Struktura elektryczna doziemnych piorunowych wyadowa

wielokrotnych na podstawie danych zebranych z lokalnego

systemu detekcji wyadowa atmosferycznych (LSDWA)
w rejonie Warszawy w 2009 r.

Piotr Baraski, Jan Wiszniowski

Instytut Geofizyki PAN

Marek oboda, Konrad Sobolewski

Wydzia Elektryczny PW

Seminarium PKOO, Bezmiechowa, 21.06.2013

Sie pomiarowa LSDWA - historia powstania

Udzia przedstawicieli Polski (PW oraz IGF PAN) w europejskim

programie COST Action P18 pt. The Physics of Lightning Flash and its
Effects prowadzonego w latach 2005-2009 przez prof. Rajeeva
Thottappllil (KTH, Sztokholm, Szwecja); wicej informacji o rezultatach
tego programu mona uzyska ze strony internetowej http://www.costp18lightning.org/
2006 aplikacja PW (koordynator projektu) oraz IGF PAN i IMGW
(wykonawcy zada) do MNiSzW o sfinansowanie specjalnego projektu
badawczego
pt. Badania wielokrotnych doziemnych wyadowa
atmosferycznych, mechanizmu ich rozwoju, waciwoci oraz wpywu na
zagroenia ludzi i obiektw
2007-2009 realizacja powyszego projektu i uruchomienie 6-cio
punktowej sieci LSDWA w rejonie Warszawy na pocztku sezonu
burzowego w 2009 r.
05.2010 pozytywna ocena i zatwierdzenie rozliczenia finansowego
caego projektu przez MNiSzW

Wprowadzenie (1.1.)
Krehbiel i in. (J. Geophys. Res., 1979) przedstawili po raz pierwszy metod
wykorzystania jednoczesnych rejestracji zmian pola elektrycznego (E) w
czasie wyadowa atmosferycznych, z naziemnej i wielopunktowej (8
stacji) sieci pomiarowej, do wyznaczenia lokalizacji (3D) rda adunku
elektrycznego oraz jego wartoci (Q) rozadowywanej przez poszczeglne
udary piorunowe wyadowa doziemnych.
Zestaw czterech stacji pomiarowych jest wystarczajcy do znalezienia
jednoznacznego rozwizania dla ukadu czterech rwna z poszukiwanymi
czterema niewiadomymi {x, y, z, Q}. Natomiast ich nadmiar daje moliwo
podania wiarygodnoci poszczeglnych rozwiza.
Oprcz naziemnych pomiarw E, do kocowego rozwizania problemu,
potrzebne jest jeszcze podanie stosownego zaoenia opisujcego model
rozpatrywanej geometrii rda adunku elektrycznego Q. W tym
przypadku jest to model punktowego adunku elektrycznego
umieszczonego na wysokoci z nad doskonale przewodzc pask
powierzchni ziemi.

Wprowadzenie (1.2.)
Model taki, jak pokaza Williams (J. Geophys. Res.,1989), sprawdza si w
sytuacji gdy adunek elektryczny rozadowywany przez udar piorunowy
bdzie mia symetri sferyczn oraz jego wymiary bd znacznie mniejsze
od wysokoci z .
Szersze omwienie analizy bdw otrzymanych w rozpatrywanych
lokalizacjach punktowych rde adunku Q udarw piorunowych w
wielokrotnych wyadowaniach doziemnych zarejestrowanych w sieci
LSDWA jest zawarte w artykule:
Baranski, P., M. Loboda, J. Wiszniowski, and M. Morawski (2012);
Evaluation of multiple ground flash charge structure from electric field
measurements using the local lightning detection network in the region
of Warsaw, Atmos. Res., 117, 99-110, doi:10.1016/j.atmosres.2011.10.011

Wprowadzenie (1.3.)
GWNE FAZY WYADOWANIA DOZIEMNEGO

GWNE FAZY WYADOWANIA DOZIEMNEGO

Konfiguracja i sprzt pomiarowy sieci LSDWA (2.1.)

A - dach gmachu Elektrotechniki PW, 00662 W-wa, ul. Koszykowa 75
B - dach budynku firmy SECURA (04-388
W-wa, ul. Prochowa 42
C - teren Instytutu Chemii i Techniki
Jdrowej (03-195 W-wa, ul. Dorodna 16)
D - teren lotniska Warszawa Babice (01-476
W-wa, ul. gen. bryg. S. Kaliskiego)
E - teren CBK PAN (00-716 W-wa, ul.
Bartycka 18A)
F - dach budynku IGF PAN, 01452 W-wa,
ul. Ks. Janusza 64;
maksymalna odlego (stacje D-E)=12.5 km
Radar dopplerowski radar
meteorologiczny METEOR 1500C w
Legionowie (IMGW)
niebieski prostokt obszar (5258 km)
wsplnego monitoringu LSDWA z
rutynowymi detekcjami systemu
SAFIR/PERUN

Konfiguracja i sprzt pomiarowy sieci LSDWA (2.2.)

Widok stacji pomiarowej LSDWA

zainstalowanej w centrum Warszawy
(dach gmachu elektrycznego PW)

Widok pyty czoowej i tylnej rejestratora TdNet

Konfiguracja i sprzt pomiarowy sieci LSDWA (2.3.)

Gwne parametry rejestratora TdNet

Operacyjne
Liczba kanaw
Zakres czstotliwoci
Rejestracja wolna
Rejestracja szybka
Czstotliwo prbkowania:
Rejestracja wolna
Rejestracja szybka
Zakres dynamiki [dB]

2
10.0 [Hz] to 20.0 [kHz]
10.0 [Hz] to 100.0 [kHz]
50.0 [kSPS] ( 20.0 s)
250.0 [kSPS] ( 4.0 s)
90.0

Czas pojedynczej rejestracji

3.0[s]

Czas rejestracji przed wyzwoleniem

(Pre-triggering time)
Przywizanie czasu :
Rozdzielczo
Dokadno
Bufor danych

0.1 [s]

Pami masowa

rdo wzorca czasu: GPS

1.0 [s]
+/- 1.0 [s]
1 Mbyte
(5.2 sek. jednoczesnego zapisu)
160 GB (dysk wewntrzny)

Konfiguracja i sprzt pomiarowy sieci LSDWA (2.4.)

Antena pola elektrycznego do pomiaru skadowej AC w pamie LF

Kalibracja:
- w laboratorium jednorodne pole E ( paska elektroda z przyoonym impulsem napiciowym)
- w terenie pomiar nonej sygnau radiowego nadajnika Warszawa I (ok. 200 km od Warszawy)

Statystyka rejestracji LSDWA

Czerwiec 2009
100000

10000

1000

Ilo rej.
Wynik gos.
Czwrki
Pitki
Szstki

100

10

1
1

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Statystyka rejestracji LSDWA

Lipiec 2009

Statystyka rejestracji LSDWA

Sierpie 2009
10000

1000

Ilo rej.
Wynik gos.
Czwrki

100

Pitki
Szstki

10

1
1

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Analiza struktury elektrycznej wyadowa doziemnych

zarejestrowanych przez LSDWA (3.1.)
The post-time processing of
stored lightning data from six
individual stations, Ei , was
used for single point charge
model (Krehbiel et al.*)

The charge Q and Cartesian coordinates (x,y,z) of a point stroke source can be found
from the set of equations (1) for each individual station recording Ei:

1
2Qz
Ei x, y, z, Q
40 x x 2 y y 2 z 2
i
i

(1)
2

where x, y, z and Q are estimated by the minimisation of the function described by

Jacobson and Krider formula (1976):

2
i

Ei Ei x, y, z, Q 2

2
i

(2)

* P.R. Krehbiel, M. Brook, R.A. McCrory: An Analysis of the Charge Structure of Lightning Discharges to
Ground, Journal of Geophysical Research, 1979, Vol.84, No C5, pp. 2432-2456.

Analiza struktury elektrycznej wyadowa doziemnych

zarejestrowanych przez LSDWA (3.2.)
Funkcja (2) jest nieliniowa dlatego do jej minimalizacji naley stosowa jedn
z metod minimalizacji funkcji nieliniowych. Na pocztku zastosowano do
tego celu wielowymiarow nieliniow metod simplex (Downhill Simplex
Method in Multidimensions) zwan popularnie metod Ameba (Jacoby i
in., 1972; Press i in., 1992).
Wyniki symulacji lokalizacji rde wyadowa doziemnych dla losowych
parametrw (x, y, z, Q) wykazay czsto, e lokalizacja t metod bya
nietrafiona. Podobny rezultat osignito przy minimalizacji metod
Newtona. wiadczy to o tym, e lokalne minima funkcji (2) nie zawsze
pozwalaj prawidowo lokalizowa rda wyadowania doziemnego oraz e
bardziej skuteczna powinna by tu metoda globalnej minimalizacji funkcji
(2). Do tego celu zaadaptowano wic trzy kolejne metody: metod
przeszukiwania po zadanej siatce wartoci oraz dwie metody symulowanego
wyarzania (Sen i Stoffa, 1995; Dbski, 2004).

Przykadowa lokalizacja 3D rde adunku elektrycznego 5-ciu

kolejnych udarw RS w wielokrotnym wyadowaniu
doziemnym (3.3.)
LSDWA:
[1]Time 2009/06/30 21:28:50.974008
Am: x=-14.409 km, y=0.161 km, z=5.842 km,
Q=-12.77 C; bdy: x=4.313
km, y=1.494 km, z=3.748 km,
Q=13.94 C, 2=0.938791
[2]Time 2009/06/30 21:28:50.997708
GD: x=-15.049 km, y=0.399 km, z=6.960 km,
Q=-4.50 C; bdy: x=5.315
km, y=1.609 km, z=3.703 km,
Q=4.80 C, 2=1.020565
[3]Time 2009/06/30 21:28:51.023508
GD: x=-14.163 km, y=0.480 km, z=7.450 km,
Q=-6.50 C; bdy: x=4.613
km, y=1.480 km, z=2.493 km,
Q=5.38 C, 2=1.282376
[4]Time 2009/06/30 21:28:51.057645
GD: x=-13.289 km, y=0.388 km, z=7.940 km,
Q=-6.50 C; bdy: x=4.051
km, y=1.426 km, z=1.652 km,
Q=4.32 C, 2=1.442655
[5]Time 2009/06/30 21:28:51.068855
GD: x=-17.001 km, y=-1.968 km, z=1.570 km,
Q=-16.50 C; bdy: x=6.530
km, y=2.558 km, z=34.122 km,
Q=368.10 C, 2=0.345139
PERUN:

Date: 30/06/2009

Time: 21:28:50. 9977

Latitude: 52.2820

Longitude: 20.7569

E(V/m): -1.6

I(kA): -23.4

Mul.: 1

Przykadowa lokalizacja rde udarw piorunowych w chmurze

burzowej obrazowanej na mapach radarowych (3.4.)

Mapa odbiciowoci radarowej na wysokoci 5000m (lewy panel) oraz mapa wysokoci echa
radarowego (prawy panel) z naoonymi lokalizacjami udarw piorunowych, otrzymanymi z sieci
LSDWA (czerwone szeciokty) oraz lokalizacj udaru RS, otrzyman z systemu PERUN (rowy
okrg z symbolem -). Wzajemna odlego midzy lokalizacjami horyzontalnymi tych udarw
wynosia ok. 3-4 km

Przykadowa lokalizacja rde udarw piorunowych w chmurze

burzowej obrazowanej na mapach radarowych (3.5.)

Przekroje pionowe mapy radarowej CAPPI poprowadzone wzdu linii 1 - rwnolegej do wizki radarowej (lewy panel) oraz linii 2 prostopadej do wizki radarowej (prawy panel) z naoonymi pionowymi lokalizacjami rde 6-ciu udarw piorunowych (czarne kropki) z
dwch wyadowa wielokrotnych zarejestrowanych w sieci LSDWA. Czarne strzaki podaj lokalizacj prdu zstpujcego, a strzaki
czerwone dwch prdw wstpujcych. Prdy te zostay wyznaczone na podstawie analizy pola wiatru na poziomie 3.5 km . Dodatkowo na
obu przekrojach VCUT zaznaczono wysokoci izoterm 0oC, -10oC oraz -12oC, otrzymane z najbliszego dostpnego terminu sondau
aerologicznego ze stacji Legionowo.

Analiza struktury elektrycznej wyadowa doziemnych

zarejestrowanych przez LSDWA (3.6.)

L.P.wyadowania. (kolejno/typ
udaru w wyadowaniu wielokrotnym)

Odstp czasowy midzy

kolejnymi udarami
wyadowania [ms]

d
[km]

z
[km]

2zakres

Qsum
[C]

#1(1CC,2CC)

22

2.6

0.8

5.02

33.6

#2(1RS,2CC,3CC,4CC)

46.9;59.3;51

12.2

7.5

-15.38

140

#3(1RS,2CC,3CC)

82.7;25

0.5

0.2

-15.35

0.060.3

#4(1RS,2RS,3RS,4RS,5RS,6CC)

23.7;25.8;34.1;11.3;28.9

3.8

5.8

-53.62

0.42

#5(1RS,2RS,3RS)

21.3;10.5

2.7

0.4

-60.77

714

#6(1RS,2RS,3RS)

41.3;28.3

3.8

-0.53

37.7108.

#7(1RS,2RS,3RS)

57.8;32.9

1.4

-0.21

9
92.5177.
5
#8(1RS,2RS,3RS,4RS,5CC,6RS)

55;36.2;102.7;62.1;148.1

5.7

3.8

-1.21

184.322
3

#9(1RS,2RS,3RS,4RS)

48.2;30.7;35.1

8.1

5.8

-0.7

38.7187.
9

#10(1RS,2RS,3RS)

40.8;36.1

0.8

0.5

-0.24

147.818
7

#11(1RS,2RS)

49.6

4.3

0.2

-0.69

920

#12(1RS,2RS,3RS)

21.2;37.8

2.7

0.1

-1.49

1011.6

#13(1RS,2RS,3RS)

52.3;55.9

0.9

-1.01

5.59

#14(1RS,2RS,3RS)

70.6;66.3

6.6

0.7

-1.52

36.8

#15(1RS,2RS,3RS)

46.1;66.2

0.4

1.7

-0.42

150.717

8
#16(1RS,2RS,3RS,4RS)

32.5;64;31,7

6.4

3.4

-0.42

108222.
8

#17(1RS,2RS)

24.6

1.7

-0.41

160211

Analiza struktury elektrycznej wyadowa doziemnych

zarejestrowanych przez LSDWA (3.7.)
Statystyka przedstawiona w Tab. 1 obejmuje 48 ujemnych udarw RS, 7
ujemnych udarw CC oraz 2 dodatnie udary CC. Stanowi one poszczeglne
skadowe rozpatrywanych wyadowa wielokrotnych zarejestrowanych w rejonie
Warszawy. S one zgrupowane w 12 tzw. wyadowa dyskretnych/tzn. wystpuj
w nich tylko udary typu RS, 4 maj charakter hybrydowy/tzn. skadowymi
wyadowania jest udar typu RS lub CC, a tylko jedno wyadowanie wielokrotne w
tej statystyce ma same skadowe/udary typu CC. rednia arytmetyczna odstpu
czasowego midzy poszczeglnymi udarami w rozpatrywanym zestawieniu
wielokrotnych wyadowa doziemnych wyniosa 45.4225.62[ms], a rednia
geometryczna 39.64[ms]. Natomiast rednia arytmetyczna dla wartoci
bezwzgldnych adunku elektrycznego przypadajcego na jeden udar piorunowy
typu CC wyniosa 2.612.74[C], a rednia geometryczna dla otrzymanych
wartoci adunku bya rwna 1.39[C]. Te same parametry dla skadowych typu
RS wyniosy odpowiednio 2.826.21[C] i 0.34[C].

Analiza struktury elektrycznej wyadowa doziemnych

zarejestrowanych przez LSDWA (3.7.)
Zbiorcz charakterystyk rozkadu czasowo-przestrzennego rde adunku
elektrycznego wyznaczon przez obliczanie wartoci parametrw (x,y,z,Q) dla
poszczeglnych udarw piorunowych w rozpatrywanych doziemnych
wyadowaniach wielokrotnych (wyadowania z numerami porzdkowymi od 2 do
17 patrz tab.1) mona przedstawi nastpujco:
wysoko zlokalizowanych punktowych rde adunku elektrycznego tych
udarw bya zawarta w przedziale od 0.4 km do 8.7 km, a ich maksymalna i
minimalna rnica wysokoci dla poszczeglnego wyadowania wynosia
odpowiednio od z=3.9 km do z=0.02 km, przy rozcigoci horyzontalnej
zmieniajcej si od 5.5 km (wyadowanie najbardziej rozcignite) do 0.3 km
(wyadowanie najbardziej skupione)
wikszo wyadowa wielokrotnych (11 z 16, tj. 69%) bya rozcignita
horyzontalnie, a tylko 3 z 16 (tj. 19%) posiaday wyran struktur pionow, przy
czym 6 (tj. 38%) wyadowa rozwijao si zdecydowanie z gry na d, a tylko 3
(tj. 19%) w odwrotnym kierunku z dou do gry.

Analiza struktury elektrycznej wyadowa doziemnych

zarejestrowanych przez LSDWA (3.8.)

Przykad obrazowania wyadowania #5 w

rzucie ukonym 3D

Przykad jednoczesnych rejestracji zmian

pola E w 6-ciu stacjach sieci LSDWA
odnoszcy si do wyadowania #5

Porwnanie detekcji udarw piorunowych otrzymanych z sieci

LSDWA oraz LINET (4.1.)
Data/Czas (UTC)
LSDWA: 2009/06/25 16:11:57.155491
LINET : 2009/06/25 16:11:57.1554197

Typ udaru
#1 (1CC + )
IC

R[km]
36.4
70.4

R[km]

z [km]
8.8
5.4

Q[C]
3.65

prd w kanale[kA]
62.2

34.0
LSDWA: 2009/06/25 16:11:57.177478
LINET:
2009/06/25 16:11:57.1774012

#1 (2CC + )
CG

36.7
26.3

LSDWA: 2009/06/30 21:28:50.9740

LINET : 2009/06/30 21:28:50.9739666

#4(1RS )
CG

18.3
15.0

9.6

1.37
13.2

10.4
4.9

-17.49

-88.0
3.3

LSDWA:
LINET :

2009/06/30 21:28:50.9977
2009/06/30 21:28:50.9976711

#4(2RS )
CG

18.4
14.4

7.4

-3.99
-20.9 (PERUN: -23.4)

4.0
LSDWA:
LINET:

2009/06/30 21:28:51.0235
2009/06/30 21:28:51.0234630

#4(3RS )
CG

18.1
14.0

7.4

-6.48
-47.6

4.1
LSDWA:
LINET:

2009/06/30 21:28:51.0576
2009/06/30 21:28:51.0576109

#4(4RS )
CG

18.4
13.0

LSDWA:
LINET:

2009/06/30 21:28:51.0689
2009/06/30 21:28:51.0688103

#4(5RS )
CG

18.4
16.0

7.9

-6.72
-45.4

5.4
2.1

-11.95
-25.2

2.4
LSDWA:
LINET:

2009/06/30 21:28:51.0978
2009/06/30 21:28:51.0904228

#4(6CC )
CG

17.8
15.0

6.9

-6.99

-5.9
2.8

LSDWA:
LINET:

2009/07/05 14:41:14.3479
2009/07/05 14:41:14.3478885

#5(1RS )
CG

11.8
11.0

LSDWA
LINET:

2009/07/05 14:41:14.3692
2009/07/05 14:41:14.3691797

#5(2RS )
CG

11.3
11.1

1.4

-31.75
-79.1 (PERUN: -98.2)

0.8
1.0

-16.43
-25.9 (PERUN: -31.2)

0.2
LSDWA:
LINET:

2009/07/05 14:41:14.3797
2009/07/05 14:41:14.3796726

#5(2RS )
CG

11.0
10.9

1.4

-12.59
-20.5 (PERUN: -21.6)

0.1

Porwnanie detekcji udarw piorunowych otrzymanych z

sieci LSDWA oraz LINET (4.2.)
Data/Czas (UTC)
LSDWA: 2009/08/26 22:51:30.9689
LINET:
2009/08/26 22:51:30.9688732
LSDWA:
LINET:

2009/08/26 22:51:31.0239
2009/08/26 22:51:31.0239068

Typ udaru
#8(1RS )
CG

R[km]
33.9
3.2

R[km]

Dzikuje za uwag.
30.7
Czas na
pytania?
#8(2RS )
34.0

CG

z [km]
4.6

Q[C]
-0.29

prd w kanale[kA]
-65.1

4.8

-0.16

3.3

-48.1

30.7
LSDWA:
LINET:

2009/08/26 22:51:31.0601
2009/08/26 22:51:31.0600545

#8(3RS )
CG

33.9
2.8

5.3

-0.19
-44.0 (PERUN: -46.7)

31.1
LSDWA:
LINET:

2009/08/26 22:51:31.1628
2009/08/26 22:51:31.1627752

#8(4RS )
CG

35.8
3.0

LSDWA:
LINET:

2009/08/26 22:51:31.2249
2009/08/26 22:51:31.2242559

#8(5CC )
CG

35.7
7.3

LSDWA:
LINET:

2009/08/26 22:51:31.3730
2009/08/26 22:51:31.3729776

#8(6RS )
CG

35.8
8.2

4.7

-0.07
-26.5

32.8

1.5

-0.11
-5.6

28.4
2.5

-0.39
-29.1

27.6
Oznaczenia: R /dla sieci LSDWA odlego 2D rda adunku poszczeglnego udaru od przyjtego pocztku ukadu kartezjaskiego/PKiN;
R/dla sieci LINET - odlego 2D punktu uderzenia poszczeglnego udaru w powierzchni ziemi od przyjtego pocztku ukadu
kartezjaskiego/PKiN;
R rnica powyszych odlegoci na paszczynie (x, y)

Przykad lokalizacji rde udarw piorunowych doziemnego

wyadowania #1 w chmurze burzowej obrazowanej na mapie
radarowej VCUT (5.1.)
Dzikuje za uwag.
Czas na pytania?

Naley podkreli, e wikszo ze zlokalizowanych rde udarw piorunowych wielokrotnych

wyadowa doziemnych (patrz tab. 1) poza dwoma posiadaa ujemny ad. elektr. (tj. przecitnie -9.6
C w 1 wyad. doziemnym). Spord tych rde 24 znajdowao si w grnych partiach ch. burzowych,
tj. na wysokoci od 7 do 10 km i z temp. poniej -15o C oraz odbiciowoci echa radarowego na
poziomie 0-37 dBZ. W partii rodkowej ch. burzowych, tj. na wysokoci od 3 do 7 km i z temp. od -5
do -15o C oraz odbiciowoci echa radarowego na poziomie 10-38 dBZ byo ich 21. Natomiast w
dolnej partii ch. burzowych, tj. na wysokoci od 1 do 3 km i z temp. od 0 do -5o C oraz odbiciowoci
echa radarowego na poziomie 21-41 dBZ byo ich tylko 12.

Podsumowanie
Lokalizacje 3D oraz wielko adunku elektrycznego Q rde udarw
piorunowych wielokrotnych wyadowa doziemnych, ktre zostay
wyznaczone na podstawie danych z sieci LSDWA, day moliwo
uzupenienia oraz zweryfikowania parametrw i jako detekcji tego typu
wyadowa doziemnych, uzyskiwanych w rejonie Warszawy przez
dziaajce na obszarze Polski rutynowe systemy cigego monitoringu
aktywnoci burzowej, jak np.: polska pastwowa sie VHF/LF-PERUN
(SAFIR 3000), czy niemiecka sie komercyjna VLF/LF-LINET(Nowcast mobile
GmbH).
Uzyskane z sieci LSWDA lokalizacje 3D rde udarw piorunowych
wielokrotnych wyadowa doziemnych, naniesione na dopasowane
czasowo mapy radarowe chmur burzowych, umoliwiy poraz pierwszy w
Polsce na wyrnienie w nich takich obszarw, w ktrych dochodzio do
inicjalizacji tych wyadowa. Jest to istotne z punktu widzenia bliszego
poznania samej fizyki tego procesu oraz oceny wpywu rnych czynnikw
dynamicznych, tj. np. procesw opadowych, czy struktury pola wiatru, na
formowanie si specyficznej struktury/aktywnoci elektrycznej w danym
obszarze komrki/ukadu burzowego.

Podsumowanie
Badanie i poznanie rzeczywistej struktury elektrycznej doziemnych
wyadowa wielokrotnych jest take bardzo istotne z punktu widzenia
prowadzenia skutecznej ochrony odgromowej obiektw naziemnych. Bo
chocia doziemne wyadowania wielokrotne nie wystpuj tak czsto, jak
doziemne wyadowania jednokrotne, to sumaryczny adunek elektryczny
przenoszony w tych wyadowaniach jest na og duo wikszy, ni ten
transportowany w wyadowaniach jednokrotnych.
Sie pomiarowa LSDWA moe by rwnie wykorzystana do naziemnej
detekcji oraz wyznaczania elektrycznych momentw dipolowych tych
bardzo silnych wyadowa doziemnych, ktre mog by potencjalnym
rdem intensywnie badanych ostatnio rzadkich zjawisk wietlnych, tzw.
TLE-w (z ang.: Transient Luminous Events), obserwowanych ponad
wysoko wypitrzonymi chmurami/ukadami burzowymi.

Dzikuje za uwag

Czas na pytania