Poradnik Test Edukacja - Zawód

Robert Porzak, Wiesaw Talik
Test
Edukacja Zawd
Lublin 2013
Test Edukacja Zawd
Robert Porzak, Wiesaw Talik
Lublin 2013
Publikacja powstaa wwyniku projektu Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie

przedsibiorczoci zrealizowanego przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej
wramach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki, Priorytet III Wysoka jako
systemu owiaty. Projekty Innowacyjne.
Robert Porzak, WSEI Lublin
Wiesaw Talik
Test Edukacja Zawd
Recenzja wydawnicza:
dr hab. Zbigniew Ga, prof. WSEI
dr hab. Mariola aguna, prof. KUL
Korekta jzykowa: Justyna Tatara
Projekt Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie przedsibiorczoci zrealizowany przez Polsk Fundacj Orodkw Wspomagania Rozwoju Gospodarczego OIC
Poland iWysz Szko Ekonomii iInnowacji wLublinie.
Wydawca:
Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe
Wyszej Szkoy Ekonomii i Innowacji w Lublinie
20-209 Lublin, ul. Projektowa 4
tel.: + 48 81 749 17 77, fax: + 48 81 749 32 13
www.wsei.lublin.pl
Wydanie pierwsze
Copyright 2013 by Polska Fundacja Orodkw Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego OIC Poland
ISBN 978-83-62074-89-1
Spis treci
Wprowadzenie
Rozdzia 1. Opis izastosowanie Testu Edukacja Zawd
1.1. Wykorzystanie testu w planowaniu kariery edukacyjnej i zawodowej licealistw

7
1.2. Opis skal wchodzcych wskad testu
1.3. Sposb posugiwania si wersj elektroniczn testu
12
1.3.1. Wersja on-line testu
12
1.3.2. Wersja off-line testu
17
1.4. Zasady przeprowadzania bada
19
1.5. Informacja zwrotna interpretacja wynikw
21
Rozdzia 2. Realizacja treci podstawy programowej podstaw przedsibiorczoci podczas zaj edukacyjnych zwykorzystaniem Testu
Edukacja Zawd
25
2.1. Podstawa programowa podstaw przedsibiorczoci
25
2.1.1. Cele ksztacenia oglnego
25
2.1.2. Cele oglne ksztacenia wzakresie podstaw przedsibiorczoci,

realizowane podczas zaj edukacyjnych zwykorzystaniem Testu Edukacja Zawd
28
2.2. Porwnanie podstawy programowej dla przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla IV etapu edukacyjnego ztreciami
nauczania zawartymi w programie zaj edukacyjnych: Test
Edukacja Zawd. Diagnoza wspierajca decyzje edukacyjno-zawodowe
29
2.3 Program zaj edukacyjnych podstawy przedsibiorczoci
zTestem Edukacja Zawd
32
3
2.4 Scenariusze zaj przedmiotu podstawy przedsibiorczoci
34
Rozdzia 3. Test Edukacja Zawd i Firma symulacyjna
37
Rozdzia 4. Podstawy koncepcyjne iteoretyczne testu
41
Rozdzia 5. Procedura konstruowania testu
45
5.1. Tworzenie wyjciowej puli twierdze
45
5.2. Procedura bada
46
5.3. Struktura prby uczestniczcej wbadaniach
47
5.4. Analiza waciwoci psychometrycznych twierdze oraz tworzenie skal

50
Rozdzia 6. Waciwoci psychometryczne skal
55
6.1. Rzetelno
55
6.2. Trafno
56
6.3. Normalizacja
61
Zakoczenie
63
Bibliografia
65
Aneks
67
Karty pracy
71
Wprowadzenie
Celem projektu Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie przedsibiorczoci,

realizowanego przez Polsk Fundacj Orodkw Wspomagania Rozwoju Gospodarczego OIC Poland wraz zpartnerem Wysz Szko Ekonomii iInnowacji wLublinie, jest peniejsze osiganie celw edukacyjnych przedmiotu podstawy przedsibiorczoci. Wpodstawie programowej tych zaj, jako istotny element wymienione jest
doradztwo zawodowe. Ksztatowanie umodziey umiejtnoci planowania wasnej
cieki kariery edukacyjno-zawodowej, obok przekazywania wiedzy oglnej, powinno by kluczowym zadaniem licew oglnoksztaccych. Odpowiednie przygotowanie ucznia do dokonywania wiadomego, odpowiedzialnego i trafnego wyboru
ksztacenia na poziomie studiw wyszych oraz do wyznaczania sobie adekwatnych
celw zawodowych powinno by jednym zpodstawowych dziaa podejmowanych
przez nauczycieli na kadym etapie edukacji, awszczeglnoci wliceum, gdy dokonywany jest wybr przedmiotw maturalnych.
Wtym celu skonstruowano produkt zawierajcy (1) elektroniczne narzdzie diagnostyczne Test Edukacja Zawd, ktry bdzie pomocny przy podejmowaniu
decyzji o wyborze dalszej cieki ksztacenia lub rozwoju zawodowego przez licealistw oraz (2) komputerow gr decyzyjn Firm Symulacyjn do wykorzystania
wtrakcie zaj dydaktycznych zpodstaw przedsibiorczoci. Przedstawiony wponiszym poradniku Test Edukacja Zawd bada szeroko pojte preferencje edukacyjno-zawodowe. Moe by pomocny wpodejmowaniu decyzji zwizanych zwyborem
edukacji na poziomie studiw wyszych oraz rl, jakie ucze liceum oglnoksztaccego moe peni wyciu zawodowym, atym samym jego cieki zawodowej.
Konstrukcj testu zrealizowano wpodejciu psychometrycznym teoretyczno-kryterialnym, stosowanym szeroko wpsychologii. Test Edukacja Zawd skada si
z13skal, ktre odpowiadaj 13 obszarom edukacyjno-zawodowym. Test dostpny
jest bezpatnie na stronie internetowej www.test.oic.lublin.pl oraz wwersji off-line,
zapisanej na pycie CD izaczonej do niniejszego poradnika. Po wypenieniu testu
ucze otrzymuje informacj na temat preferowanych obszarw edukacyjno-zawodowych. Dodatkowo opracowany zosta film instruktaowy, zawierajcy informacje na
temat testu.
Wypenienie przez uczniw Testu Edukacja Zawd moe by wstpem do gry
decyzyjnej - Firmy symulacyjnej (drugiej czci innowacyjnego produktu) wykorzy5
Wprowadzenie
stywanej wnauczaniu przedmiotu podstawy przedsibiorczoci. Diagnoza preferencji zawodowych pozwoli wwczas nauczycielom na adekwatne przypisanie uczniom
rl wgrze. Opis Firmy Symulacyjnej zamieszczono wpodrczniku pt. Poradnik dla
prowadzcego zajcia zzakresu przedsibiorczoci zwykorzystaniem symulacyjnej gry
decyzyjnej, autorstwa Karola Tarkowskiego, Moniki Wawrzeczyk-Kulik iWojciecha
Kulika.
Obok podstawowego wykorzystania caego produktu wzestawie Test EdukacjaZawd Firma Symulacyjna, moliwe jest take uycie samego testu wdiagnostyce zainteresowa ipreferencji edukacyjno-zawodowych prowadzonej wporadniach
psychologiczno-pedagogicznych, wczasie lekcji wychowawczych czy te samodzielnie przez ucznia.
Wpierwszych rozdziaach poradnika opisano zasady praktycznego posugiwania
si testem oraz instrukcj do wersji elektronicznej, atake moliwoci wykorzystania testu wdoradztwie karier wplanowaniu kariery edukacyjnej izawodowej licealistw. Wrozdziale autorstwa Lidii Nogowskiej, opisano realizacj treci podstawy
programowej podstaw przedsibiorczoci podczas zaj edukacyjnych zwykorzystaniem Testu Edukacja Zawd oraz zamieszczono przykadowe scenariusze zaj. Ta cz zawiera najwaniejsze informacje dla uytkownika metody. Wdalszej
czci przedstawiono zarys podstaw teoretycznych ikryterialnych testu, anastpnie
omwiono etapy prac przy konstruowaniu testu oraz opisano waciwoci psychometryczne skal testu.
Prace nad testem byy dwuetapowe. Wpierwszym etapie skonstruowano wstpn
wersj metody, anastpnie blisko 160 nauczycieli podstaw przedsibiorczoci iklika tysicy uczniw z caej Polski testowao nowe narzdzie diagnostyczne. Uwagi
uczniw oraz nauczycieli pozwoliy udoskonali Test Edukacja Zawd, jak rwnie niniejszy poradnik.
Starano si, aby opracowane narzdzie byo efektywne, ciekawe imoliwie proste
oraz przydatne uczniom i nauczycielom. Niniejszy poradnik przeznaczony jest dla
nauczycieli, pedagogw, psychologw, doradcw zawodowych iinnych specjalistw,
prowadzcych doradztwo edukacyjno-zawodowe dla uczniw licew oglnoksztaccych.
Rozdzia 1. Opis izastosowanie Testu

Edukacja Zawd
Test Edukacja Zawd suy do badania szeroko pojtych preferencji edukacyjno-zawodowych. Metoda jest dostpna bezpatnie w wersji elektronicznej: on-line
oraz off-line. Wyniki testu mog stanowi wany punkt wprocesie dokonywania wyboru dalszego kierunku ksztacenia przez uczniw licew oglnoksztaccych.
Wtym rozdziale przedstawiono kluczowe informacje otecie dla jego uytkownika: moliwo wykorzystania testu wplanowaniu kariery edukacyjnej izawodowej licealistw, opis skal testu, sposb posugiwania si wersj elektroniczn, zasady
przeprowadzania bada (szczeglnie bada grupowych) oraz zasady generowania
informacji zwrotnej dla ucznia.
1.1. Wykorzystanie testu wplanowaniu kariery

edukacyjnej izawodowej licealistw
Test Edukacja Zawd pozwala na dostarczenie uczniom licew oglnoksztaccych profesjonalnych usug doradztwa zawodowego. Uczniowie maj moliwo
diagnozy preferencji edukacyjno-zawodowych oraz zaplanowania swojej kariery
zawodowej iwybrania odpowiedniej dla siebie cieki ksztacenia, roli wyciu zawodowym. Natomiast nauczyciele przedmiotu podstawy przedsibiorczoci mog
ubogaci treci nauczania oocen predyspozycji zawodowych uczniw.
Cele oglne ksztacenia wzakresie podstaw przedsibiorczoci realizowane podczas zaj zwizanych zTestem Edukacja Zawd dotycz Komunikacji ipodejmowania decyzji (Ucze wykorzystuje formy komunikacji werbalnej iniewerbalnej;
podejmuje decyzje i ocenia ich skutki, zarwno pozytywne, jak i negatywne) oraz
Planowania i kariery zawodowej (Ucze opisuje mocne strony swojej osobowoci;
analizuje dostpno rynku pracy wodniesieniu do wasnych kompetencji iplanw
zawodowych).
Wybr szkoy czy zawodu (okrelenie drogi edukacyjnej), planowanie kariery zawodowej, adaptacja do aktualnych warunkw rynku pracy, zmiana zawodu, poszukiwanie lub zmiana pracy, motywowanie do rozwoju edukacyjnego izawodowego, re7
Rozdzia 1
Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd
konstruowanie planw yciowych wujciu biograficznym, godzenie sfery rodzinnej

zzawodow to gwne zadania wspczesnego doradztwa zawodowego (Czerkawska,
Czerkawski, 2005). Doradca zawodowy czy nauczyciel powinien pomc uczniowi,
bdcemu na pocztku swojej kariery zawodowej, przede wszystkim w okreleniu
jego mocnych isabych stron, zainteresowa, uzdolnie, umiejtnoci, postaw, predyspozycji icech osobowoci istotnych wwyborze kierunku studiw wyszych.
Jednym z wielu wymaga, jakie stawiane s doradcom zawodowym, jest cige
wzbogacanie warsztatu pracy. Wodpowiedzi na te potrzeby opracowano nowe narzdzie do pomiaru szeroko pojtych preferencji edukacyjno-zawodowych. Test Edukacja Zawd moe by wykorzystywany na lekcjach podstaw przedsibiorczoci,
wSzkolnych Orodkach Karier, a take na lekcjach wychowawczych, koach zainteresowa czy wnauczaniu nowego przedmiotu: ekonomia wpraktyce. Test moe urozmaici iwspomc rwnie prac poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych instytucji wspierajcych, dziaajcych na rzecz modziey. Moe by stosowany
w czasie indywidualnych porad edukacyjno-zawodowych oraz samodzielnie przez
uczniw.
Z uwagi na atwo obsugi i automatycznie generowan informacj zwrotn,
atym samym brak koniecznoci kontaktu zdoradc zawodowym, Test Edukacja
Zawd moe stanowi jedyne rdo informacji opreferencjach, zainteresowaniach
edukacyjno-zawodowych dla uczniw mieszkajcych z dala od instytucji wiadczcych bezpatne doradztwo zawodowe lub dla uczniw pochodzcych zubogich
rodzin. Tym samym test ten moe stanowi wartociowe uzupenienie statutowych
dziaa poradni psychologiczno-pedagogicznych, zwizanych zdoradztwem zawodowym dla uczniw.
W planowaniu kariery edukacyjno-zawodowej, oprcz tych diagnozowanych
przez Test Edukacja-Zawd, wane s rwnie inne czynniki, ktre powinny by
uwzgldnione. Podejmujc decyzj zwizan zwyborem kierunku studiw wyszych
izawodu, ucze powinien wzi take pod uwag np. kondycj fizyczn istan zdrowia, wyniki wnauce, talenty, warunki pracy, sytuacj na rynku pracy. Blok zaj na
temat planowania kariery zawodowej mona rozbudowa ote dodatkowe elementy. Na lekcjach zdoradztwa zawodowego warto zapozna rwnie ucznia zoglnymi
trendami na rynku pracy, potrzebami gospodarczymi kraju okreli zawody przyszoci oraz zawody deficytowe inadwykowe, przeanalizowa oczekiwania pracodawcw. W tym celu mona skorzysta z publikacji Obserwatoriw Rynku Pracy,
dziaajcych przy Wojewdzkich Urzdach Pracy.
Podejmujc decyzj, konieczna jest wiedza oszkoach wyszych, wymaganiach rekrutacyjnych, warunkach nauki. Pen informacj owszystkich szkoach wyszych
wPolsce mona znale na stronie www.polon.nauka.gov.pl. Wan rol nauczyciela
jest take pobudzenie aktywnoci iinicjatywy ucznia wpodjciu trafnej isamodzielnej decyzji oraz planowania swojej kariery zawodowej. Uprzednio, warto aby ucze
dokadnie zapozna si zwarunkami icharakterem pracy wzawodzie, ktry chciaby wykonywa. Ostatecznie decyzja owyborze studiw wyszych izawodu, zuwagi
8
Rozdzia 1
na jej donioso ikonsekwencje finansowe, powinna zosta przedyskutowana przez

ucznia z jego rodzicami/prawnymi opiekunami. Podsumowaniem caego procesu
doradczego powinno by opracowanie Indywidualnego Planu Dziaania, ktry zawiera opis predyspozycji zawodowych (np. wyniki Testu Edukacja Zawd), mocnych isabych stron ucznia oraz plan uzyskania wymarzonego zawodu.
Kontakt ucznia z doradc zawodowym, psychologiem lub pedagogiem w celu
kompleksowej diagnozy predyspozycji zawodowych z pewnoci przyczyni si do
gbszej refleksji nad dalsz drog edukacyjno-zawodow. Diagnoza predyspozycji
zawodowych ucznia moe zosta wzbogacona ownioski zinnych metod stosowanych wdoradztwie zawodowym.
Wykorzystanie informacji, uzyskiwanych z testu do skonkretyzowania decyzji
edukacyjno-zawodowych bdzie efektywniejsze po uzupenieniu jej pogbion diagnoz predyspozycji, realizowan wrazie potrzeby przez psychologw wporadniach
psychologiczno-pedagogicznych iszkoach. Szczeglnie wskazane jest poczenie informacji pyncych ztestu zocen potencjau intelektualnego ucznia, struktury jego
osobowoci oraz dynamiki funkcjonowania, woparciu oocen temperamentu. Przykadowy zestaw diagnostyczny moe obejmowa bateri testw APIS-Z, NEO-PI-R,
FCZ-KT oraz omawiany tutaj Test Edukacja-Zawd.
1.2. Opis skal wchodzcych wskad testu

Test Edukacja Zawd bada szeroko pojte preferencje edukacyjno-zawodowe iprzeznaczony jest dla uczniw licew oglnoksztaccych. Test skada si ze 107
twierdze, do ktrych badany ustosunkowuje si na skali: zdecydowanie nie zgadzam si nie zgadzam si nie mam zdania (rwnie trafne jak nietrafne) zgadzam si zdecydowanie zgadzam si.
Test Edukacja Zawd zbudowany jest ztrzynastu nastpujcych skal:
1. Zawody opiekuczo-wychowawcze (12 twierdze) Praca wtych zawodach
zwizana jest znauczaniem iwychowywaniem dzieci imodziey, opiekowaniem si innymi, niesieniem pomocy osobom potrzebujcym. Wymaga umiejtnoci nawizywania kontaktu zinnymi ludmi. Niezbdna jest wraliwo
na drugiego czowieka i jego potrzeby. Pracujc w tych zawodach moesz
nie pomoc osobom potrzebujcym, osobom z niepenosprawnoci, wykluczonym spoecznie. Przykadowe kierunki studiw: pedagogika, pomoc spoeczna, dydaktyka, wychowanie przedszkolne. Przykadowe zawody: nauczyciel,
pracownik socjalny, wychowawca, pedagog szkolny.
2. Zawody artystyczne (10 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest
ze sztuk idziaalnoci kulturaln, wymaga talentu izdolnoci artystycznych
wokrelonej dziedzinie (np. plastycznych, muzycznych). Twrczo, niekon9
Rozdzia 1
wencjonalno, kreatywno, wprowadzanie nowych ioryginalnych rozwiza to istotne elementy zwizane z zawodami artystycznymi. Przykadowe
kierunki studiw: historia sztuki, malarstwo, muzyka, aktorstwo, reyseria, rzemioso, fotografia. Przykadowe zawody: muzyk, malarz, aktor, fotograf, grafik.
3. Zawody humanistyczne (8 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest
ze zdolnociami jzykowymi, atwoci wypowiadania si. Zainteresowania literatur lub histori s istotnie zwizane ztymi zawodami. Osoby wykonujce
te zawody powinny mie atwo pisania dobrych tekstw, atwo wypowiadania si. Wwykonywaniu zawodw humanistycznych wana jest zdolno
posugiwania si sowem. Przykadowe kierunki studiw: filologia polska, jzykoznawstwo, historia, filozofia, etyka, archeologia, teologia. Przykadowe zawody: pisarz, jzykoznawca, historyk, filolog.
4. Zawody spoeczne (6 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest zinnymi ludmi, dziaaniem winstytucjach spoecznych. Wymagana jest umiejtno nawizywania kontaktw interpersonalnych oraz wsppracy. Dla osb
wykonujcych te zawody charakterystyczne jest zaangaowanie wsprawy spoeczne ipolityczne oraz otwarto na innych ludzi. Przykadowe kierunki studiw: psychologia, socjologia, kulturoznawstwo, politologia, ekonomia, dziennikarstwo. Przykadowe zawody: psycholog, socjolog, politolog.
5. Zawody zwizane zgospodark iadministracj (5 twierdze) Praca wtych
zawodach zwizana jest zkwestiami ekonomicznymi, administracyjnymi ifinansowymi. Osoby wykonujce te zawody powinny cechowa si uporzdkowaniem, sumiennoci, skrupulatnoci, dokadnoci, dobr organizacj
czasu pracy, wysok kultur osobist. Czsto praca wtym obszarze wymaga
kontaktu zklientem ipracy zkomputerem. Wane s zdolnoci przywdcze.
Przykadowe kierunki studiw: zarzdzanie imarketing, bankowo ifinanse,
administracja, marketing i reklama. Przykadowe zawody: analityk finansowy, ksigowy, pracownik administracyjny, specjalista ds. marketingu ireklamy,
przedsibiorca.
6. Zawody prawnicze (8 twierdze) Praca w tych zawodach wymaga bardzo dobrej znajomoci przepisw prawa, samodzielnoci icigego ledzenia
zmieniajcych si przepisw prawa. Wane jest zainteresowanie prawnymi
aspektami ycia spoecznego, ekonomicznego igospodarczego. Osoby wykonujce zawody prawnicze powinny cechowa si pewnoci siebie, zdolnoci
mylenia analitycznego ilogicznego oraz umiejtnoci perswazji. Przykadowe kierunki studiw: prawo. Przykadowe zawody: prawnik, adwokat, sdzia,
radca prawny, prokurator, notariusz, komornik.
7. Zawody biologiczno-medyczne (12 twierdze) Praca w tych zawodach
wie si z medycyn, ochron zdrowia i naukami przyrodniczymi (biologia, chemia). Osoby pracujce wzawodach biologiczno-medycznych powin10
Rozdzia 1
ny cechowa si upodobaniem do posiadania bardzo szerokiej, szczegowej

wiedzy, zainteresowaniem naukami przyrodniczymi, dowiadczeniami, chci
niesienia pomocy, znajdywania nowych rozwiza, awprzypadku zawodw
medycznych atwoci nawizywania kontaktw zinnymi oraz empati, zrozumieniem drugiego czowieka. Przykadowe kierunki studiw: biologia, zoologia, medycyna, farmacja, biotechnologia, weterynaria, pielgniarstwo, fizjoterapia. Przykadowe zawody: biolog, lekarz, stomatolog, farmaceuta, weterynarz,
rehabilitant, masaysta, pielgniarz, poonik, analityk medyczny
8. Zawody zwizane znaukami cisymi (6 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest zzainteresowaniami naukami cisymi (fizyka, matematyka), informatyk, prowadzeniem bada. Wane s: ciekawo, dociekliwo,
sumienno izainteresowania naukowe. Osoby wykonujce te zawody powinna cechowa zdolno abstrakcyjnego, analitycznego isyntetycznego mylenia. Bd czsto zagbia zoone problemy ieksperymentowa. Przykadowe
kierunki studiw: matematyka, fizyka, chemia, informatyka, geografia. Przykadowe zawody: fizyk, matematyk, informatyk, statystyk, geolog, kartograf.
9. Zawody inynieryjno-techniczne (14 twierdze) Praca w tych zawodach
zwizana jest z zainteresowaniami, wymagajcymi praktycznego mylenia,
zdolnoci manualnych, technicznych i mechanicznych. Osoby wykonujce
te zawody powinny interesowa si budow idziaaniem maszyn iurzdze.
Praca wymaga zainteresowania technologi, produkcj, automatyzacj przetwarzania. Przykadowe kierunki studiw: mechanika, budowa maszyn, metalurgia, elektronika, robotyka, telekomunikacja, elektrotechnika. Przykadowe
zawody: mechanik, elektronik, inynier produkcji, poligraf.
10. Architektura ibudownictwo (11 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest zprojektowaniem ibudow rnych budynkw. Wana jest wyobrania
przestrzenna, zdolnoci konstrukcyjne i kreatywno oraz ch wymylania
iwdraania nowych rozwiza wbudownictwie. Osoby wykonujce te zawody powinny cechowa si wysokim poziomem wiedzy zmatematyki ifizyki
oraz zainteresowaniami urbanistycznymi, architektonicznymi. Przykadowe
kierunki studiw: architektura, urbanistyka, architektura krajobrazu, budownictwo, gospodarka przestrzenna. Przykadowe zawody: architekt, urbanista,
inynier budowlany, inynier sanitarny.
11. Zawody rolnicze (4 twierdzenia) Praca wtych zawodach zwizana jest zrolnictwem, upraw rolin, ogrodnictwem, hodowl zwierzt, poowami ryb.
Wane wtej pracy s zainteresowania ekologiczne, przyrodnicze lub rolnicze.
Osoby wykonujce te zawody powinny lubi kontakt zprzyrod, mie zainteresowania upraw lub hodowl. Przykadowe kierunki studiw: zootechnika,
ogrodnictwo, lenictwo, rybowstwo, agronomia, produkcja rolinna izwierzca. Przykadowe zawody: lenik, zootechnik, agronom, rolnik.
11
Rozdzia 1
12. Zawody usugowe (5 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest ze

sprzeda usug, turystyk, rekreacj, kosmetyk i odnow biologiczn, hotelarstwem. Cenna jest umiejtno nawizywania kontaktw zinnymi ludmi oraz elastyczne podejcie do czasu pracy. Osoby wykonujce te zawody
powinny interesowa si turystyk, rekreacj, potrafi planowa, organizowa
iprzeprowadza imprezy turystyczne. Przykadowe kierunki studiw: turystyka, agroturystyka, rekreacja, transport, nauki osporcie. Przykadowe zawody:
przewodnik turystyczny, pilot wycieczek, spedytor, logistyk, recepcjonista, pracownik biura podry lub spa.
13. Suby mundurowe (6 twierdze) Praca wtym obszarze wie si zdobr
sprawnoci fizyczn, umiejtnoci wsppracy wzespole, znajomoci przepisw prawa. Osoby pracujce wsubach mundurowych powinny cechowa
si trosk obezpieczestwo iobron kraju. Praca ta wie si take zochron osb imienia. Przykadowe kierunki studiw: ochrona osb imienia, bezpieczestwo publiczne, nauki wojskowe, bezpieczestwo narodowe, policja. Przykadowe zawody: onierz, policjant, straak, stranik graniczny, ochroniarz.
1.3. Sposb posugiwania si wersj elektroniczn testu

Test Edukacja Zawd dostpny jest wwersji on-line (strona internetowa) ioff-line (pyta CD). Poniej zaprezentowano sposoby posugiwania si obiema wersjami testu.
1.3.1. Wersja on-line testu
Test Edukacja Zawd dostpny jest wwersji on-line na stronie internetowej:

http://www.test.oic.lublin.pl.
12
Rozdzia 1
Po uruchomieniu tej strony ucze (osoba badana) powinien zarejestrowa si, klikajc na link Zarejestruj si. Na stronie startowej ucze moe te zalogowa si,
wpisujc wczeniej podany login i haso. Po zalogowaniu wywietli si informacja
zwrotna.
13
Rozdzia 1
Podczas rejestracji, osoba badana wpisuje swoj nazw uytkownika login (dugoci minimum 3 znaki) oraz haso (dugo minimum 6 znakw).
Po zalogowaniu uytkownik powinien zapozna si z instrukcj wypeniania testu
oraz uzupeni podstawowe informacje o sobie (imi i nazwisko, wiek, klasa, pe,
wielko miejscowoci zamieszkania, wojewdztwo i powiat),
a nastpnie nacisn Dalej. W oknie pojawi si twierdzenia testu, wobec ktrych

naley si ustosunkowa, wybierajc jedn z piciu moliwych odpowiedzi.
14
Rozdzia 1
Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie twierdzenia naley nacisn Dalej wywietli si kolejna cz testu. W sytuacji, gdy uytkownik chce zmieni swoj wczeniejsz odpowied moe wybra przycisk Wstecz. Do wszystkich zda naley zaznaczy odpowiedzi.
Na koniec pojawi si ekran z potwierdzeniem udzielonych odpowiedzi naley
nacisn Zakocz. Po tym kroku nie bdzie ju moliwoci powrotu do twierdze.
15
Rozdzia 1
Natomiast po zatwierdzeniu swoich odpowiedzi pojawi si interpretacja wynikw

testu. Aby zapisa t interpretacj naley wybra przycisk (ikon) doc lub pdf .
Mona rwnie wydrukowa t informacj zwrotn.
Pojawi si okienko wyboru miejsca zapisu dokumentu. Po wybraniu odpowiedniego miejsca zapisu dokumentu naley wybra przycisk Zapisz. (W zalenoci od
systemu operacyjnego przycisk moe nazywa si inaczej)
16
Rozdzia 1
Zapisan na dysku swojego komputera lub noniku wymiennym (np. pendrive)

informacj zwrotn bdzie mona wydrukowa. Ponadto, po ponownym zalogowaniu si uytkownika, wywietli si strona z interpretacj wczeniej wypenionego
testu.
1.3.2. Wersja off-line testu
Test Edukacja Zawd w trybie off-line jest programem wykonywalnym, dziaajcym w systemie Windows bez koniecznoci przeprowadzania instalacji. Aby uruchomi program naley wybra miejsce, w ktrym znajduje si plik edukacjazawod.
exe (np. napd CD, pendrive, czy wybrana lokalizacja na dysku twardym) i klikn
dwukrotnie na ikonk programu.
Wersja off-line testu nie wymaga rejestracji uytkownika. Bezporednio po uruchomieniu programu wywietla si pierwszy ekran z informacj na temat testu i instrukcj jego wypeniania.
17
Rozdzia 1
Naciskajc przycisk Dalej pojawi si ekran zmiejscem do wpisania podstawowych informacji oosobie wypeniajcej test. Uytkownik podaje tylko imi inazwisko, klas oraz pe.
18
Rozdzia 1
Naciskajc przycisk Dalej przechodzimy do twierdze testu, wobec ktrych naley si ustosunkowa, wybierajc jedn zpiciu moliwych odpowiedzi. Pozostae
etapy pracy ztestem s identyczne, jak wwersji on-line.
1.4. Zasady przeprowadzania bada

Wprzypadku prowadzenia bada grupowych np. wzespole klasowym, naley kademu uczniowi zapewni dostp do komputera. Nauczyciel przed lekcj powinien
podj dziaania przygotowawcze: sprawdzi czy wpracowni komputerowej jest dostp do Internetu (jeli nie ma, to na kadym komputerze powinien uruchomi wersj off-line testu); awprzypadku maych pracowni komputerowych podzieli klas
na grupy. Kademu uczniowi naley zapewni maksymaln intymno, sprzyjajc
rzetelnemu udzielaniu odpowiedzi. Interakcja zinnymi respondentami uczniami
moe wpyn znieksztacajco na wyniki badania.
Instrukcja wypeniania testu zamieszczona jest wpierwszym oknie, po zalogowaniu si do aplikacji komputerowej:
19
Rozdzia 1
Test Edukacja Zawd zosta przygotowany po to, aby pomc Ci wzidentyfikowaniu Twoich mocnych stron oraz wesprze Ci wwyborze waciwej
drogi edukacyjnej i zawodowej. Na podstawie Twoich szczerych odpowiedzi
na poszczeglne twierdzenia, dotyczce zainteresowa, predyspozycji, postaw,
uzdolnie, umiejtnoci icech osobowoci mona okreli, jaki kierunek studiw wyszych jest dla Ciebie najodpowiedniejszy.
Test skada si ze 107 twierdze. Uzupenij wszystkie pola iustosunkuj si
do wszystkich twierdze. Przy kadym twierdzeniu zaznacz na skali od zdecydowanie NIE zgadzam si do TAK, zdecydowanie zgadzam si odpowied,
ktra najlepiej wyraa Twoje przekonania:
zdecydowanie NIE zgadzam si
NIE zgadzam si
rwnie trafne jak nietrafne, nie mam zdania
TAK, zgadzam si
TAK, zdecydowanie zgadzam si
Staraj si wykorzysta ca skal odpowiedzi. Nie ma tu dobrych, ani zych
odpowiedzi. Zaznacz t odpowied, ktra najlepiej wyraa Twoj opini. Pamitaj, e tylko rzetelne wypenienie testu pozwoli na opracowanie wiarygodnej informacji zwrotnej na temat Twoich preferencji, zainteresowa ipredyspozycji edukacyjno-zawodowych.
Po ocenie pierwszej grupy twierdze kliknij Dalej, a do koca testu, po
czym kliknij Zapisz. Po zakoczeniu bada otrzymasz interpretacj swoich
odpowiedzi.
Instrukcja moe by przeczytana przez nauczyciela, jednak zwykle uczniowie zapoznaj si zni samodzielnie. Dodatkowe wyjanienia zazwyczaj nie s konieczne.
Jako wstp do wypeniania testu mona wywietli uczniom pierwsz cze filmu
instruktaowego, ktry jest doczony do poradnika. Drug cz filmu warto natomiast wywietli po autodiagnozie dokonanej przez uczniw.
W sytuacji gdy ucze ma trudnoci z czytaniem (np. ucze z gbok dysleksj
rozwojow, niedowidzcy, wsytuacji braku okularw) dopuszcza si moliwo, aby
nauczyciel czyta pozycje testowe i zaznacza udzielone przez ucznia odpowiedzi.
Wprzypadku ucznia zniepenosprawnoci, konieczna jest jednak konsultacja wynikw badania zpsychologiem lub doradc zawodowym, wcelu odniesienia ich do
rodzaju istopnia niepenosprawnoci oraz dla pogbienia diagnozy.
Przed przystpieniem do wypeniania testu naley uzupeni metryczk, zawierajc dane, ktre pozwol wygenerowa informacj zwrotn (np. dobra odpowiednie
normy zuwagi na pe, wiek). Podanie imienia inazwiska suy jedynie do podpisania informacji zwrotnej, ktr ucze moe wydrukowa i zachowa.
20
Rozdzia 1
1.5. Informacja zwrotna interpretacja wynikw

Po ustosunkowaniu si przez ucznia do wszystkich twierdze, aplikacja automatycznie generuje informacj zwrotn. Na pocztku znajduj si dane ucznia, ktre
poda wmetryczce. Kolejny punkt informacji zwrotnej zawiera informacje na temat
wypenionego testu iwynikw:
Wypenie test badajcy Twoje preferencje, zainteresowania ipredyspozycje edukacyjno-zawodowe. Test ma Ci pomc wlepszym poznaniu siebie oraz
wesprze Ci w wyborze waciwej drogi edukacyjnej i zawodowej. Ponisze
wnioski, oparte s na tym, jakich odpowiedzi udzielie. Twoja szczero przy
wypenianiu testu ma wpyw na trafno diagnozy.
Na podstawie uzyskanych przez Ciebie wynikw mona powiedzie, e najbardziej odpowiednie s dla Ciebie:
Wtym miejscu wywietlane s 3 dominujce obszary zawodowe opisy trzech
skal (identyczne jak w punkcie 1.2), w ktrych ucze uzyska najwysze wyniki
znormalizowane. Wprzypadku np. 5 skal na poziomie 10 stena (maksymalny wynik
znormalizowany), wywietlany jest opis 3 znich, wktrych badany uzyska najwysze rednie wyniki surowe. Wtakiej sytuacji ucze otrzymuje dodatkow informacj:
Powysze opisy odnosz si do obszarw zawodowych, wktrych osigne
najwysze wyniki. Jednak analiza Twoich odpowiedzi wskazuje, e uzyskae
zblione wyniki wkilku obszarach edukacyjno zawodowych (patrz wykres).
Dlatego wcelu pogbienia diagnozy Twoich predyspozycji zawodowych wskazana jest wizyta udoradcy zawodowego.
Kolejny punkt interpretacji zawiera graficzne przedstawienie uzyskanych wynikw, we wszystkich 13 skalach obszarach edukacyjno-zawodowych (Wykres 1).
Kady ztych obszarw przedstawiono na skali od 1 do 10 im wyszy wynik, tym
bardziej dany obszar jest charakterystyczny dla badanego. Tym samym ucze otrzymuje informacj na temat dominujcych obszarw, ale take na temat obszarw, ktre nie le wsferze jego zainteresowa.
Powyej opisano trzy najbardziej charakterystyczne dla Ciebie obszary edukacyjno-zawodowe. Poniszy wykres przedstawia natomiast Twoje wyniki,
jakie uzyskae wposzczeglnych skalach testu. Kady z13 obszarw edukacyjno-zawodowych przedstawiono na skali od 1 do 10 im wyszy wynik tym
bardziej dany obszar jest charakterystyczny dla Ciebie.
21
Rozdzia 1
Wykres 1. Przykadowa prezentacja graficzna wynikw testu
Ostatnia cz informacji zwrotnej identyczna dla wszystkich badanych zawiera dodatkowe wyjanienia iwskazwki do planowania kariery zawodowej:
Pamitaj jednak, e kady test moe by obarczony bdem. Uzyskane przez
Ciebie wyniki nie s bezdyskusyjne iostateczne, ajedynie orientacyjne. Wyniki
tego testu nie przesdzaj owyborze zawodu, mog Ci jednak pomc wpodjciu tej decyzji.
W planowaniu kariery edukacyjno-zawodowej wane s rne czynniki,
ktre powiniene uwzgldni. Podejmujc decyzj zwizan z wyborem kierunku studiw wyszych izawodu, obok swoich zainteresowa, predyspozycji,
postaw, uzdolnie, umiejtnoci icech osobowoci, we take pod uwag:
22
kondycj fizyczn istan zdrowia (np. wytrzymao fizyczna, choroby

przewleke, wada wzroku, wada suchu, niepenosprawnoci);
wyniki wnauce;
talenty (np. plastyczne, muzyczne, aktorskie);
odporno na stres, monotoni, umiejtno dziaania pod presj czasu;
warunki pracy, wjakich chciaby pracowa (np. poziom haasu, praca

biurowa, praca na roli);
sytuacj na rynku pracy (aktualna spoeczna igospodarcza ranga danego zawodu).
Rozdzia 1
Pamitaj, e w celu kompleksowej diagnozy Twoich predyspozycji edukacyjno-zawodowych warto skontaktowa si zdoradc zawodowym, psychologiem lub pedagogiem. Moesz te skorzysta zpomocy doradcw, pracujcych
wrnych instytucjach np. Poradniach Psychologiczno-Pedagogicznych, Modzieowych Centrach Kariery OHP itp. Warto rwnie skontaktowa si zdoradc zawodowym, aby uzyska informacje na temat interesujcych Ci kierunkw studiw izawodw. Zanim podejmiesz decyzj warto dokadnie zapozna si zwarunkami icharakterem pracy wzawodzie, ktry chciaby wprzyszoci wykonywa.
Pene informacje na temat rynku pracy moesz znale na stronach: www.
psz.praca.gov.pl lub www.bezrobocie.org.pl. Warto te przeanalizowa raporty
dotyczce trendw na rynku pracy, zawodw nadwykowych ideficytowych,
oczekiwa pracodawcw publikowane przez Obserwatoria Rynku Pracy dziaajce przy Wojewdzkich Urzdach Pracy.
Powiniene rwnie sprawdzi wymagania rekrutacyjne poszczeglnych
uczelni wyszych, na ktrych moesz podj studia, aby zdoby wymarzony
zawd. Pen informacj owszystkich szkoach wyszych wPolsce znajdziesz
na stronie www.polon.nauka.gov.pl.
Pamitaj, e decyzj owyborze studiw wyszych izawodu warto przedyskutowa zrodzicami/prawnymi opiekunami.
Przy interpretacji wynikw naley pamita, i szczero przy wypenianiu testu
ma wpyw na trafno diagnozy. Ponadto kady test moe by obarczony bdem.
Test jest dobrym narzdziem diagnostycznym, zawajcym pul wyborw do wskazanych obszarw edukacyjno-zawodowych, onajwyszych wynikach. Wyniki skal,
dotyczcych obszarw biologiczno-medycznych oraz architektury i budownictwa,
a take gospodarki i administracji s do dobrym prognostykiem przyszych decyzji zawodowych. Natomiast wyniki wskalach: zawody spoeczne izawody rolnicze, zuwagi na niezadawalajce wskaniki trafnoci (patrz rozdzia 6), naley traktowa ze szczegln ostronoci. Nie powinny by one rozpatrywane pojedynczo.
Uwarunkowania spoeczne mog odgrywa istotn rol wwielu innych zawodach,
np. wzawodach inynieryjno-technicznych moe by istotna wsppraca wgrupie
i umiejtno nawizywania kontaktw albo w zawodach opiekuczo-wychowawczych (np. pracownik socjalny) wan rol moe odgrywa znajomo sytuacji gospodarczej kraju izasad postpowania administracyjnego), czy te wzawodach przyrodniczo-medycznych, wpracy np. weterynarza, wane s zainteresowania zwizane zrolnictwem. Zatem uzyskane wyniki wtecie nie s bezdyskusyjne iostateczne,
ajedynie orientacyjne.
Zawarte winterpretacji kierunki studiw izawody naley traktowa, jako przykadowe dla danego obszaru zawodowego nie jest to zbir zamknity. Analizu23
Rozdzia 1
jc wyniki testu warto zachca ucznia do refleksji nad wsplnym mianownikiem,

dominujcych obszarw zawodowych iprby opisu na tej podstawie sylwetki pracownika i warunkw oraz wymaga, dotyczcych stanowiska pracy. Warto zatem,
na podstawie najwyszych uzyskanych wynikw, podanych winterpretacji, sprbowa wskaza obszar zawodowy czy te charakter pracy, wynikajcy ze wszystkich
uwzgldnionych winformacji zwrotnej opisw skal. Chodzi ookrelenie najbardziej
odpowiedniego rodowiska pracy dla ucznia, na podstawie jego kilku dominujcych
preferencji edukacyjno-zawodowych.
Warto zwrci uwag, i wsytuacji, gdy dana skala (obszar edukacyjno-zawodowy) jest na poziomie niskim (1-4 sten na wykresie winformacji zwrotnej) to mona
uzna, e opisywany przez ni obszar nie ley wsferze zainteresowania ucznia.
24
Rozdzia 2. Realizacja treci podstawy

programowej podstaw
przedsibiorczoci podczas zaj
edukacyjnych zwykorzystaniem
Testu Edukacja Zawd
Lidia Nogowska
2.1. Podstawa programowa podstaw przedsibiorczoci

Realizacja treci podstawy programowej powinna by zgodna zrozporzdzeniem
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego wposzczeglnych
typach szk (Dz.U. z2009 r. Nr 4, poz. 17).
2.1.1. Cele ksztacenia oglnego
W podstawie programowej ksztacenia oglnego dla gimnazjw i szk ponadgimnazjalnych okrelone s cele ksztacenia oglnego, ktre osigane s w trakcie
realizacji programw poszczeglnych przedmiotw.
Ksztacenie oglne stanowi integraln cao ijest fundamentem wyksztacenia,
umoliwiajcego zdobycie zrnicowanych kwalifikacji zawodowych, anastpnie ich
pniejsze doskonalenie lub modyfikowanie, otwierajc proces ksztacenia si przez
cae ycie.
Celem ksztacenia oglnego okrelonego dla III iIV etapu edukacyjnego jest:
1. przyswojenie przez uczniw okrelonego zasobu wiadomoci na temat faktw,
zasad, teorii ipraktyk,
2. zdobycie przez uczniw umiejtnoci wykorzystania posiadanych wiadomoci, podczas wykonywania zada irozwizywania problemw,
25
Rozdzia 2
Realizacja treci podstawy programowej podstaw...
3. ksztatowanie u uczniw postaw, warunkujcych sprawne i odpowiedzialne

funkcjonowanie we wspczesnym wiecie.
Do najwaniejszych umiejtnoci zdobywanych przez ucznia wtrakcie ksztacenia
oglnego na III iIV etapie edukacyjnym nale:
1. czytanie umiejtno rozumienia, wykorzystywania irefleksyjnego przetwarzania tekstw, wtym tekstw kultury, prowadzca do osignicia wasnych
celw, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa wyciu spoeczestwa,
2. mylenie matematyczne umiejtno wykorzystania narzdzi matematyki
w yciu codziennym oraz formuowania sdw opartych na rozumowaniu
matematycznym,
3. mylenie naukowe umiejtno wykorzystania wiedzy ocharakterze naukowym do identyfikowania irozwizywania problemw, atake formuowania
wnioskw, opartych na obserwacjach empirycznych, dotyczcych przyrody
ispoeczestwa,
4. umiejtno komunikowania si wjzyku ojczystym iwjzykach obcych, zarwno wmowie, jak iwpimie,
5. umiejtno sprawnego posugiwania si nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi,
6. umiejtno wyszukiwania, selekcjonowania ikrytycznej analizy informacji,
7. umiejtno rozpoznawania wasnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia si,
8. umiejtno pracy zespoowej.
Jednym znajwaniejszych zada szkoy na III iIV etapie edukacyjnym jest kontynuowanie ksztacenia umiejtnoci posugiwania si jzykiem polskim, wtym dbaoci owzbogacanie zasobu sownictwa uczniw. Wypenianie tego zadania naley do
obowizkw kadego nauczyciela.
Wanym zadaniem szkoy na III i IV etapie edukacyjnym jest przygotowanie
uczniw do ycia wspoeczestwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarza
uczniom warunki do nabywania umiejtnoci wyszukiwania, porzdkowania iwykorzystywania informacji zrnych rde, zzastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajciach zrnych przedmiotw.
Nauczyciele wszystkich przedmiotw powinni odwoywa si do zasobw biblioteki szkolnej iwsppracowa znauczycielami bibliotekarzami wcelu wszechstronnego przygotowania uczniw do samoksztacenia iwiadomego wyszukiwania, selekcjonowania iwykorzystywania informacji.
Poniewa rodki spoecznego przekazu odgrywaj coraz wiksz rol, zarwno
w yciu spoecznym, jak i indywidualnym, kady nauczyciel powinien powici
duo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniw do waciwego odbioru
iwykorzystania mediw.
Wprocesie ksztacenia oglnego szkoa na III iIV etapie edukacyjnym ksztatuje
uuczniw postawy sprzyjajce ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu ispoecznemu, takie jak: uczciwo, wiarygodno, odpowiedzialno, wytrwao, poczu26
Rozdzia 2
cie wasnej wartoci, szacunek dla innych ludzi, ciekawo poznawcza, kreatywno,
przedsibiorczo, kultura osobista, gotowo do uczestnictwa wkulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespoowej.
Wrozwoju spoecznym bardzo wane jest ksztatowanie postawy obywatelskiej,
postawy poszanowania tradycji ikultury wasnego narodu, atake postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. Szkoa podejmuje odpowiednie kroki w celu
zapobiegania wszelkiej dyskryminacji.
Wiadomoci iumiejtnoci, ktre ucze zdobywa na III iIV etapie edukacyjnym
opisane s, zgodnie z ide europejskich ram kwalifikacji, w jzyku efektw ksztacenia. Cele ksztacenia sformuowane s wjzyku wymaga oglnych, atreci nauczania oraz oczekiwane umiejtnoci uczniw sformuowane s wjzyku wymaga
szczegowych.
Szkolny zestaw programw nauczania, program wychowawczy szkoy oraz program profilaktyki tworz spjn cao imusz uwzgldnia wszystkie wymagania
opisane wpodstawie programowej. Ich przygotowanie irealizacja s zadaniem zarwno caej szkoy, jak ikadego nauczyciela.
Szkoa oraz poszczeglni nauczyciele podejmuj dziaania, majce na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju kadego ucznia, stosownie do jego potrzeb
imoliwoci. Nauczanie uczniw zniepenosprawnociami, wtym uczniw zupoledzeniem umysowym wstopniu lekkim, dostosowuje si do ich moliwoci psychofizycznych oraz tempa uczenia si. Na III iIV etapie edukacyjnym wymaga si
od uczniw take wiadomoci iumiejtnoci zdobytych na wczeniejszych etapach
edukacyjnych.
Strategia uczenia si przez cae ycie wymaga umiejtnoci podejmowania wanych decyzji poczynajc od wyboru kierunku studiw lub konkretnej specjalizacji
zawodowej, poprzez decyzje o wyborze miejsca pracy, sposobie podnoszenia oraz
poszerzania swoich kwalifikacji, a do ewentualnych decyzji ozmianie zawodu.
cznie III iIV etap edukacyjny zapewniaj wsplny ijednakowy dla wszystkich
zasb wiedzy wzakresie podstawowym. Na IV etapie edukacyjnym moliwe jest ponadto ksztacenie wzakresie rozszerzonym oistotnie szerszych wymaganiach wstosunku do zakresu podstawowego.
Przedmiot podstawy przedsibiorczoci realizowany jest tylko na etapie IV wzakresie podstawowym. Nauczyciele tego przedmiotu s zobowizani do uwzgldniania
powyszych zaoe wtrakcie realizacji tego innowacyjnego programu nauczania.
27
Rozdzia 2

2.1.2. Cele oglne ksztacenia wzakresie podstaw
przedsibiorczoci, realizowane podczas zaj edukacyjnych
zwykorzystaniem Testu Edukacja Zawd
Test Edukacja Zawd

czas realizacji 2 jednostki lekcyjne (90 min.)
Cele ksztacenia wymagania oglne:
I. Komunikacja ipodejmowanie decyzji.
Ucze wykorzystuje formy komunikacji werbalnej iniewerbalnej; podejmuje decyzje iocenia ich skutki, zarwno pozytywne, jak inegatywne.
II. Planowanie ikariera zawodowa.
Ucze opisuje mocne strony swojej osobowoci; analizuje dostpno rynku pracy
wodniesieniu do wasnych kompetencji iplanw zawodowych.
Treci nauczania wymagania szczegowe:
1. Czowiek przedsibiorczy.
Wwyniku realizacji procesu ksztacenia ucze:
1. przedstawia cechy, jakimi charakteryzuje si osoba przedsibiorcza,
2. rozpoznaje zachowania asertywne, ulege iagresywne; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej,
3. rozpoznaje mocne isabe strony wasnej osobowoci; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej,
4. charakteryzuje swoje role spoeczne itypowe dla nich zachowania,
5. zna korzyci wynikajce zplanowania wasnych dziaa iinwestowania wsiebie,
6. analizuje przebieg kariery zawodowej osoby, ktra zgodnie zzasadami etyki
odniosa sukces wyciu zawodowym,
7. podejmuje racjonalne decyzje, opierajc si na posiadanych informacjach
iocenia skutki wasnych dziaa,
8. stosuje rne formy komunikacji werbalnej iniewerbalnej wcelu autoprezentacji oraz prezentacji wasnego stanowiska,
9. przedstawia drog, jak dochodzi si wasnych praw wroli czonka zespou,
pracownika, konsumenta.
2. Rynek pracy.
Wwyniku realizacji procesu ksztacenia ucze:
1. wyjania motywy aktywnoci zawodowej czowieka,
28
Rozdzia 2
2. analizuje wasne moliwoci znalezienia pracy na rynku lokalnym, regionalnym, krajowym ieuropejskim,
3. przygotowuje si do rozmowy kwalifikacyjnej iuczestniczy wniej wwarunkach symulowanych,
4. wyszukuje oferty pracy, uwzgldniajc wasne moliwoci ipredyspozycje,
5. rozrnia zachowania etyczne inieetyczne wroli pracodawcy ipracownika;
wyjania zjawisko mobbingu wmiejscu pracy oraz przedstawia sposoby przeciwdziaania.
2.2. Porwnanie podstawy programowej dla

przedmiotu podstawy przedsibiorczoci dla
IV etapu edukacyjnego ztreciami nauczania
zawartymi wprogramie zaj edukacyjnych:
Test Edukacja Zawd. Diagnoza wspierajca
decyzje edukacyjno-zawodowe
Poniej dokonano zestawienia treci nauczania podstaw przedsibiorczoci, zawartych wpodstawie programowej ksztacenia oglnego ztreciami zamieszczonymi wprogramie zaj edukacyjnych zwizanych zTestem Edukacja Zawd.
Zakres treci nauczania uporzdkowano wedug kolejnoci celw podstawy programowej, realizowanych na zajciach zpodstaw przedsibiorczoci. Dziki temu zestawieniu, watwy sposb mona sprawdzi, wktrej czci programu zaj edukacyjnych przewidziano realizacj konkretnych treci nauczania z podstawy programowej. Szczegowy program zaj edukacyjnych, obowizujcy na Tecie Edukacja Zawd, zawarty jest wtabeli 1. Znajduj si tam treci nauczania, wukadzie
iwkolejnoci. wynikajcych zRozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej zdnia
23 grudnia 2008 r. wsprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk.
29
Tabela 1. Porwnanie podstawy programowej z treciami nauczania zawartymi w programie

zaj edukacyjnych stanowicym zacznik zwizanych z Testem Edukacja
Zawd.
Treci nauczania zawarte wpodstawie

programowej
Treci nauczania zawarte w programie nauczania odpowiadajce

treciom z podstawy programowej
Cele ksztacenia oglne

Test Edukacja Zawd
czas realizacji 2 jednostki lekcyjne (90 min.)
Cele ksztacenia wymagania oglne
I. Komunikacja i podejmowanie decyzji.
Ucze wykorzystuje formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej; podejmuje decyzje

iocenia ich skutki, zarwno pozytywne, jak i negatywne.
II. Planowanie i kariera zawodowa.
Ucze opisuje mocne strony swojej osobowoci; analizuje dostpno rynku pracy
wodniesieniu do wasnych kompetencji i planw zawodowych.
Wymagania szczegowe
1. przedstawia cechy, jakimi charakteryzuje si osoba przedsibiorcza;

2. rozpoznaje zachowania asertywne, ulege i agresywne; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej;
3. rozpoznaje mocne i sabe strony wasnej
osobowoci; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej;
4. charakteryzuje swoje role spoeczne i typowe dla nich zachowania;
5. zna korzyci wynikajce z planowania
wasnych dziaa i inwestowania w siebie;
6. analizuje przebieg kariery zawodowej
osoby, ktra zgodnie z zasadami etyki
odniosa sukces w yciu zawodowym;
7. podejmuje racjonalne decyzje, opierajc
si na posiadanych informacjach, i ocenia skutki wasnych dziaa;

2. rozpoznaje zachowania asertywne, ulege i agresywne; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej;
3. rozpoznaje mocne i sabe strony wasnej
osobowoci; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej;
4. charakteryzuje swoje role spoeczne i typowe dla nich zachowania,
5. zna korzyci wynikajce z planowania
wasnych dziaa i inwestowania w siebie,
6. analizuje przebieg kariery zawodowej
osoby, ktra zgodnie z zasadami etyki
odniosa sukces w yciu zawodowym;
7. podejmuje racjonalne decyzje, opierajc
si na posiadanych informacjach i ocenia skutki wasnych dziaa,
W wyniku realizacji procesu ksztacenia

ucze:
30
W wyniku realizacji procesu ksztacenia

ucze:
8. stosuje rne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji wasnego stanowiska;
9. przedstawia drog, jak dochodzi si
wasnych praw w roli czonka zespou,
pracownika, konsumenta;
10. zna prawa konsumenta oraz wymienia instytucje stojce na ich stray;
przedstawia zasady skadania reklamacji w przypadku niezgodnoci towaru
zumow;
11. odczytuje informacje zawarte w reklamach, odrniajc je od elementw perswazyjnych; wskazuje pozytywne i negatywne przykady wpywu reklamy na
konsumentw.
8. stosuje rne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji wasnego stanowiska,
9. przedstawia drog, jak dochodzi si
wasnych praw w roli czonka zespou,
pracownika, konsumenta.
6, Rynek pracy
6. Rynek pracy.
Wwyniku realizacji procesu ksztace- Wwyniku realizacji procesu ksztacenia ucze:
nia ucze:
1. omawia mierniki iskutki bezrobocia dla
gospodarki oraz sposoby walki zbezrobociem;
2. wyjania motywy aktywnoci zawodowej czowieka;
3. analizuje wasne moliwoci znalezienia
pracy na rynku lokalnym, regionalnym,
krajowym ieuropejskim;
4. wyszukuje oferty pracy, uwzgldniajc
wasne moliwoci ipredyspozycje;
5. rozrnia sposoby zatrudnienia pracownika i interpretuje podstawowe
przepisy Kodeksu pracy, w tym obowizki iuprawnienia pracownika ipracodawcy;
6. sporzdza dokumenty aplikacyjne dotyczce konkretnej oferty pracy;
7. przygotowuje si do rozmowy kwalifikacyjnej iuczestniczy wniej wwarunkach symulowanych;

2. analizuje wasne moliwoci znalezienia
krajowym ieuropejskim,
3. przygotowuje si do rozmowy kwalifikacyjnej iuczestniczy wniej wwarunkach symulowanych;
4. wyszukuje oferty pracy, uwzgldniajc
wasne moliwoci ipredyspozycje;
5. rozrnia zachowania etyczne i nieetyczne wroli pracodawcy ipracownika;
wyjania zjawisko mobbingu wmiejscu
pracy oraz przedstawia sposoby przeciwdziaania.
31
Rozdzia 2
8. charakteryzuje rne formy wynagrodze i oblicza swoje wynagrodzenie

brutto i netto; wypenia deklaracj podatkow PIT, opierajc si na przykadowych danych;
9. rozrnia zachowania etyczne inieetyczne wroli pracodawcy ipracownika; wyjania zjawisko mobbingu
wmiejscu pracy oraz przedstawia
sposoby przeciwdziaania.
2.3 Program zaj edukacyjnych podstawy

przedsibiorczoci z Testem Edukacja Zawd
Ponisza tabela zawiera dokadny opis zaj edukacyjnych z podstaw przedsibiorczoci, zwykorzystaniem Testu Edukacja Zawd diagnozy, wspierajcej decyzje edukacyjno-zawodowe wraz analiz wynikw. Program odwouje si do podstawy programowej podstaw przedsibiorczoci.
Tabela 2. Program zaj edukacyjnych zwykorzystaniem Testu Edukacja Zawd
Temat: Test Edukacja Zawd.

Diagnoza wspierajca decyzje edukacyjno-zawodowe.
Czas: 2 jednostki lekcyjne
Cele ksztacenia (wymagania oglne) i treci nauczania (wymagania szczegowe), wynikajce z podstawy programowej przedmiotu podstawy przedsibiorczoci
reci nauczania wymagania szczegowe
I. Czowiek przedsibiorczy. Ucze:

2. rozpoznaje mocne i sabe strony wasnej osobowoci; odnosi je do cech osoby
przedsibiorczej,
3. charakteryzuje swoje role spoeczne i typowe dla nich zachowania,
4. zna korzyci wynikajce z planowania wasnych dziaa i inwestowania wsiebie,
5. podejmuje racjonalne decyzje, opierajc si na posiadanych informacjach iocenia
skutki wasnych dziaa,
6. stosuje rne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji
oraz prezentacji wasnego stanowiska,
7. przedstawia drog, jak dochodzi si wasnych praw w roli czonka zespou, pracownika, konsumenta.
32
Rozdzia 2
II. Rynek pracy. Ucze:

2. analizuje wasne moliwoci znalezienia pracy na rynku lokalnym, regionalnym,
krajowym i europejskim, przygotowuje si do rozmowy kwalifikacyjnej i uczestniczy w niej w warunkach symulowanych.
Efekty ksztacenia
Poziom podstawowy
Poziom ponadpodstawowy
charakteryzuje swoje role spoeczne i typowe dla nich zachowania;

podejmuje racjonalne decyzje, opierajc
si na posiadanych informacjach i ocenia skutki wasnych dziaa;
stosuje rne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji wasnego stanowiska;
omawia zasady pracy zespoowej i wyjania, na czym polegaj role lidera iwykonawcy; omawia cechy dobrego kierownika zespou;
identyfikuje i analizuje konflikty w zespole i proponuje metody ich rozwizania szczeglnie w drodze negocjacji;
wyjania motywy aktywnoci zawodowej czowieka.
krytycznie ocenia penione role i wasne

zachowania;
podejmuje racjonalne decyzje w skomplikowanych sytuacjach, opierajc si na
posiadanych informacjach,
ocenia skutki wasnych dziaa i podaje
propozycje innych rozwiza,
analizuje wasne moliwoci znalezienia
krajowym i europejskim, przygotowuje
si do rozmowy kwalifikacyjnej i uczestniczy w niej w warunkach symulowanych.
Procedura osigania celw (metody Praca z komputerem wiczenia interaktywne z wykorzystaniem Testu Edukacja
nauczania)
Zawd, wiczenia praktyczne, pogadanka.
rodki dydaktyczne
Komputery. Poradnik Test Edukacja Zawd. Film instruktaowy.
Zasoby
Test Edukacja Zawd dostpny jest

w wersji on-line na stronie internetowej
www.test.oic.lublin.pl oraz w wersji off-line,
na zaczonej pycie CD.
Wykorzystanie testu w planowaniu Diagnoza czynnikw warunkujcych podkariery edukacyjnej i zawodowej lice- jcie decyzji o wyborze kierunku studiw
wyszych i zawodu.
alistw
33
Rozdzia 2
2.4 Scenariusze zaj przedmiotu podstawy

przedsibiorczoci
Temat: Test Edukacja - Zawd.
Diagnoza wspierajca decyzje edukacyjno-zawodowe
Po zajciach ucze:
podejmuje decyzje owyborze dalszej cieki ksztacenia,
rozumie konieczno dokonywania rozwoju zawodowego,
wyznacza sobie adekwatne cele zawodowe do cieki ksztacenia,
planuje wasn ciek kariery edukacyjno-zawodowej,
rozumie konsekwencje wynikajce zdokonania wiadomego iodpowiedzialnego wyboru ksztacenia.
Czas trwania: 2 x 45 min
Metody iformy pracy: Praca zkomputerem wiczenia interaktywne zwykorzystaniem Testu Edukacja Zawd, wiczenia praktyczne, pogadanka.
Niezbdne rodki dydaktyczne: Komputer dla kadego ucznia, poradnik Test Edukacja Zawd, Film instruktaowy.
Zasoby: Test Edukacja Zawd dostpny jest wwersji on-line na stronie internetowej www.test.oic.lublin.pl oraz wwersji off-line na zaczonej do tej publikacji pycie
CD.
Wcelu przygotowania si do zaj:
Nauczyciel:
Opracowuje szczegowy plan zaj, dostosowany do danej klasy;
Opracowuje lub analizuje niezbdne materiay merytoryczne;
Przygotowuje niezbdne rodki do realizacji zaj;
Opracowuje sposoby iokrela szczegowe kryteria oceniania, zgodnie zWSO,
obowizujcym wszkole;
Dobiera lub opracowuje narzdzia umoliwiajce prac uczniw: Test Edukacja Zawd, wiczenia 1, 2 wraz zkartami pracy, zamieszczonymi na kocu
poradnika.
Przygotowuje sal irodki dydaktyczne.
Ucze:
Zapoznaje si zinformacjami przekazanymi przez nauczyciela.
34

Rozdzia 2
Wypenia test, badajcy preferencje edukacyjno-zawodowe. Zapoznaje si

z wnioskami, dokonuje indywidualnych i grupowych przemyle na temat
wyniku testu.
Przynosi zeszyt przedmiotowy.
Przebieg zaj:
1. Rozpoczcie:
a. czynnoci organizacyjno-porzdkowe,
b. zapoznanie uczniw zcelami zaj iorganizacj pracy podczas zaj.
2. Realizacja kolejno planowanych zaj
Nauczyciel wtrakcie poniszych zaj:
przekazuje instrukcj wypenienia testu zapoznaje uczniw ze sposobem
posugiwania si wersj elektroniczn testu (mona wykorzysta film instruktaowy),
nadzoruje wypenianie testu przez uczniw,
opisuje skale wchodzce wskad testu oraz wyjania zasady generowania informacji zwrotnej (koniec lekcji pierwszej),
przekazuje zasady interpretacji wynikw testu,
omawia przykadowy wynik testu (dobrany do klasy, jako najczciej si powtarzajcy np. w klasie z rozszerzeniem biologii i chemii prawdopodobnie
najczciej pojawi si zawody: biologiczno-medyczne, rolnicze, a w klasie
z rozszerzon matematyk, fizyk, informatyk: nauki cise, inynieryjnotechniczne) (mona wykorzysta film instruktaowy),
wskazuje moliwoci, wynikajce zwykorzystania testu wplanowaniu kariery
edukacyjnej izawodowej licealistw,
dzieli uczniw na grupy na zasadzie podobiestwa uzyskanych wynikw burza mzgw, dyskusja nad znaczeniem wynikw iich wykorzystania wplanowaniu kariery zawodowej,
wskazuje na moliwoci znalezienia pracy na rynku lokalnym, regionalnym,
krajowym i europejskim z odniesieniem do poszczeglnych obszarw edukacyjno-zawodowych, ktre diagnozuje test,
dba o porzdek i dyscyplin pracy,
udziela wskazwek, konsultuje wypowiedzi, reaguje w sytuacjach problemowych.
3. Podsumowanie
Pozyskanie informacji zwrotnej od uczniw na nastpujce pytanie:
Co, oprcz wynikw Testu Edukacja Zawd, powiniene wzi pod uwag wybierajc dla siebie studia wysze, zawd?
35
Rozdzia 2
wiczenie 1.
Po diagnozie preferencji edukacyjno - zawodowych, przeanalizuj swoje sabe imocne strony, odnie je do osoby przedsibiorczej, anastpnie zastanw si, jak moesz
zmieni swoje wady. Nastpnie okrel swoje cele edukacyjne (kierunek studiw) izawodowe (wybrany zawd).
wiczenie 2.
Na podstawie wynikw testu oraz analizy swoich mocnych isabych stron, opracuj
Indywidualny Plan Dziaania, zaplanuj poszczeglne kroki swojej kariery zawodowej, postaw krtko- idugoterminowe cele, okrel konkretne dziaania, ktre musisz
podj, aby osign postawione cele.
Karty pracy do powielenia, ktre mona wykorzysta do powyszych wicze
znajduj si na kocu poradnika.
Zapowied nastpnych zaj.
Zadanie pracy domowej
wiczenie
1. Korzystajc np. zzasobu Internetu, informacji przekazywanych przez media,
przedstaw oglne trendy na rynku pracy.
2. Wyjanij, co rozumie si przez pojcie zawody przyszoci, zawody deficytowe, zawody nadwykowe.
3. Dokonaj przemyle na nastpujcy temat: jak zmiany demograficzne ludnoci wkraju wpywaj na oczekiwania rynku pracy?
Przeanalizuj ofert ksztacenia wybranej uczelni, zgodnie zobszarem zawodowym
iwynikiem podanym winterpretacji Testu Edukacja Zawd.
36
Rozdzia 3. Test Edukacja Zawd

i Firma symulacyjna
Test Edukacja Zawd, mimo e moe by uywany jako niezalena metoda

do diagnozy szeroko pojtych preferencji edukacyjno-zawodowych, zosta skonstruowany jako komplementarne narzdzie do Firmy symulacyjnej gry decyzyjnej, ktra rwnie zostaa opracowana w ramach projektu Innowacyjne metody ksztacenia
w obrbie przedsibiorczoci.
Wyniki testu mog posuy nauczycielowi w przypisywaniu rl w trakcie zaj
powiconych Firmie symulacyjnej. Nauczyciel znajc predyspozycje zawodowe
uczniw moe przypisa im adekwatne role, jakie mog peni w czasie gry, a tym
samym zapewni im wiadome w niej uczestnictwo.
Wykorzystujc zatem obie czci narzdzia Test Edukacja Zawd i Firm symulacyjn w procesie edukacyjnym w ramach przedmiotu podstawy przedsibiorczoci powinno si najpierw przeprowadzi diagnoz preferencji edukacyjno-zawodowych. Poszczeglnym predyspozycjom zawodowym mona przypisa role, jakie
naley przydzieli uczestnikom gry decyzyjnej. W tabeli 3 zamieszczono propozycje
poczenia wynikw Testu Edukacja Zawd z rolami, ktre uczniowie mog odgrywa w Firmie symulacyjnej.
Tabela 3. Propozycje poczenia wynikw Testu Edukacja Zawd z rolami w Firmie
symulacyjnej
Nazwa stanowiska rola
wdziale Firmy
symulacyjnej
1.
Prezes Zarzdu
Opis roli penionej w dziale

Koordynacja i kontrola dziaa poszczeglnych graczy, podejmowanie rozstrzygajcych decyzji w przypadku rnic zda
wgrupie. Ucze w tej roli powinien sprawdzi przed zapisaniem gry poprawno
wszystkich podjtych decyzji, a nastpnie
dokona jej zapisu (arkusz Menu).
Wyniki Testu
Edukacja
Zawd
Zawody zwizane
z gospodark i administracj oraz Zawody prawnicze
37
Rozdzia 3
38
Test Edukacja Zawd i Firma symulacyjna
2.
Kierownik Biura Zarzdu
Wspiera prac Zarzdu, w szczeglnoci

zajmuje si archiwizacj decyzji podejmowanych przez graczy (w szczeglnoci zapisw dotyczcych udziau w przetargach
- oferowanej ceny, jako, itd.) oraz odpowiada za przekazanie i odbir od nauczyciela plikw z gr. W przypadku braku takiej
roli w grze, obowizki w zakresie archiwizacji decyzji podejmowanych przez graczy (w szczeglnoci zapisw, dotyczcych
udziau w przetargach oferowane ceny, jako, itd.) przejmuje osoba odpowiedzialna
za sprzeda, za pozostae obowizki przejmuje Prezes zarzdu.
Zawody zwizane
z gospodark i administracj oraz Zawody usugowe
3.
Dyrektor Dziau Finansowego
Odpowiedzialny za sytuacj finansow firmy,

w szczeglnoci moe przeprowadza symulacje dotyczce przychodw i kosztw,
wyniku finansowego oraz sytuacji pieninej firmy (arkusz gry Sprawozdania_finansowe) a take odpowiada za operacje bankowe zwikszania/spat kredytw, w tym
szczeglnie kredytu lombardowego, a take
za stan lokat (arkusz Kredyty_i_lokaty).
Zawody zwizane
z naukami cisymi
oraz Zawody zwizane z gospodark
iadministracj
4.
Dyrektor
ds.Zarzdzania ikontroli
Jakoci
Odpowiedzialny za dostosowanie poziomu

jakoci do celw jakociowych grupy oraz
wymaga klientw, w szczeglnoci musi
sprawdza poziom jakoci w stosunku do
konkurencji i do oczekiwa klientw (arkusz Przetargi), a take odpowiada za podniesienie jakoci i koszty z tym zwizane
(arkusz jako).
Zawody spoeczne,
Zawody usugowe
oraz Zawody humanistyczne
5.
Dyrektor
ds.Zatrudnienia
Odpowiedzialny za utrzymanie odpowiedniego poziomu wydajnoci pracownikw (arkusz Zatrudnienie_i_szkolenie);

w szczeglnoci podejmuje po konsultacji
decyzje co do poziomu zatrudnienia oraz
iloci szkole; prowadzi symulacje w oparciu ozdefiniowane stawki kosztw.
Zawody artystyczne, Zawody spoeczne,

Zawody
opiekuczo-wychowawcze,
Zawody
humanistyczne oraz
Zawody zwizane
znaukami cisymi
Test Edukacja Zawd i Firma symulacyjna

6.
Dyrektor
ds.Sprzeday
iMarketingu
Odpowiedzialny za zgoszenie grupy do

przetargw, ktrych wygranie jest rwnoznaczne z realizacj usugi (arkusz Przetargi); w szczeglnoci analizuje przetargi
dostpne w danym okresie gry pod ktem
wymaga klienta ikonsultuje to zpozostaymi czonkami zespou; analizuje rozstrzygnite w poprzednim okresie decyzyjnym
przetargi (wasnej grupy i grup konkurencyjnych) w celu okrelenia optymalnej
strategii udziau wprzetargach; po konsultacjach dotyczcych ceny zgasza grup do
udziau wprzetargach.
Rozdzia 3
Zawody spoeczne,
Zawody usugowe,
Zawody humanistyczne,
Zawody
zwizane z gospodark i administracj, Zawody zwizane z naukami
cisymi
Mechanizm przypisywania rl moe by dwojaki. W podstawowym wariancie

nauczyciel moe zaproponowa podjcie okrelonej roli uczniowi, ktry ma wysokie rezultaty wdanej skali testu, posugujc si przedstawionymi powyej zasadami
doboru rl wedug wynikw testu. Ucze sprawdza wwczas swoje preferencje idowiadcza typowych dla danego zawodu sytuacji decyzyjnych.
Drugi wariant wykorzystania wynikw testu w grze symulacyjnej bazuje na
celu edukacyjno-doskonalcym i zmierza do usprawnienia tych obszarw, ktre
s u ucznia wzgldnie najsabiej uksztatowane, sdzc w oparciu o wyniki testu,
amimo to preferencje edukacyjno-zawodowe ucznia obejmuj dan grup kierunkw ksztacenia/pracy. Nauczyciel proponuje wwczas uczniowi podjcie wgrze takiej roli, ktra odpowiada zawodom, dla ktrych wyniki testu s niskie, cho dana
rola zawodowa ley wsferze zainteresowania ucznia.
Wmiar moliwoci, wynikajcych zczasu, jakim dysponuje nauczyciel, mona
te zaproponowa uczniom skonfrontowanie si wdwch kolejnych rozgrywkach gry
zrolami zgodnymi zpreferowanymi oraz przeciwstawnymi do nich. Takie przypisania, jeeli bd prowadzone wdanej rozgrywce wjednolitym wariancie dla wszystkich
uczniw, powinny czciowo wpywa na rezultaty gry. Uczniowie grajcy wzespoach stworzonych woparciu oprzypisanie rl zgodne zpreferencjami wskazywanymi
przez test Edukacja Zawd powinni uzyskiwa wysze wyniki, ni po przypisaniu
do zespow woparciu odobr rl niezgodny zpreferencjami. Takie dowiadczenie,
omwione zuczniami po rozegraniu gry moe da im dodatkowe wskazanie, dotyczce wanoci kierowania si wasnymi zainteresowaniami ipreferencjami wwyborze
kierunku dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego. Oczywicie rnice wynikw
nie zawsze musz by wyraziste, std konieczno traktowania takiego dodatkowego wariantu wycznie jako uzupeniajcego eksperymentu, podejmowanego jedynie
wklasach wktrych gra przebiega szybko ijest odbierana przez uczniw jako atwa.
Jest to jedna zrozszerzajcych form zaj moliwych do przeprowadzenia dziki integracji narzdzi Test Edukacja Zawd gra Firma symulacyjna.
39
Rozdzia 4. Podstawy koncepcyjne

iteoretyczne testu
Poszczeglne skale testu obszary edukacyjno-zawodowe nawizuj do Rozporzdzenia Rady Ministrw zdnia 6 maja 2003 r. (Dz. U. nr 98, poz. 895 zdnia3czerwca 2003r.), ktre zawiera Polsk Klasyfikacj Edukacji. Klasyfikacja ta odnosi si
do Midzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Edukacji (International Standard
Classification of Education - ISCED 97), opracowanej przez UNESCO. Dokument
ten wymienia dziewi gwnych grup edukacyjnych (Ksztacenie, Nauki humanistyczne i sztuka, Nauki spoeczne, gospodarka i prawo, Nauka, Nauki techniczne,
Rolnictwo, Nauki medyczne, Usugi, Siy zbrojne iobrona kraju), podzielonych na
dwadziecia dwie podgrupy, ktrym przypisano rne kierunki studiw wyszych.
Wopisie obszarw edukacji izawodw wzito te pod uwag Krajowe Ramy Kwalifikacji (Chmielecka, 2010).
Uwzgldniajc kryterium gwnych grup i podgrup ksztacenia (specjalnoci,
kierunkw studiw, dyscyplin nauki), wymienionych wtym dokumencie, eksperci
opracowali trzynacie obszarw edukacyjnych, ktre byy podstaw trzynastu skal
tworzonego testu. Cz podgrup wymienianych w Polskiej Klasyfikacji Edukacji
poczono na zasadzie podobiestwa pod wzgldem wymaga maturalnych irekrutacyjnych na uczelnie wysze oraz zainteresowa poszczeglnymi przedmiotami, co
jest istotne przy podejmowaniu rnych kierunkw studiw. Niektre kategorie s
rwnie podobne pod wzgldem rodowiska czy charakteru pracy.
Wyrniono nastpujce obszary edukacyjno-zawodowe:
1. Zawody opiekuczo-wychowawcze;
2. Zawody artystyczne;
3. Zawody humanistyczne;
4. Zawody spoeczne;
5. Zawody zwizane zgospodark iadministracj;
6. Zawody prawnicze;
7. Zawody biologiczno-medyczne;
8. Zawody zwizane znaukami cisymi;
9. Zawody inynieryjno-techniczne;
10. Architektura ibudownictwo;
41
Rozdzia 4
Podstawy koncepcyjne iteoretyczne testu
11. Zawody rolnicze;

12. Zawody usugowe;
13. Suby mundurowe.
Powyszy podzia by podstaw do tworzenia nowego testu i punktem wyjcia
wpsychometrycznej procedurze opracowywania testu. Kademu zwyodrbnionych
na podstawie Polskiej Klasyfikacji Edukacji obszarw zawodowych, przypisano konkretne kierunki studiw oraz zawody, jakie mona po ukoczeniu danych studiw
wykonywa. Specyfika icharakter poszczeglnych grup zawodw bya podstaw kolejnego etapu prac - opracowania wyjciowej puli twierdze.
Tworzc pozycje testowe starano si, aby odzwierciedlone w nich zostay preferencje, zainteresowania oraz predyspozycje zawodowe iedukacyjne, atake postawy,
uzdolnienia, umiejtnoci icechy osobowoci, kluczowe przy wyborze edukacji na
poziomie studiw wyszych, atym samym przy okrelaniu cieki zawodowej przez
licealistw.
Zainteresowania, to czynnik brany pod uwag przez osoby dokonujce wyboru
zawodu wpierwszej kolejnoci. Zainteresowania mona rozpatrywa zdwch perspektyw jako waciwoci ludzi ijako atrybuty obiektu zainteresowania. Zainteresowania rozumiane jako waciwoci, s zwykle ujmowane jako rdo motywacji,
ktra pobudza czowieka do dziaania, zgodnie zpragnieniami wsytuacji, kiedy istnieje moliwo swobodnego wyboru (Hurlock, 1985, s. 244). Zainteresowania zawodowe mona uzna za wzgldnie stabilne waciwoci indywidualne, wpywajce
na zachowanie poprzez preferencje wobec okrelonych rodzajw aktywnoci zawodowej irodowiska pracy (Iddekinge, Putka, Campbell, 2011, s. 14). Takie przekrojowe ujcie podkrela trwao zainteresowa, wykraczajc poza kontekst aktualnej
sytuacji czowieka. Stabilno zainteresowa jest wanym czynnikiem motywujcym
do rozwoju edukacyjno-zawodowego, anastpnie efektywnoci wdziaaniu zawodowym.
Silnie zaznaczone, trwale przejawiane zainteresowania mog by jednym ze
wskanikw postaw, stanowicych perspektywiczne uwarunkowanie aktywnoci
edukacyjno-zawodowej. Postawy s definiowane jako trwaa ocena pozytywna lub
negatywna ludzi, obiektw ipoj (Aronson, Wilson, Akert, 2006, s. 313). Najczciej wyrniane elementy skadowe postawy to komponent poznawczy, emocjonalny ibehawioralny. Postawy nie maj tak specyficznego, wskiego wpywu na decyzje
zawodowe, jak zainteresowania, jednak ich horyzont czasowy jest szerszy. Postawy
wpywaj nie tyle na wybr konkretnego zawodu, co raczej dziedziny edukacyjnozawodowej, rozumianej jako np. zawody zwizane zpomoc lub zpienidzmi, czy te
wywieraniem wpywu na zmiany spoeczne lub rozwj gospodarczy, bd naukowy.
Predyspozycje ujmuje si jako wrodzone, czasem take nabyte sprawnoci wzakresie jakiej okrelonej dziedziny, ale te jako skonnoci. Predyspozycje bywaj czsto czone z zainteresowaniami jednostki (Szewczuk, 1985, s. 66-67). Do pojcia
predyspozycji bywaj rwnie wczane uzdolnienia. Mona przyj, e wyranie
ukierunkowane isilnie zaznaczone predyspozycje wokrelonej dziedzinie, to uzdol42
Podstawy koncepcyjne iteoretyczne testu
Rozdzia 4
nienia. Cho intuicyjnie jasne, pojcie predyspozycji jest szerokie i nieostre. Splitter (2010, s. 210-211) wymienia a 30 poj uywanych zamiennie zdyspozycjami
izblion liczb rnorodnych definicji tego pojcia, zwracajc uwag na ich aspekty
fizyczne ipsychiczne.
Struktura osobowoci integruje wszystkie powysze aspekty wjedn funkcjonaln
cao, ukierunkowujc wikszo aktywnoci czowieka. Osobowo bywa traktowana jako struktura dynamicznie regulujca odpowied na zmieniajce si warunki
oraz jako zestaw stabilnych, niezmiennych wcigu ycia cech. Na osobowo rozumian jako zestaw cech skadaj si obserwowalne zachowania, uczucia, myli imotywy, dziki czemu osobowo ujawnia si wformie stabilnych, spjnych wzorcw
funkcjonowania w rnorodnych sytuacjach, pozwalajcych przewidywa przysze
dziaania czowieka idokonywane wybory yciowe, wtym zawodowe (Pervin, 2002,
s. 49-75).
43
Rozdzia 5. Procedura konstruowania testu
Wtym rozdziale zaprezentowano kolejne etapy prac nad konstrukcj Testu Edukacja Zawd, ktre przeprowadzono wpodejciu psychometrycznym teoretycznokryterialnym, szeroko stosowanym wpsychologii.
5.1. Tworzenie wyjciowej puli twierdze

Woparciu oprzedstawione wrozdziale czwartym rozwaania dotyczce preferencji, zainteresowa, predyspozycji, postaw, uzdolnie, umiejtnoci icech osobowoci
istotnych przy wyborze edukacji idrogi zawodowej oraz zaproponowane, na podstawie Polskiej Klasyfikacji Edukacji obszary edukacyjno-zawodowe, eksperci sporzdzili pozycje testowe. Wtym etapie pracy wydatny udzia miaa Pani Danuta Saga.
Zostaa opracowana wyjciowa pula 485 twierdze, na ktre moliwe byo udzielenie odpowiedzi zgodnie znastpujc skal: zdecydowanie nie zgadzam si nie zgadzam si nie mam zdania (rwnie trafne jak nietrafne) zgadzam si zdecydowanie zgadzam si. Cz twierdze miao odwrcon skal odpowiedzi. Starano si
uywa czsto stosowanych, jednoznacznych, zrozumiaych dla licealisty wyrae.
Twierdzenia zostay poddane ocenie trzech sdziw kompetentnych doradcw
zawodowych zwieloletnim dowiadczeniem. Zadaniem sdziw bya ocena, na ile
dane twierdzenie dobrze diagnozuje preferencje poszczeglnych obszarw edukacyjno-zawodowych. Sdziowie posugiwali si skal od 1 do 7, gdzie 1 oznaczao zupenie nie pasuje, a7 wpeni pasuje. Dodatkowo sdziowie mogli zaproponowa
modyfikacj twierdze. Do dalszego etapu prac nad testem weszy twierdzenia, dla
ktrych rednia ocen sdziw kompetentnych bya wiksza lub rwna 5,67. Przyjcie arbitralnie ustanowionego na wysokim poziomie progu wczenia pozwolio
zmniejszy liczb twierdze testowych do 43% puli wyjciowej. Dziki zastosowanej
metodzie w dalszej pracy nad testem, wzito pod uwag twierdzenia o najwyszej
trafnoci wocenie sdziw kompetentnych. Na poszczeglne wymiary edukacyjnozawodowe przypadao od 11 do 18 twierdze. cznie do bada standaryzacyjnych
weszo 207twierdze. Na koniec tego etapu zostay one poddane ocenie pod wzgldem jzykowym.
45
Rozdzia 5
Procedura konstruowania testu
5.2. Procedura bada

W celu oceny waciwoci psychometrycznych poszczeglnych twierdze i wybrania tych, ktre wejd do ostatecznej wersji testu, przeprowadzono dwuetapowe
badania oparte na zaoeniach Klasycznej Teorii Testw, na oglnopolskiej prbie
licealistw. Starano si dobra uczniw do bada wsposb reprezentatywny dla rodowiska licew oglnoksztaccych uwzgldniajc kryteria: pci, wieku (wszystkie
klasy), rnorodnoci profili (rozszerze przedmiotowych), miejscowoci, w ktrej mieci si szkoa (mae idue miejscowoci zkadego wojewdztwa). Podstaw
okrelenia struktury prby byy dane statystyczne opisujce liczb licew wPolsce
wpodziale na due imae miejscowoci oraz dane oliczebnoci dziewczt ichopcw
zdajcych matur. Dane pochodziy zrocznikw statystycznych iinformacji publikowanych przez Centraln Komisj Egzaminacyjn. Wzito pod uwag take struktur
najczciej wystpujcych wszkoach profili uzyskan poprzez wasn analiz ofert
szk zamieszczanych winternetowych systemach rekrutacyjnych. Informacje przekazywane ankieterom prowadzcym badania wcaej Polsce jednoznacznie wskazyway, wjakim rodowisku maj przeprowadzi badania iile osb, zjakiego poziomu
klasowego maj zbada.
Wpierwszym etapie zmierzano do weryfikacji podstaw koncepcyjnych, na ktrych oparto konstruowanie testu iwstpnej oceny wasnoci poszczeglnych pozycji
testowych. Celem tego etapu byo take dokonanie oceny trafnoci kryterialnej testu wodniesieniu do kryterium zewntrznego. Kady zbadanych wpierwszym etapie wypeni internetow wersj testu zawierajc 207 twierdze ze wstpnej puli.
Dodatkowo kady badany zosta poproszony o wybr trzech obszarw edukacyjno-zawodowych, ktrymi jest zainteresowany. Wybr by dokonywany ztrzynastu
obszarw zawodowych (proponowanych skal testu). Ankieterzy poprosili rwnie
wychowawcw badanych uczniw o wskazanie, ktre obszary zawodowe, ich zdaniem, s zgodne zpredyspozycjami ich wychowankw.
T sam wersj testu zostali przebadani studenci, reprezentujcy trzynacie wyonionych obszarw edukacyjno-zawodowych. Do bada starano si dobra studentw
rnych kierunkw studiw stacjonarnych (dziennych) tak, aby poszczeglne obszary reprezentowane byy przez szerokie spektrum kierunkw studiw. Badaniami zostali objci studenci zuczelni wcaej Polsce.
Po zebraniu wynikw zpierwszego etapu bada, przeprowadzono analiz waciwoci psychometrycznych poszczeglnych pozycji testowych icaego testu. Procedura zmierzaa do przygotowania drugiej wersji narzdzia omniejszej liczbie twierdze
oraz weryfikacji waciwoci psychometrycznych. Kryterium doboru bya ocena
waciwoci psychometrycznych twierdze, przeprowadzona na podstawie wynikw
bada, wykonanych w pierwszym etapie. Ilociowe charakterystyki opisowe oraz
analiza czynnikowa przeprowadzona wmodelu opisanym wkolejnych rozdziaach,
byy podstaw doboru twierdze do drugiej wersji testu. Do puli twierdze wdrugiej
46
Rozdzia 5
wersji testu wczono te pozycje, dla ktrych skono ismuko rozkadu odpowiedzi wskazywaa na najwysze podobiestwo do rozkadu normalnego. Po wstpnej
ocenie skonoci ismukoci twierdze, poddano je analizie czynnikowej iwyodrbniono te, ktrych adunek czynnikowy wnoszony do skali, do ktrej twierdzenie byo
wczane by najwikszy. Wrezultacie analizy pozostawiono wtecie 162twierdzenia
wybrane zpierwotnej puli 207.
Wdrugim etapie bada zmierzano do stworzenia ostatecznej wersji narzdzia
iweryfikacji jego waciwoci psychometrycznych. By to etap testowania iudoskonalania wstpnej wersji testu, wktry zaangaowanych byo blisko 160 nauczycieli
podstaw przedsibiorczoci wraz ze swoimi uczniami z caej Polski. Wersj liczc 162 twierdzenia przeprowadzono ponowne badania na duej, oglnopolskiej
prbie licealistw. Procedura badawcza zastosowana wdrugim etapie bada bya
skierowana wycznie do uczniw, nie badano ju studentw inauczycieli. Podsumowaniem drugiej tury bada bya ponowna ocena wasnoci psychometrycznych
twierdze icaego testu. Ocena skonoci, smukoci oraz ponowna analiza czynnikowa zmierzaa do dalszej redukcji liczby twierdze, zgodnie zpostulatami zgaszanymi przez osoby badane, jak iprzez ankieterw oraz nauczycieli. Przeprowadzono
te weryfikacj waciwoci psychometrycznych finalnej wersji narzdzia. Analiza
kocowa zostaa przeprowadzona na danych pochodzcych zbada ponad 7400 licealistw. Do ostatecznej wersji testu wczono zestaw 107 twierdze. Twierdzenia
te zostay wyonione z puli 162 pozycji poddanych weryfikacji w trakcie drugiego
etapu bada.
5.3. Struktura prby uczestniczcej wbadaniach

Waciwoci psychometryczne pierwszej wersji narzdzia liczcej 207 twierdze
oceniono woparciu obadanie prby liczcej cznie 1348 osb. Wjej skad weszo
937 uczniw i411 studentw. Wstpna analiza danych, uzyskanych wbadaniach powyszej grupy wskazywaa, e niewielka grupa osb badanych wypenia test wsposb wiadczcy o ryzyku nierzetelnoci lub tendencyjnoci. W oparciu o rozkady
czstoci odpowiedzi na poszczeglne twierdzenia wyeliminowano z prby dane
respondentw zjakimikolwiek brakami danych, atake osb zaznaczajcych maksymaln dla prby ilo kategorii rodkowych i skrajnych grnych oraz dolnych.
Wkadym przypadku usunito dane 5% osb onajwikszej liczbie odpowiedzi skrajnych i rodkowych. Ostatecznie w skad prby walidacyjnej pierwszej wersji testu
liczcej 207twierdze weszy 1024 osoby, wtym 709 uczniw i315 studentw.
Grupa uczniw badana wpierwszym etapie bya zoona w2/3 zkobiet, co jest
typowe dla szk licealnych. Wrd uczniw przewaay osoby z miejscowoci do
25tys. mieszkacw (58%). Studenci czciej wywodzili si zmiejscowoci powyej 25tys. mieszkacw (51,1%). Badaniami objto przedstawicieli wszystkich wo47
Rozdzia 5
jewdztw. Wzgldnie najliczniej byy reprezentowane osoby zwojewdztwa pomorskiego (15,1%) ilskiego (10,9%). Najmniej badanych wywodzio si zwojewdztwa
zachodniopomorskiego (0,6%), kujawsko-pomorskiego (2,5%), lubuskiego (3,5%)
oraz mazowieckiego (3,8%). Pozostae wojewdztwa byy reprezentowane wproporcji od 5% do 8,5%.
Badaniami objto przede wszystkim uczniw klas drugich. Bya to sytuacja adekwatna do celw konstrukcji narzdzia, adresowanego do uczniw, przygotowujcych si do podjcia decyzji zawodowych, koniecznych do werbalizacji, w trakcie
wskazywania przedmiotw egzaminacyjnych, na pocztku trzeciej klasy liceum.
Struktura pciowa na poszczeglnych poziomach wiekowych bya statystycznie jednorodna (c2 = 1,23; p < 0,540). Profile nauczania osb, objtych badaniami wpierwszym etapie byy reprezentowane w proporcjonalny ilociowo sposb, po ok. 20%
zkadego profilu (typu rozszerze). Wprzeciwiestwie do wszystkich pozostaych
klas, wklasach zrozszerzeniami zmatematyki ifizyki byo wicej mczyzn ni kobiet. Jest to typowa waciwo uczniw licew. Zpowyszego powodu struktura pci
uczniw klas ornym typie rozszerze przedmiotowych rnia si istotnie statystycznie (c2 = 80,24; p < 0,001).
Studenci objci badaniami wpierwszym etapie walidacji testu stanowili grup odniesienia wprocesie oceny trafnoci testu, ich dane nie byy podstaw do wyodrbnienia skal testu ijego normalizacji. Grupa ta skadaa si z205 kobiet i110 mczyzn,
reprezentujcych kierunki, zaliczone do trzynastu obszarw edukacyjno-zawodowych, bdcych podstaw konstrukcji testu. Wposzczeglnych obszarach zbadano
od 4,8% do 10,5% cznej grupy studentw. Roczniki studiw 1-4 byy reprezentowane jednorodnie. W badaniach uczestniczyo wzgldnie mniej osb z rocznikw
5 i 6 (medycyna). Struktura pciowa reprezentantw poszczeglnych profili rnia si istotnie, co jest typowe dla specyfiki kierunkw technicznych wporwnaniu
np. z kierunkami opiekuczo-wychowawczymi czy humanistycznymi (c2 = 78,34;
p < 0,001).
Badania drug wersj testu, liczc 162 twierdzenia, przeprowadzono w grupie
8014 osb. Cz badanych nie speniaa jednak kryteriw kwalifikacji do prby normalizacyjnej, ze wzgldu na nauk w szkoach innych, ni licea oglnoksztacce,
braki odpowiedzi na cz pozycji testowych, tendencyjnie niespjne odpowiedzi na
pytania metryczki. Po eliminacji nieprawidowych danych pozostawiono do analizy
kompletne wyniki 7432 osb.
Grupa osb zbadanych w drugiej turze walidacji skadaa si w wikszoci z dziewczt (wykres 2).
48
Rozdzia 5
Wykres 2. Pe osb badanych ostateczn wersj testu
Osoby badane wywodziy si przede wszystkim z miejscowoci powyej 25 tys.

mieszkacw (71,3%). W maych miejscowociach zbadano istotnie wicej dziewczt, ni chopcw (c2 = 56,29; p < 0,001) (tabela 4).
Tabela 4. Struktura grupy badanej ostateczn wersj testu miejsce zamieszkania
Pe
Mczyni
Kobiety
W i e l k o < 25 tys.
miejscowoci > 25 tys.
Wojewdztwo
dolnolskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
dzkie
maopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
lskie
witokrzyskie
warmisko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
Liczebno
1459
3136
201
287
399
169
411
195
236
256
530
139
479
372
273
197
281
170
%
31,8
68,2
4,4
6,2
8,7
3,7
8,9
4,2
5,1
5,6
11,5
3,0
10,4
8,1
5,9
4,3
6,1
3,7
Liczebno
671
2167
100
166
292
112
304
176
130
127
201
90
288
194
211
123
202
122
%
23,6
76,4
3,5
5,8
10,3
3,9
10,7
6,2
4,6
4,5
7,1
3,2
10,1
6,8
7,4
4,3
7,1
4,3
Ogem
Liczeb%
no
2130 28,7
5303 71,3
301
4,0
453
6,1
691
9,3
281
3,8
715
9,6
371
5,0
366
4,9
383
5,2
731
9,8
229
3,1
767
10,3
566
7,6
484
6,5
320
4,3
483
6,5
292
3,9
49
Rozdzia 5
Poszczeglne wojewdztwa byy reprezentowane w zrnicowanym stopniu, od

3,1% dla woj. podlaskiego do 10,3% dla pomorskiego. Midzy wojewdztwami take wystpoway istotne rnice wstrukturze pci zbadanych uczniw (c2 = 82,54);
p < 0,001).
Proporcja uczniw zklas pierwszych bya nisza, ni uczniw zklas drugich itrzecich. Jest to adekwatne do celw testu przygotowanego przede wszystkim z myl
odrugo- itrzecioklasistach, podejmujcych decyzje, co do wyboru przedmiotw maturalnych idalszej cieki edukacyjno-zawodowej (tabela 5).
Tabela 5. Struktura grupy badanej ostateczn wersj testu profil klasy
1
2
3
matematyczno-fizyczny
humanistyczny
Profil / typ biologiczno-chemiczny
rozszerzenia jzykowy
inny
Ogem
Klasa
Kobiety
Liczeb%
no
969
1960
1666
639
1044
939
274
1699
4595
21,1
42,7
36,3
13,9
22,7
20,4
6
37
100
Pe
Mczyni
Liczeb%
no
552
1192
1093
985
386
328
69
1069
2837
19,5
42
38,5
34,7
13,6
11,6
2,4
37,7
100
Ogem
Liczeb%
no
1521
3152
2759
1624
1430
1267
343
2768
7432
20,5
42,4
37,1
21,9
19,2
17
4,6
37,2
100
Liczba dziewczt ichopcw zposzczeglnych poziomw klasowych nie rnia

si istotnie (c2 = 4,88; p < 0,087). Odsetki osb zklas ornych profilach byy zblione, oprcz profilu jzykowego, reprezentowanego wzgldnie mniej licznie. Due
zrnicowanie autorsko tworzonych przez szkoy profili czcych rne przedmioty wiodce spowodowaa te znaczne rozbudowanie grupy zaliczonej do innych.
Struktura pci wposzczeglnych profilach bya istotnie rna (c2 = 522,1; p < 0,001).
5.4. Analiza waciwoci psychometrycznych twierdze

oraz tworzenie skal
Skale testu wostatecznej wersji uzyskano woparciu owyniki analizy czynnikowej. Wcelu walidacji trafnoci teoretycznej odniesiono rezultaty analizy do zaoe
konstrukcji testu. Woparciu oodpowiedzi respondentw zgrupy walidacyjnej, na
poszczeglne pozycje testowe, usunito zpuli 162 twierdze te, ktre charakteryzoway si wysok skonoci iniskimi zasobami zmiennoci wsplnej. Na pozostaych
50
Rozdzia 5
115 twierdzeniach przeprowadzono ocen struktury czynnikowej testu, za pomoc

analizy czynnikowej, metod gwnych skadowych irotacj ortogonaln Varimax.
Proporcja wariancji moliwej do wyjanienia za pomoc analizy czynnikowej bya
wysoka (K-M-O= 0,96). Pozycje testowe uwzgldnione wanalizie byy powizane,
poziom istotnoci testu sferycznoci Bartletta wynosi poniej 0,001, co umoliwiao poprawne przeprowadzenie analizy. Uzyskano 14 czynnikw, dotyczcych merytorycznej zawartoci narzdzia, ktrych struktura treciowa stanowi potwierdzenie
wymiarw teoretycznych.
Czynniki wyodrbnione ztestu wyjaniay 57,8% wariancji wynikw testu. Ostatni zczynnikw, wktrego skad weszy trzy twierdzenia, zosta wyczony zdalszej
analizy. Pominito take 5 twierdze ozblionej przynalenoci do rnych czynnikw iwzgldnie niskich adunkach czynnikowych. Po usuniciu tych 8 pozycji testowych, wostatecznej konstrukcji testu liczcego 107 twierdze, przyjto rozwizanie
ztrzynastoma skalami, wynikajcymi zteoretycznej struktury narzdzia, kwalifikujc twierdzenia do skal wsposb zgodny zwynikami analizy czynnikowej. Skalom
nadano nazwy, po sprawdzeniu, jakie twierdzenia weszy w skad poszczeglnych
czynnikw. Nazewnictwo skal oparto na terminologii, opisujcej obszary edukacyjno-zawodowe, zdefiniowane wRozporzdzeniu Rady Ministrw zdnia 6 maja 2003
r. (Dz. U. nr 98, poz. 895 zdnia 3 czerwca 2003r.), ktre zawiera Polsk Klasyfikacj
Edukacji. adunki czynnikowe twierdze s zawarte wtabeli zamieszczonej waneksie.
Moliwym odpowiedziom na pozycje testowe (zdecydowanie nie zgadzam si
nie zgadzam si nie mam zdania (rwnie trafne jak nietrafne) zgadzam si zdecydowanie zgadzam si) przypisano punkty od 1 do 5. Na tej podstawie obliczono
sumy wynikw punktowych oraz odchylenia standardowe dla skal. Ilo twierdze,
ktre zostay wczone do poszczeglnych skal, waciwoci testu oraz porwnanie
wynikw rednich, wgrupach, wpodziale na pe, przedstawia tabela 6.
51
Rozdzia 5
Tabela 6. Waciwoci skal testu oraz porwnanie wynikw rednich midzy kobietami
imczyznami
Skala
Liczba
twierdze
Kobiety
M
SD
Pe
Mczyni
M
SD
Porwnanie
Ogem
M
SD
p<
Zawody opiekuczo-wychowawcze
12
43,29
8,83
34,93
8,78
40,10
9,70
Zawody artystyczne
10
31,69
8,87
25,64
8,99
29,38
9,39
28,41 0,001 0,68
Zawody humanistyczne
22,41
6,85
19,68
6,72
21,37
6,93
16,77 0,001 0,40
Zawody spoeczne
Zawody zwizane zgospodark iadministracj
22,76
3,69
21,35
4,09
22,22
3,91
15,03 0,001 0,37
13,34
4,59
13,62
4,08
13,45
4,40
-2,79
Zawody prawnicze
20,56
6,23
23,98
6,52
21,87
6,56
-22,34 0,001 0,54
39,72 0,001 0,95
0,005 0,06
Zawody biologiczno-medyczne
12
34,95 11,57 31,10 10,81 33,48 11,44 14,53 0,001 0,34
Zawody zwizane znaukami cisymi
16,53
Zawody inynieryjno-techniczne
14
32,14 10,29 48,60 11,42 38,43 13,38 -62,65 0,001 1,53
Architektura ibudownictwo
11
32,29
9,14
34,40
8,94
33,10
9,12
-9,72
0,001 0,23
Zawody rolnicze
Zawody usugowe
10,19
3,69
9,62
3,62
9,97
3,67
6,47
0,001 0,15
15,21
4,43
13,26
4,40
14,47
4,52
18,45 0,001 0,44
Suby mundurowe
19,75
4,60
19,89
5,05
19,81
4,78
-1,24
5,50
19,63
5,61
17,72
5,74
-23,44 0,001 0,56
0,217 0,03
Oznaczenia: M rednia; SD odchylenie standardowe; t wynik testu t-Studenta;

p poziom istotnoci dla testu t-Studenta; d wspczynnik mocy d-Cohena
Liczba twierdze, wczonych do poszczeglnych skal, mieci si w przedziale

od 4 do 14. Wwikszoci spord 13 skal, oprcz jednej (suby mundurowe), wystpuj istotne rnice midzy rednimi wynikami dziewczt ichopcw. Wielko
efektu oszacowana wspczynnikiem d Cohena, uwzgldniajcym wocenie istotnoci rnic wielko grup, wskazuje na wysokie rnice wdwch skalach zawodw
inynieryjno-technicznych i zawodw opiekuczo wychowawczych. Umiarkowane
rnice midzy pciami, dotycz zawodw artystycznych, cisych i prawniczych.
Rnice midzy pciami wzakresie pozostaych zawodw s mae, awodniesieniu
do zawodw, zwizanych z gospodark i administracj, zawodw rolniczych oraz
sub mundurowych, mona je uzna za nieznaczce.
Charakterystyk wynikw skal oraz porwnanie wynikw rednich, wpodziale na
poziomy klasowe, przedstawia tabela 7. Etapy edukacji rni si istotnie w9 skalach.
Ze wzgldu na rnice midzy podgrupami osb badanych, przygotowano odrbne
normy dla pci idla poziomu klasowego.
52
Rozdzia 5
Tabela 7. Waciwoci skal testu oraz porwnanie wynikw rednich midzy poziomami
klasowymi
Skala
Zawody artystyczne
Zawody spoeczne
Zawody prawnicze
Zawody rolnicze
Zawody usugowe
Suby mundurowe
1
M
SD
40,33
29,90
22,10
22,46
13,28
21,64
34,01
17,63
37,27
33,33
9,94
14,29
19,69
9,73
9,51
6,90
3,95
4,49
6,60
11,77
5,85
13,26
9,44
3,74
4,51
4,81
Klasa
2
M
SD
40,33
29,88
21,68
22,24
13,43
22,05
34,12
17,91
38,78
33,52
10,11
14,59
19,86
9,49
9,34
6,88
3,86
4,32
6,41
11,33
5,59
13,06
8,87
3,64
4,50
4,68
Porwnanie
3
M
SD
39,71
28,51
20,61
22,07
13,56
21,79
32,48
17,54
38,67
32,48
9,83
14,42
19,81
9,92
9,32
6,93
3,94
4,44
6,70
11,31
5,84
13,79
9,19
3,66
4,53
4,86
p<
3,55
18,86
28,49
5,01
2,08
2,33
17,17
3,12
7,21
10,29
4,23
2,50
0,64
0,029
0,001
0,001
0,007
0,125
0,097
0,001
0,044
0,001
0,001
0,015
0,082
0,527
0,001
0,005
0,008
0,001
0,001
0,001
0,005
0,001
0,002
0,003
0,001
0,001
0,000
Oznaczenia: M rednia; SD odchylenie standardowe; F wynik testu F;

p poziom istotnoci dla testu F-Levena.
Rnice midzy poziomami klasowymi wyjaniaj bardzo ma cz zmiennoci,

uzyskiwanych wbadaniach rezultatw. Wspczynniki 2 (eta-kwadrat) s bardzo niskie, aden nie przekracza granicznej wartoci 0,01. Zdecydowana wikszo zmiennoci wynikw pochodzi wic z rnic midzy osobami badanymi, a nie etapami
edukacji.
Powizania midzy skalami testu przedstawia tabela 8. Wartoci wspczynnikw korelacji rho Spearmana wynosz od 0,26 do 0,58. Wspczynniki korelacji
owartoci przekraczajcej 0,3 stanowi 19,2% analizowanych zwizkw. Najsilniejsze zwizki zpozostaymi skalami testu dotycz zawodw opiekuczo-wychowawczych, najsabsze zawodw biologiczno-medycznych.
53
Rozdzia 5
Zawody artystyczne
Zawody usugowe
Zawody rolnicze
Architektura i budownictwo
Zawody zwizane z naukami cisymi
Zawody prawnicze
Zawody zwizane z gospodark i administracj
Zawody spoeczne
Zawody artystyczne
Tabela 8. Zwizki midzy skalami testu
0,30**
Zawody humanistyczne 0,31** 0,58**

Zawody spoeczne
0,48** 0,37** 0,37**
Zawody zwizane
zgospodark i administracj
0,08** -0,08** -0,06** 0,09**
Zawody prawnicze
0,08** 0,04** 0,21** 0,20** 0,48**
Zawody biologicznomedyczne
0,35** 0,18** 0,16** 0,13**
Zawody zwizane
znaukami cisymi
-0,18** -0,07** -0,21** -0,05** 0,33** 0,24** 0,21**
Zawody inynieryjnotechniczne
-0,26** -0,15** -0,18** -0,04** 0,27** 0,36**
-0,03* 0,32** 0,05** 0,14** 0,25** 0,29** 0,09** 0,45** 0,49**
Zawody rolnicze
0,29** 0,19** 0,13** 0,08** 0,10** 0,14** 0,35** 0,07** 0,15** 0,21**
Zawody usugowe
0,38** 0,27** 0,23** 0,28** 0,21** 0,18** 0,15** -0,10** -0,05** 0,20** 0,28**
Suby mundurowe
0,22** -0,04** 0,05** 0,11** 0,14** 0,29** 0,12**
-0,01
0,06**
* p < 0,05; ** p < 0,01
54
0,00
0,53**
0,02
0,16** 0,07** 0,21** 0,21**
Rozdzia 6. Waciwoci psychometryczne

skal
Dla trzynastu skal testu oszacowano waciwoci psychometryczne rzetelno,

trafno oraz normy, ktre zaprezentowano w poniszym rozdziale.
6.1. Rzetelno
Rzetelno skal testu zostaa oszacowana z wykorzystaniem wspczynnika alfa
Cronbacha. Rzetelno skal ostatecznej wersji testu przedstawia tabela 9.
Tabela 9. Rzetelno skal testu
Skala
Zawody artystyczne
Zawody spoeczne
Zawody zwizane z gospodark i administracj
Zawody prawnicze
Zawody rolnicze
Zawody usugowe
Suby mundurowe
Rzetelno
alfa Cronbacha
0,909
0,913
0,851
0,758
0,784
0,862
0,936
0,841
0,941
0,894
0,798
0,840
0,787
Rozpito wynikw wspczynnika alfa Cronbacha wynosi od 0 do 1. Im wspczynnik jest bliszy wartoci 1, tym bardziej dokadna jest dana skala, tym mniejszy
bd wszacowaniu rzeczywistych preferencji edukacyjno-zawodowych badanej osoby. Rzetelno wszystkich skal jest zadowalajca i w peni wystarczajca dla celw
badawczych. Warto wspczynnika alfa Cronbacha wynosi od 0,758 dla skali Zawody spoeczne do 0,913 dla skali Zawody artystyczne. Do celw diagnozy indywidualnej mona wykorzysta wyniki 9 skal owspczynniku alfa Cronbacha powyej 0,8,
55
Rozdzia 5
Waciwoci psychometryczne skal
traktujc pozostae wyniki jako orientacyjne wskazania. Warunki stosowania wdiagnozie przesiewowej iwcelach naukowych spenia kada ze skal. Test mona uzna
za wystarczajco rzetelny do stosowania jako pomocnicze narzdzie wprowadzeniu
orientacji zawodowej.
6.2. Trafno
Trafno kryterialna skal (na ile skale mierz to, co wzaoeniu maj mierzy)
zostaa okrelona dla pierwszej wersji narzdzia, w oparciu o zbieno obszarw
edukacyjno-zawodowych, wskazywanych w tecie, wykonywanym przez uczniw,
jako wiodce zdwoma kryteriami: niezalenym wskazaniem preferowanych obszarw zawodowych, dokonanym przez uczniw oraz ocen predyspozycji uczniw, dokonan przez nauczycieli-wychowawcw. Nauczyciel-wychowawca jako osoba, ktra
zna ucznia, wskazywa spord 13 obszarw dwa, ktre jego zdaniem szczeglnie
dobrze odpowiadaj predyspozycjom izainteresowaniom ucznia. Ankieterzy prowadzcy badania poprosili wychowawcw oprzypisanie kademu uczniowi, biorcemu
udzia wbadaniach, dwch obszarw edukacyjno-zawodowych, ktre jego zdaniem
s najbardziej odpowiednie dla jego wychowanka.
Porwnanie wynikw testu zkryterium samooceny ucznia, jak izewntrznej oceny
nauczyciela, posiadajcego wiedz na temat szkolnych ocen ucznia ijego zachowania
wgrupie rwieniczej pozwolio zobiektywizowa ocen trafnoci. Dodatkowym sposobem oceny trafnoci kryterialnej pierwszej wersji testu byo zestawienie wynikw
studentw zinformacj oich kierunku studiw. Ostateczna wersja testu zostaa poddana ocenie trafnoci kryterialnej tylko za pomoc sprawdzenia zgodnoci wynikw
testu zzainteresowaniami, deklarowanymi przez badanych uczniw. Spektrum kryteriw zewntrznych, wykorzystanych wocenie trafnoci kryterialnej pierwszej wersji
testu byo szersze, ni dla wersji ostatecznej. Zestaw skal pierwszej wersji testu jest
identyczny zwersj ostateczn (zmienia si tylko liczba twierdze), przedstawiono
poniej dokadne wyniki oceny trafnoci dla obydwu wersji narzdzia.
Zwizek midzy wynikami pierwszej wersji testu a preferencjami zawodowymi,
oceniony za pomoc wspczynnika tau-b Kendalla, wynosi 0,29. Relacje midzy
trzema skalami onajwyszym rednim wyniku wtecie atrzema deklaracjami osb
badanych, dotyczcymi najbardziej interesujcych ich obszarw zawodowych oceniono zwykorzystaniem wspczynnikw V-Cramera. Zwizek dominujcej preferencji wskazanej skalami testu zobszarem zawodowym, wskazywanym przez ucznia
na pierwszym miejscu wynosi 0,33. Zaleno bya wyrana, cho maa. Zwizki
wiodcej preferencji izainteresowa lokowanych na kolejnych pozycjach byy systematycznie nisze, nieznaczce (odpowiednio 0,25 i0,20).
W identyczny sposb sprawdzono zwizek preferencji, wskazywanej w oparciu
owyniki pierwszej wersji testu, zocen dwch wiodcych obszarw dyspozycji zawo56
Rozdzia 5
dowych, wskazywanych przez wychowawc. Zwizek wynosi 0,27, zaleno bya niska. Jednak przy ocenie trafnoci kryterialnej nie oczekuje si wysokich korelacji zkryterium warto wspczynnika na poziomie okoo 0,3 uznaje si za satysfakcjonujc.
Ocen trafnoci kryterialnej pierwszej wersji testu przeprowadzono take dla kadej
ze skal odrbnie, woparciu ozestawienie zgodnoci jej najwyszego wyniku wtecie
ikryterium. Ocen przeprowadzono za pomoc wspczynnika korelacji phi. Dodatkowo oszacowano odsetek zgodnoci wyborw izgodno odrzuce midzy wynikami testu ikryterium. Obszary edukacyjno-zawodowe, ktre znalazy si na pierwszym
miejscu wtecie ijednoczenie byy wymieniane przez dan osob na pierwszym miejscu wkryterium, potraktowano jako zgodny wybr. Obszary, znajdujce si wtecie
na dalszych pozycjach ijednoczenie bdce poza pierwszym miejscem wkryterium,
zaliczano do zgodnych odrzuce. Powysza procedura, okrelona jako binarna (zerojedynkowa) predykcja pokazywaa wiarygodno informacji, pyncej ze wskazania
danego obszaru na pierwszym miejscu w wynikach testu. Wyniki zawarte w tabeli
10 wskazyway, e trafno kryterialna skal, zestawionych zwyborami uczniw, bya
zrnicowana, wspczynniki korelacji phi wynosiy od 0,04 dla skali Zawody spoeczne (11% binarnej trafnoci predykcji) do 0,40 dla skali Zawody biologiczno-medyczne
(65% binarnej trafnoci predykcji) oraz 0,43 dla skali Architektura ibudownictwo (45%
binarnej trafnoci predykcji). Naley te podkreli, e tylko dla jednej skali onajniszym phi (zawody spoeczne) ten wspczynnik jest nieistotny statystycznie.
Tabela 10. Trafno skal pierwszej wersji grupa uczniw iwychowawcw
Wybr ucznia
Skala
Phi
p<
0,41 0,001
Opinia wychowawcy
Zgodno Zgodno
odrzuce wyborw Phi
(%)
(%)
93,2
45,3
p<
Zgodno Zgodno
odrzuce wyborw
(%)
(%)
0,40 0,001
93,1
43,6
Zawody artystyczne
0,31 0,001
93,0
38,2
0,18 0,001
95,3
19,7
0,20 0,001
91,7
40,9
0,02
0,64
89,0
14,3
Zawody spoeczne
0,04
92,3
10,7
0,07
0,09
89,7
15,7
0,27
Zawody zwizane zgospodark iadministracj 0,18 0,001
94,5
33,3
0,14 0,001
94,0
27,8
Zawody prawnicze
96,6
25,6
0,11 0,005
96,1
13,5
0,24 0,001
0,40 0,001
89,5
64,7
0,34 0,001
89,4
56,0
0,22 0,001
93,2
36,7
0,19 0,001
92,8
33,3
0,28 0,001
91,7
42,6
0,17 0,001
92,5
26,7
0,43 0,001
96,7
45,5
0,24 0,001
96,6
25,0
Zawody rolnicze
0,33 0,001
99,7
33,3
0,33 0,001
99,7
33,3
Zawody usugowe
0,17 0,001
96,7
14,9
0,10
0,01
92,4
16,4
Suby mundurowe
0,34 0,001
97,6
25,9
0,22 0,001
98,0
15,0
Oznaczenia: Phi wspczynnik korelacji; p poziom istotnoci.
57
Rozdzia 5
Weryfikacja trafnoci kryterialnej pierwszej wersji liczcej 162 twierdzenia zostaa

dodatkowo przeprowadzona dla caego testu ikadej ze skal na prbie 315 studentw
rnych kierunkw, reprezentujcych 13 grup zawodowych, woparciu ozgodno
uzyskiwanych dla nich wynikw testu zobszarem edukacyjno-zawodowym kierunku, na jakim studiuj. Kryterium przypisywania kierunkw studiw do poszczeglnych obszarw edukacyjno-zawodowych bya Polska Klasyfikacja Edukacji. Wyniki
s zawarte wtabeli 11.
Oglny zwizek, wskazywanego wynikami testu obszaru preferencji ztypem studiw badanych studentw, wynosi 0,37. Dla kryterium poszczeglnych kierunkw
studiw, uzyskiwane wskaniki s zblione do wynikw uczniw, dotyczcych zbienoci testu z ich deklarowanymi preferencjami, maj jednak w wikszoci wyszy
poziom ni wprzypadku uczniw (od 0,04 dla skali Zawody spoeczne do 0,48 dla
skali Architektura ibudownictwo oraz 0,55 dla skali Zawody artystyczne).
Tabela 11. Trafno skal pierwszej wersji grupa studentw
Kierunek studiw
Phi
p<
Zgodno
odrzuce
(%)
Zgodno
wyborw
(%)
0,30
0,001
97,2
25,0
Zawody artystyczne
0,55
0,001
95,6
54,5
0,21
0,001
95,7
26,7
Zawody spoeczne
0,04
0,48
93,5
9,0
0,05
0,41
89,6
0,0
Zawody prawnicze
0,43
0,001
94,7
60,0
0,42
0,001
95,0
56,3
0,15
0,01
93,1
30,0
0,25
0,001
94,4
28,6
0,48
0,001
92,7
78,6
Zawody rolnicze
0,28
0,001
95,4
38,5
Zawody usugowe
0,33
0,001
96,0
29,7
Suby mundurowe
0,37
0,001
95,6
40,9
Skala
Ocen trafnoci ostatecznej wersji testu przeprowadzono wsposb identyczny do

opisanego powyej, porwnujc kierunki edukacyjno-zawodowe, w ktrych osoba
badana uzyskaa najwicej punktw w tecie, z dwiema deklaracjami jej najwaniejszych zainteresowa zawodowych. Analiz wykonano na danych 6776 uczniw,
ktrzy podali swoje najwaniejsze zainteresowanie i5341 osb, wskazujcych drugi
wkolejnoci interesujcy ich obszar. Zgodno midzy wynikami testu apreferen58
Rozdzia 5
cjami deklarowanymi przez uczniw, oceniona wspczynnikiem tau-b Kendalla,

wynosi 0,26 ijest istotna statystycznie. Zwizek dominujcej preferencji wskazanej
skalami testu zobszarem edukacyjno-zawodowym, wskazywanym przez ucznia na
pierwszym miejscu wynosi 0,29. Zaleno jest saba, cho istotna statystycznie.
Zwizek wiodcej dyspozycji wskazywanej testem i zainteresowa lokowanych na
drugim miejscu jest niszy, cho te istotny statystycznie (0,24). Wszystkie wskaniki
trafnoci kryterialnej wposzczeglnych skalach, obliczone dla uczniw wspczynnikiem phi, s niewielkie, ale satysfakcjonujce ze wzgldu na zbieno ze wskanikami uzyskanymi dla studentw.
Wyniki oceny trafnoci kryterialnej, ostatecznej wersji testu dla kadej ze skal odrbnie, woparciu ozestawienie zgodnoci jej dominujcej pozycji wtecie iwkryterium deklaracji ucznia, przedstawia tabela 12. Wspczynniki korelacji phi wynosz
od 0,08 dla skali Zawody spoeczne (12,1% binarnej trafnoci predykcji) do 0,53 dla
skali Zawody biologiczno-medyczne (84% binarnej trafnoci predykcji). Bardzo dobre
wyniki uzyskano te dla skali Architektura ibudownictwo (phi = 0,37, 52,4% binarnej
trafnoci predykcji), jak izawodw zwizanych zGospodark iadministracj (phi =
0,26, 51% binarnej trafnoci predykcji). We wszystkich skalach uzyskano znaczn
trafno odrzuce, co oznacza, e przy braku wskazania danej skali w tecie jako
sugerowanej sfery edukacyjno-zawodowej, prawdopodobiestwo tego, i ucze interesuje si ni jest bardzo niskie.
Tabela 12. Trafno skal ostatecznej wersji wszyscy uczniowie
Wybr ucznia
Phi
p<
Zgodno
odrzuce
(%)
Zgodno
wyborw
(%)
0,25
0,001
97,3
18,7
Zawody artystyczne
0,30
0,001
98,0
23,8
0,15
0,001
94,5
25,4
Zawody spoeczne
0,08
0,001
93,0
12,1
0,26
0,001
89,5
51,0
Zawody prawnicze
0,16
0,001
94,5
30,7
0,53
0,001
88,1
84,0
0,17
0,001
95,0
19,5
0,22
0,001
89,0
40,3
0,37
0,001
93,5
52,4
Zawody rolnicze
0,11
0,001
99,7
4,3
Zawody usugowe
0,13
0,001
93,0
21,8
Suby mundurowe
0,33
0,001
98,1
23,9
Skala
59
Rozdzia 5
Poziom korelacji midzy wynikami testu akryteriami przekracza typowy poziom

dla narzdzi psychometrycznych, zestawianych zpojedynczym kryterium zewntrznym, wynoszcy 0,2-0,3 (Mischel, 1968, s. 77-78). Uzyskane korelacje s te wysze,
ni korelacje wynikw kwestionariusza zainteresowa, opartego na modelu Hollanda
zkryteriami zewntrznymi (maksymalnie 0,23 Iddekinge, Putka, Campbell, 2011,
s. 23-24), uzyskanymi w trakcie rekrutacji personelu wojskowego na rne stanowiska w armii Stanw Zjednoczonych. Trafno kryterialn testu mona uzna za
satysfakcjonujc, typow dla tej grupy narzdzi.
Trafno teoretyczna w pierwszej wersji testu zostaa zweryfikowana przeprowadzeniem analizy czynnikowej wgrupie studentw rnych kierunkw. Struktura
czynnikw, wyodrbnionych ztestu woparciu odane 315 studentw, bya oglnie
zbiena zuzyskan wanalizie wynikw uczniw. Wpierwszym kroku analizy czynnikowej uzyskano 45 czynnikw, dotyczcych merytorycznej zawartoci narzdzia,
bdcych uszczegowieniem 13 skal, wynikajcych zklasyfikacji obszarw edukacyjno-zawodowych. Skale wyjaniay 73,2% wariancji. Zgodno zakresu treciowego wynikw analizy czynnikowej, przeprowadzonej w grupie studentw z analiz
czynnikow, przeprowadzon wrd uczniw, oceniono woparciu oliczb twierdze
zaklasyfikowanych do tego samego czynnika, wanalizach przeprowadzonych wkadej zgrup, na tej samej puli pozycji testowych. Zakres treciowy czynnikw wgrupie
studentw by wwikszoci zbliony do czynnikw wyrnionych wgrupie uczniw.
Przyporzdkowanie do rnych czynnikw dotyczyo 27 twierdze (16,7%).
Trafno teoretyczna ostatecznej wersji testu zostaa okrelona, woparciu owyniki
analizy czynnikowej, przeprowadzonej na odpowiedziach uczniw. Struktura czynnikowa narzdzia jest oglnie zbiena zzaoon struktur koncepcyjn narzdzia.
Czynniki stanowi uszczegowienie zakadanych skal. Zakres treciowy wyodrbnionych czynnikw nie odbiega znaczco od przyjtej kategoryzacji zawodw, wyjaniajc dla ostatecznej wersji testu zawierajcej 107 twierdze i13 skal 55,8%
wariancji oglnej testu.
Wyniki wskazuj, e test moe by stosowany do okrelania obszaru zainteresowa, preferencji, predyspozycji edukacyjno-zawodowych, awprzypadku czci skal
take do formuowania zalece, wramach preorientacji iorientacji zawodowej. Test
jest dobrym narzdziem eliminacyjnym, zawajcym pul wyborw do wskazanych
obszarw edukacyjno-zawodowych onajwyszych wynikach. Na podstawie przedstawionych wyej danych mona stwierdzi, e wyniki skal, dotyczcych obszarw
biologiczno-medycznych oraz architektury ibudownictwa, atake gospodarki iadministracji s do dobrym prognostykiem przyszych decyzji zawodowych.
Najniszy poziom trafnoci kryterialnej wgrupie uczniw wobydwu kryteriach
(wybr ucznia, wskazania wychowawcy) maj zawody spoeczne irolnicze. Wysokie
wyniki wtych dwch skalach rozpatrywanych pojedynczo nie s wic wystarczajco trafnymi wskanikami dla prowadzenia orientacji zawodowej, mog by jednak
podstaw do inspirujcej iwiarygodnej refleksji na temat oglnych kierunkw roz60
Rozdzia 5
sdnej decyzji. Jednoczenie ze wzgldu na dobre wasnoci testu wzakresie okrelania obszarw zawodowych, mao atrakcyjnych dla uczniw (wysoka zgodno
odrzuce), warto stosowa zasad eliminacji tych cieek edukacyjno-zawodowych,
ktre znalazy si na najniszych pozycjach wwynikach testu. Zwysokim prawdopodobiestwem mona uzna, e byyby one dla ucznia zym wyborem.
6.3. Normalizacja
Normy dla skal ostatecznej wersji testu, zawierajcej 107 twierdze, zostay przygotowane jako tabela przeliczeniowa na wyniki stenowe. Rozpito skali stenowej
wynosi od 1 do 10, rednia 5,5 oraz odchylenie standardowe rwne 2. Steny 14
wskazuj na wyniki niskie, 56 przecitne, a710 wyniki wysokie wdanej skali. Tabele norm umoliwiaj przeksztacenie indywidualnych wynikw surowych na wynik przeliczony, a tym samym nadanie znaczenia wynikom testowym. Normy pozwalaj zatem zrozumie co oznacza wynik, uzyskany wtecie przez osob badan.
Normy zostay opracowane na podstawie wynikw. uzyskanych wbadaniach, opisanej wyej grupy 7432 osb (patrz podpunkt 5.3, tabela 4 i5). Grupa oglnopolska
ostrukturze pci reprezentatywnej dla licew oglnoksztaccych wywodzi si zklas
ornych profilach. Normy stenowe stanowi wic bardzo wiarygodny punkt odniesienia dla bada indywidualnych. Ze wzgldu na istotne rnice wynikw midzy
pciami oraz midzy poziomami klasowymi, normy dla wszystkich skal zostay skonstruowane odrbnie dla dziewczt ichopcw oraz dla poszczeglnych klas. Klucz
inormy s wbudowane wprogram obliczeniowy. Program automatycznie wywietla
bezporednio po badaniu najwysze uzyskane wyniki oraz przedstawia ich krtk
interpretacj jakociow. Oglna, bezpatna dostpno testu iatwo uzyskania wynikw przeliczonych wraz ze wskazaniami interpretacyjnymi czyni ztestu wwersji
elektronicznej wygodne narzdzie, dla szerokiej grupy uytkownikw, wtym take
dla osb nieposiadajcych przygotowania psychologicznego.
61
Zakoczenie
Niezwykle istotne jest zapewnienie profesjonalnego doradztwa zawodowego dla

modego czowieka ucznia liceum oglnoksztaccego, dokonujcego tak wanej
decyzji w swojej karierze zawodowej, jak jest wybr studiw wyszych. Diagnoza preferencji, zainteresowa, predyspozycji edukacyjno-zawodowych jest jednym
zelementw procesu doradczego. Ustalenie dominujcych obszarw edukacyjnych
ucznia moe suy wplanowaniu jego kariery zawodowej. Opracowany test stanowi
wstpny krok w kierunku okrelenia dalszej drogi edukacyjnej licealistw. Wersja
elektroniczna testu jest atwa wobsudze inie wymaga znajomoci obliczania wynikw iich interpretacji. Starano si, aby opracowane narzdzie byo ciekawe imoliwie proste wobsudze atake umoliwiajce rzetelny pomiar preferencji edukacyjno-zawodowych licealistw.
Waciwoci psychometryczne wikszoci skal s satysfakcjonujce, jednak
wprzypadku czci powinny by traktowane zostronoci. Wodniesieniu do wymiarw: spoecznego oraz rolniczego, interpretacja powinna by prowadzona zzaznaczeniem, e s to zainteresowania istotne dla licznych obszarw zawodowych
i wyniki tych skal niezalenie od poziomu nie mog by podstaw jednoznacznej
decyzji.
Test moe by pomocny wtrakcie zaj przygotowujcych do samodzielnego funkcjonowania na rynku pracy poprzez wskazanie sugerowanego obszaru edukacyjnego izawodowego lub wyeliminowanie obszarw niewskazanych. Wrazie potrzeby
pogbionego okrelenia moliwego kierunku ksztacenia, wykorzystanie informacji,
uzyskiwanych ztestu do skonkretyzowania decyzji edukacyjno-zawodowych, bdzie
trafniejsze po uzupenieniu jej diagnoz dyspozycji, realizowan przez psychologw
wporadniach psychologiczno-pedagogicznych iszkoach. Szczeglnie wskazane jest
poczenie informacji pyncych ztestu zocen potencjau intelektualnego ucznia,
struktury jego osobowoci oraz dynamiki funkcjonowania woparciu oocen temperamentu.
Mamy nadziej, e opracowane narzdzie do pomiaru preferencji, zainteresowa,
predyspozycji edukacyjno-zawodowych bdzie cenn pomoc wpracy pedagogicznej, ubogaci ofert edukacyjn licew oglnoksztaccych, aprzede wszystkim przyczyni si do gbszych refleksji modych ludzi, stajcych przed wanymi decyzjami
yciowymi, zwizanymi zwyborem zawodu ikierunku studiw wyszych.
63
Bibliografia
Aronson, E., Wilson, T.D., Akert, R.M. (2006). Psychologia spoeczna. Serce i umys.
Pozna: Zysk i S-ka.
Chmielecka, E. (2010). Autonomia programowa uczelni. Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyszego. Warszawa: MNiSW.
Czerkawska, A., Czerkawski A. (2005). Etyczny wymiar poradnictwa zawodowego.
Warszawa: Krajowy Orodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Hurlock, E.B. (1985). Rozwj dziecka. Tom II. Warszawa: Pastwowe Wydawnictwo
Naukowe.
Iddekinge Van, C.H., Putka, D.J., Campbell, J.P. (2011). Reconsidering vocational interests for personnel selection: The validity of an interest-based selection test in
relation to job knowledge, job performance, and continuance intentions. Journal
of Applied Psychology, Vol 96(1), s. 13-33.
Mischel, W. (1968). Personality and Assessment. New York: Wiley.
Pervin, L.A. (2002). Psychologia osobowoci. Gdask: Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Splitter, L.J. (2010). Dispositions in education: nonentities worth talking about. Educational Theory, Vol. 60(2), s. 203-230.
Szewczuk, W. (1985). Sownik psychologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
65
Aneks
Potrafi sam zoy komputer

Potrafi naprawia rne
urzdzenia (np. sprzt agd,
urzdzenia elektryczne itp.)
Lubi poznawa zasady dziaania
rnych maszyn i urzdze
Znam budow komputera
Fascynuje mnie poznawanie
budowy ronych maszyn
Znam rne urzdzenia
techniczne
Instalacje techniczne s bardzo
interesujce
Lubi majsterkowa
Lubi posugiwa si rnymi
urzdzeniami (np. piy, wiertarki
itp.)
Interesuj si motoryzacj
imechanik
Znam dobrze zasady dziaania
komputera
Nowinki techniczne to bardzo
ciekawy temat do rozmowy
Operator urzdze to ciekawe
zajcie
Interesuj si pracami
budowlanymi
Poznawanie anatomii i fizjologii
organizmw ywych sprawia mi
przyjemno
Interesuj si nowinkami
medycznymi
Lubi czyta ksiki o budowie
biologicznej organizmw
Tajniki funkcjonowania
ludzkiego organizmu s dla mnie
bardzo wane
Zawody spoeczne
Zawody rolnicze
Zawody zwizane z
gospodark i administracj
Suby mundurowe
Zawody zwizane z naukami

cisymi
Zawody usugowe
Zawody prawnicze
Zawody artystyczne
Zawody opiekuczowychowawcze
Tabela 13. adunki czynnikowe twierdze wchodzcych w skad ostatecznej wersji testu
0,765 -0,022 -0,153 -0,085 -0,018 0,092 0,026 -0,076 -0,052 -0,029 0,078 -0,073 0,022
0,762 0,013 -0,052 -0,003 0,075 0,094 -0,065 -0,028 0,031 0,021 0,028 0,129 0,072
0,753 0,029 -0,108 -0,068 0,209 0,140 -0,064 -0,003 0,212 0,014 -0,020 0,055 -0,043
0,753 -0,004 -0,127 -0,081 -0,010 0,058 0,068 -0,051 -0,114 -0,001 0,150 -0,165 0,046
0,741 0,003 -0,114 -0,073 0,238 0,159 -0,064 -0,021 0,225 0,007 -0,061 0,101 -0,062
0,736 0,005 -0,067 -0,051 0,156 0,104 -0,069 -0,017 0,035 0,016 0,077 -0,018 0,053
0,730 0,003 -0,100 -0,067 0,218 0,152 -0,058 -0,024 0,210 0,025 0,012 0,074 -0,065
0,723 0,011 -0,033 0,023 0,164 0,033 -0,111 -0,019 0,105 0,076 -0,054 0,206 0,031
0,720 -0,003 -0,084 -0,030 0,113 0,097 -0,103 -0,007 0,120 0,084 -0,079 0,223 0,022
0,710 -0,006 -0,102 -0,091 0,134 0,184 -0,082 0,037 0,036 0,070 -0,068 0,118 0,026
0,685 -0,036 -0,094 -0,060 0,005 0,033 0,076 -0,027 -0,144 -0,028 0,210 -0,205 0,069
0,660 0,039 -0,165 -0,044 0,184 0,191 -0,007 0,047 0,169 -0,032 -0,004 -0,065 -0,038
0,625 -0,020 0,008 -0,073 0,159 0,063 -0,065 0,115 0,082 0,139 0,050 0,166 -0,109
0,519 -0,025 -0,040 -0,048 0,484 0,165 -0,107 0,031 0,201 0,048 0,004 0,180 -0,045
0,017 0,826 0,080 0,051 -0,004 -0,022 0,032 -0,005 0,041 0,012 -0,036 0,110 0,001
0,037 0,812 0,124 0,036 0,027 0,079 0,003 -0,012 0,040 0,014 -0,009 0,012 0,015
0,000 0,801 0,063 0,052 -0,026 -0,007 0,051 -0,017 0,059 -0,012 -0,030 0,181 -0,018
0,011 0,786 0,139 0,047 0,020 0,043 0,018 0,002 0,016 0,036 -0,043 -0,006 0,017
67
Lubi nauki przyrodnicze

(np.biologi, chemi)
Ciekawi mnie mechanizm
dziaania lekw
Interesuj si przyczynami
chorb
Chciabym leczy innych ludzi
Lubi uczy si botaniki
izoologii
Medycyna jest bardzo wan
iciekaw dziedzin ycia
Interesuj si odnow
biologiczn
Lubi czyta ksiki
ozwierztach i rolinach
Chtnie opiekuj si
potrzebujcymi
Chciabym w przyszoci
wychowywa i pomaga innym
ludziom
Chciabym pomaga biednym,
uzalenionym i rodzinom
wielodzietnym
Chtnie pomagam chorym
Lubi opiekowa si dziemi
Wspieram potrzebujcych
Lubi organizowa czas
dzieciom
Chtnie ogldam programy na
temat ludzi skrzywdzonych,
niepenosprawnych,
potrzebujcych
Zainteresowanie problemami
spoecznymi zblia mnie do
ludzi
Lubi rozmawia z innymi o ich
problemach i trudnociach
Cierpliwie wyjaniam zawioci
wiata modszym osobom
Interesuj si relacjami
midzyludzkimi
Interesuj si sztuk, (np.
malarstwem, teatrem, piewem)
Mam zmys artystyczny
Mam zdolnoci (np. plastyczne,
muzyczne, aktorskie)
Z przyjemnoci rozmawiam
o sztuce
Ceni ludzi wraliwych na
sztuk
Lubi rysowa, piewa, taczy
itp.
Interesuj mnie techniki
malarskie
Chtnie uczestnicz
wdziaalnoci kulturalnej
Spektakle teatralne s moj pasj
68
Zawody spoeczne
Zawody rolnicze
Zawody zwizane z
Suby mundurowe

cisymi
Zawody usugowe
Zawody prawnicze
Zawody artystyczne
Aneks
-0,003 0,777 0,034 0,032 -0,046 -0,086 -0,024 -0,008 0,165 0,020 0,015 0,127 0,038
0,077 0,774 0,102 0,032 0,059 0,096 0,024 -0,006 0,054 -0,030 0,004 -0,035 0,003
-0,005 0,770 0,206 0,040 0,028 0,074 0,033 0,008 0,007 0,007 -0,009 -0,018 -0,001
-0,045 0,744 0,269 0,024 -0,037 -0,031 -0,010 -0,005 -0,020 0,043 -0,006 0,014 0,025
-0,028 0,711 0,041 0,073 0,003 -0,069 0,073 0,070 0,016 0,012 -0,016 0,298 -0,004
-0,031 0,690 0,182 0,022 0,043 0,021 0,007 0,005 0,000 0,099 -0,012 -0,070 0,017
-0,090 0,626 0,154 0,067 0,074 0,020 -0,071 0,134 -0,086 0,019 0,072 0,146 0,062
-0,016 0,585 0,080 0,097 0,015 -0,043 0,152 0,049 0,034 0,007 -0,058 0,350 -0,032
-0,122 0,191 0,765 0,107 -0,020 -0,005 0,046 0,042 -0,023 0,062 0,001 0,095 0,012
-0,135 0,184 0,745 0,092 -0,041 0,005 0,049 0,090 -0,041 0,075 -0,013 0,092 -0,016
-0,135 0,165 0,743 0,065 -0,016 0,024 0,063 0,061 -0,079 0,089 -0,022 0,072 -0,082
-0,081 0,305 0,708 0,075 -0,030 -0,015 0,009 0,005 -0,038 0,070 -0,019 0,055 0,017
-0,127 0,038 0,682 0,048 0,011 -0,107 0,001 0,127 -0,059 0,078 0,170 0,160 0,046
-0,063 0,134 0,681 0,107 -0,034 0,042 0,040 0,031 -0,004 0,069 -0,025 0,066 0,059
-0,082 0,038 0,670 0,066 0,027 -0,067 0,045 0,174 -0,046 0,080 0,163 0,177 0,074
-0,142 0,193 0,637 0,037 0,004 -0,011 0,038 0,039 -0,136 0,088 0,030 0,069 -0,064
-0,120 0,087 0,618 0,110 -0,010 0,221 0,115 0,115 -0,036 0,039 0,014 -0,022 0,106
-0,124 0,065 0,594 0,077 0,025 0,038 0,112 0,092 -0,012 0,003 0,003 -0,076 0,301
0,050 0,093 0,521 0,059 0,020 0,071 0,141 0,092 0,128 0,036 0,021 0,067 0,169
-0,166 0,115 0,490 0,156 0,002 0,209 0,146 0,158 0,006 -0,030 -0,033 -0,106 0,252
-0,116 0,061 0,100 0,817 0,133 -0,023 0,178 0,064 -0,037 -0,029 -0,047 0,003 0,027
-0,016 0,049 0,029 0,784 0,213 -0,095 0,124 -0,013 -0,084 -0,021 -0,025 0,025 0,172
-0,013 0,045 0,054 0,770 0,157 -0,120 0,069 -0,028 -0,102 0,004 0,007 0,038 0,199
-0,078 0,049 0,057 0,755 0,137 0,086 0,266 0,066 0,037 -0,076 -0,086 0,000 -0,018
-0,118 0,065 0,171 0,665 0,093 0,024 0,223 0,071 0,044 -0,049 -0,064 -0,039 -0,072
-0,112 0,058 0,195 0,661 0,167 -0,169 0,040 0,060 -0,123 0,051 0,044 0,046 0,189
-0,024 0,117 0,043 0,653 0,328 -0,031 0,102 0,020 -0,067 -0,026 -0,017 0,119 -0,070
-0,095 0,008 0,249 0,585 0,013 0,146 0,137 0,206 0,073 -0,022 -0,035 -0,001 0,164
-0,143 0,061 0,161 0,583 0,022 0,080 0,270 0,172 0,096 -0,024 -0,028 0,046 -0,032
Uwielbiam analiz ciekawych

aktw twrczych
Chciabym projektowa wielkie
konstrukcje budowlane
Lubi marzy o ciekawych
iwygodnych budowlach
Projektowanie domw pozwala
na realizacj wyszukanych
fantazji
Szukam nowych rozwiza
architektonicznych
Zaprojektuj dom moich marze
Ciekawi mnie konstrukcja
nowoczesnych budynkw
Intryguj mnie formy, ktre
spotykam w architekturze
Projektowanie to moje hobby
Z atwoci wyobraam sobie
nowe konstrukcje, ksztaty,
formy
Interesuj si architektur
miasta, ktre zwiedzam
Mam dobr wyobrani
przestrzenn
Analizuj problemy
ekonomiczne i polityczne
naszego kraju
Interesuj mnie prawa
iobowizki obywateli
Obserwuj zmiany zachodzce
wgospodarce
Lubi poznawa zasady
regulujce gospodark
Znam zasady stanowienia prawa
Szukam logiki postpowania
wprawie
Lubi prac z kodeksem
Lubi wyszukiwa niecisoci
ikruczki prawne w umowach
Lubi analizy literackie
Mam atwo pisania
Lubi przedmioty, jak np. jzyk
polski, historia
Chtnie uczestnicz w
dyskusjach literackich
Pisownia i stylistyka s atwe
izrozumiae
Pisanie wierszy to fascynujce
zajcie
Pisz wasne teksty
Czytanie ksiek jest moim
ulubionym zajciem w wolnym
czasie
Praca w brany turystycznej jest
dla mnie pasjonujca
Mgbym by pilotem wycieczek
Zawody spoeczne
Zawody rolnicze
Zawody zwizane z
Suby mundurowe

cisymi
Zawody usugowe
Zawody prawnicze
Zawody artystyczne
Aneks
-0,011 0,087 0,101 0,529 0,158 0,161 0,381 0,071 0,039 -0,047 -0,037 0,051 -0,020
0,354 -0,033 -0,062 0,034 0,702 0,071 -0,056 0,037 0,178 0,010 0,045 0,041 -0,029
0,225 0,013 0,028 0,034 0,680 0,096 0,014 0,118 0,056 -0,003 0,056 0,040 -0,033
0,044 0,045 0,096 0,146 0,678 -0,057 0,027 0,124 -0,047 0,035 0,108 -0,029 0,028
0,285 0,044 -0,024 0,136 0,677 0,161 -0,021 0,029 0,122 -0,010 0,034 0,088 -0,011
0,030 0,059 0,100 0,133 0,657 -0,045 0,019 0,072 -0,080 0,018 0,097 0,027 0,166
0,399 0,007 -0,063 0,022 0,649 0,178 -0,053 0,069 0,160 -0,009 -0,002 0,002 -0,034
0,140 0,026 -0,036 0,269 0,641 0,153 0,037 0,098 0,113 -0,033 -0,031 0,041 -0,072
0,132 0,028 0,000 0,303 0,639 0,009 0,013 0,013 -0,015 -0,013 0,108 0,099 0,060
0,374 0,024 -0,106 0,171 0,532 0,057 -0,015 -0,062 0,205 0,029 0,031 0,027 0,158
0,083 0,029 -0,012 0,263 0,525 0,231 0,103 0,188 0,109 -0,059 -0,088 0,059 -0,069
0,322 0,025 -0,091 0,204 0,412 -0,024 -0,035 -0,086 0,142 0,055 0,061 0,029 0,267
0,191 -0,039 -0,049 -0,009 0,070 0,726 0,047 0,054 0,084 -0,022 0,081 0,038 0,056
0,048 0,015 0,190 0,028 0,026 0,676 0,132 0,057 -0,105 0,185 0,087 -0,032 0,029
0,274 0,000 -0,081 -0,012 0,104 0,669 -0,016 0,114 0,092 -0,068 0,075 0,133 0,035
0,258 0,007 -0,070 -0,024 0,124 0,652 -0,016 0,122 0,125 -0,076 0,153 0,133 0,029
0,145 0,044 0,074 0,012 0,037 0,620 0,142 0,005 -0,124 0,151 0,127 -0,024 0,141
0,129 0,053 0,027 0,026 0,105 0,608 0,151 -0,008 0,086 0,125 0,097 -0,106 0,062
0,078 0,045 0,114 0,017 0,032 0,595 0,167 0,009 -0,048 0,196 0,240 0,034 -0,018
0,171 0,058 0,056 0,006 0,093 0,585 0,121 -0,008 0,034 0,072 0,252 -0,031 0,055
-0,125 0,040 0,146 0,357 -0,020 0,165 0,650 0,042 -0,023 -0,030 -0,042 0,069 -0,032
-0,043 0,025 0,089 0,111 0,023 0,034 0,647 0,007 -0,134 0,048 0,030 0,016 0,347
-0,159 -0,060 0,127 0,211 -0,063 0,256 0,627 0,074 -0,266 0,059 -0,149 0,023 0,026
-0,088 0,049 0,119 0,379 -0,039 0,212 0,624 0,068 0,051 -0,037 -0,086 0,055 0,035
-0,040 0,036 0,085 0,106 0,025 0,062 0,617 0,038 -0,145 0,048 0,089 -0,046 0,205
-0,027 0,061 0,153 0,384 -0,009 0,023 0,599 0,046 -0,009 -0,004 -0,004 0,090 -0,027
0,024 0,031 0,050 0,353 -0,016 0,053 0,593 -0,004 0,010 -0,027 -0,013 0,067 0,111
-0,206 0,099 0,059 0,249 -0,036 0,003 0,438 0,018 0,234 -0,052 -0,055 0,062 -0,075
-0,062 0,043 0,144 0,097 0,122 0,034 0,054 0,777 -0,064 0,065 0,073 0,083 0,018
-0,009 0,048 0,131 0,106 0,061 0,061 0,114 0,741 0,036 0,073 -0,047 0,099 0,115
69
Interesuje mnie organizacja

dziaa turystycznych
ihotelarskich
Lubi oprowadza grupy
wycieczkowe
Praca w hotelu pozwala pozna
wielu ciekawych ludzi
Lubi przedmioty cise
(np.matematyk, fizyk, chemi)
Mam umys cisy
Obliczanie objtoci wielocianu
nieforemnego jest pasjonujcym
wyzwaniem
Widz zalenoci matematyczne
i fizyczne w budowlach
Moim zdaniem praca naukowa
jest bardzo interesujca
Pasjonuj mnie odkrycia
naukowe
Suby mundurowe umoliwiaj
rozwinicie najlepszych cech
czowieka
Ciekawi mnie praca w subach
mundurowych
Suby mundurowe s dla
bezmylnych ludzi
Bycie policjantem zapewnia
szacunek i uznanie
Obrona kraju jest dla mnie
wana
Obrona kraju jest obowizkiem
narodu
Chtnie zajmuj si rachunkami
Lubi uzupenia druki
urzdowe
Ksigowanie rachunkw jest
bardzo nudne
Mgbym pracowa
zinteresantami w biurze
Finanse i bankowo nie s mi
obce
Chtnie pracuj w ogrodzie lub
na dziace
Uprawa ziemi daje duo radoci
Uprawiam roliny
Nie ma nic pikniejszego, ni
praca w duym sadzie
atwo nawizuj kontakty
atwo si wypowiadam
Jestem twrczy i pomysowy
Potrafi dobrze doradzi innym
w ich problemach
Ludzie chtnie mi si zwierzaj
Jestem aktywny spoecznie
70
Zawody spoeczne
Zawody rolnicze
Zawody zwizane z
Suby mundurowe

cisymi
Zawody usugowe
Zawody prawnicze
Zawody artystyczne
Aneks
-0,044 0,034 0,161 0,078 0,150 0,081 0,031 0,736 -0,095 0,053 0,154 0,091 0,010
-0,020 0,048 0,214 0,155 0,020 0,081 0,116 0,702 0,059 0,077 -0,012 0,129 0,115
-0,029 0,027 0,246 0,036 0,118 -0,041 0,021 0,555 -0,150 0,138 0,147 -0,009 0,008
0,265 0,183 -0,117 -0,046 0,151 -0,028 -0,206 -0,111 0,695 -0,024 0,274 -0,054 0,022
0,291 0,149 -0,131 -0,070 0,144 -0,028 -0,251 -0,109 0,641 -0,022 0,283 -0,042 0,066
0,261 0,001 -0,047 -0,011 0,213 0,047 -0,081 -0,073 0,596 0,003 0,295 0,043 -0,062
0,434 0,022 -0,102 -0,014 0,344 0,119 -0,093 -0,073 0,502 0,004 0,160 0,001 0,000
0,211 0,397 -0,037 -0,015 0,150 0,092 0,171 -0,009 0,470 0,012 0,013 -0,083 -0,031
0,325 0,388 -0,118 -0,017 0,186 0,148 0,113 0,035 0,410 -0,034 -0,145 -0,106 0,008
0,098 0,067 0,092 -0,036 0,018 0,104 0,003 0,077 -0,031 0,787 0,039 0,109 -0,005
0,165 0,078 0,059 -0,076 0,003 0,125 -0,014 0,117 -0,039 0,746 0,021 0,100 0,023
-0,078 -0,017 0,060 -0,033 -0,019 -0,038 -0,019 0,005 0,036 0,685 0,001 -0,049 0,025
-0,023 0,077 0,158 -0,003 -0,012 0,040 0,034 0,093 -0,003 0,628 0,122 0,099 -0,051
0,158 0,006 0,138 -0,040 0,024 0,380 0,025 0,037 0,000 0,519 -0,118 0,018 0,013
0,116 -0,029 0,128 -0,048 0,008 0,279 0,029 0,057 -0,002 0,505 -0,108 -0,019 0,031
0,168 -0,025 0,019 -0,066 0,113 0,261 -0,081 0,070 0,293 -0,002 0,659 0,049 -0,015
0,050 -0,002 0,152 -0,015 0,052 0,274 0,043 0,121 0,042 0,092 0,650 0,091 -0,059
-0,019 -0,055 0,048 -0,092 0,039 0,142 -0,062 0,041 0,156 -0,004 0,615 0,030 -0,088
0,067 -0,075 0,108 -0,052 0,100 0,243 -0,009 0,282 -0,014 0,032 0,553 -0,055 0,102
0,238 -0,024 -0,022 -0,050 0,102 0,401 -0,093 0,067 0,132 -0,031 0,492 0,038 0,119
0,132 0,146 0,168 0,025 0,110 -0,012 0,002 0,093 -0,027 0,076 0,019 0,692 0,021
0,132 0,162 0,115 0,049 0,087 0,053 0,055 0,089 -0,012 0,062 0,005 0,681 -0,066
0,082 0,247 0,102 0,071 0,044 0,030 0,050 0,052 -0,012 0,010 0,035 0,669 0,020
0,034 0,152 0,152 0,067 0,087 0,032 0,105 0,128 -0,060 0,104 0,065 0,586 -0,058
-0,010 0,003 0,299 0,042 0,012 0,070 -0,012 0,136 -0,029 0,021 0,003 0,011 0,669
0,046 0,012 0,102 0,093 -0,027 0,175 0,283 0,073 0,022 -0,009 -0,044 -0,037 0,638
0,149 0,017 0,013 0,404 0,186 0,038 0,115 -0,044 0,032 -0,044 -0,035 -0,005 0,513
-0,055 0,070 0,452 0,049 0,040 0,077 0,122 0,061 -0,024 -0,020 0,026 -0,078 0,495
-0,127 0,060 0,457 0,097 0,040 -0,028 0,118 0,076 -0,015 0,018 0,003 -0,049 0,474
0,014 0,021 0,396 0,227 -0,037 0,243 -0,007 0,138 0,041 0,071 0,000 0,071 0,406
Karty pracy
71
Robert Porzak, Wiesaw Talik, Test Edukacja Zawd
K A R T Y
P R A C Y
(o pr a c . L i d i a No g ow s k a)
wiczenie 1.
Po diagnozie preferencji edukacyjno-zawodowych, przeanalizuj swoje sabe imocne strony, odnie je do osoby przedsibiorczej, anastpnie zastanw si jak moesz
zmieni swoje wady. Nastpnie okrel swoje cele edukacyjne (kierunek studiw) izawodowe (wybrany zawd).
Moje mocne strony
Moje sabe strony
Co moesz zrobi, aby

wyeliminowa swoje
sabe strony?
Moje cele edukacyjne izawodowe
Projekt Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie przedsibiorczoci

zrealizowany przez Polsk Fundacj Orodkw Wspomagania Rozwoju Gospodarczego OIC Poland
iWysz Szko Ekonomii iInnowacji wLublinie.
Robert Porzak, Wiesaw Talik, Test Edukacja Zawd
K A R T Y
P R A C Y
(o pr a c . L i d i a No g ow s k a)
wiczenie 2.
Na podstawie wynikw testu oraz analizy swoich mocnych isabych stron opracuj
Indywidualny Plan Dziaania, zaplanuj poszczeglne kroki swojej kariery zawodowej, postaw krtko- idugoterminowe cele, okrel konkretne dziaania, ktre musisz
podj, aby osign postawione cele?
Indywidualny Plan Dziaania - kroki kariery zawodowej
Cele krtkoterminowe
Cele dugoterminowe
Konkretne dziaania umoliwiajce osignicie powyszych celw:
.
Projekt Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie przedsibiorczoci
zrealizowany przez Polsk Fundacj Orodkw Wspomagania Rozwoju Gospodarczego OIC Poland
iWysz Szko Ekonomii iInnowacji wLublinie.
Projekt wspfinansowany przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego
Test Edukacja Zawd jest (...) narzdziem umoliwiajcym autodiagnoz i diagnoz

psychologicznych uwarunkowa edukacyjno-zawodowych modziey licealnej. Posiada
wersj elektroniczn (zarwno on-line jak i off-line), co zwiksza dostpno bada
i znacznie obnia koszty jego stosowania. Prosta i czytelna instrukcja prowadzi nastolatka
przez kolejne etapy bada (od wstpnej instrukcji do penej diagnozy), umoliwiajc mu
uporzdkowan analiz i ocen wasnych preferencji edukacyjnych i zawodowych. Co wicej,
pozwala mu na krytyczne odniesienie si do uzyskanych wynikw, albowiem wskazuje, e
oprcz wynikw testowych w podejmowanych decyzjach edukacyjnych i zawodowych
wskazane s jeszcze dodatkowe kroki, jak np. analiza wasnego stanu zdrowia, rozmowy
z rodzicami czy nawet z doradc zawodowym.
Dodatkowym atutem Testu Edukacja Zawd jest moliwo wykorzystywania go jako
narzdzie komplementarne do Firmy symulacyjnej (opracowanej w tym samym projekcie
gry decyzyjnej). Znajc bowiem predyspozycje uczniw mog oni podejmowa okrelone
role symulacyjne (zgodne lub opozycyjne wobec zdiagnozowanych predyspozycji),
a w efekcie weryfikowa w bezpiecznej sytuacji swoje potencjalne wybory yciowe. Wszystko
to moe si toczy w ramach realizowania przedmiotu podstawy przedsibiorczoci, co
zwiksza atrakcyjno i podwysza skuteczno nauczania.
z recenzji dr. hab. Zbigniewa Gasia, prof. WSEI
Opracowanie stanowi caociow prezentacj interesujcej metody diagnostycznej, ktra daje

modziey moliwo rozeznania wasnych preferencji edukacyjno-zawodowych. Metoda ta
moe stanowi interesujce narzdzie dla nauczycieli, doradcw zawodowych, pedagogw
i psychologw. Poniewa jest dostpna w wersji elektronicznej, dostarcza szybkiej informacji
zwrotnej, moe by dziki temu atrakcyjna dla uczniw. Jej wykorzystanie w szkole pomoe
w urozmaiceniu lekcji, wzbudzeniu zainteresowania i motywacji do lepszego poznania siebie,
wanego dla dokonywania trafnych wyborw dalszej drogi ksztacenia.
z recenzji dr hab. Marioli aguny, prof. KUL
Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe

Wyszej Szkoy Ekonomii i Innowacji w Lublinie
20-209 Lublin, ul. Projektowa 4
tel./fax: +48 81 749 17 77
www.wsei.lublin.pl
ISBN 978-83-62074-89-1

Poradnik Test Edukacja - Zawód

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Poradnik Test Edukacja - Zawód

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Robert Porzak, Wiesaw Talik

Test Edukacja Zawd

Robert Porzak, Wiesaw Talik

Publikacja powstaa wwyniku projektu Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie

Rozdzia 1. Opis izastosowanie Testu Edukacja Zawd

1.1. Wykorzystanie testu w planowaniu kariery edukacyjnej i zawodowej licealistw

1.3. Sposb posugiwania si wersj elektroniczn testu

1.3.1. Wersja on-line testu

1.3.2. Wersja off-line testu

1.4. Zasady przeprowadzania bada

1.5. Informacja zwrotna interpretacja wynikw

2.1.1. Cele ksztacenia oglnego

2.1.2. Cele oglne ksztacenia wzakresie podstaw przedsibiorczoci,

2.4 Scenariusze zaj przedmiotu podstawy przedsibiorczoci

Rozdzia 3. Test Edukacja Zawd i Firma symulacyjna

Rozdzia 4. Podstawy koncepcyjne iteoretyczne testu

Rozdzia 5. Procedura konstruowania testu

5.1. Tworzenie wyjciowej puli twierdze

5.2. Procedura bada

5.3. Struktura prby uczestniczcej wbadaniach

5.4. Analiza waciwoci psychometrycznych twierdze oraz tworzenie skal

Rozdzia 6. Waciwoci psychometryczne skal

Celem projektu Innowacyjne metody ksztacenia wobrbie przedsibiorczoci,

Rozdzia 1. Opis izastosowanie Testu

1.1. Wykorzystanie testu wplanowaniu kariery

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

konstruowanie planw yciowych wujciu biograficznym, godzenie sfery rodzinnej

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

na jej donioso ikonsekwencje finansowe, powinna zosta przedyskutowana przez

1.2. Opis skal wchodzcych wskad testu

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

ny cechowa si upodobaniem do posiadania bardzo szerokiej, szczegowej

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

12. Zawody usugowe (5 twierdze) Praca wtych zawodach zwizana jest ze

1.3. Sposb posugiwania si wersj elektroniczn testu

Test Edukacja Zawd dostpny jest wwersji on-line na stronie internetowej:

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

a nastpnie nacisn Dalej. W oknie pojawi si twierdzenia testu, wobec ktrych

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Natomiast po zatwierdzeniu swoich odpowiedzi pojawi si interpretacja wynikw

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Zapisan na dysku swojego komputera lub noniku wymiennym (np. pendrive)

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

1.4. Zasady przeprowadzania bada

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

1.5. Informacja zwrotna interpretacja wynikw

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Wykres 1. Przykadowa prezentacja graficzna wynikw testu

kondycj fizyczn istan zdrowia (np. wytrzymao fizyczna, choroby

talenty (np. plastyczne, muzyczne, aktorskie);

odporno na stres, monotoni, umiejtno dziaania pod presj czasu;

warunki pracy, wjakich chciaby pracowa (np. poziom haasu, praca

sytuacj na rynku pracy (aktualna spoeczna igospodarcza ranga danego zawodu).

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

Opis i zastosowanie Testu Edukacja Zawd

jc wyniki testu warto zachca ucznia do refleksji nad wsplnym mianownikiem,

Rozdzia 2. Realizacja treci podstawy

2.1. Podstawa programowa podstaw przedsibiorczoci