo wasnoci przemysowej (z 242 w 2009 roku do 1876 w 2010).
W 2010 roku spada liczba przestpstw stwierdzonych z art. 67 ustawy z dnia 5 lipca
2002 roku o ochronie niektrych usug wiadczonych drog elektroniczn opartych lub polegajcych na dostpie warunkowym. W 2010 roku wyniosa ona 242. Jest to spadek o 46%
w stosunku do roku 2009.
Spadek o 30% w stosunku do 2009 roku odnotowano w odniesieniu do czynw
z art. 115119 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zwizku z innymi utworami w postaci wideogramw.
156
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

i przemysowej
Tabela 7.1.1 Liczba przestpstw przeciwko wasnoci intelektualnej i przemysowej stwierdzonych

i wykrytych przez Policj ogem i w poszczeglnych kategoriach
Przestpstwa wykryte
2008
2009
2010
Dynamika
2010/2009
2008
2009
2010
Dynamika
2010/2009
15 093
17 168
14 140
18%
14 966
17 069
13 963
18%
2469
8575
1654
81%
2359
8496
1619
81%
4589
8030
5585
30%
4506
7931
5534
30%
art. 291 1-2 k.k. w zw. z art. 293

1 k.k.
6291
2875
2018
30%
6254
2843
1983
30%
art. 305 ust. 1-2 ustawy PWP
1472
1477
1380
7%
1264
1263
1277
1%
1162
891
806
10%
1073
829
768
7%
1211
878
1456
66%
1142
825
1411
71%
art. 6-7 ustawy o Onude
688
444
242
55%
664
433
229
47%
art. 292 1-2 k.k.w zw. z art. 293

1 k.k.
242
197
193
2%
237
190
191
1%
art. 305 ust. 3 ustawy PWP
241
242
1876
675%
113
165
781
979%
art. 115-119 ustawy o Paipp

w zwizku z cudzym utworem w
postaci nadania
317
142
128
10%
309
140
125
11%
art. 23-24, 24a, 24 b ustawy o ZNK
22
26
17
35%
19
21
17
19%
art. 303 ustawy PWP
37%
50%
art. 304 u. 2-3 ustawy PWP
33 812
40 956
29 500
32 919
40 215
28 902
art. 278 2 k.k.

postaci fonogramw
postaci wideogramw

w zwizku z oprogramowaniem
komputerowym
w zwizku z innymi cudzymi utworami
RAZEM
28%
28%
rdo: KGP
157
Ujawnione straty
Podobnie jak w latach ubiegych, w 2010 roku analiza wartoci ujawnionych strat jest
moliwa tylko w przypadku strat wynikajcych z art. 305 ust. 1 i 2 ustawy Prawo wasnoci
przemysowej oraz art. 278 2 k.k., natomiast mienia odzyskanego tylko w odniesieniu
do art. 305 ust. 1 i 2 ww. ustawy. Pena analiza moliwa jest w stosunku do mienia zabezpieczonego.
W 2010 roku, w porwnaniu z rokiem 2009, nastpi spadek wartoci ujawnionych
strat o ok. 12% (z 28 540 089 z do 25 084 551 z) i mienia odzyskanego o ok. 29% (z 3 191 381
do 2 259 055 z). Nieznacznie spada rwnie warto zabezpieczonego mienia o ok. 7%
(z 2 479 821 z do 2 297 454 z). Na warto zabezpieczonego mienia bezporedni wpyw ma
liczba wszcztych postpowa przygotowawczych, ktra, jak wspomniano wyej, rwnie
zmalaa.
Okoo 70% oglnej wartoci mienia zabezpieczonego w 2010 roku stanowio mienie zabezpieczone w zwizku z czynami z art. 305 ust. 12 ustawy Prawo wasnoci przemysowej
oraz art. 278 2 k.k. i z art. 115119 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
w zwizku z cudzym utworem w postaci fonogramw. Jego czna warto wyniosa 1 603 548
z, mimo spadku o 38,3% w sprawach o czyny z art. 278 2 k.k. i wzrosa w porwnaniu
|z 2009 rokiem o 12,8%.
Najwikszy wzrost wartoci mienia zabezpieczonego odnotowano w sprawach o przestpstwa z art. 115119 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zwizku z cudzym utworem w postaci fonogramw: o 257,8% (ze 140 220 z w roku 2009 do 501 795 z
w roku 2010).
Najwiksze spadki wartoci zabezpieczonego mienia odnotowano m.in. w sprawach
o czyny z art. 115119 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zwizku z cudzym utworem w postaci nadania spadek o 94,4% (ze 101 607 z w 2009 do 5 610 w 2010),
oraz z art. 67 ustawy z dnia 5 lipca 2002 roku o ochronie niektrych usug wiadczonych
drog elektroniczn opartych lub polegajcych na dostpie warunkowym spadek o 85,2%
(spadek z 175 030 z w 2009 do 25 850 w 2010).
Wykres 7.1.3 Ujawnione straty, mienie odzyskane i zabezpieczone przez Policj
ogem w latach 20082010
rdo: KGP
158
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

i przemysowej
Tabela 7.1.2 Warto ujawnionych strat, mienia odzyskanego i zabezpieczonego przez Policj ogem
i w poszczeglnych kategoriach przestpstw przeciwko wasnoci intelektualnej i przemysowej (w z)
Straty
Mienie odzyskane
Mienie zabezpieczone
2008
2009
2010
2008
2009
2010
2008
2009
2010
art. 303 ustawy PWP
300
art. 304 ust. 2-3 ustawy

PWP
art. 305 ust. 1-2 ustawy

PWP
8 017 620
7 002 188
6 316 932
2 746 367
3 191 381
2 259 055
843 538
387 032
550 725
art. 305 ust. 3 ustawy

PWP
455 933
351 803
83 994
art. 23-24, 24a, 24 b ustawy o ZNK
64 600
12 700
art. 278 2 k.k.
15 554 516
21 537 901
19 487 619
552 067
893 500
551 028
art. 291 1-2 k.k. w zw. z

art. 293 1 k.k.
123 479
172 460
148 810
art. 292 1 - 2 k.k.w zw. z

art. 293 1 k.k.
10 766
4 600
9 200
art. 115-119 ustawy

o Paipp w zwizku z oprogramowaniem komputerowym
110 777
77 750
74 290
art. 115-119 ustawy

o Paipp w zwizku z cudzym utworem w postaci
fonogramw
204 268
140 220
501 795
art. 115-119 ustawy

wideogramw
122 726
100 006
79 092
art. 115-119 ustawy

o Paipp w zwizku z innymi cudzymi utworami
182 461
75 750
254 060
art. 115-119 ustawy

nadania
38 550
101 670
5 610
art. 6-7 ustawy

o Onude
193 570
175 030
25 850
RAZEM
23 572 136
28 540 089
25 804 551
2 746 367
3 191 381
2 259 055
2 902 735
2 479 821
2 297 454
rdo: KGP
159
Stra Graniczna
W 2010 roku Stra Graniczna prowadzia 75 postpowa przygotowawczych o przestpstwa przeciwko wasnoci intelektualnej i przemysowej (z uwzgldnieniem czynnoci
w trybie art. 308 k.p.k.). 31 spraw zostao przekazanych zgodnie z waciwoci innym organom. 12 postpowa przygotowawczych zakoczono aktem oskarenia, natomiast
13 postpowa zostao umorzonych.
Zarzuty popenienia czynu okrelonego w ustawie o wasnoci przemysowej i ustawie
o prawach autorskich i prawach pokrewnych przedstawiono 13 osobom, w tym 8 cudzoziemcom. Zabezpieczono przedmioty pochodzce z przestpstwa o szacunkowej wartoci ponad 2,7
mln z. Jak wynika z analizy tych danych, najwicej przypadkw wprowadzania na polski
rynek podrobionych produktw markowych oraz podlegajcych ochronie prawom autorskim
i prawom pokrewnym stwierdzono w miejscach terytorialnego zakresu dziaania Morskiego
OSG (szacunkowa warto ok. 1,7 mln z).
Suba Celna
Funkcjonariusze Suby Celnej ujawnili 3557 przypadkw naruszenia praw wasnoci
intelektualnej.
Dziaania kontrolne Suby Celnej w zakresie egzekwowania praw wasnoci intelektualnej w 2010 roku przyniosy efekty w postaci 3 443 278 sztuk zatrzymanych towarw pirackich i podrabianych o szacunkowej wartoci rynkowej ok. 460 mln zotych. W roku 2010,
w porwnaniu z wynikami dziaa kontrolnych uzyskanych w 2009 roku, kiedy zatrzymania
wyniosy ponad 2,6 mln sztuk towarw, nastpi wzrost liczby zatrzymanych sztuk towarw
pirackich i podrabianych o ponad 30%.
Liczba przypadkw zatrzymania towarw wzrosa o ok. 8% (3272 przypadkw w 2009
roku). Warto zatrzymanych towarw w roku 2010 wyniosa ponad 185% w porwnaniu
z wynikami z roku 2009 (kiedy zatrzymano towary o wartoci ok. 40 mln euro).
W 2010 roku zostao zoonych 715 wnioskw o ochron celn, w tym 499 wnioskw
wsplnotowych i 216 krajowych.
z art. 278 2 k.k. (nielegalne uzyskanie programu komputerowego w celu osignicia korzyci)
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo nielegalnego uzyskania programu
komputerowego w celu osignicia korzyci osdzono cznie 740 osb, z czego 571 skazano.
Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 394 osb (w tym w zawieszeniu: 382 przypadki). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar pozbawienia wolnoci od 5 do 8 lat, 29 osb na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 262 osoby
na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci, 102 osoby na kary od 2 do 5 miesicy
pozbawienia wolnoci.
w 16 sprawach.
Przed wyrokiem 1 osoba bya tymczasowo aresztowana.
160
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

i przemysowej

z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
okrelone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, z czego 17 prawomocnych,
0 nieprawomocnych i 2 tymczasowe aresztowania.
W tym samym czasie notowano 66 wyrokw z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwa okrelone w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie przestpczoci zwizanej z naruszaniem praw wasnoci
intelektualnej i przemysowej
Dziaania Policji w 2010 roku ukierunkowane byy na zwalczanie dominujcej formy
przestpczoci w obszarze wasnoci intelektualnej i przemysowej, tj. przestpstw dokonywanych za porednictwem Internetu.
Dziaania prewencyjne (gwnie kontrolne) w obszarze prawa wasnoci intelektualnej
i praw pokrewnych realizowane byy take na szlakach komunikacyjnych. Dziaania takie
realizowane byy czsto wsplnie przez Stra Graniczn, Policj, SOK oraz Inspekcj Transportu Drogowego.
Istotnym elementem realizowanych przedsiwzi jest kontynuowanie rozpocztej
w roku 2007 wsppracy Policji, Stray Granicznej i Suby Celnej oraz osb reprezentujcych
podmioty zarzdzajce targowiskami. W celu ograniczania moliwoci przemytu podrabianych fonogramw i wideogramw oraz ich dystrybucji na terenie kraju realizowane s dziaania weryfikacyjne na bazarach, targowiskach oraz giedach towarowych (elektronicznych
i samochodowych). Stanowi one jeden z czynnikw profilaktycznych w ramach zwalczania
tego rodzaju przestpczoci, wpywajc na spadek liczby stwierdzanych narusze praw wasnoci intelektualnej i przemysowej. Wana jest w tym zakresie cisa wsppraca z osobami
reprezentujcymi podmioty zarzdzajce targowiskami i bazarami, w ramach ktrej czsto
uzyskiwane s informacje na temat procederu handlu podrobionymi towarami oraz informacje na temat osb zajmujcych si tego rodzaju dziaalnoci.
Szczeglne znaczenie dla zmniejszenia zagroe w obszarze praw wasnoci intelektualnej i przemysowej maj rwnie dziaania podejmowane w ramach midzyresortowych zespow i grup zadaniowych.
Dziaajcy przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zesp ds. Przeciwdziaania Naruszeniom Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych opracowuje wnioski i propozycje dotyczce usprawnienia koordynacji dziaa organw administracji rzdowej w zakresie
skutecznoci zwalczania narusze prawa autorskiego i praw pokrewnych. Zesp corocznie
przygotowuje Raport dotyczcy ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych w Polsce, stanowicy sprawozdanie z realizacji opracowanego przez zesp Programu na rzecz ochrony
praw autorskich i praw pokrewnych na lata 20082010.
Raport dotyczcy ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych w Polsce jest przekazywany wielu krajowym i zagranicznym instytucjom zajmujcym si problematyk prawa autorskiego m.in. Ambasadzie Stanw Zjednoczonych Ameryki w Warszawie (Biuro Przedstawiciela Handlowego USA), przygotowujcej dorocznie tzw. 301 Report, opisujcy ekonomiczne
i prawne aspekty faszerstwa i piractwa na wiecie oraz zawierajcy tzw. Priority Watch List
i Watch List, czyli listy krajw, w ktrych poziom przestpczoci intelektualnej jest lub by
szczeglnie wysoki i z tego wzgldu pozostaj jeszcze pod obserwacj. Istotn informacj jest
uwieczenie sukcesem wieloletnich stara o skrelenie Polski z tzw. Watch List. W opublikowanym 30 kwietnia 2010 roku przez Biuro Przedstawiciela Handlowego USA, dokumencie p.t.
161
Watch List Special 301 Report, dotyczcym ochrony praw wasnoci intelektualnej, skrelono
Polsk z listy krajw, w ktrych odnotowano wysoki poziom narusze praw wasnoci intelektualnej.
Wan inicjatywa s rwnie prace Komitetu Ochrony Praw, utworzonego jako organ
opiniodawczo-doradczy Ministra Sportu i Turystyki w zakresie ochrony praw wasnoci intelektualnej i zagadnie pokrewnych, zwizanych z Mistrzostwami Europy w Pice Nonej
UEFA EURO 2012.
Policja w 2010 roku prowadzia prace w obszarze prawa wasnoci intelektualnej
z wykorzystaniem dziaalnoci oficerw cznikowych policji, akredytowanych przy ambasadach RP za granic oraz we wsppracy z oficerami cznikowymi Policji zagranicznych
w Polsce. Prowadzono rwnie wspprac z policjami innych pastw za porednictwem Interpolu i Europolu. W ramach midzynarodowej wsppracy policyjnej przekazywano informacje dotyczce realizowanych spraw majcych zasig midzynarodowy.
Ponadto w roku 2010 Zesp ds. Przeciwdziaania Naruszeniom Prawa Autorskiego
i Praw Pokrewnych pod przewodnictwem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
wsplnie z UNICRI (Instytut ONZ) rozpocz w Polsce projekt szkoleniowy pt. FAKES Zwalczanie handlu produktami sfaszowanymi w trzech kluczowych Pastwach Czonkowskich UE
w stron wszechstronnej strategii ochrony (Fighting Against Brand Counterfeiting In 3 Key
European Member Countries. Towards a More Comprehensive Strategy). Projekt FAKES ma
na celu wspieranie wysikw podejmowanych na szczeblu Unii Europejskiej w zakresie przeciwdziaania popenianiu przestpczoci przeciwko prawom wasnoci intelektualnej, ochrony
konsumentw przed zagroeniami spowodowanymi przez produkty podrobione i pirackie oraz
podnoszenie
oglnej
wiedzy
i
wiadomoci
na
temat
reakcji
spoecznych
na uywanie sfaszowanych artykuw w rnych krajach. Ww. projekt ma za zadanie nawizanie cisej wsppracy z niektrymi pastwami czonkowskimi, podejmujcymi wysiki
w zwalczaniu przestpczoci intelektualnej. Ponadto ma on rwnie na celu wzmocnienie
kompetencji organw krajowych zajmujcych si egzekwowaniem prawa w zakresie przeciwdziaania tego rodzaju przestpczoci oraz zbudowanie modeli, wzorcw postpowania dla
wadz, organw i sub pastwowych. Dodatkowo w ramach projektu FAKES w roku 2011
przeprowadzone zostan dwa cykle wsplnych szkole dla instytucji biorcych udzia
w tym przedsiwziciu, a materiay wypracowane podczas szkole bd podstaw do opracowania przez UNICRI podrcznika szkoleniowego zawierajcego zarwno metodologi, jak
i wskazwki na temat aktualnych standardw i praktyk.
Obszary dziaania, ktre wymagaj wzmocnienia

Rozwj technologii oraz nowych mechanizmw przestpczego dziaania w Internecie
powoduje, e coraz wicej spraw w zakresie naruszenia prawa autorskiego i praw pokrewnych prowadzonych jest za jego porednictwem. Zabezpieczane dowody przestpstwa to dowody elektroniczne, niejednokrotnie o pojemnoci kilku terabajtw. Sprawy te, ze wzgldu na
swoj zoono, wymagaj od prowadzcych powicenia duszego czasu na ich realizacj
oraz posiadania znajomoci zagadnie o charakterze teleinformatycznym. Niezbdnym elementem przeciwdziaania naruszeniom praw wasnoci intelektualnej jest waciwy proces
szkolenia funkcjonariuszy realizujcych zadania w tym zakresie.
Ponadto obecnie obowizujce prawo nie zawsze pozwala na interpretacj zjawisk sieciowych, uniemoliwiajc waciw ochron wacicieli praw wasnoci intelektualnej.
W zwizku z powyszym naley dy do nowelizacji prawa w tym obszarze, w szczeglnoci ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
162
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
7.2 Przestpstwa akcyzowe oraz wyudzenia podatku

od wartoci dodanej (VAT) i innych podatkw
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Suby Celnej,
Komendy Gwnej Stray Granicznej, Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw,
Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego,
Prokuratury Generalnej, Ministerstwa Sprawiedliwoci, Suby Wiziennej)
Przestpczo akcyzowa oraz wyudzenia VAT i innych podatkw zostay spenalizowane m.in. w nastpujcych przepisach:
Art. 5456 k.k.s. uchylanie si od opodatkowania, zatajenie dziaalnoci gospodarczej, skadanie organom podatkowym nieprawdziwego owiadczenia/deklaracji;
Art. 63 13, art. 64 1, art. 65 13 k.k.s. wydanie lub przywz wyrobw akcyzowych na teren kraju; wydanie przez producenta wyrobw akcyzowych przeznaczonych
do wywozu; a take paserstwo tymi wyrobami;
Art. 67 12 k.k.s. podrabianie lub przerabianie znakw akcyzy;
Art. 66 1, art. 68 1 k.k.s. nieodpowiednie oznaczanie wyrobw znakami akcyzy
lub oznaczanie znakami nieodpowiednimi; niedopenienie obowizku oznaczania wyrobw akcyzowych stosownymi znakami akcyzy;
Art. 69 14, art. 73 1 k.k.s. produkcja, import lub obrt wyrobami akcyzowymi
bez urzdowego sprawdzenia; naruszenie warunku zwolnienia od oznaczania wyrobu
znakiem akcyzy;
Art. 70 14, art. 71 k.k.s. nielegalny obrt znakami akcyzy; a take naraenie
znakw akcyzy na niebezpieczestwo kradziey, zniszczenia, uszkodzenia lub zgubienia;
Art. 72, 74 13, art. 75 1-2 k.k.s. nieterminowe rozliczenie stanu zuycia znakw akcyzy; brak ewidencji znakw akcyzy; niedopenienie obowizku sporzdzania raportu dziennego lub rozliczenia znakw akcyzy z przedsibiorc zagranicznym;
Art. 7678 k.k.s. m.in. nienaleny zwrot podatku VAT, podatku akcyzowego, zwrotu wydatkw zwizanych z budownictwem mieszkaniowym; nieterminowa wpata podatku; niepopieranie podatku lub pobranie w kwocie niszej od nalenej;
Art. 4144 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 r. o wyrobie napojw spirytusowych
oraz o rejestracji i ochronie oznacze geograficznych napojw spirytusowych
(Dz.U.06.208.1539 z pn. zm.) wprowadzanie do obrotu napojw spirytusowych z bezprawnie uywanym oznaczeniem geograficznym, wyrabianie napojw spirytusowych
niezgodnie ze sposobem produkcji, warunkami technologicznymi lub parametrami jakociowymi, niezgodne z wymaganiami oznaczenie napojw spirytusowych, wyrabianie lub
rozlewania napojw spirytusowych bez wymaganego wpisu do rejestru;
Art. 12a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 2 marca 2001 roku o wyrobie alkoholu etylowego
oraz wytwarzaniu wyrobw tytoniowych (Dz.U.01.31.353 z pn. zm.) wyrabianie, skaanie, oczyszczanie lub odwadnianie alkoholu etylowego bez wymaganego zezwolenia
i wyrabianie, skaanie, oczyszczanie lub odwadnianie alkoholu etylowego znacznej wartoci bez wymaganego zezwolenia;
163
Przestpczo
Przestpstwa akcyzowe
zorganizowana
oraz wyudzenia VAT i innych podatkw
Art. 13 ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobw tytoniowych

odkaanie alkoholu etylowego skaonego lub osabianie dziaania rodka skaajcego;
Art. 14 ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobw tytoniowych
uczynienie sobie staego rda dochodu z popeniania przestpstwa okrelonego w art.
12, 12a lub w art. 13 w odniesieniu do wyrobw spirytusowych;
Art. 12a ust. 1 i 2 i art. 14 ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu
wyrobw tytoniowych wyrabianie wyrobw tytoniowych bez wymaganego zezwolenia,
wyrabianie wyrobw tytoniowych znacznej wartoci bez wymaganego zezwolenia, uczynienie sobie staego rda dochodu z popeniania przestpstwa okrelonego w art. 12,
12a lub 13 w odniesieniu do wyrobw tytoniowych;
Art. 286 1 k.k. doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporzdzenia wasnym lub cudzym mieniem w celu osignicia korzyci majtkowej
z uwzgldnieniem przedmiotu przestpstwa: podatek VAT oraz podatek inny lub opata
lokalna;
Art. 3135 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania
i kontrolowania jakoci paliw (Dz.U.06.169.1200 z pn. zm.) m.in. wytwarzanie,
transportowanie, magazynowanie lub wprowadzanie do obrotu niespeniajcych wymaga jakociowych paliw, gazu (LPG) i biopaliw; wprowadzanie do obrotu biopaliw ciekych stosowanych we flocie; stosowanie niespeniajacego wymogw cikiego oleju opaowego lub oleju do silnikw eglugi rdldowej; utrudnianie prowadzenia kontroli paliw.
Krtka charakterystyka przestpstw wchodzcych w skad

zagadnienia i ewentualnych przestpstw powizanych oraz nowych trendw
Podatek stanowi zoon kategori prawn i ekonomiczn, warunkujc funkcjonowanie pastwa, wpywajc na cay obieg gospodarczy. Bez sprawnego systemu podatkowego,
na ktry skada si rwnie zdolno organw cigania do ujawniania i zwalczania patologii
z tym zwizanych, adne wspczesne pastwo nie jest w stanie zapewni sobie stabilizacji
i rozwoju.
Biorc pod uwag skal zagroenia dla interesw finansowych pastwa, najistotniejsze s nieprawidowoci w obrocie paliwami, alkoholem, wyrobami tytoniowymi oraz zomem.
Istotna pozostaje rwnie przestpczo gospodarcza ukierunkowana na osiganie korzyci
poprzez naruszanie przepisw dotyczcych podatku od towarw i usug oraz podatku od osb
fizycznych i prawnych.
Przestpczo zwizana z nielegalnym obrotem papierosami

Nielegalny obrt wyrobami tytoniowymi (przede wszystkim papierosami) jest jedn
z bardziej dochodowych sfer midzynarodowej przestpczoci zorganizowanej. W skali wiatowej dochody pochodzce z nielegalnego obrotu papierosami s porwnywalne z zyskami osiganymi w handlu narkotykami.
164
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpstwa akcyzowe oraz wyudzenia

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
Przestpczo zwizan z obrotem papierosami, w tym zwizan z naraeniem

na uszczuplenie podatku akcyzowego, zasadniczo mona podzieli na trzy kategorie:
czyny zwizane z nielegalnym sprowadzaniem na teren Polski papierosw bez polskich znakw akcyzy w celu ich dystrybucji w kraju lub wywozu do innych pastw;
czyny zwizane z nielegaln produkcj papierosw, oznaczaniem ich podrobionymi
znakami towarowymi oraz obrotem nimi;
czyny zwizane z nielegalnym handlem tytoniem (tyto luzem).
W przypadku pierwszej, dominujcej kategorii naraenie na uszczuplenie podatku akcyzowego wynika przede wszystkim z faktu nieoznaczania sprowadzanych na terytorium Polski papierosw polskimi znakami akcyzy. Podkreli przy tym naley, e straty generowane
na rzecz Skarbu Pastwa w zwizku z t kategori przestpczoci zwizane s take z naraaniem na uszczuplenie innych nalenoci publicznoprawnych, tj. podatku VAT oraz ce.
Papierosy s nielegalnie sprowadzane gwnie zza wschodniej granicy, jakkolwiek zdarzaj si take przypadki ich przemycania np. z Chin.
Dotychczas znaczcy odsetek przemyconych papierosw przewoony by przez terytorium Polski w tranzycie, z przeznaczeniem do sprzeday na rynkach zachodnich pastw Unii
Europejskiej (m.in. Niemcy, Belgia, Wielka Brytania, Wochy). Majc jednak na uwadze fakt
zrwnywania cen na wyroby tytoniowe w Polsce i w zachodnich pastwach UE, wedug oceny
Suby Celnej, coraz wicej papierosw jest przemycanych na terytorium Polski z przeznaczeniem do sprzeday na rynku krajowym.
W celu nielegalnego sprowadzania papierosw na teren Polski, jak rwnie transferowania ich do innych krajw, wykorzystywane s przede wszystkim rodki transportu drogowego. W mniejszym stopniu papierosy s transportowane drog morsk, lotnicz, kolejow
czy w ruchu pieszym przez granic.
W midzynarodowy przemyt papierosw zaangaowane s niejednokrotnie legalnie
dziaajce polskie przedsibiorstwa transportowe i spedycyjne, kierowcy oraz nadawcy towarw. Coraz czciej grupy przestpcze zakadaj rwnie fikcyjne firmy, ktre w dokumentacji
przewozowej s nadawcami adunku.
Druga wskazana kategoria przestpczoci obejmuje przede wszystkim nielegalne fabryki papierosw, produkujce zarwno bez formalnych zezwole, jak i zachowania norm jakociowych. Faszowana jest rwnie zewntrzna posta produktu, m.in. opakowania papierosw i znajdujce si na nich znaki towarowe. W przypadku tej kategorii przestpczoci naraenie na uszczuplenie podatku akcyzowego wynika przede wszystkim z faktu nieoznaczania
papierosw znakami skarbowymi akcyzy bd wykorzystywania w tym celu znakw podrobionych.
Trzecia kategoria dotyczy narastajcego systematycznie nielegalnego handlu tytoniem
w rnej postaci. W 2010 roku Suba Celna odnotowaa znaczny wzrost ujawnie wyrobw
tytoniowych (gwnie surowca tytoniowego) w przesykach pocztowych i kurierskich. Zjawisko
to potwierdzaj dane statystyczne (patrz rozdzia 7.2). Opisane zjawisko ma bezporedni
zwizek ze zmian przepisw regulujcych produkcj i skup surowca tytoniowego w pastwach czonkowskich UE.
Cech charakterystyczn opisywanych kategorii przestpstw zwizanych z nielegalnym obrotem papierosami jest to, e w istotnej czci s one popeniane w ramach dziaalnoci zorganizowanych grup przestpczych. Jest to niewtpliwie spowodowane ich charakterem,
wymagajcym zaangaowania wieloosobowej, zorganizowanej struktury, poniesienia okrelonych nakadw finansowych i zapewnienia odpowiednich rodkw technicznych (np. maszyn
do produkcji papierosw, opakowa, rodkw transportu). Z posiadanych danych wynika jednoczenie, e w przewaajcej mierze grupy te s wyspecjalizowane w tej konkretnej dziedzinie przestpczoci, chocia w pojedynczych przypadkach zajmuj si take innego rodzaju
dziaalnoci przestpcz, np. obrotem rodkami odurzajcymi, odkaaniem bezakcyzowego
spirytusu technicznego i produkowaniem z niego wyrobw spirytusowych, obrotem samochodami pochodzcymi z kradziey czy oszustwami ubezpieczeniowymi.
165
Przestpczo
zorganizowana
Przestpczo zwizana z wyrobami alkoholowymi

Przestpczo w zakresie wyrobw alkoholowych obejmuje przede wszystkim przemyt
i odkaanie alkoholu. Ujawniane nieprawidowoci w dziedzinie przestpstw zwizanych
z alkoholem, to przede wszystkim:
wykorzystanie niezgodnie z przeznaczeniem alkoholu etylowego skaonego, zwolnionego od podatku akcyzowego, w tym odkaanie i uycie tak uzyskanego alkoholu etylowego do nielegalnego wytwarzania napojw alkoholowych;
nielegalny przywz wyrobw alkoholowych na terytorium kraju bez zapaty podatku
akcyzowego.
Wrd zjawisk i przestpstw podatkowych zwizanych z nielegalnym alkoholem czsto dochodzi do czynw polegajcych na odkaaniu, konfekcjonowaniu i dystrybuowaniu alkoholu etylowego skaonego, zwolnionego od podatku akcyzowego, ktry jest dystrybuowany
w opakowaniach jednostkowych do celw spoywczych.
Na rozmiar zjawiska odkaania skaonego alkoholu etylowego ma wpyw objcie zerow akcyz rozcieczalnikw. Rozcieczalniki nie podlegaj szczegowym zasadom nadzoru
przez urzdy celne, ktre nie maj moliwoci kontroli ich rozchodu i zuycia. Ponadto rozcieczalniki w sposb nieskomplikowany mona odkazi przy uyciu niemale domowych
rodkw i z rozcieczalnika nienadajcego si do spoycia mona uzyska alkohol nadajcy
si do konsumpcji. Odkaony alkohol bywa sprzedawany w lokalach gastronomicznych jako
np. dodatek do drinkw. W wyniku opisanego procederu do obrotu wprowadzany jest odkaony alkohol, bez odprowadzenia nalenej akcyzy, co powoduje z kolei uszczuplenia na szkod
Skarbu Pastwa.
Wedug Stray Granicznej notowany jest spadek iloci ujawnionego przemytu alkoholu. Wynika to przede wszystkim z przeniesienia zainteresowania przestpcw zajmujcych
si przemytem wyrobw spirytusowych na wyroby tytoniowe, ktre przynosz znacznie wikszy zysk i ktre atwiej ukry.
Przestpczo zwizana z obrotem paliwami pynnymi

Rynek paliw, ze wzgldu na du skal obrotu oraz moliwo uzyskiwania znacznych
zyskw przy stosunkowo niewielkiej odpowiedzialnoci karnej, jest szczeglnie naraony
na dziaalno nieuczciwych podmiotw gospodarczych, powodujc utrat wielomilionowych
nalenoci na szkod budetu pastwa.
Uzyskiwaniu duych, nieopodatkowanych zyskw w obrocie paliwami oraz rozwojowi
szarej strefy i pojawianiu si zorganizowanych grup przestpczych sprzyja przede wszystkim
zrnicowanie stawek w podatku akcyzowym na olej opaowy i olej napdowy. Ponadto podatnicy prowadzcy tego rodzaju dziaalno dokonuj obrotu paliwami i produktami ropopochodnymi, w tym rwnie pochodzcymi z przemytu, przy wykorzystaniu tzw. pustych faktur
albo wykazujc transakcje z podmiotami nieistniejcymi lub niezarejestrowanymi do celw
opodatkowania podatkiem VAT.
Ujawniany w ledztwach mechanizm popeniania przestpstw zwizanych z obrotem
paliwami najczciej polega na:
zmianie przeznaczenia energetycznego wyrobu akcyzowego (oleju opaowego, oleju eglugowego, gazu LPG) zwolnionego z podatku albo obcionego preferencyjnymi stawkami;
blendowaniu komponentw zakupionych w krajowych lub zagranicznych rafineriach
i sprzeday tak uzyskanego produktu jako penowartociowego paliwa;
odbarwianiu oleju opaowego i mieszaniu materiaw pdnych z innymi produktami chemicznymi, a nastpnie wprowadzanie ich do obrotu jako penowartociowych paliw;
oszukiwaniu ustalonych i nieustalonych ostatecznych nabywcw paliw poprzez sprzeda,
w oparciu o faszywe dokumenty, produktw ropopochodnych jako paliw speniajcych
wymagane normy jakoci;
166
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
podrabianiu lub wystawianiu faszywych dokumentw pozorujcych dokonanie zgodnych

z prawem transakcji i czynnoci;
uszczuplaniu lub wyudzaniu zwrotu podatku od towarw i usug z wykorzystaniem nierzetelnych faktur, powiadczajcych dokonanie transakcji paliwem, ktre nie miay miejsca.
Podmioty wykorzystujce olej opaowy do celw napdowych ponosz mniejsze koszty
zakupu, te za, ktre sprzedaj olej opaowy jako napdowy, wykorzystujc rne mechanizmy omijania prawa, konsumuj rnic wynikajc z opodatkowania tych olejw podatkiem
akcyzowym. Z tego tytuu budet pastwa ponosi straty w postaci uszczuplenia nalenego podatku akcyzowego, opaty paliwowej i VAT.
W sytuacjach, gdy towar pochodzi z przestpstwa, z jego wprowadzeniem do legalnego obrotu
wie si wystawienie faktury, ktrej celem jest swoista legalizacja pochodzenia towaru,
z drugiej za strony stworzenie okolicznoci umoliwiajcych nabywcy odliczenie podatku naliczonego, wynikajcego z tej faktury.
Na rynku funkcjonuje dua liczba tzw. porednikw, czyli jednoosobowych firm bez adnego majtku, formalnie dziaajcych i paccych minimalne podatki, sprzedajcych hurtowo
due iloci paliw tylko przy wykorzystaniu komputera i telefonu. Pozornie nie naruszaj one
adnych przepisw podatkowych. Jednoczenie rodki finansowe uzyskiwane z tych przestpstw s ju nie tylko prane przez konta bankowe firm-supw na terenie kraju, ale take
poprzez spki powoywane do tego celu za granic. Cz zyskw wraca do kraju i jest inwestowana w prowadzenie dalszej dziaalnoci przestpczej, cz jest lokowana w polskich nieruchomociach, a take moe by ukrywana w skrytkach bankowych oraz na zagranicznych
kontach bankowych.
Ryzyko wystpujce w obrocie paliwami oceniane jest jako wysokie, z uwagi na skal
popenianych naduy gospodarczych osiganie nieopodatkowanych zyskw wskutek unikania pacenia podatku akcyzowego i podatku od towarw i usug oraz ze wzgldu na negatywny wpyw na podmioty prowadzce rzetelnie dziaalno gospodarcz, tj. wystpowanie zjawiska szkodliwej konkurencji.
Opisywana dziaalno przestpcza stanowi zagroenie w postaci nieuczciwej konkurencji dla podmiotw legalnie wprowadzajcych do obrotu paliwa, jak rwnie dla firm przewozowych, zaopatrujcych si w paliwo pochodzce z legalnych rde, ktre ponosz wysze
koszty swojej dziaalnoci i czsto z tego powodu trac zamwienia spedycyjne na rzecz przewonikw zaopatrujcych si w paliwo tasze, pochodzce z przestpstwa.
Przestpczo zwizana z obrotem zomem

Zom jest wykorzystywany przez przestpcw, poniewa nie posiada adnych oznakowa ani norm jakociowych, a zatem handel nim trudno jest kontrolowa. Skala tego procederu porwnywalna jest do dziaania mafii paliwowej.
Schemat dziaania sprawcw tego typu przestpstw przypomina mechanizmy wykorzystywane przez firmy biorce udzia w procederze fikcyjnego obrotu paliwami. acuchy
firm-supw wystawiaj faktury na rzekomy obrt zomem, jednak nie dochodzi do faktycznego obrotu towarem.
Sprzeda zomu oraz przetwarzanie odpadw metalowych podlega opodatkowaniu
stawk 22% (od 1 stycznia 2011 roku 23%). Ryzyko naduy podatkowych wie si przede
wszystkim z:
odliczaniem podatku naliczonego z faktur wystawionych przez nieistniejce podmioty
(firmy-supy),
167
Przestpczo
zorganizowana
wyudzaniem bezporedniego zwrotu nadwyki podatku naliczonego nad nalenym,

ktre ma miejsce gwnie w przypadku wewntrzwsplnotowej dostawy lub sprzeday
eksportowej, podlegajcych preferencyjnej stawce VAT 0%.
W toku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, e faktury dokumentujce zakup zomu pochodziy od: podmiotw fikcyjnych, firm zarejestrowanych, ktre jednak znikay z rynku bez uregulowania nalenych zobowiza podatkowych, osb fizycznych nieprowadzcych
dziaalnoci gospodarczej, a tym samym nieuprawnionych do wystawiania faktur, podatek
naliczony za, wynikajcy z tych dokumentw by kadorazowo odliczony przez nabywc.
Moliwo czerpania nielegalnych zyskw opartych na fikcyjnym obrocie zomem
i zwizanym z tym faszowaniem faktur powinna co najmniej ograniczy wprowadzana wanie zmiana przepisw w znowelizowanej ustawie o podatku od towarw i usug. Nowe przepisy zmieniaj system naliczania i odliczania podatku od towarw i usug w obrocie. Zmiana ta polega przede wszystkim na przesuniciu obowizku podatkowego rozliczenia podatku
od towarw i usug z tytuu dostawy zomu oraz przenoszenia uprawnie do emisji gazw
cieplarnianych ze sprzedawcy na nabywc. W takim wypadku, zarwno nabywcom, jak
i usugobiorcom przysugiwaoby prawo do odliczenia podatku jako podatku naliczonego
na oglnych zasadach, ktry z tytuu dokonania na ich rzecz dostawy lub wiadczenia usug
byyby u nich podatkiem nalenym. Podstaw opodatkowania przy nabyciu zomu bdzie
kwota, ktr nabywca bdzie obowizany zapaci. Zmiany te z zaoenia maj na celu wyeliminowanie mechanizmw rozliczania VAT wykorzystywanych przez podatnikw naduywajcych prawa do odliczenia podatku naliczonego za pomoc tzw. supw, jak i wystawiania
pustych faktur.
Wyudzenia podatku VAT karuzele podatkowe

Szczeglnie gron form oszustw w podatku od wartoci dodanej (VAT) wykorzystujc mechanizm rozlicze podatku VAT s oszustwa karuzelowe. Wynika to przede wszystkim z ich zoonoci, operowania w rodowisku midzynarodowym oraz teoretycznie nieograniczonej kwoty podatku, jaka moe by przedmiotem wyudzenia przy stosunkowo niewielkich nakadach finansowych oszustw.
Oszustwo karuzelowe w handlu wewntrzwsplnotowym (karuzela podatkowa)
to przestpstwo popeniane w sposb zorganizowany, przy wykorzystaniu opodatkowania
stawk 0% wewntrzwsplnotowych dostaw towarw (podatkiem VAT).
W uproszczeniu mechanizm oszustwa mona okreli jako fikcyjny przepyw towarw
pomidzy co najmniej dwoma (w praktyce znacznie wicej) krajami UE, organizowany w taki
sposb, e towary te fakturowo wracaj do pastw pochodzenia. Kady taki obieg oznacza
zwikszenie kwoty, na jak dokonywane jest oszustwo o kwot podatku VAT zwizanego
z transakcj.
Uatwieniem w popenianiu tego typu oszustw jest brak kontroli granicznych, wynikajcy ze swobody przepywu towarw w ramach krajw Wsplnoty Europejskiej. Umoliwia
to proste symulowanie obiegu towarw pomidzy podmiotami uczestniczcymi w oszustwie
bez faktycznego posiadania towaru lub bez ponoszenia kosztw jego transportu (obieg fakturowy). Spotykane s take odmiany transakcji karuzelowych, w ktrych towar istnieje i jest
rzeczywicie przewoony po acuchu dostaw w celu zachowania pozorw normalnego obrotu towarowego.
Obecnie obserwuje si wykorzystywanie w tego typu przestpstwach rwnie innych
towarw (prawo do emisji gazw cieplarnianych, materiay budowlane, stal i wyroby ze stali),
ni miao to miejsce dotychczas (zom, telefony komrkowe, karty pre-paid, elektronika
i komputery). Przedmiotem oszustwa karuzelowego mog by wszystkie rodzaje towarw bdcych przedmiotem wymiany.
168
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
W zakresie przestpstw zwizanych z VAT naley uwzgldni take nowy rodzaj

oszustw, polegajcych na unikaniu tego podatku w imporcie przy stosowaniu procedury celnej
42xx. Procedura ta oznacza dopuszczenie do obrotu z jednoczesnym wprowadzeniem na rynek
krajowy towarw, ktre podlegaj zwolnieniu z podatku VAT, pod warunkiem e stanowi
one przedmiot dostawy wewntrzwsplnotowej do innego pastwa.
Do oszustwa unikania podatku w imporcie wykorzystywane s podmioty o charakterze
znikajcego podatnika (analogicznie, jak przy oszustwach karuzelowych), ktre zyskay robocz nazw znikajcego importera. Do typowych naduy w tym procederze nale: rnice
midzy cen zadeklarowan w dokumentacji importowej a cen rzeczywist zapacon przez
importera, brak rzeczywistej dostawy do innego pastwa UE i sprzeda towaru na czarnym
rynku, dostawa towaru do znikajcych podatnikw lub kradzie numeru VAT.
W ostatnich latach organa cigania pastw UE sygnalizuj narastajce zjawisko
oszustw podatkowych zwizanych z handlem prawami do emisji dwutlenku wgla. Polska
formalnie moe uczestniczy w europejskim rynku handlu uprawnieniami do emisji np.
w przypadku jeli pojawi si nadwyka, ktr mona odsprzeda. Obecny poziom emisji
dwutlenku wgla jest mniejszy ni limit przyznany w ramach protokou z Kioto. Udzia podmiotw gospodarczych w obrocie emisjami dwutlenkiem wgla uzaleniony jest od obligatoryjnego zarejestrowania i zaoenia konta w Krajowym Administratorze Systemu Handlu
Uprawnieniami do Emisji. W Polsce t baz administruje Instytut Ochrony rodowiska.
Funkcjonujca w UE zasada terytorialnej suwerennoci podatkowej pastw wskazuje
wprost, e transakcje powinny zosta opodatkowane w pastwie, na terytorium ktrego nastpuje rzeczywista konsumpcja nabytych praw lub usug.
Potencjalny mechanizm wyudzenia VAT moe polega na karuzeli podatkowej: nieuczciwa firma zakupuje na zagranicznej giedzie uprawnienia do emisji CO 2, ktre nastpnie sprzedaje polskiej firmie zajmujcej si obrotem uprawnie lub fabryce, ktra emituje
CO2 i potrzebuje takich dodatkowych uprawnie. Podmiot, ktry zakupi na zagranicznej
giedzie te prawa, sprzedaje je, nalicza podatek VAT i pobiera go od kupujcego, lecz nie odprowadza go fiskusowi, a po przeprowadzeniu operacji znika. W 2010 roku Policja prowadzia dwa postpowania przygotowawcze, w ktrych taki proceder stanowi zasadniczy mechanizm przestpczy.
Fikcyjne faktury
Z przedstawionymi przestpstwami nierozerwalnie czy si kwestia wprowadzania do obrotu gospodarczego fikcyjnych faktur, zwanych rwnie pustymi lub kosztowymi. Faktury te nie odzwierciedlaj rzeczywistych zdarze gospodarczych,
co oznacza, e sprzeda towarw lub usug bdcych przedmiotem tych faktur nigdy
nie miaa miejsca. Fikcyjne faktury wystawiane s w wikszoci przypadkw przez
osoby, ktre zarejestroway dziaalno gospodarcz, ale faktycznie jej nie prowadz.
Przestpstwa zwizane z wprowadzeniem do obrotu fikcyjnych faktur przybieraj
rne formy, poczwszy od tych mniej skomplikowanych, polegajcych na zakupie
przez przedsibiorc jednej lub kilku fikcyjnych faktur w celu zmniejszenia obcie
podatkowych, a skoczywszy na tworzeniu zorganizowanych struktur przestpczych,
ktrych celem jest, w gwnej mierze, wyudzanie nienalenych zwrotw VAT z tytuu eksportu lub dostaw wewntrzwsplnotowych.
169
Przestpczo
zorganizowana
Skala oraz dynamika zagroe, utrzymujce si tendencje, nowe

trendy i prognozy
Policja
Postpowania wszczte
W roku 2010 organy Policji wszczy 1750 postpowa w zakresie obrotu paliwami,
wyrobami alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzania podatku od towarw i usug VAT
oraz innych podatkw od osb fizycznych i prawnych. Jest to wzrost o 14,4% w stosunku
do roku 2009. Ponadto w 2010 roku w stosunku do 2009 roku znacznie wzrosa liczba postpowa przygotowawczych wszcztych na materiaach operacyjnych (o 20%). Udzia postpowa wszcztych na materiaach operacyjnych w oglnej liczbie wszcztych postpowa
przygotowawczych wynosi 63%.
Wykres 7.2.1 Liczba postpowa wszcztych przez Policj ogem i na materiaach operacyjnych
w zakresie obrotu paliwami, wyrobami alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzania podatku
od towarw i usug VAT oraz innych podatkw osb fizycznych i prawnych w latach 20082010
rdo: KGP
W 2010 roku Policja stwierdzia 2490 przestpstw w zakresie obrotu paliwami, wyrobami alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzania podatku od towarw i usug VAT oraz
innych podatkw osb fizycznych i prawnych. Jest to o 3,2% wicej ni w roku 2009. Liczba
przestpstw wykrytych przez Policj w omawianej kategorii wyniosa w 2010 roku 2352,
co oznacza wzrost o 2,8% w stosunku do roku 2009.
170
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
Wykres 7.2.2 Liczba przestpstw stwierdzonych i wykrytych przez Policj w zakresie obrotu paliwami,
wyrobami alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzania podatku od towarw i usug VAT oraz innych
podatkw osb fizycznych i prawnych w latach 20082010
rdo: KGP
W 2010 roku Policja stwierdzia najwicej przestpstw z artykuw 63 13, 64 1, 65

13 k.k.s. (41% w stosunku do wszystkich przestpstw stwierdzonych w omawianej kategorii), art. 4144 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 roku o wyrobie napojw spirytusowych
oraz o rejestracji i ochronie oznacze geograficznych napojw spirytusowych (17%) oraz artykuw 5456 k.k.s. (15%).
Jednoczenie zauwaalne wzrosty liczby przestpstw stwierdzonych w 2010 roku
w porwnaniu z rokiem 2009 odnotowano naley w kategorii przestpstw z artykuw 63
13 , 64 1, 65 13 k.k.s. (wzrost o 35% ) i z art. 286 1 k.k. (wzrost o 82%). Najwiksze
spadki widoczne s w liczbie przestpstw stwierdzonych z art. 4144 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 roku o wyrobie napojw spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznacze
geograficznych napojw spirytusowych (o 44%).
171
Przestpczo
zorganizowana
Tabela 7.2.1 Liczba przestpstw stwierdzonych i wykrytych przez Policj w zakresie obrotu paliwami,
wyrobami alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzania podatku od towarw i usug VAT oraz innych
podatkw osb fizycznych i prawnych w podziale na poszczeglne kategorie, w latach 20082010
2008
2009
2010
Przestpstwa wykryte
2008
2009
2010
771
757
1023
763
745
1011
419
752
417
404
716
391
art. 54-56 k.k.s.

art. 12a ust. 1 i 2 ust. o wyr. alk.
etyl. tyt.
art. 286 1 k.k.
387
384
373
388
382
371
162
131
116
144
128
110
297
123
244
296
119
236
art. 31-35 ust. o sys. paliw
122
75
61
103
61
45
art. 76-78 k.k.s.
29
54
101
28
54
101
art. 69 1-4, art. 73 1 k.k.s.
22
30
41
22
30
41
art. 12a ust. 1 i 2 i art. 14 ust. o
32
22
16
32
21
16
art. 13 ust. o wyr. alk. etyl. tyt.
53
65
82
16
18
16
art. 70 1-4, art. 71 k.k.s.
art. 14 ust. o wyr. alk. etyl. tyt.
10
10
art. 67 1-2 k.k.s.
art. 66 1, art. 68 1 k.k.s.

art. 72, 74 1-3, art. 75 1-2
k.k.s.
2317
2411
2490
2215
2289
2352
art. 63 1-3, art. 64 1, art. 65

1-3 k.k.s.
art. 41-44 ust. o wyr. nap. spir.
RAZEM
rdo: KGP
W 2010 roku w dziedzinie przestpczoci zwizanej z obrotem paliwami, wyrobami

alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzania podatku od towarw i usug VAT oraz innych
podatkw osb fizycznych i prawnych warto oszacowanych przez Policj strat wyniosa
952 882 839 z i bya wysza ni w 2009 roku o 85%.
Wykres 7.2.3 Straty ujawnione przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
172
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
Warto mienia zabezpieczonego przez Policj w zakresie narusze zwizanych z obrotem paliwami, wyrobami alkoholowymi oraz tytoniowymi, wyudzeniami podatku od towarw
i usug VAT oraz innymi podatkami osb fizycznych i prawnych wyniosa w 2010 roku
13 564 767 z i wzrosa w porwnaniu z 2009 rokiem o 41%.
Natomiast warto mienia odzyskanego w 2010 roku wyniosa 10 787 186 z i bya nisza w porwnaniu z 2009 rokiem o 19%.
Wykres 7.2.4 Mienie odzyskane i zabezpieczone przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
Najwysze straty w omawianej dziedzinie przestpczoci wynikaj z narusze art. 54

56 k.k.s. w 2010 roku stanowiy one 74% wartoci strat w tym obszarze. Tym samym najwysza wartoci mienia zabezpieczonego przez Policj pochodzi rwnie z narusze wskazanych przepisw (64%).
90% mienia odzyskanego pochodzi z przestpstw okrelonych w: art. 63 13,
art. 64 1, art. 65 13 k.k.s. Warto zwrci uwag, e rwnie stosunkowo wysokie zabezpieczenie mienia nastpuje w zwizku z ww. przepisami 22%.
173
Przestpczo
zorganizowana
Tabela 7.2.2 Warto ujawnionych strat, mienia odzyskanego i zabezpieczonego przez Policj ogem
oraz we wszystkich kategoriach (w z)
Straty
Mienie odzyskane
2008
2009
2010
2008
2009
2010
2008
2009
2010
98 866 552
25 015 467
47 932 220
4 700 580
2 893 263
9 801 333
3 845 161
1 704 009
2 955 965
3 654
220
1 500
230
7 975 387
33 214 328
30 781 321
16 000
30 000
130 224
243 000
257 280
36 836
113 187
142 797
72 334
96 369
480
10 279 568
58 300
54 250
589 524
1 158 233
302 126
1 190
312
46 500
30 100
39 370
9 273
161 980
9 054 115
161 980
21 850
550
1 134
230
23 618 851
4 800
200
300
846 372
445 118
82 851
180 500
707 550
1 660 900
art. 54-56 k.k.s.
419 221 248
401 926 125
705 332 180
3 805 541
6 980 163
555 629
2 045 591
5 844 497
8 659 515
art. 76-78 k.k.s.
7 168 819
12 971 490
45 218 852
15 315
3 250 087
300 000
4 000
550 220
74 000
art. 286 1 k.k.
78 583 832
39 529 021
90 570 840
1 796 108
54 907
RAZEM
612 532 610
514 119 891
952 882 839
10 431 103
13 371 192
10 787 186
17 518 842
9 597 274
13 564 767
art. 63 1-3,
art. 64 1, art.
65 1-3 k.k.s.
art. 67 1-2
k.k.s.
art. 66 1, art.
68 1 k.k.s.
art. 701-4, art.
71 k.k.s.
art. 72, 74 13, art. 75 1-2
k.k.s.
art. 69 1-4,
art. 73 1 k.k.s.
art. 12a ust. 1 i
2 ust. o wyr.
alk. etyl. tyt.
art. 13 ust. o
wyr. alk. etyl.
tyt.
art. 14 ust. o
wyr. alk. etyl.
tyt.
art. 12a ust. 1 i
2 i art. 14 ust. o
wyr. alk. etyl.
tyt.
art. 41-44 ust. o
wyr. nap. spir.
art. 31-35 ust. o
sys. paliw
rdo: KGP
Wyroby tytoniowe
W 2010 roku we wszystkich jednostkach organizacyjnych prokuratury prowadzone
byy cznie 1984 postpowania przygotowawcze dotyczce tzw. przestpczoci papierosowej
(przemyt, paserstwo, nielegalne wytwarzanie wyrobw tytoniowych i inne), przy czym 1652
w tym okresie wszczto, pozostae stanowiy kontynuacj wczeniej prowadzonych postpowa.
Postpowania w tego typu sprawach prowadzone s przez jednostki prokuratury
we wszystkich okrgach apelacyjnych, jednak najwicej jest ich w okrgach znajdujcych si
wzdu wschodniej granicy kraju, tj: lubelskim, biaostockim i rzeszowskim.
174
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
Dane dotyczce sposobu zakoczenia tego typu postpowa przedstawiaj si nastpujco:

liczba spraw zakoczonych odmowami wszczcia postpowania 20;
liczba spraw zakoczonych umorzeniem 274, w tym w fazie ad personam 42
(przeciwko 58 osobom).
liczba spraw zakoczonych aktami oskarenia 1130, cznie w stosunku do 1722
osb;
liczba spraw zakoczonych w inny sposb (zawieszenie postpowania, przekazania
do urzdw celnych, poczenia itp.) 472.
czna warto nalenoci publicznoprawnych naraonych na uszczuplenie oraz szkd
poniesionych przez inne podmioty we wszystkich sprawach zakoczonych w 2010 roku aktami oskarenia wyniosa 541 635 018 z.
Paliwa cieke
W 2010 roku prokuratura prowadzia 246 postpowa przygotowawczych w sprawach
naduy w obrocie paliwami, przy czym 51 zostao w tym okresie wszcztych, pozostae stanowiy kontynuacj wczeniej prowadzonych postpowa. Zakoczonych zostao 180 postpowa, 54 zostao umorzonych. Wniesionych zostao 92 akty oskarenia przeciwko 441 podejrzanym. W sprawach dotyczcych tzw. przestpczoci paliwowej zapado cznie 240 orzecze
sdowych, w ktrych skazano 205 osb. Skala ustalonych w ledztwach naduy w 2010 roku
wyniosa 739 095 943 z.
Obrt zomem
W 2010 roku jednostki prokuratury prowadziy cznie 163 postpowania w sprawach
naduy w obrocie zomem stali i metali kolorowych, z czego w 2010 roku wszczto 54. Zakoczono 97 spraw, z czego 41 aktami oskarenia wobec 186 osb. W 40 sprawach zapady wyroki skazujce w stosunku do 107 osb, jedna zostaa uniewinniona. Skala ustalonych w ledztwach naduy w 2010 roku wyniosa 239 530 360 z.
Suba Celna
Wyroby tytoniowe
Wedug danych Suby Celnej w 2010 roku ujawniono w Polsce 744 mln sztuk nielegalnych papierosw, co stanowio spadek w porwnaniu z 2009 rokiem o 5% (783 mln sztuk).
Skala tego zjawiska w roku 2010 jest porwnywalna do liczby ujawnie odnotowanej w 2008
roku. Najwikszy udzia w ujawnialnoci nielegalnego obrotu papierosami maj funkcjonariusze Suby Celnej: 70%80% wszystkich przypadkw w latach 20052010.
175
Przestpczo
zorganizowana
Wykres 7.2.5 Liczba nielegalnych papierosw zajtych w Polsce (w milionach sztuk)

w latach 20052010
rdo: Suba Celna
Widoczne jest coraz wiksze rozdrobnienie w nielegalnym obrocie wyrobami tytoniowymi, gwnie papierosami: w 2010 roku, w porwnaniu z rokiem poprzednim, Suba Celna
odnotowaa wicej pojedynczych ujawnie, zajmujc przy tym mniejsze iloci papierosw.
Tendencja ta widoczna jest szczeglnie w odniesieniu do ujawnie dokonanych w rodkach
transportu drogowego.
Wedug informacji Suby Celnej transport drogowy jest nadal dominujc metod
przemieszczania wyrobw tytoniowych pochodzcych z nielegalnych rde: w 2010 roku 72%
wszystkich papierosw zajtych przez organy celne ujawniono w pojazdach koowych (w 2008
roku byo to 68%, w 2009 74%), najwicej w samochodach osobowych (41% w 2010 roku, natomiast 39% w 2008 i 40,1% w 2009 roku). W liczbach bezwzgldnych widoczny jest jednak
spadek iloci ujawnianych papierosw, gdy w 2010 roku w rodkach transportu drogowego
zajto cznie ponad 405 mln szt. papierosw, natomiast w roku 2009 450 mln sztuk.
W roku 2008 w samochodach osobowych rednia liczba papierosw zajta w pojedynczym ujawnieniu wyniosa 3501 szt., w 2009 2868 szt., a w 2010 2560 szt.
Podobna sytuacja wystpuje przy ujawnieniach nielegalnych papierosw w samochodach ciarowych: rednia liczba nielegalnych papierosw zajta w jednym ujawnieniu
zmniejszya si w 2010 roku do 49 733 szt., wobec 85 882 szt. w 2009 roku i 53 697 szt. w roku 2008.
W 2010 roku Suba Celna odnotowaa spadek iloci papierosw ujawnionych w transporcie kolejowym. Dotyczy to zarwno przewozw w pocigach osobowych, jak i towarowych.
W 2010 roku ujawniono 48,3 mln szt. nielegalnych papierosw, w 2009 roku 83,2
mln szt., a w roku 2008 120 mln szt.
W 2010 roku Izba Celna w Gdyni odnotowaa 6 ujawnie prb przemytu papierosw
w kontenerach morskich. cznie zajto w nich prawie 40 mln szt. papierosw. S to ujawnienia na podobnym poziomie, jak w 2009 roku (4 ujawnienia, gdzie cznie zajto prawie 42
mln szt. papierosw).
176
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
Suba Celna obserwuje narastajcy problem obrotu tytoniem w rnej postaci. Zjawisko to znajduje potwierdzenie w dokonanych ujawnieniach tytoniu. W 2009 roku organy celne
odnotoway 200 przypadkw takich ujawnie, a w 2010 ju 3291. Pod wzgldem iloci zajtego tytoniu w 2009 roku organy celne zajy ponad 38 ton tytoniu, a w 2010 ponad 126 ton.
Wyroby alkoholowe
Dziaania sub celnych doprowadziy do zajcia w 2010 roku alkoholu i wyrobw alkoholowych w iloci 260 tys. litrw o wartoci ponad 12,8 mln z.
Do znaczcych wynikw kontroli zaliczy naley ujawnianie nielegalnych miejsc odkaania i rozlewania alkoholu. Suba Celna samodzielnie, bd we wsppracy z innymi subami, wykrya 22 takie przypadki.
W zakresie zjawisk i przestpstw podatkowych dokonywanych z uyciem wyrobw alkoholowych mona stwierdzi czste wystpowanie czynw polegajcych na odkaaniu, konfekcjonowaniu i dystrybuowaniu alkoholu etylowego skaonego, zwolnionego od podatku akcyzowego, ktry jest dystrybuowany w opakowaniach jednostkowych do celw spoywczych.
Paliwa cieke
W 2010 roku Suba Celna dokonaa 811 kontroli podatkowych u przedsibiorcw,
z czego w 405 kontrolach stwierdzono szacunkowe uszczuplenia w zakresie paliw silnikowych
na kwot 247 210 718 z. Ponadto Suba Celna przeprowadzia 17 032 kontrole paliwa w bakach, przy czym wyniki 693 kontroli byy pozytywne.

W 2010 roku ABW prowadzia 74 postpowania w sprawach skutkujcych uszczupleniami podatkowymi (z czego 34 postpowa wszczto w 2010 roku), w tym 13 dotyczcych obrotu wyrobami tytoniowymi, 1 wyrobami alkoholowymi, 2 obrotu paliwami i 6 dotyczce obrotu zomem. Liczba postpowa wszcztych przez ABW w 2010 roku z katalogu spraw ekonomicznych wynosia 130, z czego na wasnych materiaach operacyjnych 60. Przedstawiono
389 zarzutw w 94 sprawach. Najwicej zarzutw dotyczyo czynw z art. 286 1 k.k. (60%)
i art. 5456 k.k.s. (22%).
Stra Graniczna
Wyroby tytoniowe
W roku 2010 Stra Graniczna przyczynia si do ujawnienia 215 548 296 szt. papierosw bez polskich znakw skarbowych akcyzy (co stanowi spadek o 2% w stosunku do roku
2009) o wartoci 93 460 005 z (co stanowi wzrost o 56% w stosunku do 2009 roku, jednake
wzrost ten spowodowany jest podniesieniem przez Ministra Finansw ceny umownej za paczk zawierajc 20 szt. papierosw).
Wyroby alkoholowe
W roku 2010 Stra Graniczna przyczynia si do ujawnienia 42 993 litrw alkoholu
o wartoci 2 371 813 z. W porwnaniu z rokiem 2009 odnotowano 71 - procentowy spadek iloci zatrzymanego alkoholu.
177
Przestpczo
zorganizowana
Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw Inspekcja Handlowa

Wyroby tytoniowe i alkoholowe
Inspekcja Handlowa prowadzia kontrole w zakresie przestrzegania przepisw o oznaczaniu wyrobw alkoholowych i tytoniowych znakami skarbowymi akcyzy. W 2010 roku kontrole przeprowadzono w 917 jednostkach handlowych (w 2009 roku w 1269), w ktrych
sprzedawany by alkohol i wyroby tytoniowe, w tym w: 612 placwkach detalicznych, 151 placwkach gastronomicznych i 154 hurtowniach. Niektrych kontroli dokonano razem z funkcjonariuszami Policji. Badaniami objto 8 tys. partii wyrobw alkoholowych oraz 3,5 tys. partii wyrobw tytoniowych. Nieprawidowoci stwierdzono w 4 sklepach i 2 hurtowniach i 1 placwce gastronomicznej. Polegay one na wprowadzeniu do obrotu wyrobw alkoholowych
i tytoniowych bez znakw skarbowych akcyzy, bd opatrzonych banderol, ktra stracia
wano. W zakresie obrotu towarami banderolowanymi w 2010 roku Inspekcja Handlowa
zoya 3 doniesienia na Policj lub do prokuratury.
Paliwa cieke
W 2010 roku kontrola jakoci paliw ciekych obja swoim zasigiem stacje paliw
i hurtownie zlokalizowane we wszystkich wojewdztwach. cznie skontrolowano 1056 stacji
oraz 46 hurtowni posiadajcych zbiorniki stacjonarne (w tym bazy paliwowe producentw
paliw i magazynujcych paliwa), pobierajc do analiz laboratoryjnych cznie 1194 prbki
paliw. Na podstawie otrzymanych raportw z wynikami bada przeprowadzonych przez
akredytowane laboratoria naley stwierdzi, e ogem 50 zbadanych prbek paliw (tj. 4,19%
zbadanych) nie speniao wymaga jakociowych. Dotyczyo: to 30 prbek oleju napdowego
(4,7%) i 20 prbek benzyny (3,6% zbadanych). W kwestionowanych prbkach, podobnie jak
w latach poprzednich, stwierdzano zdecydowanie wicej przypadkw, w ktrych wymaga
nie spenia tylko jeden parametr. Dotyczyo to ponad 76% prbek, w tym 87% prbek oleju
napdowego i 60% prbek benzyn. W pozostaych przypadkach stwierdzano niezgodno
z wymaganiami rozporzdzenia kilku parametrw jakociowych.
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

Wyudzenia podatku VAT
W 2010 roku przeprowadzonych zostao 1619 kontroli skarbowych, dla ktrych wydano decyzje w zakresie podatku VAT w wysokoci 1047 mln z. Jednoczenie liczba kontroli dla
ktrych zoono korekt deklaracji w zakresie podatku VAT, wyniosa 1386, a warto zoonych w tym zakresie korekt deklaracji 96,7 mln z. Kwota ta obejmuje take wartoci zwizane z oszustwami karuzelowymi. Jednoczenie w 2010 roku kontrola skarbowa ujawnia ponad 84 tysicy fikcyjnych faktur, ktrych warto opiewaa na czn kwot 3711 mln z.
Paliwa cieke
Kontrole obrotu paliwami pynnymi maj dwa cele: odzyskiwanie utraconych nalenoci budetu pastwa z tytuu podatku akcyzowego (a take podatku VAT) wskutek dziaalnoci grup przestpczych oraz wyeliminowanie procederu i rozbicie grupy przestpczej w wyniku wsplnych dziaa z organami cigania.
W 2010 roku zakoczono 378 kontroli obrotu paliwami pynnymi i wydano 1352 decyzje na kwot 250 mln z (plus odsetki w wysokoci 129 mln z) w zakresie podatku akcyzowe178
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
go i 227 mln z (plus odsetki w wysokoci 92 mln z) w zakresie podatku VAT.

Nieprawidowoci przy rozliczaniu podatku od towarw i usug, w tym wykazywanie w deklaracjach nienalenych zwrotw VAT
Dane dotyczce przeprowadzonych w latach 20082010 kontroli podatkowych dotyczcych sprawdzenia zasadnoci wykazywanych kwot nadwyki podatku naliczonego nad nalenym do zwrotu na rachunek bankowy wskazuj, e w tej dziedzinie nie maleje skala ujawnianych przez organy podatkowe nieprawidowoci. Udzia kontroli, w przypadku ktrych wykryto nieprawidowoci, wynosi w obszarze podatku VAT w latach 2008 i 2009 ok. 47%, natomiast w roku 2010 wzrs do 55%. W 2010 roku kwota uszczuplenia z tego tytuu wzrosa
o ok. 60% (z 531 mln z do 847 mln z).
Tabela 7.2.3 Kontrole podatkowe przeprowadzone przez urzdy skarbowe w zakresie podatku
od towarw i usug (ogem)
Kontrole waciwe
Rok
2008
2009
2010
Kontrole dorane dot. zasadnoci zwrotu VAT
VAT
w tym dot. zwrotu
Liczba kontroli ogem
299 963
64 390
966
Liczba kontroli, w przypadku ktrych wykryto nieprawidowoci
139 958
26 118
169
Kwota uszczuplenia w tys. z
503 361
237 941
306
304 506
68 870
1118
144 294
27 254
241
531 284
236 531
4294
281 979
67 309
1026
157 593
30 356
261
847 562
390 455
2440
rdo: GIKS
179
Przestpczo
zorganizowana

za niektre przestpstwa okrelone w kodeksie karnym skarbowym
Art. 54 1 i 2 k.k.s., 55 1 i 2 k.k.s., 56 1 i 2 k.k.s.:
W roku 2010 w sdach rejonowych za ww. przestpstwa osdzono cznie 3622 osoby, z czego
3314 skazano. Kary pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 212 osb (w tym w zawieszeniu: 190 przypadkw). Warunkowo umorzono postpowanie w 57 przypadkach, umorzono
postpowanie w 95 sprawach. Uniewinniono 147 osb. Przed wyrokiem 5 osb byo tymczasowo aresztowanych.
Art. 63 13 k.k.s.:
W roku 2010 w sdach rejonowych za ww. przestpstwa osdzono cznie 78 osb, z czego
74 skazano. Kary pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 3 osb (w tym w 3 zawieszeniu). Warunkowo umorzono postpowanie w 1 przypadku, umorzono postpowanie w 1 sprawie. Uniewinniono 1 osob.
Art. 66 1, k.k.s.:
14 skazano. Kar pozbawienia wolnoci nie orzeczono.
Art. 67 12 k.k.s.:
Art. 70 14 k.k.s:
Art. 73 1 k.k.s.:
21 skazano. Kary pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 4 osb (w tym 4 w zawieszeniu). Warunkowo umorzono postpowanie w 1 przypadku.

z kodeksu karnego skarbowego (razem)
okrelone w kodeksie karnym skarbowym, z czego 44 prawomocne, 0 nieprawomocnych
i 12 tymczasowych aresztowa.
W tym samym czasie notowano 525 wyrokw z wyznaczonym przez sd terminem stawienia si do odbycia kary za przestpstwa okrelone w k.k.s.
180
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie

przestpstw akcyzowych oraz wyudze VAT i innych podatkw
W 2010 roku nawizano wspprac midzy powoanym decyzj Ministra Finansw
zespoem zadaniowym ds. koordynacji dziaa organw celnych, podatkowych oraz kontroli
skarbowej w zakresie kontroli opodatkowania podatkiem akcyzowym a przedstawicielami
Prokuratury, Policji i ABW. W toku swoich dziaa zesp planuje m.in:
opracowa zasady wymiany informacji pomidzy poszczeglnymi subami, ktra
usprawni koordynacj, np. dziaa kontrolnych prowadzonych na okrelonym terenie,
na etapie przygotowania do kontroli lub planowania kontroli albo wszczcia postpowania karnego skarbowego,
stworzy map zagroe wskazujc obszary potencjalnego nielegalnego obrotu
towarami akcyzowymi,
nawiza wspprac ze subami krajw ociennych (Czechy, Niemcy), ktre zajmuj
si w swoim kraju nieprawidowociami w obrocie towarami akcyzowymi.
Jednoczenie w ramach resortu finansw tworzone s Regionalne zespoy ds. zwalczania nieprawidowoci w obrocie towarami akcyzowymi, koordynujce wspprac sub celnych, kontroli skarbowej i podatkowych na poziomie wojewdztw.
W 2010 roku weszy w ycie przepisy rozporzdzenia Rady UE nr 904/2010 powoujce Eurofisc, czyli sie sprawnej wymiany ukierunkowanych informacji midzy pastwami
czonkowskimi, majcej na celu uatwienie wielostronnej wsppracy w zakresie zwalczania
oszustw w dziedzinie VAT. Koordynatorem udziau Polski w sieci Eurofisc jest Departament
Kontroli Skarbowej Ministerstwa Finansw a polsk administracj podatkow reprezentuje
3 urzdnikw cznikowych. W pierwszym etapie uczestnictwa w sieci Eurofisc polska administracja podatkowa przystpia do wsppracy w ramach dwch obszarw roboczych:
WF1 oszustwa typu znikajcy podatnik (MTIC),
WF4 obserwatorium VAT (centrum analiz nowych trendw w oszustwach ukierunkowane na tworzenie nowych obszarw roboczych).
Warto rwnie zwrci uwag na fakt, e urzdy skarbowe wykorzystuj procedury
wymiany informacji, tj. moliwo wystpienia przy wykorzystaniu formularza SCAC, do administracji podatkowej waciwego pastwa o potwierdzenie wiarygodnoci transakcji. Stosowanie tego rodzaju procedury umoliwia weryfikacj nastpujcych informacji:
czy transakcja rzeczywicie miaa miejsce,
czy zagraniczny kontrahent zadeklarowa nabycie,
ustalenie faktu zidentyfikowania zarwno nabywcy, jak i dostawcy dla potrzeb transakcji wewntrzwsplnotowych.
Ponadto wykorzystywana jest procedura, o ktrej mowa w art. 19 ww. rozporzdzenia
Rady WE, zgodnie z ktr waciwe wadze pastw czonkowskich mog zawsze przekazywa
sobie nawzajem informacje w drodze wymiany spontanicznej.
W ramach tej wymiany informacji, w zakresie podatku od wartoci dodanej na dzie
17 grudnia 2010 roku, liczba spraw wychodzcych z Polski wyniosa 2825, natomiast przychodzcych z UE do Polski 1811.
Nie bez znaczenia pozostaj porozumienia zawierane przez Komendanta Gwnego
Policji i Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej lub osoby przez nich upowanione (np.
dyrektor Biura Kryminalnego KGP, komendanci wojewdzcy/stoeczny Policji). Porozumienia
zawierane s w miar biecych potrzeb i dotycz wspdziaania w ramach zespow koordynacyjnych w sprawach, ktrych zadania Policji, majce na celu zapobieganie popenianiu
przestpstw i wykrocze oraz zjawiskom kryminogennym, mog by wspomagane dziaaniami kontroli skarbowej.
181
Przestpczo
zorganizowana
Wspomnie naley rwnie o biecej wsppracy z Europolem. W ramach realizowanych (za porednictwem Europolu) czynnoci dokonywana jest na bieco wymiana informacji pomidzy subami policyjnymi pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Wymiana ta polega przede wszystkim na przekazywaniu zapyta do poszczeglnych pastw o osoby i podmioty objte postpowaniami; kraje UE w ramach swoich kompetencji krajowych dokonuj
zleconych czynnoci i przekazuj odpowiedzi celem wykorzystania przez organy danego pastwa.
W listopadzie 2010 roku w Przemylu odbyo si spotkanie sub celnych: Czech, Sowacji, Wgier i Polski, podczas ktrego dyskutowano nad zwalczaniem przemytu wyrobw
tytoniowych wrd pastw tzw. Grupy Wyszehradzkiej.
Ponadto Suba Celna na bieco wsppracuje z oficerami cznikowymi pastw unii
oraz z biurem OLAF (Europejski Urzd ds. Zwalczania Naduy Finansowych).
W 2010 roku odbyway si szkolenia przy udziale ekspertw z Midzynarodowego Stowarzyszenia Producentw Alkoholi i Grupy CEDC z zakresu rozpoznawania oryginalnych
wybranych wyrobw alkoholowych (znaki towarowe).

Rozwojowi zjawiska wyudzania podatku VAT sprzyja w szczeglnoci dugo postpowa organw pastwa na poszczeglnych etapach walki z t przestpczoci oraz maa skuteczno w wykorzystywaniu przez pastwo uprawnie do kontroli obrotu gospodarczego,
w tym przypadkw zwrotu podatku VAT. Podobnie, jak w przypadku dziaa ograniczajcych przestpczo nielegalnego obrotu paliwami pynnymi, zasadne byoby szersze propagowanie informacji o charakterystycznych cechach tego zjawiska wrd przedstawicieli organw cigania i wymiaru sprawiedliwoci. Ponadto naley zintensyfikowa wspprac wszystkich polskich sub zwalczajcych ten rodzaj przestpczoci, jak rwnie wspprac midzynarodow ze subami zagranicznymi.
Bardzo wanym elementem walki z oszustwami karuzelowymi s dziaania zwizane
z rejestracj podatnikw oraz kontrol podmiotw podejrzanych o popenienie oszustwa karuzelowego, ktre maj na celu wyeliminowanie z udziau w transakcjach acuchowych firm
pozornych (znikajcych podatnikw i supw). Wymaga to zaostrzonej kontroli podczas rejestracji podmiotw. W zwizku z powyszym w niektrych pastwach wprowadzono procedury odmowy rejestracji (np. w przypadku braku moliwoci kontaktu z wnioskodawc lub
brakiem wystarczajcych informacji) oraz rejestracji warunkowej (gdy zachodz podejrzenia, lecz brak podstaw do odmwienia rejestracji). Wprowadzenie w polskich przepisach podatkowych analogicznych regulacji usprawnioby zwalczanie omawianego procederu.
Niezbdne wydaje si rwnie wprowadzenie rozwiza prawnych umoliwiajcych
wyrejestrowane z rejestru podatnikw VAT UE w trybie pilnym podatnikw speniajcych
przesanki uczestnictwa w oszustwach w podatku VAT (np. speniajcych wikszo
z nastpujcych warunkw: brak stawiennictwa na wezwanie US, stwierdzenie na miejscu
braku dziaalnoci, niezgodno w systemie VIES, informacja o podejrzeniu oszustwa wynikajca ze SCAC 383 lub z danych sieci Eurofisc, stwierdzenie transakcji z podmiotem uznanym za znikajcego podatnika).
Z uwagi na fakt, e dziaania grup przestpczych funkcjonujcych w dziedzinie przestpczoci ekonomicznej, w zakresie wyudze podatku VAT, polegaj m.in. na: wykorzystaniu polskiego i midzynarodowego systemu bankowego do dokonywania przestpstw poprzez
przeprowadzanie fikcyjnych transakcji gospodarczych umoliwiajcych legalizowanie i wyprowadzenie rodkw finansowych do tzw. rajw podatkowych, Komenda Gwna Policji niejednokrotnie wskazywaa potrzeb uregulowania dostpu Policji do danych objtych tajemnic bankow oraz skarbow.
Problematyka przestpczoci w zakresie wyudzania podatku od towarw i usug
VAT oraz innych podatkw osb fizycznych i prawnych jest zagadnieniem merytorycznie
skomplikowanym i wieloaspektowym. Niezbdne wydaje si zatem organizowanie specjalistycznych
182
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
VAT i innych
zorganizowana
podatkw
szkole z udziaem policjantw pionu do walki z przestpczoci gospodarcz oraz pracownikw organw kontroli skarbowych. Ponadto naley rozway udzia prokuratorw w takich
szkoleniach. W szczeglnoci poszerzenie wiedzy o mechanizmach ekonomicznych powinno
przeoy si wprost na jako prowadzonych postpowa przygotowawczych lub formalnego
nadzoru nad powierzonymi ledztwami lub zleconymi do wykonania czynnociami.
Waciwe wydaje si kontynuowanie dziaa zmierzajcych do:
przyjcia w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury jednolitej kwalifikacji prawnej przy ocenie analogicznych zachowa, zwizanych z naduyciami procedury obliczania i uiszczania podatku VAT oraz innych podatkowych zobowiza publicznoprawnych;
powoania przez Komendanta Gwnego Policji i Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej staego zespou, ktry realizowaby zadania analityczne, koordynacyjne
i szkoleniowe w zakresie zwalczania przestpczoci wyudzenia podatku VAT
i legalizowania rodkw finansowych z tytuu fikcyjnego obrotu zomem;
przystpienia przez stron polsk do AWF MTIC. Jest to analityczny plik roboczy funkcjonujcy w ramach Europolu umoliwiajcy biec wymian informacji pomidzy organami cigania w pastwach czonkowskich UE na temat prowadzonych postpowa
dotyczcych oszustw podatkowych zwizanych z wyudzeniami podatku VAT,
wyposaenia newralgicznych kolejowych przej granicznych w urzdzenia RTG umoliwiajce przewietlanie wagonw kolejowych i kontenerw na platformach kolejowych bez
zatrzymywania ruchu pocigu,
doposaenia drogowych przej granicznych w stacjonarne/przestawne urzdzenia RTG,
umoliwiajce przewietlanie pojazdw samochodowych, oraz w sprzt specjalistyczny
do kontroli miejsc trudno dostpnych,
wyznaczenia w strukturach prokuratury i Policji koordynatorw poinformowanych o prowadzonych w kraju dochodzeniach w sprawach zwizanych z oszustwami
w poszczeglnych branach (zom, metale kolorowe itd.) w celu uatwienia wsppracy
z koordynatorami kontroli skarbowych realizowanych w skali kraju,
wczenia do szkole realizowanych na rzecz kontroli skarbowej problematyki wsppracy
z organami cigania, w tym moliwoci uzyskiwania dowodw do celw prowadzonych postpowa oraz we wsppracy (rwnie z GIIF) w zakresie ujawniania i zabezpieczania
majtku,
stworzenia rozwiza prawnych pozwalajcych na szybsze zadysponowanie zajtym towarem rozwizanie kwestii zabezpieczania i przechowywania paliw oraz ich ewentualnej
utylizacji lub zbycia (np. bez naliczania akcyzy),
wyznaczenia w kadym wojewdztwie przedstawicieli prokuratury i policji do wsppracy
z Regionalnymi zespoami ds. zwalczania nieprawidowoci w obrocie towarami akcyzowymi oraz wypracowanie zasad wsppracy i ukierunkowanie wsplnych dziaa,
upowszechnienia nowego podejcia w zakresie dziaa organw cigania i kontroli skarbowej polegajcego na objciu postpowaniem w pierwszej kolejnoci biecego obrotu wyrobami akcyzowymi, a nastpnie ewentualnym rozszerzeniu go na okresy wczeniejsze,
szczeglnie w przypadku stwierdzenia w pierwszej fazie wystpowania oszustw i nieprawidowoci.
183
184
7.3 Przestpczo w zakresie dziaania instytucji

rynku kapitaowego
Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego)
Przestpczo w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego zostaa spenalizowana m.in. w nastpujcych przepisach:
Art. 215222 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 roku o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych (Dz.U.10.34.189 j.t.) m.in. bezprawne uywanie nazwy
otwarty fundusz emerytalny, naruszenie dziaalnoci lokacyjnej, podanie nieprawdziwych informacji w prospekcie finansowym;
Art. 178183 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi
(Dz.U.05.183.1538 z pn. zm.) przestpstwa wykorzystania informacji poufnej, manipulacja wartoci instrumentu finansowego;
Art. 99101 i art. 103104 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej
i warunkach wprowadzania instrumentw finansowych do zorganizowanego systemu
obrotu oraz o spkach publicznych (Dz.U.09.185.1439 j.t.) przestpstwa proponowania
nabycia instrumentu finansowego bez zatwierdzenia prospektu informacyjnego oraz podawania nieprawdziwych informacji w istotny sposb wpywajcych na tre informacji
prospektu informacyjnego;
Art. 287296 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych
(Dz.U.04.146.1546 z pn. zm.) wykonywanie dziaalnoci lokowania rodkw pieninych na rynku kapitaowym bez zezwolenia, podanie nieprawdziwych informacji w prospekcie emisyjnym, ujawnienie tajemnicy zawodowej, wykonywanie dziaalnoci zarzdzajcej bez zezwolenia;
Art. 45 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o nadzorze nad rynkiem kapitaowym
(Dz.U.05.183.1537 z pn. zm.) niedopenienie przez podmiot nadzorowany obowizku
dokonania blokady rachunku;
Art. 5760 ustawy z dnia 26 listopada 2000 roku o giedach towarowych
(Dz.U.05.121.1019 j.t. z pn. zm.) prowadzenie giedy bez zezwolenia lub wbrew przepisom ustawy, ujawnienie tajemnicy zawodowej, manipulacja ceny towaru giedowego;
Art. 311 k.k. rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w dokumentacji zwizanej z obrotem papierami wartociowymi;
Art. 3841, 43 i 43a ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach
(Dz.U.01.120.1300 j.t. z pn. zm.) m.in. emisja obligacji bez uprawnie, podawanie
przy emisji obligacji nieprawdziwych danych, nieudostepnianie przez emitentw obligacji sprawozda finansowych obligatoriuszom, przeznaczenie rodkw pochodzcych
z emisji obligacji na inne cele ni okrelone w warunkach emisji, nabywanie obligacji
wbrew zakazom;
Art. 24, 25 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 roku o ostatecznoci rozrachunku w systemach patnoci i systemach rozrachunku papierw wartociowych oraz zasady nadzoru
nad tymi systemami (Dz.U.01.123.1351 z pn. zm.) m.in. bezprawne prowadzenie systemu.
185
w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego

Wrd zaobserwowanych nielegalnych zachowa wykorzystywanych do prowadzenia
dziaalnoci przestpczej na rynku kapitaowym nale:
skadanie zlece lub zawieranie transakcji wprowadzajcych lub mogcych wprowadzi w bd co do rzeczywistego popytu, poday lub ceny instrumentu finansowego,
powodujcych nienaturalne lub sztuczne ustalenie si ceny jednego lub kilku instrumentw finansowych;
skadanie zlece lub zawieranie transakcji z zamiarem wywoania innych skutkw
prawnych ni te, dla osignicia ktrych faktycznie jest dokonywana dana czynno
prawna;
rozpowszechnianie za porednictwem rodkw masowego przekazu nierzetelnych informacji albo pogosek, ktre wprowadzaj lub mog wprowadza w bd w zakresie
instrumentw finansowych;
ujawnienie lub wykorzystanie informacji poufnej przez osoby posiadajce informacj
poufn w zwizku z penieniem funkcji w organach spki, posiadaniem w spce akcji
lub udziaw lub w zwizku z dostpem do informacji poufnej z racji zatrudnienia, wykonywania zawodu, a take stosunku zlecenia lub innego stosunku prawnego o podobnym charakterze,
prowadzenie dziaalnoci maklerskiej bez zezwolenia, dziaalno w zakresie obrotu
instrumentami finansowymi bez zezwolenia,
proponowanie nabycia papierw wartociowych bez wymaganego ustaw zatwierdzenia prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego,
podawanie przez osoby odpowiedzialne za informacje zawarte w prospekcie emisyjnym lub innych dokumentach informacyjnych nieprawdziwych lub zatajanie prawdziwych danych w istotny sposb wpywajcych na tre informacji.
Takim dziaaniom przestpczym towarzysz inne patologiczne zachowania, takie jak
m.in. faszowanie dokumentw, naduycie zaufania, dziaanie na szkod spki oraz pranie
pienidzy.
W ostatnim czasie dao si zaobserwowa pojawiajce si za porednictwem sieci Internet oferty platform inwestycyjnych, oferujcych handel akcjami, indeksami, towarami
i walutami. S to firmy zarejestrowane poza granicami Polski (np. w Ameryce aciskiej),
dziaajce za na rynku polskim i obiecujce wysokie zyski. Dziaalno tych podmiotw polega de facto na porednictwie w obrocie instrumentami finansowymi, czyli prowadzeniu dziaalnoci maklerskiej. Na prowadzenie takiej dziaalnoci wymagana jest zgoda Komisji Nadzoru Finansowego, ktrej takie portale internetowe nie otrzymay. Zwykle portale tego typu
wpisywane s na list ostrzee publicznych, prowadzon przez KNF, w celu upowszechnienia informacji, e dana firma nie jest licencjonowan firm inwestycyjn.
Z reguy na stronie internetowej takiego podmiotu nie ma adresu siedziby firmy. Jest tylko
nazwa kraju i zagraniczne numery kontaktowe (telefon, fax, adres e-mail). Zwykle nie ma te
adnych informacji, czy osoby zarzdzajce pienidzmi klientw maj do tego uprawnienia.
Przestpczo na rynku kapitaowym ewoluuje w kierunku coraz bardziej wyrafinowanych zachowa przestpczych. Korzystanie przez sprawcw z nowych rozwiza technologicznych, w szczeglnoci Internetu, utrudnia ujawnienie sprawcw i gromadzenie dowodw
w sprawie. Szczeglne zagroenie stwarzaj podmioty oferujce usugi zarzdzania aktywami, ktre dziaajc bez zezwolenia, pozyskuj klientw wizj znaczcych zyskw.
Sprawy z zakresu rynku finansowego, w tym kapitaowego, s sprawami o szczeglnym stopniu skomplikowania i znacznym ciarze gatunkowym, a ich przedmiotem s czyny,
ktre czsto maj wpyw na losy duych grup, np. inwestorw giedowych pokrzywdzonych
186
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo w zakresie dziaania Przestpczo

instytucji rynkuzorganizowana
kapitaowego
dziaaniami nieuczciwych uczestnikw rynku lub dziaaniami podmiotw wiadczcych usugi

finansowe bez stosownego zezwolenia. Prowadz one do zachwiania istotnych mechanizmw
funkcjonowania poszczeglnych rynkw. W wikszoci przypadkw s to sprawy o szczeglnej
zawioci, wyraonej zarwno w aspekcie faktycznym, jak i prawnym, wymagajce analizy
obszernego, skomplikowanego materiau dowodowego oraz przeprowadzenia wykadni okrelonych norm prawnych. Do ich rozpoznania niezbdna jest waciwa ocena sposobu dziaania
oskaronych, szczeglnie trudna w aspekcie prawnym, a take konieczno rozwaenia opinii
biegych z rnych dziedzin. Sprawy te wymagaj zatem nie tylko duej merytorycznej wiedzy, ale take orzeczniczego dowiadczenia.

Policja
Analizujc dane dotyczce wszcztych przez Policj postpowa przygotowawczych,
mona zauway, e ich liczba na przestrzeni ostatnich trzech lat jest podobna 48 postpowa w 2008 roku, 55 w 2009 i 50 w 2010 roku. Niewiele postpowa przygotowawczych
wszczynanych jest na bazie materiaw operacyjnych. Wie si to m.in. z utrudnionym dostpem Policji do informacji stanowicych tajemnic zawodow.
Wykres 7.3.1 Liczba postpowa wszcztych przez Policj w sprawach z zakresu dziaalnoci
instytucji rynku kapitaowego ogem w latach 20082010
rdo: KGP
187
W 2010 roku Policja stwierdzia 18 przestpstw z zakresu dziaalnoci instytucji rynku kapitaowego. Jest to spadek o 47% w porwnaniu z 2009 rokiem.
Wykres 7.3.2 Przestpstwa z zakresu dziaalnoci instytucji rynku kapitaowe go stwierdzone
i wykryte przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
Najwikszy udzia 83%, w oglnej liczbie stwierdzonych i wykrytych przestpstw

w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego stanowi czyny z art. 215222 ustawy
o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz z art. 178183 ustawy
o obrocie instrumentami finansowymi.
188
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

kapitaowego
Tabela 7.3.1 Liczba przestpstw z zakresu dziaalnoci instytucji rynku kapitaowego stwierdzonych
i wykrytych przez Policj ogem i w poszczeglnych kategoriach w latach 20082010
2008
2009
2010
Przestpstwa wykryte
2008
2009
2010
art. 215-222
ustawy o org.
fund. emer.
22
21
22
20
art. 178-183
ustawy. o obr.
intr. finan.
12
15
art. 99-101, art.

103-104 ustawy o ofer. publ.
art. 287-296
ustawy o fund.
inw.
art. 45 ustawy o
nadz. rynk.
kapi.
art. 57-60 ustawy o gie. tow.
art. 311 k.k.
art. 38-41, 43,

43a ustawy o
oblig.
art. 24, 25 ustawy o ostat.

rozr.
RAZEM
32
34
18
32
36
17
rdo: KGP
W zwizku z przestpczoci w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego

na przestrzeni ostatnich trzech lat nie ujawniono strat, jak rwnie nie odzyskano mienia.
W roku 2010 nie zabezpieczono rwnie mienia. W 2009 roku Policja zabezpieczya
z omawianego tytuu 1 020 000 z, a w 2008 630 073 z.

W 2010 roku ABW prowadzia 13 postpowa dotyczcych dziaania rynku kapitaowego. Wszczte zostay 3 postepowania. 3 podejrzanym postawiono 3 zarzuty z art. 3841,
43 i 43a ustawy o obligacjach. ABW nie stwierdzia strat oraz nie zabezpieczya mienia w odniesieniu do ledztw prowadzonych w ramach dziaania rynku finansowego.
189
Komisja Nadzoru Finansowego

W 2010 roku Urzd Komisji Nadzoru Finansowego skierowa do prokuratury 53
zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popenienia przestpstwa, w tym najwicej: 30%
(16 przypadkw) w zakresie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz 30% (16
przypadkw) w zakresie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentw finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spkach publicznych. Naley
zwrci uwag, e liczba zawiadomie kierowanych przez UKNF do prokuratury w 2010 roku
bya najwysza na przestrzeni ostatnich 4 lat. W porwnaniu z 2009 rokiem wzrosa o 26%
(11 zawiadomie).
Tabela 7.3.2 Zawiadomienia sporzdzone przez UKNF w latach 20072010
wedug rodzaju naruszonej normy prawnej
Rodzaj naruszonej normy prawnej
Liczba zawiadomie o podejrzeniu

popenienia przestpstwa
2007
2008
2009
2010
Art. 183 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

(manipulacja instrumentem finansowym)
11
10
Art. 180 i 181 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

(ujawnienie i wykorzystanie informacji poufnej)
13
16
Art. 295 (wykonywanie bez zezwolenia dziaalnoci o ktrej mowa w art. 32 ust. 2, art. 45 ust. 1 lub ust. 2 lub art. 209) i art. 296
ustawy o funduszach inwestycyjnych (nieuprawnione uycie
w nazwie okrelenia, o ktrym mowa w art. 14 ust. 4 ustawy)
14
Art. 100 ustawy o ofercie publicznej (podawanie nieprawdziwych

lub zatajanie prawdziwych danych w prospekcie i raportach)
14
Art. 178 ustawy o obrocie (prowadzenie dziaalnoci w zakresie

obrotu maklerskimi instrumentami finansowymi bez zezwolenia)
Inne
24
RAZEM
47
42
42
53
rdo: UKNF
Spord zawiadomie zoonych przez UKNF w 2010 roku do prokuratury wszczto

41 postpowa przygotowawczych, odmwiono wszczcia dochodzenia w 4 sprawach, umorzono 3 postpowania.
Akty oskarenia
W 2010 roku Urzd KNF otrzyma informacje o skierowaniu przez prokuratur do sdw powszechnych 6 aktw oskarenia w nastpstwie zgoszonych przez Urzd KNF zawiadomie o uzasadnionym podejrzeniu popenienia przestpstwa.
Wyroki skazujce
W 2010 roku sdy powszechne wyday 7 wyrokw skazujcych w nastpstwie zgoszonych przez Urzd KNF zawiadomie o uzasadnionym podejrzeniu popenienia przestpstwa
w zakresie nastpujcych ustaw:
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi 6 wyrokw,
ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartociowymi 1 wyrok.
190
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

kapitaowego

przestpczoci w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego
Komisja Nadzoru Finansowego prowadzia w 2010 roku wiele dziaa zmierzajcych
do upowszechniania i popularyzacji wiedzy na temat zasad funkcjonowania rynku finansowego, w tym kapitaowego, wykorzystujc zarwno metody bezporednie (seminaria, warsztaty,
wykady, lekcje itp.), jak i porednie (publikacje edukacyjne, formy multimedialne, konkursy).
Dziaania edukacyjne komisji skierowane byy do:
profesjonalnych uczestnikw rynku finansowego (przedstawicieli podmiotw nadzorowanych),
sdziw i prokuratorw oraz funkcjonariuszy organw cigania,
miejskich i powiatowych rzecznikw konsumentw,
przedstawicieli mediw,
notariuszy,
rodowiska szkolnego i akademickiego,
konsumentw usug finansowych.
KNF podejmuje wspprac z wieloma podmiotami krajowymi. Ma to na celu przede
wszystkim poszerzenie wiedzy i popraw metod cigania przestpstw wystpujcych na rynku kapitaowym. W tym celu Urzd KNF organizuje szkolenia i seminaria adresowane
do funkcjonariuszy Policji (w tym CB) i ABW. Podkreli naley, e dua liczba ustaw, ktre
reguluj polski rynek kapitaowy, powoduje konieczno systematycznego zaznajamiania podmiotw dziaajcych na tym rynku z obowizujcymi regulacjami. Urzd KNF aktywnie
uczestniczy w szkoleniach prezentujcych obowizujce przepisy, skierowanych np. do Stowarzyszenia Emitentw Giedowych.
W roku 2010 w ramach inicjatywy CEDUR (Centrum Edukacji dla Uczestnikw Rynku) zorganizowano 46 seminariw i warsztatw szkoleniowych skierowanych do podmiotw
nadzorowanych, przedstawicieli organw cigania, sdziw i prokuratorw, rzecznikw konsumentw, notariuszy oraz przedstawicieli mediw, w ktrych uczestniczyo cznie ponad
3,3 tys. osb.
W 2010 roku przewodniczcy KNF skierowa do Ministra Sprawiedliwoci prob
o rozwaenie moliwoci utworzenia w Sdzie Okrgowym w Warszawie wydziau zajmujcego si rozpoznawaniem spraw z zakresu rynku finansowego. W odpowiedzi na t inicjatyw
Ministerstwo Sprawiedliwoci zobowizao si do monitorowania liczby prowadzonych postpowa z zakresu rynku finansowego, a w przypadku zwikszenia wpywu liczby tej kategorii
spraw podjte zostan stosowne dziaania w celu analizy moliwoci i celowoci powoania
stosowanego wydziau w Sdzie Okrgowym w Warszawie, wzgldnie dokonania stosownych
zmian legislacyjnych.
Istotny aspekt prac Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego stanowi zaangaowanie
w prace instytucji europejskich, umoliwiajce m.in. wymian informacji, ktre s efektywnie
wykorzystywane w ramach zada analitycznych i nadzorczych. Podtrzymywanie wieloletniej
aktywnoci na arenie midzynarodowej pozwala uczestniczy w dyskusji nad nowymi koncepcjami regulacyjnymi i nadzorczymi.
Zaangaowanie UKNF w prace na forum instytucji europejskich rwnie stanowi istotny aspekt prac urzdu. Reprezentowanie urzdu na forum unijnym i dbanie o uwzgldnienie
jego stanowiska w powstajcych dokumentach jest warunkiem dla zapewnienia rozwiza
korzystnych dla rynku polskiego. Uczestnictwo w opracowywaniu legislacji unijnych, udzia
191
w pracach grup eksperckich i roboczych, jak rwnie wpyw na ksztat propozycji legislacyjnych przedkadanych przez Komisj Europejsk wszystkie te dziaania pozwalaj promowa rozwizania korzystne z punktu widzenia nadzoru.
Obszary wymagajce wzmocnienia

W celu skutecznej walki z przestpczoci w zakresie dziaania instytucji rynku kapitaowego naley zwrci szczegln uwag na potrzeby:
zapewnienia kadry o kierunkowym wyksztaceniu oraz odpowiednim dowiadczeniu
w instytucjach i subach waciwych w przedmiotowym zakresie oraz systemu szkole, umoliwiajcego podnoszenie kwalifikacji i cigy rozwj zawodowy pracownikw
i funkcjonariuszy tych podmiotw;
rozwoju i doskonalenia narzdzi informatycznych w celu wikszej automatyzacji procesu nadzoru nad rynkiem kapitaowym;
nowelizacji aktw prawnych w kierunku precyzyjnego, uniemoliwiajcego dowolno
interpretacyjn, zdefiniowania praw i obowizkw podmiotw dziaajcych na rynku
kapitaowym.
Zasadne wydaje si w szczeglnoci wzmocnienie merytoryczne prokuratur i sdw
rozpatrujcych zgaszane przypadki podejrzenia popenienia przestpstwa poprzez organizacj cyklicznych szkole z zakresu zagadnie zwizanych z rynkiem kapitaowym, jak rwnie
zwikszenie liczby biegych sdowych z zakresu rynku kapitaowego, co w znacznym stopniu
przyspieszyoby zakoczenie wielu toczcych si postpowa. Obecnie czas oczekiwania
na opini biegego z zakresu papierw wartociowych siga wielu miesicy.
Ponadto naley zwrci uwag na potrzeb zapewnienia Policji, w zwizku z prowadzonymi postpowaniami w sprawach dotyczcych przestpczoci na rynku kapitaowym,
szerszego dostpu do informacji stanowicych tajemnic zawodow.
Urzd KNF zamierza wystpi z inicjatyw umoliwiajc zmiany legislacyjne w zakresie wsppracy midzy organami cigania a Urzdem KNF na etapie przedprocesowym
oraz zapewnienia moliwoci korzystania z szerokiej gamy instrumentw prawnych i technicznych w gromadzeniu dowodw.
192
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
7.4 Pranie pienidzy

(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Prokuratury
Generalnej, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej,
Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego)
Przestpczo dotyczca prania pienidzy zostaa spenalizowana m.in. w nastpujcych przepisach:

Art. 299 16 k.k. udaremnianie lub utrudnianie stwierdzenia przestpczego pochodzenia rodkw patniczych, instrumentw finansowych, innego mienia ruchomego
lub nieruchomego, w tym m.in. jego przyjmowanie, przekazywanie, wywz za granic;
Art. 3537, 37a ustawy z dnia 16 listopada 2000 roku o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U.03.153.1505 j.t. z pn. zm.) m.in. niedopenienie obowizku rejestracji transakcji, niezachowanie rodkw bezpieczestwa finansowego, niedoinformowanie Gwnego Inspektora Informacji Finansowej o transakcji, co do ktrej zachodzi podejrzenie, e moe by ona przedmiotem przestpstwa, przekazywanie do GIIF nieprawdziwych danych.
Proceder prania pienidzy odbywa si poprzez:
zamian lub przekazanie wartoci majtkowych pochodzcych z dziaalnoci o charakterze przestpczym, w celu ukrycia lub zatajenia ich pochodzenia albo udzielenie
pomocy osobie, ktra bierze udzia w tym procederze, w celu uniknicia przez ni
konsekwencji prawnych;
ukrycie lub zatajenie prawdziwego charakteru wartoci majtkowych lub praw zwizanych z nimi, ich rda, miejsca przechowywania, sposobu rozporzdzania, faktu
ich przemieszczania, ze wiadomoci, e wartoci te pochodz z dziaalnoci o charakterze przestpczym;
nabycie, objcie w posiadanie albo uywanie wartoci majtkowych pochodzcych
z dziaalnoci o charakterze przestpczym.

Przestpstwa bazowe dla prania pienidzy s zwizane przede wszystkim z przestpczoci ekonomiczn, rzadziej natomiast z kryminaln czy narkotykow. Podstawow trudno w zakresie zwalczania procederu prania pienidzy stanowi konieczno udowodnienia
przestpstwa bazowego, z ktrego wartoci majtkowe s wprowadzane do obrotu finansowego.
Z informacji Prokuratury Generalnej wynika, e w 2010 roku katalog przestpstw bazowych dla prania pienidzy w porwnaniu z latami ubiegymi pozosta w zasadzie niezmieniony. Wrd czynw zabronionych generujcych nielegalne korzyci majtkowe dominoway
przestpstwa przeciwko obowizkom podatkowym, w tym przede wszystkim naraenie na
uszczuplenie lub nienaleny zwrot podatku VAT i akcyzy, poprzez podawanie nieprawdy
w deklaracjach podatkowych, ktremu towarzyszyo nierzetelne wystawianie faktur bd powiadczanie nieprawdy w innych dokumentach (art. 54 k.k.s., art. 55 1 k.k.s., art.56 k.k.s.,
art. 62 2 k.k.s., art. 63 1 k.k.s., art. 65 1 k.k.s., art. 76 k.k.s., art. 271 1 i 3 k.k.).
193
Przestpczo
Pranie pienidzy
zorganizowana
W mniejszym stopniu nielegalne korzyci generoway przestpstwa przeciwko mieniu,

ze szczeglnym uwzgldnieniem oszustw (art. 286 1 k.k.) i przywaszczenia mienia (art. 284
1 i 2 k.k.), jak rwnie przestpstwa przeciwko szeroko rozumianemu obrotowi gospodarczemu (art. 296 k.k., art.585 k.s.h.).
Spord przestpstw o charakterze kryminalnym praniu poddawane byy przede
wszystkim rodki pochodzce z przestpstw stypizowanych w ustawie o przeciwdziaaniu
narkomanii, w szczeglnoci tych z art. 42 ust. 3 i art. 56 ust. 3 ustawy.
Wedug Prokuratury Generalnej w 2010 roku nie zidentyfikowano nowych, nieznanych dotychczas metod prania pienidzy, ktrymi posugiwaliby si sprawcy w nastpujcych
po sobie fazach tego procederu, poczynajc od wprowadzenia korzyci majtkowych do obiegu, a koczc na ich integracji z legalnym obrotem finansowym. W szczeglnoci do zidentyfikowanych metod prania pienidzy naleay: transfer gotwki za granic poprzez rachunki
bankowe, transakcje wymiany walut, przelewy elektroniczne, fikcyjne poyczki i darowizny,
metoda rachunku fikcyjnego, metoda tzw. skrzynki rozdzielczej i rachunku docelowego,
transakcje dokonywane przy pomocy tzw. supw i przedsibiorstw symulujcych, mieszanie
dochodw oraz rozdrabnianie transakcji gotwkowych. Coraz czciej wykorzystywane
s podmioty operujce w rajach podatkowych lub na terytoriach jurysdykcji o cisej tajemnicy bankowej.
W 2010 roku odnotowano wzrost liczby postpowa, w ktrych przestpstwem bazowym by tzw. phishing attack, tj. oszustwo komputerowe polegajce na nieautoryzowanym
dostpie do kont bankowych klientw bankw i dokonywaniu przy uyciu skradzionych kodw dostpu wypat rodkw pieninych, ktre transferowane byy na konta umwionych
osb, dokonujcych nastpnie wypat gotwkowych skradzionych pienidzy i ich transferu
za granic przy uyciu usug oferowanych przez serwisy zapewniajce przekazy gotwkowe.
Stwierdzane w tym wypadku przestpstwa bazowe popeniane byy nie tylko na terytorium
RP, lecz niejednokrotnie poza granicami kraju, a dziaania sprawcw na terenie Polski najczciej sprowadzay si do udostpnienia swoich kont bankowych i do porednictwa w transferze skradzionych rodkw finansowych w formie gotwkowej lub rozlicze bezgotwkowych.
Dynamika zjawiska w latach ubiegych oraz brak zmian w zakresie czynnikw sprzyjajcych rozwojowi zagroenia pozwala oczekiwa, e w najbliszym czasie utrzyma si rosnca tendencja w odniesieniu do liczby przypadkw prania pienidzy pochodzcych z rnych
rodzajw przestpczej dziaalnoci.
Zjawiskiem pokrewnym do procederu prania pienidzy jest dokonywanie transakcji
finansowych w celu finansowania terroryzmu. W zwizku z obserwowanym w skali wiatowej
problemem dotyczcym inwestycji sucych finansowaniu terroryzmu oraz transferu rodkw przeznaczonych na tego typu dziaalno istnieje potencjalne prawdopodobiestwo wystpienia tego rodzaju zagroenia rwnie na terytorium RP16.
16 Kwestii
194
zagroenia terroryzmem i ekstremizmem zosta powicony rozdzia 15 niniejszego Raportu.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
PrzestpczoPranie
zorganizowana
pienidzy
Skala zjawiska oraz dynamika zagroe

Gwny Inspektor Informacji Finansowej
W 2010 roku w systemie informatycznym Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) zarejestrowano 1997 zawiadomie opisowych o dziaalnoci i transakcjach podejrzanych, tzw. SARy Suspicious Activity Reports (z czego 73% oglnej iloci otrzymano
od instytucji obowizanych, 24% od jednostek wsppracujcych, a 3% z innych rde)
oraz 15 357 zawiadomienia o pojedynczych transakcjach podejrzanych, tzw. Suspicious Transaction Reports.
Na ich podstawie wszczto w ubiegym roku 1257 spraw analitycznych. W wyniku ich
analizy, a take na bazie analizy informacji otrzymanych we wczeniejszych okresach, w 2010
roku GIIF:
przekaza 120 zawiadomie do prokuratur w zwizku z podejrzeniem prania pienidzy
przez 387 podmiotw, a dotyczcych podejrzanych transakcji, ktrych to przedmiotem
byy rodki o wartoci 1,3 mld z;
zablokowa 112 rachunkw, na ktrych zgromadzono rwnowarto m.in. 59,7 mln z;
wysa 420 powiadomie (w trybie art. 33 ust. 3 ustawy w szczeglnoci w zwizku
z podejrzeniem innych przestpstw) do nastpujcych organw i jednostek:
organw kontroli skarbowej (195),
Komendy Gwnej Policji, w tym CB (122),
Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, w tym CAT (89),
Stray Granicznej (7),
Centralnego Biura Antykorupcyjnego (6),
organw podatkowych (1);
przekaza 25 wnioskw o kontrol w trybie art. 15b ustawy do organw podatkowych
i organw kontroli skarbowej.
W zwizku z wynikami analiz prowadzonych w tych sprawach, a take na bazie spraw
zaoonych w okresach wczeniejszych, GIIF przekaza:
52 zawiadomienia do prokuratur w zwizku z podejrzeniem prania pienidzy mogcych pochodzi z nielegalnych rde lub fikcyjnego obrotu zomem (podejrzenia dot.
127 podmiotw oraz transakcji podejrzanych na kwot 523,2 mln z), a take zablokowa 39 rachunkw ze rodkami w kwocie przynajmniej 52,4 mln z;
14 zawiadomie do prokuratur w zwizku z podejrzeniem prania pienidzy mogcych
pochodzi z nielegalnych rde lub fikcyjnego obrotu paliwami (podejrzenia dot. 55
podmiotw oraz transakcji podejrzanych na kwot 185,5 mln z), a take zablokowa
9 rachunkw ze rodkami w kwocie przynajmniej 1,6 mln z;
21 zawiadomie do prokuratur w zwizku z podejrzeniem prania pienidzy mogcych
pochodzi z innych obszarw ryzyka zwizanych z popenianiem przestpstw karnych
skarbowych (podejrzenia dot. 76 podmiotw oraz transakcji podejrzanych na kwot
302,1 mln z), a take zablokowa 10 rachunkw ze rodkami w kwocie przynajmniej
3,8 mln z.
Zjawisko prania pienidzy analizowane jest przez GIIF od wielu lat zarwno w kontekcie zgaszanych przez instytucje obowizane i jednostki wsppracujce informacji o podejrzanych transakcjach, jak i wynikw prowadzonych analiz. Dynamik zmian poszczeglnych
parametrw opisu zjawiska obrazuje Tabela 7.4.1.
195
Przestpczo
Pranie pienidzy
zorganizowana
Tabela 7.4.1 Dynamika zmian poszczeglnych parametrw opisu zjawiska prania pienidzy
Liczba opisowych informacji o

podejrzanej dziaalnoci
2007
2008
2009
2010
1920
1825
1862
1997
17,2 tys.
10,9 tys.
15,4 tys.
190
246
181
120
(775)
(1030)
(3040)
(1300)
98
320
103
112
(30,2)
(20,5)
(9,0)
(59,7)
Liczba informacji o pojedynczych 14,7 tys.

transakcjach podejrzanych
Liczba zawiadomie do prokuratury o popenieniu przestpstwa
(zbiorcza kwota w mln z)
czna liczba blokad rachunkw
i wstrzyma transakcji (zbiorcza
kwota blokad/wstrzyma w mln
z)
rdo: GIIF
Mniejsza liczba zawiadomie do prokuratur w stosunku do lat poprzednich jest spowodowana przede wszystkim wziciem pod uwag dotychczasowej wsppracy z jednostkami
prokuratur wskazujcych na potrzeb wczeniejszego rozpracowania operacyjnego takich podejrze, a zwaszcza uzyskania dowodw popenienia czynw zabronionych, z ktrych zyski
podlegaj praniu (co wykracza poza moliwoci prawne GIIF). Z tego te powodu bardziej
skupiono si na wsppracy z organami cigania, m.in. na wymianie informacji na podstawie
przepisw ustawy, ktre rwnie pod tym wzgldem zostay w 2009 roku znowelizowane
(szczeglnoci art. 14 ustawy).
Skoncentrowano si take na prowadzeniu czynnoci skoordynowanych z dziaaniami
organw cigania, czego wynikiem bya (po stronie GIIF) wiksza w porwnaniu z latami
poprzednimi warto rodkw zgromadzonych na rachunkach zablokowanych przez GIIF
w zwizku z powziciem uzasadnionego podejrzenia prania pienidzy (w sumie 59,69 mln z).
Przy czym 89 rachunkw, na ktrych zgromadzono rodki o wartoci przynajmniej 36,27 mln
z, zablokowano w trybie art. 18a ustawy (tj. z wasnej inicjatywy GIIF). Naley podkreli,
e wskazane kwoty rodkw zablokowanych na rachunkach s szacunkowe i mog by nisze
od rzeczywistych, gdy podczas trwania blokady naoonej przez GIIF rodki w dalszym cigu
zasilay rachunki, natomiast nie byy wypacane lub przelewane na kolejne rachunki.
Policja
Liczba postpowa prowadzonych w 2010 roku przez Policj w sprawach o przestpstwo prania pienidzy nie jest dua, tym niemniej czsto postpowania te s dugotrwae
i wielowtkowe. Cz postpowa zostaa wszczta przez Policj na podstawie zawiadomie
Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, dlatego te przytoczone poniej dane statystyczne maj jedynie charakter orientacyjny przedstawiaj poziom zaangaowania poszczeglnych jednostek Policji na etapie czynnoci procesowych w zwalczanie przestpstwa prania
pienidzy.
Postpowania wszczte
Spada liczba wszczynanych przez Policj spraw o przestpstwo prania pienidzy,
gdzie podstaw wszczcia stanowi zarwno zawiadomienie o przestpstwie, jak i materiay
operacyjne Policji. Liczba postpowa wszcztych spada w 2010 roku o 19% w stosunku
do roku 2009 (z 164 do 133).
196
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
PrzestpczoPranie
zorganizowana
pienidzy
Wykres 7.4.1 Liczba postpowa w sprawach prania pienidzy wszcztych przez Policj
ogem i na materiaach operacyjnych w latach 20082010
rdo: KGP
W 2010 roku liczba przestpstw stwierdzonych w tej kategorii wyniosa 311, co stanowi wzrost o 9,5% w porwnaniu z rokiem 2009. W odniesieniu do liczby przestpstw stwierdzonych/wykrytych z roku na rok daje si zauway trend wzrostowy. Sytuacja ta pozwala
na stwierdzenie, e coraz wicej zarzutw o przestpstwo prania pienidzy jest ogaszanych
w sprawach o inne przestpstwa, bdce gwnym przedmiotem sprawy, gdzie prawidowo
zgromadzony materia dowodowy daje podstaw do zarzucania podejrzanym wprowadzania
do obrotu korzyci pochodzcych z tyche przestpstw.
Wykres 7.4.2 Przestpstwa prania pienidzy stwierdzone i wykryte przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
197
Przestpczo
Pranie pienidzy
zorganizowana
Wikszo przestpstw prania pienidzy stwierdzonych i wykrytych przez Policj

na przestrzeni ostatnich lat dotyczya czynw z art. 299 16 k.k. W 2010 roku stanowiy one
96% oglnej liczby tych przestpstw.
Tabela 7.4.2 Liczba przestpstw stwierdzonych i wykrytych przez Policj ogem
i w poszczeglnych kategoriach
Przestpstwa wykryte
2008
2009
2010
2008
2009
2010
art. 299 1-6 k.k.
251
276
298
246
270
299
art. 35-37, 37a ustawy o p.p.p. i f.t.
13
13
RAZEM
254
284
311
249
278
312
rdo: KGP
Straty i zabezpieczone mienie

W 2010 roku podwoia si warto ujawnionych przez Policj strat w zakoczonych
postpowaniach przygotowawczych o przestpstwa prania pienidzy. Straty wyniosy
1 763 370 327 z.
Wykres 7.4.3 Straty ujawnione w postpowaniach dotyczcych prania pienidzy
prowadzonych przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
198
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
PrzestpczoPranie
zorganizowana
pienidzy
W 2010 roku na poczet kar i roszcze w zakoczonych sprawach o przestpstwo prania

pienidzy zabezpieczono mienie o wartoci 24 267 454 z. Jest to wzrost o 188% w porwnaniu
z 2009 rokiem.
Wykres 7.4.4 Mienie zabezpieczone przez Policj
rdo: KGP
Naley zwrci uwag, e przedstawione dane Policji dotyczce ujawnionych strat

i mienia zabezpieczonego dotycz przede wszystkim czynw z art. 299 16 k.k.
Wyniki osignite przez jednostki organizacyjne Policji w 2010 roku w porwnaniu
z latami 2009 i 2008 w zakresie zwalczania przestpstw prania pienidzy wskazuj na coraz
lepsz jako pracy w tej dziedzinie. wiadczy o tym przede wszystkim coraz wiksza liczba
spraw zakoczonych wynikiem pozytywnym, bardzo wysoka wykrywalno tego typu przestpstw, systematyczny wzrost liczby przestpstw stwierdzonych, wzrastajca warto mienia
zabezpieczonego oraz ustalona suma strat. Fakt, e spada liczba wszczynanych spraw o przestpstwa prania pienidzy, nie powinien budzi znaczcych obaw, gdy naley pamita,
e przestpstwo to w krajowym systemie prawnym nie stanowi przestpstwa samoistnego,
lecz jest czynem pochodnym kadego tzw. przestpstwa bazowego, w wyniku popenienia ktrego przestpca osign okrelone korzyci finansowe, a nastpnie wprowadzi je do obrotu
finansowego celem nadania im statutu legalnoci pochodzenia i posiadania.

Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego w 2010 roku prowadzia 34 postpowania dotyczce prania pienidzy. Wszczto 14 postpowa, w tym 2 na podstawie materiaw operacyjnych. 65 podejrzanym postawiono 80 zarzutw z art. 299 k.k. Warto strat Skarbu Pastwa ujawnionych przez ABW w postpowaniach prowadzonych z art. 299 k.k. wyniosa
w 2010 roku 109 301 261 z, natomiast warto zabezpieczonego mienia 31 002 132 z.
199
Przestpczo
Pranie pienidzy
zorganizowana
W 2010 roku, podobnie jak w latach ubiegych, powszechne jednostki organizacyjne
prokuratury wszczynay ledztwa z art. 299 k.k. przede wszystkim na podstawie zawiadomie o przestpstwie skadanych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.
W wikszym jednak stopniu ni w poprzednich okresach sprawozdawczych postpowania
przygotowawcze w sprawach prania pienidzy inicjowane byy na podstawie wasnych ustale prokuratury, dokonywanych w innych toczcych si postpowaniach. W 2010 roku informacje o przestpstwie prania pienidzy prokuratura uzyskaa z nastpujcych rde:
zawiadomienia GIIF o przestpstwie 118;
ustalenia wasne prokuratury 43;
zawiadomienia osb fizycznych i prawnych 32;
ustalenia wasne Policji 15;
zawiadomienia urzdw skarbowych 7;
ustalenia wasne ABW 3;
ustalenia wasne Stray Granicznej 2;
zawiadomienia Urzdu Celnego 1;
ustalenia wasne CBA 1.
W 2010 roku prowadzonych byo przez prokuratur cznie 866 postpowa przygotowawczych, z ktrych 223 wszczto w okresie od 1 stycznia 2010 roku, a pozostae 643 zainicjowanych zostao w latach poprzednich.
Z cznej liczby ledztw wszcztych w 2010 roku, z fazy in rem w faz ad personam
przeszo 67 postpowa.
Od 2006 roku daje si odnotowa dynamiczny i stay wzrost liczby postpowa, ktrych przedmiotem jest pranie pienidzy. W 2010 roku liczba tych postpowa wzrosa
w porwnaniu z 2009 rokiem o 9%, a w porwnaniu z 2006 o 62%.
Wykres 7.4.5 Liczba postpowa prowadzonych przez prokuratur z art. 299 k.k.

200
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
PrzestpczoPranie
zorganizowana
pienidzy
Spord wszystkich ledztw ad personam dotyczcych prania pienidzy wyrni mona 3 zasadnicze typy. Pierwszy rodzaj postpowa to ledztwa obejmujce swoim zakresem
zarwno przestpstwa bazowe, generujce nielegalne wartoci majtkowe, jak i bezprawne
dziaania zmierzajce do ich legalizacji (tzw. self-laundering). Postpowania tego typu zdecydowanie dominoway pord spraw wszcztych w 2010 roku, jak i w latach poprzednich
(w 2010 roku 33 postpowania). Zdecydowanie rzadziej wszczynano ledztwa, ktrych
przedmiotem byo wycznie pranie pienidzy (15 postpowa). Trzeci typ monitorowanych
postpowa obejmowa ledztwa wszczte z art. 299 k.k., w toku ktrych zdoano udowodni
jedynie sprawstwo przestpstw innego typu ni pranie pienidzy, jak, np. wystpkw karnoskarbowych, przeciwko mieniu lub dokumentom (19 postpowa).
Zarzuty z art. 299 k.k. w 2010 roku przedstawiono 154 osobom, co uwzgldniajc osoby, ktrym przestawiono zarzuty w ledztwach wszcztych w latach poprzednich, dao czn
liczb 1726 podejrzanych o przestpstwo prania pienidzy. Dane zebrane w cigu ostatnich
4 lat wskazuj, e oglna liczba podejrzanych o pranie pienidzy, pomimo koczenia na bieco ledztw z lat poprzednich, utrzymuje si na zblionym poziomie.
Wykres 7.4.6 Liczba podejrzanych z art. 299 k.k.
W roku 2010 roku warto mienia objtego zabezpieczeniem majtkowym w toku

ledztw w sprawach o pranie pienidzy wzrosa do 215,59 mln z z 28,38 mln z w 2009.
Na znaczcy wzrost wartoci zabezpieczonego mienia mia wpyw zdecydowany wzrost
liczby zabezpiecze majtkowych na nieruchomociach.
W roku 2010 zapado 13 orzecze sdowych, na mocy ktrych orzeczono rodek karny
w postaci przepadku mienia lub korzyci pochodzcych z omawianego przestpstwa na czn
kwot 1 935 279,07 z.
201
Przestpczo
Pranie pienidzy
zorganizowana
W zakresie sposobw zakoczenia postpowa przygotowawczych z art. 299 k.k. wskaza naley, e w znacznej czci koczone one byy aktami oskarenia. W 2010 roku sporzdzono 74 akty oskarenia, co oznacza wzrost w porwnaniu z 2009 rokiem o 14%. Jednoczenie w 2010 roku podjto 75 decyzji o umorzeniu postpowania, co stanowi spadek w porwnaniu z 2009 o 12%. Przedstawione dane wskazuj na nieznaczny spadek liczby podejmowanych decyzji o umorzeniu ledztw w stosunku do kierowanych aktw oskarenia.
Wykres 7.4.7 Liczba kierowanych aktw oskarenia i decyzji o umorzeniu ledztw z art. 299 k.k.
W sprawach zakoczonych aktami oskarenia zwraca uwag fakt, e obejmowana

nimi jest znaczna liczba osb: 235 w 2007 roku, 324 w 2008 roku, 360 w 2009 roku i 308
w 2010 roku. Dane te obrazuj zauwaalny trend polegajcy na wystpowaniu wtku prania pienidzy przede wszystkim w zoonych ledztwach o charakterze gospodarczym lub
kryminalnym, w ktrych ujawniono funkcjonowanie zorganizowanych grup przestpczych,
a co za tym idzie wystpuje dua liczba osb podejrzanych, a nastpnie oskaronych.
Wykres 7.4.8 Liczba oskaronych i aktw oskarenia z art. 299 k.k.

202
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
PrzestpczoPranie
zorganizowana
pienidzy
W 2010 roku z art. 299 k.k. zapado 21 wyrokw obejmujcych 45 skazanych, natomiast w 2009 roku skazano cznie 41 osb na mocy 18 wyrokw.
Wykres 7.4.9 Liczba skazanych i wydanych wyrokw z art. 299 k.k.
Gwne inicjatywy majce

i zwalczanie prania pienidzy
na
celu
przeciwdziaanie
Do zapewnienia waciwego i skutecznego poziomu zwalczania przestpstw prania pienidzy niezbdna jest prawidowa wsppraca organw cigania z polsk jednostk analityki
finansowej, ktr stanowi Generalny Inspektor Informacji Finansowej i podlegy mu Departament Informacji Finansowej Ministerstwa Finansw. Wsplnie podejmowane dziaania,
w oparciu o obowizujce regulacje prawne, pozwalaj na osiganie coraz lepszych wynikw
w tym obszarze w przyszoci.
Policja utrzymuje sta wspprac z polsk jednostk analityki finansowej Departamentem Informacji Finansowej Ministerstwa Finansw, realizujc zadania wynikajce
z ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziaaniu praniu pienidzy oraz finansowaniu
terroryzmu. Na podstawie pisemnych upowanie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji, wydanych na podstawie art. 33 ust. 1 pkt 3 teje ustawy, wyznaczeni funkcjonariusze
Policji wystpuj do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o udostpnienie informacji gromadzonych w trybie i na zasadach okrelonych ustaw, na potrzeby prowadzonych
przez Policj spraw.
Jednostki nadzorowane i podlege ministrowi waciwemu do spraw wewntrznych
do skrupulatnie wypeniay w 2010 roku obowizki okrelone w art. 14 ust. 2 pkt. 1 ustawy,
co w sposb znaczcy rozszerzyo wspprac GIIF z tymi jednostkami. Ponadto, na podstawie
tak otrzymywanych informacji, GIIF mg skuteczniej wypenia ustawowe obowizki, wcznie z zastosowaniem instytucji blokady rachunkw. Naley podkreli, e wykorzystywanie
znowelizowanych przepisw ustawy w zakresie wymiany informacji umoliwio wspprac
w zakresie analiz prowadzonych przez GIIF ju na etapie pracy operacyjno-rozpoznawczej
sub podlegych i nadzorowanych przez ministra waciwego do spraw wewntrznych. GIIF
wykorzystuje instytucj blokady rachunkw/wstrzymania transakcji celem odsunicia grup
przestpczych od rodkw finansowych i nastpnie pniejszego zabezpieczenia mienia w postpowaniu karnym, jak rwnie wsppracuje z innymi instytucjami wymienionymi w ustawie, przekazujc informacje o transakcjach mogcych mie zwizek z popenieniem innyc h
203
Przestpczo
Pranie pienidzy
zorganizowana
przestpstw ni pranie pienidzy lub finansowanie terroryzmu. Przedstawiciele Departamentu Informacji Finansowej przeprowadzaj spotkania szkoleniowe funkcjonariuszy, w szczeglnoci w zakresie typologii transakcji, metod prania pienidzy, zawiadomie otrzymywanych z instytucji obowizanych i jednostek wsppracujcych oraz nt. wymiany informacji.
Ponadto GIIF przeprowadza szkolenia dla instytucji obowizanych, przekazujc wiedz o charakterystycznych cechach procederu prania pienidzy podmiotom odpowiedzialnym
za rozpoznawanie tego typu zjawisk (np. w bankach).
W 2010 roku GIIF kontynuowa dystrybucj III wydania poradnika Przeciwdziaanie
praniu pienidzy i finansowaniu terroryzmu, opublikowanego w 2009 r. przez GIIF i przeznaczonego wycznie do uytku subowego dla przedstawicieli instytucji obowizanych i jednostek wsppracujcych. Naley podkreli, e poradnik stanowi omwienie regulacji prawnych wynikajcych z nowelizacji przepisw ustawy z 2009 r., a ponadto jest zbiorem dotychczasowych dowiadcze GIIF i Departamentu Informacji Finansowej w zakresie realizacji
przepisw ustawy. W 2010 roku GIIF udostpni przedstawicielom instytucji obowizanych
162 egzemplarze poradnika w wersji papierowej oraz 167 egzemplarzy poradnika w wersji
elektronicznej, a przedstawicielom jednostek wsppracujcych 69 egzemplarzy poradnika
w wersji papierowej i 122 egzemplarze poradnika w wersji elektronicznej.
Ponadto, w ramach uruchomionego nieodpatnie w 2009 r. kursu e-learningowego pt.
Przeciwdziaanie praniu pienidzy i finansowaniu terroryzmu, ktrego celem jest przyblienie pracownikom instytucji obowizanych i jednostek wsppracujcych tematyki przeciwdziaania praniu pienidzy oraz finansowaniu terroryzmu w zakresie obowizujcych przepisw, w 2010 roku przeszkolono 35 940 osb, ktrym wydano stosowne certyfikaty ukoczenia
kursu.
Wsppraca zwizana z przeciwdziaaniem dziaalnoci grup przestpczych zajmujcych si praniem pienidzy na terenie Polski odbywa si za porednictwem Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, ktry wykonuje swoje zadania poprzez rozwijanie wsppracy dwustronnej z innymi analogicznymi jednostkami, jak rwnie poprzez obecno w gremiach midzynarodowych, zajmujcych si przedmiotow tematyk.
Generalny Inspektor Informacji Finansowej regularnie uczestniczy w spotkaniach
Platformy EU-FIU w 2010 roku, dajc wyraz zainteresowaniu pogbieniem wsppracy operacyjnej unijnych jednostek analityki finansowej i zyskujc wiksze rozumienie praktyki
nadzoru i kontroli nad instytucjami obowizanymi w rnych pastwach czonkowskich.
W 2010 roku przedstawiciele GIIF, wraz z przedstawicielami Komisji Nadzoru Finansowego oraz Prokuratury Generalnej, uczestniczyli w pracach Komitetu MONEYVAL (Rada
Europy), m.in. w zakresie dyskusji nad ocenami ewaluacji narodowych systemw przeciwdziaania praniu pienidzy oraz finansowania terroryzmu czonkw komitetu w ramach
3. rundy i inicjacji 4. rundy wzajemnych ewaluacji.
Podczas 33. plenarnego posiedzenie Komitetu MONEYVAL, ktre odbyo si we wrzeniu 2010 roku, miaa miejsce dyskusja nad drugim raportem postpu w ramach 3. rundy
ewaluacji polskiego systemu przeciwdziaania praniu pienidzy oraz finansowaniu terroryzmu. Polski raport zosta zrecenzowany podczas ww. posiedzenia plenarnego przez przedstawicieli Czarnogry, ktrzy wyrazili pozytywn opini na temat postpw dokonanych przez
Polsk w wyeliminowaniu niezgodnoci z Zaleceniami FATF, rekomendujc przyjcie raportu
podczas dyskusji plenarnej. Decyzj posiedzenia plenarnego Komitetu MONEYVAL 27 wrzenia 2010 roku przyjto drugi raport, opisujcy postp Polski w dostosowaniu narodowego
systemu przeciwdziaania praniu pienidzy oraz finansowaniu terroryzmu do midzynarodowych norm w tym zakresie.
204
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
PrzestpczoPranie
zorganizowana
pienidzy
Strona polska aktywnie uczestniczy rwnie m.in. w pracach Grupy Euroazjatyckiej

ds. Przeciwdziaania Praniu Pienidzy (EAG).

W roku 2010 kontrolerzy GIIF przeprowadzili 21 kontroli. Waciwe wydaje si denie do eliminowania ujawnionych nieprawidowoci, ktre zwizane byy z nowymi obowizkami naoonymi na instytucje obowizane znowelizowanymi przepisami ustawy.
Nieprawidowoci te wyglday nastpujco:
formalne: brak przygotowania instytucji obowizanych do realizacji obowizkw ustawowych poprzez niedostosowanie wewntrznej procedury do przepisw ustawy, brak
zapisw dotyczcych sposobu przeprowadzania biecej analizy transakcji oraz przeprowadzania analizy w celu dokonania oceny ryzyka prania pienidzy i finansowania
terroryzmu, na podstawie ktrej stosowane s rodki bezpieczestwa finansowego;
brak zapisw dotyczcych procedury zamraania wartoci majtkowych; brak procedur odnoszcych si do klientw, ktrzy zajmuj eksponowane stanowisko polityczne;
merytoryczne: brak udokumentowanych wynikw biecej analizy przeprowadzanych
transakcji; niestosowanie rodkw bezpieczestwa finansowego i nieprzechowywanie
przez wymagany okres informacji uzyskanych w wyniku stosowania tych rodkw; niezapewnienie pracownikom udziau w uzupeniajcych programach szkoleniowych dotyczcych obowizkw przewidzianych w znowelizowanych przepisach ustawy, nierejestrowanie transakcji o rwnowartoci przekraczajcej 15 000 euro, o ktrych mowa
w art. 8 ust. 1 ustawy, oraz nieprawidowe wypenianie kart transakcji.
Niezbdne jest podjcie dziaa uniemoliwiajcych wystpowanie ww. nieprawidowoci w przyszoci.
Wobec postpu w stosowaniu nowych narzdzi komunikacji elektronicznej w rozliczeniach finansowych zasadne wydaje si prowadzenie szkole dotyczcych przedmiotowej problematyki dla sub i instytucji waciwych w zakresie przeciwdziaania praniu pienidzy.
W celu zwikszenia moliwoci GIIF w zakresie prowadzenia analiz uzasadnione byoby rwnie wzmocnienie wsppracy i wymiany informacji z Policj w zakresie schematw
przepyww finansowych, obserwowanych zarwno w poszczeglnych sprawach, jak i prawidowoci dajcych si zaobserwowa na podstawie analizy wielu postpowa.
Istotnym w omawianym zakresie byoby dokonanie analizy czynnikw utrudniajcych
prowadzenie postpowa w sprawach o pranie pienidzy i wypracowanie propozycji nowych
rozwiza w tym zakresie.
Poyteczne mogoby by take propagowanie wrd potencjalnych wacicieli fikcyjnych przedsibiorstw i osb wykorzystywanych do fikcyjnego wpacania/wypacania gotwki,
w ramach rnych schematw prania pienidzy, o grocych im konsekwencjach i uwiadamianie im roli, jak maj wyznaczon w przestpczym procederze.
205
206

zorganizowana
Rozdzia 8
Przestpczo korupcyjna
Komendy Gwnej Stray Granicznej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Prokuratury Generalnej,
Ministerstwa Sprawiedliwoci)
Art. 228 k.k. (apownictwo bierne sprzedajno)

1. Kto, w zwizku z penieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzy majtkow lub
osobist albo jej obietnic, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat
8 ()
Art. 229 k.k. (apownictwo czynne przekupstwo)
1. Kto udziela albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej lub osobistej osobie penicej
funkcj publiczn w zwizku z penieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8. (...)
Art. 230 k.k. (patna protekcja)
1. Kto, powoujc si na wpywy w instytucji pastwowej, samorzdowej, organizacji
midzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponujcej rodkami publicznymi albo wywoujc przekonanie innej osoby lub utwierdzajc j
w przekonaniu o istnieniu takich wpyww, podejmuje si porednictwa w zaatwieniu
sprawy w zamian za korzy majtkow lub osobist albo jej obietnic, podlega karze
pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8. (...)
Art. 230a k.k.
1. Kto udziela albo obiecuje udzieli korzyci majtkowej lub osobistej w zamian
za porednictwo w zaatwieniu sprawy w instytucji pastwowej, samorzdowej, organizacji midzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponujcej rodkami publicznymi, polegajce na bezprawnym wywarciu wpywu na decyzj,
dziaanie lub zaniechanie osoby penicej funkcj publiczn, w zwizku z penieniem tej
funkcji, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8. (...)
Art. 231 2 k.k. (przekroczenie uprawnie lub niedopenienie obowizkw w celu
osignicia korzyci majtkowej lub osobistej)
2. Jeeli sprawca dopuszcza si czynu okrelonego w 1 [funkcjonariusz publiczny,
ktry przekraczajc swoje uprawnienia lub nie dopeniajc obowizkw, dziaa na szkod interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3]
w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku do lat 10. (...)
Art. 250a k.k. (korupcja wyborcza)
1. Kto, bdc uprawniony do gosowania, przyjmuje korzy majtkow lub osobist
albo takiej korzyci da za gosowanie w okrelony sposb, podlega karze pozbawienia
wolnoci od 3 miesicy do lat 5. 2. Tej samej karze podlega, kto udziela korzyci majtkowej lub osobistej osobie uprawnionej do gosowania, aby skoni j do gosowania
w okrelony sposb lub za gosowanie w okrelony sposb. (...)

207
korupcyjna
Art. 296a k.k. (korupcja gospodarcza)

1. Kto, bdc obowizany na podstawie przepisu ustawy, decyzji waciwego organu
lub umowy do zajmowania si sprawami majtkowymi lub dziaalnoci gospodarcz
osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemajcej osobowoci prawnej,
przez naduycie udzielonych mu uprawnie lub niedopenienie cicego na nim obowizku, wyrzdza jej znaczn szkod majtkow, podlega karze pozbawienia wolnoci
od 3 miesicy do lat 5. 2. Jeeli sprawca przestpstwa okrelonego w 1 dziaa w celu
osignicia korzyci majtkowej, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy
do lat 8. (...)
Art. 296b k.k. (korupcja w sporcie)
W 2010 roku przepisy penalizujce korupcj w sporcie przeniesiono z kodeksu karnego
do rozdziau 10 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. nr 127, poz. 857,
z pn. zm.).
Art. 302 k.k. 23 (korupcja wierzycieli)
2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzieli korzyci majtkowej za dziaanie
na szkod innych wierzycieli w zwizku z postpowaniem upadociowym lub zmierzajcym do zapobiegnicia upadoci, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3 ().
Przestpczo o charakterze korupcyjnym mona podzieli na nastpujce obszary:
przestpczo w organach i instytucjach kontrolno-nadzorczych, egzekucyjnych, wymiaru
sprawiedliwoci i cigania, w szczeglnoci w administracji celnej i kontroli skarbowej, Stray Granicznej i poarnej, administracji organw cigania i wymiaru sprawiedliwoci i innych instytucjach kontrolnych oraz w pozostaych subach mundurowych,
przestpczo w sektorze administracji pastwowej i samorzdowej,
przestpczo w postpowaniach przetargowych, ze szczeglnym uwzgldnieniem zamwie publicznych,
przestpczo w obszarze unijnych funduszy wsparcia,
przestpczo przy uzyskiwaniu uprawnie do prowadzenia pojazdw mechanicznych
(WORD) oraz w zwizku z prowadzeniem bada technicznych przez stacje kontroli pojazdw,
przestpczo w sektorze wiadcze medycznych, ubezpiecze spoecznych i zdrowotnych,
w szczeglnoci w lecznictwie pastwowym, obszarze emerytur i rent, w tym emerytur rolniczych,
korupcja wyborcza,
korupcja w sektorze profesjonalnych zawodw sportowych,
korupcja w sektorze przedsibiorstw pastwowych oraz dziaalnoci gospodarczej
w sektorze prywatnym.
Na podstawie prowadzonego monitoringu powyszych rodzajw przestpczoci Policja
wskazuje na utrzymujcy si trend zagroe korupcyjnych gwnie w subie zdrowia (m.in.
dystrybucja lekw i sprztu medycznego), administracji publicznej zwizana gwnie z rozdziaem rodkw unijnych, w zwizku z uzyskiwaniem uprawnie do prowadzenia pojazdw
mechanicznych (WORD) i w zwizku z prowadzeniem bada technicznych przez stacje kontroli pojazdw, ponadto odnotowano wzrost przestpczoci w sporcie zawodowym. Najpowszechniejszymi przestpstwami s apownictwo bierne i czynne oraz przekroczenie uprawnie lub niedopenienie obowizkw.
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego wskazuje zwaszcza na korupcj w procesie
prowadzenia inwestycji drogowych, w sektorze grniczym oraz w samorzdach.
208
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

charakterze
Przestpczo
transgranicznym
zorganizowana
korupcyjna
Z analizy przeprowadzonej przez Centralne Biuro Antykorupcyjne wynika, e najbardziej zagroona korupcj jest terenowa administracja rzdowa, sektor gospodarczy oraz suba zdrowia i farmacja.
W ocenie Prokuratury Generalnej najwiksza korupcja wystpuje w subie zdrowia,
wrd pracownikw administracji rzdowej (w zwizku z przyznawanymi dotacjami unijnymi), w WORD, jak rwnie wrd funkcjonariuszy sub mundurowych (Policji, Suby Celnej,
Stray Granicznej).
Dane statystyczne
Policja
Postpowania wszczte
Wedug danych Komendy Gwnej Policji w roku 2010 wszczto 6083 postpowania
przygotowawcze w sprawach o przestpstwa korupcyjne, co stanowi niewielki wzrost w porwnaniu z rokiem ubiegym o ok. 3% (w roku 2009 byo ich 5884).
Wrd wszcztych postpowa w sprawach korupcyjnych 637 zostao wszcztych
na podstawie materiaw operacyjnych (10,5%), co oznacza wzrost liczby postepowa wszcztych na materiaach operacyjnych o 9,6% (56 postpowa) w stosunku do 2009 roku.
W roku 2010 Policja stwierdzia 12 487 przestpstw korupcyjnych, co oznacza wzrost
w stosunku do roku 2009 o 50,4% (8305). Od roku 2000 widoczna jest tendencja wzrostowa
liczby stwierdzonych przestpstw korupcyjnych, przy czym najwiksz ich liczb odnotowano
w latach 2010 oraz 2007. Wskazuje to na wzrost skutecznoci dziaa Policji w ciganiu tego
rodzaju przestpstw.
Wykrywalno przestpstw korupcyjnych utrzymuje si na bardzo wysokim poziomie
i wynosi blisko 100%. I tak, w roku 2008 wskanik wykrywalnoci tego rodzaj przestpstw
wynis 98,1%, w 2009 98,9%, a w 2010 99,3%.
Wynika to ze specyfiki korupcji, w ktrej zazwyczaj kada z uczestniczcych w przestpstwie stron jest zainteresowana ukryciem swojego nielegalnego dziaania. Przestpstwa
korupcyjne pozostaj w ciemnej liczbie do momentu ujawnienia ich przez Policj lub inne
suby. Dopiero wtedy, po ich ujawnieniu (wykryciu), znajduj si w statystykach. Dlatego
wzrost liczby stwierdzonych przestpstw korupcyjnych wskazuje na wzrost skutecznoci Policji i innych sub.
Od roku 2007, w stosunku do lat poprzednich, notuje si wysoki odsetek przestpstw
korupcyjnych stwierdzonych przez Policj na podstawie wasnych materiaw operacyjnych.
W roku 2009 wskanik ten wynis 46,8%, w roku 2008 45,5%, w 2007 48,6%, natomiast
w roku 2010 odsetek przestpstw korupcyjnych stwierdzonych przez Policj na podstawie
wasnych materiaw operacyjnych wynis 27,5%.

209
korupcyjna
Wykres 8.1 Liczba stwierdzonych przestpstw korupcyjnych w latach 20002010 z uwzgldnieniem

przestpstw stwierdzonych na materiaach operacyjnych
rdo: KGP
W roku 2010 najwikszy wzrost liczby przestpstw, w porwnaniu z rokiem 2009,

odnotowano w przypadku:
korupcji w sporcie z 15 przestpstw stwierdzonych w roku 2009 do 658 w roku 2010,
apownictwa biernego o 61,8% (tj. z 2820 do 4562 przestpstw stwierdzonych),
przekroczeniu uprawnie o 56,1% (tj. z 1083 do 3252 przestpstw stwierdzonych),
patnej protekcji o 50% (tj. z 642 do 963 przestpstw stwierdzonych).
Tabela 8.1 Przestpstwa korupcyjne stwierdzone przez Policj w latach 20092010
z podziaem na artykuy kodeksu karnego
2009
2010
Zmiana (%)
Art. 228 k.k.

(apownictwo bierne)
2820
4562
61,8%
Art. 229 k.k.

(apownictwo czynne)
2659
2961
11,4%
Art. 230 i 230a k.k.

(patna protekcja)
642
963
50%
Art. 231 k.k. (przekroczenie uprawnie lub

niedopenienie obowizkw w celu osignicia korzyci majtkowej lub osobistej)17
2083
3252
56,1%
Art. 250a k.k.

(korupcja wyborcza)
18
---
Art. 296a k.k.

(korupcja gospodarcza)
86
73
15,1%
Art. 296b k.k.

(korupcja w sporcie)
15
658
4 287%
rdo: KGP18
17 KGP
kwalifikuje cay art.231 k.k. jako przestpczo korupcyjn.

z art. 302 23 k.k. KGP wlicza w kategori przestpstw przeciwko obrotowi gospodarczemu.
18 Przestpstwa
210
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

charakterze
Przestpczo
transgranicznym
zorganizowana
korupcyjna
Podejrzani
W roku 2010 Policja ustalia 3700 osb podejrzanych o przestpstwa korupcyjne
(w roku 20093325), co oznacza wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 11,3%. Wobec
3583 osb wystpiono z wnioskiem o skierowanie aktw oskarenia.
Wykres 8.2 Liczba podejrzanych o przestpstwa korupcyjne ustalonych przez Policj
w latach 20012010
rdo: KGP
Centralne Biuro Antykorupcyjne

W 2010 roku CBA prowadzio 166 postpowa przygotowawczych w sprawach korupcyjnych (w omawianym okresie wszczto 65 ledztw). Zakoczono 81 postpowa, z czego 39
skierowaniem wniosku o sporzdzenie aktu oskarenia.
Od momentu powstania CBA (w roku 2006), mimo niewielkiego spadku w roku 2010,
zauwaalna jest tendencja wzrostowa w zakresie liczby prowadzonych postpowa przygotowawczych. I tak, w roku 2006 byo ich 13 (wszystkie o charakterze korupcyjnym), w 2007
107 (z czego 68 w sprawach korupcyjnych), w 2008 278 (z czego 186 korupcyjnych), w 2009
398 (244 korupcyjne), natomiast w roku 2010 CBA prowadzio 374 postpowania (166 korupcyjne), co oznacza spadek o 6% w stosunku do roku poprzedniego (oraz spadek o 10,8%
w sprawach korupcyjnych).

211
korupcyjna
Wykres 8.3 Postpowania przygotowawcze prowadzone przez CBA w latach 20062010
rdo: CBA
Postpowania przygotowawcze prowadzone przez CBA w roku 2010 dotyczyy najczciej korupcji wystpujcej w nastpujcych dziedzinach:
terenowa administracja rzdowa 22%,
sektor gospodarczy 12%,
suba zdrowia i farmacja 12%,
administracja centralna 11%,
organy cigania i wymiar sprawiedliwoci 10%,
administracja samorzdowa 9%,
administracja celna i skarbowa 5%,
inne 19%.
W porwnaniu z rokiem 2009 o 19 punktw procentowych zmniejszy si wskanik
prowadzonych postpowa przygotowawczych dotyczcych terenowej administracji rzdowej
(w roku 2009 ich odsetek wynosi 41%), a o 4 punkty procentowe zmniejszy si w zakresie
organw cigania i wymiaru sprawiedliwoci (w roku 2009 ich odsetek wynosi 14%).
212
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

charakterze
Przestpczo
transgranicznym
zorganizowana
korupcyjna
Wykres 8.4 Obszary tematyczne postpowa przygotowawczych prowadzonych przez CBA

w roku 2010
rdo: CBA
W 2010 roku czynnoci procesowe realizowane przez Centralne Biuro Antykorupcyjne

pozwoliy na przedstawienie 517 osobom (w roku 2009 581) cznie 1625 zarzutw (1704)
popenienia przestpstwa.
W porwnaniu z rokiem poprzednim liczba podejrzanych spada o 11%, natomiast liczba przedstawionych zarzutw zmniejszya si o 4,6%.
Wobec podejrzanych w sprawach prowadzonych przez CBA zastosowano nastpujce
rodki zapobiegawcze:
41 tymczasowe aresztowania (64),
50 dozorw policyjnych (196),
109 porcze majtkowych (157),
26 zakazw opuszczania kraju (57),
18 zawiesze w czynnociach,
11 inne.

213
korupcyjna

W roku 2010 ABW prowadzia 79 ledztw dotyczcych korupcji (92 w roku 2009),
co stanowi spadek o ok. 14%. Wszczto 10 spraw na materiaach operacyjnych. 68 osobom
przedstawiono 117 zarzutw korupcyjnych.
Prokuratura
W powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury w 2010 roku cznie zakoczono 8209 postpowa. Liczba spraw, w zalenoci od rodzaju podejmowanych decyzji
procesowych, ksztatowaa si nastpujco:
odmowy wszczcia 3957,
umorzenia 2039,
akty oskarenia 1888.
W zwizku z prowadzony sprawami w 361 przypadkach zastosowano klauzule bezkarnoci.
cznie w 2010 roku zapado 2110 wyrokw skazujcych, w 137 sprawach wydane zostay wyroki uniewinniajce.
Wrd zakoczonych w 2010 roku postpowa: 36 spraw dotyczyo przestpstwa korupcji popenionego w ramach dziaalnoci zorganizowanej grupy przestpczej; 337 przestpstw o charakterze korupcyjnym popenionych przez osob bdc pracownikiem administracji rzdowej, innego organu pastwowego lub samorzdu terytorialnego; 431 przestpstw o charakterze korupcyjnym popenionych przez funkcjonariuszy organw cigania
lub przedstawicieli organw wymiaru sprawiedliwoci.
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za niektre przestpstwa korupcyjne

Art. 228 k.k. (apownictwo bierne sprzedajno)
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo z art. 228 k.k. ( 1 do 6) osdzono
cznie 487 osb, z czego 393 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku
375 osb (w tym w zawieszeniu: 326 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 12 osb skazano na kary od 2 do 5 lat pozbawienia wolnoci, 204 osoby na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 151 osb
na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci.
w 7 sprawach.
214
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

charakterze
Przestpczo
transgranicznym
zorganizowana
korupcyjna
Art. 229 k.k. (apownictwo czynne przekupstwo)

W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo z art. 229 k.k. ( 1 do 5) osdzono
cznie 1995 osb, z czego 1886 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku
1814 osb (w tym w zawieszeniu: 1751 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 8 osb skazano na kary od 2 do 5 lat
pozbawienia wolnoci, 441 osb na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 1346 osb
Warunkowo umorzono postpowanie w 38 przypadkach, umorzono postpowanie w 26
sprawach.
Art. 230 k.k. i 230a k.k. (patna protekcja)
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo z art. 230 k.k. i 230a k.k. ( 1 i 2)
osdzono cznie 273 osoby, z czego 239 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono
w przypadku 234 osb (w tym w zawieszeniu 228 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar od 5 do 8 lat
pozbawienia wolnoci, 1 osob skazano na kar od 2 do 5 lat pozbawienia wolnoci, 53 osoby
na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 179 osb na kary od 6 miesicy do 1 roku
w 7 sprawach.
Art. 231 (przekroczenie uprawnie lub niedopenienie obowizkw w celu osignicia
korzyci majtkowej lub osobistej)
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo z art. 231 k.k. osdzono cznie
(w tym w zawieszeniu: 208 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 4 osoby skazano na kar od 2 do 5 lat
pozbawienia wolnoci, 78 osb na kary od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 122 osoby
w 59 sprawach.
Art. 296a k.k. (korupcja gospodarcza)
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo z art. 296a k.k. osdzono cznie
27 osb, z czego 17 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 17 osb
(w tym w zawieszeniu 17 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 3 osoby skazano na kary od 1 roku
do 2 lat pozbawienia wolnoci, 12 osb na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci.
Uniewinniono 5 osb.

215
korupcyjna
Inicjatywy w celu zmniejszenia przestpczoci korupcyjnej

W zwizku z zakoczeniem w 2009 roku realizacji Programu zwalczania korupcji strategia antykorupcyjna II etap wdraania lata 20022009 oraz przyjtym przez Rad Ministrw w kwietniu 2010 roku sprawozdaniem kocowym z jego realizacji, w ktrym RM rekomenduje Ministra SWiA jako odpowiedzialnego za przygotowanie kolejnego planu strategicznych dziaa antykorupcyjnych, w czerwcu 2010 roku MSWiA podjo prace przy wspudziale KPRM, MS, MSZ, ABW, CBA i KGP nad opracowaniem projektu Rzdowego programu przeciwdziaania korupcji na lata 20112016. Program okrela cele strategiczne oraz zadania i wiele dziaa do wykonania w zakresie przeciwdziaania i zwalczania korupcji, jak
rwnie zawiera mechanizm wdraania i ewaluacji programu.
Wdroenie Rzdowego programu... przyczyni si do ograniczenia korupcji w kraju poprzez wzmocnienie profilaktyki korupcji i edukacji antykorupcyjnej, jak rwnie wzmocnienie
zwalczania przestpczoci tego rodzaju. Projekt dokumentu przekazany zosta do uzgodnie
wewntrz- i midzyresortowych.
Centralne Biuro Antykorupcyjne w 2010 roku pooyo zdecydowanie wikszy nacisk
na dziaania w zakresie profilaktyki antykorupcyjnej, w szczeglnoci na edukacj antykorupcyjn. Miay one na celu podnoszenie wiadomoci negatywnego wpywu korupcji nie tylko na sfer publiczn, ale rwnie na ycie poszczeglnych obywateli. Przygotowano publikacj pt. Poradnik antykorupcyjny dla urzdnikw, przeznaczon dla osb zatrudnionych
w administracji pastwowej i samorzdowej oraz opracowano i rozpoczto (w padzierniku
2010 roku) wdraanie programu szkoleniowego dla pracownikw instytucji pastwowych.
Do koca 2010 roku przeszkolonych zostao cznie okoo 700 osb. Inicjatywa kontynuowana
jest take w 2011 roku.
Ponadto biuro opracowao wiele publikacji analitycznych i statystycznych, np.
Instytucje antykorupcyjne w wybranych pastwach wiata, Stan korupcji w Polsce
na podstawie danych statystycznych przekazanych przez suby i organy pastwowe, jak
rwnie o charakterze zalece - Rekomendacje postpowa antykorupcyjnych przy stosowaniu procedury udzielania zamwie publicznych. Wszystkie publikacje zostay udostpnione
na stronie internetowej biura www.cba.gov.pl oraz na portalu www.antykorupcja.edu.pl. CBA
kontynuowao rwnie prace w ramach rozpocztego w 2009 roku projektu badawczorozwojowego pt. Przeciwdziaanie i zwalczanie przestpczoci zorganizowanej i terroryzmu
w warunkach bezpiecznego, przyspieszonego i zrwnowaonego rozwoju spoecznogospodarczego. Inn inicjatyw, ktra uatwia w znacznym stopniu obywatelom przekazywanie zgosze o korupcji, bya uruchomiona w grudniu bezpatna infolinia zgoszeniowa
CBA (800 808 808). Pozwolia ona na przyjcie prawie 3 tys. zgosze telefonicznych.
Podjte przez Policj w latach 20092010 dziaania podnoszce efektywnoci zwalczania przestpczoci korupcyjnej przyniosy pozytywne skutki w 2011 roku i s kontynuowane.
Dotyczyy one zwaszcza zintensyfikowania pracy operacyjno-procesowej komrek organizacyjnych Policji szczebla wojewdzkiego/KSP i powiatowego/rejonowego, rozbudowy stanu etatowego i struktur pionu dw. z korupcj oraz dziaalnoci szkoleniowo-edukacyjnej.
Komenda Gwna Policji podja wiele czynnoci majcych wpyw na polepszenie efektw zwalczania korupcji, m.in. takich jak:
usprawnienie nadzoru wykonywanego przez wydziay dw. z korupcj KWP/KSP nad
KMP/KPP/KRP,
odprawy z kierownictwem poszczeglnych jednostek Policji celem omwienia aktualnych efektw pracy i przedstawienia kierunkw dalszej realizacji zada w zakresie
ujawniania i zwalczania przestpczoci korupcyjnej,
216
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

charakterze
Przestpczo
transgranicznym
zorganizowana
korupcyjna
udzielanie bezporedniej pomocy przy realizacji spraw operacyjnych,

przeprowadzanie w poszczeglnych KWP/KSP cyklicznych szkole dla funkcjonariuszy
odpowiedzialnych za zwalczanie korupcji oraz nadzr w jednostkach podlegych,
prowadzenie dziaa edukacyjnych i prewencyjnych w instytucjach rzdowych i pozarzdowych, m.in. dla przedstawicieli Poczty Polskiej, Narodowego Centrum Sportu,
Izby Celnej Ministerstwa Finansw, Agencji Restrukturyzacji Rolnictwa,
udzia w realizacji szkole zarwno o charakterze lokalnym, oglnokrajowym i midzynarodowym,
opracowywanie informacji z zakresu poszczeglnych obszarw dziaalnoci publicznej
szczeglnie naraonych na korupcj.
Inicjatywy Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego skoncentroway si w 2010 roku
na kontynuowaniu dziaania w ramach tzw. Tarczy antykorupcyjnej, ktrej celem jest osona prywatyzacji kluczowych spek Skarbu Pastwa oraz najistotniejszych przetargw publicznych. Uznajc, e dla skutecznoci osony w powyszym zakresie istotna jest prewencja,
ABW prowadzi dziaania polegajce na:
sprawdzaniu wiarygodnoci osb i podmiotw zaangaowanych w procesy prywatyzacyjne i zamwienia publiczne oraz kandydatw do wysokich stanowisk w administracji
pastwowej i w spkach Skarbu Pastwa,
prowadzeniu specjalistycznych szkole dla urzdnikw i penomocnikw ochrony
w instytucjach pastwowych, biecym informowaniu waciwych organw pastwa
o zaobserwowanych zagroeniach dla prywatyzacji i przetargw,
biecym informowaniu waciwych organw pastwa o zaobserwowanych zagroeniach dla prywatyzacji i przetargw.
W 2010 roku CBA uzyskao zgod Prezesa Rady Ministrw na wspprac ze subami
Czech, Francji, Kosowa, Litwy, Niemiec, Rumunii, Szwecji, Sowacji, Wielkiej Brytanii
i Woch. Biuro kontynuowao ponadto wspprac z nastpujcymi organizacjami i instytucjami midzynarodowymi:
Europejscy Partnerzy Przeciwko Korupcji/Europejska Sie Antykorupcyjna EPAC/
EACN. W CBA funkcjonuje punkt kontaktowy EACN jako jeden z dwch w Polsce
(drugi funkcjonuje w KGP). Gwnym celem sieci jest uatwianie nawizywania wsppracy pomidzy odpowiednimi instytucjami UE w celu wymiany dowiadcze i organizowania szkole, wypracowania wsplnych procedur oraz cilejszej kooperacji midzynarodowej;
Grupa Pastw przeciwko Korupcji GRECO (udzia w pracach grupy obejmuje
m.in. uczestnictwo w ewaluacji innych krajw, co pozwala na poznanie ich dowiadcze);
Midzynarodowa Akademia Antykorupcyjna IACA (forum wymiany dowiadcze
z partnerami zagranicznymi);
Europejskie Biuro ds. Zwalczania Naduy Finansowych OLAF (wsppraca pozwala
na podnoszenie kwalifikacji funkcjonariuszy CBA oraz stwarza moliwo korzystania
z grantw OLAF na szkolenia wewntrzne i pomoc techniczn);
Europejskie Biuro Policji EUROPOL (wsppraca obejmuje gwnie wymian informacji oraz udzia w opracowywaniu dokumentw o charakterze analitycznym);
Midzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnych INTERPOL (wsppraca pozwala na dostp do baz danych oraz materiaw analitycznych INTERPOL, jak rwnie
umoliwia kontakty z partnerami zagranicznymi, ktrzy nie posiadaj wyspecjalizowanych sub antykorupcyjnych);

217
korupcyjna
Biuro ds. Narkotykw i Przestpczoci Narodw Zjednoczonych UNODC (wsppraca

w zakresie edukacji, informacji i prewencji antykorupcyjnej);
Organizacja Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie OBWE (wsppraca umoliwia
korzystanie z projektw rozwojowych oraz finansowania przedsiwzi w ramach realizacji mandatw organizacji);
EUROJUST (wsppraca pozwala zwikszy szybko i efektywno czynnoci sdowoprokuratorskich o charakterze midzynarodowym w ramach tzw. wsplnych zespow ledczych);
Bank wiatowy (w zakresie swojej waciwoci CBA uczestniczy w opiniowaniu materiaw analitycznych).
W ramach wsppracy z wymienionymi instytucjami przedstawiciele biura uczestniczyli w licznych spotkaniach, seminariach i konferencjach midzynarodowych, jak rwnie
w przedsiwziciach szkoleniowych.
KGP wraz z Centrum im. Adama Smitha (CAS) realizowaa projekt pt.: Wzmocnienie
systemu zwalczania nieprawidowoci i oszustw w zakresie dystrybucji funduszy strukturalnych na poziomie regionalnym oraz w sektorze rolnictwa. Projekt wdraany jest na mocy
umowy finansowej nr OLAF/2010/D7/033 z Europejskim Urzdem ds. Zwalczania Naduy
Finansowych (OLAF), w ramach programu Hercules II. Czas trwania projektu to 1 grudnia
201031 maja 2011. Podstawowym przedmiotem projektu s szkolenia dotyczce zwalczania
nieprawidowoci i korupcji w zakresie dystrybucji funduszy strukturalnych na poziomie regionalnym oraz w sektorze rolnictwa. Szkolenia s przeznaczone dla przedstawicieli Policji
zajmujcych si t problematyk oraz reprezentantw innych instytucji i sub zaangaowanych w dziaania zwizane z tym zagadnieniem (w tym m.in. inspektorw NIK, prokuratorw, pracownikw urzdw skarbowych oraz przedstawicieli instytucji zarzdzajcych regionalnymi programami operacyjnymi). Elementem projektu jest rwnie wymiana dowiadcze
z policj sowack oraz OLAF.
Prokuratura Generalna we wrzeniu oraz listopadzie 2010 roku zorganizowaa dwa
spotkania z udziaem delegacji ukraiskiej oraz delegacji administracji Kosowa, podczas ktrych zaprezentowano polskie dowiadczenia w ciganiu przestpczoci korupcyjnej.
Istotne dla profilaktyki oraz zwalczania korupcji zadania realizowaa rwnie Stra
Graniczna. Zarzd Spraw Wewntrznych SG wsppracowa w tym zakresie z Zarzdem Bezpieczestwa Wewntrznego Administracji Pastwowej Suby Granicznej Ukrainy. Wspdziaanie odbywao si ponadto ze subami granicznymi: Niemiec, Czech, Sowacji, Litwy.

Wspczesna korupcja ma charakter zorganizowany, co powoduje, e w ukadzie przestpczym funkcjonuj nie tylko petent i urzdnik, ale take wielu porednikw realizujcych
rnorodne zadania. Patna protekcja staje si swoist form kamuflau apownictwa majc
na celu uniemoliwienie wykrycia skorumpowanych funkcjonariuszy. Prowadzony przez Policj monitoring korupcji wskazuje, e nadal utrzymuj si zagroenia korupcyjne w subie
zdrowia, administracji publicznej, w zwizku z prowadzeniem bada technicznych przez stacje kontroli pojazdw oraz zwizane z licencjonowaniem prawa jazdy. Odnotowano ponadto
wzrost przestpczoci korupcyjnej w sektorze sportu zawodowego.
CBA, majc na uwadze zapewnienie prawidowoci wykorzystania rodkw pomocowych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spjnoci, zainicjowao wdroenie na wzr programu Tarcza antykorupcyjna, dziaa majcych na celu ujawnianie potencjalnych zagroe
218
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

charakterze
Przestpczo
transgranicznym
zorganizowana
korupcyjna
w tym obszarze na jak najwczeniejszym etapie. Obszar ten ma priorytetowe znaczenie

ze wzgldu na wysoko rodkw finansowych do wykorzystania w perspektywie 20072013
oraz ich wpyw na rozwj infrastruktury i gospodarki narodowej. Przy udziale rodkw unijnych finansowane s najwiksze inwestycje infrastrukturalne, projekty badawczo-rozwojowe,
innowacyjne przedsiwzicia, nowe miejsca pracy itp.
W ocenie ABW najwaniejszym zjawiskiem, jakiemu naley przeciwdziaa w najbliszym
czasie, jest ponoszenie przez Skarb Pastwa nieuzasadnionych warunkami rynkowymi wydatkw zwizanych z zamwieniami publicznymi, bdcych skutkiem manipulowania przetargami (poprzez zmowy przetargowe i korumpowanie osb odpowiedzialnych za organizacj
przetargw) i bezpodstawnego stosowania trybu bezprzetargowego.
SG wskazaa na nastpujce najpowaniejsze zjawiska, ktrym naley przeciwdziaa:
udzia funkcjonariuszy SG w zorganizowanych grupach przestpczych;
korupcja w przejciach granicznych, w tym w portach lotniczych oraz w zakresie kontroli legalnoci pobytu i zatrudnienia cudzoziemcw;
korupcja w ochronie szlakw komunikacyjnych;
korupcja przy realizacji procedur zwizanych z zamwieniami publicznymi.
Obszary dziaania wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania tego typu przestpczoci
Najistotniejszym obszarem wymagajcym wzmocnienia jest profilaktyka korupcji oraz
intensyfikacja edukacji w tym zakresie. Z tego te wzgldu projekt przygotowywanego pod
kierunkiem MSWiA Rzdowego programu przeciwdziaania korupcji bardzo szeroko traktuje
ten temat i wyznacza liczne zadania i dziaania dla administracji i sub w tym obszarze.
Za najistotniejsze kwestie uznano:
Wypracowanie i wdroenie skoordynowanej, krajowej polityki antykorupcyjnej, w tym
prawnych (wypracowanie spjnych i skutecznych przepisw ograniczajcych korupcj)
i organizacyjnych (CBA powinno skupia wiedz o zagroeniach i trendach w zakresie
przestpczoci korupcyjnej).
Wzmocnienie wewntrznych mechanizmw antykorupcyjnych w administracji publicznej.
Zwikszenie aktywnego udziau spoeczestwa, w tym organizacji pozarzdowych,
w procesie zapobiegania i zwalczania korupcji oraz wzmocnienie wsppracy
z administracj publiczn.
Ksztatowanie postaw antykorupcyjnych w spoeczestwie.
Wspieranie postaw etycznych w sektorze prywatnym, w tym tworzenie warunkw prowadzcych do ograniczenia moliwoci korupcji.
Realizacja zobowiza midzynarodowych RP dotyczcych prewencji i edukacji antykorupcyjnej.

219
220
Rozdzia 9
Przestpczo przeciwko wiarygodnoci

dokumentw i obrotowi gospodarczemu
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Ministerstwa Sprawiedliwoci)
Przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu

zostay ujte w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny, w nastpujcych rozdziaach:
Rozdzia XXXIV Przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw:
Art. 270 13 podrabianie, przerabianie albo uywanie podrobionego dokumentu
w zwizku z dziaalnoci gospodarcz;
Art. 271 13 powiadczenie nieprawdy przez funkcjonariusza publicznego lub inn
osob uprawnion w zwizku z dziaalnoci gospodarcz;
Art. 272 wyudzenie powiadczenia nieprawdy w zwizku z dziaalnoci gospodarcz;
Art. 276 zniszczenie, uszkodzenie, usunicie lub ukrycie dokumentu w zwizku
z dziaalnoci gospodarcz;
Rozdzia XXXV Przestpstwa przeciwko mieniu:
Art. 284 13 przywaszczenie gospodarcze;
Art. 286 1 i 3 oszustwo gospodarcze,
Rozdzia XXX VI Przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu:
Art. 297 1 oszustwo bankowe z wykorzystaniem podrobionego, przerobionego, powiadczajcego nieprawd albo nierzetelnego dokumentu albo nierzetelnego, pisemnego
owiadczenia dotyczcego okolicznoci o istotnym znaczeniu dla uzyskania wsparcia finansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia;
Art. 306 usuwanie, podrabianie lub przerabianie znakw identyfikacyjnych towaru
lub urzdze lub pojazdu silnikowego.
Przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw oraz obrotowi gospodarczemu stanowi ok. 48% ogu wszcztych postpowa gospodarczych oraz ponad 50% ogu stwierdzonych przestpstw gospodarczych. Na wynik ten ma wpyw przede wszystkim przestpstwo
oszustwa gospodarczego art. 286 1 i 3 k.k., ktre stanowi najliczniejsz grup spraw
i przestpstw w tym obszarze.
Oszustwo gospodarcze dodatkowo generuje bardzo wysok sum strat, ktra
w przeliczeniu na jedno przestpstwo stwierdzone w 2010 roku wyniosa 19 601,66 z. Warto ta stanowi niema kwot dla podmiotu gospodarczego, a tym bardziej dla osb fizycznych. Popenianie tego rodzaju przestpstw na du skal moe doprowadzi do upadoci lub
likwidacji legalnie dziaajcych podmiotw gospodarczych, co w konsekwencji moe mie negatywny wpyw na sprawne funkcjonowanie gospodarki.
221
przeciwko wiarygodnoci i obrotowi gospodarczemu
Skala zagroenia
Policja
W 2010 roku, w porwnaniu z rokiem 2009, wszczto mniej postpowa przygotowawczych ogem w zakresie przestpczoci przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu o 1,9% (tj. o 636). Odnotowano rwnie spadek w zakresie postpowa
wszcztych na materiaach operacyjnych (zebranych podczas wykonywania czynnoci operacyjno-rozpoznawczych) o 3% (tj. 308). Pomimo tych niewielkich spadkw w 2010 roku,
w zestawieniu z rokiem 2008, nastpi wzrost odpowiednio: o 10,8% (tj. 3136 postpowa)
oraz 12,4% (tj. 1075).
Po systematycznym wzrocie w ostatnich latach udziau wszcztych postpowa
na materiaach operacyjnych we wszcztych ogem w 2010 roku wskanik ten utrzyma si
w zasadzie na poziomie z roku 2009 i wynis 30,3% (w 2009 30,6%).
Wykres 9.1 Liczba postpowa wszcztych ogem oraz wszcztych na materiaach operacyjnych
w sprawach o przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu
w latach 20082010
rdo: KGP
andarmeria Wojskowa
Z danych andarmerii Wojskowej wynika, e w 2010 roku przestpczo przeciwko
wiarygodnoci dokumentw stanowia jedn z dominujcych kategorii. Zasadniczo bya ona
powizana z przestpczoci przeciwko mieniu, zmierzaa bowiem zazwyczaj do osignicia
przez sprawc okrelonej korzyci majtkowej lub osobistej. Zdecydowanie najwicej odnotowano czynw polegajcych na przerabianiu lub podrabianiu dokumentw podry subowych, celem uzyskania nienalenych gratyfikacji finansowych. Przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu byy zawizane z utrudnianiem przetargu poprzez faszowanie dokumentw oraz posugiwaniem si faszywymi dokumentami podczas uzyskania zamwienia
publicznego. W zwizku z powyszym andarmeria Wojskowa w 2010 roku wszcza 124 postpowania (o 21 mniej ni w roku 2009, kiedy to wszczto 145 spraw).
222
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
i obrotowi gospodarczemu
zorganizowana
Przestpstwa stwierdzone i wykryte

Policja
Z danych KGP wynika, e w zakoczonych postpowaniach przygotowawczych
w sprawach o przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu,
w porwnaniu z rokiem 2009, nastpi znaczcy wzrost zarwno przestpstw stwierdzonych,
jak i wykrytych, odpowiednio o 8,3% (tj. 5984) oraz o 8,8% (tj. 6095). Warto doda, e od kilku
lat liczba przestpstw wykrytych w odniesieniu do przestpstw stwierdzonych utrzymuje si
na wysokim poziomie wynoszcym ok. 95%.
Wykres 9.2 Liczba przestpstw stwierdzonych oraz wykrytych ogem przeciwko wiarygodnoci
dokumentw i obrotowi gospodarczemu w latach 20082010
rdo: KGP
Dane szczegowe w zakresie przestpstw przeciwko wiarygodnoci dokumentw

i obrotowi gospodarczemu, w rozbiciu na poszczeglne artykuy kodeksu karnego, przedstawia Tabela 9.1.
Tabela 9.1 Liczba przestpstw stwierdzonych i wykrytych ogem w rozbiciu na poszczeglne artykuy
kodeksu karnego
Przestpstwa wykryte
2008
2009
2010
2008
2009
2010
art. 270 1-3 k.k.
8796
10 084
11 685
8035
9216
11 011
art. 271 1-3 k.k.

art. 272 k.k.
art. 276 k.k.
art. 284 1-3 k.k.
art. 286 1 i 3 k.k.
art. 297 1 k.k.
art. 306 k.k.
6206
531
203
5154
34 320
10 453
970
4940
450
297
5413
39 401
11 105
680
7772
205
242
4801
41 433
11 553
663
6178
523
174
113
32 823
9745
657
4914
452
269
5374
37 943
10 533
363
7758
203
214
4726
39 820
11 136
291
rdo: KGP
223
Przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw

W 2010 roku, w porwnaniu z rokiem 2009, spada liczba wszcz postpowa przygotowawczych w sprawach o podrabianie, przerabianie albo uywanie podrobionego dokumentu
w zwizku z dziaalnoci gospodarcz (art. 270 13 k.k.) zarwno ogem (o 5,8%, tj. o 140
postpowa), jak i na materiaach operacyjnych (o 15,5%, tj. o 73). Liczba spraw wszcztych
w 2010 roku na materiaach operacyjnych stanowia 17,7% ogu postepowa. W odniesieniu
do przestpstw stwierdzonych nastpi wzrost w porwnaniu z rokiem 2009 o ok. 16%, natomiast z rokiem 2008 o ok. 33%.
W analizowanym okresie utrzymywa si trend spadkowy w zakresie przestpstw dotyczcych powiadczenia nieprawdy przez funkcjonariusza publicznego lub inn osob
uprawnion w zwizku z dziaalnoci gospodarcz (art. 271 13 k.k.). Liczba postpowa
wszcztych w 2010 roku w tych sprawach w porwnaniu z rokiem 2009 spada o 2,7% (o 17
postpowa). Wzrost natomiast nastpi w odniesieniu do postpowa wszcztych na materiaach operacyjnych o 21,5% oraz przestpstw stwierdzonych o 57,3%.
Zmniejszenie liczby wszcz widoczne jest w odniesieniu do przestpstw z art. 272 k.k.
(wyudzenie powiadczenia nieprawdy w zwizku z dziaalnoci gospodarcz) o 4,6%. Znaczce spadki odnotowano rwnie w zakresie przestpstw stwierdzonych w tej kategorii
o 54,4% w porwnaniu z rokiem 2009 i 61,4% w zestawieniu z rokiem 2008.
W roku 2010 nastpi niewielki spadek liczby postpowa przygotowawczych wszcztych z art. 276 k.k. (zniszczenie, uszkodzenie, usunicie lub ukrycie dokumentu w zwizku
z dziaalnoci gospodarcz) o 1,8%, oraz liczby przestpstw stwierdzonych (o 18,5%).
Przestpstwa przeciwko mieniu (oszustwa gospodarcze)

W roku 2010 wzrosa liczba wszcztych spraw dotyczcych przywaszczenia/
sprzeniewierzenia cudzej rzeczy ruchomej lub prawa majtkowego (art. 284 13 k.k.), pozostajcych w zwizku z obrotem gospodarczym. W porwnaniu z rokiem 2009 wzrost ten wynosi 14% (434 postpowania). Zmalaa natomiast liczba przestpstw stwierdzonych w tej kategorii o 11,3% (do roku 2009).
Oszustwa gospodarcze z art. 286 1 i 3 k.k., podobnie jak w roku 2009, nadal stanowi najwiksz grup przestpstw gospodarczych, spord wszystkich omawianych w niniejszym rozdziale i stanowi ok. 61% ogu wszcztych postpowa. W porwnaniu z rokiem
2009 odnotowano jednak jedynie nieznaczny wzrost (o 0,4%, tj. o 76 spraw) wszcz w tym
zakresie, w tym rwnie na materiaach operacyjnych (o 1,3%, tj. o 75 spraw).
Ponadto w roku 2010 stwierdzono wicej przestpstw z tego artykuu wzrost wynis
5,2% w porwnaniu z rokiem 2009, wzrosa take ich wykrywalno o 4,9%.
Przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu

Istotn kategori przestpstw gospodarczych stanowi oszustwa bankowe. Oszustwa
z wykorzystaniem podrobionego, przerobionego, powiadczajcego nieprawd albo nierzetelnego dokumentu albo nierzetelnego, pisemnego owiadczenia dotyczcego okolicznoci o istotnym znaczeniu dla uzyskania wsparcia finansowego, instrumentu patniczego lub zamwienia (art. 297 1 k.k.), stanowi drugi co do liczby przypadkw rodzaj popenianych przestpstw w omawianym zakresie.
224
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
zorganizowana
W roku 2010 odnotowano spadek liczby wszcztych postpowa ogem (o 17,7%),

w tym na wasnych materiaach operacyjnych (o 13,6%). Rwnoczenie nieznacznie wzrosa
liczba przestpstw stwierdzonych. Wzrost ten wynis 4% w porwnaniu z rokiem 2009 i ok.
10,5% z rokiem 2008.
W 2010 roku nastpi wzrost liczby przestpstw z art. 306 k.k. (usuwanie, podrabianie
lub przerabianie znakw identyfikacyjnych towaru lub urzdze lub pojazdu silnikowego).
Widoczny jest on zarwno w liczbie wszcz postpowa przygotowawczych ogem (wzrost
o 19%), jak i na materiaach operacyjnych (wzrost o 28,2%). Odnotowano natomiast spadek
liczby przestpstw stwierdzonych w tej kategorii (o 2,5%).
Ujawnione mienie odzyskane i zabezpieczone oraz straty

W 2010 roku suma ujawnionych przez Policj strat, spowodowanych przestpstwami
przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu, wyniosa 1 535 868 183 z
i bya o 38,8% wysza ni w 2009 roku (1 106 653 157 z) t.j. o 429 215 026 z oraz o 45,6%
nisza ni w 2008 roku (1 054 651 937z) tj. o 481 216 246 z.
Wykres 9.3 Ujawnione straty, spowodowane przestpstwami przeciwko wiarygodnoci dokumentw
i obrotowi gospodarczemu, w latach 20082010 (w z)
rdo: KGP
225
W 2010 roku, w porwnaniu z rokiem 2009, wzrosa warto mienia odzyskanego

przez Policj w sprawach o przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi
gospodarczemu z 27 996 202 z do 37 704 383 z (tj. 34,7%) oraz mienia zabezpieczonego
z 42 439 269 z do 61 802 076 z (tj. 45,6%).
Wykres 9.4 Mienie odzyskane i mienie zabezpieczone w latach 20082010 w sprawach o przestpstwa
przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu (w z)
rdo: KGP

za przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwo powiadczenia nieprawdy przez
funkcjonariusza publicznego lub inn osob uprawnion w zwizku z dziaalnoci gospodarcz (art. 271 k.k.) osdzono cznie 2025 osb, z czego 1480 skazano.
Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 1231 osb (w tym w zawieszeniu:
1183 przypadki).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar od 5 do 8 lat
od 1 roku do 2 lat pozbawienia wolnoci, 818 osb na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci).
226
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA

Przestpczo
zorganizowana
Obszary wymagajce wzmocnienia, w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania zagroeniom zwizanym z przestpczoci przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu
Przestpstwa przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu stanowi najliczniejsz kategori przestpczoci gospodarczej. Grupy przestpcze posuguj si
coraz nowszymi technologiami i zmieniaj mechanizmy popeniania przestpstw. Przestpczo skierowana przeciwko wiarygodnoci dokumentw i obrotowi gospodarczemu, z uwagi
na ich zoono, wymagaj specyficznej wiedzy i znajomoci zasad funkcjonowania obrotu
gospodarczego. W celu skutecznej walki z tego rodzaju przestpczoci istotne jest wic zacienianie wsppracy Policji z wyspecjalizowanymi subami skarbowymi, wsppraca z oficerami cznikowymi policji zagranicznych, jak rwnie polskimi, akredytowanymi przy ambasadach RP za granic, oraz systematyczne podnoszenie kwalifikacji funkcjonariuszy pionu
do walki z przestpczoci gospodarcz. Naley kontynuowa kierunkowe szkolenia funkcjonariuszy Policji w tym zakresie.
Istotnym obszarem wymagajcym wzmocnienia jest rwnie kwestia pozbawiania
sprawcw przestpstw mienia pochodzcego z nielegalnej dziaalnoci. Jest to bowiem bardzo
wany element zniechcajcy do popeniania przestpstw.
227
228
Rozdzia 10
Faszerstwa rodkw patniczych

(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji, Narodowego Banku Polskiego,
Ministerstwa Sprawiedliwoci)
Opisywana kategoria przestpczoci obejmuje czyny karalne ujte w ustawie z dnia

6 czerwca 1997 roku Kodeks karny, w rozdziale XXX VII: Przestpstwa przeciwko obrotowi pienidzmi i papierami wartociowymi, w szczeglnoci:
Art. 310 k.k. podrabianie albo przerabianie polskiego albo obcego pienidza, innego rodka patniczego albo dokumentu uprawniajcego do otrzymania sumy pieninej
albo zawierajcego obowizek wypaty kapitau, odsetek, udziau w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spce lub z pienidzy, innego rodka patniczego albo z takiego
dokumentu usuwanie oznaki umorzenia. Ponadto puszczanie w obieg albo ukrywanie
lub w takim celu przyjmowanie, przechowywanie, przewoenie, przenoszenie, przesyanie pienidza, innego rodka patniczego lub dokumentu okrelonego powyej, albo pomaganie w jego zbyciu;
Art. 312 k.k. puszczanie w obieg podrobionego albo przerobionego pienidza, innego rodka patniczego albo dokument okrelony w art. 310 1 k.k., ktry osoba otrzymaa
jako prawdziwy.
Na podstawie informacji Policji mona stwierdzi, e podobnie jak w latach poprzednich, w Polsce funkcjonuj zarwno polskie, jak i zagraniczne zorganizowane grupy przestpcze zajmujce si kolportaem oraz produkcj faszywych pienidzy. Stosunkowo nowym zjawiskiem jest natomiast intensyfikacja organizowania nowych kanaw przemytu falsyfikatw
euro i USD z zagranicy przez polskie zorganizowane grupy przestpcze.
Na skal przestpczoci tego typu maj wpyw zarwno czynniki zewntrzne, jak i wewntrzne. Do gwnych zagroe zewntrznych, ktrych rda znajduj si poza granicami
pastwa, naley zaliczy funkcjonowanie profesjonalnych wytwrni falsyfikatw walut
obcych, znajdujcych si na terytoriach innych pastw oraz dziaalno midzynarodowych
zorganizowanych grup przestpczych, zajmujcych si organizowaniem i wprowadzaniem
do obiegu falsyfikatw. Zagroenia zewntrzne zwizane s przede wszystkim z faszowaniem
i wprowadzaniem do obiegu walut wymienialnych, mniej krajowych. Z tego wzgldu dla waluty polskiej zagroenie zewntrzne obecnie jest znikome, natomiast bdzie ono narasta
w miar postpujcej integracji w ramach Unii Europejskiej. W przypadku wstpienia Polski
do Unii Walutowej strefy euro, zagroenie zewntrzne bdzie wielokrotnie przewysza
krajowe. Na terenie kraju zintensyfikuje si dziaalno zorganizowanych grup przestpczych
o charakterze midzynarodowym, ktre bd wprowadza masowe iloci waluty euro. Naley
doda, e wrd dystrybutorw faszywych banknotw klasy faszerskiej 100P7 i 50P5 w latach 20042007 w Europie to Polacy stanowili najliczniejsz grup odpowiedzialn za wprowadzenie ich na masow skal, co zostao potwierdzone raportami analitycznymi Europolu,
m.in. w OCTA (Europejska ocena zagroenia przestpczoci zorganizowan). Ponadto Europol w raporcie OCTA za lata 20092010 wskaza, e faszerstwa euro s jednym z najwaniejszych obszarw zainteresowa zorganizowanych grup przestpczych.
Warto podkreli, e rdem zagroe wewntrznych, poza produkcj falsyfikatw
i dystrybucj, jest przede wszystkim niski stopie znajomoci zabezpiecze banknotw wrd
spoeczestwa.
229
Przestpczo
Faszerstwa rodkw
zorganizowana
patniczych
Skala zagroenia
Podobnie jak w roku 2009 najliczniejsz grup przestpstw przeciwko obrotowi pienidzmi i papierami wartociowymi w roku 2010 stanowiy przestpstwa z art. 310 k.k. Z danych KGP wynika, e w roku 2010 nastpi niewielki spadek liczby postpowa przygotowawczych w tego typu sprawach. W porwnaniu z rokiem 2009 spadek ten wynis 7,2%, natomiast w zestawieniu z rokiem 2008 2,3%. W 2010 roku liczba wszcztych postpowa
z art. 312 k.k. nie zmienia si (226), natomiast w zestawieniu z rokiem 2008 wzrosa o 8.
Wykres 10.1 Liczba postpowa wszcztych z art. 310 1 i 2 oraz art. 312 k.k. dotyczcych
faszerstw waluty polskiej i obcej w latach 20082010
rdo: KGP
Liczba przestpstw stwierdzonych w 2010 roku z art. 310 k.k. w ostatnich trzech latach podlegaa niewielkim wzrostom. W porwnaniu z 2009 rokiem wzrost ten wynis 2%,
a z 2008 6%.
Wykres 10.2 Liczba postpowa wszcztych oraz przestpstw stwierdzonych z art. 310 1 i 2 k.k.
dotyczcych faszerstw waluty polskiej i obcej w latach 20082010
rdo: KGP
230
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Faszerstwa
Przestpczo
rodkw
zorganizowana
patniczych
Faszerstwa waluty euro

Z danych Departamentu Emisyjno-Skarbcowego Narodowego Banku Polskiego wynika, e po znaczcym wzrocie w roku 2009 liczby faszowanych banknotw euro o nominale
100 (279,4%), w roku 2010 nastpi duy jej spadek o blisko 70%. W zestawieniu z rokiem
2008 stanowi to wzrost o 17,2%. Od trzech lat utrzymuje si natomiast stay trend spadkowy
w faszerstwach nominau 200 o 57,1% w porwnaniu z rokiem 2009 i o 78,7% w porwnaniu z rokiem 2008.
Odnotowano nieznaczny wzrost liczby ujawnionych w obiegu banknotw i monet o nominale10 (o 4 szt.) i 500 (o 9 szt.).
Wykres 10.3 Faszerstwa waluty euro wedug nominaw w latach 20082010
rdo: Departament Emisyjno-Skarbcowy NBP
Warto doda, e liczba falsyfikatw banknotw euro ujawnionych w obiegu w 2010 roku w porwnaniu z rokiem 2009, zmniejszya si o 39,8%. Wynik ten nie jest jednak reprezentatywny dla zmiany poziomu faszerstw tej waluty w strefie euro. W Polsce na liczb ujawnie falsyfikatw banknotw euro maj wpyw faszerstwa dokonywane w Polsce, jak i falsyfikaty przywoone do Polski zarwno przez dystrybutorw, a take w zwizku z normalnym
przepywem waluty.
Z informacji Policji wynika, e nadal pozostaje aktualna prognoza dotyczca wzrostu
zagroenia faszerstwami waluty euro w roku biecym i 2012, co zwizane jest
z organizowan przez Polsk i Ukrain Mistrzostw Europy w pice nonej EURO 2012. Przewidywany jest przyjazd licznych grup kibicw pikarskich z pastw UE, na skutek czego moe
zwikszy si liczba falsyfikatw waluty euro w obiegu. Dodatkowo naley zaoy, e rodowiska faszerskie, wobec zwikszenia moliwoci puszczania w obieg falsyfikatw waluty polskiej i euro, (wymiana euro na z) przygotuj do wprowadzenia zwikszonej liczby faszywych
banknotw.
231
Przestpczo
Faszerstwa rodkw
zorganizowana
patniczych
Faszerstwa waluty polskiej

W statystyce za 2010 rok zwraca uwag wzrost liczby falsyfikatw banknotw
o nominale 200 i 50 z. Wzrost ten w odniesieniu z rokiem 2009 wynis 44,3% (nomina
200 z) i 25,4% (nomina 50 z). Banknoty pidziesiciozotowe byy najczciej podrabianymi
w roku 2010.
W porwnaniu z rokiem 2009 o blisko poow spad wskanik liczby faszerstw banknotw o nominale 100 z (o 48,1%). Niewielkie rnice odnotowano natomiast w liczbie podrabianych banknotw 10 i 20 z (zmiany w granicach 2%). Wynik ten jest zbieny z ubiegorocznymi prognozami dotyczcymi tych nominaw.
Z dostpnych danych wynika, e w roku 2010 nastpi 13,3% spadek cakowitej liczby
falsyfikatw (w porwnaniu z rokiem 2009), a w zestawieniu z 2008 rokiem wzrost o 7,6%.
Wykres 10.4 Faszerstwa waluty polskiej (wedug nominaw: 10, 20, 50, 100 i 200 z)
w latach 20082010
rdo: Departament Emisyjno-Skarbcowy NBP
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za przestpstwa faszerstwa rodkw patniczych
W roku 2010 w sdach okrgowych za przestpstwa z art. 310 k.k. osdzono cznie
(w tym w zawieszeniu 130 przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 1 osob skazano na kar 15 lat pozbawienia wolnoci, 1 osob skazano na kar od 8 do 15 lat pozbawienia wolnoci, 9 osb
na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 4 osoby na kary 5 lat pozbawienia wolnoci,
4 osoby na kary od 3 do 5 lat pozbawienia wolnoci).
Umorzono postpowanie w 2 przypadkach.
Uniewinniono 6 osb. Przed wyrokiem 47 osb byo tymczasowo aresztowanych.
232
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Faszerstwa
Przestpczo
rodkw
zorganizowana
patniczych
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie faszerstw waluty

Podobnie jak w roku ubiegym Policja przeprowadzia wiele strategicznych dziaa
zmierzajcych do zmniejszenia zagroenia dystrybucj falsyfikatw pienidzy na terenie kraju. W wyniku zastosowanych rozwiza systemowych, takich jak krajowa i midzynarodowa
koordynacja z zakresu zwalczania faszerstw pienidzy, oraz dziki midzynarodowej wymianie informacji kryminalnych w 2010 roku uzyskano znaczc popraw rozpoznania rodowisk
przestpczych zwizanych z faszerstwami rodkw patniczych. Wspomnie naley, e CB
KGP wykonuje w Policji zadania Krajowego Biura Centralnego w rozumieniu Konwencji Midzynarodowej o zwalczaniu faszerstw pienidzy z 1929 roku (biura do walki z faszerstwami
pienidzy).
Warto podkreli, e w czasie polskiej prezydencji w UE w II poowie 2011 roku jednym z priorytetw bdzie wzmocnienie wsppracy i wymiany informacji policyjnej w zakresie
zwalczania faszerstw pienidzy pastw czonkowskich UE w ramach Partnerstwa Wschodniego. W tym celu ju w 2010 roku w KGP opracowano projekt, w ramach ktrego przeprowadzono midzynarodow ankiet dotyczc umocowania prawnego i faktycznego krajowych
biur do zwalczania faszerstw pienidzy. Jest to jeden z elementw pozwalajcych w przyszoci na ujednolicenie ram prawnych funkcjonowania tego typu jednostek we wszystkich 27
pastwach UE. Wyniki ankiety omwione zostay podczas midzynarodowego seminarium pt.
Ochrona euro i midzynarodowa wsppraca w systemie zwalczania faszerstw, ktre odbyo
si w dniach 2125 lutego 2011 roku w Warszawie. Przyjto nastpujce konkluzje:
Zachcenie pastw, ktre do chwili obecnej tego nie uczyniy, do ratyfikacji Konwencji
z dnia 20 kwietnia 1929 roku o zwalczaniu faszowania pienidzy (Azerbejdan i Modowa).
Nadanie zwalczaniu przestpczoci faszerstw waluty euro stosownego priorytetu, czego przejawem bdzie umocnienie Krajowych Biur Centralnych (National Central Office NCO) zarwno w Unii Europejskiej, jak i w Europie Wschodniej.
Wsparcie krajw Europy Wschodniej przez tworzenie NCO lub wzmocnienie wsppracy z istniejcymi NCO.
Promowanie i pomoc w tworzeniu narodowych jednostek do zwalczania faszerstw pienidzy (badawczych zajmujcych si identyfikacja faszerstw oraz zajmujcych si
centralizacj informacji) w regionach Europy Wschodniej.
Promocja wymiany informacji pomidzy NCO poszczeglnych krajw i wsppracy
z NAC (National Analisys Center Krajowe Centra Analiz monet i banknotw).
Promocja programu PERICLES w celu osignicia ww. celw i peniejszej dystrybucji
wiedzy pomidzy pastwami UE i Europy Wschodniej.
Uznanie roli Europolu jako Europejskiego Biura Centralnego do zwalczania Faszerstw euro i intensyfikacja wsppracy przez realizacj umw operacyjnych.
233
Przestpczo
Faszerstwa rodkw
zorganizowana
patniczych

Wobec zbliajcych si mistrzostw Europy w pice nonej EURO 2012, organizowanych m.in. na terenie Polski, najistotniejsz kwesti pozostaje stae prowadzenie rozpoznania
w zakresie przygotowania grup przestpczych do wprowadze falsyfikatw walut polskiej
i euro podczas tego wydarzenia. Nie naley take wyklucza, e obok licznych falsyfikatw
ww. walut na rynku pojawi si take faszywe banknoty pochodzce spoza granic RP (np.
banknoty klasy faszerskiej EUA0050p00012, ktrych rdo znajduje si w Wielkiej Brytanii). Dodatkowo mona zaoy, e na terenie kraju w miejsce zlikwidowanych wytwrni faszywych pienidzy bd powstawa nowe orodki bdce odpowiedzi na zapotrzebowanie
rynku, co rwnie wymagao bdzie zwikszonych wysikw sub w celu ich rozpoznania
i likwidacji.
234
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 11
Przestpstwa skierowane przeciwko

interesom finansowym Unii Europejskiej
Urzdu Komisji Nadzoru Finansowego)
Przestpstwa (m.in.) skierowane przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej

opisane s w kodeksie karnym i kodeksie karnym skarbowym.
Kodeks karny:
Art. 228 14 k.k., art. 229 14 k.k., art. 229 5 k.k., art. 230 k.k., art. 230a k.k.
przestpstwa przeciwko dziaalnoci instytucji pastwowych oraz samorzdu terytorialnego;
Art. 270 13 k.k., art. 271 13 k.k., art. 272 k.k., art. 273 k.k. przestpstwa
przeciwko wiarygodnoci dokumentw;
Art. 284 13 k.k., art. 286 1 i 3 k. k., art. 287 12 k.k. - przestpstwa przeciwko
mieniu;
Art. 296 14 k.k., art. 296a k.k., art. 297 1 i 2 k.k., art. 299 16 k.k., art. 305 1
i 2 k.k. przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu.
Kodeks karny skarbowy:
Art. 54 k.k.s., art. 55 k.k.s., art. 56 k.k.s. przestpstwa zwizane z uchylaniem si
od opodatkowania;
Art. 76 k.k.s. przestpstwa zwizane z odpowiedzialnoci osb zobowizanych
do przestrzegania okrelonych przepisw podatkowych;
Art. 82 k.k.s. przestpstwa zwizane z dotacj i subwencj;
Art. 86 k.k.s. i art. 92 k.k.s. przemyt celny i wyudzenie celne;
Art. 87 k.k.s. oszustwo celne.
235
Przestpczo
Przestpstwa przeciwko
zorganizowana
interesom finansowym UE
Przestpstwa przeciwko interesom finansowym UE zdefiniowane zostay

w Konwencji o ochronie interesw finansowych wsplnot europejskich z 26 lipca 1995
roku. Osobno opisane s przestpstwa skierowane przeciwko wydatkom (niewaciwe
wykorzystanie lub bezprawne zatrzymanie funduszy) i przeciwko dochodom (bezprawne
uszczuplenie dochodw). Art. 1 pkt a konwencji okrela oszustwem w odniesieniu do wydatkw, kade umylne dziaanie lub zaniechanie dziaania dotyczce:
wykorzystywania lub przedoenia faszywych, niekompletnych lub niecisych
owiadcze lub dokumentw, w wyniku czego zostay przekazane i zatrzymane
nienalene fundusze pochodzce z oglnego budetu WE lub z budetw zarzdzanych przez WE lub w ich imieniu,
nieudostpnienia informacji, powodujcego brak realizacji okrelonego zobowizania, powodujcego ten sam skutek,
niewaciwego wykorzystania rodkw na inne cele anieli te, na ktre zostay one
przyznane.
Jako oszustwa w odniesieniu do przychodw art. 1 pkt b konwencji okrela jakiekolwiek umylne dziaanie lub zaniechanie dotyczce:
wykorzystania lub przedstawienia nieprawdziwych, niepoprawnych lub niepenych owiadcze lub dokumentw, ktre ma na celu bezprawne zmniejszenie
rodkw budetu oglnego wsplnot europejskich lub budetw zarzdzanych
przez lub w imieniu wsplnot europejskich,
nieujawnienia informacji z naruszeniem szczeglnego obowizku, w tym samym
celu,
niewaciwego wykorzystania korzyci uzyskanej zgodnie z prawem, w tym samym celu.
Polska, jako strona konwencji, dokonaa zmian w krajowym prawie karnym, dostosowujc je do opisw przestpczoci podanych w przedmiotowej Konwencji oraz uznajc
je za przestpstwa podlegajce ciganiu na jej obszarze.
Sprawy przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej nie charakteryzuj si
wysokim stopniem skomplikowania, jak rwnie nie s obarczone duym ciarem gatunkowym. W roku 2010 nie odnotowano zjawisk, ktre wskazywayby na nieprawidowo systemu kontroli, rozdysponowywania i wydatkowania unijnych rodkw finansowych, ktre wymagayby szczeglnego zainteresowania organw cigania.
Skala zagroenia
Policja
Analiza statystycznych wynikw przestpczoci przeciwko interesom finansowym Unii
Europejskiej przeprowadzona przez KGP wskazuje, e zdecydowana wikszo tego typu
spraw prowadzona jest w jednostkach organizacyjnych Policji szczebla powiatowego
(miejskiego).
W roku 2010 Policja wszcza 435 postpowa zwizanych z przestpstwami na szkod interesw finansowych Unii Europejskiej, co stanowi spadek o 32,3% w stosunku do roku
poprzedniego (643 wszcztych postpowa). Pomimo spadku w tym zakresie, odnotowano
zwykow tendencj liczby spraw zakoczonych w wydziaach komend wojewdzkich
(stoecznej) Policji, Centralnego Biura ledczego KGP oraz pozostaych organach cigania zaangaowanych w zwalczanie tego rodzaju przestpstw.
236
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
interesom finansowym
zorganizowana
UE
Od trzech lat utrzymuje si ponadto trend spadkowy udziau postpowa wszcztych

na materiaach operacyjnych (z 37,3% w 2008 roku do 30% w roku 2009 i do 26,4% w roku
2010).
Wykres 11.1 Liczba postpowa wszcztych przez Policj ogem i na materiaach operacyjnych
rdo: KGP
Jednoczenie w 2010 roku Policja stwierdzia 560 przestpstw tego typu, co stanowi
blisko czterokrotny spadek w stosunku do roku 2008, kiedy stwierdzono 1916 przestpstw.
W porwnaniu z rokiem 2009 nastpi natomiast niewielki wzrost przestpstw stwierdzonych (o 1,6%) oraz spadek przestpstw wykrytych (o 23,1%).
Wykres 11.2 Liczba przestpstw stwierdzonych i wykrytych w latach 20082010
rdo: KGP
237
Przestpczo
zorganizowana
Wrd stwierdzonych przestpstw na szkod interesw finansowych UE w 2010 roku

dominoway przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu (39,3% ogu) oraz przeciwko
mieniu (23,4%). Od trzech lat zauwaalny jest jednak niewielki trend spadkowy w tych
dwch grupach. I tak, w zakresie przestpstw przeciwko obrotowi gospodarczemu: z 279 odnotowanych w roku 2008 do 220 w roku 2010, w grupie przestpstw przeciwko mieniu: z 817
w 2008 roku do 131 w 2010 roku. W porwnaniu z rokiem 2009 odnotowano natomiast znaczcy wzrost przestpstw stwierdzonych w kategorii przeciwko wiarygodnoci dokumentw
(z 39 w roku 2009 do 197 w roku 2010) z jednoczesnym spadkiem wskanika ich wykrycia.
Tabela 11.1 Liczba przestpstw stwierdzonych i wykrytych ogem
w podziale na poszczeglne kategorie
Art. 228-230a k.k.
Art. 270-273 k.k.
Art. 284-286-287 k.k.
Art. 296 k.k.
Art. 296a k.k.
Art. 297 k.k.
Art. 299 k.k.
Art. 305 k.k.
Art. 54-92 k.k.s.
RAZEM
Przestpstwa wykryte
2008
2009
2010
2008
2009
2010
11
807
817
0
0
277
0
2
2
1916
26
39
231
0
0
249
1
1
4
551
11
197
11
807
812
0
0
273
0
2
2
1907
26
35
224
0
0
250
1
1
3
540
10
53
131
0
0
218
2
0
1
560
129
0
0
220
2
0
1
415
rdo: KGP
W 2010 roku suma strat spowodowanych przestpstwami na szkod interesw finansowych Unii Europejskiej oszacowana zostaa przez Policj na 1 122 207 z, co stanowi spadek o 46,5% w porwnaniu z rokiem poprzednim. Wzrosa warto mienia odzyskanego o ok.
40% (z 11 373 z w 2009 roku do 27 301 z w 2010 roku), zmniejszya si natomiast warto
mienia zabezpieczonego do kwoty 725 010 z (spadek o 30,6% w porwnaniu z rokiem 2009).
Wykres 11.3 Ujawnione straty, mienie odzyskane i zabezpieczone przez Policj w sprawach
o przestpstwa przeciwko interesom finansowym UE
rdo: KGP
238
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
interesom finansowym
zorganizowana
UE
W roku 2010 najwikszy udzia w stratach (97,5%) przyniosy przestpstwa przeciwko

mieniu, przy jednoczesnym spadku wartoci strat o ok. 9%. Najwicej mienia zabezpieczono
w sprawach o przestpstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu (678 800 z) 93,6% caoci
zabezpieczonego mienia. W przeciwiestwie do roku 2009 w kategorii przestpstw przeciwko
mieniu odnotowano spadek zabezpieczonego mienia o ok. 90%. W roku 2010, podobnie jak
w 2009, odzyskano mienie jedynie z przestpstw przeciwko mieniu (27 301 z).
Tabela 11.2 Warto ujawnionych strat, mienia odzyskanego i zabezpieczonego ogem we wszystkich
kategoriach przestpstw przeciwko interesom finansowym Unii Europejskiej
Straty
228-230a
k.k.
270-273
k.k.
284-286287 k.k.
Mienie odzyskane
2008
2009
2010
2008
2009
2010
2008
2009
2010
66 767
300 720
16 500
855 153
13 400
500
1700
826 800
28 210
11 373
27 301
16 400
171 662
17 500
899 994
1 202 215 1 094 033 163 637
296 k.k.
0
121 500
33 040
28 800
75 000
650 000
40 549
0
11 373
0
27 301
0
1 035 302
0
1 044 902
0
725 010
296a k.k.
297 k.k.
299 k.k.
305 k.k.
54-92
k.k.s.
RAZEM
6 152 262 520 320

11 674
3124
7 119 023 2 098 255 1 122 207 166 761
rdo: KGP
Urzd Komisji Nadzoru Finansowego

Wedug danych Komisji Nadzoru Finansowego za I procze 2010 roku, najwicej postpowa wszcztych przez organy cigania w zakresie przestpstw zwizanych z wykorzystaniem funduszy strukturalnych dotyczyo projektw realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki (6 przypadkw). Organy cigania w dalszym cigu prowadz postpowania w pozostaych 23 przypadkach. Rwnie w tym programie zgoszona zostaa do Komisji Europejskiej najwysza kwota nieprawidowoci (2 840 894 ).
Warto przy tym doda, e czna liczba zgaszanych nieprawidowoci w wykorzystaniu funduszy strukturalnych wykazuje tendencj wzrostow. W I proczu 2010 roku wyniosa ona 66 przypadkw, natomiast w caym 2009 roku 31. Podobnie sytuacja przedstawia si
w zakresie kwot nieprawidowoci zgoszonych do KE.
W pierwszym proczu 2010 roku kwota ta (8 406 540 ) przewyszya o ponad 100%
kwot zgoszon w caym 2009 roku (3 783 048 ).
Najczciej zgaszanymi nieprawidowociami s te dotyczce: naruszenia zasad zamwie publicznych, nieuprawnionych wydatkw, dziaa przeprowadzonych niezgodnie z zasadami, przedstawiania faszywych lub nierzetelnych dokumentw potwierdzajcych realizacj
projektu lub spenianie warunkw do otrzymania dofinansowania. Najwiksze ryzyka dotycz
natomiast nieprawidowoci zwizanych z zamwieniami publicznymi, przedstawianiem
do refundacji wydatkw niekwalifikowanych oraz faszowaniem dokumentw.
239
Przestpczo
zorganizowana
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie tej kategorii przestpczoci

Kluczow rol w systemie zwalczania nieprawidowoci finansowych na szkod UE
peni Penomocnik Rzdu do spraw Zwalczania Nieprawidowoci Finansowych na szkod RP
i UE (usytuowany w strukturze Ministerstwa Finansw), do ktrego zada naley m.in. koordynacja dziaa podejmowanych przez waciwe organy administracji rzdowej, jak rwnie
przygotowywanie propozycji zapewniajcych skuteczn i prawidow wymian informacji
midzy waciwymi organami administracji rzdowej w celu zapobiegania, wykrywania
i zwalczania narusze interesw finansowych na szkod RP lub UE. MF koordynuje ponadto
pracami Midzyresortowego Zespou ds. Zwalczania Nieprawidowoci Finansowych na szkod RP lub UE (GAFU). Zadania w omawianym zakresie w MF wykonuje m.in. Departament
Kontroli Skarbowej I w MF, ktry cile wsppracuje oraz wymienia informacje z waciwymi instytucjami UE, ze szczeglnym uwzgldnieniem Europejskiego Urzdu ds. Zwalczania
Naduy Finansowych (OLAF).
Partnerem dla ww. organw i jednostek jest Policja. W strukturze Biura Kryminalnego KGP dziaa nieetatowy zesp do spraw koordynacji przedsiwzi Policji w zakresie zwalczania przestpstw na szkod interesw finansowych Unii Europejskiej. Czonkowie zespou
utrzymuj stay kontakt z przedstawicielami instytucji zarzdzajcej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, instytucji audytowej Departamentu Ochrony Interesw Finansowych UE
MF, przedstawicielami instytucji poredniczcych i wdraajcych poszczeglne programy
operacyjne. Przedstawiciel zespou uczestniczy rwnie w spotkaniach Midzyresortowej
Grupy Roboczej ds. przeciwdziaania nieprawidowociom w wykorzystaniu funduszy unijnych. Policja, za porednictwem Departamentu Ochrony Interesw Finansowych Unii Europejskiej Ministerstwa Finansw utrzymuje doran wspprac z OLAF. Ponadto funkcjonariusze Policji prowadz wspprac z innymi krajami czonkowskimi UE w zakresie wymiany
dowiadcze na temat zwalczania tego rodzaju przestpczoci.

Usprawnienia wymaga wsppraca z podmiotami instytucjami z sektora wydatkowania rodkw unijnych, polegajca w gwnej mierze na szybkim i rzetelnym przekazywaniu informacji. Przede wszystkim naley rozway moliwo prawnego uregulowania sposobu wymiany informacji oraz utrzymywania kontaktw roboczych przedstawicieli instytucji
poredniczcych i wdraajcych z funkcjonariuszami organw cigania. Wikszo funduszy
unijnych jest rozdysponowywanych w urzdach centralnych, wojewdzkich jednostkach samorzdu terytorialnego. Dlatego bardzo wanym elementem przy ujawnianiu tego rodzaju
przestpstw jest kreowanie waciwej wsppracy funkcjonariuszy wydziaw do walki z przestpczoci gospodarcz komend wojewdzkich/stoecznej Policji, pomidzy poszczeglnymi
jednostkami oraz z administracj publiczn.
Wskazane jest take zwikszanie poziomu specjalistycznej wiedzy wrd: urzdnikw
instytucji tworzcych system wykorzystania rodkw unijnych, pracownikw instytucji kontrolnych odpowiedzialnych za prawidowo wykorzystania rodkw unijnych, policjantw,
prokuratorw oraz pracownikw innych sub. Wanym czynnikiem kreujcym naleyte
ujawnianie, zwalczanie i ciganie sprawcw przestpstw jest cige doskonalenie metodologii
wykrywania przestpstw i wypracowywanie nowych metod walki z tego rodzaju zagroeniem.
Dotychczasowe dowiadczenia wskazuj na due korzyci, wynikajce ze szkole przeprowadzanych wsplnie dla przedstawicieli administracji i Policji.
240
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 12
Zagroenia w ruchu drogowym

Inspekcji Transportu Drogowego, Stray Granicznej)
Przestpstwa i wykroczenia w ruchu drogowym spenalizowane zostay w szczeglnoci w:

ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny, rozdziale XXI Przestpstwa przeciwko bezpieczestwu w komunikacji,
ustawie z dnia 20 maja 1971 roku Kodeks wykrocze, w rozdziale XI Wykroczenia
przeciwko bezpieczestwu i porzdkowi w komunikacji,
ustawie z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym.
Z uwagi na fakt, e szczegln uwag przykada si do cigania pijanych uczestnikw ruchu drogowego, istotne s: art. 178a k.k. i art. 87 k.w.:
Art. 178a k.k.
1. Kto, znajdujc si w stanie nietrzewoci lub pod wpywem rodka odurzajcego,
prowadzi pojazd mechaniczny w uchu ldowym, wodnym lub powietrznym, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
2. Kto, znajdujc si w stanie nietrzewoci lub pod wpywem rodka odurzajcego,
prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd ni okrelony
w 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do roku.
Art. 87 k.w.
1. Kto, znajdujc si w stanie po uyciu alkoholu lub podobnie dziaajcego rodka,
prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu ldowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niszej ni 50 zotych.
2. Kto, znajdujc si w stanie po uyciu alkoholu lub podobnie dziaajcego rodka,
prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd ni okrelony
w 1, podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny.
3. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w 1 lub 2 orzeka si zakaz prowadzenia pojazdw.
241
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Skala zagroenia
W cigu ostatnich lat w Polsce zwiksza si liczba zarejestrowanych pojazdw. W roku
2010 byo ich 26 835 265, czyli o 5,2% wicej ni w roku 2009 (25 518 486). Oznacza to jednoczenie, e w porwnaniu z rokiem 2007 liczba zarejestrowanych w Polsce pojazdw wzrosa
o prawie 4,5 mln.
Wykres 12.1 Liczba zarejestrowanych w Polsce pojazdw w latach 20072010
rdo: Departament Ewidencji Pastwowych i Teleinformatyki MSWiA
Pomimo staego wzrostu liczby pojazdw poruszajcych si po polskich drogach, rok

2010 by kolejnym, w ktrym zanotowano znaczcy spadek zarwno liczby wypadkw, jak
i ich ofiar. Liczba wypadkw zanotowanych w roku 2010 wyniosa 38 832, co oznacza spadek
o 12,1% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to byo ich 44 196. Liczba ofiar miertelnych wypadkw drogowych wyniosa 3907, czyli o 14,5% mniej ni w roku poprzednim. Liczba rannych w wypadkach drogowych w roku 2010 wyniosa 48 952, co oznacza spadek o 12,7%
w porwnaniu z rokiem 2009.
Wykres 12.2 Liczba wypadkw drogowych i ich ofiar w latach 20012010
rdo: KGP
242
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
Wypadki drogowe w poszczeglnych wojewdztwach

W roku 2010 najwicej wypadkw drogowych odnotowano w wojewdztwach: mazowieckim (5190, w ktrych zgino 655 osb), lskim (5015, w ktrych zgino 352 osoby)
i dzkim (4157, w ktrych zgino 320 osb). Do najmniejszej liczby wypadkw doszo w wojewdztwach: opolskim (836, w ktrych zgino 107 osb), lubuskim (845, w ktrych zgino 108
osb) i podlaskim (847, w ktrych zgino 146 osb).
Wykres 12.3 Liczba wypadkw drogowych i ich ofiar w poszczeglnych wojewdztwach w roku 2010
rdo: KGP
243
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Przyczyny wypadkw drogowych i ich sprawcy

Z policyjnych danych wynika, e wypadki drogowe najczciej powoduj kierujcy samochodami osobowymi. W roku 2010 kierujcy samochodami osobowymi spowodowali 23 559
wypadkw, co stanowi 76,9% wszystkich takich zdarze. Kierujcy samochodami ciarowymi spowodowali 2394 wypadki (7,8% wszystkich zdarze), rowerzyci natomiast byli sprawcami 1588 wypadkw drogowych (5,2% wszystkich zdarze).
Wypadki spowodowane przez kierujcych pojazdami
W 2010 roku 62 549 kierujcych pojazdami uczestniczyo w wypadkach drogowych.
Z ich winy powstao 30 628 wypadkw (co stanowi 78,9% ogu). W wyniku wypadkw spowodowanych przez kierujcych mier poniosy 2633 osoby, a 40 711 zostao rannych.
W roku 2010, podobnie jak w latach poprzednich, najczstsz przyczyn wypadkw
drogowych spowodowanych przez kierujcych pojazdami byy:
niedostosowanie prdkoci do warunkw panujcych na drodze (9222 wypadki, czyli
30,1% ogu wypadkw spowodowanych przez kierujcych),
nieprzestrzeganie pierwszestwa przejazdu (7750 wypadkw, czyli 25,3%),
nieprawidowe zachowanie wobec pieszego, czyli nieprawidowe przejedanie przej
dla pieszych oraz nieustpienie pierwszestwa pieszemu (4266 wypadkw, czyli 13,9%
ogu wypadkw spowodowanych przez kierujcych).
Wykres 12.4 Przyczyny wypadkw drogowych spowodowanych przez kierujcych w roku 2010
rdo: KGP
244
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
Wypadki z winy pieszych

Kolejn grup sprawcw wypadkw drogowych byli piesi. W 2010 roku spowodowali
oni 4427 wypadkw (11,4% ogu), w wyniku ktrych mier ponioso 665 osb (17% ogu zabitych), a obraenia odniosy 3843 osoby (7,9% wszystkich rannych).
Najczstszymi przyczynami wypadkw z winy pieszych byy:
wejcie na jezdni bezporednio przed jadcym pojazdem (2520 wypadkw, czyli 56,9%
wszystkich zdarze spowodowanych przez pieszych),
wejcie na jezdni zza pojazdu, przeszkody (525 wypadkw, czyli 11,9% ogu),
przekraczanie jezdni w miejscu niedozwolonym (482 wypadki, czyli 10,9% ogu),
wejcie na jezdni przy czerwonym wietle (354 wypadki, czyli 8,0%).
Wykres 12.5 Przyczyny wypadkw drogowych spowodowanych przez pieszych w roku 2010
rdo: KGP
Wypadki z winy pasaera

Najmniej liczn grup sprawcw wypadkw s pasaerowie. W 2010 roku spowodowali
oni 89 wypadkw, w ktrych 4 osoby zginy, a 88 zostao rannych.
Wypadki z powodu niesprawnoci technicznej pojazdu
W 2010 roku stan techniczny pojazdu by przyczyn 66 wypadkw drogowych, zgino
w nich 13 osb, a rany odnioso 87. Najczciej stwierdzano braki w owietleniu (50% ogu
zdarze) oraz w ogumieniu (18,2% ogu).
Wypadki z innych przyczyn
Na powstawanie wypadkw drogowych wpyw maj take inne przyczyny, poza wymienionymi (np. obiekty, zwierzta na drodze, nage zasabnicie kierujcego, niezawiniona
niesprawno techniczna pojazdu, niewaciwy stan jezdni, olepienie przez inny pojazd, soce itd.). W 2010 roku miao miejsce 3131 takich zdarze, mier w nich ponioso 526 osb,
a rannych zostao 3577 osb.
245
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Wiek sprawcw wypadkw drogowych

Sprawcami najwikszej liczby wypadkw drogowych pozostaj, podobnie jak w latach
poprzednich, osoby w wieku 2539 lat. W roku 2010 spowodowali oni 10 447 wypadkw drogowych (26,9% wszystkich), w ktrych zgino 898 osb, a 14 017 zostao rannych.
Osoby w wieku 4059 lat to druga pod wzgldem liczby spowodowanych wypadkw
grupa wiekowa sprawcw. Z ich winy doszo do 7542 wypadkw (19,4% wszystkich), w ktrych zgino 635 osb, a 9895 zostao rannych.
Kolejn grup wiekow sprawcw wypadkw s osoby w wieku 1824 lata, ktre spowodoway 7168 wypadkw (18,5% wszystkich). mier w wypadkach spowodowanych przez
sprawcw w tej grupie wiekowej ponioso 724 osoby, a 10 293 doznao obrae.
Kolizje drogowe
Z danych KGP wynika, e od dwch lat wzrasta liczba zgaszanych Policji kolizji drogowych. W roku 2010 odnotowano ich 416 075, czyli o 9% wicej ni w roku 2009, kiedy to
byo ich 381 769 (naley zaznaczy, e uczestnicy kolizji drogowej nie maj obowizku zgaszania Policji faktu jej zaistnienia, dua liczba takich zdarze jest zgaszana bezporednio
ubezpieczycielom).
Wykres 12.6 Liczba kolizji drogowych zgaszanych Policji w latach 20012010
rdo: KGP
Bezpieczestwo ruchu wedug kategorii drg

Policyjne dane wskazuj, e najwicej osb ginie w wypadkach na drogach krajowych.
W roku 2010 odnotowano 1495 takich przypadkw, czyli 38,3% wszystkich ofiar miertelnych
(w roku 2009 odsetek ten wynosi 34,5%). Wskanik ten jest istotny, tym bardziej e drogi
krajowe stanowi zaledwie okoo 5% wszystkich drg publicznych w Polsce.
246
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
Za najbezpieczniejsze drogi w kraju uzna naley drogi gminne, pomimo e najmniej

osb zgino w wypadkach na autostradach (28), poniewa autostrady stanowi jedynie niewielki odsetek wszystkich cigw komunikacyjnych w Polsce. Na drogach gminnych zgino
138 osb, co stanowi 3,5% wszystkich miertelnych ofiar wypadkw w Polsce w 2010 roku.
Wykres 12.7 Liczba zabitych w wypadkach drogowych wedug kategorii drg w latach 2009 i 2010
rdo: KGP
Nietrzewi sprawcy wypadkw drogowych oraz ofiary takich zdarze

W roku 2010 nietrzewi spowodowali w Polsce 2455 wypadkw drogowych (czyli 6,3%
ogu zdarze). W wypadkach spowodowanych w roku 2010 przez pijanych sprawcw zgino
248 osb (6,3% wszystkich ofiar miertelnych), natomiast 3419 osb zostao rannych (7%
wszystkich rannych). W porwnaniu z latami poprzednimi zauwaalny jest spadek we
wszystkich wymienionych kategoriach danych, ktry jest spowodowany wzrostem skutecznoci Policji (w tym za spraw zwikszenia liczby patroli i popraw wyposaenia, pochodzcego
m.in. z zakupw dokonanych na podstawie ustawy modernizacyjnej).
247
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Wykres 12.8 Liczba wypadkw drogowych (i ich ofiar) spowodowanych w latach 20082010
przez nietrzewych sprawcw
rdo: KGP
Kierujcy pod wpywem alkoholu (w stanie po uyciu i w stanie nietrzewoci)
lub podobnie dziaajcego rodka
Z danych KGP wynika, e w roku 2010 w Polsce ujawniono 165 885 osb, ktre kieroway pojazdem, bdc pod wpywem alkoholu (w stanie po uyciu i w stanie nietrzewoci) lub podobnie dziaajcego rodka. Oznacza to spadek w stosunku do roku poprzedniego o 4,3% (w roku 2009 byo ich
173 344).
Wykres 12.9 Liczba ujawnionych kierujcych pod wpywem alkoholu (w stanie po uyciu i w stanie
nietrzewoci) lub podobnie dziaajcego rodka w latach 20082010
rdo: KGP
248
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
Najwicej kierujcych pod wpywem w stanie po uyciu alkoholu (i w stanie nietrzewoci) lub podobnie dziaajcego rodka w roku 2010 Policja zatrzymaa w wojewdztwach:
mazowieckim (16 580), wielkopolskim (15 815) i lskim (15 387). Najmniej w opolskim
(5575) i podlaskim (5630).
Wykres 12.10 Liczba ujawnionych kierujcych pod wpywem alkoholu (w stanie po uyciu i w stanie
nietrzewoci) lub podobnie dziaajcego rodka w roku 2010 z podziaem na wojewdztwa
rdo: KGP
Przestpstwa drogowe
Dane Komendy Gwnej Policji

Wszczte postpowania
Wedug danych Policji, w roku 2010 w Polsce wszczto 165 855 postpowa przygotowawczych w sprawach o przestpstwa drogowe, co oznacza spadek ich liczby o 6,8% w stosunku do roku poprzedniego, kiedy to byo ich 153 723.
Wrd wszystkich wszcztych postpowa o przestpstwa drogowe 138 581 spraw
(czyli 83,6% wszystkich) dotyczyo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzewoci (ich liczba
zmniejszya si o 6,3% w stosunku do roku poprzedniego, kiedy to wszczto 129 297 takich
postpowa).
249
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
W roku 2010, wedug danych Policji, stwierdzono 156 744 przestpstwa drogowe, czyli
o 6,8% mniej ni w roku 2009.
Wrd wszystkich stwierdzonych przestpstw drogowych 142 144 sprawy (czyli 90,7%
wszystkich) dotyczyy prowadzenia pojazdu w stanie nietrzewoci (ich liczba zmniejszya si
o 6,3% w stosunku do roku poprzedniego).
Wrd stwierdzonych w roku 2010 przestpstw drogowych ustalono 998 czynw karalnych nieletnich.
Podejrzani o popenienie przestpstw drogowych
W roku 2010 zarzuty popenienia przestpstw drogowych przedstawiono 150 399 podejrzanym, w tym 137 100 osobom za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzewoci.
Nieletni sprawcy przestpstw drogowych
W roku 2010 ustalono 934 nieletnich sprawcw przestpstw drogowych, w tym 728
sprawcw prowadzenia pojazdu w stanie nietrzewoci.
W roku 2010 policjanci suby ruchu drogowego19:

spdzili w subie (na zasadzie wielokrotnoci) 8 418 328 godzin,
wylegitymowali 6 038 537 osb, z czego 5 541 359 kierujcych,
pouczyli 545 317 osb, z czego 473 772 kierujcych, 64 005 pieszych i 5672 pasaerw,
naoyli 2 527 872 mandaty karne20,
sporzdzili 109 944 wnioski o ukaranie do sdw grodzkich, w tym 103 063 na kierujcych pojazdami,
przebadali 3 351 716 kierujcych pojazdami na zawarto alkoholu i 3520 kierujcych
na zawarto rodkw dziaajcych podobnie do alkoholu,
zatrzymali 393 537 dowodw rejestracyjnych,
zatrzymali 44 790 dokumentw uprawniajcych do kierowania pojazdami.
W ramach unowoczenienia i zwikszenia efektywnoci nadzoru nad ruchem drogowym w roku 2010 zakupiono:
9470 szt. narkotesterw pozwalajcych na wstpne okrelenie, czy kierujcy jest pod
wpywem rodka odurzajcego,
18 pojazdw ETDiE,
64 specjalistyczne ambulansy pogotowia ruchu drogowego APRD,
120 samochodw osobowych oznakowanych z wideorejestratorami,
18 pojazdw profilaktyczno-edukacyjnych,
368 motocykli cikich z wyposaeniem,
sukcesywnie jednostki Policji wyposaane s w urzdzenia przesiewowe typu Alcoblue, umoliwiajce szybk weryfikacj stanu trzewoci kierujcych.
19Na
podstawie Karty czynnoci 2010, opracowanej przez Biuro Ruchu Drogowego KGP.
dane na temat wszystkich mandatw karnych znajduj si w Rozdziale 20.
20Szczegowe
250
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
Dane Komendy Gwnej Stray Granicznej

W 2010 roku w ramach dziaa na szlakach komunikacyjnych Stra Graniczna przeprowadzia 53 093 dziaania, w tym samodzielnie 39 036, a w ramach wspdziaania z innymi subami 14 057 (Policja, ITD, Suba Celna, SOK, W).
W wyniku przeprowadzonych dziaa, funkcjonariusze SG:
zatrzymali 3087 osb,
zabezpieczyli towary o wartoci 17 299 318 z,
zatrzymali 2049 dokumentw,
skierowali do sdw grodzkich 133 wnioski o ukaranie,
wydali 1195 decyzji administracyjnych,
naoyli 10 307 mandatw o cznej wartoci 1 707 841 z.
W ramach kontroli przestrzegania ustawy o warunkach wykonywania transportu drogowego funkcjonariusze Stray Granicznej ujawnili 3818 narusze przepisw, z czego, m.in.:
1048 dotyczyo czasu pracy kierowcw,
922 braku licencji, zawiadcze lub dokumentw kierowcw,
547 braku opat drogowych,
523 niewaciwego uytkowania urzdze rejestrujcych,
146 przewozu osb lub rzeczy bez zezwolenia,
81 przewozu towarw niebezpiecznych.
Kompetencje Stray Granicznej w zakresie kontroli ruchu drogowego wynikaj bezporednio z ustawy o Stray Granicznej, jak i ustawy Prawo o ruchu drogowym. Funkcjonariusze Stray Granicznej maj prawo zatrzymywania pojazdw oraz wykonywania innych czynnoci w tym zakresie. Formacja posiada niemal wszystkie uprawnienia Policji wynikajce
z art. 129 ustawy Prawo o ruchu drogowym, w tym m.in.: legitymowanie uczestnika ruchu,
sprawdzanie dokumentw wymaganych w zwizku z kierowaniem pojazdem i jego uywanie,
badania kierujcych w celu ustalenia zawartoci alkoholu w organizmie oraz sprawdzanie
stanu technicznego pojazdw.
Jednoczenie, w okrelonych powysz ustaw przypadkach, Stra Graniczna moe
odmwi prawa przekroczenia granicy pastwowej, np. w przypadku gdy stan techniczny pojazdu zagraa bezpieczestwu ruchu drogowego, bd kierowca znajduje si w stanie nietrzewoci. W ubiegym roku funkcjonariusze granicznych placwek kontrolnych nie zezwolili
na wjazd ponad 31 500 pojazdom ze wzgldu na zy stan techniczny oraz inne naruszenia
ustawy prawo o ruchu drogowym.
Dziaania w zakresie bezpieczestwa ruchu drogowego funkcjonariusze Stray Granicznej realizuj na bieco podczas kontroli granicznej, jak i w toku penienia suby patrolowo-interwencyjnej oraz podczas realizacji ustawowych zada w zakresie ochrony szlakw komunikacyjnych o szczeglnym znaczeniu midzynarodowym, a take we wspdziaaniu
z innymi subami.
251
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych za przestpstwa drogowe

W roku 2010 w sdach okrgowych za sprowadzenie katastrofy w ruchu ldowym,
wodnym lub powietrznym zagraajc yciu lub zdrowiu wielu osb albo mieniu w wielkich
rozmiarach (art. 173 3 k.k.) osdzono cznie 3 osoby, 3 skazano na kary pozbawienia wolnoci, z czego 2 w zawieszeniu. 1 osob skazano na kar 8 lat pozbawienia wolnoci).
Przed wyrokiem 1 osoba bya tymczasowo aresztowana.
W roku 2010 w sdach rejonowych za przestpstwa drogowe (art. 177 1 i 2, 178
w zw. z 177 1 i 2, 178a 1 i 2 k.k.) osdzono cznie 138 117 osb, z czego 130 961 skazano.
Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 58 907 osb (w tym w zawieszeniu: 56 101
przypadkw).
Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci: 10 osb skazano na kary pozbawienia wolnoci powyej 8 lat, 69 osb na kary od 5 do 8 lat pozbawienia wolnoci, 299 osb
na kary od 2 do 5 lat pozbawienia wolnoci.
Dane Suby Wiziennej dotyczce wykonywanych orzecze za przestpstwa przeciwko bezpieczestwu w komunikacji
przeciwko bezpieczestwu w komunikacji, z czego 5779 prawomocnych, 26 nieprawomocnych
i 154 tymczasowe aresztowania.
stawienia si do odbycia kary za przestpstwa przeciwko bezpieczestwu w komunikacji.
Gwne inicjatywy podejmowane w celu poprawy bezpieczestwa w ruchu drogowym

Dziaania prewencyjne i edukacyjne w 2010 roku
W celu systemowej realizacji poprawy stanu bezpieczestwa na terenie caego kraju
koordynowano wzmoone dziaania kontrolne, tj.:
PRDKO ukierunkowane na egzekwowanie ogranicze prdkoci,
PASY ukierunkowane na egzekwowanie obowizku podrowania w pasach bezpieczestwa oraz stosowanie urzdze ochronnych do przewozu dzieci,
NIECHRONIENI UCZESTNICY RUCHU DROGOWEGO ukierunkowane na zapewnienie bezpieczestwa pieszym i rowerzystom oraz stosowanie si przez nich
do przepisw ruchu drogowego,
ALKOHOL I NARKOTYKI ukierunkowane na ujawnianie i eliminowanie z ruchu
kierujcych pod wpywem alkoholu bd rodkw dziaajcych podobnie do alkoholu;
TRUCK ukierunkowane na ujawnianie i eliminowanie nieprawidowoci zwizanych
z wykonywaniem transportu drogowego,
BUS ukierunkowane na ujawnianie i eliminowanie nieprawidowoci wystpujcych
w przewozie osb;
oraz realizowano dziaania kontrolno-prewencyjne, tj.:
252
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
BEZPIECZNY WEEKEND i BEZPIECZNE WAKACJE ukierunkowane na zapewnienie bezpiecznej podry wszystkim uczestnikom ruchu drogowego w dniach zmasowanych wyjazdw i powrotw,
BEZPIECZNA DROGA DO SZKOY dziaania ukierunkowane na zapewnienie bezpieczestwa dzieciom i modziey w rejonie szk w okresie rozpoczcia nauki.
Powysze akcje realizowane s corocznie w ramach Krajowego programu bezpieczestwa ruchu drogowego GAMBIT 2005 oraz wynikaj z wytycznych Europejskiego Stowarzyszenia Policji Ruchu Drogowego TISPOL i postanowie Rekomendacji Komisji Europejskiej
z dnia 21 padziernika 2003 roku w sprawie egzekwowania przepisw w dziedzinie BRD.
Krajowy program GAMBIT opracowany zosta zgodnie z wymogami Unii Europejskiej dotyczcymi ochrony ycia uczestnikw ruchu drogowego i przyjty zosta przez Rad Ministrw
19 kwietnia 2005 roku. Celem strategicznym programu jest zmniejszenie do roku 2013 liczby
ofiar miertelnych o ponad 50% w stosunku do roku 2003, tj. nie wicej ni 2800 ofiar miertelnych rocznie. Naley jednoczenie zaznaczy, e Policja w zakresie wskazanych przedsiwzi wsppracowaa z innymi subami nadzorowanymi przez MSWiA, w tym ze Stra
Graniczn, prowadzc rwnie dziaania prewencyjno-kontrolne. W tym zakresie, dodatkowo organizowano dziaania m.in. pod kryptonimami: GRANICA, 3 x 3 (SG, Policja, Suba
Celna). Dla Stray Granicznej priorytetowym dziaaniem w tym zakresie by wspomniany
program GAMBIT, w ktrym uczestniczyy jednostki organizacyjne Stray Granicznej
we wspdziaaniu z wojewdzkimi komendami Policji oraz innymi zaangaowanymi subami.
Dziaania SG w ramach GAMBIT 2010 ukierunkowane byy przed wszystkim na kontrol prdkoci pojazdw, kontrol kierowcw na zawarto alkoholu lub narkotykw, uywanie pasw bezpieczestwa.
Program Razem bezpieczniej

W ramach rezerwy celowej corocznie na realizacj programu Razem bezpieczniej
zabezpieczana jest kwota 3 000 000 z na aktywizacj spoecznoci lokalnych. Kwota ta jest
przekazywana do budetw wojewodw na zadania realizowane przez organizacje pozarzdowe i jednostki samorzdu terytorialnego.
W latach 20072009 na projekty o charakterze prewencyjno-profilaktycznym w obszarze bezpieczestwa w ruchu drogowym przekazano cznie prawie 1 500 000 z.
Natomiast w 2010 roku w obszarze ruchu drogowego wytypowano do dofinansowania
5 projektw na sum 405 737 z.
Najciekawsze projekty w dziedzinie bezpieczestwa ruchu drogowego zamieszczane
s w Banku Dobrych Praktyk na stronie internetowej programu Razem bezpieczniej. Strona
ta zostaa w latach 2009 i 2010 zmodyfikowana i wyposaona w interaktywn map dobrych
praktyk oraz dzia multimedia (materiay filmowe, w tym o tematyce dot. bezpieczestwa ruchu drogowego oraz pomocy przedlekarskiej), bdc miejscem porwnawczym wojewdztw
w zakresie zaangaowania w realizacj programu.
253
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Konkurs Budujemy miasteczka ruchu drogowego

W 2010 roku Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji we wsppracy z Ministerstwem Infrastruktury oraz Komend Gwn Policji, jako kontynuacj inicjatywy zapocztkowanej w roku 2008, ogosio konkurs dla jednostek samorzdu terytorialnego w ramach rzdowego programu pn. Razem bezpieczniej na projekt miasteczka ruchu drogowego,
pn. Budujemy miasteczka ruchu drogowego. Celem konkursu byo zaktywizowanie jednostek samorzdu terytorialnego w zakresie dziaa w obszarze brd, wybranie i nagrodzenie
projektw w zakresie doposaenia i modernizacji miasteczek ruchu drogowego, ktrego funkcjonowanie powinno przyczyni si do podniesienia bezpieczestwa w ruchu drogowym poprzez edukacj dzieci i modziey w zakresie wychowania komunikacyjnego, a w szczeglnoci:
popularyzowania zasad i przepisw ruchu drogowego;
ksztatowania nawykw prawidowego zachowania si w ruchu drogowym w charakterze rowerzystw;
stworzenia warunkw dla dzieci i modziey do przeprowadzania egzaminw na kart
rowerow i motorowerow;
popularyzowania roweru jako rodka transportu, rekreacji i sportu.
W 2010 roku pula nagrd wyniosa po 100 000 z. Nagrody pienine otrzymali:
1. miejsce (50 000 z) Urzd Miejski w Wolsztynie, woj. wielkopolskie, 2. miejsce (30 000 z)
Urzd Gminy Trzebowisko, woj. podkarpackie, 3. miejsce (20 000 z) Urzd Miejski w
Opolu Lubelskim, woj. lubelskie.
Uroczyste podsumowanie konkursu na budow, doposaenie i modernizacj
Miasteczek ruchu drogowego skorelowane byy cile z oglnopolsk kampani edukacyjn
oraz zmasowanymi dziaaniami policyjnymi pn. Rowerem bezpiecznie do celu". Kampania
jest realizowana corocznie od 2008 roku. Jej gwnym celem jest promowanie bezpieczestwa
ruchu drogowego rowerzystw, szczeglnie dzieci i modziey. Ubiegoroczna inauguracja
dziaa miaa miejsce w Centrum Olimpijskim PKOl. w Warszawie, w poczeniu z wrczeniem nagrd laureatom konkursu oraz przejazdem rowerzystw oraz zaproszonych goci ulicami Warszawy do parku Agrykola, gdzie w ramach Midzynarodowego Dnia Dziecka suby
resortu spraw wewntrznych i administracji prowadziy dziaania profilaktyczne. W parku
Agrykola dziaao mobilne miasteczko ruchu drogowego oraz pokazy sprztu wykorzystywanego przez Policj, Stra Graniczn i Pastwow Stra Poarn (m.in. quady i motocykle policyjne). Polski Czerwony Krzy zapozna dzieci z zasadami udzielania pierwszej pomocy.
Kady kierowca mg sprawdzi swoje umiejtnoci na symulatorach jazdy przygotowanych
przez Instytut Transportu Samochodowego. Policjanci z Komendy Stoecznej Policji bezpatnie znakowali rowery. Akcja ta powtarzana jest corocznie.
Projekt Budujemy miasteczka ruchu drogowego

Ministrowi SWiA powierzono te realizacj projektu pn. Budujemy miasteczka ruchu
drogowego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - Program Operacyjny
Infrastruktura i rodowisko 20072013.
Celem projektu jest wybudowanie nowoczesnego miasteczka ruchu drogowego
w kadym wojewdztwie, co powinno przyczyni si do podniesienia bezpieczestwa na polskich drogach. Projekt bdzie realizowany przez MSWiA we wsppracy z urzdami wojewdzkimi i Policj i zakoczy si w roku 2012. W ramach projektu powstanie 16
nowoczesnych miasteczek ruchu drogowego. Budet projektu Budujemy miasteczka ruchu
drogowego wyniesie 10 mln z, z czego 8,5 mln z bdzie pochodzi ze rodkw unijnych.
27 wrzenia 2010 roku w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego podpisano 11 umw
254
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenia
Przestpczo
w ruchu
zorganizowana
drogowym
wstpnych na realizacj projektw w ramach Programu pperacyjnego infrastruktura

i rodowisko. Wrd nich na projekt: Budujemy miasteczka ruchu drogowego, ktrego
wykonawc jest MSWiA. Dokument zosta podpisany midzy Ministerstwem Spraw
Wewntrznych i Administracji a Centrum Unijnych Projektw Transportowych.
Seminarium dot. problematyki bezpieczestwa w ruchu drogowym

W lutym 2010 roku MSWiA i KGP we wsppracy z ITS zorganizowao Seminarium
dot. problematyki bezpieczestwa w ruchu drogowym. Podczas spotkania omwione zostay
dziaania resortu spraw wewntrznych i administracji, a take podmiotw wsppracujcych
w obszarze ruchu drogowego. Celem seminarium byo podsumowanie dziaa podejmowanych
w 2009 roku i zada planowanych do realizacji w roku 2010. W seminarium udzia wzili policjanci z pionu ruchu drogowego z caego kraju, przedstawiciele instytucji i organizacji rzdowych i pozarzdowych dziaajcych na rzecz bezpieczestwa ruchu drogowego, przedstawiciele Krajowej Rady Bezpieczestwa Ruchu Drogowego oraz Inspektoratu Transportu Drogowego. Dowiadczeniami dzielili si rwnie przedstawiciele podmiotw zewntrznych, zainteresowanych popraw bezpieczestwa w ruchu drogowym, w tym Instytutu Transportu Samochodowego, Stowarzyszenia Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach i Kolizjach Drogowych
Alter Ego, Stowarzyszenia Droga i bezpieczestwo, Centrum Bezpieczestwa Ruchu Drogowego, Fundacji Kierowca Bezpieczny, Krajowego Centrum BRD.
Dziaania pn. Bezpieczne wakacje
Kolejn, coroczn inicjatyw Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji jest wydawanie wytycznych wojewodom w sprawie organizacji dziaa administracji rzdowej na rzecz
poprawy bezpieczestwa podczas wypoczynku w okresie letnim pn. BEZPIECZNE WAKACJE. W maju 2010 roku wojewodowie zostali zobowizani do podjcia dziaa zmierzajcych
do aktywizacji sub odpowiedzialnych za bezpieczestwo, organw samorzdowych oraz administracji zespolonej w wojewdztwie, a take innych jednostek, ktre maj wpyw na warunki letniego pobytu i wypoczynku, jak i na bezpieczny dojazd do miejsc, gdzie by on organizowany. Bezpieczne wakacje corocznie s realizacj wsplnych inicjatyw z podmiotami pozarzdowymi (organizacjami spoecznymi i kocioami) i wszelkimi innymi instytucjami, organizujcymi wypoczynek dzieciom i modziey, m.in. w obszarze bezpieczestwo na drogach
(do i z miejsc wypoczynku).
Realizacji podejmowanych dziaa i inicjatyw w powyszych obszarach cyklicznie towarzysz zintegrowane, wsplne zadania formacji nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji (w szczeglnoci Policji, Stray Granicznej, Pastwowej Stray
Poarnej) wsparte dziaaniami administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego.
Od 2008 roku polska policja ruchu drogowego, pod patronatem TISPOL, realizuje projekt LIFESAVER. Skada si on z 6 pakietw roboczych i obejmuje swym zasigiem obok
Polski Wgry, Rumuni, Soweni, Portugali i Hiszpani. W 2010 roku 103 polskich policjantw ruchu drogowego wzio udzia w midzynarodowych wymianach policjantw. Wraz
z kolegami z Wgier, Rumunii, Sowenii, Portugalii i Hiszpanii uczestniczyli w dziaaniach
kontrolnych na drogach krajw europejskich, jak rwnie mieli moliwo zapoznania si
z organizacj i taktyk pracy, sprztem specjalistycznym oraz specyfik suby na rzecz bezpieczestwa ruchu drogowego w innych pastwach Europy.
255
Przestpczo
Zagroenia w ruchu
zorganizowana
drogowym
Projekt ma rwnie charakter szkoleniowy, sucy budowaniu i doskonaleniu systemu dziaa z zakresu nadzoru nad przestrzeganiem przepisw ruchu drogowego. W 2010 roku w Polsce odbyo si seminarium szkoleniowe dla 30 policjantw szczebla zarzdzajcego.
Cz projektu stanowi take wsplne operacje europejskich policji ruchu drogowego zmierzajce do egzekwowania prawa przede wszystkim w zakresie przekraczania prdkoci, prowadzenia pojazdu po alkoholu, niestosowania pasw bezpieczestwa oraz kontroli wykonywania transportu drogowego. W roku ubiegym polska policja ruchu drogowego wzia udzia
w 9 takich operacjach.
Od 2010 roku polska Policja ruchu drogowego uczestniczy rwnie w kolejnym midzynarodowym projekcie TISPOL Transport Security Activities (TSA), ktrego gwnym
obszarem jest bezpieczestwo wykonywania transportu drogowego. W ramach ww. projektu,
w roku ubiegym Europejska Organizacja Policji Ruchu Drogowego TISPOL zorganizowaa
dwa seminaria szkoleniowe (Niemcy, Belgia), wizyt studyjn (Wielka Brytania) oraz konferencj (Belgia), w ktrych uczestniczyli polscy policjanci ruchu drogowego.
Polska policja ruchu drogowego ma przedstawicieli w Radzie TISPOL (TISPOL Council), Grupie Operacyjnej (Ops Group) oraz od niedawna w Grupie Roboczej Transport Security Activities. Kilka razy do roku, stosownie do potrzeb, TISPOL organizuje spotkania robocze przedstawicieli rady i grup roboczych w rnych krajach Europy.
Od 2008 roku przedstawiciele Biura Ruchu Drogowego Komendy Gwnej Policji bior
udzia w pracach grupy roboczej ds. transportu ldowego w Radzie UE nad projektem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadzajcej uatwienia w transgranicznym egzekwowaniu prawa dotyczcego bezpieczestwa drogowego. Celem wniosku jest zwikszenie
bezpieczestwa drogowego na terenie UE oraz uatwienie egzekwowania kar w stosunku
do kierowcw, ktrzy popeniaj wykroczenie lub przestpstwo drogowe w innym pastwie
czonkowskim ni pastwo, w ktrym zarejestrowany jest ich pojazd. System ten zapewni ciganie przestpstw i wykrocze drogowych niezalenie od tego, w jakim pastwie Unii Europejskiej zostay one popenione i niezalenie od tego, w jakim pastwie zarejestrowany jest
pojazd, z udziaem ktrego doszo do popenienia przestpstwa lub wykroczenia. Nowe przepisy oprcz wprowadzenia narzdzi do skutecznego egzekwowania prawa przez stosowne
organy w krajach czonkowskich peni bd zarazem rol prewencyjn, skutkujc wzrostem
wiadomoci kierowcw poruszajcych si po terenie Unii Europejskiej o nieuchronnoci kary
za popenienie okrelonych narusze w kadym z krajw UE. Z pewnoci bdzie to miao
istotny wpyw na ksztatowanie waciwych postaw kierowcw w caej UE. Wdroenie powyszych regulacji uatwiajcych transgraniczne ciganie sprawcw narusze drogowych zostao ujte w Europejskim Programie BRD na lata 20112020.
256
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 13
Zagroenia bezpieczestwa imprez

masowych
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Policji)21
Policyjna statystyka wyodrbnia pozakodeksowe kategorie zdarze: ekscesy chuligaskie oraz zbiorowe naruszenia prawa, nie odnoszc si do poszczeglnych norm prawa. Ponadto zdarzenia s rozgraniczane w zalenoci od czasu ich wystpienia (przed,
w trakcie, po imprezie) oraz miejsca ich zaistnienia (miejsce imprezy, trasa przejazdu
lub dojcia do miejsca imprezy).
W II poowie 2010 roku wesza w ycie ustawa z dnia 22 lipca 2010 roku o zmianie
ustawy o bezpieczestwie imprez masowych oraz ustawy Kodeks karny. Wprowadzia
ona midzy innymi do kodeksu karnego art. 244a, penalizujcy niestosowanie si
do orzeczonego przez sd zakazu wstpu na imprez masow lub poczonego z tym obowizku osobistego stawiennictwa w jednostce Policji w czasie trwania imprezy masowej.
Przestpstwa z ustawy o bezpieczestwie imprez masowych:
Art. 58 ust. 12 (organizowanie imprez masowych bez zezwolenia).
Art. 59 ust. 1 (wnoszenie lub posiadanie broni i materiaw niebezpiecznych).
Art. 60 ust. 14 (wdarcie si na teren imprezy masowej, rzucanie przedmiotami mogcymi stanowi zagroenie dla ycia lub zdrowia, naruszenie nietykalnoci cielesnej
czonka suby porzdkowej lub informacyjnej).
Art. 61 (odpowiedzialno spikera zawodw).
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy, za bezpieczestwo imprezy masowej w miejscu
i w czasie jej trwania odpowiada jej organizator.
Organizator musi speni nastpujce warunki w zakresie bezpieczestwa:
Zapewni spenienie wymogw wynikajcych z ustawy o BIM/zapewnienia bezpieczestwa osobom uczestniczcym w imprezie, ochrona porzdku publicznego, zabezpieczenie pod wzgldem medycznym, zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego obiektw budowlanych wraz ze sucymi tym obiektom instalacjami i urzdzeniami technicznymi, w szczeglnoci przeciwpoarowymi i sanitarnymi.
Speni wymogi okrelone, w szczeglnoci, w przepisach prawa budowlanego,
w przepisach sanitarnych i przepisach dotyczcych ochrony przeciwpoarowej, zapewni udzia sub porzdkowych, sub informacyjnych oraz kierujcego tymi subami kierownika do spraw bezpieczestwa, zapewni pomoc medyczn, zapewni
zaplecze higieniczno-sanitarne, wyznaczy drogi ewakuacyjne oraz drogi umoliwiajcych dojazd pojazdom sub ratowniczych i Policji, zapewni warunki do zorganizowania cznoci pomidzy podmiotami biorcymi udzia w zabezpieczeniu imprezy
masowej, zapewni sprzt ratowniczy i ganiczy oraz rodki ganicze niezbdne
do zabezpieczenia imprezy masowej w zakresie dziaa ratowniczo-ganiczych, wydzieli pomieszczenia dla sub kierujcych zabezpieczeniem imprezy masowej.
W przypadku, gdy dziaania suby porzdkowej s nieskuteczne, organizator lub
kierownik ds. bezpieczestwa wystpuje do Policji o udzielenie pomocy, niezwocznie
potwierdzajc ten fakt pisemnym zgoszeniem. W takim przypadku suby porzdkowe
i informacyjne wykonuj polecenia Policji.
21
W tym na podstawie raportu: Bezpieczestwo imprez masowych w 2010 roku, Gwny Sztab Policji
KGP, Warszawa, marzec 2011.
257
Przestpczo
Zagroenia bezpieczestwa
zorganizowana
imprez masowych
Utrzymujce si tendencje i ewentualne nowe trendy zagroe dla bezpieczestwa imprez masowych
Do wikszoci zakce porzdku publicznego dochodzi w zwizku z imprezami masowymi o charakterze sportowym. Zdecydowanie najwiksze zagroenie generuj kibice piki
nonej, rzadziej sympatycy innych dyscyplin sportowych.
Gwnymi zagroeniami dla porzdku publicznego zwizanymi z imprezami masowymi (szczeglnie sportowymi) s bjki, wandalizm, rozboje oraz zakcenia w transporcie kolejowym i samochodowym. W trakcie imprez dochodzi do uywania rodkw pirotechnicznych,
maj miejsce denia do siowych konfrontacji pomidzy zantagonizowanymi grupami pseudokibicw. Na trasach przemieszczania si na imprezy oraz w trakcie powrotw z imprez
masowych dochodzi do bjek pomidzy grupami pseudokibicw (tzw. ustawki). Maj miejsce
kradziee w punktach gastronomicznych i handlowych oraz na stacjach benzynowych.
rodowisko pseudokibicw pikarskich jest te coraz czciej zapleczem dla dziaalnoci zorganizowanych grup przestpczych, w szczeglnoci handlujcych narkotykami.
Zgodnie z danymi z dnia 31 grudnia 2010 roku, w aplikacji PRIM figurowao 1747
osb z aktywnym zakazem wstpu na imprezy masowe (na koniec roku 2009 1716).
Od 8 czerwca do koca 2010 roku Policja zarejestrowaa 138 osb niestosujcych si
do orzeczonego przez sd obowizku stawiennictwa w jednostce Policji w trakcie trwania imprezy masowej.
Liczba imprez masowych zabezpieczanych przez Policj

W 2010 roku Policja bya zaangaowana w zabezpieczenie 7281 imprez masowych,
czyli o 28,8% mniej ni w roku 2009, kiedy to policjanci zabezpieczali 10 222 imprezy. Liczba
zabezpieczanych przez Policj imprez masowych maleje od dekady i jest to zwizane ze spadkiem oglnej liczby organizowanych imprez masowych.
W tym samym okresie obserwuje si spadek liczby imprez sportowych zabezpieczanych przez Policj. W roku 2010 byo ich 4132, czyli o 28% mniej ni w roku poprzednim
(5741). Podobny spadek obserwowany jest w kategorii imprez masowych o charakterze artystyczno-rozrywkowym. W 2010 roku Policja zabezpieczaa 3149 takich imprez, czyli o 29,8%
mniej ni w roku 2009 (4481).
Wykres 13.1 Liczba imprez masowych zabezpieczanych przez Policj w latach 20002010
rdo: KGP
258
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych
Liczba policjantw skierowanych do zabezpieczenia imprez masowych

Liczba policjantw kierowanych do zabezpieczenia imprez masowych od kilku lat spada wraz ze spadkiem liczby organizowanych imprez.
W 2010 roku do zabezpieczenia imprez masowych skierowano cznie (na zasadzie
wielokrotnoci) 248 460 policjantw, co oznacza spadek tej liczby o 13,7% w stosunku do roku
2009 (288 028).
W tym samym okresie do zabezpieczenia masowych imprez sportowych skierowano
206 923 funkcjonariuszy, czyli o 6% mniej ni w roku poprzednim (220 285).
W roku 2010 do zabezpieczenia imprez masowych o charakterze artystyczno - rozrywkowym skierowano 41 537 policjantw, czyli o 38,7% mniej ni w roku 2009 (67 743).
Wykres 13.2 Liczba policjantw skierowanych do zabezpieczania imprez masowych
w latach 20002010
rdo: KGP
W roku 2010, w zwizku z zabezpieczaniem imprez masowych, 90 policjantw odnioso

obraenia (w roku 2009 byo 80 takich przypadkw).
259
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
Koszty poniesione przez Policj w zwizku z zabezpieczeniem imprez

masowych
W roku 2010 obnieniu (o 22,25% w porwnaniu z rokiem poprzednim) ulegy koszty
poniesione przez Policj w zwizku z zabezpieczeniem imprez masowych. W roku 2010 zabezpieczenie przez Policj imprez masowych kosztowao 31 746 230 zotych (w 2009: 40 830 186
zotych).
Wykres 13.3 Koszty poniesione przez Policj w zwizku z zabezpieczaniem imprez masowych
w latach 20002010 (w milionach zotych)
rdo: KGP
W roku 2010, w stosunku do roku poprzedniego, zmniejszyy si (o 73,9%) straty

w mieniu policyjnym w zwizku z zabezpieczaniem imprez masowych, z 381 345 z w roku
2009 do 99 547 z.
Zabezpieczenia przejazdw uczestnikw imprez masowych

W roku 2010 o 37,3% wzrosa liczba policyjnych patroli zabezpieczajcych przejazdy
uczestnikw imprez masowych. Zorganizowano ich 3229 (w roku 2009 byo ich 2351).
W cigu piciu ostatnich lat zasadniczo wzrastaa liczba organizowanych przez Policj
patroli zabezpieczajcych przejazdy uczestnikw imprez masowych, szczeglnie w przypadku
przejazdw transportem samochodowym, ktry jest bardziej popularny m.in. wrd kibicw
sportowych.
Wraz ze wzrostem liczby patroli policyjnych organizowanych w celu zabezpieczenia
przejazdw uczestnikw imprez masowych, ronie liczba funkcjonariuszy Policji angaowanych do wykonywania tego rodzaju zada. W roku 2010 (na zasadzie wielokrotnoci) w patrolach zabezpieczajcych przejazdy uczestnikw imprez masowych wzio udzia 47 962 funkcjonariuszy Policji (w roku 2009 byo ich 35 709). W 44 przypadkach przy zabezpieczaniu kolejowych przejazdw uczestnikw imprez masowych w patrolach brali udzia funkcjonariusze
Stray Ochrony Kolei (w roku 2009 takich przypadkw byo 61).
260
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych
Wykres 13.4 Liczba policyjnych patroli zabezpieczajcych przejazdy uczestnikw imprez masowych
w latach 20062010
rdo: KGP
W zwizku z przemieszczaniem si uczestnikw imprez masowych w roku 2010 odnotowano 84 wykroczenia i 54 przestpstwa, z czego zdecydowana wikszo (72 wykroczenia
i 49 przestpstw) zostaa popeniona przez kibicw piki nonej. Pozostaych czynw dopucili
si uczestnicy imprez masowych o charakterze artystyczno-rozrywkowym.
W roku 2010 w zwizku z przejazdami uczestnikw na imprezy masowe zanotowano
20 ekscesw chuligaskich, z czego 19 dopucili si kibice pikarscy (w roku 2009 wszystkich
ekscesw chuligaskich byo 30).
Zakcenia porzdku publicznego podczas imprez masowych

W roku 2010 w zwizku z imprezami masowymi odnotowano 701 przestpstw i 1690
wykrocze. Najwicej przestpstw i wykrocze zaistniao w zwizku z meczami piki nonej:
530 przestpstw (75,6% ogu) i 1065 wykrocze (63% ogu).
Wykres 13.5 Liczba przestpstw i wykrocze odnotowanych podczas imprez masowych w 2010 roku
rdo: KGP
261
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
Ekscesy chuligaskie i zbiorowe naruszenia prawa w trakcie masowych imprez sportowych

W 2010 roku w zwizku z masowymi imprezami sportowymi doszo do 105 ekscesw
chuligaskich, co oznacza, e byo ich o 44,1% mniej ni w roku 2009 (188).
Jednoczenie odnotowano 58 zbiorowych narusze prawa (w roku 2009 byo ich 49).
Wrd zaistniaych w roku 2010 narusze prawa 54 miay miejsce w zwizku z meczami piki
nonej.
Wykres 13.6 Liczba ekscesw chuligaskich i zbiorowych narusze prawa w zwizku z masowymi
imprezami sportowymi w latach 20012010
rdo: KGP
Sprawcy przestpstw i wykrocze podczas imprez masowych

Wraz ze spadkiem liczby imprez masowych maleje liczba zatrzymanych sprawcw
przestpstw i wykrocze oraz spraw kierowanych do sdw. W zwizku z naruszeniami prawa podczas imprez masowych w roku 2010 zatrzymano cznie 961 osb (o 51,2% mniej ni
w roku 2009, kiedy to zatrzymano 1971 osb). Wrd zatrzymanych byo 87 nieletnich
(w 2009 297).
W 2010 roku do sdw skierowano 328 spraw za przestpstwa popenione w zwizku
z imprezami masowymi. Oznacza to spadek o 52,2% w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy to do
sdw skierowanych zostao 686 spraw o przestpstwa. Z ogu spraw o przestpstwa popenione w zwizku imprezami masowymi skierowanych do sdw 136 zakoczonych zostao
prawomocnym wyrokiem, z czego w 110 przypadkach sdy orzeky zakaz wstpu na imprezy
masowe wraz z obowizkiem osobistego stawiennictwa w czasie trwania imprezy masowej.
Zmalaa take liczba skierowanych do sdu wnioskw w sprawach o wykroczenia popenione podczas imprez masowych. W 2010 roku odnotowano cznie 505 takich spraw,
co stanowi spadek o 57,1% w stosunku do 2009 roku (1177). W zwizku z wykroczeniami
w 2010 roku Policja wnioskowaa o orzeczenie rodka karnego w postaci zakazu wstpu
na imprezy masowe w 216 przypadkach. Sdy orzeky 262 wyroki zakazu wstpu na imprezy
masowe, w tym 250 poczonych z obowizkiem osobistego stawiennictwa we waciwej
ze wzgldu na miejsce zamieszkania ukaranego jednostce Policji.
W roku 2010 Policja skierowaa do sdw rodzinnych i nieletnich 83 wnioski o wszczcie postpowania wyjaniajcego wobec nieletnich sprawcw czynw zabronionych, popenionych w zwizku z imprezami masowymi, co oznacza spadek tej liczby o 61,8% w porwnaniu
z rokiem 2009 (217 wnioskw).
262
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych
Wykres 13.7 Liczba spraw skierowanych do sdw w zwizku z imprezami masowymi

w latach 20052010
rdo: KGP
W roku 2010 zanotowano nastpujce przestpstwa zawarte w ustawie o bezpieczestwie imprez masowych:
296 przestpstw z art. 60 ust. 14 (wdarcie si na teren imprezy masowej, rzucanie
przedmiotami mogcymi stanowi zagroenie dla ycia lub zdrowia, naruszenie nietykalnoci cielesnej czonka suby porzdkowej lub informacyjnej),
113 przestpstw z art. 59 ust. 1 (wnoszenie lub posiadanie broni i materiaw niebezpiecznych),
14 przestpstw z art. 58 ust. 12 (organizowanie imprez masowych bez zezwolenia),
3 przestpstwa z art. 61 (odpowiedzialno spikera zawodw).
W roku 2010 zanotowano 978 przypadkw przestpczej dziaalnoci pseudokibicw poza imprezami sportowymi, w tym:
przestpstwa przeciwko yciu i zdrowiu (przede wszystkim w zwizku z tzw. ustawkami) 516;
przeciwko mieniu 325;
narkotykowe 120;
gospodarcze i akcyzowe 17.
Dane Policji dotyczce tzw. ustawek:
liczba odnotowanych ustawek 66;
liczba informacji wyprzedzajcych dotyczcych ustawek 224;
liczba ustawek, ktrym zapobieono 175;
wedug danych na podstawie stron internetowych, liczba odbytych ustawek ogem
464.
Zaangaowanie pseudokibicw poszczeglnych klubw w ustawki:
Lech Pozna 42;
Legia Warszawa 26;
GKS Jastrzbie 17;
Jagiellonia Biaystok 17;
Widzew d 17;
Hetman Zamo 15;
lsk Wrocaw 15;
Elana Toru 14.
263
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
W ocenie Policji zapewnienie przez organizatorw imprez masowych (w szczeglnoci

meczw piki nonej) jest na poziomie dobrym. Stan ten jest wynikiem wprowadzenia nowych
regulacji zaimplementowanych w ustawie z 20 marca 2009 o bezpieczestwie imprez masowych wraz z przepisami wykonawczymi. Szczeglnie istotne jest wyodrbnienie sub porzdkowych oraz sub informacyjnych dziaajcych na rzecz organizatora imprezy, w tym opracowanie odrbnego katalogu obowizkw i uprawnie dla tych formacji, gdzie istotn nowelizacj jest poszerzanie katalogu rodkw przymusu bezporedniego dedykowanych dla sub porzdkowych organizatora oraz identyfikacja uczestnikw imprez masowych w przypadku meczw piki nonej oraz imprez o podwyszonym ryzyku.
Jednoczenie poszerzono i zaostrzono katalog kar za czyny popenione w zwizku
z imprezami masowymi, w tym spenalizowano po raz pierwszy czyny polegajce na naruszeniu nietykalnoci cielesnej sub porzdkowych organizatora imprez masowych.
Wszystkie zastosowane rozwizania przyczyniy si do wzrostu standardw bezpieczestwa w zwizku z przeprowadzaniem imprez masowych.
Utrzymujce si tendencje i ewentualne nowe trendy w zagroeniach bezpieczestwa imprez masowych

Zauwaalny jest spadek liczby incydentw na obiektach sportowych kosztem jej
zwikszenia poza obiektami. Moe to by powodowane zwikszeniem standardw bezpieczestwa na widowniach sportowych, midzy innymi wymuszonych przez nowe regulacje prawne
w tym zakresie. Zaostrzenie przepisw bezpieczestwa na stadionach, w tym stosowanie
technicznych rodkw do identyfikacji uczestnikw (w tym monitoring), skutkuje pozbawieniem sprawcw anonimowoci. Powoduje to znaczn redukcj negatywnych zachowa na
obiektach o wysokich standardach bezpieczestwa. Zbiorowe naruszenia prawa obecnie maj
miejsce najczciej podczas rozgrywek niszych lig, gdzie jako infrastruktury oraz sub
angaowanych przez organizatora nadal pozostawiaj wiele do yczenia.
Nadal przewiduje si utrzymanie podobnego poziomu liczby przypadkw uywania
podczas meczw rodkw pirotechnicznych jako elementw oprawy meczowej stosowanej
przez grupy ultras. Sprzyja temu atwo przenoszenia niewielkich gabarytowo materiaw
pirotechnicznych oraz obserwowana na niektrych obiektach daleka od ideau praca sub
organizatorw. Maa wykrywalno sprawcw na obiektach nieposiadajcych monitoringu,
bd posiadajcych przestarzae tego typu urzdzenia stanowi dodatkow zacht dla sprawcw.
Spodziewany jest nadal trend przenoszenia zaplanowanych bjek (ustawek) poza
widownie sportowe, najczciej na trasy przemieszczania si kibicw. Na miejsca ich przeprowadzania nadal typowane bd gwnie cigi komunikacyjne oraz kompleksy lene.
Ostatnie lata cechuje coraz wiksza determinacja w deniu przez chuliganw stadionowych do wzajemnych konfrontacji siowych. Wie si to midzy innymi z uczestnictwem
w tzw. lidze chuliganw. Prowadzone rozpoznanie policyjne pozwala obecnie na ujawnianie
wikszoci tego typu zamiarw. W zwizku z tym pseudokibice coraz czciej usiuj doprowadza do siowych konfrontacji bez wzgldu na obecno policjantw, tych ostatnich traktujc jako cel zastpczy dla swojej agresji. W tym aspekcie moliwy jest dalszy wzrost liczby
zdarze i ich natenia.
W celu odwrcenia negatywnych trendw naley bezwzgldnie egzekwowa od organizatorw spenianie standardw bezpieczestwa oraz intensyfikowa policyjne dziaania majce na celu prawidow diagnoz zagroe oraz zatrzymywanie sprawcw narusze prawa.
Ponadto naley prowadzi systemowe dziaania edukacyjno-profilaktyczne w celu
ksztatowania postaw pozytywnego kibicowania w duchu fair play i niwelowania aspoecznych zachowa w rodowiskach pseudokibicw.
264
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych

Najczciej spotykanym zjawiskiem jest uywanie rodkw pirotechnicznych w miejscu i czasie trwanie imprez masowych, kwalifikowane w polskim prawie jako przestpstwo.
Kolejnymi negatywnymi zachowaniami, biorc pod uwag ich moliwe konsekwencje
i czstotliwo, s zaplanowane bjki. Te jednak zazwyczaj, pomimo zwizku z imprezami,
odbywaj si poza stadionami, najczciej na trasach przemieszczania si kibicw.
Na obiektach sportowych i wok nich najczciej dochodzi wzajemnych wyzwisk, ktre mog
koczy si konfrontacj siow. W przypadku interwencji sub odpowiedzialnych
za porzdek (np. organizator, Policja) agresja grup moe zosta przekierunkowana na interweniujce osoby.
Gwne inicjatywy majce na celu ograniczenie zagroe

bezpieczestwa imprez masowych, w tym wsppraca midzynarodowa
Rada Bezpieczestwa Imprez Sportowych
Rada zostaa powoana na mocy Zarzdzenia Prezesa Rady Ministrw nr 104 z 23
wrzenia 2008 roku. Rada dziaa jako organ opiniodawczo-doradczy Prezesa Rady Ministrw.
W skad rady wchodz przedstawiciele administracji rzdowej wykonujcej zadania zwizane
z bezpieczestwem imprez masowych oraz przedstawiciele rodowisk pikarskich. Przewodniczcym rady jest podsekretarz stanu w MSWiA.
W 2010 roku rada zajmowaa si:
Promocj programw profilaktycznych dotyczcych zwalczania przemocy poprzez sport
oraz ksztatowania pozytywnych postaw kibicw, zwaszcza dzieci i modziey, w tym projektw:
Programem Jestem fair, realizowanym na podstawie umowy pomidzy Ministerstwem
Spraw Wewntrznych i Administracji a Uniwersytetem dzkim, Urzdem Miasta w odzi i Ministerstwem Sportu i Turystyki. Ide projektu jest wykorzystanie idei fair play
jako edukacyjnego elementu zwalczania rasizmu, ksenofobii i antysemityzmu. Porozumienie midzy MSWiA oraz Uniwersytetem dzkim zostao podpisane w padzierniku 2009
roku Pilota programu zosta zakoczony opracowaniem i wydaniem Raportu z bada
w ramach projektu pilotaowego JESTEM FAIR pt. Zasady fair play jako warto wychowawcza w edukacji szkolnej i w przeciwdziaaniu chuligastwu na stadionach. Do projektu przyczy si Urzd Miasta odzi. Inicjatyw t wspary dwa najwiksze dzkie kluby
pikarskie: dzki Klub Sportowy i RTS Widzew, ktre organizuj spotkania zawodnikw
obu ekip z modzie szkoln. Partnerami projektu s take dzki Klub Sportowy,
RTS Widzew, Komenda Miejska Policji w odzi, Stra Miejska w odzi, Stowarzyszenie
Nigdy wicej, Stowarzyszenie Czerwona kartka rasizmowi, TVP d. Program jest
kontynuowany w 2011 roku w dzkich gimnazjach.
Programem Przeciwdziaanie poprzez sport agresji i patologii wrd dzieci i modziey,
w ktrym aktywnie uczestniczy MSWiA, zainaugurowanego m.in. przez Wysz Szko
Policji w Szczytnie. Partnerami programu s: Ministerstwo Sportu i Turystyki, a take
Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Zdrowia. Do podpisanego w 2008 roku przez te resorty porozumienia 3 sierpnia 2009 roku doczyo Ministerstwo Sprawiedliwoci.
265
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
W ramach programu w 2010 roku zrealizowano nastpujce dziaania:

wydano poradnik Program przeciwdziaania poprzez sport agresji i patologii wrd dzieci
i modziey poradnik uczestnika programu;
w ramach strony internetowej Razem bezpieczniej Banku Dobrych Praktyk uaktualniano katalog programw profilaktycznych realizowanych w rnych obszarach, w tym
take programw w obszarze dotyczcym bezpieczestwa imprez sportowych.
Program koordynowany jest przez Ministerstwo Sportu i Turystyki. Inicjatywa jego
realizacji zrodzia si w wojewdztwie warmisko-mazurskim, gdzie przygotowano projekt
oraz przeprowadzono w 2008 roku pilotaow form wdroenia. Uczestniczy w nim okoo
2000 nauczycieli i ponad 500 grup wiczebnych. Organizowane s obozy sportoworesocjalizacyjne dla uczniw ze szk i klubw sportowych. W trakcie projektu przeprowadzono rwnie wiele imprez sportowo-rekreacyjnych, m.in. w 2010 roku w Wyszej Szkole Policji
w Szczytnie dla 232 uczestnikw zorganizowano obozy sportowe. Uruchomiony portal internetowy (www.zesportembezpiecznie.pl) jest uaktualniany na bieco. W 2010 roku wyprodukowano i wyemitowano na antenie TVP1 cykliczny program telewizyjny promujcy cele i zadania programu oraz metody wykorzystania sportu do walki z agresj i patologiami wrd
dzieci i modziey. Obejrzao go ponad 3 mln widzw.
Kibice razem, realizowanego w miastach gospodarzach EURO 2012 przez Spk
PL.2012, przy udziale MSWiA, ktrego celem jest stworzenie lokalnych orodkw prowadzcych dugoterminow prac pedagogiczno-edukacyjn w rodowisku kibicw pikarskich (tzw. fan-coaching). W 2010 roku program by realizowany w Gdasku i Wrocawiu.
Pilotaowy projekt Kibice razem w 2010 roku zakada stworzenie orodkw pracy z kibicami klubw ekstraklasy na terenie miast-gospodarzy UEFA EURO 2012. Orodki pracy
to lokalne miejsca spotka dla kibicw, ktre s prowadzone przez dwch pracownikw.
Ich zadanie polega na utrzymywaniu biecego kontaktu ze rodowiskiem kibicw, koordynacji i wspieraniu inicjatyw kibicw przy wsppracy z lokalnym stowarzyszeniem kibicw, wsppracy z podmiotami zewntrznymi (miasto, Policja, szkoy, lokalna prasa, klub)
oraz pracy medialnej (miesicznik dla kibicw, strona internetowa projektu). Program
Kibice razem jest jednym z elementw caego systemu programw profilaktycznych przegotowywanych do realizacji, a kierowanych do kibicw. W grudniu 2010 r. pracownicy
projektu brali udzia w szkoleniu dotyczcym tworzenia i prowadzenia Ambasad Kibicw,
zorganizowanym przez FSE. Pracownicy uzyskali wiedz, jak funkcjonoway Ambasady
Kibicw podczas turnieju w Niemczech oraz Austrii i Szwajcarii oraz odby cykl szkole
z organizacji pracy w Ambasadzie Kibicw, pozyskiwaniu informacji, a take rozwizywaniu sytuacji konfliktowych. W 2011 roku program jest kontynuowany w Gdasku i Wrocawiu, ponadto przyczyy si do niego take Gdynia i Warszawa.
Pracami nad wdraaniem ustawy o bezpieczestwie imprez masowych oraz aktw wykonawczych do niej, a take nowelizacj ustawy oraz kodeksu karnego.
Pracami nad przyjciem opracowanych przez dziaajc przy niej Sta Grup Eksperck
projektw wzorcowego regulaminu imprezy sportowej meczu pikarskiego oraz regulaminu obiektu sportowego stadionu pikarskiego.
Przyjciem uchway w sprawie powoywania zespow oceniajcych. Idea ich funkcjonowania zwizana jest z zaleceniami Komitetu Staego Rady Europy, zawartymi w rekomendacji w sprawie listy kontrolnej dziaa podejmowanych przez organizatorw profesjonalnych imprez sportowych i wadze publiczne. Dziaania zespow oceniajcych prowadzone byy na meczach piki nonej 15 maja 2010 roku pomidzy Koron Kielce a Ruchem Chorzw oraz 27 listopada 2010 roku pomidzy Widzewem d a Grnikiem Zabrze.
266
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych
Promocj wszystkich dziaa na rzecz poprawy bezpieczestwa imprez sportowych, realizowanych przez wszystkie podmioty reprezentowane w radzie. Suy temu m.in. uruchomiona 13 wrzenia 2010 roku w MSWiA strona internetow www.rada.bis.gov.pl.
Wspprac z instytucjami midzynarodowymi: Staym Komitetem Rady Europy
ds. ekscesw kibicw oraz grup robocz Police Cooperation Working Party Rady Unii Europejskiej THINK TANK.
Analiz funkcjonowania zapisw ustawy o bezpieczestwie imprez masowych. 13 grudnia
2010 roku w Warszawie odbya si debata na temat bezpieczestwa imprez sportowych
w aspekcie stosowania zapisw ustawy o bezpieczestwie imprez masowych. Celem debaty byo upowszechnienie wiedzy na temat bezpieczestwa imprez masowych, ze szczeglnym uwzgldnieniem imprez sportowych, w tym meczw piki nonej, a take podsumowanie ponadrocznego okresu funkcjonowania ustawy wraz ze wskazaniem pozytywnych
i negatywnych stron obowizujcych rozwiza z punktu widzenia okrelonej grupy
uczestnikw imprez masowych kibicw, organizatorw, przedstawicieli organw wydajcych zezwolenia na organizacje imprezy, przedstawiciele sub pastwowych.
21 padziernika 2010 roku zostaa zorganizowana w siedzibie PKOl pod auspicjami Rady
Bezpieczestwa Imprez Sportowych konferencja edukacyjna, ktra bya powicona promowaniu pozytywnego kibicowania wrd uczniw poprzez system edukacji. Jej gwnymi
uczestnikami byli nauczyciele wychowania fizycznego z wojewdztwa mazowieckiego.
W celu promowania idei wprowadzenia podobnych projektw na spotkanie zostali take
zaproszeni: przedstawiciele MEN, kuratorzy wojewdzcy oraz przedstawiciele szkolnych
zwizkw sportowych. Byy prezentowane konkretne projekty (w tym take dofinansowane z programu Razem bezpieczniej z obszaru dziaa profilaktyka poprzez sport).
2 grudnia 2010 roku wsplnie z Kancelari Prezesa Rady Ministrw, Ministerstwem Sportu i Turystyki, PKOl i Stowarzyszeniem Nigdy wicej zostaa zorganizowana konferencja Nie dla rasizmu w sporcie w siedzibie PKOl w Warszawie. Jej celem bya prezentacja
dziaa na rzecz wyeliminowania z polskiego sportu przejaww dyskryminacji. Podczas
konferencji rozstrzygnito konkurs Stop rasizmowi w sporcie, ogoszony przez Biuro Penomocnika Rzdu do spraw Rwnego Traktowania KPRM. Konkurs by skierowany
do dziennikarzy wszystkich mediw drukowanych, elektronicznych, telewizyjnych oraz
radiowych o zasigu regionalnym i oglnopolskim. Celem konkursu byo wyrnienie
dziennikarzy, ktrzy propaguj w mediach temat zwalczania oraz przeciwdziaania dyskryminacji w sporcie, oraz przeciwstawiaj si treciom antysemickim, postawom rasistowskim i ksenofobicznym na arenach sportowych.
Komitet ds. Bezpieczestwa Mistrzostw Europy w Pice Nonej UEFA

EURO 2012
12 maja 2010 roku zosta powoany Komitet ds. Bezpieczestwa Mistrzostw Europy
w Pice Nonej UEFA EURO 2012 w celu skoordynowania przygotowa w zakresie bezpieczestwa EURO 2012, podejmowanych przez rne organy administracji rzdowej, miasta
gospodarzy oraz inne instytucje, w szczeglnoci PL.2012 Sp. z o.o. oraz Polski Zwizek Piki
Nonej i EURO 2012 Polska Sp. z o.o. Komitet jest organem pomocniczym Prezesa Rady Ministrw. Przewodniczcym Komitetu jest Adam Rapacki podsekretarz stanu w MSWiA.
Komitet zajmuje si monitorowaniem procesu przygotowa do EURO 2012 w zakresie
bezpieczestwa we wszystkich instytucjach, jak rwnie przedstawia cyklicznie Prezesowi
Rady Ministrw informacje na temat stanu przygotowa.
267
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
Najwaniejsze decyzje i ustalenia poczynione na posiedzeniach komitetu:

Sporzdzono wykaz osb odpowiedzialnych za przygotowania do zapewnienia bezpieczestwa podczas EURO 2012 we wszystkich instytucjach biorcych udzia w pracach
komitetu.
Przyjto zmodyfikowan wersj Zintegrowanej Koncepcji Bezpieczestwa UEFA EURO 2012 w Polsce.
Ustalono, e realizacja przedsiwzi, pozostajcych we waciwoci komitetu, wspierana jest przez narzdzie informatyczne w postaci programu Project Portfolio Manager (PPM), bdcego narzdziem zarzdzania projektowego.
Przedstawiono zasady wsppracy, podzia i zakres odpowiedzialnoci w programie
Bezpieczestwa w aspekcie przyjtego przez komitet narzdzia i metodologii zarzdzania projektowego.
We wszystkich instytucjach wiodcych wyznaczono liderw obszarw, a take wskazano gwne instytucje wsppracujce.
Przyjto uchwa w sprawie wdroenia instrumentu Analiza ryzyka kompetencje
i reagowanie (scenariusze dziaania) w Programie Bezpieczestwa UEFA EURO 2012,
ktry suy ma do dokonywania biecej aktualizacji rozpoznanych ryzyk dla wszystkich
podmiotw uczestniczcych w Programie Bezpieczestwa UEFA EURO 2012.
Staa Grupa Ekspercka

W ramach Rady Bezpieczestwa Imprez Sportowych funkcjonuje Staa Grupa Ekspercka. W roku 2010 Staa Grupa Ekspercka spotkaa si 8 razy.
W tym czasie SGE zajmowaa si m.in:
analiz stanu wdroenia do polskiej praktyki oraz prawa rekomendacji i zalece Staego
Komitetu Rady Europy (TR-V);
omwieniem stanu bezpieczestwa podczas imprez sportowych oraz dziaa podejmowanych przez podmioty zaangaowane w dziaania na rzecz bezpieczestwa imprez oraz
uczestniczce w pracach rady,
opiniowaniem projektw profilaktycznych ukierunkowanych na dziaania na rzecz poprawy stanu bezpieczestwa imprez sportowych poprzez ksztatowanie waciwych form kibicowania i towarzyszenia zawodom sportowym,
omwieniem stanu orzecznictwa w zwizku z naruszeniami prawa podczas imprez masowych;
przygotowaniem propozycji dziaa oraz szkole dla organizatorw imprez sportowych
lub jego sub w celu podnoszenia jakoci realizowanych zada,
opracowaniem projektu zalecenia Rady BIS dotyczcego zasad wsppracy organizacji
skupiajcych kibicw z klubami i zwizkami sportowymi co jest szczeglnie istotne
w kontekcie aktywizacji kibicw przed EURO 2012.
Legislacja
W 2010 roku przygotowano projekt ustawy o zapewnieniu bezpieczestwa w zwizku
z organizacj Turnieju Finaowego UEFA EURO 2012 oraz o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks postpowania karnego, ustawy Kodeks karny wykonawczy, ustawy
Kodeks wykrocze oraz niektrych innych ustaw.
Uchwalenie ustawy oraz zmiana niektrych ustaw bdzie realizacj zobowiza wynikajcych ze zgoszonych wobec UEFA gwarancji rzdu Rzeczypospolitej Polski w fazie kandydowania przez Ukrain i Polsk do organizacji tego turnieju.
268
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych
Celem inicjatywy jest stworzenie waciwego otoczenia prawnego dla zapewnienia bezpieczestwa Mistrzostw Europy w Pice Nonej UEFA EURO 2012 zarwno w obszarze bezpieczestwa i porzdku publicznego, jak rwnie dziaa wymiaru sprawiedliwoci.
W ramach rzdowego programu Razem bezpieczniej w 2010 roku rozpisana zostaa
II edycja konkursu dla jednostek samorzdu terytorialnego na projekt dotyczcy bezpieczestwa imprez sportowych, ktrego organizatorem by Minister Spraw Wewntrznych i Administracji. Celem konkursu byo wyonienie i nagrodzenie projektw, ktre przewiduj popraw
bezpieczestwa w czasie imprez sportowych. Wyrnione zostay jednostki samorzdu terytorialnego, ktrych dziaania przyczyniaj si do podniesienia bezpieczestwa imprez sportowych poprzez edukacj dzieci i modziey w zakresie:
popularyzowania zasad kulturalnego kibicowania,
ksztatowania nawykw prawidowego zachowania si w trakcie masowych imprez
sportowych,
stworzenia warunkw dla dzieci i modziey do bezpiecznego uczestniczenia
w masowych imprezach sportowych,
popularyzowania sportu jako metody spdzania czasu wolnego.
Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji prowadzi aktywne dziaania w ramach wsppracy midzynarodowej. Od stycznia 2010 roku funkcjonuje powoany decyzj
podsekretarza stanu w MSWiA Adama Rapackiego Midzynarodowy Zesp DoradczoOceniajcy ds. Bezpieczestwa EURO 2012. Do zada zespou naley przeprowadzanie cyklicznych analiz oraz wydawanie biecych porad i rekomendacji w zakresie bezpieczestwa
EURO 2012. W skad zespou wchodz eksperci z krajw organizatorw imprez sportowych
o podobnym charakterze do EURO 2012 oraz krajw, ktre efektywnie poradziy sobie ze zjawiskiem chuligastwa na stadionach z Wielkiej Brytanii, Austrii i Belgii. Cykliczne spotkania zespou ekspertw koncentruj si na ocenie zintegrowanego zarzdzania bezpieczestwem. Po zakoczeniu mistrzostw zesp przedstawi kompleksowy raport na temat polskich
dziaa w obszarze bezpieczestwa EURO 2012.
Wstpny raport, pozytywnie oceniajcy stan przygotowa, zosta przedstawiony
na posiedzeniu Komitetu ds. Bezpieczestwa Mistrzostw Europy w Pice Nonej UEFA
EURO 2012 w dniu 16 grudnia 2010 roku.
MSWiA aktywnie uczestniczy take w innych obszarach wsppracy midzynarodowej,
ktrej celem jest zapewnienie bezpieczestwa EURO 2012 (w okresie sprawozdawczym
MSWiA zorganizowao pi wizyt Midzynarodowego Zespou Doradczo-Oceniajcego ds. Bezpieczestwa EURO 2012, a take zintensyfikowao wspprac dwustronn z partnerami austriackimi).
Wsppraca Polski i Ukrainy wsporganizatorw Mistrzostw Europy
w Pice Nonej UEFA EURO 2012
W zwizku ze zmian ekipy rzdzcej po wyborach prezydenckich na Ukrainie spotkanie
grupy roboczej ds. koordynacji bezpieczestwa podczas EURO 2012 w I poowie 2010 roku
nie odbyo si. Administracja prezydenta Ukrainy wzia na siebie odpowiedzialno
za stan przygotowa (odtworzono Narodow Agencj ds. Przygotowania i Przeprowadzenia EURO 2012), a w MSW utworzono samodzielny zarzd (jednostka wiksza ni wydzia) na bazie Wydziau ds. EURO 2012.
269
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
24 lipca 2010 roku odbyo si spotkanie z udziaem wiceministrw spraw wewntrznych

Ukrainy i Polski. Gwnym tematem rozmw bya wsppraca w obszarze przygotowa
do zapewnienia bezpieczestwa Mistrzostw Europy w Pice Nonej EURO 2012. Podczas
spotkania strona ukraiska przedstawia informacje na temat zmiany koordynacji przygotowa do turnieju na Ukrainie oraz potwierdzia gotowo wsppracy w ramach grupy
roboczej ds. koordynacji bezpieczestwa podczas EURO 2012.
18 listopada 2010 roku odbyo si w Warszawie posiedzenie polsko-ukraiskiej midzyrzdowej grupy roboczej ds. koordynacji bezpieczestwa podczas EURO 2012. Celem posiedzenia byo wypracowanie i przyjcie zaoe do Polsko-Ukraiskiej strategii bezpieczestwa EURO 2012 oraz aktualizacja harmonogramu pracy polsko-ukraiskiej grupy
roboczej ds. koordynacji bezpieczestwa podczas EURO 2012. Szefem delegacji po stronie
ukraiskiej by Oleksandr Birsan, I zastpca szefa Narodowej Agencji ds. Przygotowania
i Przeprowadzenia EURO 2012 na Ukrainie. W wizycie wzili udzia przedstawiciele Narodowej Agencji ds. Przygotowania i Przeprowadzenia EURO 2012 na Ukrainie, Ministerstwa Spraw Wewntrznych Ukrainy, Ministerstwa ds. Sytuacji Nadzwyczajnych i Ochrony Ludnoci przed Skutkami Katastrofy w Czarnobylu, Pastwowej Stray Granicznej
Ukrainy oraz Suby Bezpieczestwa Ukrainy. Odbyy si rwnie spotkania zespow
zadaniowych ds. wsppracy policyjnej, ratowniczej i przygranicznej oraz spotkanie przedstawicieli SBU w ABW.
2022 grudnia 2010 roku odbya si wizyta robocza przedstawicieli MSWiA w Kijowie.
Celem wizyty bya potrzeba doprecyzowania uzgodnie podjtych podczas posiedzenia
polsko-ukraiskiej midzyrzdowej grupy roboczej ds. koordynacji bezpieczestwa podczas EURO 201218 listopada 2010 roku, midzy innymi o zaktualizowaniu harmonogramu grupy roboczej.
Midzynarodowy
EURO 2012
Zesp
Doradczo-Oceniajcy
ds.
Bezpieczestwa
Zesp ten zosta powoany 25 stycznia 2010 roku. Podstawowym jego zadaniem jest
przeprowadzanie cyklicznej analizy w zakresie procesu postpw Polski w kontekcie zapewnienia bezpieczestwa EURO 2012.
W okresie sprawozdawczym czonkowie zespou odbyli wizyty:
2223 marca 2010 roku w Warszawie udzia w posiedzeniu Rady Bezpieczestwa Imprez Sportowych,
79 wrzenia 2010 roku w Warszawie i Gdasku,
2729 padziernika 2010 roku we Wrocawiu i Poznaniu,
1516 grudnia 2010 roku w Warszawie udzia w posiedzeniu Komitetu do spraw Bezpieczestwa Mistrzostw Europy w Pice Nonej UEFA EURO 2012.
Wsppraca z Federalnym Ministerstwem Spraw Wewntrznych Republiki Austrii

Austria bya wsporganizatorem turnieju EURO 2008 wsplnie ze Szwajcari, zatem
dowiadczenia tego kraju ze wspdziaania z drugim wsporganizatorem mog zosta efektywnie wykorzystane dla ksztatowania relacji Polski z Ukrain wsporganizatorw turnieju EURO 2012. Ponadto dowiadczenia Austrii jako wsporganizatora ostatnich Mistrzostw Europy s najbardziej aktualne.
W sierpniu 2010 roku przedstawiciele MSWiA zaprezentowali partnerom austriackim,
podczas roboczej wizyty w Federalnym Ministerstwie Spraw Wewntrznych w Wiedniu, ide
zinstytucjonalizowania wsppracy pomidzy Polsk i Austri w postaci Mostu staej wsppracy
270
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
imprez
zorganizowana
masowych
Polsko-Austriackiej. Polscy i austriaccy eksperci wsplnie ustalili, e zostan wyznaczone

obszary wsppracy, do ktrych zostan wyznaczeni liderzy z obu krajw.
Inauguracja wsppracy w ramach mostu odbya si 4 listopada 2010 roku w Wiedniu
z chwil podpisania Wsplnej deklaracji midzy Ministrem Spraw Wewntrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Federalnym Ministrem Spraw Wewntrznych Republiki
Austrii w sprawie ustanowienia wzmocnionej wsppracy w zwizku z Mistrzostwami Europy
w Pice Nonej UEFA EURO 2012. Zgodnie z deklaracj strony polska oraz austriacka
uzgodniy nastpujce obszary tematyczne:
akredytacje,
wsppraca z pras i mediami,
dziaania zagranicznych urzdnikw i funkcjonariuszy,
rodki operacyjne,
prewencja,
midzynarodowa wymiana danych,
wsppraca midzynarodowa,
rodki graniczne,
PICC (Police Information and Coordination Center) oraz praca sztabowa,
wsppraca z UEFA,
ochrona przed katastrofami.
W 2010 roku przedstawiciele Policji uczestniczyli w 3 przedsiwziciach organizowanych w ramach unijnego projektu Bezpieczestwo podczas wanych imprez sportowych zgoszonego do Komisji Europejskiej przez Departament Policji MSW Republiki Litwy. Projekt
przewidziany jest na 36 miesicy. Gwnymi zaoeniami projektu s: wdroenie przyjaznych
dziaa zabezpieczajcych podczas imprez sportowych w krajach UE, wzmocnienie wsppracy na rzecz bezpieczestwa podczas imprez sportowych o charakterze midzynarodowym, wypracowanie ram programu szkoleniowego dla funkcjonariuszy policji zaangaowanych w kwestie zwizane z bezpieczestwem imprez sportowych. W projekcie udzia bior przedstawiciele polskiej Policji oraz przedstawiciele Belgii, Portugalii, Chorwacji i Estonii.
Obszary dziaania wymagajce wzmocnienia w celu poprawy stanu bezpieczestwa imprez masowych
Szkolenie nowoczesnych sub porzdkowych i informacyjnych, w tym rwnie kierownikw do spraw bezpieczestwa (ktrzy powinni waciwie ocenia sytuacj na stadionie,
w szczeglnoci w zakresie zachowania pseudokibicw i waciwie reagowa, powinni doskonale zna topografi obiektu sportowego i dokonywa kontroli obiektu).
Wprowadzenie nowych przepisw prawnych dotyczcych bezpieczestwa
imprez masowych
obligujce do wyposaenia w elektronicznej system identyfikacji osb wszystkie obiekty na ktrych prowadzone s mecze piki nonej,
umoliwiajce odmow wydanie zezwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej,
w przypadku gdy obiekt nie jest wyposaony w elektroniczny system identyfikacji
osb,
umoliwiajce stosowanie zakazu klubowego na meczach wyjazdowych oraz jego orzekanie za naruszenie regulaminu na meczu wyjazdowym, jak rwnie skrelajce zapisy skutkujce zawieszeniem stosowania zakazu klubowego do czasu rozstrzygnicia
odwoania,
umoliwiajcego odmow sprzeday biletu wstpu osobie, co do ktrej zachodzi uzasadnione podejrzenie, e w czasie trwania imprezy masowej moe ona stwarza zagroenie dla bezpieczestwa imprezy masowej,
271
Przestpczo
zorganizowana
imprez masowych
penalizujace uywania kominiarki, innego elementu odziey do utrudniania rozpoznania twarzy (dotychczas zachowanie takie mogo by zabronione wycznie na podstawie regulaminu imprezy masowej),
umoliwiajce ukaranie organizatora za nienaleyte zapewnienie bezpieczestwa imprezy masowej, midzy innymi w zakresie: ochrony porzdku publicznego, zabezpieczenia pod wzgldem medycznym oraz odpowiedniego stanu technicznego obiektw
budowlanych wraz ze sucymi tym obiektom instalacjami i urzdzeniami technicznymi,
kryminalizacja wdzierania si na teren imprezy masowej (nowy art. 60 ust. 1a),
penalizujce prowokowanie kibicw do dziaa zagraajcych bezpieczestwu w miejscu i w czasie trwania masowej imprezy sportowej. Jako przykadowy katalog wskazano spikera zawodw czonkw sub porzdkowych i sub informacyjnych oraz zawodnikw,
zmiana katalogu postpowa za przestpstwa wskazane w ustawie o bezpieczestwie
imprez masowych (ktre mona prowadzi w formie postpowania przypieszonego),
uporzdkowanie zasad stosowania zakazu wstpu na imprezy masowe. Wprowadzone
zapisy umoliwi stosowanie zakazu na wszystkie imprezy masowe,
umoliwiajce zwolnienie przez sd osoby, wobec ktrej orzeczono (za wykroczenie)
zakaz wstpu na imprez masow z dalszego wykonywania takiego obowizku.
Ponadto, obok stewardw i policjantw-spottersw, na stadionach znajd si policjanci
stosujcy nowoczesn filozofi zabezpieczenia imprez sportowych.
272
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 14
Przestpstwa w cyberprzestrzeni
Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego)
Czyny zwizane z przestpczoci w cyberprzestrzeni zostay spenalizowane w nastpujcych artykuach kodeksu karnego:
Art. 130 3. Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomoci okrelonych
w 2, gromadzi je lub przechowuje, wchodzi do systemu informatycznego w celu ich uzyskania albo zgasza gotowo dziaania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
Art. 165 1. pkt 4. Kto sprowadza niebezpieczestwo dla ycia lub zdrowia wielu
osb albo dla mienia w wielkich rozmiarach zakcajc, uniemoliwiajc lub w inny sposb wpywajc na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych
informatycznych, podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
Art. 200a 1. Kto w celu popenienia przestpstwa okrelonego w art. 197 3 pkt 2
lub art. 200, jak rwnie produkowania lub utrwalania treci pornograficznych, za porednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawizuje kontakt z maoletnim poniej lat 15, zmierzajc, za pomoc wprowadzenia go w bd, wyzyskania bdu lub niezdolnoci do naleytego pojmowania sytuacji albo przy uyciu groby bezprawnej, do spotkania z nim, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
2. Kto za porednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej
maoletniemu poniej lat 15 skada propozycj obcowania pciowego, poddania si lub
wykonania innej czynnoci seksualnej lub udziau w produkowaniu lub utrwalaniu treci pornograficznych, i zmierza do jej realizacji, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
Art. 267 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje dostp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierajc zamknite pismo, podczajc si do sieci telekomunikacyjnej lub
przeamujc albo omijajc elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczeglne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia
wolnoci do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto bez uprawnienia uzyskuje dostp do caoci lub czci
systemu informatycznego.
3. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do ktrej nie jest uprawniony, zakada lub posuguje si urzdzeniem podsuchowym, wizualnym albo innym
urzdzeniem lub oprogramowaniem.
Art. 268 1. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa lub
zmienia zapis istotnej informacji albo w inny sposb udaremnia lub znacznie utrudnia
osobie uprawnionej zapoznanie si z ni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci
albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
2. Jeeli czyn okrelony w 1 dotyczy zapisu na informatycznym noniku danych,
sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
Art. 268a 1. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa, zmienia lub utrunia dostp do danych informatycznych albo w istotnym stopniu zakca lub
uniemoliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie takich danych, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
273
Przestpczo
Przestpstwa wzorganizowana
cyberprzestrzeni
2. Kto, dopuszczajc si czynu okrelonego w 1, wyrzdza znaczn szkod majtkow, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
3. ciganie przestpstwa okrelonego w 1 lub 2 nastpuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 269 1. Kto niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia dane informatyczne o szczeglnym znaczeniu dla obronnoci kraju, bezpieczestwa w komunikacji, funkcjonowania
administracji rzdowej, innego organu pastwowego lub instytucji pastwowej albo samorzdu terytorialnego albo zakca lub uniemoliwia automatyczne przetwarzanie,
gromadzenie lub przekazywanie takich danych, podlega karze pozbawienia wolnoci
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza si czynu okrelonego w 1, niszczc albo
wymieniajc informatyczny nonik danych lub niszczc albo uszkadzajc urzdzenie
suce do automatycznego przetwarzania, gromadzenia lub przekazywania danych informatycznych.
Art. 269a Kto, nie bdc do tego uprawnionym, przez transmisj, zniszczenie, usunicie, uszkodzenie, utrudnienie dostpu lub zmian danych informatycznych, w istotnym stopniu zakca prac systemu komputerowego lub sieci teleinformatycznej, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
Art. 269b 1. Kto wytwarza, pozyskuje, zbywa lub udostpnia innym osobom urzdzenia lub programy komputerowe przystosowane do popenienia przestpstwa okrelonego w art. 165 1 pkt 4, art. 267 3, art. 268a 1 albo 2 w zwizku z 1, art. 269 2
albo art. 269a, a take hasa komputerowe, kody dostpu lub inne dane umoliwiajce
dostp do informacji przechowywanych w systemie komputerowym lub sieci teleinformatycznej, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3.
Art. 278 1. Kto zabiera w celu przywaszczenia cudz rzecz ruchom, podlega karze
2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program
komputerowy w celu osignicia korzyci majtkowej.
Art. 287 1. Kto, w celu osignicia korzyci majtkowej lub wyrzdzenia innej osobie szkody, bez upowanienia, wpywa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie
lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy
zapis danych informatycznych, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat
5.
2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci
Ponadto cyberprzestrze moe by miejscem popeniania przestpstw, ktre nie s
stricte zwizane ze rodowiskiem komputerowym. S to w szczeglnoci czyny spenalizowane w nastpujcych artykuach k.k.:
Art. 202 1 (rozpowszechnianie pornografii w sposb narzucajcy tego rodzaju treci
osobom, ktre sobie tego nie ycz);
Art. 202 2 (udostpnienie pornografii maoletnim poniej 15 lat);
Art. 202 3 (rozpowszechnianie pornografii z udziaem maoletnich, zwizanej z prezentowaniem przemocy lub posugiwaniem si zwierzciem);
Art. 202 4 i 4a (utrwalanie i przechowywanie pornografii z udziaem maoletnich
poniej 15 lat);
Art. 265 (ujawnienie tajemnicy pastwowej);
Art. 266 1 (nielegalne ujawnianie informacji uzyskanej w zwizku z wykonywan
praca lub penion funkcj);
Art. 266 2 (ujawnienie tajemnicy subowej przez funkcjonariusza publicznego);
Art. 286 1 i 3 (oszustwo).
274
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpstwa
Przestpczo
w cyberprzestrzeni
zorganizowana
Cyberprzestrze jest obszarem dziaania zarwno indywidualnych przestpcw,

jak i zorganizowanych grup przestpczych oraz organizacji terrorystycznych. Dziaania cyberprzestpcw obejmuj rne obszary przestpczoci ekonomicznej, kryminalnej i narkotykowej. Cyberprzestpczo ma charakter elastyczny i podlega staemu procesowi dostosowawczemu, adekwatnie do rozwoju nowoczesnych technologii.
Upowszechnienie dostpu do Internetu, w kontekcie globalnego charakteru cyberprzestrzeni, przy jednoczenie stosunkowo duej moliwoci zachowania anonimowoci, skutkuje tworzeniem si midzynarodowych zorganizowanych grup przestpczych prowadzcych
dziaalno transgraniczn. Ponadto umoliwia to popenianie przestpstw na terenie jednego
pastwa z obszaru innego.
Podstawowymi zagroeniami w cyberprzestrzeni s:
przestpstwa z wykorzystaniem elektronicznych instrumentw patniczych, w tym
w szczeglnoci phishing, polegajcy m.in. na pozyskiwaniu za porednictwem Internetu
wraliwych danych (hase, ID, loginw itp.) umoliwiajcych przestpcze dokonywanie
operacji finansowych drog elektroniczn (Internet), na kontach bankowych, bez wiedzy
i zgody ich prawowitych wacicieli;
przestpstwa na szkod wacicieli dbr intelektualnych (w szczeglnoci poprzez bezprawne rozpowszechnianie filmw, muzyki, gier komputerowych czy oprogramowania),
a take oszustwa, zwizane np. z aukcjami internetowymi;
handel towarami licencjonowanymi bez posiadania odpowiednich dokumentw w tym
zakresie lub dobrami, ktrych obrt pozostaje nielegalny (m.in. narkotyki, bro, handel
chronionymi gatunkami zwierzt);
handel przedmiotami pochodzcymi z przestpstw i nielegalny obrt dobrami dziedzictwa
narodowego;
pedofilia i pornografia dziecica naley zaznaczy, e Internet umoliwia osobom
o skonnociach pedofilskich nie tylko pozyskiwanie i ewentualne rozpowszechnianie materiaw zawierajcych pornografi dziecic, ale rwnie nawizywanie kontaktw z maoletnimi w celu doprowadzenia do ich fizycznego spotkania i seksualnego wykorzystania;
wymuszenia czy kierowanie grb karalnych przez zorganizowane grupy przestpcze;
szpiegostwo komputerowe.
Cyberprzestrze moe by rwnie wykorzystywana przez:
organizacje terrorystyczne zarwno do prowadzenia bezporednich atakw (np. na serwery rzdowe), uzyskiwania nieautoryzowanego dostpu do baz danych instytucji pastwowych, dezinformacji, jak take do komunikacji, upowszechnienia radykalnej ideologii,
pozyskiwania zwolennikw czy prowadzenia instruktau w zakresie podejmowania indywidualnych aktw terroru;
organizacje ekstremistyczne do komunikowania i propagowania radykalnej ideologii; niektre organizacje prawicowe sporzdzaj w Internecie listy zawierajce dane osb, ktre
maj sta si celami atakw ze strony organizacji ekstremistycznych (tzw. redwatch); listy
takie lokalizowane s zazwyczaj na zagranicznych serwerach, co w znaczcy sposb utrudnia ich likwidacj.
275
Przestpczo
cyberprzestrzeni
Skala zjawiska
W odniesieniu do skali zagroenia cyberprzestpczoci w 2010 roku na podstawie danych Policji mona stwierdzi, e gwnym zagroeniem w cyberprzestrzeni w tym okresie
byy czyny z art. 286 1 i 3 k.k. (oszustwa). W 2010 roku wszczto 27 883 postpowania
o oszustwa w cyberprzestrzeni i stwierdzono 742 przestpstwa. Ponadto, wszczto 19 635 postpowa o oszustwo gospodarcze w cyberprzestrzeni i stwierdzono 1254 przestpstwa w tej
kategorii oraz wszczto 7879 postpowa o oszustwo za porednictwem mediw, w tym
za porednictwem ogoszenia zamieszczonego w Internecie i stwierdzono w tym zakresie
11 646 przestpstw.
Z biecej analizy danych statystycznych dotyczcych skali tego zjawiska wynika,
e oszustwa dokonywane za porednictwem internetowych portali aukcyjnych stanowi ok.
40% wszystkich zgaszanych organom cigania oszustw.
Istotne zagroenie zwizane z dziaalnoci w cyberprzestrzeni w 2010 roku stanowiy
rwnie czyny z art. 267 13 (nielegalne uzyskanie dostpu do informacji). W tej kategorii
Policja wszcza 1194 postpowania oraz stwierdzia 160 przestpstw.
Wrd pozostaych przestpstw popenianych w cyberprzestrzeni w 2010 roku, wedug
danych Policji, najwicej wszcz i przestpstw stwierdzonych dotyczyo:
art. 287 12 k.k. (oszustwo komputerowe gospodarcze) wszczto 826 postpowa,
stwierdzono 228 przestpstw;
art. 268 i 268a k.k. (niszczenie lub uszkadzanie danych informatycznych) wszczto
690 postpowa i stwierdzono 479 przestpstw;
art. 278 2 k.k. (nielegalne uzyskanie programu komputerowego) wszczto 465 postpowa i stwierdzono 369 przestpstw;
art. 202 3 k.k. (rozpowszechnianie pornografii z udziaem maoletnich, zwizanej
z prezentowaniem przemocy lub posugiwaniem si zwierzciem) wszczto 281 postpowa i stwierdzono 19 przestpstw;
art. 202 4 i 4a (utrwalanie i przechowywanie pornografii z udziaem maoletnich poniej 15 lat) wszczto 218 postpowa i stwierdzono 13 przestpstw;
art. 202 2 (udostpnienie pornografii maoletnim poniej 15 lat) wszczto 129 postpowa i stwierdzono 5 przestpstw;
art. 266 1 (nielegalne ujawnianie informacji uzyskanej w zwizku z wykonywan
praca lub penion funkcj) wszczto 123 postpowania i stwierdzono 2 przestpstwa.
Ponadto ABW w 2010 roku prowadzia 1 ledztwo z art. 287 1 k.k. (oszustwo komputerowe gospodarcze). W zainteresowaniu agencji pozostawao 18 osb podejrzanych o czyny
z ww. artykuu, natomiast 10 osobom postawiono zarzuty. Warto strat oszacowanych przez
ABW w zwizku z czynami z art. 287 1 k.k. wyniosa w 2010 r. okoo 5 milionw zotych.
Naley zauway, e z uwagi na specyfik cyberprzestrzeni jako miejsca popeniania
przestpstw problem stanowi czsto brak moliwoci ustalenia danych odnoszcych si
do liczby osb podejrzanych o popenienie danego czynu zabronionego.
276
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpstwa
Przestpczo
w cyberprzestrzeni
zorganizowana
W celu koordynacji oraz przeciwdziaania zagroeniom w cyberprzestrzeni od lutego

2008 r. dziaa Rzdowy Zesp Reagowania na Incydenty Komputerowe CERT.GOV.PL, ktrego priorytetem jest ochrona cyberprzestrzeni oraz rozwijanie wsppracy z innymi zespoami CERT w kraju i na wiecie. Zesp stanowi platform koordynacji dziaa w zakresie reagowania na incydenty zagraajce bezpieczestwu systemw lub sieci teleinformatycznych
wykorzystywanych przez organy pastwa, ktrych uszkodzenie lub zniszczenia mogoby prowadzi do powanych zakce funkcjonowania kraju.
W 2010 roku zesp CERT.GOV.PL kontynuowa program testw bezpieczestwa aplikacji wykorzystywanych do tworzenia stron internetowych instytucji pastwowych. Przebadano cznie 93 witryny nalece do 63 podmiotw. Wykryto ogem 1277 bdw, w tym 451
o bardzo wysokim poziomie zagroenia, 40 o wysokim poziomie zagroenia, 440 o niskim poziomie zagroenia, 346 oznaczonych jako informacyjne. Ponadto w ubiegym roku zesp
CERT.GOV.PL odnotowa 597 zgosze narusze bezpieczestwa sieci teleinformatycznych,
z czego 146 zostao zakwalifikowanych jako faktyczne incydenty. W trakcie skanowania witryn stwierdzono, e 75% z nich zawierao przynajmniej jedn podatno, ktr naleao
uzna za krytyczn dla bezpieczestwa serwera i publikowanych na stronie treci. Tylko
w nielicznych przypadkach zabezpieczenia stron byy skuteczne i nie stwierdzono w nich adnych podatnoci
Podstawowe tendencje, trendy i prognozy w zakresie zagroenia przestpczoci w cyberprzestrzeni

W odniesieniu do zagroe w cyberprzestrzeni odnotowanych w 2010 roku na szczegln uwag zasuguj:
wzrost przestpczoci komputerowej, ktry przejawia si w rekordowo wysokim poziomie szkodliwego oprogramowania uywanego do kradziey danych finansowych;
komputerowe przestpstwa kryminalne;
ataki ukierunkowane i penetracja sieci odseparowanych jako elementy szpiegostwa
komputerowego.
W 2010 roku zaobserwowano nowe kierunki w dziaalnoci cyberprzestpcw, jak wykorzystywanie w jednym zoliwym oprogramowaniu wielu podatnoci systemw naraz (tzw.
robak Stuxnet), czy przeniesienie rodka cikoci atakw z wykorzystywania podatnoci
w systemach operacyjnych na podatnoci w oprogramowaniu uwaanym do tej pory za bezpieczne (typowym przykadem takiego zjawiska jest wykorzystywanie przez cyberprzestpcw
nowych, niepublikowanych bdw w popularnym oprogramowaniu).
W opisywanym okresie wzroso rwnie zagroenie wykorzystaniem rnego rodzaju
tzw. trojanw bankowych, majcych za zadanie wykradanie danych koniecznych do logowania
i wykonywania przeleww bankowych bez wiedzy uytkownika.
Ponadto na przestrzeni ostatnich lat, a szczeglnie w roku 2010, zaobserwowano przypadki atakw szpiegowskich lub noszcych znamiona cyberterroryzmu. Na szczegln uwag
zasuguj ataki ukierunkowane, polegajce na prbie nakonienia uytkownika do otwarcia
zoliwego zacznika w poczcie e-mail bd odwiedzenia lokalizacji umieszczonego w treci
maila odnonika i w efekcie infekcji zoliwym oprogramowaniem. Tego rodzaju wiadomoci
s najczciej wysyane do dokadnie okrelonych odbiorcw i podobnie jak penetracja sieci
odseparowanych, mog stanowi element szpiegostwa komputerowego.
Naley zauway, e ronie rwnie zagroenie dla bezpieczestwa teleinformatycznego w 2010 roku odnotowano wzrost liczby atakw na systemy telefonii internetowej VOIP.
Systemy te wykorzystywane byy zazwyczaj do wykonywania pocze na numery o podwyszonej patnoci lub do wykonywania pocze midzynarodowych na koszt posiadacza.
277
Przestpczo
cyberprzestrzeni
Do nowych trendw naley zaliczy take wamania na konta osb grajcych w sieci
i kradzie wirtualnych tosamoci oraz postaci tzw. avatarw, bdcych w ich posiadaniu.
Analizujc dane statystyczne oraz najnowsze trendy w obszarze cyberprzestpczoci,
mona stwierdzi, e w najbliszym czasie bdzie mia miejsce dalszy rozwj oszustw opartych na metodach socjotechnicznych. Oszustwa w wikszoci bd bazoway na odnonikach
do stron zawierajcych niebezpieczne oprogramowanie, faszywych zaproszeniach do portali
spoecznociowych oraz prbach phishingu. Oszustwa bd staway si coraz bardziej wyrafinowane i spersonalizowane zwaszcza, jeeli uytkownicy nadal nie bd dba o bezpieczestwo swoich danych oraz prywatno.
W zakresie przestpstw z wykorzystaniem elektronicznych instrumentw patniczych
prognozuje si tendencje wzrostowe dotyczce wszystkich obszarw ich uytkowania.
Przewidywany jest rwnie dalszy wzrost aktywnoci grup terrorystycznych w cyberprzestrzeni.
Mona oczekiwa, e coraz czciej tworzone bd strony internetowe umoliwiajce
odpatny dostp do pornografii dziecicej. Obecnie nie stwierdzono faktu powstawania na polskich serwerach patnych stron pedofilskich, niemniej jednak mona zakada rozwj tego
zjawiska. Jednoczenie mona oczekiwa powstawania faszywych stron pedofilskich w celu
wyudzenia numerw kart kredytowych od osb zainteresowanych pozyskaniem treci pedofilskich.
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie przestpstwom w cyberprzestrzeni

W celu podwyszenia stopnia zabezpiecze teleinformatycznych administracji pastwowej przed zagroeniami z Internetu konieczne s kompleksowe i skoordynowane dziaania wszystkich podmiotw administracji publicznej, ktre poprzez prowadzenie analizy ryzyka bd wdraay zabezpieczenia adekwatne do prawdopodobiestwa wystpienia zagroe.
W zwizku z powyszym planowane jest przyjcie przez Rad Ministrw Rzdowego programu ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej, zakadajcego stworzenie ram organizacyjno-prawnych oraz systemu skutecznej koordynacji i wymiany informacji pomidzy administracj publiczn oraz innymi podmiotami i uytkownikami cyberprzestrzeni RP, w tym
przedsibiorcami.
Ponadto w celu staego podnoszenia poziomu wiadomoci spoeczestwa o potencjalnych zagroeniach zwizanych z korzystaniem z Internetu ABW kontynuuje administrowanie stronami internetowymi CERT.GOV.PL oraz SURFUJBEZPIECZNIE.PL. Poprzez
te witryny polscy internauci maj moliwo bezporedniego kontaktu i konsultacji ze specjalistami w dziedzinie bezpieczestwa teleinformatycznego. Na stronie SURFUJBEZPIECZNIE.PL umieszczono filmy, praktyczne porady oraz zasady, ktrych przestrzeganie zapewni
uytkownikom sieci skuteczn ochron przed zagroeniami w cyberprzestrzeni. Na stronie
CERT.GOV.PL istnieje moliwo zapoznania si z ostrzeeniami o cyberzagroeniach
lub osobistego zgoszenia incydentu w tej dziedzinie.
Wanym elementem ochrony cyberprzestrzeni RP jest rwnie funkcjonujcy
od 2009 roku system ARAKIS-GOV, ktry stanowi mechanizm wczesnego ostrzegania o zagroeniach sieci Internet. System ten powsta na potrzeby wsparcia ochrony zasobw teleinformatycznych administracji pastwowej.
278
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpstwa
Przestpczo
w cyberprzestrzeni
zorganizowana
Zesp CERT.GOV.PL cile wsppracuje z rnymi instytucjami pastwowymi uczestniczcymi w ARAKIS-GOV. Modelowym przykadem takiego wspdziaania jest
wsppraca z zespoem reagowania na incydenty komputerowe w Wojskowym Biurze Bezpieczestwa cznoci i Informatyki Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwem Spraw
Zagranicznych oraz Orodkiem Studiw Wschodnich.
Podkrelenia wymaga rwnie powoanie w KGP z dniem 1 czerwca 2010 r. Wydziau
Wsparcia Zwalczania Cyberprzestpczoci BK KGP.
Ponadto w celu przeciwdziaania nowym formom przestpczoci, ktrymi s: wykorzystanie seksualne w sieci, prezentowanie treci o tematyce seksualnej maoletnim, pedofilia
itp. nasilono wspprac z podmiotami dziaajcymi na rzecz bezpieczestwa dzieci w tym
obszarze. Policja wczya si w realizacj programu Klikaj z gow, realizowanego
w ramach szerszego projektu profilaktycznego pn. Szkoa bezpiecznego Internetu. Projekt ten
jest realizowany pod patronatem Ministra Edukacji Narodowej, Rzecznika Praw Dziecka,
Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych i Penomocnika Rzdu ds. Rwnego
Traktowania. Klikaj z gow to wsplna akcja edukacyjna Fundacji Kidprotect.pl, Grupy
Allegro oraz portalu Nasza-Klasa.pl. Akcja Klikaj z gow kierowana jest do dzieci
i modziey w szkoach w caej Polsce. W jej ramach mode osoby dowiaduj si, jak mona
bezpiecznie i rozsdnie korzysta z dobrodziejstwa Internetu, nie naraajc siebie i innych na
szkody. Podczas tego rodzaju dziaa policjanci komrek ds. nieletnich i patologii ostrzegaj
najmodszych przed zagroeniami wystpujcymi w sieci, ucz zasad bezpiecznego
korzystania z Internetu (jak chroni swoj prywatno, umieszczajc dane osobowe, zdjcia,
nawizywa kontakty itp.) w sieci oraz bezpiecznie porusza si po zasobach Internetu.
W ramach dziaa prewencyjnych policjanci w caym kraju wczyli si w obchody
Dnia Bezpiecznego Internetu, w ramach ktrego prowadzili spotkania w placwkach owiatowych dotyczce zagroe zwizanych z korzystaniem z globalnej sieci oraz zorganizowali czat
z internautami.

Celowe jest stworzenie ram organizacyjno-prawnych oraz systemu skutecznej koordynacji i wymiany informacji w zakresie zagroe w cyberprzestrzeni poprzez wdroenie Rzdowego programu ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej, ktry zakada m.in.:
wprowadzenie ustawowej definicji cyberprzestpczoci oraz cyberterroryzmu, co umoliwioby odpowiedni kwalifikacj popenianych czynw przestpczych;
wprowadzenie cigania z urzdu narusze bezpieczestwa w cyberprzestrzeni, ktre miay miejsce w odniesieniu do podmiotw administracji publicznej oraz infrastruktury krytycznej, jak rwnie cigania na wniosek pokrzywdzonego w przypadku wykrycia incydentu stanowicego zagroenie dla bezpieczestwa w obszarze cyberprzestrzeni RP;
stworzenie i realizacj spjnego dla wszystkich podmiotw administracji publicznej systemu zarzdzania bezpieczestwem cyberprzestrzeni oraz ustanowienie wytycznych w tym
zakresie dla podmiotw niepublicznych;
wspprac pomidzy podmiotami odpowiedzialnymi za ochron cyberprzestrzeni oraz
przedsibiorcami dostarczajcymi usugi w cyberprzestrzeni i operatorami teleinformatycznej infrastruktury krytycznej;
zwikszenie wiadomoci uytkownikw w zakresie metod i rodkw bezpieczestwa
w cyberprzestrzeni.
279
280
Rozdzia 15
Zagroenie terroryzmem i ekstremizmem

Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Gwnego Inspektora Informacji Finansowej)
Do zjawiska terroryzmu odnosz si nastpujce zapisy ustawy z dnia 6 czerwca

1997 roku kodeks karny:
Art. 115 20 Przestpstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony
zagroony kar pozbawienia wolnoci, ktrej grna granica wynosi co najmniej 5 lat,
popeniony w celu:
1) powanego zastraszenia wielu osb,
2) zmuszenia organu wadzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego pastwa
albo organu organizacji midzynarodowej do podjcia lub zaniechania okrelonych
czynnoci,
3) wywoania powanych zakce w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej,
innego pastwa lub organizacji midzynarodowej, a take groba popenienia takiego czynu.
Art. 165a. Kto gromadzi, przekazuje lub oferuje rodki patnicze, instrumenty finansowe, papiery wartociowe, wartoci dewizowe, prawa majtkowe lub inne mienie
ruchome lub nieruchomoci w celu sfinansowania przestpstwa o charakterze terrorystycznym, podlega karze pozbawienia wolnoci od lat 2 do 12.
Art. 258 1. Kto bierze udzia w zorganizowanej grupie albo zwizku majcych
na celu popenienie przestpstwa lub przestpstwa skarbowego, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
2. Jeeli grupa albo zwizek okrelone w 1 maj charakter zbrojny albo maj na celu
popenienie przestpstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8.
3. Kto grup albo zwizek okrelone w 1, w tym majce charakter zbrojny, zakada
lub tak grup albo zwizkiem kieruje, podlega karze pozbawienia wolnoci od roku
do lat 10.
4. Kto grup albo zwizek majce na celu popenienie przestpstwa o charakterze terrorystycznym zakada lub tak grup lub zwizkiem kieruje, podlega karze pozbawienia
wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.
Natomiast czyny zwizane ze zjawiskiem ekstremizmu zostay spenalizowane w nastpujcych art. k.k.:
Art. 133. Kto publicznie zniewaa Nard lub Rzeczpospolit Polsk, podlega karze
Art. 137 1. Kto publicznie zniewaa, niszczy, uszkadza lub usuwa godo, sztandar
chorgiew, bander, flag lub inny znak pastwowy, podlega karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do roku.
2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zniewaa,
niszczy, uszkadza lub usuwa godo, sztandar, chorgiew, bander flag lub inny znak
pastwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego pastwa lub
na zarzdzenie polskiego organu wadzy.
281
Przestpczo
Zagroenia terroryzmem
zorganizowana
i ekstremizmem
Art. 118 1. Kto, w celu wyniszczenia w caoci albo w czci grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o okrelonym wiatopogldzie, dopuszcza si zabjstwa albo powoduje ciki uszczerbek na zdrowiu osoby nalecej
do takiej grupy, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 12, karze
25 lat pozbawienia wolnoci albo karze doywotniego pozbawienia wolnoci.
2. Kto, w celu okrelonym w 1, stwarza dla osb nalecych do takiej grupy warunki
ycia groce jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje rodki majce suy do wstrzymania urodze w obrbie grupy lub przymusowo odbiera dzieci osobom do niej nalecym, podlega karze pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 5 albo karze 25 lat
3. Kto czyni przygotowania do przestpstwa okrelonego w 1 lub 2, podlega karze
pozbawienia wolnoci na czas nie krtszy od lat 3.
Art. 119 1. Kto stosuje przemoc lub grob bezprawn wobec grupy osb lub poszczeglnej osoby z powodu jej przynalenoci narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej,
wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowoci, podlega karze pozbawienia wolnoci
Art. 256 1. Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrj pastwa lub nawouje do nienawici na tle rnic narodowociowych, etnicznych, rasowych,
wyznaniowych albo ze wzgldu na bezwyznaniowo, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala
lub sprowadza, nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesya druk,
nagranie lub inny przedmiot, zawierajce tre okrelon w 1 albo bdce nonikiem
symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej.
Art. 257. Kto publicznie zniewaa grup ludzi albo poszczegln osob z powodu jej
przynalenoci narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowoci lub z takich powodw narusza nietykalno cielesn innej osoby, podlega karze
Naley mie rwnie na uwadze, e czyny przestpcze, popeniane przez czonkw
organizacji ekstremistycznych w RP, w wikszoci nosz znamiona przestpstw pospolitych, jak np.:
czyny przeciwko osobie, obejmujce przestpstwa przeciwko czci i nietykalnoci cielesnej (art. 216 i 217 k.k.);
przestpstwa przeciwko yciu i zdrowiu (art. 148 1, 155, 156, 157, 158,
159 k.k.);
czyny przeciwko mieniu (art. 288 k.k.);
czyny przeciwko porzdkowi publicznemu, obyczajnoci i dziaaniu instytucji pastwowych (w szczeglnoci przestpstwo czynnej napaci na funkcjonariusza publicznego art. 223 k.k., i udzia w zbiegowisku art. 254 k.k.).
Ponadto, dziaalno grup o charakterze ekstremistycznym czsto przybiera form
zachowa chuligaskich, spenalizowanych w kodeksie wykrocze.
282
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
ZagroeniePrzestpczo
terroryzmem izorganizowana
ekstremizmem
Mimo zaangaowania Polski w dziaania stabilizacyjne i rekonstrukcyjne w Afganistanie oraz wczeniejszego uczestnictwa w dziaaniach midzynarodowej koalicji w Iraku zagroenie zamachami terrorystycznymi w Polsce utrzymuje si niezmiennie od kilku lat na stosunkowo niskim poziomie, a terytorium RP traktowane jest jako cel rezerwowy ewentualnych
zamachw.
Akty terroru z uyciem urzdze i materiaw wybuchowych, ktre zaistniay w Polsce
w 2010 roku, podobnie jak w latach ubiegych, miay charakter kryminalny oraz porachunkowy i zwizane byy z dziaalnoci zorganizowanych grup przestpczych, a nie ugrupowa
o charakterze terrorystycznym.
W 2010 roku odnotowano 38 (42)22 przypadkw eksplozji spowodowanych uyciem materiaw i urzdze wybuchowych, w tym 12 (14) przypadkw noszcych cechy aktw terroru
kryminalnego. Ponadto w 2010 roku ujawniono i rozbrojono 16 (20) urzdze wybuchowych
i ujawniono 13 (7) atrap urzdze wybuchowych, podoonych pod rnymi obiektami23.
W wyniku eksplozji materiaw wybuchowych w 2010 roku mier ponioso 6 (11) osb.
W 2010 roku odnotowano rwnie znaczny spadek powiadomie o odstpieniu od zdetonowania adunku wybuchowego w zamian za osignicie korzyci majtkowej, z 30 w 2009
roku do 17 w 2010 roku. Zatrzymano 10 sprawcw takich czynw. Wykrywalno tego typu
przestpstw ksztatowaa si na poziomie 47% i bya nisza od wykrywalnoci z 2009 roku,
ktra wynosia 69%.
Ponadto w 2010 roku znacznie zmniejszya si liczba faszywych powiadomie o podoeniu urzdze wybuchowych, z 639 w roku 2009 do 489 w 2010. Zatrzymano cznie 77
sprawcw tego typu czynw, co stanowi spadek o 71% w porwnaniu z 2009 rokiem, kiedy zatrzymanych zostao 266 sprawcw. Wykrywalno ksztatowaa si na poziomie 15,7% i bya
nisza o 26% w porwnaniu z 2009 rokiem.
W wyniku przedsiwzi policyjnych, w 2010 roku zatrzymano 144 podejrzanych
o dziaania przestpcze majce zwizek z materiaami i urzdzeniami wybuchowymi, co stanowi spadek o 62% w porwnaniu z 2009 rokiem.
Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego suba wiodca w zakresie rozpoznania
i przeciwdziaania zagroeniom terrorystycznym, w 2010 roku w zwizku z podejrzeniem
dziaalnoci terrorystycznej prowadzia 5, a wszcza 3 ledztwa, nie postawiono jednak zarzutw w zwizku z popenieniem przestpstwa.
Z uwagi na podwyszone zagroenie terrorystyczne na wiecie, w tym w krajach Europy Zachodniej, istnieje potencjalna moliwo podjcia dziaalnoci terrorystycznej na terenie
Polski lub prb budowy zaplecza logistycznego do prowadzenia zamachw w innych krajach
europejskich przez organizacje terrorystyczne dziaajce poza granicami Polski. Moliwe jest
rwnie podejmowanie w Polsce dziaa zmierzajcych do prowadzenia transferu rodkw
finansowych na dziaalno terrorystyczn w innych krajach lub pozyskiwanie na terytorium
RP rodkw finansowych na tego rodzaju dziaalno.
W 2010 roku Generalny Inspektor Informacji Finansowej otrzyma od instytucji
obowizanych 15 357 informacji o podejrzanych transakcjach, z czego 16 zostao oznaczonych
jako podejrzane o finansowanie terroryzmu. Ponadto GIIF w 2010 roku wszcz 19 (w roku
2009 11) spraw analitycznych w zakresie przeciwdziaania finansowania terroryzmu. Podstaw wszczcia tych postpowa byy transakcje przeprowadzane przez osoby pochodzce
z krajw podejrzewanych o wspieranie terroryzmu lub na terenie ktrych dziaaj ugrupowania terrorystyczne.
22 Dane
za rok 2009 przedstawiono w nawiasach.

zwizane z przemytem i nielegalnym handlem broni, amunicj i materiaami wybuchowymi zostay szerzej opisane w rozdziale 5 niniejszego raportu.
23 Zagroenia
283
Przestpczo
zorganizowana
i ekstremizmem
Z uwagi na specyfik finansowania organizacji terrorystycznych sprawdzane byy zarwno transakcje majce charakter dziaalnoci legalnej, jak i transakcje, w ktrych wstpna
identyfikacja pozwalaa przypuszcza, e badana dziaalno ma charakter dziaalnoci przestpczej. Na podstawie wynikw prowadzonych analiz, a take spraw zaoonych w latach
wczeniejszych oraz w nawizaniu do informacji otrzymanych w ramach wsppracy z organami administracji publicznej, GIIF przekaza 45 powiadomie do ABW (w tym do Centrum
Antyterrorystycznego) oraz 3 do Centralnego Biura ledczego Komendy Gwnej Policji. Wedug danych Prokuratury Generalnej, od czasu wprowadzenia do kodeksu karnego penalizacji przedmiotowego przestpstwa nie zostao jak dotd wszczte adne postpowanie przygotowawcze w tej kategorii spraw.
Czynnikiem sprzyjajcym podejmowaniu dziaalnoci zwizanej z terroryzmem pozostaje fakt, e na terenie Polski przebywaj osoby z pastw i regionw podwyszonego ryzyka.
Geograficzne pooenie RP oraz uwarunkowania prawne wynikajce z czonkostwa w Unii
Europejskiej, w tym przynaleno do strefy Schengen, sprawiaj, e Polska dla obywateli
pastw podwyszonego ryzyka peni rol kraju tranzytowego na drodze do Europy Zachodniej. W tym kontekcie szczegln uwag naley zwrci na osoby pozostajce w orodkach
dla cudzoziemcw w zwizku z rozpoczciem procedury ubiegania si o nadanie statusu
uchodcy. Znaczna cz osb pozostajcych w tego typu orodkach to obywatele Federacji
Rosyjskiej narodowoci czeczeskiej. Otwarta formua orodkw dla cudzoziemcw powoduje
brak moliwoci rzeczywistej kontroli ruchu cudzoziemcw, co moe sprzyja nawizywaniu
bd podtrzymywaniu kontaktw ze rodowiskami radykalnymi, terrorystycznymi dziaajcymi na Kaukazie oraz ze zorganizowanymi grupami przestpczymi z tego obszaru.
Oddzieln kwesti pozostaje zagroenie zamachami terrorystycznymi lub porwaniami
dla okupu obywateli RP przebywajcych poza granicami kraju. Pomimo e dotychczas na terytorium RP nie odnotowano zamachw lub atakw terrorystycznych, obywatele RP od 2001
roku wielokrotnie stawali si ofiarami lub byli poszkodowani w wyniku dziaalnoci organizacji i grup terrorystycznych operujcych w rnych czciach wiata.
Grup najbardziej naraon na ataki terrorystyczne s onierze Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie. W 2010 roku siy koalicji antyterrorystycznej w Afganistanie poniosy najwiksze od pocztku konfliktu straty w ludziach. W tym okresie podczas
realizacji dziaa w ramach Polskich Si Zadaniowych w Afganistanie mier ponioso 6 obywateli RP. Obecnie na terenie Afganistanu przebywa okoo 2600 onierzy Polskiego Kontyngent Wojskowego.
Celem atakw terrorystycznych mog by rwnie polskie placwki dyplomatyczne
i konsularne. Szczeglnie naraony na ataki ze strony zamachowcw jest budynek ambasady
polskiej w Kabulu oraz jej personel. Ponadto, w kontekcie ostatnich dziaa lewackich ekstremistw w Grecji, ktrzy na pocztku listopada 2010 roku wysali do kilku ambasad zlokalizowanych na terenie Aten paczki zawierajce adunki wybuchowe oraz z uwagi na planowane objcie przez Polsk przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej niewykluczone, e rwnie polska placwka dyplomatyczna w Grecji moe znale si w zainteresowaniu podobnych
organizacji.
Zagroeniu zamachami sprzyja moe zaangaowanie obywateli Polski w dziaania
pomocowe i dziaalno gospodarcz prowadzon w pastwach podwyszonego ryzyka, jak
i rozwinita turystyka do krajw, na obszarze ktrych istniej rozbudowane sieci organizacji
terrorystycznych, bd o niestabilnej sytuacji politycznej. Najwiksze niebezpieczestwo
utrzymuje si w muzumaskich pastwach Afryki oraz na Pwyspie Arabskim, Afganistanie, Pakistanie i Indiach, krajach Azji Poudniowo-Wschodniej.
Ofiarami uprowadze dla okupu, ktrych nie naley bezporednio identyfikowa
z dziaalnoci terrorystyczn, bywaj rwnie polscy marynarze oraz pozostay personel
statkw pywajcych po obszarach morskich, na ktrych uprawiany jest proceder piractwa,
w tym w szczeglnoci na wodach w pobliu wybrzea somalijskiego. W 2010 roku na pokadach uprowadzonych jednostek pywajcych przebywao cznie 4 obywateli RP.
284
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
ZagroeniePrzestpczo
ekstremizmem
Istotn sfer dziaalnoci terrorystycznej jest rwnie cyberprzestrze, ktra moe by

wykorzystywana przez organizacje terrorystyczne zarwno do prowadzenia bezporednich
atakw np. na serwery rzdowe w celu uniemoliwienia ich funkcjonowania, dezinformacji
czy pozyskiwania danych, jak i upowszechnienia radykalnej ideologii, pozyskiwania zwolennikw czy prowadzenia instruktau w zakresie podejmowania indywidualnych aktw terroru,
a take dokonywania nielegalnego transferu rodkw finansowych na dziaalnoci terrorystyczn czy komunikacji.
Na uwag zasuguje rwnie wzrastajce zagroenie terroryzmem z wykorzystaniem
broni masowego raenia, co powoduje konieczno podejmowania przez waciwe suby instytucje dziaa ukierunkowanych na zapobieganie proliferacji tego rodzaju broni, jak rwnie
przygotowanie do usuwania skutkw ewentualnych zamachw z jej uyciem. W Polsce dotychczas nie ujawniono prb przeprowadzenia zamachw terrorystycznych z uyciem broni
CBRN chemicznej, biologicznej, radiologicznej i nuklearnej. Natomiast w 2010 roku ABW
prowadzia 21 (w roku poprzednim: 12) ledztw dotyczcych produkcji i obrotu towarami
o znaczeniu strategicznym oraz nielegalnego handlu i obrotu materiaami rozszczepialnymi
i promieniotwrczymi. Naley zwrci uwag, e ugrupowania terrorystyczne, poszukujc nowych sposobw atakowania pastw uznawanych przez nich za wrogie, staraj si uzyska dostp do substancji i materiaw, ktre uyte w zamachu zapewniyby jak najwiksz si raenia i spowodowayby jak najdotkliwsze straty.
Podobnie jak zagroenie zamachami terrorystycznymi rwnie przenikanie si dziaalnoci organizacji terrorystycznych i zorganizowanych grup przestpczych w Polsce ma wycznie charakter potencjalny. Odnotowano natomiast przypadki angaowania si osb pochodzcych z pastw podwyszonego ryzyka w rnego rodzaju dziaalno przestpcz. Osoby te angauj si w dziaalno polskich grup przestpczych, jak rwnie tworz wasne tego rodzaju
struktury, skadajce si zazwyczaj z czonkw o tej samej narodowoci. rodowiska te trudni si przestpstwami zwizanymi z towarowym i osobowym ruchem granicznym, legalizowaniem pobytu cudzoziemcw w Polsce, wytwarzaniem faszywych dokumentw, pospolitymi
przestpstwami kryminalnymi, a take przemytem i handlem narkotykami oraz pozyskiwaniem broni, amunicji i materiaw wybuchowych. Wsppraca w prowadzeniu tego rodzaju
dziaalnoci, w szczeglnoci w zakresie umoliwienia dostania si na terytorium Polski oraz
pozyskania nielegalnej broni, amunicji i materiaw wybuchowych, moe znale si w przyszoci w zainteresowaniu organizacji terrorystycznych.
Na niskim poziomie pozostaje rwnie zagroenie ze strony rodzimych organizacji
o charakterze ekstremistycznym propagujcych radykaln ideologi. Zwizane jest to
w szczeglnoci z brakiem rozbudowanego zaplecza politycznego tego typu organizacji, marginalnym poparciem spoecznym, brakiem wsppracy drobnych, niezalenych od siebie struktur oraz nastawieniem ich czonkw na dziaania o charakterze chuligaskim.
Organizacje ekstremistyczne dziaajce w Polsce mona podzieli na trzy grupy: lewicowe, anarchistyczne oraz prawicowe, jednake w czci opracowa do nurtw lewicowych,
prcz organizacji o charakterze rewolucyjno-marksistowskim, zalicza si take organizacje
antyfaszystowskie, anarchistyczne, antyglobalistyczne i alterglobalistyczne. W szeroko rozumiany nurt lewicowy wpisuj si te skrajne organizacje pacyfistyczne i ekologiczne. Natomiast wrd nurtw prawicowych wskaza naley przede wszystkim organizacje o charakterze narodowo-socjalistycznym, narodowo-radykalnym, panslawistycznym oraz faszystowskoneopogaskim.
Dla organizacji skrajnie prawicowych charakterystyczne jest podejmowanie dziaa
o charakterze chuligaskim (pobicia, dewastacje) wymierzonych w znienawidzone przez nie
rodowiska spoeczne. Jedn z form tego rodzaju dziaa s tzw. patrole uliczne, majce
na celu wyszukanie i atakowanie obcokrajowcw, homoseksualistw czy lewicowcw. Cz
organizacji tworzy wasne bojwki paramilitarne, wykorzystywane do prowadzenia atakw zarwno
285
Przestpczo
zorganizowana
i ekstremizmem
na bezporednie cele dziaalnoci poszczeglnych organizacji, jak i do fizycznej walki z innymi organizacjami.
Powszechnym zjawiskiem jest przenikanie si zwolennikw skrajnej prawicy
z grupami pseudokibicw, ktrzy mimo e nie maj nic wsplnego z t ideologi wykorzystuj elementy rasistowskie i antysemickie do wywoywania stadionowych awantur.
Aktywici ruchu skrajnie nacjonalistycznego funkcjonujcy na terenie RP d
do konsolidacji i zwikszenia hermetycznoci rodowiska oraz intensyfikuj dziaania ukierunkowane na pozyskanie nowych czonkw, gwnie wrd modziey.
Podstawowymi formami upowszechniania ideologii przez prawicowe organizacje ekstremistyczne s koncerty zespow propagujcych tego rodzaju treci (czsto organizowane
na terenach prywatnych, co w istotny sposb utrudnia moliwoci podejmowania dziaa
przez waciwe suby), organizacja demonstracji i marszw, wydawanie pyt i zinw, a take
prowadzenie stron i forw internetowych sucych m.in. wymianie informacji o przygotowywanych przedsiwziciach.
Niektre organizacje prawicowe (np. Krew i Honor) sporzdzaj w Internecie
listy zawierajce dane osb, ktre maj sta si celami atakw ze strony organizacji ekstremistycznych (tzw. redwatch). Neofaszyci wykorzystuj moliwoci zakadania stron internetowych na zagranicznych serwerach, przez co skutecznie utrudniaj dziaalno polskim organom cigania.
Ugrupowania skrajnie prawicowe od duszego czasu d rwnie do szerszej
obecnoci nie tylko w yciu spoecznym, lecz take na polskiej scenie politycznej. Dziaania te
poprzez nadanie organizacjom skrajnie prawicowym rozgosu medialnego maj na celu
swoiste promowanie tych ugrupowa na terenie RP.
Wydarzenia ostatnich lat, a w szczeglnoci globalny kryzys gospodarczy, w istotny
sposb wpyny na ponown aktywizacj rodowisk lewackich, przyczyniajc si do znacznego wzrostu w Europie liczby incydentw terrorystycznych o podou politycznym. Na wzrost
tego typu tendencji wskazuj m.in. przypadki wykrytych i zrealizowanych w 2010 roku w Europie aktw terrorystycznych o podou lewicowym, ktrych rda upatrywa mona w ekonomicznym rozwarstwieniu oraz umacniajcych si tendencjach antyglobalistycznych, potgowanych przez wyranie gorsz sytuacj ekonomiczn ostatnich lat. Kryzys, ktry w szczeglny sposb dotkn kraje Europy Poudniowej, zaktywizowa lewackie oraz anarchistyczne
grupy m.in. w Grecji i we Woszech. Niepokojca jest w tym zakresie w szczeglnoci systematyczna radykalizacja, zwaszcza anarchistw oraz rosnca brutalno podczas organizowanych manifestacji i kontrdemonstracji.
Obserwujc wydarzenia i tendencje, jakie maj miejsce w europejskich krajach basenu Morza rdziemnego, nie mona wykluczy moliwoci podjcia przez tego rodzaju ugrupowania dziaalnoci przestpczej na terenie Polski. Ponadto naley zwrci uwag na zagroenia pynce z bliskich kontaktw utrzymywanych przez polskich anarchistw z aktywistami z innych krajw, szczeglnie pastw Europy Zachodniej.
Lewicowe organizacje prowadz rwnie skuteczn dziaalno propagandow
(akcje charytatywne, antywojenne, aktywno kulturalna czy na rzecz ochrony rodowiska),
ktra sprzyja tworzeniu pozytywnego wizerunku medialnego i pozyskaniu nowych zwolennikw i sympatykw.
Obecnie brak informacji, ktre wskazywayby na zagroenie zamachami terrorystycznymi ze strony dziaajcych w Polsce ugrupowa ekstremistycznych, niemniej jednak hermetyczno opisywanego rodowiska oraz zwizany z coraz powszechniejszym dostpem do Internetu rozwj wsppracy tego rodzaju ugrupowa z ich odpowiednikami spoza granic RP,
moe w przyszoci skutkowa wzrostem zagroenia.
286
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
ZagroeniePrzestpczo
ekstremizmem
Dotychczas odnotowane zostay pojedyncze przypadki skazania czonkw tego typu

organizacji za zakadanie, kierowanie lub udzia w zorganizowanej grupie przestpczej. Niektre organizacje ekstremistyczne d jednak do pozyskania materiaw wybuchowych, ktre mogyby zosta wykorzystane do ataku na przeciwnikw politycznych, wrogie grupy spoeczne lub obiekty pastwowe. Ponadto cz tego rodzaju organizacji posiada wasne bojwki
pozamilitarne wykorzystywane do prowadzenia atakw zarwno na bezporednie cele wynikajce z ideologicznej motywacji, jak i fizycznej walki z przeciwstawnymi organizacjami.
W 2010 roku Policja wszcza 46 (53) postpowa w zwizku z podejrzeniem popenienia przestpstwa z art. 256 kodeksu karnego (propagowanie faszyzmu i totalitaryzmu, rasizm
i nietolerancja). W tym zakresie stwierdzono 54 (48) przestpstwa oraz postawiono zarzuty
8 osobom. Natomiast w odniesieniu do przestpstwa z artykuu 257 k.k. (publiczne zniewaanie grup ludnoci o rnych wiatopogldach, przynalenoci narodowej i rasowej) wszczto
43 (46) postpowania i stwierdzono 135 (95) przestpstw (najwicej w wojewdztwie maopolskim 79) oraz postawiono zarzuty 27 osobom.
Natomiast ABW w 2010 roku prowadzia 5 ledztw zwizanych z ekstremizmem,
wszcza 2 oraz postawia z art. 256 1 i art. 257 k.k. zarzuty cznie 6 osobom.
W sdach rejonowych w roku 2010 za przestpstwa z art. 257 k.k. osdzono cznie
20 osb, z czego 13 skazano. Kar pozbawienia wolnoci orzeczono w przypadku 11 osb
(w tym w zawieszeniu 11 przypadkw). Wrd skazanych na kary pozbawienia wolnoci:
1 osob skazano na kar pozbawienia wolnoci od 1 roku do 2 lat, 7 osb na kary od 6 miesicy do 1 roku pozbawienia wolnoci, 3 osoby na kary od 2 do 5 miesicy pozbawienia wolnoci).
Warunkowo umorzono postpowanie w 3 przypadkach. Uniewinniono 4 osoby.
Ponadto w 2010 roku Policja wszcza 4 postpowania z art. 118 k.k. (zabjstwo lub
spowodowanie uszczerbku na zdrowiu z powodu przynalenoci narodowej, etnicznej, rasowej,
wyznaniowej lub pogldw ofiary). Dodatkowo z art. 119 k.k. (stosowanie przemocy lub groby bezprawnej z powodu przynalenoci narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu bezwyznaniowoci ofiary) Policja wszcza 13 postpowa i stwierdzia
8 przestpstw oraz postawia zarzuty 5 osobom.
Z art. 133 k.k. (publiczne zniewaanie Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej) Policja wszcza
w 2010 roku 5 postpowa. Z kolei z art. 137 k.k. (publiczne zniewaanie znakw pastwowych) 117 postpowa, odnotowaa 105 przestpstw stwierdzonych oraz postawia zarzuty
86 osobom.
ABW nie prowadzia w 2010 roku ledztw, ktrych przedmiotem byy art. 118, 119, 133
i 137 k.k.
Podstawowe trendy i tendencje w zakresie zagroenia dziaalnoci terrorystyczn i ekstremistyczn:

Moliwy wzrost zagroenia zamachami terrorystycznymi na terytorium RP w zwizku objciem przez Polsk przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej w II poowie 2011 roku
oraz organizacj Mistrzostw Europy w Pice Nonej UEFA EURO 2012. Dotychczas nie
stwierdzono jednak znaczcego zainteresowania ze strony grup ekstremistycznych tymi
wydarzeniami.
Moliwy wzrost zagroenia terrorystycznego dla placwek dyplomatycznych i konsularnych i polskich obywateli przebywajcych w krajach Afryki Pnocnej i Bliskiego Wschodu
w zwizku z sytuacj polityczn w regionie oraz utrzymanie si podwyszonego poziomu
zagroenia terrorystycznego w innych placwkach dyplomatycznych w krajach wysokiego
ryzyka.
287
Przestpczo
zorganizowana
i ekstremizmem
Utrzymanie si zagroenia atakami terrorystycznymi dla lotnictwa cywilnego. Zwikszone rodki bezpieczestwa na lotniskach powoduj, e organizacje terrorystyczne opracowuj nowe sposoby konstruowania i ukrycia adunkw wybuchowych. W zwizku z tym
nie mona wykluczy tego rodzaju zagroenia dla polskich samolotw oraz infrastruktury
lotniczej, w szczeglnoci dla lotnisk obsugujcych loty midzynarodowe.
Moliwo przerzutu na terytorium Europy osb, ktre bd organizowa zaplecze logistyczne dla zamachw terrorystycznych w zwizku z fal migracji spowodowan interwencj w Libii.
Utrzymanie si na staym poziomie zagroenia zamachami terrorystycznymi na Polski
Kontyngent Wojskowy w Afganistanie.
Moliwo denia do zorganizowania w Polsce zaplecza logistycznego organizacji terrorystycznych i rodowisk radykalnych dziaajcych w pastwach ociennych.
Utrzymanie si na dotychczasowym poziomie zagroenia porwaniami obywateli Polski
bdcych czonkami zag jednostek pywajcych po wodach, na ktrych ma miejsce proceder piractwa, w szczeglnoci wzdu wybrzey Somalii.
Potencjalny wzrost aktywnoci grup terrorystycznych w cyberprzestrzeni wykorzystywanej do atakw na serwery rzdowe oraz wykorzystywanej do komunikacji, upowszechnienia radykalnej ideologii, pozyskiwania zwolennikw, prowadzenia instruktau w zakresie
prowadzenia aktw terroru.
Moliwy wzrost niepokoju i radykalizacja uchodcw z Kaukazu przebywajcych w Polsce, ze wzgldu na ich niezadowolenie z sytuacji bytowej w Polsce.
Potencjalne zagroenie zwizane z przybywaniem na terytorium RP radykalnych ideologw islamskich i moliwoci radykalizacji postaw mieszkajcych w Polce muzumanw.
Moliwo pogbiania si wsppracy zorganizowanych grup przestpczych ze rodowiskami radykalnymi z krajw i obszarw podwyszonego ryzyka (nawizania wsppracy
z organizacjami terrorystycznymi), m.in. poprzez wspdziaanie w zakresie organizacji
nielegalnej migracji czy zaangaowania w nielegalny obrt broni i materiaami wybuchowymi.
Moliwo wykorzystywania paramilitarnych bojwek organizacji ekstremistycznych
do dziaalnoci przestpczej.
Inicjatywy podjte w 2010 roku w celu wzmocnienia przeciwdziaania i zwalczania zagroe terrorystycznych
Podstawowe inicjatywy realizowane przez Midzyresortowy Zesp do spraw Zagroe
Terrorystycznych, stanowicy strategiczny poziom polskiego systemu antyterrorystycznego:
a) przygotowanie i uruchomienie rzdowego portalu internetowego o charakterze profilaktyczno-edukacyjnym antyterroryzm.gov.pl;
b) wypracowanie zaoe do wdroenia technologii cell broadcast, jako narzdzia uzupeniajcego istniejcy system wczesnego ostrzegania ludnoci o zagroeniach;
c) opracowanie wykazu rekomendacji sucych zapewnieniu standardw bezpieczestwa strategicznych obiektw Parlamentu RP;
d) rozpoczcie prac zwizanych z przygotowaniem Narodowego programu antyterrorystycznego RP.
Kontynuowanie prac Midzyresortowego Zespou do spraw Zapobiegania Nielegalnemu
Rozprzestrzenianiu Broni Masowego Raenia i Implementacji Inicjatywy Krakowskiej
Proliferation Security Initiative (PSI).
Zesp jest organem opiniodawczo-doradczym Rady Ministrw. Do jego zada naley
midzy innymi wypracowanie stanowisk dotyczcych najwaniejszych problemw w zakresie zapobiegania nielegalnemu rozprzestrzenianiu broni masowego raenia, rodkw
288
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
ZagroeniePrzestpczo
ekstremizmem
jej przenoszenia, materiaw i technologii do jej produkcji oraz towarw podwjnego zastosowania.
Wprowadzenie rozporzdzenia Rady Ministrw w sprawie trybu postpowania i sposobu
wspdziaania organw w celu zapobieenia niebezpieczestwu grocemu statkom,
obiektom portowym i portom oraz zwizanej z nimi infrastrukturze, powstaego na skutek
uycia statku lub obiektu pywajcego jako rodka ataku terrorystycznego.
Wsppraca midzynarodowa w zakresie przeciwdziaania

i zwalczania zagroe terrorystycznych
Po wejciu w ycie traktatu z Lizbony (1 grudnia 2009 roku) wsppraca midzynarodowa w zakresie przeciwdziaania i zwalczania terroryzmu w ramach Unii Europejskiej realizowana jest przede wszystkim na nastpujcych forach:
Komitet Wsppracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczestwa Wewntrznego (COSI)
uczestniczy w nim MSWiA, jego celem jest wspieranie i wzmacnianie wsppracy operacyjnej w zakresie bezpieczestwa wewntrznego;
Grupa Robocza ds. Terroryzmu (WPT) uczestnicz w niej ABW i Policja, zajmuje si problematyk przeciwdziaania i zwalczania terroryzmu w aspekcie wewntrznym,
tj. zagroe wystpujcych na terytorium pastw czonkowskich UE;
Grupa Robocza ds. Terroryzmu (COTER) uczestnicz w niej MSZ oraz ABW, zajmuje si
sprawami terroryzmu w kontekcie relacji zewntrznych, gwnie na poziomie politycznodyplomatycznym; grupa nie ma charakteru operacyjnego;
Centrum Sytuacyjne UE (SitCen) zostao powoane w celu zacieniania wsppracy
sub bezpieczestwa i wywiadu; dziaa w ramach Sekretariatu Rady UE; wspiera Komitet ds. Polityki i Bezpieczestwa UE (PSC) i dostarcza mu informacje wywiadowcze; prowadzi rwnie wymian i analiza danych dotyczcych zagadnie bezpieczestwa wewntrznego i zewntrznego, w tym terroryzmu;
Grupa Atlas to grupa zrzeszajca dowdcw centralnych policyjnych jednostek antyterrorystycznych krajw Unii Europejskiej. Podstawowy cel, jaki postawia przed sob grupa,
to uzyskanie porwnywalnego, moliwie najwyszego jakociowo poziomu przez wszystkie
jednostki specjalne krajw czonkowskich Unii Europejskiej. Suy temu ma bliska, aktywna wsppraca poszczeglnych czonkw, wymiana informacji, a take prowadzenie
wsplnych projektw w ramach grupy.
Inne fora wsppracy midzynarodowej:
NATO szczeglnie istotna pozostaje wsppraca w ramach CAI, projektu amerykaskiego zaproponowanego latem 2002 r., funkcjonujcego pod egid Rady NATORosja (NATO
Russia Council, NRC). Jego celem jest budowa i utrzymanie systemu wymiany informacji
o sytuacji powietrznej w rejonach stycznoci obszarw powietrznych pastw NATO i Rosji.
Ma to da moliwo zwalczania ew. zagroe zwizanych z wykorzystaniem statkw powietrznych do atakw o charakterze terrorystycznym (RENEGADE).
ONZ wsppraca z Komitetem Antyterrorystycznym ONZ, ktry powsta na mocy rezolucji 1373 (2001 r.). Gwnym zadaniem komitetu jest monitoring i udzielanie pomocy technicznej w zakresie implementacji rezolucji 1373, ktra zaleca poszczeglnym pastwom
czonkowskim wdraanie midzynarodowych instrumentw prawnych oraz stosowanie
rodkw sucych wzmocnieniu zdolnoci prawnych i instytucjonalnych w zwalczaniu
terroryzmu na poziomie krajowym, regionalnym i paszczynie globalnej.
289
Przestpczo
zorganizowana
i ekstremizmem
Inicjatywa Krakowska (PSI) i Globalna Inicjatywa Zwalczania Terroryzmu Jdrowego.

Celem inicjatyw jest uniemoliwianie przemytu broni masowego raenia oraz komponentw do jej wytwarzania. Realizacja tego celu wymaga szeroko zakrojonej wsppracy midzynarodowej nie tylko na szczeblu politycznym, ale rwnie midzy subami odpowiedzialnymi za bezpieczestwo poszczeglnych krajw. Uniemoliwianie przemytu BMR
obejmuje wykrywanie i ledzenie organizacji, instytucji oraz pastw podejmujcych prby
nielegalnego wejcia w posiadanie takiej broni, ale rwnie przeprowadzanie specjalnych
operacji dla zatrzymania transportw zawierajcych BMR lub komponenty do jej wytwarzania.
Counter Terrrorism Group (CTG) Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego bierze udzia
w pracach nieformalnej midzynarodowej grupy antyterrorystycznej CTG, utworzonej
przez Klub Berneski w nastpstwie wydarze z 11 wrzenia 2001 r., ktra koncentruje
si na terroryzmie islamskim. Obok wsppracy operacyjnej, wrd projektw podejmowanych przez to gremium, s m.in. opracowywane wsplnie dla decydentw UE analizy
i oceny zagroe terrorystycznych. Raporty te opieraj si na informacjach przekazanych
przez suby czonkowskie. Podczas spotka grupy dyskutuje si rwnie o zagadnieniach
zwizanych z optymalizacj wsppracy w dziedzinie walki z terroryzmem. Przewodnictwo w grupie jest rotacyjne na rwni z prezydencj w UE. Polska bdzie peni t rol
w II poowie 2011 roku.
Ponadto wsppraca midzynarodowa o charakterze wielostronnym jest prowadzona
w ramach EUROPOLU i INTERPOLU.
Wsppraca dwustronna:
Wsplna Polsko-Amerykaska Grupa Robocza ds. Zwalczania Terroryzmu.
Grupa spotyka si nie rzadziej ni raz na p roku. W grudniu 2010 roku przyjto now formu prac, w ramach ktrej powoane zostay trzy podgrupy robocze: ds. analizy
zagroe i zapewnienia porzdku publicznego (Threat Analysis and Law Enforcement),
ds. wicze i przygotowania (Training and Preparation) oraz ds. zarzdzania kryzysowego
i reagowania (Crisis Management and Response). Zmiany maj na celu wsparcie praktycznej wsppracy midzy ekspertami, stworzenie ram wymiany informacji i dobrych
praktyk oraz kanaw bezporedniej komunikacji i szybkiej reakcji w przypadku zagroenia terrorystycznego. W spotkaniach uczestnicz przedstawiciele poszczeglnych sub
i instytucji waciwych w danym obszarze tematycznym.
Wsppraca polskiej Policji z subami partnerskimi.
W 2010 roku polska Policja realizowaa zadania zwizane z zapobieganiem zagroeniom terrorystycznym i ekstremistycznym przy wsppracy ze subami policyjnymi innych pastw zarwno krajw Unii Europejskiej, jak i pozaeuropejskich, w tym w szczeglnoci z USA. Przedmiotowa wsppraca polegaa na wzajemnej wymianie informacji
na temat osb i zdarze za porednictwem grupy PWGT, Europolu, Interpolu oraz oficerw cznikowych. cznie polska Policja dokonaa ok. 123 sprawdze na rzecz Policji innych krajw.
290
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
ZagroeniePrzestpczo
ekstremizmem
Wsppraca Centrum Antyterrorystycznego ABW z jego odpowiednikami w innych pastwach.

W 2010 roku CAT ABW wsppracowao z centrami antyterrorystycznymi zarwno
z pastw czonkowskich UE, jak i z innych pastw, m.in. amerykaskim NCTC i ukraiskim ATC, w zakresie wymiany najlepszych praktyk dotyczcych wypeniania ustawowych zada na szczeblu krajowym.
Obszary dziaania o charakterze strategicznym przewidziane do realizacji w ramach polskiego systemu antyterrorystycznego
Kontynuowanie prac zwizanych z przygotowaniem Narodowego programu antyterrorystycznego RP dokumentu przygotowywanego z picioletni perspektyw realizacji
i obejmujcego m.in. kwesti antyterrorystycznej polityki informacyjnej.
Wypracowanie metodologii ogldzin miejsc przestpstw o charakterze terrorystycznym
i katastrof oraz identyfikacji cia ofiar.
Usprawnienie koordynacji przeciwdziaania, zwalczania i usuwania skutkw ewentualnych
zamachw z uyciem materiaw chemicznych, biologicznych, radioaktywnych i nuklearnych (CBRN).
Usprawnienie zasad wspdziaania sub realizujcych zadania w zakresie fizycznego
zwalczania terroryzmu oraz umoliwiajcych szybkie i efektywne uycie si zbrojnych RP
w razie koniecznoci wsparcia innych sub i instytucji realizujcych zadania w zakresie
zwalczania terroryzmu i usuwania skutkw ewentualnych zamachw.
Podnoszenie wiadomoci rodowisk naukowo-badawczych w obszarze zagroe nieuchwytnymi transferami technologii (ITT) oraz dostpu proliferantw do wynikw bada
i projektw badawczych sucych produkcji broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia oraz budowanie bazy ekspertw posiadajcych wiedz techniczn i dowiadczenie
zawodowe umoliwiajce dokonywanie oceny i wydawanie opinii w zakresie klasyfikacji
i moliwoci wykorzystania towarw podwjnego zastosowania.
291
292
Rozdzia 16
Wybrane aspekty finansowe

przestpczoci
andarmerii Wojskowej)
Podstawowym motywem dziaalnoci przestpczej, w tym tworzenia i funkcjonowania

zorganizowanych grup przestpczych, jest uzyskiwanie korzyci majtkowych z rnego rodzaju nielegalnej dziaalnoci. Skuteczne odbieranie tych korzyci jest niezwykle dotkliw dla
przestpcw metod zwalczania przestpczoci, w tym szczeglnie tej o charakterze zorganizowanym i w sposb najbardziej skuteczny j ogranicza.
Aspekty finansowe przestpczoci obejmuj takie zagadnienia, jak straty spowodowane dziaalnoci przestpcz, mienie, ktre organy cigania odzyskuj, oraz mienie, ktre zostaje zabezpieczone na poczet przyszych kar.
Policja
Straty spowodowane dziaalnoci przestpcz ogem
Warto strat ogem zarejestrowanych przez Policj w roku 2010 wyniosa
7 238 291 984 z. Stanowio to wzrost w porwnaniu z rokiem 2009 o 39%, a w porwnaniu
z 2008 o ok. 45%.
Wykres 16.1 Straty zarejestrowane przez Policj ogem w latach 20082010
rdo: KGP
293
Przestpczo
Wybrane aspekty
zorganizowana
finansowe przestpczoci
Najwysz warto strat w 2010 roku zanotowano w nastpujcych wojewdztwach:

podkarpackim 1 323 811 920 z (co stanowi 18% caoci strat), lskim 1 304 188 028 z
(udzia 18%), lubuskim 639 805 053 z (udzia 9%).
Natomiast najnisz warto strat w 2010 roku zanotowano w wojewdztwach: witokrzyskim 49 144 809 z (udzia 1% w oglnej wartoci strat), podlaskim 94 855 096 z
(udzia 1%), lubelskim 121 155 375 z (udzia 2%).
Mienie zabezpieczone i odzyskane ogem
Warto mienia zabezpieczonego przez Policj ogem w 2010 roku wyniosa
307 319 741 z, co stanowio wzrost w porwnaniu z 2009 rokiem o 10,6%, a w porwnaniu
z 2008 spadek o ok. 11%. Natomiast warto mienia odzyskanego w 2010 roku przez Policj
szacuje si na 263 314 526 z. Jest to wzrost w porwnaniu z 2009 rokiem o 14,5%.
Wykres 16.2 Mienie zabezpieczone i odzyskane ogem przez Policj w latach 20082010 (w z)
rdo: KGP
Najwysz warto mienia odzyskanego w 2010 roku zanotowano w wojewdztwach:

wielkopolskim 54 195 522 z (udzia ok. 21% w oglnej sumie odzyskanego mienia), na obszarze dziaania KSP Warszawa 32 389 354 z (udzia ok. 12%) i lskim 31 560 434 z
(udzia ok. 12%).
Natomiast najnisz warto mienia odzyskanego w 2010 roku zanotowano w wojewdztwach: witokrzyskim 2 661 275 z (udzia 1% w oglnej sumie odzyskanego mienia),
opolskim 3 153 129 z (udzia 1%) i podkarpackim 5 499 896 z (udzia 2%).
Najwysz warto mienia zabezpieczonego w roku 2010 zanotowano w wojewdztwach: wielkopolskim 35 371 707 z (udzia 13% w oglnej sumie zabezpieczonego mienia),
lskim 32 540 985 z (udzia 12%) i maopolskim 30 468 917 z (udzia ok. 12%).
Natomiast najnisz warto zabezpieczonego mienia w 2010 roku zanotowano w wojewdztwach: dzkim 7 041 386 z (udzia ok. 3% w oglnej sumie zabezpieczonego mienia),
na obszarze dziaania Komendy Stoecznej Policji Warszawa 8 338 827 z (udzia 3%)
i warmisko-mazurskim 9 396 612 z (udzia ok. 4%).
294
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Wybrane aspekty
Przestpczo
finansowezorganizowana
przestpczoci
Przestpstwa gospodarcze
Najwysze straty generowane s w zakresie przestpczoci gospodarczej. Ich udzia
w oglnej wartoci strat zarejestrowanych przez Policj wynis w 2010 roku 71%. W 2010
roku wielko strat oszacowanych przez Policj w tym obszarze wyniosa 5 161 935 794 z,
co stanowio wzrost w porwnaniu z 2009 rokiem o 72%, a w stosunku do 2008 o 68%.
Wykres 16.3 Ujawnione przez Policj straty w dziedzinie przestpczoci gospodarczej
w latach 20082010 (w z)
rdo: KGP
Najwiksze ujawnione straty w 2010 roku w zakresie przestpczoci gospodarczej zostay zanotowane w nastpujcych kategoriach przestpstw:
pranie pienidzy 1 763 370 327 z, co stanowi 34% caoci strat spowodowanych przestpczoci ekonomiczn,
przeciwko obrotowi gospodarczemu 1 535 868 183 z (udzia ok. 30%),
w zakresie podatku VAT 841 121 872 z (udzia 16%).
Naley zaznaczy, e najwikszy wzrost w obszarze ujawnionych strat, w porwnaniu
z rokiem 2009 w zakresie przestpczoci gospodarczej, zanotowano w nastpujcych kategoriach:
przestpczo kartowa (wzrost o 466%) z wartoci 3 107 561 z w roku 2009
do 17 598 283 z w roku 2010,
na szkod spek (wzrost o 109%) z wartoci 393 132 223 z w roku 2009 do
824 451 201 z w roku 2010,
pranie pienidzy (wzrost o 108%) z wartoci 846 176 056 z w roku 2009
do 1 763 370 327 z w roku 2010.
295
Przestpczo
Wybrane aspekty
zorganizowana
Natomiast najwikszy spadek w 2010 roku w obszarze ujawnionych strat w porwnaniu z rokiem 2009 w zakresie przestpczoci gospodarczej zanotowano w przypadkach narusze zwizanych z:
przestpczoci komputerow (spadek o 83%) z wartoci 75 796 583 z w roku 2009
do 12 662 548 z w roku 2010,
dziaaniem przeciwko rodowisku (spadek o ok. 26%) z wartoci 3 216 184 z w roku
2009 roku do 2 380 790 z w roku 2010,
kradzie energii elektrycznej (spadek o 19%) z wartoci 16 186 986 z w roku 2009
do 13 030 992 z w roku 2010.
Warto mienia zabezpieczonego przez Policj w zakresie przestpczoci gospodarczej
w roku 2010 wyniosa 137 969 509 z, co stanowio wzrost w porwnaniu z rokiem 2009
o ok. 46%, a w porwnaniu z 2008 rokiem o ok. 11%.
W 2010 roku najwiksz warto zabezpieczonego mienia w zakresie przestpczoci
gospodarczej zanotowano w nastpujcych kategoriach przestpstw:
przeciwko obrotowi gospodarczemu 54 079 328 z (udzia 39%),
na szkod spek 27 208 016 z (udzia ok. 20%),
prania pienidzy 24 267 454 z (udzia ok. 18%).
Warto mienia odzyskanego w 2010 roku przez Policj w zakresie przestpczoci gospodarczej szacuje si na 52 646 568 z. Jest to spadek w porwnaniu z 2009 rokiem o 25%.
W 2010 roku najwiksz warto mienia odzyskanego w zakresie przestpczoci gospodarczej zanotowano w nastpujcych kategoriach przestpstw:
przeciwko obrotowi gospodarczemu 37 704 383 z (udzia ok. 72% w oglnej sumie
mienia odzyskanego przy przestpczoci gospodarczej),
akcyzowej 9 931 557 z (udzia ok. 19%),
intelektualnej 2 259 055 z (udzia ok. 4%).
Najwikszy wzrost wartoci mienia odzyskanego w porwnaniu z rokiem 2009 w zakresie przestpczoci gospodarczej zanotowano w nastpujcych kategoriach przestpstw:
akcyzowa (wzrost o ok. 222%) z wartoci 3 086 035 z w roku 2009 do 9 931 557 z
w roku 2010,
na szkod Unii Europejskiej (wzrost o 140%) z wartoci 11 373 z do 27 301 z w roku
2010,
przeciwko obrotowi gospodarczemu (wzrost o 35%) z wartoci 27 996 202 z w roku
2009 do 37 704 383 z w roku 2010.
296
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Wybrane aspekty
Przestpczo
przestpczoci
Wykres 16.4 Mienie odzyskane i mienie zabezpieczone przez Policj w zakresie przestpczoci
gospodarczej w latach 20082010 (w z)
rdo: KGP
Stra Graniczna
W roku 2010 warto strat Skarbu Pastwa poniesionych w wyniku przestpstw
stwierdzonych przez Stra Graniczn wyniosa 168 548 778z, w tym warto strat poniesionych w wyniku przestpczoci ekonomicznej (akcyza, co, VAT, pranie pienidzy) wyniosa
167 604 876 z, w wyniku przestpczoci naruszajcej prawa autorskie 943 902 z. W roku
2010 warto mienia zabezpieczonego przez Stra Graniczn wyniosa 8 272 749 z. Warto
mienia odzyskanego przez Stra Graniczn w roku 2010 wyniosa 24 651 073 z.

W roku 2010 warto strat Skarbu Pastwa poniesionych w wyniku przestpstw gospodarczych w sprawach prowadzonych przez Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego wyniosa 490 628 631 z. W roku 2010 warto mienia zabezpieczonego przez Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego wyniosa ok. 63 000 000 z.
andarmeria Wojskowa
W sprawach karnych prowadzonych przez andarmeri Wojskow w roku 2010 ustalono kwot 14 366 155 z strat poniesionych przez Skarb Pastwa oraz ujawniono kwot
3 353 927 z korzyci majtkowych uzyskanych przez sprawcw.
W roku 2010 czna warto faktycznie zabezpieczonego przez powszechne jednostki
prokuratury mienia na poczet kar i rodkw karnych o charakterze majtkowym oraz roszcze odszkodowawczych wyniosa 343 522 389 z (o 0,7% mniej ni w 2009 roku).
297
Przestpczo
Wybrane aspekty
zorganizowana
Inicjatywy na rzecz pozbawiania przestpcw mienia zwizanego z przestpstwem

Dalsze usprawnianie krajowego systemu odzyskiwania mienia pochodzcego z czynw
przestpczych poprzez wspdziaanie penomocnikw ustanowionych przez Ministra SWiA,
Ministra Finansw oraz Prokuratora Generalnego, majcych za zadanie zapewnienie skutecznego wypeniania czynnoci dotyczcych wykrywania i identyfikacji nielegalnie uzyskanych korzyci i innego mienia pochodzcego z dziaalnoci przestpczej.
W ramach ww. dziaa opracowany zosta projekt ustawy o wymianie informacji z organami cigania pastw czonkowskich Unii Europejskiej, w ktrej przewidziano zmiany majce na celu uatwienie pozyskiwania informacji o skadnikach majtkowych sprawcw przestpstw w nastpujcych ustawach:
ustawie o Policji,
Ordynacji podatkowej,
Prawie bankowym,
ustawie o kontroli skarbowej,
ustawie o zasadach ewidencji i identyfikacji podatnikw i patnikw,
ustawie o dziaalnoci ubezpieczeniowej,
ustawie o obrocie instrumentami finansowymi,
ustawie o funduszach inwestycyjnych.
W dniach 1822 padziernika 2010 roku odbya si w Polsce wizyta ekspercka w ramach V rundy ewaluacji wzajemnych powiconych przestpczoci finansowej i dochodzeniu
w sprawach finansowych. Zadaniem misji byo zapoznanie si z krajowym systemem odzyskiwania mienia (zabezpieczanie, konfiskata, dochodzenia w sprawach finansowych, wykorzystywanie wywiadu finansowego, midzynarodowa pomoc prawna, wsppraca z agencjami
UE itd.), w tym take ze stanem implementacji unijnych aktw prawnych (w szczeglnoci
Decyzja 2008/845/WSiSW dotyczca wsppracy pomidzy biurami ds. odzyskiwania mienia
w pastwach czonkowskich w dziedzinie wykrywania i identyfikacji korzyci pochodzcych
z przestpstwa lub innego mienia zwizanego z przestpstwem oraz Decyzja ramowa
2003/577/WSiSW sprawie wykonania postanowie o zabezpieczeniu mienia i rodkw dowodowych).
Po zakoczeniu misji ewaluatorzy przygotowali raport kocowy, ktry zawiera rekomendacje dla Polski. Wskazano w nich luki w polskim systemie odzyskiwania mienia wraz
z propozycj poprawy sytuacji. Raport ten zosta omwiony na posiedzeniu unijnej grupy roboczej GENVAL (Grupa Robocza ds. Oglnych, w tym Oceny), a obecnie Polska ma 18 miesicy na wprowadzenie zaproponowanych zmian.
Rekomendacje dotyczyy m.in. kwestii: usankcjonowania BOM w krajowym porzdku
prawnym, stworzenia programu specjalistycznych szkole ukierunkowanych na ledczych
finansowych, udoskonalenia systemu gromadzenia i analizowania danych statystycznych,
zwikszenia wiadomoci roli i moliwoci wsppracy z Europolem i Eurojustem w przedmiotowym obszarze.
W dniach 20 21 padziernika 2010 roku z inicjatywy resortu SWiA zorganizowano
w Warszawie spotkanie robocze pt. Dowiadczenia w budowie krajowego systemu odzyskiwania mienia na tle rozwiza europejskich. W trakcie przedmiotowego przedsiwzicia
wskazano na konieczno podejmowania dziaa w ww. obszarze przez wszystkie podmioty
zaangaowane w proces odzyskiwania mienia pochodzcego z czynw przestpczych. Zaznaczono, e zwikszenie skutecznoci sub i instytucji uczestniczcych w powyszym procesie
jest cile skorelowane z potrzeb dokonania wielu zmian o charakterze prawnoorganizacyjnym.
298
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Wybrane aspekty
Przestpczo
przestpczoci
Wskazano na konieczno transpozycji na grunt krajowy nowoczesnych i skutecznych rozwiza funkcjonujcych w innych pastwach UE, w szczeglnoci w kontekcie kompleksowego
podejcia do zagadnienia przestpczoci finansowej oraz stworzenia specjalnego funduszu zarzdzajcego skadnikami majtkowymi pochodzcymi z czynw przestpczych i podlegajcych odzyskaniu. Wypracowywanie wsplnych standardw postpowania w zakresie kwestii
zwizanych z odzyskiwaniem mienia oraz okrelenie moliwoci dalszego zacieniania na poziomie terenowym wsppracy sub oraz podmiotw zaangaowanych w przedmiotowy obszar, stanowi jeden z priorytetw dalszych prac w ww. zakresie.
W ubiegym roku Komenda Gwna Policji kontynuowaa lokalne doskonalenia zawodowe dla funkcjonariuszy komend wojewdzkich Policji/Komendy Stoecznej Policji
w 2010 roku przeszkolono ok. 700 funkcjonariuszy. Opracowany zosta program szkolenia
specjalistycznego z zakresu tymczasowego zajcia mienia ruchomego i zabezpieczenia mienia
realizowany obecnie przez szkoy Policji w Katowicach, Legionowie i Pile oraz Wyszej Szkoy
Policji w Szczytnie.
Od 2009 roku trwaj warsztaty szkoleniowe w WSPol. w Szczytnie pn.: Poprawa skutecznoci odzyskiwania mienia pochodzcego z czynw przestpczych. W roku 2010 przeszkolone zostay 124 osoby (prokuratorzy, funkcjonariusze ABW, SG, Suby Celnej, CBA, W,
pracownicy GIIF oraz izb skarbowych).
W KGP opracowano Praktyczny przewodnik po ewidencjach i rejestrach zawierajcych informacje o skadnikach majtkowych, ktry zosta rozdystrybuowany wrd wszystkich sub i instytucji zaangaowanych w zagadnienie ledztw finansowych.
Stra Graniczna
W 2010 roku wdraano koncepcj, ktra zostaa zatwierdzona 11 wrzenia 2009 roku
przez zastpc komendanta gwnego Stray Granicznej w dokumencie pt. Prowadzenie
czynnoci z zakresu ustalania skadnikw majtkowych pochodzcych z nielegalnych lub nieujawnionych rde przez funkcjonariuszy Stray Granicznej. Przedmiotowa koncepcja stanowi systemowe rozwizanie w zakresie odpowiedniego gromadzenia i przygotowania materiau operacyjnego, ktry po skutecznej waloryzacji w materia procesowy, wskazywa bdzie
na dowody czerpania przez figurantw/podejrzanych korzyci majtkowych z popenianych
przestpstw, znajdujcych si w zakresie ustawowych zada Stray Granicznej.
299
Przestpczo
Wybrane aspekty
zorganizowana

Konieczne jest usprawnienie krajowego systemu odzyskiwania mienia i prowadzenia
ledztw finansowych m.in. przez:
usprawnienie dziaalnoci Krajowego Biura do spraw Odzyskiwania Mienia poprzez stworzenie multidyscyplinarnej struktury wykorzystujcej ekspertw z resortu
spraw wewntrznych i administracji (Policji, Stray Granicznej), prokuratury oraz
resortu finansw (Wywiadu Skarbowego, Kontroli Skarbowej, Generalnego Inspektora
Informacji Finansowej i Suby Celnej), ktrzy peniliby rol cznikw midzy Krajowym Biurem do spraw Odzyskiwania Mienia a delegujcymi ich subami i instytucjami,
w perspektywie kolejnych lat szczeglnie istotne dla Polski jest wypracowanie mechanizmu efektywnego zarzdzania zabezpieczonym mieniem, celem obnienia kosztw
i zwikszenia wpyww do Skarbu Pastwa. cile wie si z tym potrzeba stworzenia jednolitego systemu ewidencji zabezpieczonego mienia celem ustalenia
jego wartoci, iloci i rodzaju. Aby plany te mogy zosta zrealizowane, pierwszym krokiem jest dopracowanie podstaw prawnych, ktre znalazy odzwierciedlenie w projekcie ustawy o wymianie informacji kryminalnych z organami cigania pastw czonkowskich UE. Obecnie projekt tej ustawy znajduje si na etapie prac legislacyjnych.
300
Departament
DepartamentAnaliz
Analizi Nadzoru
i NadzoruMSWiA
MSWiA
Rozdzia 17
Zagroenie ze strony destrukcyjnej

dziaalnoci sekt
Departamentu Wyzna Religijnych oraz Mniejszoci Narodowych i Etnicznych MSWiA)
W ustawodawstwie polskim nie istnieje legalna definicja sekty. Wynika to z faktu,

e art. 53 Konstytucji RP gwarantuje wolno wyznania, co skutkuje brakiem rozrnienia na wyznania legalne i nielegalne. Oznacza to m.in. prawo do tworzenia kociow
i innych zwizkw wyznaniowych. Jednak zgodnie z treci art. 27 ust. 1 ustawy z dnia
17 maja 1989 roku o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania (Dz.U. z 2005 roku, nr
231 poz. 1965 z pn. zm.) dziaalno kociow i innych zwizkw wyznaniowych nie
moe narusza przepisw oglnie obowizujcych ustaw chronicych bezpieczestwo
publiczne, porzdek, zdrowie lub moralno publiczn, wadz rodzicielsk albo podstawowe prawa i wolnoci innych osb.
Sama dziaalno zwizkw wyznaniowych zarwno zarejestrowanych, jak i niezarejestrowanych nie jest przedmiotem zainteresowania organw cigania. Natomiast dziaania odpowiednich sub mog mie miejsce w przypadku pojawienia si informacji
o amaniu powszechnie obowizujcego prawa.
Dziaania sekt, w zalenoci od charakteru danej grupy, mog wskazywa na popenienie nastpujcych czynw:
spowodowanie uszczerbku na zdrowiu, rozstroju zdrowia lub naruszenie czynnoci
organizmu przestpstwo z art. 156 i kolejnych k.k.,
przetrzymywanie czowieka bez jego zgody przestpstwo z art. 189 k.k.,
zmuszanie do okrelonego dziaania, zaniechania lub znoszenia przy zastosowaniu
przemocy wobec osoby lub groby bezprawnej przestpstwo z art. 191 k.k.,
ograniczanie w prawach wynikajcych z wolnoci sumienia i wyznania przestpstwo z art. 194 k.k.,
doprowadzenie do obcowania pciowego lub poddania si innej czynnoci seksualnej
lub wykonania takiej czynnoci poprzez naduycie stosunku zalenoci lub krytycznego pooenia, w jakim pozostaje pokrzywdzony przestpstwo z art. 199 k.k.,
doprowadzenie do obcowania pciowego lub poddania si innej czynnoci seksualnej
osoby poniej 15. roku ycia przestpstwo z art. 200 1 k.k.,
zncanie si psychiczne lub fizyczne nad osob maoletni lub ze wzgldu na stan
psychiczny bd fizyczny nieporadn przestpstwo z art. 207 k.k.,
uprowadzenie dziecka wbrew woli osb, pod ktrych opiek lub nadzorem ono pozostaje przestpstwo z art. 211 k.k.,
doprowadzenie innej osoby w celu osignicia korzyci majtkowej do niekorzystnego rozporzdzenia mieniem za pomoc wprowadzenia jej w bd lub wyzyskania bdu lub niezdolnoci do naleytego pojmowania przedsibranego dziaania przestpstwo z art. 286 k.k.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
301
301
Przestpczo
Zagroenie ze zorganizowana
strony destrukcyjnej sekt
Charakterystyka zjawiska
Termin sekta w ujciu potocznym charakteryzuje si pejoratywn konotacj oraz
zabarwieniem emocjonalnym. Etymologicznie oznacza szko, grup, nauk (ac. secta kierunek, zasady, sposb ycia, szkoa mylenia). Wedug Encyklopedii PWN sekta to grupa
wyznaniowa, ktra oddzielia si od danej religii, jest hermetycznie zamknita przed innymi.
Wystpuje w niej wyjtkowa rola przywdcy i agresywny prozelityzm, tj. denie do nawracania innych na swoja wiar, do pozyskania zwolennikw24.
Dla chrzecijan podstawowym kryterium, dziki ktremu rozpoznaj grup jako sekt,
jest goszenie przez ni nauki niezgodnej z zasadami Kocioa. Biorc pod uwag sposb wyraania ww. emocji, sekty zostay podzielone na trzy grupy:
akceptujce akceptuj normy spoeczne i nie chc ich radykalnej zmiany. D
do zmiany wiata przez samodoskonalenie siebie, doskonalenie innych czonkw spoecznoci zgodnie z wasn ideologi,
agresywne cechuj si wrogim nastawieniem do wiata zewntrznego,
izolujce si d do usunicia si ze wiata zewntrznego, gdy go nie ceni25.
Sekty tworz si pod przywdztwem i wok guru. Nie wszyscy czonkowie grupy maj
takie same prawa i utrzymuj takie same stosunki z przywdc. Adepci s podzieleni
na wiadomych manipulatorw oraz na niewiadomych manipulowanych. W grupie manipulowanych nie ma hierarchii, wszyscy posiadaj identyczny status. Ponadto wyrnia si osoby, ktre kieruj i cz z innymi za porednictwem tzw. przekanika. W tego typu grupie
wystpuje brak przejaww jakichkolwiek indywidualnych odruchw.
W kontekcie osb penicych rol manipulatorw naley wskaza, e tworz oni piramidalne struktury. Od tych, ktrzy s na samym jej szczycie, wymaga si wicej, obdarza si
ich rwnie wikszym zaufaniem, co bezporednio wpywa na fakt, e jest ich zdecydowanie
mniejsza liczba. W sektach o strukturze piramidy wystpuje hierarchia wadzy, przywilejw
oraz wiedzy. Awans trwa dugo, a zdobyt pozycj mona atwo straci. Tym samym wszystkie osoby pozostaj w nieustajcej zalenoci, musz postpowa wedug narzuconego schematu.
Naley wskaza, e istniej rwnie sekty o strukturze pajczyny, czyli takie, w ktrych wystpuj poczone struktury piramidalne. Nowi czonkowie mog awansowa w jednej
z piramid, a w innej bd ju degradowani. W takim systemie wystpuje ciga zaleno
od hierarchii.
Inny model grupy przedstawia struktura gwiazdy, w ktrej guru jest w centrum,
a adepci tworz obrcz. Informacje przepywaj sprawnie pomidzy zainteresowanymi, wszyscy mog mie bezporedni kontakt z guru. Powyszy model moe wystpowa wycznie
w maych grupach z uwagi na fakt, e w strukturach o wikszej liczbie wyznawcw guru byby naraony na bezporedni osd adeptw.
Ostatni konstrukcj, ktr mona zaobserwowa w tego typu relacjach, jest struktura o charakterze kulistym, w ktrej nie ma bezporedniego przewodnictwa i hierarchizacji.
Taki model moe uniemoliwia skuteczn kontrol i doprowadzi do niestaoci organizacji.
Konstrukcja kulista jest zatem traktowana jako tymczasowy etap, bardziej zoonej, piramidalnej struktury26.
24Ks.
D. Sikorski, ks. S. Bukalski, Sekty - destrukcyjne grupy kulturowe, Lublin 2004, s. 10-11.
M. Yinger (w:) M. Libiszowska tkowska, Nowe Ruchy Religijne w zwierciadle socjologii, Lublin 2001,
s. 30-31.
26J.M. Abgrall, Sekty, manipulacja psychologiczna, Gdask 2005, s. 77-81.
25J.
302
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenie
Przestpczo
ze strony destrukcyjnej
zorganizowana
sekt
Grupy psychomanipulacyjne oraz sekty powstae na fundamencie chrzecijaskim stay si alternatyw dla istniejcych religii oraz kultur i prbuj odpowiedzie na pytania zwizane z eschatologi i transcendencj27. Charakteryzuj si one przede wszystkim:
odrzucaniem dialogu ekumenicznego,
goszeniem moliwoci zbawienia tylko czonkw danej struktury,
odrzucaniem wiary w Jezusa oraz w Trjc wit,
interpretowaniem Biblii na podstawie jej czci lub jakich niewyjanionych, dodatkowych objawie28.
W istocie wszystkie ww. grupy zaspokajaj wycznie moliwo dowiadczenia wewntrznej wolnoci poprzez operowanie emocjami, uczuciami, uciskiem, paczem, zjawiskami
pozazmysowymi, radoci, uzdrowieniami, proroctwami, a take transem. Naley podkreli,
e nie proponuj waciwie adnej wiary29.
Podejmowane dziaania prewencyjne

Dotychczasowy stan prawny, wynikajcy z ustawy o wolnoci sumienia
i wyznania, praktycznie nie stwarza organom pastwowym podstawy prawnej do kontroli
dziaalnoci powyszych ruchw. Naley zauway, e wizerunek sekt w Polsce jest kreowany
w duej mierze przez rodki masowego przekazu i brakuje dostatecznych i rzetelnych bada
dotyczcych spoecznego zagroenia ze strony tych grup. Zjawisko sekt i nowych ruchw religijnych jest wieloaspektowe i nie mona jednoznacznie przyj zaoenia, e wszystkie tego
typu struktury stwarzaj zagroenie spoeczne.
Majc na uwadze powysze, Policja nie ma podstaw prawnych, aby obj przedmiotem
swojego zainteresowania funkcjonowanie grup religijnych do momentu, gdy wystpi uzasadnione podejrzenie popenienia przez nie przestpstwa. Jeli nastpi zamanie prawa przez
dany ruch, stowarzyszenie, organizacj czy te grup psychomanipulacyjn, dopiero wwczas
mog zosta podjte stosowne dziaania odpowiednich sub. Policja w ramach obowizujcego prawa moe zapobiega przypadkom szkodliwej spoecznie dziaalnoci sekt jedynie poprzez rzetelne i odpowiedzialne informowanie o istocie funkcjonowania, werbowania potencjalnych wyznawcw oraz fundamentalizmie doktrynalnym nowych grup religijnych. Rola Policji w tym obszarze jest szczeglna, a czynnoci subowe podejmowane s na zasadach oglnych i maj na celu tylko i wycznie ochron porzdku prawnego, a take zapewnienie poczucia bezpieczestwa publicznego, a nie dotycz samego faktu istnienia danej grupy.
Naley podkreli, e powszechnie obowizujce przepisy prawa nie przewiduj dla
ministra waciwego do spraw wyzna religijnych oraz mniejszoci narodowych i etnicznych
funkcji kontrolnych czy nadzorczych nad dziaalnoci kociow i zwizkw wyznaniowych.
Minister Spraw Wewntrznych i Administracji, kierujc dziaem administracji rzdowej, wyznania religijne oraz mniejszoci narodowe i etniczne wykonuje dziaania o charakterze administracyjnym z zakresu stosunkw pastwo wsplnoty religijne, wynikajce z zapisw Konkordatu midzy Stolic Apostolsk i Rzeczpospolit Polsk, podpisanego w Warszawie w dniu
28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 51, poz. 318), partykularnych ustaw regulujcych stosunki
pastwa z 15 kocioami i innymi zwizkami wyznaniowymi oraz ustawy z dnia 17 maja 1989
roku o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania (Dz.U. z 2005 r. nr 231, poz. 1965, z pn.
zm.).
W szczeglnoci Minister Spraw Wewntrznych i Administracji prowadzi rejestr kociow i innych zwizkw wyznaniowych.
27 Ks.
D. Sikorski, ks. S. Bukalski, Sekty destrukcyjne grupy kulturowe, op. cit., s. 11.
B. Ferdek, Sekty i nowe ruchy religijne, Wrocaw, 1998, s.31.
29 G. Rowiski, Socjologiczno- psychologiczna analiza grup wyznaniowych i subkultur w Polsce, Warszawa
2004, s. 109.
28 Ks.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
303
303
Przestpczo
Zagroenie ze zorganizowana
strony destrukcyjnej sekt
Zgodnie z art. 25 ust. 3 Konstytucji RP stosunki midzy pastwem a kocioami i innymi zwizkami wyznaniowymi s ksztatowane na zasadach poszanowania ich autonomii
oraz wzajemnej niezalenoci kadego w swoim zakresie. Art. 9 ust. 1 cytowanej ustawy
z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania stanowi,
e w Rzeczypospolitej Polskiej stosunek pastwa do wszystkich kociow i innych zwizkw
wyznaniowych opiera si na poszanowaniu wolnoci sumienia i wyznania, a w ust. 2 pkt 2
za jedn z gwarancji wolnoci sumienia i wyznania w stosunkach pastwa z kocioami i innymi zwizkami wyznaniowymi uznano swobod wypeniania przez kocioy i inne zwizki
wyznaniowe funkcji religijnych. Ponadto zgodnie z art. 11 ustawy o gwarancjach wolnoci
sumienia i wyznania Kocioy i inne zwizki wyznaniowe s niezalene od pastwa przy wykonywaniu swoich funkcji religijnych. Wynika z tego, e religijna (wyznaniowa) dziaalno
kociow i innych zwizkw wyznaniowych nie podlega nadzorowi pastwowemu.
Zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania, jeeli
odrbna ustawa lub ratyfikowana umowa midzynarodowa nie stanowi inaczej, przed objciem stanowisk przez cudzoziemca w kierowniczych organach wykonawczych wsplnot religijnych jako caoci jak i ich jednostek organizacyjnych wadze kocioa lub innego zwizku
wyznaniowego powinny si upewni, czy Minister Spraw Wewntrznych i Administracji nie
wyraa wobec tego zastrzee, podajc ich imiona i nazwiska, obywatelstwo i miejsce
zamieszkania.
Celowe zatem wydaje si kontynuowanie praktyki, zgodnie z ktr Minister Spraw
Wewntrznych i Administracji zwraca si do Szefa ABW o udzielenie informacji, czy w ocenie
ww. suby istniej okolicznoci przemawiajce za wyraeniem zastrzee co do powoania
tych osb na kierownicze stanowiska organw wykonawczych wsplnot religijnych lub ich
jednostek organizacyjnych.
Ponadto, zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania,
jeeli wniosek o wpis do rejestru kociow i zwizkw wyznaniowych zawiera postanowienia
pozostajce w sprzecznoci z przepisami ustaw chronicymi bezpieczestwo i porzdek publiczny, zdrowie, moralno publiczn, wadz rodzicielsk albo podstawowe prawa i wolnoci
innych osb, organ rejestrowy (Minister Spraw Wewntrznych i Administracji) wydaje decyzj o odmowie wpisu do rejestru.
Na dzie 1 marca 2011 r. 172 wsplnoty religijne posiadaj uregulowane stosunki
z Pastwem:
stosunki midzy pastwem a Kocioem katolickim okrela umowa midzynarodowa
ze Stolic Apostolsk oraz ustawy, a zwaszcza ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku pastwa do Kocioa katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej;
14 wsplnot religijnych dziaa na podstawie partykularnych ustaw o stosunku pastwa do kocioa i innego zwizku wyznaniowego;
157 kociow i innych zwizkw wyznaniowych na mocy decyzji administracyjnej
wpisano do rejestru kociow i innych zwizkw wyznaniowych, zwanego w dalszej
czci rejestrem, na podstawie ustawy. Do rejestru od pocztku jego istnienia wpisano ogem 171 wsplnot religijnych, w tym w roku 2010 2.
Specjalici z zakresu prewencji kryminalnej w jednostkach terenowych Policji nawizuj wspprac z organizacjami pozarzdowymi zajmujcymi si problematyk funkcjonowania sekt. Prowadz dziaalno edukacyjno-prewencyjn w szkoach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Celem ww. przedsiwzi jest wyrabianie u modziey postaw tolerancji,
szacunku wobec odmiennych wyzna, wzorw zachowa podanych ze spoecznego punktu
widzenia oraz rozpoznawanie zagroe ze strony grup psychomanipulacyjnych i umiejtnoci
obrony przed ich szkodliwym oddziaywaniem.
Funkcjonariusze Policji zajmujcy si prewencj kryminaln podczas tego typu spotka poruszaj tematy zwizane z dziaaniem ruchw religijnych poprzez wykorzystywanie
formy wykadw, pogadanek, dyskusji dotyczcych wybranych problemw. Ponadto stosuj
metody aktywizujce, np. rysunek lub psychodram.
304
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Zagroenie
Przestpczo
ze strony destrukcyjnej
zorganizowana
sekt
Nieodzownym elementem przy omawianiu powyszych kwestii jest take zaprezentowanie swoistego spotkania ze wiadkiem, tzn. osob, ktra dowiadczya kontaktw z sektami, poznaa ich dziaanie i po wyzwoleniu si spod ich wpywu jest w stanie przekaza swoje
dowiadczenie innym. Zajcia takie prowadz do usystematyzowania, poszerzenia i ugruntowania informacji o szkodliwoci dziaa sekt oraz dostarczaj kryteria do ich krytycznej oceny. W czasie takich spotka modzie poznaje adekwatne formy zachowa, a nieraz take
i nawyki unikania sytuacji nacisku ze strony osb zaangaowanych w dziaalno grup psychomanipulacyjnych.
Z informacji uzyskanych przez Komend Gwn Policji mona wywnioskowa, e problem dziaalnoci sekt nie jest odczuwany jako szczeglnie zagraajcy porzdkowi prawnemu. Naley jednake stwierdzi, e Policja na bieco monitoruje kwestie zwizane z przeciwdziaaniem funkcjonowania tego typu struktur.
Komenda Gwna Policji prowadzi wspprac z Dominikaskimi Orodkami Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach, ktre pomagaj osobom pokrzywdzonym, jak
rwnie czonkom ich rodzin, w wyniku destrukcyjnej dziaalnoci grup psychomanipulacyjnych.
Obszary wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania zagroeniom ze strony destrukcyjnej
dziaalnoci sekt
Naley rozway wprowadzenie do programw szkoleniowych Policji, ABW oraz prokuratorw i sdziw zagadnie zwizanych z poszerzaniem i doskonaleniem wiedzy w tym zakresie.
Ponadto naley wskaza, e niepokojce wydaje si wystpowanie ww. zjawiska
w szczeglnoci w kontekcie dokonywania zmian w sferze poznawczo-emocjonalnej czowieka. Przedmiotowe zagadnienie wymaga podjcia odpowiednich dziaa zmierzajcych
do prawnego ograniczenia tego typu moliwoci.
Jednoczenie naley kontynuowa czynnoci o charakterze profilaktycznym, realizowane we wsppracy z organizacji pozarzdowymi, stowarzyszeniami zajmujcymi si grupami
psychomanipulacyjnymi, jak rwnie placwkami owiatowymi.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
305
305
306
Rozdzia 18
Bezpieczestwo powszechne
(Na podstawie informacji Komendy Gwnej Stray Poarnej, Komendy Gwnej Policji,
Grskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
Tatrzaskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
Mazurskiego Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
Mazurskiej Suby Ratowniczej, Wyszego Urzdu Grniczego)
18.1. Ochrona przeciwpoarowa

Wyrnia si nastpujce podstawowe zagroenia dla bezpieczestwa powszechnego:
poarowo-wybuchowe,
zwizane z istnieniem zakadw przemysowych uytkujcych substancje niebezpieczne w ilociach mogcych by przyczyn powanej awarii przemysowej, o katastroficznych skutkach dla ludzi lub rodowiska,
w transporcie drogowym i kolejowym substancji niebezpiecznych,
powodziowe oraz zwizane z istnieniem budowli hydrotechnicznych,
techniczno-budowlane.
18.1.1 Zagroenie poarowo-wybuchowe

Budynki mieszkalne
W Polsce co roku w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych powstaje kilkadziesit
tysicy poarw, a statystyki miertelnych wypadkw wskazuj, e rocznie w tego typu poarach ginie rednio okoo 400 osb. Zagroenie w tej grupie obiektw zwizane jest gwnie
z niezachowaniem ostronoci w posugiwaniu si otwartym ogniem oraz niewaciw eksploatacj urzdze i instalacji technicznych, w tym elektrycznych, grzewczych i wentylacyjnych.
Ocena stanu bezpieczestwa poarowego dotyczy w takich przypadkach rwnie przygotowania tych obiektw do prowadzenia ewakuacji oraz dziaa ratowniczych. Najczciej
stwierdzane nieprawidowoci w tej grupie obiektw dotycz zapewnienia warunkw bezpiecznej ewakuacji oraz okresowych bada instalacji uytkowych. Aby zapobiec nieprawidowociom, intensyfikowane s dziaania majce na celu ograniczenie liczby osb poszkodowanych w poarach, m.in. przez prowadzenie kampanii edukacyjnych o zasadach bezpiecznych
zachowa, przy wykorzystaniu m.in. stron internetowych i rodkw masowego przekazu, majcych na celu podniesienie wiadomoci ludzi na temat zagroenia poarowego w domach
i mieszkaniach. Coraz bardziej w Polsce popularne staje si wyposaanie domw w autonomiczne czujki dymu i czujniki tlenku wgla.
Obiekty uytecznoci publicznej, produkcyjne i magazynowe
W obiektach uytecznoci publicznej wzgldy bezpieczestwa duych grup ludzi,
a w obiektach produkcyjnych i magazynowych ich gospodarcze znaczenie oraz due potencjalne zagroenie poarowe wynikajce z uywania materiaw niebezpiecznych i urzdze technicznych sprawiaj, e pomimo stosunkowo niewielkiej liczby notowanych w tych przypadkach
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
307
307
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
poarw systemy bezpieczestwa poarowego s najbardziej rozpowszechnione (dotyczy

to rwnie najnowoczeniejszych systemw sygnalizacyjno-alarmowych i ganiczych).
Przesank uzasadniajc objcie tych grup obiektw szczeglnym nadzorem prewencyjnym jest wysoko strat poarowych. Przy ilociowym udziale ok. 6% ogu poarw, poary obiektw uytecznoci publicznej, produkcyjnych i magazynowych powoduj powstanie
ponad 40% ogu strat ogniowych. Ponadto z zagroeniem poarowym w tej grupie obiektw
bardzo czsto wie si zagroenie chemiczno-ekologiczne.
Obiekty wielkokubaturowe
Z punktu widzenia zagroenia dla duych grup ludzi szczeglnym nadzorem s objte
tzw. obiekty wielkokubaturowe, a zwaszcza due centra handlowe i hipermarkety, ktre
w okresach zwikszonego ruchu mog gromadzi nawet kilkanacie tysicy osb. Przyjcie
prawidowych zaoe w zakresie bezpieczestwa poarowego obiektw tego typu, w tym
m.in. instalacji urzdze przeciwpoarowych, zaopatrzenia wodnego i wyznaczania drg poarowych, moe wydatnie przyczyni si do ograniczenia strat podczas ewentualnego poaru,
a take usprawni ewakuacj. Zagroenia dotycz take duych kompleksw administracyjno
- biurowych, miejsc zgromadze duych grup ludzi, tj. kin, teatrw, sal sportowo widowiskowych, stadionw itp.
Budynki wysokie
Ze wzgldu na swoj specyfik i du liczb zgrupowanych ludzi szczeglnym nadzorem objte s budynki wysokie (tj. liczce powyej 25 m do 55 m wysokoci lub powyej
9 kondygnacji w przypadku budynkw mieszkalnych) oraz wysokociowe (tj. liczce powyej
55 m).
Zdecydowan wikszo wrd budynkw wysokich stanowi obiekty mieszkalne
ponad 10 tys., pozostae to budynki uytecznoci publicznej (administracyjno-biurowe)
ponad 500 oraz zamieszkania zbiorowego ponad 150. Budynki te zlokalizowane s przede
wszystkim w duych miastach.
Obiekty zamieszkania zbiorowego
Analizujc sytuacj w grupie obiektw zamieszkania zbiorowego (bardzo istotnych
z punktu widzenia bezpieczestwa poarowego m.in. hotele, domy pomocy spoecznej, domy
dziecka), naley stwierdzi, e liczba przypadkw miertelnych jest stosunkowo niewielka
i waha si od jednej do kilku rocznie. Nie bez znaczenia jest fakt, e obiekty tej kategorii
znajduj si pod staym nadzorem sub kontrolno-rozpoznawczych Pastwowej Stray Poarnej.
Lasy
Zagroenie poarowe w polskich lasach jest wysokie. Najbardziej naraone na powstawanie poarw s drzewostany iglaste, zwaszcza sosnowe, ktre dominuj na ponad 3/4 powierzchni lasw kraju. Skala zagroenia poarowego lasw jest zmienna w cigu roku i mona traktowa j jako pochodn zmian pogodowych oraz intensywnoci ruchu turystycznego
i prac lenych. Najwiksze zagroenie wystpuje wiosn i latem, przy braku opadw atmosferycznych. Obszary lene o najwikszym zagroeniu poarowym znajduj si wzdu szlakw
komunikacyjnych oraz w pobliu obiektw infrastruktury turystycznej. Szczeglne zagroenie stanowi tzw. przestrzenne poary obszarw lenych. Rejonami o najwyszym stopniu
zagroenia poarowego s lasy w wojewdztwach: lubuskim, dolnolskim, zachodniopomorskim, lskim oraz mazowieckim.
308
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Obiekty rolnicze
W przypadku poarw w obiektach rolniczych wpyw na rozmiary zagroenia poarowego ma specyfika produkcji rolniczej, zwizana z uytkowaniem duych iloci materiaw
atwopalnych.
Praktyka wskazuje, e w przypadku poaru takich substancji ogie szybko si rozprzestrzenia i jest trudny do ugaszenia. W zwizku z tym czsto straty poarowe przybieraj charakter szkody cakowitej (czyli takiej, kiedy naprawa/odbudowa jest ekonomicznie nieuzasadniona). Oprcz wystpowania materiaw podatnych na zapalenie czynnikami sprzyjajcymi
powstawaniu zarzewi ognia na terenach wiejskich jest relatywnie niska kultura w zakresie
bezpieczestwa, objawiajca si m.in. stosowaniem niesprawnych technicznie instalacji
i urzdze oraz pojazdw mechanicznych, a take nieprzestrzeganiem zasad bezpiecznego obchodzenia si z otwartym ogniem (wypalanie traw). Ponadto specyfika infrastrukturalna terenw wiejskich oraz wspomniane powyej waciwoci materiaw uywanych w produkcji rolnej sprawiaj, e w tej grupie obiektw, czciej ni w innych, dochodzi do poarw wywoanych na skutek wyadowania atmosferycznego oraz samozapalenia biologicznego lub chemicznego.
Zagroenia zwizane z istnieniem zakadw przemysowych

uytkujcych substancje niebezpieczne
Wedug danych zawartych w katalogu zagroe Komendy Gwnej Pastwowej Stray
Poarnej, na koniec 2010 roku w Polsce zlokalizowanych byo 362 zakady przemysowe,
w ktrych istnieje moliwo wystpienia powanej awarii przemysowej ze wzgldu na ilo
przechowywanych materiaw niebezpiecznych. Zagroenie wystpienia powanej awarii
przemysowej w najwikszym stopniu wystpuje w poudniowej czci kraju w wojewdztwach lskim oraz dolnolskim, oraz wzdu dorzecza Wisy, co pozostaje w cisym zwizku
ze stopniem uprzemysowienia tych obszarw.
W dziedzinie zagroe niebezpiecznymi substancjami chemicznymi istotne s rwnie
tzw. zakady stwarzajce zagroenie poza swoim terenem. Wedug danych zawartych w katalogu zagroe Komendy Gwnej Pastwowej Stray Poarnej, na koniec 2010 roku w Polsce
zlokalizowanych byo 1196 takich zakadw. Wrd nich dominuj zakady z brany chemicznej, petrochemicznej, hutniczej, spoywczej oraz komunalnej.
Zagroenia wystpuj take podczas transportu substancji niebezpiecznych do i z tych
zakadw.
Zagroenia w transporcie drogowym i kolejowym

Wypadki i katastrofy komunikacyjne stanowi najliczniejsz grup zdarze innych ni
poary, w ktrych neutralizacji udzia bior jednostki stray poarnych oraz pozostae suby
ratownicze (przecitnie ponad 30%). rednio w ok. 4 5% przypadkw zdarze drogowych dochodzi do powstania zagroenia chemicznego lub ekologicznego, ktre ma zwizek z przewoeniem przez pojazd uczestniczcy w kolizji drogowej substancji niebezpiecznych dla rodowiska
naturalnego (ludzi, zwierzt, rolin). Dotychczas zarejestrowane na drogach i szlakach kolejowych zdarzenia z udziaem substancji niebezpiecznych niezwykle rzadko przekraczay umowne rozmiary wypadku, ktrego nastpstwami s jednostkowe zagroenia dla ycia, mienia lub
skaenie rodowiska, wystpujce na niewielkim obszarze lub ograniczone do jednego obiektu
(budowli). Mimo to przyjmuje si, e potencjalne zagroenie w tym zakresie nie bdzie malao.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
309
309
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Niedostateczny rozwj sieci drogowej sprawia, e bardzo czsto transport towarw niebezpiecznych odbywa si trasami przebiegajcymi w pobliu duych skupisk ludzkich, w tym
niejednokrotnie przez centra miast. Dotyczy to zarwno transportu samochodowego, jak i kolejowego. Problem ten dotyczy wikszoci duych polskich miast.
W ostatnich latach obserwuje si w Polsce systematyczny spadek iloci towarw przewoonych kolej. Jednak potencjalne zagroenie, zwizane z przewoeniem towarw niebezpiecznych transportem kolejowym, nie maleje.
Zagroenia powodziowe
W Polsce corocznie rejestruje si kilka tysicy zdarze zwizanych z przyborem wody
w rzekach. Analizujc dane m.in. Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej mona zauway, e w ujciu ilociowym zagroenie powodziowe jest najwiksze na terenach przygranicznych Polski poudniowej i poudniowo-wschodniej. Szczeglne zagroenie stwarzaj rzeki
znajdujce si w dorzeczu Odry, Wisy, Sanu i Bugu. Nasilenie w ostatnich latach niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, w tym intensywnych opadw deszczu, powoduje gwatowne
przybory wd, szczeglnie w grskich odcinkach wspomnianych rzek.
W czasie powodzi w 2010 roku suma opadw dobowych na poudniu kraju bya rwna
redniej dwumiesicznej. Powd ta miaa katastrofalne skutki dla wielu obszarw, szczeglnie w dorzeczu Wisy. Poziom wody przekroczy w wielu miejscach poziom notowany podczas
powodzi z 1997 roku, a kulminacja fali wezbraniowej bya najwiksza od 160 lat. Gwatowne
i intensywne opady na tym samym obszarze wywoay drug fal powodziow. Zanotowano
nowe zjawisko przejcia fali powodziowej przez te same obszary kilkukrotnie z zalaniem ich
w niewielkich odstpach czasu. Najwiksze zagroenie wystpowao w wojewdztwach: maopolskim, witokrzyskim, podkarpackim, lubelskim i mazowieckim oraz lskim. Woda zalaa ok. 554 tys. hektarw w 2157 miejscowociach. Wezbrane wody zalay m.in. Sandomierz,
Czechowice-Dziedzice, Chem lski, Owicim, Tarnobrzeg, Szczurow, Szczucin oraz gminy
Wilkw, Janowiec i winiary. Ewakuowano ponad 30 000 osb. Wedug danych Gwnego
Urzdu Nadzoru Budowlanego, ktry dokona przegldu uszkodzonych po powodzi obiektw,
uszkodzeniu ulego prawie 19 tys. budynkw, spord ktrych 1264 ulego zniszczeniu uzasadniajcemu konieczno rozbirki, 5186 wymagao odbudowy bd remontu, a 12 148 byo
uszkodzonych w stopniu umoliwiajcym remont w pniejszym terminie. Zniszczeniu lub
uszkodzeniu ulego rwnie 825 km drg, 15,2 km torw kolejowych, 587 drogowych obiektw
inynierskich, takich jak mosty, tunele, przepusty, konstrukcje oporowe, oraz 751 km waw
przeciwpowodziowych.
Na skutek intensywnych opadw deszczu doszo rwnie do osuni ziemi. W wyniku
osuwisk zostao uszkodzonych lub zniszczonych 2158 budynkw, w wojewdztwach: maopolskim 1431, podkarpackim 658, lskim 68 oraz witokrzyskim 1.
Zagroenie powodziowe zwizane jest take z tworzeniem si zatorw lodowych
w okresach topnienia lodw, szczeglnie jest to niebezpieczne na duych rzekach z zaporami
i licznymi mostami.
Katastrofy techniczno-budowlane
Corocznie dochodzi w Polsce do ok. 1000 miejscowych zagroe zwizanych z wypadkami budowlanymi, w 2010 roku byo ich a 1710.
Podobnie jak w przypadku zagroenia poarowego szczeglne zagroenia dla ludnoci
zwizane z katastrofami budowlanymi bd wystpoway w obiektach o duej kubaturze. Tak
310
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
samo w centrum zainteresowania ze wzgldu na moliwo powstania katastrofy budowlanej

znajduj si obiekty zwizane z ochron dbr kultury, mosty, wiadukty, stadiony oraz budowle hydrotechniczne itp.
W zwizku z rozwojem infrastruktury sportowej, w tym stadionw i hal sportowych,
m.in. na potrzeby organizacji przez Polsk Mistrzostw Europy w pice nonej EURO 2012, naley mie na uwadze zagroenia zwizane m.in. z moliwoci zawalenia si elementw konstrukcji stadionw na skutek zgromadzenia duej liczby osb, obnienia parametrw eksploatacyjnych konstrukcji elementw, drga wywoanych przez kibicw, niebezpiecznych zachowa kibicw, jak rwnie mogcych by wtrnym efektem innych kataklizmw, np. katastrofy
grniczej (obszar lski) lub powstaych na skutek bdw konstrukcyjnych.
Ratownictwo grskie
Do miejsc zagroonych wypadkami zakwalifikowanych przez spoeczne organizacje ratownicze nale gry (jako specyficzne uksztatowanie terenu) bd tereny, ktre stwarzaj
zagroenie dla ycia i zdrowia ludzkiego osb przebywajcych na tym obszarze (np. jaskinie,
skaki). Zagroeniami w grach s take: upadek z wysokoci, uderzenie spadajcym kamieniem lub lodem, upadek, zasypanie lawin, poraenie piorunem, wychodzenie, wyczerpanie,
zabdzenie, utknicie (niemono poruszania si), zamania lub skrcenia koczyn. Zagroenia te s powodowane nie tylko uksztatowaniem terenu, ale w rwnym stopniu innymi czynnikami, do ktrych nale: warunki atmosferyczne, dostpno terenu, liczba uytkownikw
tego samego terenu, nieodpowiednie kwalifikacje i umiejtnoci ludzkie (a czsto przecenianie
swoich umiejtnoci). Wanym czynnikiem potgujcym ryzyko zagroenia jest niestosowanie
si do zalece ratownikw oraz oznacze terenu, amanie regulaminw i zasad bezpiecznego
korzystania ze rodowiska naturalnego.
Innego rodzaju zagroenia wystpuj na terenach narciarskich. W tym przypadku rodzaj i ryzyko wystpienia zagroenia uzalenione jest w duej mierze od zarzdcw terenw,
ktrzy dbajc o bezpieczestwa uytkownikw terenu, stosuj si w rnym stopniu do przepisw i zalece ratowniczych sub ochotniczych.\
Ratownictwo wodne
Rodzaje zagroe osb przebywajcych na akwenach uzalenione s przede wszystkim
od pory roku i od lokalnych uwarunkowa poszczeglnych zbiornikw.
W okresie wiosnajesie, co ma zwizek z trwajcym sezonem eglarskim, wypadki
dotycz gwnie utoni oraz wychodzenia organizmu z racji wywrotek lub wypadnicia
z jednostek pywajcych. Latem, szczeglnie w wakacje, dua liczba osb uprawia sporty wodne i rekreacj nad wodami, co w konsekwencji determinuje wiksz liczb utoni.
Bardzo duy procent wypadkw miertelnych odnotowywany jest na tzw. dzikich bd
niestrzeonych kpieliskach, czsto pod wpywem alkoholu lub rodkw odurzajcych.
W czasie zimy zagroone s osoby uprawiajce rekreacj i sporty lodowe, a take wdkarze.
Szczeglnym rodzajem zagroe moe by niewaciwe zabezpieczanie imprez sportowych
i rekreacyjnych organizowanych na akwenach.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
311
311
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Wypadki w kopalniach
Do najtrudniejszych wyzwa zwizanych z funkcjonowaniem kopalni zaliczy naley
bezpieczestwo pracy i ochrona zdrowia grnikw, optymalne zagospodarowanie z kopalin,
ograniczenie uciliwoci oddziaywania grnictwa na ludzi i rodowisko.
Skala zagroenia
Ochrona przeciwpoarowa
Wobec obserwowanych w Europie na przestrzeni ostatnich lat zmian klimatycznych
naley oczekiwa zwizanych z nimi niekorzystnych zdarze, takich jak dugotrwae susze,
huraganowe wiatry, powodzie i lokalne podtopienia. Na zmiany klimatyczne, ktre wywouj
nowe zjawiska pogodowe, wskazuj wszystkie suby zawodowe i ochotnicze powoane do ratowania ycia i zdrowia ludzkiego, jako nowy rodzaj zagroenia.
W 2010 roku jednostki ochrony przeciwpoarowej interwenioway podczas 509 040
zdarze, co stanowi wzrost w stosunku do roku ubiegego o okoo 50 tys. zdarze (16%).
Zdarzenia dzieli si na: poary i tzw. miejscowe zagroenia (wrd ktrych wyrniamy: zdarzenia komunikacyjne, klski ywioowe powodzie, zatory lodowe, huragany, a take katastrofy techniczne, chemiczne i ekologiczne).
Proporcje pomidzy liczb poarw i miejscowych zagroe od kilku lat pozostaj
na zblionym poziomie. W roku 2010 w oglnej liczbie zdarze poary stanowiy 26,6%.
Jednoczenie liczba poarw w roku 2010 stanowia 85,2% liczby poarw zanotowanych w roku 2009, a liczba zdarze miejscowych bya wiksza w stosunku do roku poprzedniego.
Wykres 18.1 Liczba zdarze, w podziale na poary i miejscowe zagroenia, w latach 20022010
rdo: KG PSP
312
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Gwatowny wzrost liczby zagroe miejscowych w 2010 roku w stosunku do roku 2009
(z 277 887 do 355 525, czyli o 28%) tumaczy naley duym wzrostem liczby zagroe spowodowanych powodzi (przybory wd). Liczba tego typu zagroe miejscowych wzrosa ponad
szeciokrotnie (o 644%).
Wykres 18.2 Liczba zagroe miejscowych przybory wody w latach 20022010
rdo: KG PSP
W 2010 roku najwicej zanotowano miejscowych zagroe, ktre oceniono jako mae
i lokalne (odpowiednio: 186 662 i 163 051). Pozostae zagroenia oceniane jako rednie, due
i gigantyczne stanowiy cznie 1,6% wszystkich odnotowanych miejscowych zagroe.
Wykres 18.3 Liczba miejscowych zagroe, wedug ich rozmiarw w roku 2010
rdo: KG PSP
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
313
313
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
W 2010 roku najwicej zanotowano poarw, ktrych rozmiary oceniono jako mae
(127 768). Pozostae poary oceniane jako rednie, due i bardzo due stanowiy cznie 6%
wszystkich odnotowanych poarw.
Wykres 18.4 Liczba poarw wedug ich rozmiarw w 2010 roku
rdo: KG PSP
Znaczna liczba poarw ma miejsce w obiektach mieszkalnych, w uprawach i budynkach rolniczych oraz w lasach. Charakterystyczn cech zagroe poarowych jest ich sezonowo, a zauwaalnym ich skutkiem s straty materialne oraz obraenia ludzi i zwierzt.
Gwn przyczyn poarw jest nieostrono czowieka w posugiwaniu si otwartym
ogniem (stanowi to ponad poow przypadkw).
Najczciej poary s spowodowane umylnymi podpaleniami, nieostronoci przy
posugiwaniu si otwartym ogniem, wadami urzdze i instalacji elektrycznych oraz wadami
i nieprawidow eksploatacj urzdze grzewczych.
Wykres 18.5 Przyczyny poarw zaistniaych w 2010 roku
rdo: KG PSP
314
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Liczba zagroe komunikacyjnych odnotowanych w 2010 roku bya porwnywalna

z rokiem poprzednim. W roku 2009 byo ich cznie 59 526, natomiast w 2010 57 693 (czyli
o 3,1% mniej). Wrd odnotowywanych zagroe komunikacyjnych najwicej jest zdarze drogowych, zdecydowanie mniej kolejowych i lotniczych.
Wykres 18.6 Podzia zagroe komunikacyjnych w 2010 roku
rdo: KG PSP
W roku 2010 zanotowano 17 960 faszywych alarmw, co oznacza utrzymanie poziomu

roku 2009 i wczeniejszych. Faszywe alarmy stanowi ok. 4% oglnej liczby wyjazdw interwencyjnych Pastwowej Stray Poarnej.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
315
315
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Ratownictwo grskie30
W 2010 roku spoeczne organizacje ratownictwa grskiego (Grskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe i Tatrzaskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) cznie przeprowadziy
ponad 7000 wypraw, akcji i interwencji. W czasie akcji i wypraw uyto ponad 140 razy migowcw (GOPR wykorzystywa migowiec 49 razy, a TOPR 98). cznie obie organizacje
w 2010 roku uratoway ponad 8700 osb, przepracowujc przy tym ponad 262 tysicy godzin.
Ratownictwo wodne31
Wedug danych Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego za rok 2010 ratownikw wodnych jest ponad 71 tys., zrzeszonych w ponad 180 jednostkach. Grupy WOPR posiadaj ponad 1200 jednostek pywajcych, z czego ponad 600 silnikowych. W ostatnich latach
wzrasta liczba ratownikw wodnych. W 2008 roku byo 57 467 osb z uprawnieniami ratownika WOPR, w 2009 roku 70 054 ratownikw (co oznaczao wzrost ich liczby o ponad 12 tys.
osb), a w 2010 roku 71 519.
W roku 2010, zgodnie z danymi Policji, zanotowano 472 przypadki utonicia, co oznacza utrzymanie poziomu zblionego do roku 2009 (468) i 2008 (452). Najwicej osb utono
w roku 2002 741, nastpnie liczba ta, z niewielkimi wahaniami, spadaa a do roku 2008.
Istotne znaczenie dla zmniejszania liczby utoni ma edukacja i profilaktyka, kierowana gwnie do dzieci i modziey.
Wykres18.7 Liczba utoni w latach 20012010
rdo: KGP
30
31
316
Na podstawie informacji TOPR i GOPR.

Na podstawie informacji WOPR (w tym MSR i Mazurskiego WOPR).
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Wypadki w kopalniach32
W roku 2010 zanotowano 3376 wypadkw w kopalniach. Oznacza to spadek ich liczby
o 4,9% w stosunku do roku 2009 (3550). Gwnymi przyczynami wypadkw w kopalniach,
w szczeglnoci zaistniaych w podziemnych zakadach grniczych, s: nieprzestrzeganie
przepisw, ryzykowne zachowania pracownikw, zaniedbywanie obowizkw, naruszenia
norm bezpieczestwa, a take wiadome podejmowanie ryzyka.
Wykres 18.8 Liczba wypadkw w kopalniach w latach 20062010
rdo: WUG
Mimo spadku liczby wypadkw w kopalniach w 2010 roku, w porwnaniu z 2006 rokiem, stan bezpieczestwa nie jest, zdaniem Wyszego Urzdu Grniczego, zadowalajcy. Sytuacja wymaga zasadniczej zmiany stylu, jakoci i skutecznoci dziaa w zakresie zarzdzania bezpieczestwem i higien pracy. Ma to szczeglne znaczenie ze wzgldu na rosncy odsetek liczby wypadkw spowodowanych tzw. czynnikiem ludzkim. Chodzi tu o nieprzestrzeganie przepisw, ryzykowne zachowania pracownikw, zaniedbywanie obowizkw, naruszanie
norm bezpieczestwa, a take wiadome podejmowanie ryzyka.
Wykres 18.9 Udzia procentowy czynnika ludzkiego jako przyczyny wypadkw w kopalniach
w latach 20062010
rdo: WUG
32 Na
podstawie danych Wyszego Urzdu Grniczego.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
317
317
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
Gwne inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie

i zwalczanie poszczeglnych kategorii zagroe
Ochrona przeciwpoarowa i inne miejscowe zagroenia
Podejmowane dziaania prewencyjne w dziedzinie ochrony przeciwpoarowej polegay
w 2010 roku przede wszystkim na:
prowadzeniu czynnoci kontrolno-rozpoznawczych;
udziale w audycjach lokalnych rozgoni radiowych propagujcych bezpieczne zachowania
w czasie ferii, wakacji, czasu wolnego dzieci i modziey,
podawaniu w lokalnych rodkach masowego przekazu komunikatw o zagroeniu w lesie
oraz w czasie wzmoonej palnoci k;
zamieszczaniu na stronach internetowych komend PSP informacji dotyczcych: zasad
bezpieczestwa poarowego, przegldw i czyszczenia przewodw kominowych, zagroe
zwizanych z zatruciami tlenkiem wgla, bezpieczestwa imprez masowych, bezpieczestwa bali i studniwek, stosowania wyrobw pirotechnicznych, bezpiecznego uytkowania
urzdze grzewczych, zasad bezpieczestwa poarowego w budynkach mieszkalnych, postpowania w przypadku wystpienia powodzi;
organizowaniu i prowadzeniu spotka edukacyjnych dla dzieci i modziey nt. przestrzegania zasad bezpieczestwa poarowego w domu, szkole oraz miejscach wypoczynku,
na ktrych przedstawiano przyczyny powstawania poarw, sposoby powiadamiania
sub ratunkowych w sytuacji zagroenia oraz zasady postpowania w czasie ewakuacji;
udziale w licznych programach i inicjatywach, ktrych celem by wzrost bezpieczestwa
spoecznoci lokalnych, byy to m.in. rzdowy program ,,Razem bezpieczniej, Przyjazne
rodowisko lokalne, wielkopolski program Edukacja i profilaktyka.
W zwizku z powodzi, ktra miaa miejsce w Polsce w maju i czerwcu 2010 roku,
oraz poniesionymi w zwizku z tym stratami przez jednostki ochotniczych stray poarnych
w sprzcie i wyposaeniu ratowniczym, Prezes Rady Ministrw Zarzdzeniem nr 34 z dnia
1 czerwca 2010 roku przyzna Ministrowi Spraw Wewntrznych i Administracji rodki finansowe z oglnej rezerwy budetowej z przeznaczeniem na odtworzenie czci sprztu i wyposaenia ratowniczego ZOSP RP zniszczonego lub cakowicie zuytego w trakcie dziaa zwizanych ze zwalczaniem skutkw powodzi (w wysokoci 5 mln z).
Podobnie jednostki ochotniczych stray poarnych, wczone do krajowego systemu
ratowniczo-ganiczego, otrzymay dodatkowe rodki na pokrycie kosztw zwizanych z udziaem w akcji ratowniczej oraz na odtworzenie infrastruktury (m.in. stranic) zniszczonej
w czasie powodzi w maju i czerwcu 2010 roku. Kwota, ktr zostay wsparte te jednostki, wynosi 51 306 681 z.
Ratownictwo grskie, ratownictwo wodne

W ramach przeciwdziaania zagroeniom na obszarach grskich i nad zbiornikami
wodnymi prowadzono szerok edukacj i profilaktyk, szczeglnie w odniesieniu do dzieci
i modziey. Przygotowywano prelekcje szkolne, pogadanki na temat bezpiecznych zachowa
w grach i nad wodami. Bezpatne i dostpne s programy e-learningowe dotyczce bezpiecznych zachowa w grach (W grach bezpiecznie i Zim w grach bezpiecznie).
Prowadzona jest rwnie profilaktyka i edukacja, szczeglnie na terenach grskich,
na temat rodzaju zagroe, koniecznoci liczenia si z warunkami pogodowymi, umiejtnoci
waciwej oceny wasnych umiejtnoci i kondycji psychofizycznej, promowanie odpowiedniego wyposaenia, zasad bezpiecznego uprawiania rekreacji i sportw, w tym ekstremalnych,
318
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne
letnich i zimowych. GOPR w ramach programu Bezpieczna zima w czasie ferii zimowych
w 6 najwikszych orodkach narciarskich prowadzi konkursy, zabawy, a ratownicy GOPR
rozdali 600 kaskw narciarskich.
Przeprowadzano pokazy ratownictwa wodnego, spoeczne organizacje ratownicze promoway bezpieczne zachowania nad wod na piknikach rodzinnych i festynach.
Innego rodzaju inicjatyw, skierowana gwnie do ratownikw, jest system szkole,
a take odnawianie zasobw ludzkich poprzez przygotowanie i szkolenie nowych kadr, a take
recertyfikacja ratownikw. Szczeglnie istotne s szkolenia w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy i w nagych stanach zagroenia ycia. Ten typ szkole realizuje np. Centrum
Szkole Medycznych GOPR, gdzie obok ratownikw GOPR szkol si take ratownicy Mazurskiej Suby Ratowniczej w Okartowie. Od 2005 do koca 2010 roku 991 ratownikw zostao
przeszkolonych w Centrum Szkole Medycznych w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy, a 201 ratownikw odbyo kurs unifikacyjny, w celu odnowienia uprawnie w tym zakresie.
Spoeczne organizacje ratownicze, by przeciwdziaa zagroeniom i ich skutkom,
wsppracuj ze subami zawodowymi: PSP, Policj, Stra Graniczn, Stacj Centraln Ratownictwa Grniczego, straami miejskimi/gminnymi, a take z organami administracji publicznej szczebla rzdowego i samorzdowego, w szczeglnoci poprzez ujcie zasobw, si
i rodkw organizacji spoecznych w planach reagowania kryzysowego.
Kolejn form przeciwdziaania zagroeniom na obszarze lokalnym jest staa wsppraca z dyrekcjami parkw narodowych i krajobrazowych, organizatorami wypoczynku dzieci
i modziey oraz udzia w regionalnych programach proekologicznych. Stale, bd tylko
w okresie wzmoonego ruchu turystycznego, prowadzone s rejsy patrolowe na Mazurach.
Caoroczne i sezonowe dyurki GOPR i TOPR rozmieszczone s na najczciej uczszczanych
szlakach turystycznych.
Bezpieczestwo pracy w kopalniach

Gwne inicjatywy podejmowane przez nadzr grniczy maj na celu przeciwdziaanie
i zwalczanie negatywnych zjawisk, popraw bezpieczestwa pracy i ochrony zdrowia grnikw, optymalnego zagospodarowania z kopalin oraz ograniczenia uciliwoci oddziaywania grnictwa na ludzi i rodowisko. Jednym z najwaniejszych zada w dziedzinie bezpieczestwa i higieny pracy jest wyeliminowanie liczby wypadkw spowodowanych tzw. czynnikiem ludzkim.
W zwizku z amaniem przepisw prawa w zakresie bezpieczestwa pracy przez osoby
kierujce pracami pracownikw czy przyzwoleniem na amanie prawa, w WUG uruchomiona
zostaa linia telefoniczna, tzw. telefon zaufania i e-mail, na ktre pracownicy zakadw grniczych mog przesya informacje o nieprzestrzeganiu przepisw bhp.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
319
319
Przestpczo
Bezpieczestwo
zorganizowana
powszechne

Niezbdnym elementem wymagajcym kontynuacji, i ewentualnego wzmocnienia jest
profilaktyka i edukacja spoeczna w zakresie wiedzy na temat zagroe, przyczyn powstawania zagroe, umiejtnoci ich unikania i przeciwdziaania, dotyczy to zarwno niebezpieczestw zwizanych z poarami, jak i rekreacj i uprawianiem sportw w grach i nad wodami. Niezbdna jest take edukacja w obszarze bezpieczestwa na terenach wiejskich.
Wanym elementem przeciwdziaania zagroeniom s podstawowe i specjalistyczne
szkolenia dla straakw, straakw ochotnikw i ratownikw.
Niezbdna jest analiza potrzeb oraz moliwoci wykorzystania sprztu przez poszczeglne organizacje ratownicze. Analiza ta pomoe zaplanowa odpowiednie rodki finansowe
na wymian sprztu ratowniczego oraz transportowego. Analizie powinien zosta rwnie
poddany system wspierania finansowego dziaa spoecznych organizacji ratowniczych, m.in.
poprzez zlecanie zada.
Obszary wymagajce wzmocnienia dla poprawy bezpieczestwa pracownikw zatrudnionych w podziemnych wyrobiskach oraz eliminowanie nieprawidowoci w prowadzeniu
robt, to w szczeglnoci rejony prowadzonych robt grniczych w kopalniach wgla kamiennego w warunkach najwikszych zagroe naturalnych: zagroenia metanowego, tpniciami
i wybuchem pyu wglowego. To rwnie rejony w wysokiej koncentracji wydobycia, w ktrych stosuje si du liczb maszyn i urzdze, a take rejony, w ktrych wczeniej w czasie
przeprowadzania kontroli stwierdzono race naruszenia przepisw dotyczcych bezpieczestwa ruchu zakadu grniczego. W zwizku z tymi naruszeniami naley podejmowa dziaania zmierzajce do podniesienia organizacji i dyscypliny pracy w celu zmniejszenia liczby wystpujcych nieprawidowoci i wykrocze.
320
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 19
Informacje na temat funkcjonariuszy

polegych i poszkodowanych w 2010 roku
w zwizku z penion sub
Komendy Gwnej Stray Poarnej, Komendy Gwnej Stray Granicznej,
Biura Ochrony Rzdu, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego,
Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Inspekcji Transportu Drogowego,
andarmerii Wojskowej, Stray Ochrony Kolei).
Suby
podlege
i Administracji
Ministrowi
Spraw
Wewntrznych
Tabela 19.1 Liczba funkcjonariuszy Policji, PSP, SG i BOR poszkodowanych i polegych

w zwizku z penion sub w latach 20092010
Policja
Liczba poszkodowanych
funkcjonariuszy
Liczba polegych
funkcjonariuszy
Pastwowa
Stra Poarna
Stra
Graniczna
Biuro Ochrony
Rzdu
2009
2010
2009
2010
2009
2010
2009
2010
5557
5593
1330
1276
566
572
81
66
10
---
---
---
---
rdo: KGP, KGPSP, KGSG, BOR
Policja
W roku 2010 doszo do10 wypadkw miertelnych funkcjonariuszy Policji (w roku 2009
8), w tym: w subie 4 (w roku 2009 4), w drodze do lub ze suby 6 (w roku 2009 4).
W roku 2010 wypadkom ulego 5593 policjantw (w roku 2009 5557), z czego podczas
suby 4957 (w roku 2009 5029), natomiast w drodze do lub ze suby poszkodowanych zostao 636 policjantw (w roku 2009 528).
Odnotowano 22 wypadki cikie z udziaem policjantw (w roku 2009 rwnie 22).
Zarejestrowano 239 wypadkw zbiorowych (w roku 2009 218), w wyniku ktrych poszkodowanych zostao 556 policjantw (w roku 2009 523).
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
321
321
Przestpczo
Informacje nazorganizowana
temat funkcjonariuszy polegych i poszkodowanych
Wrd wydarze i czynnikw powodujcych urazy policjantw w drodze do i ze suby

najwicej byo wypadkw komunikacyjnych (251 zdarze) i upadkw osb (247 zdarzenia).
W 2010 roku odnotowano 385 przypadkw czynnej napaci na policjanta, w tym:
249 przypadkw czynnej napaci bez obrae ciaa,
128 przypadkw z lekkim uszkodzeniem ciaa,
7 przypadkw cikiego uszkodzenia ciaa,
1 przypadek czynnej napaci na policjanta ze skutkiem miertelnym.
Pastwowa Stra Poarna

W roku 2010 nie doszo do wypadkw miertelnych podczas suby i pracy w PSP
(podobnie jak w roku 2009).
Wypadkom ulego 1276 osb (w roku 2009 1330). W drodze na sub i ze suby doszo do 62 wypadkw (ponadto 22 wypadki miay miejsce w czasie jazdy na akcje lub manewry i w czasie powrotw z akcji lub manewrw, natomiast 32 podczas ogoszenia alarmu).
Najwicej wypadkw miao miejsce podczas zaj sportowych: 485 i akcji ratowniczych: 305.
Odnotowano 6 wypadkw cikich i 1274 lekkie, zarejestrowano 6 wypadkw zbiorowych.
Wrd przyczyn wypadkw w PSP najwicej stwierdzono: nieprawidowych zachowa, nieostronoci (710 zdarze) oraz poruszania si po trudnych podoach, przejciach
(295 zdarze).
Wydarzeniami, ktre w bezporedni sposb wpyny na zaistnienie wypadkw, byy
najczciej potknicia, polizgnicia, utrata rwnowagi, upadki z wysokoci (579 zdarze).
Stra Graniczna
W roku 2010 nie doszo do wypadkw miertelnych podczas suby w Stray Granicznej (w roku 2009 4).
Wypadkom ulego 572 funkcjonariuszy (w roku 2009 566), cznie odnotowano 554
wypadki. Najczstszymi przyczynami wypadkw w SG byy: niezachowanie ostronoci podczas suby, zwaszcza w niekorzystnych warunkach atmosferycznych i przy zrnicowanym
uksztatowaniu terenu, a take na zajciach z wychowania fizycznego, w trakcie gier zespoowych, podczas zaj z technik i taktyk interwencji. Ponad 20% wypadkw stanowiy zdarzenia komunikacyjne.
Biuro Ochrony Rzdu

10 kwietnia 2010 roku mia miejsce zbiorowy wypadek miertelny w Obwodzie Smoleskim Federacji Rosyjskiej podczas ldowania rzdowego samolotu Tu-154m. Wrd osb
znajdujcych si na pokadzie byo 9 funkcjonariuszy Biura Ochrony Rzdu, ktrzy w czasie
wypadku wykonywali czynnoci subowe, tzn.: przebywali w podry subowej, zabezpieczali wizyt prezydenta RP, maonki prezydenta RP, byego prezydenta RP na uchodstwie,
oraz realizowali zabezpieczenie recepcyjne na pokadzie samolotu. W wyniku katastrofy na
miejscu zginli wszyscy znajdujcy si na pokadzie samolotu, w tym 9 funkcjonariuszy BOR.
322
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Informacje na temat funkcjonariuszyPrzestpczo

polegych i poszkodowanych
zorganizowana
W roku 2010 roku w Biurze Ochrony Rzdu miay miejsce 66 wypadki funkcjonariuszy
pozostajce w zwizku ze sub w BOR, w tym w drodze do i ze suby odnotowano 6 takich
przypadkw.
Najczstsz przyczyn wypadkw by tzw. czynnik ludzki, czyli: niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynnoci (polizgnicia, potknicia, upadki itp.), intensywno, dynamika i wysoki stopie zoonoci wicze specjalistycznych realizowanych przez
funkcjonariuszy BOR, niecelowe dziaanie osb trzecich (wypadki podczas wicze wraz
ze wspwiczcym).
Inne instytucje (suby, strae, inspekcje)

Tabela 19.2 Liczba funkcjonariuszy instytucji (sub, stray, inspekcji) niepodlegajcych MSWiA,
poszkodowanych i polegych w 2010 roku w zwizku z penion sub lub wykonywanymi
obowizkami subowymi w roku 2010
ABW
CBA
ITD
SOK
75
17
11
152
43
---
---
---
Liczba
poszkodowanych
funkcjonariuszy
Liczba
polegych
funkcjonariuszy
rdo: ABW, CBA, ITD, W, SOK

W roku 2010 nie doszo do wypadkw miertelnych funkcjonariuszy ABW.
Wypadkom ulego 75 funkcjonariuszy ABW. Przyczyny wypadkw funkcjonariuszy
ABW to zdarzenia spowodowane przyczyn zewntrzn (zdarzenia losowe).
Centralne Biuro Antykorupcyjne

W roku 2010 nie doszo do wypadkw miertelnych funkcjonariuszy CBA.
Poszkodowanych w zwizku ze sub zostao 12 osb, natomiast 5 w drodze na sub
lub w czasie powrotu ze suby.
Powodem 6 wypadkw byo naruszenie zasad ruchu drogowego przez innych uytkownikw drg, natomiast 1 zdarzenie w zwizku z naruszeniem przez funkcjonariusza CBA
przepisw ruchu drogowego, 5 wypadkw miao miejsce ze wzgldu na: zy stan techniczny
pomieszcze, podoa, przej i przejazdw oraz nieuwag osoby poszkodowanej, 3 za wydarzyy si w czasie zaj sportowych organizowanych w czasie suby. Do 1 wypadku doszo
w czasie badania poligraficznego osoba badana zasaba.
1 wypadek mia miejsce w zwizku z czynn napaci na funkcjonariusza CBA.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
323
323
Przestpczo
Informacje nazorganizowana
temat funkcjonariuszy polegych i poszkodowanych
Inspekcja Transportu Drogowego

W roku 2010 nie doszo do wypadkw miertelnych inspektorw ITD.
11 inspektorw odnioso obraenia w wyniku wypadkw, w tym: 5 ucierpiao w wyniku 2 wypadkw samochodowych, ktre wydarzyy si podczas dojazdu lub powrotu ze suby,
4 wypadki spowodowane byy upadkami podczas wykonywania czynnoci subowych.
Ponadto 2 inspektorw ITD odnioso obraenia w wyniku agresywnych zachowa osb
kontrolowanych.
andarmeria Wojskowa
W roku 2010 do zbrodni zabjstwa oraz usiowania zabjstwa doszo na terenie Islamskiej Republiki Afganistanu wobec onierzy Polskiego Kontyngentu Wojskowego. W ich wyniku mier ponioso 6 onierzy PKW, w tym 1 andarm z Oddziau Specjalnego andarmerii Wojskowej w Misku Mazowieckim.
Wypadkom ulego 152 andarmw, w tym: 73 podczas szkole, 27 podczas zada
o charakterze gospodarczym, obsugowym, remontowym lub produkcyjnym, penienia suby
oraz wykonywania prac administracyjno-biurowych, 27 w trakcie misji pokojowych poza granicami kraju, 25 w innych okolicznociach, np. w drodze do i z miejsca pracy, podczas drogi
na urlop (przepustk), podczas podry subowej, spoywania posikw, czasu wolnego.
Stra Ochrony Kolei

W roku 2010 doszo do 1 wypadku miertelnego funkcjonariusza SOK.
Ponadto doszo do 43 wypadkw zwizanych ze sub funkcjonariuszy SOK, ktrych
najczstszymi przyczynami byy: niedostateczna koncentracja uwagi, niezachowanie dostatecznej ostronoci, ze stpnicie na nierwnym podou, polizgnicie si.
W 6 przypadkach przyczyn wypadkw funkcjonariuszy SOK bya czynna napa.
324
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Rozdzia 20
Postpowanie mandatowe
Postpowanie mandatowe uregulowane zostao w ustawie z 24 sierpnia 2001 roku

Kodeks postpowania w sprawach o wykroczenia, (Dz.U. 2008, nr 133, poz. 848 z pn.
zm.) jako jedno z tzw. postpowa szczeglnych. Postpowanie to jest najbardziej
uproszczonym trybem postpowania w sprawach o wykroczenia, w ktrym dominujc
rol odgrywaj wzgldy szybkoci, sprawnoci i ekonomiki postpowania.
Grzywn zagroone s niemal wszystkie rodzaje wykrocze zawartych w ustawie
z dnia 20 maja 1971 roku Kodeks wykrocze (Dz.U. 2010, nr 46, poz. 275 z pn. zm.)
oraz w ponad 140 innych ustawach. Sposb nakadania grzywien w drodze mandatw
karnych okrela Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 22 lutego 2002 roku
w sprawie nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 20, poz. 201
z pn. zm).
Zgodnie z art. 95 1 k.p.w. postpowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczeglny tak stanowi (art. 95 1 k.p.w. Postpowanie mandatowe
prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczeglny tak stanowi). Oznacza to, e Policja posiada uprawnienia do nakadania mandatw karnych za wszystkie wykroczenia,
natomiast uprawnienia pozostaych podmiotw do nakadania grzywien wynikaj
z ustaw szczeglnych lub wydanych na podstawie art. 95 5 k.p.w. rozporzdze. Zgodnie z regulacj art. 95 5 k.p.w., Prezes Rady Ministrw, na wniosek ministra waciwego do spraw wewntrznych, zoony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwoci, moe
nada (w drodze rozporzdzenia) uprawnienia do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organw, okrelajc wykaz wykrocze, za ktre
funkcjonariusze ci uprawnieni s do nakadania grzywien, oraz zasady i sposb wydawania upowanie do nakadania grzywien, majc na wzgldzie zakres ustawowych
uprawnie takich organw, potrzeb szybkiej reakcji na fakt popenienia wykroczenia
oraz potrzeb ochrony dbr szczeglnie naraonych na naruszenia ze strony sprawcw
wykrocze.
Ponadto przepis art. 95 4 k.p.w. upowania waciwych ministrw do okrelenia
stosowania i zakresu trybu mandatowego organom posiadajcym z mocy ustawy szczeglnej uprawnienia mandatowe, jeeli ta ustawa szczeglna nie precyzuje tego zakresu.
W przypadku odmowy przyjcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym
terminie grzywny naoonej mandatem zaocznym, organ, ktrego funkcjonariusz/
pracownik naoy grzywn, wystpuje do sdu z wnioskiem o ukaranie. Egzekucja
grzywny naoonej w drodze mandatu karnego nastpuje w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym w administracji. Grzywna ta stanowi dochd budetu pastwa,
a gdy naoy j funkcjonariusz organu podlegego wadzom jednostki samorzdu terytorialnego stanowi dochd tej jednostki samorzdu (art. 100 k.w.). Nadzr nad postpowaniem mandatowym sprawuje minister waciwy do spraw wewntrznych, a w sprawach, o ktrych mowa w art. 95 3 Gwny Inspektor Pracy (art.102 k.w.).
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
325
325
Przestpczo
Postpowanie zorganizowana
mandatowe
Informacje oglne na podstawie danych Departamentu

Spraw Obywatelskich MSWiA33
Departament Spraw Obywatelskich MSWiA wykonuje zadania zwizane z nadzorem
Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji nad postpowaniem mandatowym
w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z informacjami nadesanymi przez urzdy wojewdzkie
do Departamentu Spraw Obywatelskich w cigu 2010 roku, funkcjonariusze/pracownicy organw upowanionych do nakadania grzywien naoyli 4 498 802 mandaty karne na czn
kwot 737 505 694 z. Do budetu pastwa wpyno 517 348 246 z, co stanowi blisko 68,7%
nalenej kwoty.
Naley podkreli take fakt, e w cigu roku kalendarzowego wpywaj grzywny naoone rwnie w latach poprzednich. Przedawnienie roszcze nastpuje po 3 latach od dnia
naoenia mandatu karnego. Na konta urzdw wojewdzkich, obok wpat dokonywanych
dobrowolnie przez ukaranych, wpywaj take rodki egzekwowane przez poborcw skarbowych w ramach postpowania egzekucyjnego.
Z danych uzyskanych z urzdw wojewdzkich wynika, e w roku 2010 roku liczba
naoonych mandatw karnych utrzymaa si na poziomie roku poprzedniego. W roku 2009
naoono 4 531 954 mandatw, natomiast w roku 2010 naoonych zostao 4 498 802, co stanowi spadek o 0,7%.
Wykres 20.1 Liczba naoonych mandatw karnych w latach 20062010
rdo: Departament Spraw Obywatelskich MSWiA
33
326
Wykorzystane w niniejszym rozdziale materiay rniy si zarwno form, jak i zakresem otrzymanych
danych, co spowodowane jest rnym sposobem zbierania informacji przez poszczeglne instytucje. W poniszym rozdziale starano si ujednolici nadesane przez podmioty informacje w celu opracowania spjnego
materiau.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Najwiksza liczba mandatw w 2010 roku naoonych zostaa w wojewdztwach mazowieckim (14,3% wszystkich) i lskim (11,4%). Natomiast najmniej mandatw naoono
w wojewdztwach lubuskim i podlaskim.
Wykres 20.2 Liczba naoonych mandatw w 2010 roku z podziaem na wojewdztwa
W 2010 roku kwota naoonych grzywien spada o 1,2% w porwnaniu z 2009 rokiem.
Biorc pod uwag wpywy z grzywien naoonych w drodze mandatw karnych, zauwaalny
by natomiast wzrost wpyww w stosunku do lat poprzednich.
W 2010 roku kwota grzywien cignitych bya o 1,2% wysza ni w 2008 roku
i o 1,9% wysza ni w 2009 roku.
W skali kraju roczne wpywy do budetu pastwa z piciu ostatnich lat, w stosunku
do kwoty grzywien naoonych w postpowaniu mandatowym, wyniosy rednio ok.70%.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
327
327
Przestpczo
mandatowe
Wykres 20.3 Kwoty grzywien naoonych i cignitych w latach 20062010 (w z)
Policja
Zgodnie z art. 95 1 k.p.w. postpowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy,
jeli przepis szczeglny tak stanowi. Oznacza to, e Policja posiada uprawnienia do nakadania mandatw karnych za wszystkie wykroczenia.
W 2010 roku odsetek mandatw naoonych przez funkcjonariuszy Policji wynis, podobnie jak w roku 2009, okoo 70% oglnej liczby naoonych mandatw.
Policja naoya ogem 4 221 107 mandatw karnych, co oznacza wzrost w porwnaniu z rokiem 2009 o 1,2% (kiedy to Policja naoya 4 171 932 mandaty).
Wykres 20.4 Liczba mandatw naoonych przez Policj w latach 20082010
rdo: KGP
328
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Najwikszy udzia procentowy w oglnej liczbie naoonych przez Policj w roku 2010
mandatw karnych stanowiy grzywny za wykroczenia przeciwko bezpieczestwu i porzdkowi ruchu na drogach: 3 240 512, co stanowio 76,76% wszystkich naoonych mandatw
(w 2009 roku byo ich 3 176 885, co stanowio 76,14 % wszystkich naoonych mandatw).
Wykres 20.5 Zestawienie procentowe mandatw karnych naoonych przez Policj w roku 2010
w poszczeglnych kategoriach
rdo: KGP
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
329
329
Przestpczo
mandatowe
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Komend Gwn Policji, w 2010 roku

najwicej mandatw karnych naoyli funkcjonariusze Policji w wojewdztwach lskim
(11,6% oglnej liczby mandatw) i wielkopolskim (10,3%). Najmniej mandatw naoonych
zostao w wojewdztwach lubuskim (2,8% oglnej liczby mandatw naoonych przez Policj)
i podlaskim (2,9%).
Wykres 20.6 Liczba mandatw karnych naoonych przez Policj w roku 2010
rdo: KGP
Obszary dziaania wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania negatywnych zjawisk
Policyjne patrole kierowane s w rejony, w ktrych stwierdza si wystpowanie zagroenia dla bezpieczestwa publicznego, w tym w postaci wykrocze skierowanych m.in. przeciwko mieniu oraz porzdkowi i spokojowi publicznemu. Naley nadal dy do kierowania
do suby patrolowej i obchodowej (na ulicach) moliwie najwikszej liczby policjantw, co powinno skutkowa w przyszoci dalszym spadkiem liczby wykrocze, gwnie w kategoriach
najbardziej uciliwych spoecznie, takich jak: wykroczenia przeciwko mieniu, porzdkowi
i spokojowi publicznemu, urzdzeniom uytku publicznego oraz obyczajnoci publicznej34.
34 Obszary
dziaania wymagajce wzmocnienia w celu poprawy skutecznoci przeciwdziaania i zwalczania

wykrocze s opisane take w innych rozdziaach Raportu 2010, w tym w rozdziaach dotyczcych ruchu drogowego, przestpczoci kryminalnej oraz bezpieczestwa imprez masowych.
330
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe

negatywnych zjawisk35
Zgodnie z postanowieniami zapisw Zarzdzenia nr 768 Komendanta Gwnego Policji
z 14 sierpnia 2007 roku w sprawie form i metod wykonywania zada przez policjantw penicych sub patrolow oraz koordynacji dziaa o charakterze prewencyjnym, nie rzadziej
ni raz w miesicu w komendach miejskich, powiatowych (i rejonowych) sporzdzana jest
analiza stanu bezpieczestwa i porzdku na potrzeby dyslokacji suby patrolowej.
Jednym z jej gwnych elementw jest liczba i rodzaj popenionych przestpstw i wykrocze. Na tej podstawie w miejsca najbardziej zagroone okrelonymi rodzajami wykrocze
kierowani s policjanci realizujcy zadania o charakterze patrolowo-interwencyjnym.
Strae miejskie i gminne

Uprawnienie stranikw stray gminnych (miejskich) do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego wynika z art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku
o straach gminnych (Dz.U.1997, nr 123, poz. 779, z pn. zm.). Jednoczenie art. 95 4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postpowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2008
r. nr 133, poz. 848 z pn. zm.) stanowi delegacj dla Ministra Spraw Wewntrznych
i Administracji, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwoci, do okrelenia m.in. zakresu
wykrocze, za ktre stranicy gminni (miejscy) mog naoy grzywn w drodze mandatu karnego.
Rodzaje wykrocze, za ktre stranicy stray gminnej s uprawnieni do nakadania
grzywien w drodze mandatu karnego oraz tryb wydawania upowanie do podejmowania
przez stra gminn tych czynnoci, zostay okrelone w Rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 15 padziernika 2002 roku w sprawie wykrocze, za ktre
stranicy stray gminnych s uprawnieni do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego
(Dz.U. 2003, nr 208, poz. 2026 z pn. zm.).
Zgodnie z przywoanym rozporzdzeniem, stranicy stray gminnych (miejskich)
uprawnieni s do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego za wybrane wykroczenia
okrelone m.in. w ustawie z dnia:
20 maja 1971 roku Kodeks wykrocze (Dz.U. 2010, nr 46, poz. 275 z pn. zm.);
10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludnoci i dowodach osobistych (Dz.U. 2006, nr 139, poz. 993
z pn. zm.);
26 padziernika 1982 roku o wychowaniu w trzewoci (tekst jednolity Dz.U. 2007, nr 70,
poz. 473);
9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw
tytoniowych (Dz.U. 1996, nr 10, poz. 55, z pn. zm.);
13 wrzenia 1996 roku o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz.U. 1996,
nr 132, poz. 622, z pn. zm.);
21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierzt (Dz.U. 2003, nr 106, poz. 1002, z pn. zm.);
16 lipca 1998 roku Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatw i sejmikw wojewdztw (Dz.U. 2010, nr 176, poz. 1190 oraz z 2011 r. nr 34, poz. 172);
12 kwietnia 2001 roku Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2007, nr 190, poz. 1360, z pn. zm.);
27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz.U. 2010, nr 185, poz. 1243 i nr 203, poz. 1351);
35 Gwne
inicjatywy majce na celu przeciwdziaanie i zwalczanie wykrocze, w tym programy i dziaania profilaktyczne s opisane take w innych rozdziaach Raportu 2010, w tym m.in. w rozdziaach dotyczcych
ruchu drogowego, przestpczoci kryminalnej oraz bezpieczestwa imprez masowych.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
331
331
Przestpczo
mandatowe
27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. 2008, nr 25, poz. 150,
z pn. zm.);
11 maja 2001 roku Prawo o miarach (Dz.U. 2004, nr 243, poz. 2441, z pn. zm.);
18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. 2005, nr 239, poz. 2019, z pn. zm.);
6 wrzenia 2001 roku o transporcie drogowym (Dz.U. 2007, nr 125, poz. 874, z pn. zm.),
w zakresie okrelonym w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r.
o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. 2011, nr 5, poz. 13);
20 czerwca 2002 roku o bezporednim wyborze wjta i burmistrza i prezydenta miasta
(Dz.U. 2010, nr 176, poz. 1191);
23 stycznia 2004 r. Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz.U. nr 25, poz.
219, z pn. zm.);
11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierzt oraz zwalczaniu chorb zakanych zwierzt (Dz.U. 2008, nr 213, poz. 1342 oraz z 2010 nr 47, poz. 278, nr 60, poz. 372
i nr 78, poz. 513);
16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. 2009, nr 151, poz. 1220, z pn. zm.);
20 stycznia 2005 roku o recyklingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (Dz.U. nr 25, poz.
202, z pn. zm.);
29 lipca 2005 roku o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. nr 180, poz.
1495, z2008 roku nr 223, poz. 1464 oraz z 2009 r. nr 79, poz. 666 i nr 215, poz. 1664);
24 kwietnia 2009 roku o bateriach i akumulatorach (Dz.U. nr 79, poz. 666);
oraz w aktach prawa miejscowego, ustanawiajcych przepisy porzdkowe w zakresie zapewnienia porzdku, spokoju i bezpieczestwa publicznego, ktrych naruszenie zagroone
jest kar grzywny.
Ponadto stranicy stray gminnych (miejskich) uprawnieni s do nakadania grzywien
w drodze mandatu karnego za niektre wykroczenia z zakresu kontroli ruchu drogowego
w zakresie upowanienia do kontroli ruchu drogowego uzyskanego lub utrzymanego na podstawie Rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 30 grudnia
2002 roku w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. 2003, nr 14, poz. 144, z pn. zm.),
Zgodnie z art. 100 k.p.w., grzywna naoona w drodze mandatu karnego stanowi dochd budetu pastwa, a gdy naoy go funkcjonariusz organu podlegego wadzom jednostki
samorzdu terytorialnego (np. mandat naoony przez stranika stray gminnej) stanowi
dochd tej jednostki samorzdu terytorialnego.
Ogem w 2010 roku funkcjonariusze stray miejskiej i stray gminnych naoyli
1 398 733 mandatw na czn kwot 195 633 998 z. W porwnaniu z rokiem 2009 liczba
naoonych mandatw wzrosa o 2,6%.
Wykres 20.7 Liczba mandatw naoonych przez strae miejskie (gminne) w latach 20082010
rdo: MSWiA
332
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
31 grudnia 2010 roku

wesza w ycie ustawa o zmianie ustawy Prawo
o ruchu drogowym oraz niektrych innych ustaw (Dz.U. nr 225, poz. 1466). Celem nowelizacji
byo uporzdkowanie i usprawnienie dotychczasowego automatycznego nadzoru nad ruchem
drogowym oraz usprawnienie procedur z tym zwizanych, jak rwnie okrelenie zasad i warunkw lokalizacji w pasie drogowym masztw urzdze rejestrujcych, a take zasad dokonywania pomiarw.
Zmienione przepisy przyznay stranikom gminnym (miejskim) prawo do:
sprawdzania dokumentw wymaganych w zwizku z kierowaniem pojazdem i jego
uywaniem;
uywania urzdze rejestrujcych ze wskazaniem, e w przypadku uywania urzdzenia zainstalowanego w pojedzie w czasie pracy urzdzenia pojazd nie moe znajdowa
si w ruchu;
dania od waciciela lub posiadacza pojazdu wskazania, komu powierzy pojazd
do kierowania lub uywania w oznaczonym czasie.
Wrd gwnych powodw, dla ktrych rozszerzono w powyszym zakresie uprawnienia stranikom gminnym (miejskim), znalaza si przede wszystkim potrzeba zapewnienia tej
formacji moliwoci kompleksowego wykonywania czynnoci w stosunku do kierujcego pojazdem. Jednoczenie nowelizacja wskazaa wprost, e stranicy stray gminnych uprawnieni
s, przy spenieniu okrelonych warunkw, do uywania urzdze rejestrujcych, tzw. fotoradarw.
Tym samym stranicy gminni (miejscy) mog dokonywa na drogach gminnych, powiatowych i wojewdzkich oraz drogach krajowych w obszarze zabudowanym, z wyczeniem autostrad i drg ekspresowych, czynnoci z zakresu kontroli ruchu drogowego z uyciem przenonych albo zainstalowanych w pojedzie urzdze rejestrujcych w oznakowanym miejscu
i okrelonym czasie, uzgodnionym z waciwym miejscowo komendantem powiatowym
(miejskim) lub komendantem stoecznym Policji.
Rnica w uprawnieniach i obowizkach stranikw gminnych (miejskich), w wietle
dotychczasowych i nowych regulacji, polega przede wszystkim na wskazaniu kategorii drg,
na ktrych stranicy mog dokonywa czynnoci z zakresu kontroli ruchu drogowego oraz zawenia obowizkw zwizanych z uzgadnianiem miejsca i okrelania czasu podejmowania
czynnoci tylko do czynnoci wykonywanych z uyciem przenonych albo zainstalowanych
w pojedzie urzdze rejestrujcych. Ponadto ustawa wskazuje, e zapewnienie funkcjonowania stacjonarnych urzdze rejestrujcych oraz obudw na te urzdzenia, polegajce w szczeglnoci na: zakupie, instalacji w pasie drogowym, utrzymaniu i naprawie oraz wynikajce
z ich biecej eksploatacji i obsugi, w tym rwnie import danych zarejestrowanych przez te
urzdzenia oraz monta urzdze w zainstalowanych obudowach, naley m.in. do jednostki
samorzdu terytorialnego lub stray gminnej (miejskiej).
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
333
333
Przestpczo
mandatowe
Tabela 20.1 Katalog wykrocze, za ktre strae miejskie i gminne nakaday mandaty karne
w latach 20092010
2009
Rodzaje wykrocze
przeciwko porzdkowi i spokojowi
publicznemu (k.w.)
przeciwko instytucjom pastwowym,
samorzdowym i spoecznym (k.w.)
przeciwko bezpieczestwu osb i mienia (k.w.)
przeciwko bezpieczestwu i porzdkowi w komunikacji k.w.)
przeciwko osobie (k.w.)
przeciwko zdrowiu (k.w.)
przeciwko mieniu (k.w.)
przeciwko interesom konsumentw
(k.w.)
przeciwko obyczajnoci publicznej
(k.w.)
przeciwko urzdzeniom uytku publicznego (k.w.)
szkodnictwo lene, polne i ogrodowe
(k.w.)
ustawa o ewidencji ludnoci
i dowodach osobistych
przepisy wprowadzajce kodeks pracy
ustawa o wychowaniu w trzewoci
i przeciwdziaaniu alkoholizmowi
ustawa o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu
i wyrobw tytoniowych
ustawa o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach
ustawa Ordynacja wyborcza do rad
gmin, rad powiatw i sejmikw wojewdztw
ustawa Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
ustawa o odpadach
ustawa Prawo o miarach
ustawa o ochronie zdrowia zwierzt
oraz zwalczaniu chorb zakanych
zwierzt
ustawa o ochronie przyrody
Liczba
mandatw
2010
Kwota
Liczba
mandatw
Kwota
35 370
4 109 864
33 884
4 479 290
1094
211 365
3402
753 105
8896
1 571 060
8857
1 519 530
1 070 798
79
4517
135
147 896 057

10 869
279 565
8110
1 109 144
256
7685
36
170 119 652

9815
345 600
5020
387
26 595
983
59 616
11 126
1 434 801
11 415
1 628 588
82 055
4 952 504
60 456
3 808 680
3393
311 440
2153
221 850
142
13 390
364
29 925
255
18 160
59
6670
103 005
9 326 685
112 582
8 584 409
9521
474 294
9779
473 555
25 887
2 612 205
27 860
2 598 699
29
650
177
26 930
122
367
11 850
52 895
4
1221
500
142 525
553
40 600
1222
110 019
144
18 570
809
93 080
80
7950
73
8050
14
2100
72
11 300
ustawa o recyklingu pojazdw wycofanych z eksploatacji

Ustawa o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym
akty prawa miejscowego (przepisy
porzdkowe)
24
2200
49
5770
5491
395 165
6191
591 820
Razem
1 363 484
173 788 944
1 398 733
195 633 998
rdo: MSWiA
334
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Stra Graniczna
Na podstawie Rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia
1 sierpnia 2005 roku w sprawie wykrocze, za ktre funkcjonariusze Stray Granicznej
s uprawnieni do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2005, nr 157 poz.
1321 z pn. zm.) Stra Graniczna posiada uprawnienia do karania w trybie mandatowym.
Ww. akt prawny przewiduje moliwo naoenia przez Stra Graniczn mandatu karnego za:
wykroczenia okrelone w przepisach kodeksu wykrocze (enumeratywnie wymienionych),
przepisach ustawy z dnia 16 padziernika 1991 roku o ochronie przyrody,
ustawy z dnia 25 czerwca 1997 roku o cudzoziemcach,
ustawy z dnia 3 lipca 2002 roku Prawo lotnicze,
ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 roku o transporcie drogowym,
ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o systemie tachografw cyfrowych oraz w rozporzdzeniach porzdkowych obowizujcych w strefie nadgranicznej, wydanych przez wojewod na podstawie art. 40 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rzdowej w wojewdztwie.
W 2009 roku rozszerzono uprawnienia funkcjonariuszy Stray Granicznej do nakadania mandatw karnych za niektre naruszenia przepisw ustawy o transporcie drogowym,
dotyczce m.in. zasad maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu oraz uytkowania analogowych urzdze rejestrujcych prdko jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowizkowe przerwy i czas odpoczynku kierowcy.
W 2010 roku funkcjonariusze Stray Granicznej naoyli 44 633 grzywien w drodze
mandatu karnego na kwot 8 313 041 z. W porwnaniu z 2009 rokiem nastpi spadek liczby
naoonych mandatw o 15%.
Wykres 20.8 Liczba mandatw naoonych przez Stra Graniczn w latach 20082010
rdo: KG SG
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
335
335
Przestpczo
mandatowe
Tabela 20.2 Zestawienie liczby mandatw naoonych przez Stra Graniczn w 2010 roku
Liczba
mandatw
Kwota
w z
39 363
7 382 001
Prawo o ruchu drogowym

Ustawa o cudzoziemcach
170
3260
38 130
502 890
Ustawa o rybowstwie rdldowym

Ustawa o systemach tachografw
Ustawa o transporcie drogowym
Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony
na terytorium RP
1
11
1 252
100
5500
272 750
550
11
1100
562
44 633
11 020
8 313 041
Rodzaj (kategoria) wykroczenia

Kodeks wykrocze
Ustawa o wjedzie i pobycie oraz wyjedzie obywateli

pastw czonkowskich UE i czonkw ich rodzin
Prawo lotnicze
Razem
rdo: KG SG
W 2010 roku Stra Graniczna na bieco wspdziaa ze wszystkimi organami i subami krajowymi, w szczeglnoci z Policj, Sub Celn oraz Inspekcj Transportu Drogowego na zasadach okrelonych w ramach porozumie i planw wspdziaania, majcych na celu ochron szlakw komunikacyjnych. Funkcjonariusze Stray Granicznej uczestniczyli m.in.
w akcjach: Prdko, Alkohol i narkotyki, Truck, Bus, Pasy, Niechronieni uczestnicy
ruchu drogowego, Bezpieczny weekend, Bezpieczne wakacje, Bezpieczne ferie,
Bezpieczna droga do szkoy.
Ponadto Stra Graniczna braa udzia w realizacji krajowej strategii kontroli przepisw w zakresie czasu jazdy i postoju, obowizkowych przerw i czasu odpoczynku kierowcw
w transporcie drogowym. W celu zwikszenia kontroli transportu drogowego na szlakach komunikacyjnych organizowane byy te patrole mundurowe z wykorzystaniem Schengenbusa.
Obszary wymagajce wzmocnienia, w celu zmniejszenia liczby wykrocze

wyposaenie jednostek w sprzt specjalistyczny do kontroli tachografw cyfrowych,
rozszerzenie dla SG katalogu zdarze w postpowaniu mandatowym o wykroczenia skarbowe zwizane z przewoeniem niewielkich iloci towarw bez oznacze polskimi znakami akcyzy skarbowej,
wyposaenie placwek SG w urzdzenia do bezgotwkowego rozliczania, co usprawnioby
postpowanie mandatowe.
336
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Pastwowa Stra Poarna

Uprawnienia funkcjonariuszy Pastwowej Stray Poarnej do nakadania grzywien
wynikaj z Rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 11 sierpnia
2003 roku w sprawie wykrocze, za ktre funkcjonariusze poarnictwa penicy sub
w Pastwowej Stray Poarnej s uprawnieni do nakadania grzywien w drodze mandatu
karnego, oraz warunkw i sposobu wydawania upowanie (Dz.U. 2003, nr 156 poz. 1529).
Ogem w 2010 roku Pastwowa Stra Poarna naoya 1352 mandaty karne na czn kwot 162 270 z. W porwnaniu z rokiem 2009, liczba naoonych mandatw spada
o 1,5%.
Tabela 20.3 Katalog wykrocze, za ktre PSP najczciej nakadaa grzywny
w drodze mandatu karnego w 2010 roku
Podstawa naoenia mandatu
(art. 82 Kodeksu wykrocze)
nieusuwanie lub niezabezpieczanie w obrbie budynkw
urzdze lub materiaw stwarzajcych niebezpieczestwo powstania poaru
niewyposaanie budynku w odpowiednie urzdzenia lub
sprzt przeciwpoarowy lub nieutrzymanie ich w stanie
zdatnym do uytku
utrudnianie okresowego czyszczenie komina lub niedokonywanie bez zwoki naprawy uszkodze komina i wszelkich przewodw dymowych
(w lesie lub na terenie rdlenym albo w odlegoci
mniejszej ni 100 m od granicy lasu) uywanie cignika
lub innej maszyny bez naleytego zabezpieczenia przed
iskrzeniem, rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, pozostawianie roznieconego ognia,
korzystanie z otwartego pomienia, wypalanie wierzchniej
warstwy gleby lub pozostaoci rolinnych, porzucanie
nieugaszonych zapaek lub niedopakw papierosw, dopuszczanie si innych czynnoci mogcych wywoa niebezpieczestwo poaru
Liczba naoonych
mandatw karnych
357
263
148
144
rdo: KG PSP
W 2010 roku PSP podejmowaa wiele dziaa prewencyjnych, ktre polegay przede
wszystkim na prowadzeniu czynnoci kontrolno-rozpoznawczych, m.in. informowano wacicieli, zarzdcw lub uytkownikw obiektw budowlanych o zasadach waciwego postpowania w zakresie nadzoru nad urzdzeniami przeciwpoarowymi i instalacjami technicznymi,
wyposaania obiektw w sprzt i urzdzenia przeciwpoarowe.
Ponadto stosowano pouczenia, a po upywie terminw realizacji naoonych obowizkw przeprowadzane byy czynnoci kontrolne sprawdzajce, czy naoone obowizki zostay
wykonane. Udzielano upomnie i poucze ustnych oraz wyjanie z zakresu wymaga ochrony poarowej.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
337
337
Przestpczo
mandatowe
Na bieco prowadzona bya wsppraca m.in.: z wojewdzkimi i powiatowymi inspektoratami nadzoru budowlanego, Policj, urzdami miast, urzdami gmin, urzdami starostwa, miejskimi orodki pomocy spoecznej, zarzdami lokali komunalnych, stra miejsk,
SANEPIDAMI, kuratorami owiaty oraz zarzdami firm. Na stronach internetowych komend zamieszczano informacje dotyczce: m.in. przegldw i czyszczenia przewodw kominowych, zagroe zwizanych z zatruciami tlenkiem wgla, bezpieczestwa imprez masowych.
PSP organizowaa i prowadzia spotkania edukacyjne dla dzieci i modziey nt. przestrzegania zasad bezpieczestwa poarowego w domu, szkole oraz miejscach wypoczynku,
na ktrych przedstawiano przyczyny powstawania poarw, sposoby powiadamiania sub
ratunkowych w sytuacji zagroenia oraz zasady postpowania w czasie ewakuacji.
Ponadto PSP braa udzia w licznych programach i inicjatywach, ktrych celem by
wzrost bezpieczestwa spoecznoci lokalnych, byy to m.in. rzdowy program ,,Razem bezpieczniej, Przyjazne rodowisko lokalne, wielkopolski program Edukacja
i profilaktyka".
Obszary wymagajce wzmocnienia w celu zmniejszenia liczby wykrocze

wzmocnienie nadzoru nad wacicielami, zarzdcami nieruchomoci w celu wymuszenia
regularnych przegldw instalacji uytkowych (w tym elektrycznych),
kontynuowanie akcji informacyjnych uwiadamiajcych spoeczestwo m.in. o waciwym
przygotowaniu instalacji grzewczych, apele do spoeczestwa o czyszczenie i usuwanie
zanieczyszcze z przewodw spalinowych, informacje o waciwych zachowaniach i zasadach bezpieczestwa poarowego w budynkach i ich obrbie,
podnoszenie wiadomoci spoeczestwa, za porednictwem rodkw masowego przekazu,
w zakresie bezpieczestwa poarowego,
kontynuowanie dziaa informacyjnych dotyczcych problemu wypalania traw oraz przegldw przewodw wentylacyjnych oraz kominowych.
Inspekcja Transportu Drogowego

Uprawnienie do nakadania mandatw przez inspektorw Inspekcji Transportu Drogowego wynika z Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 21 marca 2003 roku
w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Transportu Drogowego uprawnie do nakadania
grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2003, nr 59, poz. 522 z pn. zm.).
W wyniku kontroli drogowych przeprowadzonych przez inspektorw Inspekcji Transportu Drogowego w 2010 roku wystawiono 18 291 mandatw karnych, czyli o 3,6 % mniej ni
w roku 2009, za naruszenia przepisw ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu
drogowym (Dz.U. 2005, nr 108, poz. 908 z pn. zm.), z czego 12 571 dotyczyo przewonikw
krajowych, a 5720 przewonikw zagranicznych. czna kwota naoonych kar w drodze
mandatu wyniosa w 2010 roku to ponad 2,8 mln z, co w porwnaniu z rokiem 2009 stanowi
wzrost o okoo 12%.
W 2010 roku inspektorzy wydali 22 656 mandatw karnych, o 27% mniej ni w 2009
roku, za naruszenia stwierdzone na podstawie przepisw ustawy o transporcie drogowym.
czna wysoko kar naoonych z tego tytuu wyniosa 5,9 mln z i bya nisza o ok. 2 mln
od kwoty z roku 2009.
338
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Wykres 20.9 Liczba mandatw karnych naoonych przez inspektorw ITD na podstawie przepisw
ustawy o transporcie drogowym w latach 20062010
rdo: ITD
Dziaalno Inspekcji Transportu Drogowego na rzecz poprawy bezpieczestwa transportu drogowego obejmuje w gwnej mierze prewencyjne kontrole drogowe, majce bezporedni lub poredni wpyw na stan bezpieczestwa w ruchu drogowym. W ramach prowadzonej caorocznie akcji: Bezpieczny autokar prowadzona bya kontrola autokarw wycieczkowych, autobusw rejsowych oraz autokarw przewocych dzieci, w szczeglnoci w okresie
ferii zimowych oraz okresie wakacyjnym.
W celu zmniejszenia ryzyka wystpienia wypadku spowodowanego przemczeniem
kierowcy inspektorzy prowadz na bieco kontrole przestrzegania przepisw dotyczcych
czasu prowadzenia pojazdu, przerw i odpoczynkw kierowcy. Ponadto prowadzone byy kontrole dokumentw uprawniajcych do prowadzenia samochodw ciarowych i autobusw
zgodnie z przepisami ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym.
Inspekcja Transportu Drogowego eliminowaa z ruchu drogowego pojazdy niesprawne technicznie, nieprawidowo oznakowane i wyposaone oraz przeciwdziaaa procesowi degradacji
drg wpywajcemu na pogorszenie bezpieczestwa ruchu drogowego poprzez kontrol masy
i naciskw osi pojazdw ciarowych.
Ponadto pracownicy Inspekcji Transportu Drogowego systematycznie udzielali informacji przedsibiorcom, kierowcom i innym zainteresowanym na temat aktualnych przepisw
prawa obowizujcych w zakresie transportu drogowego. Naley podkreli, e Gwny Inspektorat Transportu Drogowego aktywnie uczestniczy w podejmowanych dziaaniach zmierzajcych do rozszerzania i umacniania wsppracy midzynarodowej w zakresie kontroli
transportu drogowego, ktre s koniecznym warunkiem do wypracowania jednolitego podejcia w zakresie interpretacji obowizujcych przepisw wsplnotowych i procedur kontrolnych w odniesieniu do kierowcw i przedsibiorcw wykonujcych przewozy drogowe na obszarze UE i wewntrz poszczeglnych krajw UE. Prowadzona bya wsppraca sub kontrolnych w zakresie wymiany informacji, koordynacji dziaa kontrolnych, organizacji wsplnych
szkole i konsultacji.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
339
339
Przestpczo
mandatowe
andarmeria Wojskowa
Katalog wykrocze, za ktre funkcjonariusze andarmerii Wojskowej s uprawnieni
do nakadania mandatw karnych, okrelony zosta w Rozporzdzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 grudnia 2001 roku w sprawie okrelenia wykrocze, za ktre onierze
andarmerii Wojskowej s upowanieni do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego
(Dz.U. 2001, nr 157 poz. 1862).
Zgodnie z ustaw o andarmerii Wojskowej i wojskowych organach porzdkowych
z dnia 24 sierpnia 2001 roku (Dz.U. 2001, nr 123 poz. 1253 z pn. zm.) oraz przepisami wykonawczymi, funkcjonariusze andarmerii nakadaj grzywny w drodze mandatu karnego
na niej wymienione osoby:
onierzy penicych czynn sub wojskow;
onierzy niebdcych w czynnej subie wojskowej w czasie noszenia przez nich mundurw oraz odznak i oznak wojskowych;
pracownikw zatrudnionych w jednostkach wojskowych:
a) w zwizku z ich zachowaniem si podczas pracy w tych jednostkach;
b) w zwizku z popenieniem przez nich czynu zabronionego przez ustaw pod grob kary, wicego si z tym zatrudnieniem;
osoby przebywajcych na terenach lub w obiektach jednostek wojskowych;
inne osoby ni okrelone wyej podlegajce orzecznictwu sdw wojskowych albo jeeli
wynika to z odrbnych przepisw;
osoby niebdce onierzami, jeeli wspdziaaj z osobami, o ktrych mowa wyej w popenieniu czynu zabronionego przez ustaw pod grob kary albo te jeeli dokonuj czynw zagraajcych dyscyplinie wojskowej albo czynw przeciwko yciu lub zdrowiu onierza albo mieniu wojskowemu;
onierzy si zbrojnych pastw obcych, przebywajcych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej oraz czonkw ich personelu cywilnego, jeeli pozostaj w zwizku z penieniem
obowizkw subowych, o ile umowa midzynarodowa, ktrej Rzeczpospolita Polska jest
stron, nie stanowi inaczej.
W 2010 roku andarmeria Wojskowa skontrolowaa ogem 27 170 pojazdw i naoya 2266 sankcji, w tym 1684 w formie mandatu karanego. czna kwota wysokoci naoonych przez andarmeri Wojskow grzywien w postaci mandatw karnych w 2010 roku wyniosa 200 790 z, co stanowi 38-procentowy spadek w porwnaniu z rokiem 2009.
Tabela 20.4 Liczba mandatw karnych naoonych w roku 2010 przez W
Liczba mandatw
Kwota w z
ustawa o broni i amunicji
450
ustawa o zakwaterowaniu SZ RP
300
ustawa o ochronie zdrowia
16
800
kodeks wykrocze
1655
199 240
Razem
1684
200 790
Rodzaj wykroczenia
rdo: MON
340
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Analizujc dane przedstawiajce sankcje naoone na kierowcw wojskowych oraz

przeprowadzone kontrole ruchu drogowego, zauwaa si spadek liczby ukaranych kierowcw,
co oznacza, e poziom przestrzegania przepisw ruchu drogowego ulega systematycznej poprawie. Pewien wyjtek stanowi wzrost liczby wykrocze polegajcych na nieprzestrzeganiu
obowizku zapitych pasw bezpieczestwa. W dalszym cigu pojazdy wojskowe w wielu
przypadkach naruszaj wymagania ochrony rodowiska, jednak i w tym przypadku widoczny
jest spadek wykrocze, a stan techniczny wojskowych pojazdw mechanicznych uleg znacznej poprawie.
Dziaalno prewencyjna andarmerii Wojskowej obejmuje przez wszystkim wszelkiego rodzaju formy zabezpiecze uroczystoci oraz prowadzenie kontroli ruchu drogowego.
W powyszych dziaaniach funkcjonariusze andarmerii Wojskowej bardzo czsto
wsppracuj z funkcjonariuszami Policji oraz pozostaymi organami porzdku publicznego.
Stra Ochrony Kolei

Uprawnienie do nakadania grzywien w drodze mandatu oraz wykaz wykrocze,
za ktre mandaty mog by nakadane przez Stra Ochrony Kolei wynika z ustawy z 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym (Dz.U. 2007, nr 16, poz. 94), Rozporzdzenia Ministra
Infrastruktury z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie przepisw porzdkowych obowizujcych na obszarze kolejowym w pocigach i innych pojazdach kolejowych. (Dz.U. 2004, nr 264
poz. 2 637) oraz Rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 marca 2003 roku w sprawie okrelenia wykrocze, za ktre funkcjonariusze stray ochrony kolei s uprawnieni
do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz zasad i sposobu wydawania upowanie (Dz.U. 2003, nr 62 poz. 564).
W 2010 roku funkcjonariusze Stray Ochrony Kolei naoyli 37 463 mandatw na czn kwot 2 365 215 z. W porwnaniu z rokiem 2009 liczba mandatw naoonych przez SOK
bya nisza o 19%.
Tabela 20.5 Katalog wykrocze, za ktre Stra Ochrony Kolei najczciej nakadaa mandaty
w roku 2010
Rodzaj wykroczenia
przechodzenie i przejedanie przez tory w miejscach do tego niewyznaczonych
Liczba mandatw
11 334
palenie tytoniu w miejscach, w ktrych jest to zabronione
9108
spoywanie napojw alkoholowych w zakresie okrelonym w odrbnych przepisach
4713
zanieczyszczanie i zamiecanie
2844
wstp i przebywanie osb nieuprawnionych na torowiskach, nasypach, wiaduktach,

mostach, wykopach i w tunelach kolejowych
2377
przechodzenie i przejedanie oraz przepdzanie zwierzt przez przejazdy

lub przejcia
1961
rdo: KG SOK
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
341
341
Przestpczo
mandatowe
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Stra Ochrony Kolei statystyka przestpstw i wykrocze na obszarze kolejowym w roku 2010 pokazuje nieznaczny wzrost liczby
wydarze negatywnych w porwnaniu z rokiem 2009 o 0,54% (oznacza o wzrost o 72 przypadki).
Biorc pod uwag ksztatowanie si poszczeglnych kategorii zdarze w roku 2010,
w porwnaniu z rokiem 2009, naley stwierdzi:
zmniejszenie liczby kradziey na szkod podrnych o 18,7%,
zmniejszenie liczby wybrykw chuligaskich o 21,6%,
zmniejszenie liczby obrzuce pocigw kamieniami o 42,3%.
Negatywne tendencje dotyczyy wydarze zwizanych z przesykami wagonowymi,
gdzie nastpi wzrost rejestrowanych kradziey o 19,3% oraz w kradzieach i dewastacjach
urzdze zwizanych z bezpieczestwem ruchu kolejowego wzrost o 21,9% liczby rejestrowanych wydarze.
W 2010 roku funkcjonariusze Stray Ochrony Kolei cile wsppracowali ze wszystkimi subami i podmiotami odpowiedzialnymi za zapewnienie bezpieczestwa na obszarach
kolejowych. Organizowane byy wsplne patrole prewencyjne Policji, Stray Granicznej, andarmerii Wojskowej i Stray Ochrony Kolei na dworcach i przystankach, prowadzono dziaania operacyjne w pocigach i na pozostaych obszarach kolejowych. Stra Ochrony Kolei braa
udzia w kampaniach spoecznych majcych na celu popraw bezpieczestwa na przejazdach
kolejowych Bezpieczny przejazd.
SOK wsppracowaa take z Policj oraz z andarmeri Wojskow w trakcie przejazdw zmasowanych grup modziey (kibice, fani muzyki modzieowej).
W ramach dziaa prewencyjnych funkcjonariusze Stray Ochrony Kolei prowadzili
ponadto stay nadzr dworcw kolejowych przy wykorzystaniu monitoringu wizyjnego oraz
stae patrole prewencyjne w miejscach szczeglnie zagroonych.
Pastwowa Stra Rybacka

Pastwowa Stra Rybacka jest wyodrbnion i podleg bezporednio wojewodom jednostk organizacyjn, ktrej zadaniem jest kontrola przestrzegania ustawy o rybactwie rdldowym z dnia 18 kwietnia 1985 roku oraz przepisw wykonawczych, wydanych na jej podstawie (Dz.U. 2009, nr 189, poz. 147).
Na podstawie uregulowa tej ustawy Pastwowa Stra Rybacka posiada uprawnienia
do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego. Formacja ta dziaa na terenie wszystkich wojewdztw.
W roku 2010 funkcjonariusze Pastwowej Stray Rybackiej naoyli 10 557 mandatw
karnych na czn kwot 1 670 300 z. W porwnaniu z rokiem 2009 stanowi to spadek liczby
mandatw o 12,5%.
Z ustale stranikw wynika, e wzrasta liczba przypadkw kusownictwa. Duym
problemem s te sprawcy dziaajcy w grupach zorganizowanych. Na uwag zasuguje jednak fakt, e zmienia si podejcie spoeczestwa, ktre reaguje na przypadki kusownictwa.
Dziki informacjom od wdkarzy, turystw, dziakowiczw, Pastwowa Stra Rybacka czciej jest alarmowana i moe podejmowa swoje dziaania.
W 2010 roku Pastwowa Stra Rybacka prowadzia wsplne dziaania z innymi subami odpowiedzialnymi za nadzr i kontrol przestrzegania prawa: Policj, Stra Len,
Straami Gminnymi, oraz wsppracowaa ze spoeczn stra ryback i innymi organizacjami pozarzdowymi dziaajcymi w obszarze ochrony przyrody i rodowiska. W ramach prewencji Stranicy rybaccy prowadzili stay monitoring terenw, gdzie najczciej popeniane
byy przestpstwa i wykroczenia (rzeki, zbiorniki retencyjne, obrby ochronne, tarliska
342
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
i obrby hodowlane). Ponadto organizowane byy szkolenia specjalistyczne dla spoecznych

stray rybackich oraz czonkw stowarzysze wdkarskich. Dziaania Pastwowej Stray Rybackiej wspomagane s w miar moliwoci przez Stra Len, spoeczn stra ryback oraz
przez Policj na podstawie Rozporzdzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej
z 23 grudnia 1997 roku w sprawie okrelenia szczegowych zasad i warunkw wspdziaania PSR z Policj ( Dz.U. 1998, nr 4 poz. 12).
W celu ograniczenia liczby narusze naley rozway podniesienie wysokoci kar okrelonych w taryfikatorach w taki sposb, aby zniechcay one do amania prawa.
Pastwowa Stra owiecka

Stranicy PS upowanieni s do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego
na podstawie Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 24 wrzenia 2002 roku w sprawie
zakresu wykrocze, za ktre uprawnieni pracownicy Lasw Pastwowych, pracownicy parkw narodowych oraz stranicy owieccy s upowanieni do nakadania grzywien w drodze
mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 174 poz. 1432).
Do zakresu dziaania Pastwowej Stray owieckiej nale sprawy zwalczania przestpstw i wykrocze w zakresie szkodnictwa owieckiego i przyrodniczego, a w szczeglnoci
kontrola realizacji przepisw ustawy Prawo owieckie, dotyczcych:
ochrony zwierzt, zwalczania kusownictwa i wszelkiego szkodnictwa owieckiego;
dokonywania kontroli legalnoci skupu i obrotu zwierzyn;
zwalczania przestpstw i wykrocze w zakresie owiectwa;
dokonywanie kontroli podmiotw prowadzcych sprzeda usug obejmujcych polowania wykonywane przez cudzoziemcw na obszarze RP.
Na podstawie danych dostarczonych przez poszczeglne urzdy wojewdzkie, w ktrych zostaa powoana Pastwowa Stra owiecka, w 2010 roku stranicy PS naoyli 184
mandaty karne na czn kwot 17 195 z. W porwnaniu z rokiem 2009, kiedy wystawiono
160 mandatw na kwot 17 230 z, stanowi to 15% wzrost liczby naoonych mandatw.
Z analizy przesanych materiaw wynika, e nowym trendem w kusownictwie jest
strzelanie do zwierzyny z pojazdw dla zabawy, w celu oddania jednego strzau i umiercenia zwierzyny. Kolejnym stosunkowo czstym stwierdzanym zjawiskiem jest nocne strzelanie
z broni myliwskiej, wyposaonej w celowniki noktowizyjne (urzdzenia emitujce sztuczne
wiato).
W 2010 roku w ramach dziaa prewencyjnych Pastwowa Stra owiecka prowadzia
wzmoone patrole (rwnie nocne i wczesno poranne) w obwodach owieckich szczeglnie zagroonych, ktrych celem byo zwalczanie kusownictwa, szkodnictwa owieckiego, przyrodniczego i lenego. W trakcie patroli prowadzono rwnie dziaania prewencyjne, polegajce
na edukacji myliwych, a take rodowisk bezporednio zwizanych z gospodark owieck,
z zakresu prawa owieckiego i przyrodniczego.
PS wspdziaa z Policj, Sub Len, Pastwow Stra Ryback, Polskim Zwizkiem owieckim. Organizowano wsplne dziaania majce na celu wdroenie mechanizmw
skierowanych na usprawnienie wspdziaania i szybkiego reagowania wszystkich formacji
w zakresie ochrony rodowiska przyrodniczego.
Stranicy PS prowadzili szkolenia z zakresu przepisw o prawie owieckim zarwno
dla Policji, jak i k owieckich. Ponadto prowadzone byo kontrole m.in. ksiek ewidencji
myliwych na polowaniach indywidualnych, kontrole skupu dziczyzny.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
343
343
Przestpczo
mandatowe
Stra Lena i Suba Lena

Pracownicy Lasw Pastwowych upowanieni s do nakadania grzywien w drodze
mandatu karnego na podstawie Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 24 wrzenia
2002 roku w sprawie zakresu wykrocze, za ktre uprawnieni pracownicy Lasw Pastwowych, pracownicy parkw narodowych oraz stranicy owieccy s upowanieni do nakadania
grzywien w drodze mandatu karnego ( Dz.U. 2002, nr 174 poz. 1432). Stra Len kieruje
Gwny Inspektor Stray Lenej, ktry podporzdkowany jest Dyrektorowi Generalnemu Lasw Pastwowych.
W 2010 roku Suba Lena i Stra Lena naoyy ogem 14 604 mandatw karnych,
co w porwnaniu z rokiem 2009 roku stanowi wzrost o 13%.
Wysoko naoonych grzywien wyniosa ogem 1 396 000 z, co stanowi niewielki
wzrost w porwnaniu z rokiem 2009, kiedy kwota naoonych grzywien wyniosa 1 387 320 z.
Tabela 20.6 Liczba i kwota mandatw karnych naoonych przez Stra Len i Sub Len
w 2010 roku
Stra Lena
Suba Lena
Ogem
Liczba
mandatw
Kwota grzywien
(w z)
13 333
1 283 940
1271
112 140
14 604
1 396 090
rdo: DGLP
W 2010 roku wysoko grzywien naoonych przez Stra Len i Sub Len bya
najwysza od 1992 roku. Oznacza to stosowanie obecnie rzadszej, ale surowszej kary w postaci wyszej grzywny w drodze mandatu karnego, jako sankcji w przypadkach ewidentnego naruszenia prawa, gdy zawodz rodki oddziaywania wychowawczego.
Tabela 20.7 Naruszenia stwierdzane przez Sub Lena i Stra Len w 2010 roku
Liczba
narusze
Rodzaje narusze
Art. 161 k.w. Kto, nie bdc do tego uprawniony albo bez zgody waciciela lub posiadacza lasu, wjeda pojazdem silnikowym, zaprzgowym lub
motorowerem do nienalecego do niego lasu w miejscu, w ktrym jest to
niedozwolone, albo pozostawia taki pojazd w lesie ()
Art. 162 k.w. Kto w lasach zanieczyszcza gleb lub wod albo wyrzuca do
lasu kamienie, mieci, zom, padlin lub inne nieczystoci, albo w inny
sposb zamieca las ()
Art. 148 k.w. Kto dokonuje w nienalecym do niego lesie wyrbu gazi,
korzeni lub krzeww, niszczy je lub uszkadza albo karczuje pniaki, zabiera
z nienalecego do niego lasu wyrbane gazie, korzenie lub krzewy albo
wykarczowane pniaki ()
Art. 82 k.w. Kto nieostronie obchodzi si z ogniem lub wykracza przeciwko przepisom dotyczcym zapobiegania i zwalczania poarw ()
11 781
1146
849
264
rdo: DGLP
344
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Stra Lena realizuje zadania zwizane ze zwalczaniem szkodnictwa lenego, we wasnym zakresie, jak i przy udziale Policji, Stray Granicznej, Stray Ochrony Kolei, Inspekcji
Transportu Drogowego, Pastwowej Stray Poarnej, stray miejskiej i gminnej, Pastwowej
Stray Rybackiej, Pastwowej Stray owieckiej, stray parkw narodowych oraz administracji terenowej i innych sub i organw (np. Stroisz, Choinka, Kusownik, Grab i inne).
W 2010 roku w zakresie kontroli ruchu drogowego zostao zorganizowanych wiele akcji, w ktrych przeprowadzono 5151 kontroli pojazdw i osb w ruchu drogowym. Udzielono
30 513 poucze.
Inspekcja Handlowa
Organy Inspekcji Handlowej s uprawnione do nakadania grzywien w drodze mandatu na podstawie Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 8 kwietnia 2003 roku
w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Handlowej uprawnie do nakadania grzywien
w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2003, nr 63 poz. 587 z pn. zm.).
Ogem w 2010 roku organy Inspekcji Handlowej naoyy 8953 mandaty karne,
na czn kwot 1 641 765 z. Naley stwierdzi, e liczba naoonych mandatw karnych
w 2010 wzrosa w stosunku do roku 2009 o 24%, niemniej jednak w dalszym cigu pozostaje
nisza ni w latach wczeniejszych (w 2007 roku byo ich 11 092, w 2008 roku 9210).
Podobnie jak w latach ubiegych najczciej stwierdzanymi naruszeniami przepisw
byy: naruszenia w zakresie uwidaczniania cen towarw oferowanych do sprzeday, tj. art.
137 1 k.w., oznakowania towarw art. 136 2 k.w., oferowania do sprzeday towarw
przeterminowanych (art. 100 ust. 1 pkt. I ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczestwo ywnoci i ywienia (Dz.U. nr 171 poz. 1225 z pn. zm.).
W 2010 roku najpowaniejszym stwierdzonym negatywnym zjawiskiem byo wiadome
popenianie przez przedsibiorcw wykrocze w celu uzyskania wymiernych korzyci. Warto nakadanych grzywien jest nisza ni koszt dostosowania si do stawianych wymogw.
Dotyczy to w szczeglnoci przedsibiorcw wiadczcych usugi noclegowe w obiektach niespeniajcych warunkw bez uzyskania wymaganych prawem decyzji o zaszeregowaniu
obiektw posugujcych si jednoczenie do oznaczenia obiektu zastrzeonymi dla obiektw
hotelarskich nazwami hotel/motel.
Inspekcja Handlowa w dalszym cigu postuluje nowelizacj ustawy o dziaalnoci gospodarczej, polegajc na wyczeniu Inspekcji Handlowej z obowizku zawiadamiania o zamiarze wszczcia kontroli. W zwizku z art. 79 ust. 1 i art. 79 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (Dz.U. 2007, nr 155, poz. 1095 ze zm.),
kontrola musi zosta zapowiedziana z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem, o ile inspekcja
nie dysponuje dowodem uzasadniajcym podejrzenie popenienie przestpstwa przez przedsibiorc (np. informacje organu wydajcych zezwolenia, skargi konsumentw). Przeprowadzanie tego typu zapowiedzianych kontroli w sposb znaczcy zmniejsza ich efektywno. Nowelizacja ograniczyaby sytuacj, gdy przedsibiorca przed kontrol usuwa nieprawidowoci,
a po kontroli wraca do stanu poprzedniego, przy jego ewidentnej winie.
Dziaania prewencyjne podejmowane przez Inspekcj Handlow w 2010 roku polegay
przede wszystkim na publikowaniu wynikw kontroli, udzielaniu instruktau w zwizku
z ujawnionymi w toku dziaa kontrolnych nieprawidowociami, wyjanianiu w toku postpowania kontrolnego przepisw prawa, kierowaniu wystpie pokontrolnych, stosowaniu instytucji oddziaywania wychowawczego, tj. prowadzenie rekontroli. Ponadto w stosunku
do przedsibiorcw prowadzone byy wszelkiego rodzaju dziaania edukacyjne.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
345
345
Przestpczo
mandatowe
Inspekcja Ochrony rodowiska

Uprawnienie do nakadania grzywien w drodze mandatu oraz wykaz wykrocze,
za ktre mandaty mog by nakadane przez inspektorw ochrony rodowiska wynika z Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 13 wrzenia 2002 roku w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony rodowiska uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 151 poz. 1253 z pn. zm.).
Ogem w 2010 roku inspektorzy ochrony rodowiska naoyli 2117 mandatw karnych na czn kwot 631 150 z. W porwnaniu z 2009 rokiem to spadek o 16,6%, kiedy liczba mandatw wyniosa 2538 mandatw na czn kwot 791 200 z.
Tabela 20.8 Liczba mandatw karnych wystawionych przez IO w 2010 roku,
wraz z ich podstaw i kwotami
Rodzaj wykroczenia
Prawo ochrony rodowiska
(art. 46, 76, 152, 250, 286, 330 331, 337,339, 340, 341,
342, 346, 349, 351, 354, 356, 357, 359)
Liczba mandatw
Kwota (w z)
1091
309 150
Ustawa o odpadach (art. 13,321, 37, 59, 69, 70, 71, 72,
75, 76, 77, 78, 91, 113)
373
115 400
Ustawa o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (art. 71, 72, 74, 75, 77, 78, 342)
Ustawa Prawo wodne
(art. 40, 192, 193, 194, 195,197)
91
26 650
119
48 300
Ustawa o obowizkach przedsibiorcw w zakresie gospodarowania niektrymi odpadami oraz o opacie produktowej i opacie depozytowej (art. 9, 21, 37)
35
6050
Ustawa o Inspekcji Ochrony rodowiska

(art. 31a)
269
86 600
Ustawa o recyklingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (art. 48, 50, 51, 52)
38
10 400
Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

(art. 21, 22)
12
1200
Ustawa o nawozach i nawoeniu (art. 24, 41, 49)
26
7900
Ustawa o substancjach zubaajcych warstw ozonow

(art. 38, 40, 41, 42, 43)
29
7600
Kodeks wykrocze (art.154 2)
2
2
1000
700
30
10 200
2117
631 150
Ustawa o bateriach i akumulatorach

(art. 79,80, 83)
Rne ww. artykuy, ujte w jednym mandacie
Razem
rdo: GIO
346
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
W ramach inicjatyw majcych na celu przeciwdziaanie i zwalczanie negatywnych zjawisk podejmowano wiele dziaa majcych na celu walk z tzw. szar stref w zakresie nielegalnie dziaajcych punktw demontau pojazdw i zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Inspekcja Ochrony rodowiska organizowaa liczne spotkania oraz prowadzia kontrole o charakterze instruktaowym, majce na celu przede wszystkim zapoznanie z obowizujcymi przepisami prawa. Ponadto w celach prewencyjnych stosowano pouczenia oraz zarzdzenia pokontrolne.
Obszary wymagajce wzmocnienia, w celu zmniejszenia liczby wykrocze

wprowadzenie cisego podziau zada kontrolnych pomidzy Inspekcj Ochrony rodowiska a samorzd terytorialny,
wzmocnienie kompetencji wojewdzkich inspektoratw.
Inspekcja Weterynaryjna
Uprawnienie do nakadania grzywien przez Inspekcj Weterynaryjn w drodze mandatu reguluje Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 28 lipca 2008 roku w sprawie
nadania inspektorom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakoci Handlowej Artykuw Rolno-Spoywczych oraz Pastwowej Inspekcji Ochrony Rolin i Nasiennictwa uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2008, nr 137 poz. 861).
Ogem w 2010 roku inspektorzy Inspekcji Weterynaryjnej naoyli 2108 mandatw
karnych, co stanowi wzrost ich liczby o 47% w stosunku do roku 2009.
czna kwota naoonych grzywien wyniosa 348 355 z i bya wysza od kwoty z 2009
roku o 18%.
Tabela 20.9 Katalog i liczba wykrocze, za ktre inspektorzy Inspekcji Weterynaryjnej
najczciej nakadali w roku 2010 mandaty karne
Rodzaj wykroczenia
Liczba mandatw
Art.111 1 k.w. (niedopenienie obowizku zapewnienia naleytego stanu sanitarnego, zwaszcza w zakresie utrzymania czystoci oraz uywanego przez pracownikw ubioru)
375
Art. 33 ust .1 pkt 5 ustawy o identyfikacji i rejestracji zwierzt (niedokonanie oznakowania zwierzt zgodnie z przepisami Unii Europejskiej)
348
Art. 33 ust .1 pkt 12 ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierzt

(niedopenienie obowizku przekazywania agencji albo organom Inspekcji Weterynaryjnej informacji zwizanych z identyfikacj i rejestracj zwierzt gospodarskich)
95
rdo: IW
W stosunku do 2009 roku spada liczba wykrocze zwizanych z naruszeniem przepisw o identyfikacji i rejestracji zwierzt gospodarskich. Wzrosa natomiast liczba wykrocze
zwizanych z niedopenieniem obowizku zapewnienia naleytego stanu sanitarnego, zwaszcza w zakresie utrzymania czystoci oraz uywanego przez pracownikw ubioru (art. 111 1
ustawy Kodeks wykrocze).
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
347
347
Przestpczo
mandatowe
Niepokojce jest zjawisko coraz czstszego odstpowania od szczepienia psw przeciwko wcieklinie i brak wsppracy pomidzy odpowiednimi subami w tym zakresie.
W 2010 roku organy Inspekcji Weterynaryjnej podejmoway wiele dziaa prewencyjnych, w tym midzy innymi organizowane byy spotkania informacyjne z wadzami gmin
i miast, prowadzona bya wsppraca z lokalnymi mediami w celu przekazywania informacji
o obowizujcych przepisach i wynikajcych z nich wymogach.
W celu ograniczenia liczby narusze przepisw prawa naley przede wszystkim podnie poziom wiedzy podmiotw dziaajcych w rolnictwie zarwno w odniesieniu do uregulowa krajowych, jak i wsplnotowych. Ponadto naley mie na uwadze zapewnienie waciwej
wsppracy organw Inspekcji Weterynaryjnej z lekarzami prowadzcymi wasn praktyk
dla zagwarantowania bezpieczestwa produktw pochodzenia zwierzcego.
Inspekcja Ochrony Rolin i Nasiennictwa

Organy Inspekcji Ochrony Rolin i Nasiennictwa s upowanione do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego na podstawie Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw
z dnia 28 lipca 2008 roku w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakoci Handlowej Artykuw Rolno-Spoywczych oraz Pastwowej Inspekcji Ochrony
Rolin i Nasiennictwa uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U.
2008, nr 137 poz. 861).
W 2010 roku, podobnie jak w 2009, najwicej mandatw karnych naoonych zostao
w zwizku naruszeniami przepisw ustawy o ochronie rolin:
wprowadzenie lub przemieszczanie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej rolin, produktw rolinnych lub przedmiotw szczeglnie podatnych na poraenie przez organizmy
kwarantannowe i stwarzajcych niebezpieczestwo rozprzestrzeniania si tych organizmw, niezaopatrzonych w paszport rolin, wiadectwo fitosanitarne, wiadectwo fitosanitarne dla reeksportu i niezaopatrzonych w inne dokumenty lub oznakowania przewidziane w przepisach Unii Europejskiej lub umowach midzynarodowych oraz inne dokumenty lub oznakowania przewidziane w przepisach pastw trzecich, a take niezaopatrzonych w paszport zastpczy (art. 107 ust. 1 pkt 10),
stosowanie rodkw ochrony rolin niedopuszczonych do obrotu lub w sposb niezgodny
z etykiet - instrukcj stosowania (art. 107 ust. 1 pkt 24).
cznie w 2010 roku naoonych zostao 821 mandatw karnych, co stanowi spadek
o 5,6% w stosunku do 2009 roku. czna kwota naoonych mandatw wyniosa w 114 010 z
i bya wysza o 12% od kwoty mandatw naoonych w roku 2009.
W 2010 roku odnotowano wzrost obrotu sfaszowanymi rodkami ochrony rolin. Zjawisko to nasila si w caej Unii Europejskiej. Inspekcja wsppracuje w tym zakresie z instytutami naukowymi, Sub Celn, Stra Graniczn i Policj. Nasilenie zjawiska jest zwizane z wysokimi cenami rodkw ochrony rolin.
Pastwowa Inspekcja Ochrony Rolin i Nasiennictwa, oprcz czynnoci kontrolnych,
prowadzia w 2010 roku rwnie dziaalno prewencyjn. Dziaalno ta opieraa si przede
wszystkim na przekazywaniu informacji w postaci ulotek, komunikatw w lokalnych mediach oraz na wsppracy z wadzami gmin, izbami rolniczymi, stowarzyszeniami i innymi
organizacjami zrzeszajcymi producentw rolnych. Obszerne informacje przekazywane byy
w trakcie szkole z zakresu ochrony rolin. Wan funkcj penia strona internetowa inspekcji (www.piorin.gov.pl) oraz zintegrowany system informatyczny. Wanym obszarem prewencji bya ponadto kontrola targowisk oraz ledzenie ogosze w Internecie. Wzrost wiadomoci producentw oraz wzrost wymaga odbiorcw w zakresie bezpieczestwa ywnoci jest
348
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
i bdzie najwaniejszym czynnikiem zmniejszenia liczby stwierdzanych wykrocze.

Ponadto w celu zmniejszenia liczby wykrocze naley, w opinii Inspekcji, pooy
wikszy nacisk na edukacj w szkoach rolniczych w zakresie bezpieczestwa ywnoci i propagowanie tej tematyki w mediach ograniczy to znacznie przypadki naruszania postanowie ustawy o ochronie rolin i ustawy o nasiennictwie.
Bardzo wanym aspektem jest rwnie usunicie obowizku powiadamiania podmiotw kontrolowanych na co najmniej 7 dni przed rozpoczciem kontroli (ustawa o swobodzie
dziaalnoci gospodarczej). W tym bowiem okresie czasu zwykle nastpuje uporzdkowanie"
spraw i w tej sytuacji niemoliwe jest stwierdzenie stanu faktycznego.
Podkrelana jest rwnie konieczno ustalenia precyzyjnych regu prowadzenia internetowego handlu rodkami ochrony rolin i materiaem siewnym oraz cige zacienienie
wsppracy pomidzy Inspekcj a Policj, Stra Graniczn, Sub Celn w celu ograniczenia handlu sfaszowanymi rodkami ochrony rolin.
Gwny Inspektor Nadzoru Budowalnego

Organy nadzoru budowlanego s upowanione do nakadania mandatw karnych
na podstawie Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 padziernika 2002 roku
w sprawie nadania pracownikom organw nadzoru budowlanego uprawnie do nakadania
grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 174 poz. 1423).
W 2010 roku wojewdzkie inspektoraty nadzoru budowlanego w caej Polsce naoyy
ogem 269 mandatw na czn kwot 320 900 z, natomiast powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego: 8792 mandaty karne na czn kwot 13 130 655 z. cznie w 2010 roku
organa nadzoru budowlanego naoyy 9061 mandaty, co w porwnaniu z 2009 rokiem stanowi spadek o 5,7%.
Tabela 20.11 Katalog wykrocze, za ktre najczciej nakadane byy kary przez wojewdzkie
inspektoraty nadzoru budowlanego (WINB) oraz powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego (PINB)
Liczba mandatw
Rodzaj wykroczenia
WINB
PINB
Art. 93 pkt 4 ustawy Prawo budowlane

niezgaszanie przez inwestora do organu budowlanego zamiaru rozpoczcia robt budowlanych
139
3806

niepoddawanie obiektw budowlanych
okresowym kontrolom przez wacicieli lub zarzdcw
obiektw
47
1195

wykonywanie robt budowlanych w sposb niezgodny z
przepisami pozwoleniem na budow i zatwierdzonym projektem budowlanym
40
2458
226
7459
Razem
7685
rdo: GINB
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
349
349
Przestpczo
mandatowe
Z analizy materiaw przesanych przez Gwnego Inspektora Nadzoru Budowlanego

wynika, e w 2010 roku w dalszym cigu gwn przyczyn wykrocze w budownictwie jest
niski poziom wiedzy o ustawie Prawo budowlane zarwno uczestnikw procesu inwestycyjnego, jak rwnie podmiotw odpowiedzialnych za utrzymanie obiektw. Niepokojcy jest rwnie brak znajomoci Prawa budowlanego przez osoby wykonujce samodzielnie funkcje techniczne w budownictwie oraz zarzdcw nieruchomoci, zawodowo zajmujcych si t dziaalnoci.
Dziaania prewencyjne podejmowane przez organy nadzoru budowlanego ukierunkowane s przede wszystkim na podnoszenie wiadomoci zarwno uczestnikw procesu budowlanego, jak rwnie wacicieli i zarzdcw obiektw w zakresie cicych na nich obowizkw ustawowych.
Dziaalno informacyjna obejmuje m.in.: zamieszczanie na stronach internetowych,
tablicach ogosze w urzdach, w lokalnej prasie, komunikatw do wacicieli i zarzdcw
obiektw budowlanych, uczestnictwo w spotkaniach z przedstawicielami samorzdw i lokalnych spoecznoci oraz w szkoleniach na ktrych przekazywane s informacje o obowizujcych przepisach. Ponadto prowadzone s dziaania kontrolne planowe i dorane budw oraz
utrzymania obiektw budowlanych w zakresie przestrzegania przepisw Prawa budowlanego.
W 2010 roku, w ramach oglnopolskiej akcji powodziowej, nadzr budowlany podda
przegldowi 25 266 obiektw. W sezonie zimowym prowadzone byy dorane kontrole stanu
utrzymania obiektw budowlanych w okresie intensywnych opadw niegu. Prowadzone byy
rekontrole obiektw stanowicych najwaniejsze zagroenie. Nadzr budowlany rozpocz
ponadto kontrol realizacj obowizkw przez wacicieli lub zarzdcw budowlanych obiektw sportowych, w tym szczeglnie obiektw sportowych zwizanych z EURO 2012 oraz centrw pobytowych rekomendowanych przez UEFA.
W celu zmniejszenia liczby wykrocze koniecznym jest zintensyfikowanie dziaa prewencyjnych podejmowanych przez organy nadzoru budowlanego, w tym zwikszenie liczby
kontroli planowych i doranych, a co za tym idzie, zwikszenie obsady kadrowej w inspektoratach. Ponadto wanym aspektem jest intensyfikacja szkole organizowanych przez izby
samorzdw zawodowych, przeznaczone dla osb wykonujcych samodzielnie funkcje techniczne w budownictwie.
Pastwowa Inspekcja Sanitarna

Podstaw prawn do nakadania grzywien w drodze mandatw karnych przez inspektorw Pastwowej Inspekcji Sanitarnej jest Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia
17 padziernika 2002 roku w sprawie nadania funkcjonariuszom organw Pastwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U.
2002, nr 174 poz.1426).
W ramach nadzoru sanitarnego jednostki organizacyjne PIS realizuj kontrole obiektw, ktrych liczba wynosia w 2010 roku ok. 700 tysicy. W cigu roku inspektorzy PIS przeprowadzili kontrole w 170 763 obiektach, z ktrych w 27 408 stwierdzono rnego rodzaju
nieprawidowoci, co skutkowao stosownymi sankcjami, w tym naoeniem 26 865 mandatw na ogln kwot 5 240 960 z.
Z analizy danych dostarczonych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn wynika, e najczciej stwierdzane w 2010 roku byy naruszenia z: art. 111 k.w. (brak naleytego stanu sanitarnego w kontrolowanych obiektach), art. 113 k.w. (brak zachowania naleytej czystoci
w zakadach ywienia, kpieliskach, zakadach fryzjerskich) oraz art. 100 ustawy z dnia 25
sierpnia 2006 o bezpieczestwie ywnoci i ywienia (wprowadzanie do obrotu artykuw spoywczych po upywie terminu przydatnoci do spoycia).
350
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Ponadto od 2 padziernika 2010 roku PIS przeprowadzia 3576 kontroli sklepw wprowadzajcych do obrotu tzw. dopalacze, w nastpstwie czego unieruchomiono 1378 obiektw
na obszarze caego kraju.
W 2010 roku dziaania prewencyjne Pastwowej Inspekcji Sanitarnej polegay
w szczeglnoci na prowadzeniu systematycznego i rzetelnego nadzoru sanitarnego oraz informowaniu podmiotw w zakresie obowizkw i ewentualnych konsekwencjach niespenienia
warunkw sanitarnych.
W ramach prewencji udzielano instrukcji na temat podstawowych obowizkw przedsibiorcw ywnociowych wynikajce z prawodawstwa krajowego i Unii Europejskiej.
Ponadto w celu zmniejszenia liczby narusze zwikszana bya czstotliwo kontroli w obiektach, w ktrych stwierdzano powtarzajce si uchybienia.
Pastwowa Inspekcja Pracy

Inspektorzy Pastwowej Inspekcji Pracy nakadaj mandaty na podstawie art. 95 3
k.p.w. w sprawach okrelonych w art. 17 2 k.p.w. postpowanie mandatowe prowadzi
inspektor pracy. Chodzi tu o wykroczenia przeciwko prawom pracownika okrelonych w Kodeksie pracy, w sprawach o wykroczenia okrelonych w art. 119123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2008, nr 69, poz. 415
i nr 70, poz. 416), a take w sprawach o inne wykroczenia zwizane z wykonywaniem pracy
zarobkowej, jeeli ustawa tak stanowi. W ostatnich latach Pastwowa Inspekcja Pracy zostaa rwnie zobowizana do sprawowania nadzoru i kontroli zagadnie, ktre wykraczaj poza
zakres prawa pracy. Dotyczy to takich kwestii, jak: kontrola realizacji obowizku przekazania
rodkw na wzrost wynagrodze w zakadach opieki zdrowotnej, kontrola czasu jazdy, czasu
postoju, obowizkowych przerw i czasu odpoczynku kierowcw czy kontrola prowadzenia ewidencji wykonywania pracy w szczeglnych warunkach lub o szczeglnym charakterze,
w zwizku z ustaw o emeryturach pomostowych.
W 2010 roku inspektorzy Pastwowej Inspekcji Pracy naoyli 20 615 mandatw
na czn kwot 24 960 030 z. W porwnaniu z rokiem 2009 liczba naoonych przez PIP
mandatw wzrosa o 2%.
Wrd wykrocze dominoway:
naruszenia przeciwko prawom pracownika okrelone w art. 283 par 1 kodeksu pracy
(naruszenie przepisw bezpieczestwa i higieny pracy),
wykroczenia z art. 282 par. 1 kodeksu pracy w szczeglnoci dot. wynagrodze i innych
wiadcze pracowniczych,
naruszenia art. 281 pkt. 5 kodeksu pracy dotyczce czasu pracy i stosunku pracy.
Pastwowa Inspekcja Pracy wspdziaa z innymi organami kontroli i nadzoru nad
warunkami pracy, organami samorzdu terytorialnego, zwizkami zawodowymi, organizacjami pracodawcw, organami samorzdu zaogi oraz ze spoeczn inspekcj pracy.
Realizacja zada prewencyjnych zawartych w programie dziaania PIP na 2010 roku
polegaa w szczeglnoci na upowszechnianiu wiedzy o ochronie pracy wrd moliwie najwikszej grupy adresatw oraz udzielaniu wsparcia merytorycznego i motywowaniu uczestnikw programw PIP do skutecznych dziaa na rzecz poprawy bezpieczestwa i ochrony zdrowia zatrudnionych pracownikw.
W 2010 roku okoo 163 tys. podmiotw zostao objtych dziaalnoci prewencyjn
i promocyjn PIP w dziedzinie ochrony pracy przeprowadzono okoo 27 tys. rnego rodzaju
czynnoci (dziaa prewencyjnych i promocyjnych), takich jak: popularyzacja wiedzy o ochroDepartament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
351
351
Przestpczo
mandatowe
nie pracy, szkolenia na temat bezpiecznych zachowa w rodowisku pracy, spotkania i narady z partnerami spoecznymi, wizytowanie miejsc wykonywania prac rolniczych. W okresie
sprawozdawczym prowadzona bya kampania informacyjna pod hasem Szanuj ycie! Bezpieczna praca na wysokoci, adresowana w szczeglnoci do pracodawcw wacicieli maych firm budowlanych, zatrudniajcych do 50 pracownikw.
Wci istotny, w aspekcie dugofalowych dziaa wrd modych osb rozpoczynajcych ycie zawodowe, jest program edukacyjny Kultura bezpieczestwa dla modziey szk
ponadgimnazjalnych, w tym w szczeglnoci szk zawodowych o profilu budowlanym.
Rok 2010 przynis take intensyfikacj dziaa informacyjno-promocyjnych w rolnictwie indywidualnym poprzez zacienienie wsppracy z KRUS.
W 2010 roku intensywnym i wszechstronnym formom oddziaywania inspekcji podlegao budownictwo. Inspektorzy pracy systematycznie nadzorowali inwestycje powstajce dla
potrzeb EURO 2012. Aby skuteczniej zapobiega zdarzeniom wypadkowym na budowach realizowanych dla EURO 2012, nawizana zostaa bezporednia wsppraca z inwestorami
i generalnymi wykonawcami. Jej celem jest wczenie wszystkich uczestnikw procesu budowlanego w zapewnienie bezpieczestwa na etapie przygotowania inwestycji, jej realizacji
i przekazania do uytkowania.
Inspekcja
Spoywczych
Jakoci
Handlowej
Artykuw
Rolno-
Wojewdzcy inspektorzy IJHARS oraz pracownicy IJHARS s uprawnieni do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego na podstawie Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 28 lipca 2008 roku w sprawie nadania funkcjonariuszom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakoci Handlowej Artykuw Rolno-Spoywczych oraz Pastwowej Inspekcji Ochrony Rolin i Nasiennictwa uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu
karnego (Dz.U. 2008, nr 137 poz. 861).
W wyniku kontroli przeprowadzonych przez IJHARS w 2010 roku naoono ogem
959 grzywien w drodze mandatu karnego na czn kwot 203 750 z, w tym gwnie
z ustawy o jakoci handlowej artykuw rolno-spoywczych (470 grzywien), ustawy
o organizacji rynkw owocw i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz rynkw lnu i konopi uprawianych na wkno (344 grzywny) oraz ustawy Prawo
o miarach (96 grzywien).
Najczciej nakadano grzywny za wykroczenia polegajce na:
braku zgoszenia wojewdzkiemu inspektorowi JHARS podjcia, prowadzenia lub zaprzestania dziaalnoci w zakresie produkcji, skadowania, konfekcjonowania, obrotu artykuami rolno-spoywczymi oraz na braku przekazania organom IJHARS informacji o planowanym uboju zwierzt albo kwartalnych i rocznych informacji o liczbie uzyskanych tusz art. 40 ust. 1 pkt 5 i art.40 ust. 4c pkt 5 ustawy o jakoci handlowej artykuw rolnospoywczych,
wystawianiu, oferowaniu oraz wprowadzaniu do obrotu wieych owocw i warzyw niezgodnych z wymaganiami jakoci handlowej art. 40 ust. 4a ustawy o organizacji rynkw owocw i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu, rynku suszu paszowego oraz rynkw lnu i konopi uprawianych na wkno,
braku legalizacji urzdze pomiarowych art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo o miarach.
352
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Wykres 20.10 Liczba mandatw karnych naoonych przez inspektorw IJHARS w latach 20072010
rdo: IJHARS
Liczba grzywien naoonych za wykroczenia przez inspektorw IJHARS w 2010 roku

zmniejszya si o 125, tj. 11,5% w stosunku do roku 2009. Na podobnym poziomie w porwnaniu z 2009 rokiem utrzymaa si liczba grzywien nakadanych na podstawie ustawy o jakoci
handlowej artykuw rolno-spoywczych, ustawy o normalizacji, ustawy o wyrobie i rozlewie
wyrobw winiarskich, ustawy o rolniczych badaniach rynkowych. Zmniejszya si liczba grzywien nakadanych na podstawie ustawy o towarach paczkowanych, ustawy o organizacji rynkw owocw i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu, rynku suszu paszowego oraz rynku lnu
i konopi uprawianych na wkno (o 19,4%), ustawy Prawo miarach (o 19,3%), ustawy Kodeks
wykrocze (o 17,4%), ustawy o nawozach i nawoeniu (o 15,4%).
W 2010 roku nie nakadano grzywien z ustawy o rolnictwie ekologicznym, poniewa
w zwizku z nowelizacj przepisw od dnia 7 sierpnia 2009 roku IJHARS utracia uprawnienia do wydawania grzywien w tym zakresie.
Dc do staej poprawy skutecznoci oddziaywania na rynek ywnoci IJHAR
w 2010 roku realizowaa zadania zmierzajce zarwno do poprawy standardw kontroli,
wdraania nowych metodyk bada laboratoryjnych, jak i podnoszenia kwalifikacji zawodowych inspektorw. Inn grup dziaa prewencyjnych byo prowadzenie szeroko pojtej dziaalnoci informacyjnej odnonie do obowizujcych przepisw prawnych regulujcych zagadnienia objte kontrol IJHARS. Oprcz konferencji i szkole tematycznych, wanym czynnikiem pozostawao zamieszczanie na stronie internetowej IJHARS informacji o wynikach kontroli, obowizujcych przepisach oraz informacji z zakresu jakoci handlowej artykuw rolnospoywczych z poszczeglnych bran.
Analiza wynikw kontroli na przestrzeni kolejnych lat wskazuje, e dziaania IJHARS
przynosz pozytywne rezultaty w zakresie staej poprawy jakoci handlowej artykuw rolnospoywczych.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
353
353
Przestpczo
mandatowe
Gwny Urzd Miar

Uprawnienie do nakadania grzywien przez organy Gwnego Urzd Miar w formie
mandatw karnych wynika z Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 18 marca 2003
roku w sprawie nadania pracownikom Gwnego Urzdu Miar oraz okrgowych i obwodowych urzdw probierczych uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego
(Dz.U. 2003, nr 59 poz. 521).
Ogem w 2010 roku organy Gwnego Urzdu Miar oraz jednostek podlegych tj.
okrgowych urzdw miar i okrgowych urzdw pobierniczych, naoyy 1962 mandaty
na czn kwot 341 840 z. Stanowi to spadek liczby mandatw o 33,4% w porwnaniu
z rokiem 2009.
Katalog wykrocze, za ktre nakadane byy mandaty karne:
stosowanie przyrzdw pomiarowych podlegajcych prawnej kontroli metrologicznej, bez
wymaganych dowodw tej kontroli art. 26 ustawy z dnia 11 maja 2001 roku Prawo
o miarach 1705 mandatw karnych,
wprowadzenie do obrotu wyrobw z metali szlachetnych bez wymaganego oznaczenia cech probiercz art. 17 pkt 1 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 roku
Prawo pobiercze 161 mandatw karnych,
paczkowanie lub wprowadzanie do obrotu towaru paczkowanego niespeniajcego wymaga oraz oznakowanie umieszczone na opakowaniu towaru paczkowanego niespeniajcego wymaga art. 3336 ustawy z dnia 7 maja 2009 roku o towarach paczkowanych 96
mandatw karnych.
W 2010 roku, w ramach dziaa prewencyjnych inspektorzy GUM, okrgowych i obwodowych urzdw miar i pobierniczych w trakcie prowadzonych kontroli prowadzili dziaania edukacyjne polegajce na udzielaniu porad w zakresie aktualnie obowizujcych regulacji prawnych. Przeprowadzano liczne rekontrole w miejscach, gdzie stwierdzono nieprawidowoci. Ponadto organizowano szkolenia dla innych instytucji w zakresie przestrzegania przepisw ustawy Prawo o miarach, Prawo pobiernicze, ustawy o towarach paczkowanych i ustawy o systemie tachografw cyfrowych. Zaobserwowano negatywne zjawisko polegajce na stosowaniu lub przechowywaniu w stanie gotowoci do uycia zbiornikw pomiarowych na stacjach paliw bez wanych dowodw prawnej kontroli metrologicznej. Sektor obrotu paliw jest
wic obszarem, ktry wymaga cigego monitorowana oraz zintensyfikowania nadzoru w celu
przeciwdziaania ww. zjawiskom.
Urzdy grnicze
Nakadanie mandatw przez pracownikw inspekcyjno-technicznych wynika z Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 15 padziernika 2002 roku w sprawie nadania pracownikom zatrudnionym na stanowiskach inspekcyjno-technicznych w okrgowych urzdach
grniczych oraz specjalistycznych urzdach grniczych uprawnie do nakadania grzywien
w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 174, poz. 1421), za wykroczenia okrelone w tym
rozporzdzeniu enumeratywnie wymienione przepisy ustawy - Prawo geologiczne i grnicze ( Dz.U. 2005, nr 228 poz.1947 z pn zm.) oraz przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku
Prawo budowlane (Dz.U. 2006, nr 156 poz. 1118 z pn. zm.).
cznie w 2010 roku naoono 2 254 mandaty na kwot 427 487 z. W porwnaniu
z rokiem 2009 liczba naoonych mandatw wzrosa o 34%.
354
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Celem wyeliminowania nieprawidowoci, a tym samym w celu zmniejszenia liczby

osb ukaranych za naruszenie przepisw organy nadzoru grniczego podejmuj rne formy
dziaa prewencyjnych. Opracowano dokument pt: Strategia dziaania urzdw grniczych
na lata 20102014. W dokumencie tym sformuowano najwaniejsze cele dziaa urzdw
grniczych w aspekcie realizacji powierzonej im misji, okrelonej jako denie do poprawy
bezpieczestwa pracy i ochrony zdrowia grnikw, optymalnego zagospodarowania z kopalin oraz ograniczenia uciliwoci oddziaywania grnictwa na ludzi i rodowisko. W zwizku
z amaniem przepisw w zakresie bezpieczestwa pracy przez osoby kierujce pracami pracownikw uruchomiona zostaa w Wyszym Urzdzie Grniczym specjalna linia telefoniczna,
tzw. telefon zaufania i e-mail, na ktre pracownicy zakadw grniczych mog przesya informacje o nieprzestrzeganiu przepisw bhp. Sygnay te s sprawdzane i w przypadku ich potwierdzenia podejmowane s dziaania przez organy nadzoru grniczego.
Ponadto do dziaa prewencyjnych prowadzonych przez organy nadzoru grniczego
naley zaliczy:
dziaalno specjalnych komisji powoanych przez Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego
do kompleksowego opiniowania stanu rozpoznania i zwalczania zagroe w zakadach
grniczych,
promowanie bezpiecznych metod pracy przez wskazywania skutkw nieprzestrzegania
podstawowych zasad wykonywania pracy poprzez wydawanie broszur i ulotek o tematyce
wystpujcych zagroe w zakadach grniczych,
organizacj szkole dla kierownikw ruchu zakadw grniczych oraz kierownikw dziau
wentylacji w zakresie dziaa prewencyjnych zmierzajcych do ograniczenia ryzyka zaistnienia wypadkw i niebezpiecznych zdarze
organizacja konkursu wiedzy z zakresu znajomoci przepisw regulujcych bezpieczne warunki pracy ze szczeglnym uwzgldnieniem oceny ryzyka zawodowego w grnictwie przeznaczonego dala osb zatrudnionych w kopalniach wgla kamiennego w oparciu o analiz
przyczyn tragedii KWK Wujek Ruch lsk,
wsppraca z wyszymi uczelniami i jednostkami naukowo-badawczymi,
wsppraca ze zwizkami zawodowymi i zakadowymi spoecznymi inspektorami pracy
dziaajcymi w zakadach grniczych.
Urzdy morskie
Podstaw prawn do nakadania mandatw karnych przez pracownikw administracji
morskiej stanowi Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 padziernika 2002 roku
w sprawie okrelenia wykrocze, za ktre pracownicy organw administracji morskiej
s uprawnieni do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz zasad i sposobu wydawania upowanie (Dz.U. 2002, nr 174 poz. 1429).
W 2010 roku Urzdy Morskie naoyy ogem 139 mandatw karnych w wysokoci
18 050 z. Wykroczenia, za ktre w 2010 roku wystawiane byy mandaty karne, to:
art. 81 ustawy Kodeks wykrocze niszczenie lub uszkodzenie umocnie brzegowych lub
rolinnoci ochronnej,
art. 161 ustawy Kodeks wykrocze wjazd pojazdem mechanicznym bez zgody na teren
leny (obszar pasa technicznego).
W ramach swoich kompetencji urzdy morskie podejmoway nastpujce dziaania
prewencyjne:
patrolowanie terenw pla i wydm,
wywieszanie tablic o charakterze informacyjnym, edukacyjnym, zakazujcym,
patrolowanie terenw pasa technicznego,
grodzenie terenw pasa technicznego.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
355
355
Przestpczo
mandatowe
Zjawiskiem negatywnym, zaobserwowanym w ostatnim czasie, jest wzmoona aktywno poruszania si pojazdami typu quad po plaach i wydmach. Tego typu pojazdy stwarzaj
realne niebezpieczestwo nie tylko dla osb przebywajcych na tym terenie, lecz take dla
rodowiska naturalnego.
W celu zmniejszenia liczby narusze postuluje si zwikszenie liczby patroli czonych
z innymi subami, posiadajcymi moliwo zastosowania rodkw przymusu bezporedniego.
Urzdy eglugi rdldowej

Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 roku o egludze rdldowe j (Dz.U. 2006, nr 123, poz.
857 z pn. zm.) jest podstawowym aktem prawnym regulujcym funkcjonowanie eglugi
rdldowej na wodach rdldowych uznanych za eglowne. Na podstawie ww. ustawy pracownicy urzdw eglugi uprawnieni s do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego.
Za wykroczenia wynikajce z narusze ustawy o egludze rdldowej w 2010 roku
naoono 236 mandatw karnych w cznej wysokoci 36 000 z.
Katalog wykrocze, za ktre najczciej nakadane byy kary:
art. 62 pkt 13 i 78 ustawy o egludze rdldowej naruszenie przepisw o ruchu, postoju sygnalizacji, wyposaeniu oznakowaniu oraz warunkach bhp i sanitarnych na statkach,
art. 60 ustawy o egludze rdldowej naruszenie obowizku posiadania dokumentu
bezpieczestwa statku lub innego dokumentu zezwalajcego na eksploatacj,
art. 61 ustawy o egludze rdldowej naruszenie obowizku posiadania odpowiedniego
dokumentu kwalifikacyjnego oraz stanu zdrowia i eglarskiej ksieczki pracy.
Uchybienia zwizane z dokumentami statkowymi, brakami w wyposaeniu oraz z dokumentami kwalifikacyjnymi utrzymuj si na podobnym poziomie, jak w latach ubiegych.
Zwikszya si natomiast liczba uytkownikw posiadajcych szybkie jednostki pywajce
(odzie i skutery wodne), ktrych uytkownicy nie zawsze przestrzegaj zasad bezpieczestwa. Zdarza si take, e ignoruj oni wezwania do zatrzymania si i poddania si inspekcji.
Do negatywnych zjawisk zaliczy naley brak poszanowania dla prawa przez kierujcych
skuterami wodnymi oraz innymi maymi jednostkami pywajcymi o duej prdkoci.
W 2010 roku dziaania prewencyjne urzdw eglugi rdldowej byy ukierunkowane
na stay nadzr prowadzony na szlakach wodnych, pouczanie zag o przestrzeganiu przepisw eglugowych, zwikszanie liczby inspekcji realizowanych wsplnie z innymi organami
w zakresie bezpieczestwa eglugi. Prowadzono wsplne patrole z Policj. Urzdy organizoway rwnie narady przednawigacyjne z armatorami, na ktrych omawiano zagadnienia
zwizane z wprowadzaniem nowych przepisw oraz kwestie wymaga i bezpieczestwa.
356
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Przestpczo
Postpowanie
zorganizowana
mandatowe
Organy Parkw Narodowych

Pracownicy parkw narodowych posiadaj uprawnienia do nakadania mandatw karnych zgodnie z Rozporzdzeniem Prezesa Rady Ministrw z dnia 25 kwietnia 2005 roku
w sprawie nadania funkcjonariuszom Stray Parku w parkach narodowych oraz innym pracownikom parkw narodowych, ktrym przysuguj uprawnienia funkcjonariusza Stray Parku, uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2005, nr 74 poz.
648) oraz Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 24 wrzenia 2002 roku w sprawie
zakresu wykrocze, za ktre uprawnieni pracownicy Lasw Pastwowych, pracownicy parkw narodowych oraz stranicy owieccy s upowanieni do nakadania grzywien w drodze
mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 174 poz. 1432).
Ogem w 2010 roku we wszystkich parkach narodowych w Polsce naoono 1179 mandatw karnych na czn kwot 126 110 z. Liczba mandatw bya wysza o 16% od liczby
mandatw naoonych w 2009 roku.
Tabela 20.12 Katalog wykrocze, za ktre organa parkw narodowych najczciej nakaday
mandaty w 2010 roku
Rodzaje wykrocze
Liczba mandatw
Art. 15.1.15 ustawy z dnia 16 kwietnia 2006 o ochronie przyrody

(niedozwolony ruch pieszy, rowerowy, narciarski i jazda konna wierzchem
w parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody)
274

(niedozwolony ruch pojazdw w parkach narodowych oraz w rezerwatach
przyrody poza drogami publicznymi oraz poza drogami pooonymi na
nieruchomociach bdcych na trwaym zarzdzie parku narodowego,
wskazanymi przez dyrektora parku)
272

(wprowadzanie psw na obszary objte cis ochron cis i czynn,
z wyjtkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony)
107
Razem
653
rdo: M
W 2010 roku pracownicy parkw narodowych prowadzili dziaalno edukacyjn wrd

dzieci i modziey, a take spoecznoci lokalnych z obszarw i bezporedniego ssiedztwa
parkw narodowych. W okresie najwikszej aktywnoci turystycznej, w tym w soboty
i niedziele, wprowadzone zostay dodatkowe patrole. Ponadto prowadzona bya cisa wsppraca Stray Parku z Policj, Stra Len, straami miejskimi i gminnymi oraz Stra Graniczn, w zakresie wymiany informacji i organizowania wsplnych patroli.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
357
357
Przestpczo
mandatowe
Suba Celna
Uprawnienie do nakadania grzywien w sprawach o wykroczenia skarbowe przez
funkcjonariuszy Suby Celnej wynika z Rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 28 kwietnia
2011 r. (Dz.U. 2011, nr 94, poz. 552) w sprawie nakadania kary grzywny w drodze mandatu
karnego za wykroczenia skarbowe, ktre zastpio Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 31
stycznia 2006 r.
Ogem w 2010 roku Suba Celna naoya 94 432 mandaty na czn kwot
49 247 762 z.
Przemyt celny i paserstwo celne stanowi zdecydowan wikszo spord oglnej liczby wszystkich ujawnionych przez Sub Celn w 2010 r. wykrocze skarbowych.
W obszarze tym dominuj wykroczenia skarbowe zwizane z niedopenieniem obowizku dokonania zgoszenia celnego w przywozie towarw z zagranicy 78% oglnej liczby
wszystkich mandatw, a najczciej dotyczy to przemytu wyrobw tytoniowych.
358
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
Podsumowanie
Przestpczo ogem
W roku 2010 stwierdzono w Polsce 1 138 523 przestpstwa. Oznacza to wynik porwnywalny do danych z roku 2009 (wzrost o 0,8%), kiedy to byo ich 1 129 577.
Od roku 2009 liczba stwierdzonych przestpstw nieznacznie wzrasta, po uprzednim
znaczcym spadku, zanotowanym w latach 20042008. Liczba przestpstw stwierdzonych
w roku 2010 jest nisza od zanotowanej w roku 2004 o 22,1%.
Na wzrost oglnej liczby przestpstw w roku 2010 zasadniczy wpyw miaa zwikszona
aktywno sub, szczeglnie Policji, w ujawnianiu przestpstw narkotykowych (o 6% w stosunku do roku poprzedniego) i korupcyjnych (o ponad 50%). Wymienione rodzaje przestpstw
s bowiem uwzgldniane w statystykach dopiero po ich ustaleniu, w przeciwnym razie stanowi ciemn liczb.
W roku 2010 oglna wykrywalno przestpstw wzrosa o 1,2 p. proc. w stosunku
do roku poprzedniego i osigna warto 68,3%.
Jest to najwysza odnotowana dotd warto wykrywalnoci (np. w roku 1999 wykrywalno wynosia 45%).
W cigu dziesiciu ostatnich lat wskanik wykrywalnoci oglnej wzrs o 14,5 p. proc.
Przestpczo kryminalna
W roku 2010 stwierdzono 778 910 przestpstw kryminalnych, czyli o 2% wicej ni
w roku 2009.
W latach 20052008 obserwowano sukcesywny spadek liczby stwierdzonych przestpstw kryminalnych, natomiast w latach 2009 i 2010 odnotowano jej wzrost, jednak w dalszym cigu stwierdzona liczba przestpstw kryminalnych jest nisza od wartoci notowanych
w latach 20002006.
Wskanik wykrycia przestpstw kryminalnych w roku 2010 osign poziom 54,9%
i by najwyszy od dziesiciu lat.
Zarzuty popenienia przestpstw kryminalnych przedstawiono 278 701 podejrzanym,
co oznacza wzrost ich liczby o 0,7% (w roku 2009 byo ich 276 817).
W stosunku do roku 2009 odnotowano:
Spadek zagroenia:
zabjstwami o 10,9% (763 stwierdzonych w roku 2009, 680 w 2010),
bjkami lub pobiciami o 12,3%,
kradzieami samochodw o 4,2%,
przestpstwami uszkodzenia mienia o 7,3%.
Wzrost zagroenia:
spowodowaniem uszczerbku na zdrowiu o 3,9%,
zgwaceniami o 2,4%,
przestpstwami kradziey o 4,1%,
kradzieami z wamaniem o 3,5%,
przestpstwami rozbjniczymi o 2,9%.
Departament
Departament Analiz
Analiz ii Nadzoru
Nadzoru MSWiA
MSWiA
359
359
Podsumowanie

Wrd stwierdzonych przestpstw kryminalnych ustalono 93 799 czynw karalnych
nieletnich, czyli o 17% wicej w porwnaniu z rokiem 2009.
W ostatnich 10 latach odnotowane przestpstwa kryminalne, ktrych sprawcami byli
nieletni, stanowiy od okoo 5% do okoo 9% wszystkich stwierdzonych w Polsce przestpstw
kryminalnych.
W roku 2009 odsetek ten stanowi 10,5% wszystkich stwierdzonych wtedy przestpstw
kryminalnych, w roku 2010 12%.
Na wzrost liczby odnotowanych przestpstw kryminalnych, ktrych ustaleni przez Policj sprawcy okazali si nieletni, wpyw miao m.in. wzmocnienie struktur Policji przez powoanie w komendach wojewdzkich, miejskich i powiatowych zespow prewencyjnokryminalnych.
Przestpczo narkotykowa
Policja w 2010 roku odnotowaa 72 375 stwierdzonych przestpstw narkotykowych, co oznacza wzrost w stosunku do roku 2009 o 6% (68 288).
Liczba stwierdzonych w roku 2010 przestpstw narkotykowych bya najwysza od dekady.
Po spadku liczby stwierdzonych przestpstw narkotykowych w latach 2007 i 2008 od roku
2009 obserwuje si wzrost ich liczby.
Przestpstwa narkotykowe stanowi ciemn liczb do momentu ustalenia sprawcw, dlatego
wzrost liczby stwierdzonych (ujawnionych) przestpstw narkotykowych oznacza popraw skutecznoci Policji.
Przestpczo gospodarcza (ekonomiczna)

W roku 2010 liczba stwierdzonych przez Policj przestpstw gospodarczych wyniosa 141 854. Stanowi to utrzymanie poziomu liczby ekonomicznych przestpstw stwierdzonych z roku 2009 (-0,8%), kiedy to byo ich 142 960.
Ustalono 48 780 podejrzanych o przestpstwa gospodarcze (o 3,2% wicej ni w roku
poprzednim).
Przestpczo korupcyjna
W roku 2010 Policja stwierdzia 12 487 przestpstw korupcyjnych. Oznacza to
wzrost o 50,4% w stosunku do roku 2009. Ustalono 3700 podejrzanych o korupcj.
W 2009 roku CBA prowadzio 374 postpowania, z czego 166 w sprawach o przestpstwa korupcyjne.
W roku 2010 w zainteresowaniu Centralnego Biura ledczego Komendy Gwnej Policji pozostawao 547 grup przestpczych, natomiast 220 grup byo rozpoznanych przez Stra
Graniczn.
CB w roku 2009 rozbio lub zdestabilizowao dziaania 150 grup przestpczych,
w tym 144 polskie i 6 midzynarodowych.
Jednoczenie Stra Graniczna wyeliminowaa 116 grup przestpczych, w tym 54
polskie i 62 midzynarodowe.
360
Podsumowanie
Nielegalna migracja
W roku 201036 zatrzymano cznie 2349 osb w zwizku z dokonaniem lub usiowaniem przekroczenia granicy pastwowej wbrew przepisom. We wskazanej liczbie 92,3% stanowili obywatele pastw trzecich.
Zagroenia w ruchu drogowym

W cigu ostatnich lat liczba zarejestrowanych pojazdw zwikszya si znaczco
i w roku 2010 wynosia ponad 26,8 mln pojazdw.
Od 2000 roku odnotowuje si spadek liczby wypadkw drogowych.
Na polskich drogach w roku 2010 doszo do 38 832 wypadkw, w ktrych 3907
osb zgino, a 48 952 zostay ranne.
W porwnaniu z rokiem 2008 nastpi spadek liczby:
wypadkw o 12,1%,
zabitych o 14,5%,
rannych o 12,7%.
Zdecydowana wikszo wypadkw (76,9%) zostaa spowodowana przez kierujcych pojazdami.
Najwicej osb zgino na drogach krajowych (1495), co stanowi 38,3% oglnej liczby zabitych. Jest to o tyle istotne, e drogi krajowe stanowi zaledwie 5% wszystkich drg publicznych w Polsce.
Najwicej wypadkw (26,9% wszystkich) spowodoway osoby w przedziale wiekowym 2539 lat. Drug grup wiekow, ktra powodowaa najwicej wypadkw (19,4%
wszystkich), stanowiy osoby z przedziau wiekowego 40 59 lat.
Nietrzewi spowodowali w 2010 roku cznie 2455 wypadkw drogowych (6,3% ogu
wypadkw).
W 2009 roku ujawniono 165 885 kierujcych, ktrzy znajdowali si pod wpywem alkoholu (w stanie po uyciu oraz w stanie nietrzewoci) lub podobnie dziaajcego rodka.
Wybrane aspekty finansowe przestpczoci

Warto strat ogem poniesionych w wyniku przestpstw, zarejestrowanych przez
Policj w 2010 roku wyniosa 7 238 291 984 z. Stanowi to wzrost w porwnaniu z rokiem
2009 o 39%.
Warto mienia zabezpieczonego przez Policj ogem w 2010 roku wyniosa
307 319 741 z, co stanowi wzrost w porwnaniu z 2009 rokiem o 10,6%, a w porwnaniu
z 2008 spadek o ok. 11%.
Warto mienia odzyskanego w 2010 roku przez Policj szacuje si na 263 314 526 z.
Jest to wzrost w porwnaniu z 2009 rokiem o 14,5%.
36Zgodnie
z informacj KG SG, w przypadku statystyk osb zatrzymanych za przekroczenie granicy pastwowej wbrew przepisom, jak rwnie za nielegalny pobyt i prac, nie jest moliwa analiza porwnawcza za biecy okres sprawozdawczy, jak i za analogiczny okres roku poprzedniego. Od 1 stycznia 2010 roku dane s
gromadzone w bazie: Platforma Wymiany Informacji (PWI). Definicje, tryb i zakres gromadzonych danych
rni si od ustale z lat ubiegych.
361
Podsumowanie
Badania opinii spoecznej

Wyniki bada zrealizowanych w 2010 roku wskazuj na wysokie oceny spoeczne zarwno oceny pracy Policji, jak i poczucia bezpieczestwa Polakw.
Centrum Badania Opinii Spoecznej: Poczucie bezpieczestwa i opinie o pracy Policji
Wyniki tego badania z kwietnia 2010 roku wskazuj, e mieszkacy Polski deklaruj
wysokie poczucie bezpieczestwa. Wikszo (70%) Polakw uwaao, e w Polsce yje si bezpiecznie (przeciwne zdanie miao 26% badanych).
W tym samym badaniu zadano pytanie o poczucie bezpieczestwa respondentw w ich
najbliszej okolicy (dzielnica, osiedle, wie). Jest ono wysze ni deklarowane w skali caego
kraju. Zdecydowana wikszo (86%) badanych okrelia swoje otoczenie mianem bezpiecznego i spokojnego (13% pytanych byo odmiennego zdania).
Ponad poowa respondentw CBOS (53%) nie obawiaa si, e moe pa ofiar przestpstwa (46% badanych byo odmiennego zdania).
Centrum Badania Opinii Spoecznej: Ocena instytucji publicznych
We wrzeniu 2010 roku Centrum Badania Opinii Spoecznej przeprowadzio kolejne
badania dotyczce oceny instytucji publicznych. Z badania wynika, e Polacy dobrze oceniaj
dziaalno Policji, ktra jest jedn z najlepiej ocenianych instytucji w Polsce. Odsetek pozytywnych wskaza wynis 71% (odmiennego zdania byo 21% badanych).
Polskie Badanie Przestpczoci37 przeprowadzone na zlecenie KGP w styczniu
2007, 2008, 2009 i na pocztku 2011 roku38.
Polakw zapytano o ich poczucie bezpieczestwa podczas spacerw w swojej okolicy
po zmroku. W 2007 roku 70% respondentw odpowiedziao, e wychodzc po zmroku czuj si
bezpiecznie. Wskanik ten wzrasta w kolejnych latach i wynis 79% na pocztku 2011 roku.
Jednoczenie odsetek osb, ktre nie czuy si bezpiecznie, zmala z poziomu 26%
w roku 2007 do 17% na pocztku 2011.
W badaniach PBP Polacy dobrze ocenili take prac policjantw, ktrzy peni sub
w okolicy ich miejsca zamieszkania. W cigu czterech lat odsetek osb, ktre uwaaj,
e policjanci pracuj dobrze, utrzymywa si na podobnym poziomie: w roku 2007 wynosi
62%, na pocztku roku 2011 64%.
Oceniajc skuteczno Policji w walce z przestpczoci, w 2007 roku 56% badanych
odpowiedziao, e Policja jest skuteczna. Na pocztku roku 2011 odsetek ten wzrs do 59%.
37 Polskie
badanie Przestpczoci zrealizowano dotd w czterech edycjach, w latach 20072009 oraz w 2011 roku
na zlecenie Komendy Gwnej Policji. Na prbie ok.. 17 tys. Polakw powyej 15. roku ycia po 1000 respondentw z terenw podlegych KWP i Komendzie Stoecznej Policji, metoda wywiadu bezporedniego. W latach
2007 2009 KGP zlecia badanie konsorcjum: CBOS, PBS DGA oraz TNS OBOP. W roku 2011 badanie zlecono
GFK Polonia.
38Ostatnia edycja PBP zawiera dane zgromadzone w styczniu i na pocztku lutego 2011 roku i odnosi si do
wczeniejszych dowiadcze respondentw, dlatego naley uzna, e jego wyniki s bezporednim rezultatem
wydarze i odczu Polakw z roku 2011 i lat wczeniejszych.
362
Podsumowanie
Wnioski
1. Do cyklicznego wytyczania szczegowych kierunkw dziaa w dziedzinie bezpieczestwa wewntrznego konieczna jest nie tylko profesjonalizacja dziaania organw pastwa odpowiedzialnych za neutralizacj negatywnych zjawisk, ale rwnie stae monitorowanie trendw w strukturze przestpczoci, a take, za porednictwem regularnych bada opinii spoecznej, ledzenie ewoluujcych oczekiwa spoeczestwa wobec
pastwa w dziedzinie zapewniania odpowiedniego poziomu bezpieczestwa. Niniejszy
Raport, stanowicy podsumowanie wynikw pracy sub i instytucji odpowiedzialnych w kraju za zapewnienie bezpieczestwa i porzdku publicznego, obejmujcy zarwno stosowne zestawienia statystyczne, jak i informacje dotyczce podejmowanych
dziaa na rzecz poprawy bezpieczestwa oraz obszarw, ktre wymagaj wzmocnienia, pozwala na sformuowanie kilku wnioskw o charakterze oglnym.
2. Analizujc wyniki Raportu zauway naley, e w Polsce funkcjonuje wiele niezalenych od siebie sub, organw i instytucji, ktre zgodnie z ustawowymi kompetencjami
powoane zostay do zapewnienia bezpieczestwa. Wielopodmiotowy i wieloobszarowy
charakter systemu przeciwdziaania i zwalczania przestpczoci skutkuje nakadaniem si waciwoci poszczeglnych sub, organw i instytucji w nim wystpujcych.
Przykadem s zadania Policji, Stray Granicznej, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego czy Centralnego Biura Antykorupcyjnego w odniesieniu do przeciwdziaania
przestpczoci gospodarczej i korupcyjnej, a take ochrony interesw ekonomicznych
pastwa. Jednoczenie kluczow rol w zwalczaniu szeroko rozumianej przestpczoci
gospodarczej peni struktury podlege Ministrowi Finansw: administracja podatkowa, Suba Celna, Generalny Inspektor Informacji Finansowej oraz Wywiad Skarbowy. W zwizku z powyszym niezbdna jest cisa wsppraca midzy poszczeglnymi
subami, organami i instytucjami, zmierzajca do szybkiej i efektywnej wymiany informacji zarwno na poziomie operacyjnym, jak i w zakresie przeciwdziaania przestpczoci. Jednoczenie naleaoby dy do okrelenia sub, organw i instytucji
wiodcych w zakresie przeciwdziaania i zwalczania poszczeglnych rodzajw przestpczoci, gromadzenia i wymiany informacji, a take koordynacji przedsiwzi.
3. Zintegrowane podejcie do przeciwdziaania i zwalczania najgroniejszych form przestpczoci, wymagajce wspdziaania wielu niezalenych od siebie sub, organw
i instytucji, wie si z potrzeb wypracowania odpowiednich instrumentw i ram
wsppracy. W zwizku z powyszym MSWiA, przy wspudziale innych sub, organw i instytucji, opracowao projekty strategicznych dokumentw o charakterze midzyresortowym: Rzdowy program przeciwdziaania korupcji na lata 20112016, Narodowy program antyterrorystyczny RP, Rzdowy plan zwalczania przestpczoci zorganizowanej w Polsce. Powysze dokumenty zakadaj rwnie pogbienie wsppracy
z podmiotami zewntrznymi, w tym z sektorem prywatnym i organizacjami pozarzdowymi, co stanowi istotny element wielopaszczyznowego podejcia do przeciwdziaania
i zwalczania najgroniejszych form przestpczoci.
4. Konsekwencj przyjcia wielopodmiotowego systemu przeciwdziaania i zwalczania
przestpczoci jest istnienie wielu niezalenych od siebie i niekompatybilnych baz danych, rejestrw i ewidencji, zawierajcych informacje suce zwalczaniu rnych obszarw przestpczoci. Bazy te administrowane s przez poszczeglne suby, organy
i instytucje wykorzystujce zrnicowane metody gromadzenia, przetwarzania oraz
wymiany danych. Rezultatem takiego rozwizania jest powielanie zarwno dziaa
363
Podsumowanie
sucych pozyskaniu i gromadzeniu informacji, jak i konieczno wypracowania odpowiednich zasad wsppracy i technicznych metod sucych ich wymianie midzy poszczeglnymi waciwymi podmiotami. W celu uporzdkowania tej kwestii naleaoby
rozway moliwo okrelenia wsplnych zasad budowania baz danych, majc na uwadze sprawny dostp do informacji dla rnych sub. Jednoczenie niezwykle istotne
jest wyposaanie tych baz w moduy analityczne, pozwalajce na generowanie informacji majcych kluczowe znaczenie dla procesu wykrywczego.
5. Niezmiernie istotnym problemem dla oszacowania skali zagroenia przestpczoci jest
rnorodno metod i zakresu danych statystycznych zbieranych przez poszczeglne
suby i instytucje. Konieczne wydaje si opracowanie wsplnych zasad zbierania danych statystycznych dotyczcych przestpstw przez suby i instytucje realizujce zadania w zakresie przeciwdziaania i zwalczania przestpczoci, umoliwiajcych jednoczenie analiz spraw na poszczeglnych etapach postpowania (wsplna statystyka policyjno-prokuratorsko-sdowa).
6. Z uwagi na fakt, e podstawowym motywem dziaalnoci przestpczej, w tym tworzenia
i funkcjonowania zorganizowanych grup przestpczych, jest uzyskiwanie korzyci majtkowych, niezwykle dotkliw dla przestpcw metod zwalczania przestpczoci jest
skuteczne pozbawianie ich mienia. Konieczne jest zatem usprawnienie Krajowego Systemu Odzyskiwania Mienia i prowadzenia ledztw finansowych poprzez stworzenie
multidyscyplinarnej struktury, wykorzystujcej ekspertw z resortu spraw wewntrznych i administracji, prokuratury oraz resortu finansw. Jednoczenie w perspektywie
kolejnych lat szczeglnie istotne jest wypracowanie mechanizmu efektywnego zarzdzania zabezpieczonym mieniem w celu obnienia kosztw i zwikszenia wpyww
do Skarbu Pastwa. cile wie si z tym potrzeba stworzenia jednolitego systemu
ewidencji zabezpieczonego mienia, aby moliwe byo ustalenie jego wartoci, iloci i rodzaju.
7. Niezwykle istotn kwesti pozostaje wykorzystanie pozaoperacyjnych metod przeciwdziaania przestpczoci, w tym wsppraca z sektorem naukowo-badawczym oraz sektorem prywatnym, z administracj rzdow i samorzdow, spoeczestwem oraz mediami w celu poprawy skutecznoci zwalczania omawianego zjawiska oraz wypracowania wsplnych mechanizmw przeciwdziaania przestpczoci, korzystnych dla ogu
spoeczestwa, w tym rwnie firm prywatnych dziaajcych w rnych gaziach gospodarki. Jednoczenie aktywne wczanie sektora prywatnego w dziaania w obszarze
bezpieczestwa wewntrznego, jak rwnie zintensyfikowanie bada naukowych i prac
rozwojowych w tym zakresie jest konieczne, co wicej, wsparcie ze strony sektora prywatnego w walce z zagroeniami rnej natury okazuje si niejednokrotnie rozwizaniem bardziej efektywnym i znacznie taszym ni angaowanie sub i instytucji pastwa.
8. Zwikszenie efektywnoci dziaania sub realizujcych zadania w zakresie zapewnienia
bezpieczestwa odbywa si midzy innymi poprzez cigy rozwj technologiczny, zorientowany na potrzeby operacyjne uytkownikw oraz zmiany adaptacyjne w systemie zarzdzania i organizacji sub odpowiedzialnych za bezpieczestwo. Prowadzenie ukierunkowanych bada naukowych i prac rozwojowych w tym obszarze oraz implementacja ich wynikw do codziennej praktyki wpywa zasadniczo na podniesienie wspomnianej efektywnoci. Kade skuteczne wdroenie przekada si bezporednio na popraw stanu bezpieczestwa powszechnego i porzdku publicznego. Niezbdne do osignicia tego celu jest
poszukiwanie oraz wdraanie nowych metod i innowacji technologicznych, ktre powinny
zapewni wzrost efektywnoci dziaania sub podlegych odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczestwa, m.in. poprzez optymalizacj wykorzystania zasobw, popraw warunkw pracy i penienia suby oraz unowoczenienie wyposaenia i narzdzi formacji.
364
Podsumowanie
9. Ze wzgldu na to, e dziaania przestpcze, w tym przede wszystkim dziaania zorganizowanych grup przestpczych, nie ograniczaj si zwykle do terytorium jednego kraju
i bardzo czsto przyjmuj charakter transgraniczny, niezwykle istotne jest prowadzenie
wsppracy midzynarodowej. Polska w zakresie walki z przestpczoci nawizuje zarwno wspprac z poszczeglnymi krajami w ramach umw bilateralnych o wymianie
informacji, jak i aktywnie uczestniczy w wymianie informacji z takimi agencjami, jak
Europol, Interpol, Frontex. Jednoczenie Polska aktywnie uczestniczy w pracach gremiw UE zajmujcych si tematyk bezpieczestwa. W zwizku z powyszym duym
wyzwaniem bdzie zbliajca si prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej w sektorze spraw wewntrznych. Jednym z zasadniczych zada polskiej prezydencji w tym
sektorze bdzie zainicjowanie na forum Staego Komitetu ds. wsppracy operacyjnej w
zakresie bezpieczestwa wewntrznego UE (COSI) w ramach przyjtego przez Rad
JHA cyklu realizacji polityki w zakresie zwalczania midzynarodowej przestpczoci powanej i zorganizowanej, implementacji priorytetw w zwalczaniu tych rodzajw przestpczoci poprzez skoordynowanie prac nad przygotowaniem celw strategicznych dla
kadego z przyjtych priorytetw i transponowanie ich na operacyjne plany dziaania.
Bdzie to miao fundamentalne znaczenie dla praktycznej skutecznoci caego cyklu realizacji polityki UE w zakresie zwalczania midzynarodowej przestpczoci powanej
i zorganizowanej, a w konsekwencji przeoy si na efektywno zwalczania tego rodzaju
przestpczoci rwnie i w Polsce.
10. Skuteczno dziaania poszczeglnych sub oraz czci administracji funkcjonujcych
w obszarze bezpieczestwa jest zalena od waciwego poziomu kompetencji ich pracownikw i funkcjonariuszy oraz racjonalnego finansowania i odpowiedniego wyposaenia.
Wymaga to stosownych nakadw ze strony budetu pastwa, tym bardziej e skuteczne dziaanie tych sub i instytucji nie tylko gwarantuje odpowiedni poziom bezpieczestwa w Polsce i wysokie poczucie bezpieczestwa obywateli, ale ogranicza straty ponoszone przez Skarb Pastwa na skutek popenianych przestpstw.
365

Raport o Stanie Bezpieczenstwa W Polsce W 2010 Tcm75-27075

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Raport o Stanie Bezpieczenstwa W Polsce W 2010 Tcm75-27075

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Raport

Warszawa 2011 rok

Publikacj przygotowano w Departamencie Analiz i Nadzoru

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Ministerstwa Sprawiedliwoci uyte w niniejszym dokumencie pochodz ze sprawozda sdowych

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Przestpczo ogem w latach 20012010

W roku 2010 stwierdzono w Polsce 1 138 523 przestpstwa. Oznacza to utrzymanie

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Przestpczo ogem w latach 20012010

Wskanik wykrycia przestpstw

Wykres 1.2 Oglna wykrywalno przestpstw w latach 20012010 (w %)

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Przestpczo ogem w latach 20012010

Wykres 1.3 Liczba podejrzanych ustalonych przez Policj w latach 20012010

Dane statystyczne dotyczce spraw prowadzonych w roku 2010

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Przestpczo ogem w latach 20012010

Przedmiot danych statystycznych

345 892 153 z

343 522 389 z

rdo: Prokuratura Generalna

Dane Ministerstwa Sprawiedliwoci dotyczce osdzonych i skazanych

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Przestpczo ogem w latach 20012010

Tabela 1.2 Liczba osdzonych i skazanych w sdach powszechnych w 2010 roku

rdo: Ministerstwo Sprawiedliwoci

Dane Suby Wiziennej dotyczce skazanych i ukaranych, tymczasowo

Wedug danych Suby Wiziennej (stan w dniu 31.12.2010) wrd wykonywanych

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Poczucie bezpieczestwa Polakw3

Wyniki bada spoecznych od okoo 10 lat wykazuj wzrost poczucia bezpieczestwa

2.1 Poczucie bezpieczestwa na co dzie

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Poczucie bezpieczestwa Polakw

Wykres 2.1.1 Czy Polska jest krajem, w ktrym yje si bezpiecznie? (w %)

rdo: CBOS, kwiecie 2010, N=1056 (pominito odpowiedzi: trudno powiedzie)

W tym samym badaniu respondentom zadano pytanie o poczucie bezpieczestwa

rdo: CBOS, kwiecie 2010, N=1056 (pominito odpowiedzi: trudno powiedzie)

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Poczucie bezpieczestwa Polakw

rdo: CBOS, kwiecie 2010, N=1056 (pominito odpowiedzi: trudno powiedzie)

rdo: CBOS, kwiecie 2010, N=1056

Poczucie bezpieczestwa Polakw

2.2 Ocena instytucji publicznych

rdo: CBOS, wrzesie 2010, N=1041 (pominito odpowiedzi: trudno powiedzie)

2.3 Polskie Badanie Przestpczoci

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Poczucie bezpieczestwa Polakw

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Poczucie bezpieczestwa Polakw

2.4 Ciemna liczba przestpstw

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Poczucie bezpieczestwa Polakw

Ciemna liczba przestpstw

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

3.1 Przestpczo kryminalna ogem

podawane w nawiasach bez dodatkowego komentarza dotycz roku 2009.

Departament Analiz i Nadzoru MSWiA

Przestpczo kryminalna, przemoc w rodzinie i przestpstwa przeciwko zwierztom