WYKAD 1 (17.

02)
1.Ekonomia przedsibiorstwa a ekonomia
Obszary zjawisk gospodarczych w systemie nauk ekonomicznych:
-makroekonomiczny
-mezoekonomiczny
-mikroekonomiczny
2.Zadanie ekonomiki przedsibiorstwa:
1. Opisywanie i objanianie dziaalnoci gospodarczej w przedsibiorstwie w celu rozpoznania
prawidowoci i wspzalenoci.
2. Rozwinicie zasady gospodarczego postpowania
3. Opracowanie zalece dla dziaalnoci przedsibiorstw w sposb zapewniajcy moliwe najlepsze
osignicie celw
-nauka
-nauka
-nauka
-nauka

3.Cechy ekonomiki przedsibiorstwa jako nauki:

teoretyczna
empiryczna (stosowana)
interdyscyplinarna
otwarta

4.Podmioty gospodarki rynkowej i ich cele:

-przedsibiorstwo tworzenie nowych wartoci
-gospodarowanie domowe konsumpcja
-pastwo redystrybucja dochodu
Teoria przedsibiorstwa jest podstaw w ekonomii, bo bez niej nie istnieje rynek!
5.Podstawy definiowana przedsibiorstwa: (interdyscyplinarny charakter przedsibiorstwa)
-przedsibiorstwo to ZOONY UKAD, na ktrego funkcjonowanie wpywaj rne rodzajowo czynniki.
Pena teoria przedsibiorstwa wymaga jego prezentacji z rnych punktw widzenia uznanych za
istotne.
Niezbdne jest zatem konstruowanie stosownych MODELI PRZEDSIBIORSTWA waciwoci danej
paszczynie analizy.
Poszczeglne modele przedsibiorstwa funkcjonuj na gruncie rnych DYSCYPLIN NAUKOWYCH.
6.Definiowanie przedsibiorstwa:
Modele przedsibiorstwa
-model ekonomiczny (teoria ekonomii)
-przedsibiorstwo to byt ekonomiczny opisywany jako efektywno uycia zasobw rnicy midzy
efektami i nakadami
-rnice w podejciu do przedsibiorstwa na gruncie poszczeglnych kierunkw i prdw w ekonomii
ekonomia klasyczna, ujcie szumpeterowskie, (neo)instytucjonalne i inne.
-model finansowy (analiza finansowa przedsibiorstwa)
-przedsibiorstwo to system zasobw o okrelonej wartoci, przeksztaconych w strumienie finansowe
-kapita przedsibiorstwa traktowany jest jako warto
-cel firmy maksymalizacja jej wartoci w duszym okresie czasu.
-model produkcyjny technologiczny (nauki techniczne)
-przedsibiorstwo to ukad techniczny przetwarzajcy energi i materi w produkt o zaoonych
parametrach uytkowych
-model organizacyjny (organizacja i zarzdzanie)
-przedsibiorstwo to jednostka zorganizowana - szczeglny przypadek instytucji podlegajcej zasadom
racjonalnej organizacji
-wystpuj PROCESY DECYZYJNE - podstawowa przesanka uznania modelu organizacyjnego za wiodcy
w formuowaniu interdyscyplinarnej teorii przedsibiorstwa.
-model cybernetyczny - ( cybernetyka, logistyka)
-przedsibiorstwo to ukad zoony, podobny do ywego organizmu, kierujcy si kryterium najduszego
zachowania przy yciu.
-traktowanie jako system wzgldnie odosobniony w otoczeniu, posiadajcy szereg wewntrznych,
oddziaywujcych na siebie podsystemw.
-model socjopsychologiczny behawioralny (socjologia, psychologia)

-przedsibiorstwo to system spoeczny jednostki, grupy, ich zachowania, motywacje, wzajemne relacje
itp.
- gwnym aktywem przedsibiorstwa s LUDZIE
-model prawny (prawo cywilne, prawo handlowe)
- przedsibiorstwo to szczeglny podmiot praw i obowizkw
-forma i ustrj przedsibiorstwa s zawsze okrelone w danym systemie prawnym.
-model (aspekt) etyczny - (etyka biznesu, socjologia kultury)
-analiza zachowa w przedsibiorstwie pod ktem obowizujcych w spoeczestwie norm moralnych i
wzorcw akceptowanych zachowa.
-odmienne definiowanie przez rne dyscypliny nie oznacza sprzecznoci lecz suy uwypukleniu
okrelonych aspektw przedsibiorstwa.
-za kadym razem naley okreli paszczyzn analizy (model przedsibiorstwa) i konsekwentnie uywa
waciwych poj i uj.
-czste mieszanie poj z rnych podej i modeli prowadzi do Teorii firmy w okruchach
-ideaem pozostaje caociowa, interdyscyplinarna teoria firmy
7.Przedsibiorstwo - pojcie:
jest prowadzone zarobkowo
stanowi cao pod wzgldem (jest wyodrbnione)

produkcyjno technicznym

handlowym

ekonomiczno finansowym (bilans, rachunek zyskw i strat, rachunek przepyww)

organizacyjnym
posiada samodzielno decyzyjn w ramach istniejcego systemu polityczno-prawnego
dziaa na wasne ryzyko
dziaa trwale luba na okrelony czas (jednorazowe przedsiwzicie nie jest przedsibiorstwem np.
konsorcjum)
zaspakaja potrzeby innych podmiotw gospodarczych, instytucji, osb
wymienia produktu i/lub usugi na zasadzie kupna sprzeday
8.Przedsibiorstwo - elementy:
-wewntrzne:

kapita (rzeczowy i finansowy)

ludzie

wynalazczo (postp)

informacja
-zewntrzne

odbiorcy klienci

dostawcy

spoeczno lokalna region

pastwo
Czynnikiem syntetyzujcym te elementy jest PRZEDSIBIORCA, ktry z rozproszonych elementw i dla
siebie samych nieproduktywnych TWORZY PRZEDSIBIORSTWO.
przedsibiorca
przedsibiorca
przedsibiorca
przedsibiorca

=
=
=
=

innowator (Schumpeter)
waciciel
meneder
ryzykant

A.Smith przedsibiorc, utosamianego z wacicielem, cechowaa przede wszystkim umiejtno

oszczdzania i mobilizowania kapitau
J.B. Say (twrca koncepcji p.) przedsibiorca waciciel umiejtnie czy czynniki produkcji, przenoszc
zasoby ekonomiczne z obszaru niszej na obszar wyszej efektywnoci
J.A. Schumpeter przedsibiorca waciciel dynamizuje gospodark przez cige wprowadzenie innowacji,
ktre s si napdow poruszajc mechanizmem gospodarczym.
9.Kapitalizm wacicielski - pierwszy okres rozwoju gospodarki rynkowej
wynalazca, waciciel i zaoyciel przedsibiorstwa (w jednej osobie) sam nim zarzdza
do tej pory warunek samodzielnego zarzdzania jest najczciej uznawanym atrybutem
przedsibiorcy
10.Kapitalizm menederski efekt rozrostu przedsibiorstw w postaci spek akcyjnych pod koniec XIX

w. (g. USA)
rozdzielenie posiadania od zarzdzania
najemny menader staje si warunkowym przedsibiorc (tzn. w granicach kompetencji i na czas
wyznaczony przez waciciela)
menederowie peni w firmie funkcj zbiorowego przedsibiorcy
odpowiednie przygotowanie oznacza w szczeglnoci profesjonalizacj zarzdzania
Przykady kierunkw w ekonomii
Koncepcja neoklasyczna
Zaoenia:
-przedsibiorstwo to czarna skrzynka:, ktra ma wejcie i wyjcie
-podstawowym celem jest maksymalizacja zysku
-ekonomistw i managerw interesuje ilo, rodzaj dostarczonych czynnikw produkcji, wybr
odpowiedniej techniki wytwrczej, ktra zapewnia efekt w postaci zyskw ze sprzeday produktw
-oparte jest na zasadach racjonalnego gospodarowania czyli:
- uzyskania maksymalnych efektw przy okrelonych zaoonych nakadach (zasada najwikszej
wydajnoci)
- minimalizacja nakadw ponoszonych dla osignicia zaoonego efektu (zasada oszczdnoci)
-wedug koncepcji neoklasycznej mao istotne s procesy, ktre zachodz wewntrz czarnej skrzynki
(o ile przedsibiorstwa uzyskaj pozytywne wyniki)
Definicje podaj rne dyscypliny teoria ekonomii
Krytyka podejcia neoklasycznego:
-firma to nie czarna skrzynka maksymalizujca zysk
-moliwoci podejmowania optymalnych decyzji s ograniczone bo ludzie nie maj wszystkich
informacji
-bo czsto przyjmuj rozwizania wystarczajco dobre
Co to jest przedsibiorstwo? pytania na ktre nie odpowiada teoria neoklasyczna
1. skd bior si nowe firmy, kto je tworzy?
2. kto maksymalizuje zysk, realizuje cele firmy waciciel, dyrektor, zarzd, pracownicy?
3. czy przedsibiorstwa realizuj jeden cel czy wizk celw?
4. kto podejmuje najwaniejsze decyzje w przedsibiorstwie - jedna czy kilka osb?
5. czy przedsibiorstwo jest organizacj? Jeeli tak, to dlaczego istniej przedsibiorstwa
jednoosobowe?
6. czy istnieje wsplna teoria dla rnych klas przedsibiorstw -jednoosobowe i wielkie korporacje
midzynarodowe, przedsibiorstwa pastwowe i spdzielnie?
7. czy spki zachowuj si tak samo jak firmy jednoosobowe, czy powinny istnie odrbne teorie
maych i duych firm?
8. jakie s niezbdne elementy przedsibiorstwa?
9. jakie s granice przedsibiorstwa czy stay klient jest jego czci, przedsibiorstwo wirtualne?
10. dlaczego te same Zasoby dziaania przedsibiorstw raz s zorganizowane wewntrz
przedsibiorstwa, a innym razem kupowane przez zewntrzne kontrakty?
Wykad 2 (24.02)
1.Koncepcja menederska
przyczyna- rozdzielenie wasnoci od zarzdzania przedsibiorstwem.
skutek menederowie przedsibiorstwa maksymalizuj swoje wasne korzyci w ramach ogranicze
stwarzanych przez wacicieli.
2.Koncepcja behawioralna
Przyczyna niepewno rodowiska w ktrym dziaa firma i ograniczona racjonalno decyzji
Skutek dy si do rozwiza zadowalajcych a nie optymalnych.
3.Przedsiebiorstwo jako mechanizm alokacji zasobw
Przyczyna w gospodarce rynkowej oprcz mechanizmu rynkowego alokacji zasobw (niewidzialna rka)
istnieje take mechanizm alternatywny jakim jest system zarzdzania w przedsibiorstwie (rka widzialna).
4.Teoria agencji
Przyczyna istniej relacje meneder/waciciel i meneder/pracownik (tzw. Pryncypa/agent) ukady te
cechuje asymetria informacji
O Waciciel nie wie tego co meneder
O Meneder nie wie tego co pracownik
5.Teoria zasobowa
Firma to zbir zasobw i umiejtnoci nie ma dwch identycznych firm.

O przewadze firmy decyduj cechy zasobw i umiejtnoci.

Usytuowanie przedsibiorstwa
Zmienia si usytuowanie przedsibiorstw w gospodarce narodowej -> zmienia si zakres samodzielnoci
przedsibiorstw w zalenoci od ustroju polityczno gospodarczego.
Przedsibiorstwo a pastwo permanentne relacje
-pastwo peni funkcje nadzorcz i kontroln.
-pastwo tworzy ramy systemu ekonomiczno prawnego.
-pastwo wkracza w procesy zachodzce wewntrz przedsibiorstwa (ochrona pracy,
bezpieczestwo).
-oddziauje poprzez makro regulacje na procesy inwestycyjne przedsibiorstw (polityka
gospodarcza, regionalna, badawcza, rozwojowa).
-oddziauje poprzez makro regulacje na konsumpcje gospodarstw domowych.
-przenosi na przedsibiorstwa realizacje zada publicznych (np. niepenosprawnych).
-traktuje przedsibiorstwo jako rdo swoich dochodw.
-pastwo wpywa na proces powstawania nowych przedsibiorstw (pomoc dla MSP).
-pastwo jest zwierzchnikiem dla przedsibiorstw bdcych jego wasnoci.
Nastpia zmiana relacji pastwo przedsibiorstwo
od liberalizmu do liberalizmu trzy etapy:
-pastwo w charakterze stra nocnego do I wojny wiatowej
-interwencjonizm (J.M. Keynes) do lat 70-tych
-liberalizacja gospodarki reaganomika, tacheryzm
Przyczyny rnic w definiowaniu przedsibiorstwa:
Wystpuje due zrnicowanie przedsibiorstw pod wzgldem:
O Wielkoci
O Wasnoci
O Formy prawnej
O Rodzaju dziaalnoci
Przedsibiorstwo jako kategoria historyczna:
Zmiany dokonuj si w przedsibiorstwach stosownie do potrzeb rozwoju gospodarczego
przedsibiorstwo jest kategori historyczn.
Etapy rozwoju cywilizacji:
O Epoka agrarna od 8000 p.n.e. do poowy XVIII wieku
O Epoka przemysowa szczyt rozwoju poowa XX wieku
O Epoka informacyjna od poowy XX wieku
1.OKRES PRZED POWSTANIEM PRZEDSIBIORSTWA gospodarstwa w okresie niewolnictwa i feudalizmu
nie miay cech przedsibiorstwa
-nastawione na zaspokajanie potrzeb wacicieli (patrycjuszy, feudaw, kleru np. dziaalno
klasztorw)
-sprzeda wytworzonych produktw czy usug bya czym wyjtkowym
2.WYKSZTACENIE SI PRZEDSIBIORSTWA
-powstanie przedsibiorstw nastpio wraz z rozwojem stosunkw towarowo pieninych

ywioowy rozwj podmiotw zajmujcych si handlem, przemysem, bankowoci

Rozsadzenie cechowej gospodarki feudalnej rewolucja przemysowa XVIII/XIX wiek

-wyksztacenie si pierwszych spek kapitaowych moliwo rozwoju duych przedsibiorstw

Gromadzenie rozproszonych oszczdnoci, wiksza skala dziaania

Tworzenie acuchw przedsibiorstw powizanych kapitaowo

Pocztki rynku kapitaowego, obrotu akcjami spek

Co ksztatuje obecnie przedsibiorstwa?
1. Fakt powstania spek akcyjnych
akumulacja kapitau

rozszerzenie rynku kapitaowego

2.

3.

wzrost skali produkcji

zmniejszenie ryzyka (rozproszenie)

Zmiany w zasigu dziaalnoci - globalizacja na skutek

liberalizacji

prywatyzacji

deregulacji
Zmiana roli poszczeglnych zasobw w ekonomice przedsibiorstwa upodmiotowienie
pracownikw, informacja jako zasb

4.
5.

Zmiany w systemach zarzdzania i strukturach organizacyjnych kryzys hierarchicznych

struktur zarzdzania, decentralizacja organizacji
Zmiany relacji przedsibiorstwo otoczenie

(PRZEDSIBIORSTWO XXI WIEKU THOMAS FRIEDMAN: WIAT JEST PASKI, DZIESI SI, KTRE
SPASZCZYY WIAT)
Teoria firmy:

KRYTERIUM PODEJMOWANIA OPTYMALNYCH DECYZJI JEST CEL FIRMY

1.Funkcje celw:
-nadaj jednolity kierunek dziaaniom
-wpywaj na planowanie
-s rdami motywacji
-s podstaw mechanizmu oceny i kontroli
2.Ocena dziaalnoci:
-realizacja celw musi by oceniana.
-ocena: ustalenie stopnia speniania celw
-mierniki oceny: kategorie ekonomiczne, finansowe
Cele firmy:
KLASYCZNA TEORIA FIRMY (tj. warunki konkurencji doskonaej)
CELEM FIRMY JEST MAKSYMALIZACJA ZYSKU
CELE FIRMY ZYSK
Zalety:
- miernik oglny, trway, bdcy najsilniejszym motywem
- zabezpiecza przed bankructwem w rodowisku konkurencyjnym, jest warunkiem przetrwania
- jest wypadkow dziaa firmy po stronie sprzeday i produkcji
P(produkcja) K(koszty)=Z(zysk)
- atwo mona interpretowa zjawiska zachodzce w caej gospodarce
Wtpliwoci:
- waciciele i ich deklaracje o rnorodnoci celw
- zastosowanie w przypadku dziaalnoci inwestycyjnej firmy (problem horyzontu oceny firmy)
- firmy dziaaj w niepewnym otoczeniu
- menederowie realizuj swoje wasne cele
Odstpstwa od zysku jako celu:
- MSP celem jest niezaleno
- MSP - celem jest utrzymanie rodziny i zachowanie kontroli nad firm
- MSP sektora high tech
- przedsibiorstwa uytecznoci publicznej
Nowe koncepcje
Nie zawsze zysk jest celem, zysk staje si narzdziem, rodkiem realizacji innych celw.
CELE FIRMY ZYSK ZADOWALAJCY behawioryci (H. Simon)
Inaczej denie do zysku, ktry zaakceptuj waciciele
- zaoenie: brak wiedzy i niepewno przyszych warunkw
- problem: trudno oceni czy przedsibiorstwo maksymalizuje zysk czy nie
- skutek: przyjmuje si rozwizania dostatecznie dobre, teoria zakada potrzeb cigej rewizji celw
CELE FIRMY W TEORIACH MENEDERSKICH
Zaoenia:
- istnieje rozdzia wasnoci kontroli
- istnieje rnica interesw udziaowcw i kierujcych
Generalnie:
1. Waciciele chc maksymalizowa zyski- maksymalizowa warto rynkow firmy
2. Menederowie chc realizowa cele

Mierzone stop wzrostu a nie rentownoci,

Interesuje ich bezpieczestwo, presti, wadza, wysokie wynagrodzenia

Maksymalizacja wartoci firmy: shareholders value
Celem firmy jest interes wacicieli.

W przeciwiestwie do innych teorii koncepcja wskazuje na zbieno interesw wacicieli i menederw,

ktr zapewnia:
- rynek kapitaowy bo istnieje zagroenie przejcia firmy przez inn
- rynek menederw bo meneder moe straci prac, reputacj
Nowe teorie celu:
ZEWNTRZNA I WEWNTRZNA SPOECZNA ODPOWIEDZIALNO FIRMY stakeholders value
Zadaniem menaderw jest utrzymanie w rwnowadze stosunkw pomidzy grupami zainteresowanych,
cel firmy jest narzdziem koordynacji interesw nie tylko akcjonariuszy i wacicieli
Argumenty za:
1. Dziaalno gospodarcza stwarza problemu i dlatego organizacje powinny uczestniczy w ich
rozwizywaniu.
2. Przedsibiorstwa s obywatelami w naszym spoeczestwie
3. Gospodarka czsto dysponuje zasobami niezbdnymi do rozwizywania wielu problemw
4. Przedsibiorstwa s partnerem w naszej gospodarce, tak samo jak rzd i spoeczestwo
Argumenty przeciw:
1. Celem dziaalnoci gospodarczej jest przysparzanie zyskw wacicielom
2. Zaangaowanie w programy spoeczne daje przedsibiorstwom zbyt wielk wadz
3. Istnieje moliwo konfliktu interesw
4. Gospodarce brak dowiadczenia w kierowaniu programami spoecznymi
Krytyka M. Friedman Zuywanie zasobw firmy na cele inne ni gospodarcze to zodziejstwo
nieuprawnione przywaszczenie tego co naley do wacicieli
Odpowiedzialno spoeczna jest sprzeczna z gospodark rynkow bo prowadzi do wzrostu kosztw,
zuywa czas i energi kierownictwa.
Wykad 3 (3.03)
1.Nowe teorie celu:
Cele przedsibiorstwa wynik kompromisu i konsensusu poszczeglnych grup spoecznych, zwaszcza:
- wacicieli
- menederw
- pracownikw
Wniosek: moliwoci realizacji celw zale od systemu wartoci.
2.Cele grup interesu:
Wasno jednej osoby lub kilku, waciciel/-ele zarzdzaj:
Waciciele zainteresowani s zyskiem, pracownicy pac.
Waciciele grupy osb, zarzdzanie przez menederw:
Silny nadzr wacicielski, menederowie maj ograniczone moliwoci wasnych celw.
Przedsibiorstwo o rozproszonym akcjonariacie:
Istotny wpyw menederw na cel przedsibiorstwa, moliwo silnego artykuowania celw pracowniczych
(np. poprzez organizacje pracownicze).
Spki pracownicze: jedno wacicieli i pracownikw, moliwy konflikt korzyci doranych i
dugookresowych.
Przedsibiorstwo pastwowe: celem jest utrzymanie zatrudnienia, maksymalizacja pac pracownikw i
menederw.
Przedsibiorstwo pastwowe z samorzdem pracowniczym: celem jest ochrona miejsc pracy.
DRUCKER:
1. BIZNESU NIE MONA WYJANI W KATEGORIACH ZYSKU
2. ZYSK NIE JEST WYJANIENIEM PRZYCZYNY BIZNESU ALE SPRAWDZENIEM WARTOCI BIZNESU
3. CELEM BIZNESU NEI EJST ZYSK:

TWORZENIE KLIENTELI, BO KLIENT PRZEKSZTACA ZASOBY W BOGACTWA A RZECZY W

TOWARY.
3.Problem celu - podsumowanie:
-zysk jest nadal jedynym z podstawowych celw firm.
-zysk jako cel dominuje wrd firm maych, zarzdzanych przez waciciela.
-maksymalizacja zysku jest charakterystyczna dla wczesnych stadiw gospodarki kapitalistycznej.

-w firmach duych, w rozwinitej gospodarce rynkowej zainteresowanie takimi celami jak rozwj,
wzrost kapitau, pozyskiwanie klientw, lepszej opinii.
-istniej sprzecznoci pomidzy celami menederw a drobnych udziaowcw.
-ocenia si firmy wg maksymalizacji dochodu z zainwestowanego kapitau.
-spoeczna odpowiedzialno nie ukierunkowuje jako cel.
-nie naley lekceway takich celw jak satysfakcja, poczucie samorealizacji.
4.Definicja przedsibiorstwa ujcie prawne:
KODEKS CYWILNY ART. 55 definiuje przedsibiorstwo jako zesp skadnikw materialnych przeznaczonych
do realizacji okrelonych zada gospodarczych, ktre obejmuje wszystko co wchodzi w skad
przedsibiorstwa.
A W SZCZEGLNOCI
firm (nazw), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujce przedsibiorstwo
ksigi handlowe i tajemnice przedsibiorstwa
nieruchomoci i ruchomoci nalece do przedsibiorstwa, w tym produkty i materiay
patenty, wzory uytkowe i zdobnicze
zobowizania i obcienia, zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa
prawa wynikajce z najmu i dzierawy lokali zajmowanych przez przedsibiorstwo
5.Formy prawne przedsibiorstw:
Funkcjonowanie regulowane jest m.in. przez:
ustaw o swobodzie dziaalnoci gospodarczej z 2004 roku
kodeks cywilny spki cywilne
kodeks spek handlowych wszystkie pozostae
ustawa o Krajowym Rejestrze Sdowym
ustaw o przedsibiorstwach pastwowych
6.Krajowy Rejestr Sdowy
Przedsibiorstwo uzyskuje osobowo prawn poprzez wpis do Krajowego Rejestru Sdowego.
Jego rol jest zapewnienie dostpu do jawnej, wiarygodnej informacji o podmiotach gospodarczych co
powinno suy zwikszeniu bezpieczestwa obrotu gospodarczego.
-dziaalno gospodarcza osb fizycznych, w tym samo zatrudnienie, wolne zawody
-spki cywilne
-spki handlowe osobowe: jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo akcyjne
-spki handlowe kapitaowe: z ograniczon odpowiedzialnoci, akcyjne
-inne np. spdzielnie, fundacje,
Ad 1.Dziaalno gospodarcza osb fizycznych w oparciu o Ustaw o swobodzie dziaalnoci
gospodarczej 2004.
Jest to zarobkowa dziaalno wykonywana w sposb cigy i zorganizowany przez osob fizyczn, ktra
odpowiada za wszelkie zobowizania caym majtkiem.
W formie dziaalnoci wystpuje tzw. samo zatrudnienie, jednoczenie moliwe jest take prowadzenie
przedsibiorstwa zatrudniajcego nawet kilkaset osb.
Dziaalno gospodarcza osb fizycznych rne sytuacje
-prowadzona jako podstawowe miejsce pracy i rdo dochodu
-zarejestrowana dziaalno ale w rzeczywistoci nie prowadzona
-prowadzona jako uzupeniajca dziaalno w stosunku do podstawowego miejsca pracy
-prowadzona w celu samo zatrudnienia
Ad 2. Spki cywilne
Cywilna bo jest regulowana przepisami Kodeksu Cywilnego.
Spka cywilna nie ma osobowoci prawnej, nie jest traktowana jako przedsibiorca, przedsibiorcami s
wsplnicy, tzn. osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz, osoby prawne oraz osobowe spki
handlowe.
do prowadzenia przedsibiorstwa przez darzcy si zaufaniem i poczuciem odpowiedzialnoci
zesp przy niewielkiej skali dziaalnoci
-spka nie ma statusu przedsibiorcy, przedsibiorcami SA wsplnicy
-forma dobra dla drobnych przedsibiorstw produkcyjnych, handlowych, usugowych
-nieobligatoryjne przeksztacenie w spk jawn przy obrocie nakadajcym konieczno prowadzenia
ksig rachunkowych (1.200,00)
Ad 3. Spki prawa handlowego
Bo s to spki regulowane przepisami Kodeksu Spek Handlowych.
Powstaj w wyniku umw midzy wsplnikami lub akcjonariuszami.
Spki osobowe:
Spki kapitaowe:
-jawna
- z ograniczona odpowiedzialnoci

- partnerska
- komandytowa
- komandytowo akcyjna

- akcyjna

7.CECHY WSPLNE:
- brak osobowoci prawnej
- ale maj pewne atrybuty osobowoci prawnej bo mog we wasnym imieniu nabywa prawa, w tym
wasno nieruchomoci i inne prawa rzeczowe, zaciga zobowizania
- nie s podatnikami podatku dochodowego podatnikami s wsplnicy
- kapita prawnie nie jest okrelony (za wyjtkiem spki komandytowo akcyjnej)
- wsplnicy angauj kapita ale take osobista prac
- wkady wsplnikw s majtkiem cznym spki
- wsplnicy ponosz pen odpowiedzialno osobista za zobowizania spki (za wyjtkiem
komandytariuszy w spkach komandytowych oraz akcjonariuszy w spce komandytowo akcyjnej)
8.Spka jawna:
podobna do cywilnej, m status przedsibiorcy
za wniesione wkady wsplnicy obejmuj udziay odpowiadajce wartoci wkadu
dobra, gdy nie ma wystarczajcego kapitau aby uruchomi spk kapitaow, rejestrowana w
KRS co zwiksza wiarygodno spki wobec otoczenia
wsplnikom nie wolno wykonywa dziaalnoci sprzecznej z interesami spki
zarzdza spk oraz reprezentowa j na zewntrz mog tylko wsplnicy, nie ma moliwoci
udziau osb trzecich
9.Spka partnerska:
spk tworz wsplnicy w celu wykonywania wolnego zawodu i tylko tacy mog j zaoy
(adwokat, aptekarz, architekt, inynier budownictwa, biegy rewident, broker ubezpieczeniowy,
doradca podatkowy, makler, doradca inwestycyjny, ksigowy, lekarz, notariusz, pielgniarka, itp.)
firma (nazwa) powinna zawiera nazwisko co najmniej jednego z partnerw dodatkowe
oznaczenie i partner i partnerzy
spka daje korzystne warunki do wykonywania wolnego zawodu bo daje moliwoci stworzenia
wsplnej bazy materialnej przy zachowaniu autonomii wykonywanego zawodu
partnerzy nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania spki powstae w zwizku z
wykonywaniem zawody przez pozostaych partnerw w spce ale ponosz odpowiedzialno za
inne zobowizania np. wobec banku.
partnerzy mog tworzy zarzd spki jeeli sami nie chc koncentrowa si na czynnociach
administracyjnych
10.Spka komandytowa:
dobra na okrelonych etapach rozwoju, gdy umoliwia dodatkowe zasilanie
Komandytariusz (pasywny inwestor):
- dostarcza kapitau
- odpowiada w sposb ograniczony
- ma prawo do zysku adekwatnie do wniesionego wkadu
Komplementariusz (wsplnik jawny)
- utrzymuje kontrol
- sprawuje funkcje zarzdcze i reprezentacyjne
- wobec wierzycieli odpowiada bez ograniczenia
- ponosi ryzyko
11.Spka komandytowo akcyjna:
forma ma marginalne znaczenie
podobna do komandytowej, rnica polega na tym, e w miejsce zwykych komandytariuszy
wstpuj komandytariusze akcjonariusze bo dostarczajc kapita objli akcje spki
zalet jest moliwo emisji akcji przez spk w celu pozyskania inwestorw
12.Spki kapitaowe cechy wsplne:
posiadaj osobowo prawn
odpowiadaj za zobowizania, a w przypadku zobowiza podatkowych zarzdy odpowiadaj
take majtkiem osobisty
rozdziela si majtek wniesiony do spki od majtku pozostaego
na og rozdziela si wasno od zarzdzania, wsplnicy nie s zobowizani do pracy
prawa i obowizki udziaowcw / akcjonariuszy reguluje, z zastrzeeniem bezwzgldnie
obowizujcych norm prawa, umowa spki (statut)
13.Spka z ograniczon odpowiedzialnoci:
utworzona przez jedn lub wicej osb fizycznych lub prywatnych

forma porednia midzy spka jawn (tzn. wsplnicy uczestnicz bezporednio w dziaalnoci) a
akcyjn
za wniesione wkady ( kapita zakadowy) wsplnicy obejmuj udziay
udziay mog by zwyke lub uprzywilejowane (co do prawa gosu, prawa do dywidendy,
pierwszestwa w podziale majtku)
od stycznia 2009 minimalna warto kapitau zakadowego wynosi 5.000 PLN (wczeniej
50.000PLN)
14.Spka akcyjna:
powstaje w celu realizacji duych przedsiwzi, wymagajcych znacznej wielkoci kapitau
podobna do spki z o.o. jednak zakres przepisw bezwzgldnie obowizujcych (nie mog by
odrbnie okrelone w statucie) jest wikszy
zaoycielami mog by zarwno osoby fizyczne, prawne osobowe spki handlowe
kapita zakadowy od stycznia 2009 wynosi 100.000 PLN, moe by pokryty gotwk lub aportam
(akcje aportowe lub gotwkowe)
akcje: imienne, na okaziciela, zwyke, uprzywilejowane
spki akcyjne maj charakter publiczny gdy ich akcje s notowane na giedzie
15.Wybory formy prawnej przedsibiorstwa - kryteria:
1. Liczba wsplnikw
2. Koszt startu
3. Kapita zakadowy (czasami istnieje minimalna kwota)
4. Minimalny wkad wsplnika
5. Obowizek zawarcia umowy w pewnej formie
6. Obowizek rejestracji przedsibiorstwa
7. Osobowo prawna
8. Odpowiedzialno za zobowizania
9. Reprezentowanie
10. Prowadzenie ksigowoci
11. Podatki 0 wsplno opodatkowania oraz dopuszczalne formy opodatkowania
12. Kontrola nad dziaalnoci
13. Procedura zakadania i likwidacji
16.Inne formy prawne:
Spdzielnie (mieszkaniowa, banki spdzielcze, kasy oszczdnociowe, spoywcw, pracy, inwalidw)
funkcjonuj w oparciu o Prawo spdzielcze
zrzeszenie nieograniczonej liczby osb ( minimum 10 fizycznych lyb minimum 3 osoby prawne) o
zmiennym skadzie osobowym i zmiennym funduszu udziaowym ( powstaym wycznie z wpat
gotwkowych)
rnice w stosunku do spki prawa handlowego

Dziaa na rzecz maksymalizacji korzyci czonkw a nie dla maksymalizacji zysku

Kady czonek ma zawsze jeden gos

17.Inne formy prawne przedsibiorstw:
Przedsibiorstwa pastwowe

W oparciu o ustawy o przedsibiorstwach pastwowych, samorzdzie zaogi oraz gospodarce

finansowej PP

Przedsibiorstwo pastwowe funkcjonuje wg zasady 3S tzn. jest samodzielne, samorzdne i

samofinansujce si

Posiadaj swoje organy zaoycielskie: minister, wojewoda

Rodzaje:
funkcjonujce na zasadach oglnych
uytecznoci publicznej
o szczeglnym znaczeniu dla gospodarki
Wykad 4 (10.03)
1.Otoczenie przedsibiorstwa
-og warunkw zewntrznych wpywajcych na funkcjonowanie przedsibiorstwa
2.Koncepcje analizy otoczenia (zwaszcza makrootoczenia)
bezscenariuszowa (jest jeden scenariusz, konkretne dziaania w otoczeniu)
scenariuszowa (tworzymy kilka wersji wydarze; Scenariusz bardzo prawdopodobny, optymistyczny,
pesymistyczny)
3.Makrootoczenie (otoczenie zadane, dalsze, porednie, oglne)
Zesp warunkw funkcjonowania przedsibiorstwa wytworzonych przez t, ze firma dziaa w okrelonym

kraju, regionie, w danym systemie politycznym i spoecznym przedsibiorstwo jest mocno od niego
uzalenione, ale nie moe go ksztatowa.
(wszystkie firmy w Polsce maja takie samo makro otoczenie)
(warunki zwizane z krajem, miejsce prowadzenia dziaalnoci)
4.Etapy analizy makrootoczenia:
segmentacja makrootoczenia
- czynniki Polityczne
- czynniki Ekonomiczne
- czynniki Spoeczne
- czynniki Technologiczne
identyfikacja czynnikw w kadym segmencie
okrelenie kierunku i siy wpywu poszczeglnych na przedsibiorstwo
5.Czynniki Polityczno-Prawne
polityka pastwa w wybranych dziedzinach
przepisy prawne

stabilno rzdw
6.Czynniki ekonomiczne (gospodarcze)
sytuacja ekonomiczna kraju

mierniki to tempo wzrostu PKB, wskanik inflacji, poziom bezrobocia, zaduenie,

kursy walut itd.
strukruta gospodarki
infrastruktura gospodarcza
-system bankowy, funkcjonowanie giedy, sdownictwo gospodarcze, system ubezpiecze
Czynniki spoeczne
zjawiska demograficzne ( przyrost naturalny, dugo ycia, migrcje)
zjawiska spoeczne (aktywno zawodowa kobiet, model rodziny, ekologia)
poziom rozwoju cywilizacyjnego (np. stan suby zdrowia, system edukacji)
uwarunkowania kulturowe (tradycja, religia)
Czynniki technologiczne
infrastruktura w kraju
postp techniczny w kraju
rozwj norm jakociowych
Czynniki midzynarodowe
sytuacja midzynarodowa
prawo midzynarodowe
organizacje midzynarodowe
Czynniki naturalne
zasoby naturalne
zanieczyszczenie rodowiska
Metody eksperckie
opracowania zlecane konkretnym ekspertom
konsultacje
panele dyskusyjne
seminaria i konferencje
metoda delficka
Otoczenie konkurencyjne (mikrootoczenie)
Cz otoczenia, ktre tworz podmioty majce z przedsibiorstwem powizania kooperacyjne lub
konkurencyjne.
Elementy otoczenia konkurencyjnego to:

dostawcy

nabywcy

konkurenci (obecni i potencjalni)

Midzy elementami tego otoczenia zachodzi sprzenie zwrotne.
{Relacje z otoczeniem konkurencyjnym, obie strony maja cos do powiedzenia. Moemy ksztatowa mikro
otoczenie}
Elementy analizy otoczenia konkurencyjnego (mikrootoczenia)

ocena atrakcyjnoci sektora

-model 5-ciu si M.E. Portera

analiza grup strategicznych

10

analiza konkurenta

Model 5 si Portera
Zagroenie

nowymi wejciami
atrakcyjno sektora
wiek sektora
wysoko barier wejcia
dziaania odwetowe

Zagroenie substytutami
Substytut to produkt inny ze wzgldu na technologi wytwarzania, ale podobny ze wzgldu na
zastosowanie.
Substytuty stanowi zagroenie, gdy:

nasz produkt si starzeje

ronie sprzeda substytutu

producenci substytutu rozwijaj zdolnoci produkcyjne

rosn zyski producentw substytutw

Sia przetargowa nabywcw

koncentracja nabywcw

niepowtarzalno produktu/usugi

dostpno substytutw

wielko zakupw

informacje posiadane przez nabywcw

Sia przetargowa dostawcw

koncentracja dostawcw

konkurencja wrd dostawcw

niepowtarzalno surowca/materiau

dostpno substytutw

koszty zmiany dostawcw

rozmiar dostaw
Grupa strategiczna
Grupa firm w sektorze, ktre stosuj podobne strategie konkurencji i najsilniej ze sob konkuruj
Analiza konkurenta

11

Zaoenia
Jakie s zaoenia konkurenta
dotyczce przyszoci sektora i
wasnej?
Obecna strategia
Jaka jest obecna strategia konkurenta
i jak odpowiada na wyzwania
otoczenia?
Przysze cele
Jakie s przysze zamierzenia
konkurenta?
Moliwoci
Czym dysponuje konkurent (zasoby,
umiejtnoci)?
Reakcja:
Co konkurent zrobi w przyszoci?
Co jest jego najsabsz stron?
Co moe wywoa jego gwatown reakcj?
Wykad 5 (17.03) (dr.Antonowicz)
wg przepisw prawa
Przedsibiorca to osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna prowadzca we wasnym
imieniu dziaalno gospodarcz lub zawodow.
[Kodeks Cywilny, art. 43]
Dziaalnoci gospodarcz jest zarobkowa dziaalno wytwrcza, budowlana, handlowa, usugowa oraz
poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze z, a take dziaalno zawodowa, wykonywana
w sposb zorganizowany i cigy.
[Ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej, art.2]
Podstawowe akty prawne regulujce podejmowanie dziaalnoci gospodarczej w Polsce
ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej z dnia 02.07.2004r. (Dz.U. z 2004 r. nr 173
poz. 1807)
ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23.04.1964r. (Dz.U. z 1964r. nr 16 poz. 93)
ustawa Kodeks Spek Handlowych z dnia 15.09.2000r. (Dz.U. z 2000r. nr 94 poz. 1037)
ustawa o Krajowym Rejestrze Sdowym

12

Struktura przedsibiorstw w Polsce(na

dzie 31.12.2009r.)
Osoby fizyczne
Spki handlowe
Stowarzyszenia
Fundacje
Spdzielnie
Pozostae spki

Osoby fizyczne 80,8%

Spki handlowe 8,1%
Spki cywilne 7,7%
Stowarzyszenia 2,5%
Fundacje 0,3%
Spdzielnie 0,5%
Pozostae spki 0,1%
Indywidualna dziaalno gospodarcza informacje oglne

Rejestracja:
-wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej (Urzd Gminy lub Urzd Miasta waciwy dla miejsca
zamieszkania)
Koszt rejestracji:
-w Urzdzie Gminy brak opat (koszt piecztki + Ew. 170z VAT)
Odpowiedzialno za zobowizania:
-nieograniczona cay majtek waciciela (i maonka) (mona podpisa intercyz)
Kapita zaoycielski:
-brak wymogw
Nazwa:
-imi i nazwisko przedsibiorcy (mona doda dodatkow nazw firmy)
Ewidencja dziaalnoci gospodarczej

Organ ewidencyjny gminy waciwy dla miejsca zamieszkania przedsibiorcy:

-wjt, burmistrz, prezydent miasta,
Wymagane dokumenty:
-formularz EDG-1 (Wniosek o wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej) formularz
zintegrowany,
-dokument tosamoci do wgldu
Polska Klasyfikacja Dziaalnoci

Numer PKD: nazwa podklasy + dua litera alfabetu + 4 cyfry

Np.
Sekcja: A Rolnictwo, lenictwo, owiectwo i rybactwo
Dzia: 01 Uprawy rolne, chw i hodowla zwierzt, owiectwo, wczajc dziaalno usugow
Grupa: 01.2 Uprawa rolin wieloletnich
Klasa: 01.21 Uprawa winogron
PODKLASA: 01.21.Z

13

Numer statystyczny REGON

Krajowy Rejestr Urzdowy Podmiotw Gospodarki Narodowej prowadzony przez prezesa GUS w
systemie informatycznym REGON
Urzd Statystyczny dziaajcy na obszarze wojewdztwa, w ktrym znajduje si siedziba
przedsibiorstwa
REGON: 9 cyfr 8 porzdkowych i ostatnia kontrolna (14 cyfr)

Piecztka
informacje na piecztce:
Nazwa firmy, imi i nazwisko, adres siedziby, REGON, NIP, (fakultatywnie nr telefony/faksu)
Konto bankowe
Limit obrotu gotwkowego (kwota graniczna patnoci gotwkowych)
- rwnowarto 15 tys. Euro (wg kursu na ostatni dzie miesica poprzedzajcego transakcj)
- wg redniego kursu NBP z 28.02.2011 59.644,50z
Urzd Skarbowy
Formularze:

VAT R (zgoszenie rejestracyjne w zakresie PTU)

oplata skarbowa 170z
limit obrotw do zwolnienia 150tys. Z

Formularz dotyczcy wyboru formy opodatkowania,

Formy opodatkowania
Zasady oglne:
- 18%, 32%
Podatek liniowy:
- 19%
Ryczat ewidencjonowany (limit 150tys. Euro, tj. 591.975,00z)
- 3%, 5,5%, 8,5%, 17%, 20%
Karta podatkowa
- stawka okrelona kwotowo przez naczelnika US
Do 20 stycznia
Obowizki ewidencyjne przedsibiorcy
Zasady oglne i podatek liniowy:
- podatkowa ksika przychodw i rozchodw
- ksigi handlowe (pena ksigowo)

spka komandytowa, komandytowo-akcyjna, z o.o., akcyjna i inne formy posiadajce

osobowo prawn

przedsibiorstwa, ktre w poprzednim koku obrotowym osigny obroty przekraczajce

1,2 mln euro (4.784,00z)
Ryczat:
- ewidencja przychodw
Patnicy podatku VAT:
- rejestr VAT

Zakad Ubezpiecze Spoecznych

Formularze:
- ZFA (zgoszenie patnika skadek),
- ZUA lub ZZA (zgoszenie ubezpieczonego)
Ubezpieczenia spoeczne:
- emerytalne 19,52%
- rentowe 6%
- chorobowe 2,45% (dobrowolne)
- wypadkowe od 0,67% do 3,33%
Fundusz pracy 2,45%
Ubezpieczenie zdrowotne 9%
Podstawa wymiaru skadek na ubezpieczenie spoeczne:
- 60% prognozowanego przecitnego wynagrodzenia (3 359,00z)2 015,40z
- 30% minimalnego wynagrodzenia (1 386,00z)415,80z
Podstawa wymiaru skadek na ubezpieczenia zdrowotne:

14

- 75% przecitnego wynagrodzenia* (3 605,74z)2 704,31z

*wraz z wypatami zysku
Terminy rozlicze przedsibiorcy ZUS i US

Do 7.
- podatek dochodowy (karta podatkowa)

Do 10.
- skadki na ubezpieczenie spoeczne i zdrowotne (gdy brak pracownikw)

Do 15.
- skadki na ubezpieczenie spoeczne i zdrowotne (gdy s pracownicy)

Do 20.
- podatek dochodowy (zasady oglne, liniowy i ryczat)

Do 25.
- VAT
Pozostae instytucje

Pastwowa Inspekcja Pracy

Pastwowa Inspekcja Sanitarna
Pastwowa Inspekcja Ochrony rodowiska
Pastwowa Stra Poarna
Zakad energetyczny
Zakad gazowniczy
Urzd Celny

Kasa fiskalna
sprzeda na rzecz osb fizycznych ( nie prowadzcych dziaalnoci gospodarczej)
limit obrotw: 40tys. Z (kontynuacja dziaalnoci)/20tys. Z (rozpoczcie dziaalnoci)
obowizkowo sprzeda m.in.:
-gazu pynnego, metali szlachetnych, sprztu radiowego i telewizyjnego, oprogramowania
komputerowego, pyt CD, DVD, a take takswkarze)
zwolnione m.in.: (zmiana od 1 maja br.)
-usugi telekomunikacyjne, prawnicze, rachunkowo ksigowe, sekretarskie, tumaczeniowe oraz
w dziedzinie edukacji, ochrony zdrowia i opieki spoecznej, a take usugi prowadzenia gier
losowych, zakadw wzajemnych i gier na automatach
Ograniczenia dziaalnoci gospodarczej
Dziaalno gospodarcza:

-swobodna
-reglamentowana:
-koncesjonowana
-licencjonowana:
-uprawnienia zawodowe
-wymagajca zezwolenia lub zgody
-regulowana

Ranking Doing Business 2008

Wg stopnia atwoci prowadzenia dziaalnoci gospodarczej
Wykad 6 (24.03)
ZASOBY LUDZKIE I NIEMATERIALNE
Zasoby organizacji
-wszystko to, co organizacja posiada lub wie i co umoliwia jej funkcjonowanie, zdobywanie przewagi
konkurencyjnej i osiganie celw ekonomicznych.

materialne

Zasoby firmy
niematerialne

15

Rzeczowe
Budynki grunty lokalizacja maszyny,
urzdzania, narzdzia, zapasy
(surowce, materiay)
Finansowe
Ludzkie

Umiejtnoci
wiedza,
kwalifikacje
dowiadczenia
Relacje
z dostawcami
z wadz
marka reputacja
Kultura organizacyjna.

Istnieje jeszcze podzia na widzialne i niewidzialne, wedug prawa wasnoci.

Zasoby organizacji
-naturalne
-kapitaowe
-ludzkie
-niematerialne
-Kluczowe kompetencje ( to co umie wykorzysta najlepiej)
-Kompetencje wyrniajce ( wariant optymistyczny, tak dobrze budujemy te kompetencje, e jestemy w
tym lepsi ni rywale)
-Przewaga konkurencyjna ( wyjtkowo firmy np, cena, jako)
-Pozycja rynkowa
Zasoby strategiczne
Takie zasoby, ktre umoliwiaj osignicie przez organizacj szczeglnej pozycji, dajce jej
przewag kosztow
lub przewag w zrnicowaniu produktw.
Zasobu maj strategiczne znaczenie gdy s:
a) Cenne (najwaniejsze, np. personel)
b) Rzadkie ( wyrniajce na rynku,)
c) trudne do imitacji (trudne do odtworzenia przez konkurentw)
d) dobrze organizowane
ELEMENTY ZARZDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI:

Poszukiwanie
zasobw ludzkich

Rekrutacja
pracownikw

Szkolenie i
doskonalenie
pracownikw

Selekcja

Wprowadzenie
do pracy

Awans

Ocena efektywnoci
pracy
Proces rekrutacji i selekcji

Przeniesienie

Zwolnienie
Rekrutacja
Proces znajdowania i przycigania dostatecznie duej, dla celw selekcji, liczby kandydatw na
nieobsadzone stanowiska pracy.
16

Selekcja
Proces oceny przydatnoci kandydatw i wybr jednego z nich, najbardziej odpowiedniego z punktu
widzenia wymaga stanowiska.

rda pozyskiwania kandydatw

Rekrutacja wewntrzna spord pracownikw firmy, odbywa si na zasadzie przemieszcze
wewntrznych, bd przekwalifikowania.
Rekrutacja zewntrzna rozpoznanie i przyciganie kandydatw z otoczenia organizacji, czyli
zewntrznego rynku pracy.
1)

2)

3)

Techniki selekcji
analiza dokumentw
a. przydatno - dua
b. koszt - niski
c. niezbdne kompetencje niewielkie
Testy psychologiczne
a. Przydatno dua
b. Koszt redni
c. Niezbdne kwalifikacje specjalistyczne
Metody diagnostyczne typu Assessment Center
a. Przydatno bardzo dua
b. Koszt wyskoki
c. Niezbdne kompetencje specjalistyczne
Rozwj personelu

a)
b)
c)

zapewnienie podanej jakoci personelu w okresie planistycznym

ustalenie kierunkw ksztacenia i rozwoju umiejtnoci pracownikw ustalenie polityki
ksztacenia
planowanie karier pracownikw w skali organizacji tworzenie drg awansowania pracownikw
droga rozwoju pracownika w firmie)

Motywacja to stan gotowoci czowieka do podjcia okrelonego dziaania.

Motywowanie to proces oddziaywania, zestaw si, ktre sprawiaj, e ludzie zachowuj si w okrelony
sposb. (stosowanie kija i marchewki J )
Narzdzia motywacji
a)
b)

pacowe (pace, nagrody, premie) na og wywierajce najwikszy wpyw na zachowanie

pracownika, motywujce do efektywnego wykonywania pracy.
pozapacowe ( pochway ustne, dobre warunki pracy, kursy, szkolenia, posiadanie telefonu/
samochodu subowego, wyjazdy rekreacyjne) oddziaujce w mniejszym stopniu na zachowanie
pracownika.
Ocenianie

Wyraanie w formie ustnej lub pisemnej osdu o pracowniku, czyli wartociowanie jego
zachowania, postaw, cech osobowoci i efektw pracy.

a)
b)
c)
d)
e)

Metody absolutne przykady

ocena opisowa
skale ocen (punktowe, przymiotnikowe, graficzne)
testy
metoda zdarze krytycznych
zarzdzanie przez cele

a)
b)
c)

ranking
porwnywanie parami
rozkad normalny

Metody relatywne

17

Zasoby niematerialne
Fakty, statystyki, opinie, przewidywania zebrane z rnych wewntrznych i zewntrznych rde to DANE
Dane interpretowane w kontekcie okrelonego celu to INFORMACJA
WIEDZA jest to zdolno do wykonywania okrelonych zada w oparciu o posiadan informacj.
a)
b)
c)
d)

Cechy wiedzy
dominacja
niewyczerpywalno
nieliniowo
symultaniczno (jednoczesne wykorzystywana)
Rodzaje wiedzy w przedsibiorstwie

a)
b)
c)
d)

wiedza
wiedza
wiedza
wiedza

typu know- what,

typu know- why,
typu know- how,
typu- know- who,

a)
b)
c)
d)
e)
f)

Elementy zarzdzania wiedz

lokalizowanie wiedzy
pozyskiwanie wiedzy
tworzenie ( rozwj) wiedzy
dzielenie si wiedz i jej rozpowszechnianie
wykorzystywanie wiedzy
zachowanie wiedzy ( przechowywanie, ochrona, archiwizacja)

Gdzie jest wiedza w firmie ?

Dokumenty papierowe 28 %

Dokumenty elektroniczne 20 %

Komputerowe bazy danych 12%

Umys pracownikw 42%

Kultura organizacyjna
Zbir wierze przekona, szerzcych si w firmie, dotyczcych tego, jak prowadzi interesy, jak
powinni zachowywa si pracownicy i jak powinni by traktowani
Artefakty (jzyk, rytuay wita, ubrania) widoczne i wymagajce interpretacji
Normy ( maksymy ideologiczne, wytyczne zachowa nakazy czciowo widoczne i wiatowe)
Zaoenia podstawowe ( stosunek do otoczenia. Pojmowanie prawdy i czasu. Natura ludzkich
dziaa. Natura czowieka. Niewidoczne, niewiadome)
Rodzaje artefaktw
a) jzykowe (legendy)
b)behawioralne (akceptowane zachowania)
c) fizyczne
Typy kultur organizacyjnych (stosunek do ryzyka/ sprenie)
a)
b)
c)
d)

twardego macho
pracuj ciko i baw si
stawiania na firm
procesu
Marka

Nazwa znak, symbol, wzr lub kombinacja tych elementw, nadawana przez sprzedawc lub
grup sprzedawcw w celu identyfikacji dobra lub usugi oraz ich wyrnienia. ()
Relacje
Wizi i interakcje pomidzy dwoma podmiotami
rodzaje relacji
a. transakcyjne i partnerskie
b. symetryczne i asymetryczne

18

Interesariusze
wszystkie jednostki i grupy, ktre mog wpywa na dziaania lub znajduj si pod wpywem dziaa ()
a) zewntrzni
klienci, dostawcy, kooperanci, konkurenci, inwestorzy, waciciele, kredytodawcy, instytucje pastwowe,
instytucje samorzdowe, organizacje spoeczne i gospodarcze, media, spoeczno lokalna
b) wewntrzni
pracownicy, menagerowie
WYKAD 7 rda finansowania 31.03.2011
Kryterium rdo pochodzenia kapitau
Kapita wasny taki kapita, ktry pochodzi z przedsibiorstwa albo od jego wacicieli
Kapita obcy pochodzcy z otoczenia przedsibiorstwa
Kryterium- dostp do kapitau :
Kapita wewntrzny jego jedynym kosztem jest koszt alternatywny ( wypracowany przez przedsibiorstwo
zysk)
Kapita zewntrzny kosztem finansowania jest stopa zwrotu jakiej oczekuje podmiot udostpniajcy
rodki ( kredyt- odsetki od kredytu )
Kryterium okres angaowania kapitau :
Krtkoterminowy
rednioterminowy
Dugoterminowy
Kapita wasny :
+ koszt kapitau jest wprawdzie wysoki , ale jest ponoszony tylko wtedy gdy firma generuje zyski
- koszt kapitau w postaci dywidendy, czy wypat z zysku nie stanowi kosztu uzyskania przychodu dla firmy
- firma ponosi pene ryzyko inwestycji
Kapita obcy :
- kapita ,, nie naley do firmy , lecz jest udostpniony jej na pewien okres , po ktrym musi zosta
zwrcony wraz z wynagrodzeniem bez wzgldy na wyniki finansowe firmy
+ kredytodawcy nale si tylko ustalone w umowie odsetki , nie ma obowizku dzielenia si z nim
zyskiem
+ koszt kapitau w postaci odsetek stanowi koszt uzyskania przychodu dla firmy
+ podmiot finansujcy partycypuje w ponoszonym przez firm ryzyku
Mae firmy ( nie posiadajce osobowoci prawnej ) rodki wacicieli oraz rodki wypracowane przez firm
Firmy posiadajce osobowo prawn rodki wypracowane przez firm
rda kapitau wewntrznego :
- finansowanie z zatrzymanego zysku
- odpisy amortyzacyjne
- sprzeda zbdnego majtku
rda finansowania kapitaem zewntrznym :
- dopaty wsplnikw
- uchwaa zarzdu o podniesieniu kapitau podstawowego
- zawarcie przez waciciela umowy poyczki ze spk
- fundusze wysokiego ryzyka ( venture capital )
- anioowie biznesu ( business angels) cz nieformalna rynku venture
- emisja akcji
Venture capital wyspecjalizowane firmy zajmujce si inwestowaniem w przedsiwzicia
obarczone wysokim ryzykiem , umoliwiajce osignicie wysokiej stopy zwrotu z
zainwestowanego kapitau .
- przedmiotem ich zainteresowania s przedsiwzicia innowacyjne oraz przedsibiorstwa o duym
potencjale wzrostu
- udostpniaj kapita stajc si w zamian wspwacicielem firm
- wnosz do przedsibiorstwa bogate dowiadczenie oraz kontakty
- gdy warto firmy wzronie do zakadanego poziomu , odsprzedaj posiadane udziay / akcje
Polskie Stowarzyszenie Inwestorw Kapitaowych ( PSIK ) -> http://www.psik.org.pl

19

Anioowie biznesu :
- cz nieformalnego rynku venture capital
- zamone osoby prywatne oraz inwestorzy dysponujcy duym dowiadczeniem i kapitaem ,
pozwalajcym na wspieranie innowacyjnych MSP
- oprcz rodkw finansowych przekazuj swoj wiedz , dowiadczenie i technologie
- to szczeglny typ inwestora prywatnego , ktry wasne nadwyki finansowe lokuje w nowe , dobrze
rokujce firmy (start-up) ,ktre dziki zastrzykowi kapitaowemu mog szybko rozwin skrzyda , dajc
wysoki wzrost wartoci udziaw
Polskie Stowarzyszenie Aniow Biznesu -> http://polban.pl/
Emisja akcji na rynku prywatnym lub publicznym
Rynek prywatny :
+ moliwo pozyskania kapitau po niszej cenie
- ograniczona pynno i wielko rynku
Rynek publiczny :
+ moliwo pozyskania znacznych kapitaw
+ moliwo wyceny i zbycia akcji po cenie rynkowej
+ bezpatna reklama wynikajca z zainteresowania opinii publicznej
+ zwikszenie wiarygodnoci i prestiu
- konieczno ponoszenia wydatkw zwizanych z wprowadzeniem i obecnoci przedsibiorstwa na rynku
publicznym
- konieczno ujawniania do publicznej wiadomoci wszelkich istotnych informacji o przedsibiorstwie
- moliwo przejcia kontroli nad firm
Gieda Papierw Wartociowych w Warszawie S.A. http://www.gpw.com.pl/
Rynek pozagiedowy :
MTS-CeTO S.A. regulowany pozagiedowy rynek papierw wartociowych http://www.mts-ceto.pl/
Obszary dziaalnoci :
- rynek mts-poland- hurtowy rynek obrotu obligacjami i bonami skarbowymi
- rynek papierw wartociowych CeTO ( Central Tabela Ofert ) regulowany rynek pozagiedowy
- organizacja rynku pieninego oraz prowadzenie notowa papierw wartociowych ( obligacji skarbowych
, akcji mniejszych spek ), ktre nie maj szans znalezienia si na GPW ( ze wzgldu na kryteria
dopuszczenia do obrotu giedowego )
- wymogi : posiadanie zbadanego sprawozdania za minimum jeden kwarta oraz posiadanie motyww
wejcia na rynek publiczny
- koszty funkcjonowania na rynku pozagiedowym zdecydowanie nisze ni na rynku giedowym
rdo finansowania a faza rozwoju przedsibiorstwa
rda finansowania kapitaem obcym ,, twarde (komercyjne ) :
- kredyty i poyczki bankowe
- poyczki z funduszy poyczkowych
- formy sprzeday ratalnej
- rozliczenie za pomoc weksli i kompensaty zaduenia
- kredyt kupiecki
- emisja dunych papierw wartociowych
- factoring
- leasing
- franchising
rda finansowania kapitaem obcym ,,mikkie ( inicjatywy pastwa) :
- porczenia kredytowe
- dopaty do kredytw ( kredyty preferencyjne)
- dotacje i subwencje
Alternatywy finansowania :
- optymalizacja zobowiza podatkowych
- przyspieszenie obrotu aktywami
Kredyty i poyczki bankowe
Kredyt- zawsze przeznaczony jest na okrelony cel , ustalony jest termin jego spaty , a jego przedmiotem
mog by wycznie rodki pienine.
Poyczka moe by bezterminowa , jej cel nie musi by okrelony oraz nie musi mie postaci pieninej

20

Kredyty bankowe wg kryterium przeznaczenia :

- k. konsumpcyjne
- k. gospodarcze
Kredyty gospodarcze:
- k .obrotowe
- k. inwestycyjne
Fundusze poyczkowe :
Fundusze poyczkowe s przeznaczone przede wszystkim dla mikro i maych przedsibiorcw oraz osb
rozpoczynajcych dziaalno gospodarcz.
Przykadowe cele poyczek udzielanych przez fundusze poyczkowe :
- finansowanie inwestycji
- zakup maszyn i urzdze
Itd.
Polskie Stowarzyszenie Funduszy Poyczkowych http://WWW.psfp.org.pl
Kredyt kupiecki:
Ciekawostka : kredyt kupiecki stanowi ok. 50% caoci zobowiza MSP w Polsce
-kredyt dostawczy- polega na odroczeniu patnoci ( zazwyczaj o 30,45,60 dni ) . Koszt odroczenia jest z
reguy wkalkulowany w cen towaru . W przypadku dokonania patnoci w terminie wczeniejszym
nabywcy oferowane jest tzw skonto
-kredyt odbiorcy- ma form przedpaty , czyli wpaty na rachunek dostawcy rodkw za dobra , ktre nie
zostay jeszcze wyprodukowane
Factoring:
- jest jednym ze sposobw na poprawienie pynnoci finansowej , a take na krtkoterminowe finansowanie
dziaalnoci
- zalet jest przypieszenie rotacji nalenoci
- przedsibiorstwo moe finansowa wzrastajce zapotrzebowanie na kapita obrotowy , bez pogorszenia
relacji kapitaw wasnych do kapitaw obcych
Factoring wg kryterium umiejscowienia ryzyka niewypacalnoci dunika :
- waciwy ( peny, bez regresu )
- niewaciwy ( niepeny , z regresem )
- oprocentowanie ( zblione do kredytu bankowego)
- prowizje przygotowawcze- od 0,1 do 3%
Leasing :
Przez umow leasingu finansujcy zobowizuje si w zakresie dziaalnoci swojego przedsibiorstwa ,
naby rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach okrelonych w tej umowie i odda t rzecz
korzystajcemu do uywania albo uywania i pobierania poytkw przez czas oznaczony , a korzystajcy
zobowizuj si zapaci finansujcemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pienine , rwne co
najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tyt. Nabycia rzeczy przez finansujcego .
Leasing:
-operacyjny
-finansowy
- zwrotny
Leasing:
- bezporedni
- poredni- kiedy wystpuje jaki porednik midzy leasingodawc a leasingobiorc
Leasing operacyjny :
Okres umowy jest krtszy od okresu eksploatacji przedmiotu leasingu
Koszty amortyzacji , konserwacji i remontw przedmiotu leasingu ponosi leasingodawca.
Opaty leasingowe , skadajce si z czci kapitaowej i odsetkowej , w caoci zaliczane s do kosztw
operacyjnych biorcy.
Leasing finansowy :
Okres umowy jest zbliony do okresu ekonomicznego zuycia przedmiotu leasingu
Koszty amortyzacji i konserwacji remontw przedmiotu leasingu ponosi biorca , a jeli ponosi je dawca to
za dodatkow opat.
Cz kapitaowa opaty leasingowej jest pokrywana z ryzyka netto leasingobiorcy itd.

21

Zalety leasingu :
- niska opata pocztkowa
- moliwo spaty rat leasingowych ze rodkw uzyskanych z eksploatacji przedmiotu leasingu
-korzyci podatkowe
- w leasingu finansowym cz odsetkowa i amortyzacja zmniejszaj podstaw opodatkowania
- w leasingu operacyjnym pena kwota rat zaliczana jest do kosztu uzyskania przychodu
- nie wymaga spenienia rygorystycznych wymaga
- dostp do nowych technologii bez koniecznoci ponoszenia kosztw zakupu i ewentualnej wymiany
rodka trwaego
Franchising:
System sprzeday towarw , usug lub technologii , oparty na cisej i cigej wsppracy pomidzy prawnie
i finansowo odrbnymi i niezalenymi przedsibiorcami : franchisodwac i jego poszczeglnymi
franchisobiorcami , ktrym franchisodawca przyznaje prawo ( i nakada obowizek) prowadzenia okrelonej
dziaalnoci gospodarczej zgodnie z wypracowanymi przez siebie zasadami.
Def. Potoczna prowadzenie biznesu w oparciu o cudzy sprawdzony pomys pod cudz mark
Strony umowy franczyzowej :
Franczyzodawca , czyli waciciel :
- pomysu na biznes i wiedzy , jak go prowadzi (know-how)
- marki , pod ktr biznes jest prowadzony
Franczyzobiorca , uytkownik pomysu biznesowego i marki franczyzodawcy , nabywajcy odpatnie od
franczyzodawcy prawo do posugiwania si jego pomysem na biznes i do dziaania pod jego mark
Emisja krtkoterminowych papierw dunych (KPD)
-bony komercyjne , obligacje, certyfikaty depozytowe
- poprzez emisj KPD przedsibiorstwo zaciga poyczk na rynku pieninym
-KPD charakteryzujcy si krtkim okresem wykupu ( do 1 roku) oraz wykupem wg , wartoci nominalnej
( bez odsetek )
- emisja przeprowadzana jest przez agenta emisji- bank ( Ew. biuro maklerskie) ktry organizuje rynek
wtrny tych papierw
- emisja KPD nie wymaga ustanawiania zabezpiecze ( wane jest posiadanie przez emitenta dobrego
ratingu)
Fundusze porczeniowe :
- instytucje, ktre za opat porczaj spat zobowiza finansowych przedsibiorcom , ktrzy maj
zdolno kredytow , lecz nie posiadaj wymaganych zabezpiecze
- zapewni porczenie w wysokoci 50-80% wartoci poyczki lub kredytu , zabezpieczenie spaty
pozostaej czci kredytu musi zapewni kredytobiorca
- pobieraj prowizj w wysokoci 1-2% wartoci porczenia
Krajowy Fundusz Porcze Kredytowych
Kredyty preferencyjne
Kredyty ktrych koszt jest niszy od rynkowego kosztu kredytw dziki dopatom okrelonych instytucji.
Dotacja bezzwrotna pomoc finansowa pastwa na finansowanie okrelonej dziaalnoci lub podmiotu
Subwencja szczeglny rodzaj dotacji zwizany z bezzwrotn pomoc finansow pastwa udzielan
rnym podmiotem .
Subwencje oglne pomoc finansowa udzielana przez pastwo innym podmiotom na podst kryteriw
obiektywnych np. liczby mieszkacw
Subwencje przedmiotowe- to bezzwrotna pomoc finansowa przeznaczana na realizacj konkretnych zada
np. dopata do kredytw dla rolnikw, dopata do czynszw komunalnych itp. (tzn. na konkretny cel
celowo wydatkowania przyznawanych przez pastwo rodkw)

Wykad 8 (7.04)
Miary finansowe wykorzystywane w przygotowaniu oraz ocenie projektw gospodarczych i
inwestycyjnych.
ZAKTUALIZOWANA WARTO NETTO (NPV)

22

Zmiana wartoci pienidza w czasie wymaga uycia nastpujcej formuy:

-NPV Net Present Value ( Zaktualizowana warto netto projektu) !!!
PPNt przepywy pienine netto w kolejnych latach ycia projektu
Co Warto bieca projektu (przy zaoeniu dyskontowania przyszych przepyww na biecy okres)
R stopa dyskontowa (inflacja + alternatywny% = premia za ryzyko)
Oblicz realn warto kapitau przy zaoeniu zdeponowania 10000, przy zaoeniu lokaty rocznej o
oprocentowaniu 5% (podatek Belki 19% - od wygenerowanych) przy zaoeniu inflacji 3,4%.
FV
10000*(1+0,05)=10500z
10500 (500*0, 19)=10405Z
PV=
PV = =10062,86z
NPV > 0 +
NPV = 0 wyjdzie si na czysto
NPV < 0 - (nie inwestowa)
Szacowanie stopu dyskontowej
Stopa dyskontowa (bdca stop procentow) suy do obliczenia obecnej wartoci spodziewanych
przyszych przepyww pieninych (strumieni pieninych).
Z kad inwestycj wie si bezporednio zasada zmiennej wartoci pienidza w czasie, ktra jest
wynikiem dziaania czterech nastpujcych czynnikw:
(1)spadku siy nabywczej;
(2) moliwoci powikszenia kapitau poprzez inwestowanie;
(3) wystpowania ryzyka;
(4) preferowania biecej konsumpcji przez inwestora projektu.
Dlatego te szacujc wysoko stopy dyskontowej mona wzi pod uwag m.in.:
- koszt (cen) kapitau wasnego inwestora;
- koszt kapitau obecnego, niezbdnego do sfinansowania inwestycji;
- rentowno alternatywnych inwestycji;
- poziomy, historyczne
Planujesz otworzy firm, masz 10000z, bior kredyt 10000z (stopa kredytu 18%), ciocia poycza kolejne
10000z. Z Twoich oblicze wynika, e biznes bdzie przynosi zyski w cigu najbliszych lat: 10000z,
12000z i 14000z kolejno teraz, za rok 2 lata. Oblicz NPV, stopa dyskontowa na poziomie WACC. Koszt
kapitau wasnego 5%.

WACC=
NPV=
Stopa dyskontowa wynosi r=5%. Prosz sprowadzi wszystkie wysokoci przepyww pieninych w
projekcie na okres

.
kapitalizacja dyskontowanie

ZMIANA WARTOCI PIENIDZA W CZASIE

Alternatywny koszt kapitau wynosi 10% ( w kadym z lat analizy). Prosz oceni atrakcyjno czterech
projektw inwestycyjnych przy okrelonych wielkociach przepyww pieninych w kolejnych latach
analizy:
Renta pocztkowa patnoci z dou.
CF wpata (rata)
R stopa dyskontowa
N liczba rat
Renta kocowa patnoci z gry
Prg rentownoci dla produkcji jednoasortymentowej
Podstawowymi kategoriami, jakie bdziemy brali pod uwag wyznaczajc wielko efektywnej skali
prowadzonej dziaalnoci gospodarczej bd relacje, jakie zachodz pomidzy kosztami (w tym kosztami
staymi, oraz zmiennymi), wielkoci produkcji w wymiarze ilociowym bd wartociowym, a take
wpywem tych kategorii na wynik finansowy.
Zalenoci te czsto ujmowane SA w triadzie nazywanej CVP ( C costs, V volume, P profit).
Rozmiar produkcji pozwalajcy pokry ponoszone koszty i tym samym osign zerowy wynik finansowy
bdziemy nazywali progiem rentownoci.
Przyjo si w praktyce stosowa okrelenie BEP ( z ang. Break Even Point) dla oznaczenia ilociowego
(wyraonego w jednostkach, sztukach, seriach itd.), bd wartociowego (wyraonego w jednostkach

23

pieninych) wolumenu produkcji.

Prg rentownoci dla produkcji jednoasortymentowej
W celu wyznaczenia wzoru na wartociowy prg rentownoci naley jego ilociow posta pomnoy
przez jednostkow cen, po ktrej oferujemy w sprzeday produkowany przez nas wyrb. Formua
przedstawiona zostaa nastpujc postaci rwnania:
Rwnanie na wartociowy poziom mary bezpieczestwa produkcji sprzedanej.
Na tym etapie moglibymy rwnie wyznaczy tzw. mar bezpieczestwa, tj. rnic jak uzyskujemy
z realizowanej produkcji w stosunku do wielkoci produkcji w progu rentownoci. Mara bezpieczestwa
mwi nam zatem o ile moglibymy obniy warto osiganych przychodw ze sprzeday , aby
nie rozpocz dziaalnoci w strefie straty. Mar bezpieczestwa wyznacza si przy pomocy
nastpujcej formuy:
Mbe= Psmax Psbep
Co stanowi skadowe stopy dyskontowe.!!
Wykad 9 (14.04)
Dlaczego przedsibiorstwa wdraaj innowacj ? czyli nowe rozwizania dotyczcych rnych obszarw.

Spenienie wymogw rynku

Sprosta konkurencji

Usatysfakcjonowa klienta

Generowanie przewagi konkurencyjnej przewaga nad firm konkurencj, wynik finansowy,

sprzeda

Maksymalizacja wyniku finansowego

Rozwj przedsibiorstw
Firma dziaa w otoczeniu i nie ma firmy ktra dziaa bez otoczenia , szybko zmian jest tak dua e rozwj
tylko zapewnia przetrwanie .
Innowacje w teorii i praktyce

Innowacje dotyczy mog zarwno produktw, technologii jak i procesw.

Jednym z podstawowych celw wdraania innowacji jest wzrost efektywnoci funkcjonowania
przedsibiorstwa, ktremu w wikszoci przypadkw towarzyszy jego szybki rozwj.
Aby przedsibiorstwo osigno sukces innowacje musz by staym elementem strategii rozwoju,
Waciwe wdroenie i zarzdzanie innowacjami wielokrotnie prowadzi do uzyskania przez
przedsibiorstwo przewagi konkurencyjnej oraz przedsibiorstwo przewagi konkurencyjnej oraz
potwierdzenia silnej pozycji konkurencyjnej na rynku.

Co zrobi, eby cena biletu bya tasza. Jedna toaleta i patna, wicej miejsca.
Definicje innowacji
J. Schumpeter 1912

Wprowadzenie nowego produktu (innowacja produktowa)

Wprowadzenie nowej metody produkcji (innowacja procesowa)
Otwarcie przez przedsibiorstwa nowego rynku (wejcie na nowy rynek)
Pozyskanie nowego dostawcy surowcw lub materiaw.
Wprowadzenie nowej organizacji, np. w postaci utworzenie lub likwidacji monopolu.

P. Drucker

Innowacja wykorzystuje zmienne, eby utworzy co nowego.

INNOWACJA TO

poszukiwanie i wykorzystywanie nowych okazji do zaspokajania ludzkich pragnie i potrzeb

dla przed, szczeglnym narzdziem. Za jego pomoc ze zmiany czyni, okazj do podjcia nowej
dziaalnoci gospodarczej lub wiadcze nowych usug

przykad ple penicylinowa A. Fleming

Innowacja nie musi by czym technicznym, nie musi by nawet czym materialnym ( zakupy na
raty)

Niewiele technicznych innowacji moe wspzawodniczy pod wzgldem siy oddziaywania z

takimi innowacyjni spoecznymi jak gazety czy ubezpieczenia

Innowacja jest raczej pojciem ekonomicznym, spoecznym ni technicznym

Systematyczna innowacja oznacza poszukiwanie 7 rde okazji od innowacji

RODZAJE INNOWACJI

24

Kryterium

Skala zastosowa
o
Mikro firma
o
Mezo sektor
o
Makro- gospodarka

Obszary zastosowa
o
Wewntrzne firma
o
Zewntrzne otoczenia

Sposb wdraania
o
Stopniowe- innowacje wdraanie systemem skokowym, przyczym pomidzy
poszczeglnymi etapami wdroenia nastpuj przerwy
o
Cige proces cigy, bez przerw.

Stopie zmian
o
Radykalne
o
Usprawniajce

Mechanizm wraania
o
Zamierzone
o
Wymuszone ( np. wymusi klient, ochrona rodowiska,)
o
Przypadkowe

Mechanizm pobudzania do innowacji

o
Podaowe ( np. wynik prowadzonych praw badawczych) firm
o
Popytowe odpowied na zapotrzebowanie klienta

Oryginalno zmian
o
Kreatywne
o
Imitujce
KLASYCZNY PODZIA INNOWACJI
1.
2.
3.
4.
5.

Innowacje
Innowacje
Innowacje
Innowacje
Innowacje

produktowe ( nowych lub zmodyfikowanych produktw)

technologiczne
procesowe
organizacyjne
marketingowe

POWSTAWANIE INNOWACJII
1. Walkman ( Szwecja free style)
2. 3M Worldwide ( samoprzylepne karteczki)
3. Podeszwa Nike
SPOSYBY POWSTAWNIA INNOWCJI
Wg, PH. Kotlera
A.

Innowacje tworzone w sposb tradycyjny (zaoenie niezmiennoci rynku

o
wariantowanie jednej z cech produkty np. soki, detergenty, ksigarnia online
o
zmiana wielkoci Naczowianka,
o
zmiana wzornictwa (wschodzca gwiazda, dojna krowa J)
o
uzupenieniu.

B.

Innowacje tworzone w sposb alternatywny ( postawne poza danym rynkiem)

o
Nestle ( patki niadaniowe, zamiast samych patkw batonik)
o
Ferrero Kinder Niespodzianka
o
Danone Actimel probiotyczny
o
Sklep na stacji benzynowych,
o
Kawiarenki internetowe

Najwaniejsze innowacje wg . Koltera

a) dom towarowy
b) wysya w kontenerach
c) brak usterek SIX sigma
d) telemarketing
e) telefon, radio, komputery, Internet
f)
Karta kredytowa, gwarancja, zakupy na raty
Emocje .
Cenowy efekt 99 J
Wykad 10 (28.04)

25

DZIAALNO PODSTAWOWA ZAKRES WYKADU

Funkcje w przedsibiorstwie
Istota procesu produkcyjnego
Organizacja produkcji
Lokalizacja
1)Pojcie dziaalnoci podstawowej dziaalno stanowica gwny cel utworzenia podmiotu
gospodarczego, to dziaalno produkcyjna lub/i usugowa.

2)Ten wycinek aktywnoci przedsibiorstwa, ktry jest rdem jego przychodw

umoliwiajcych pokrycie kosztw istnienia i funkcjonowania oraz warunkujcych
wygospodarowanie zysku stanowi racj bytu

3) w jej wyniku powstaj produkty, energia lub usugi materialne i niematerialne

Stanowi gwn i najwaniejsz dziaalno okrelonej jednostki produkcyjnej

Nie moe przebiega w sposb dowolny, musi by odpowiednio sterowana w czasie i

przestrzeni

Musi odbywa si w okrelonych warunkach techniczno-produkcyjnych i organizacyjnych

Ma wieloaspektowy i strategiczny charakter.

Ogniwa dziaalnoci podstawowej

Dziaalno produkcyjna

Dziaalno handlowa

Dziaalno usugowa
-wiadczenie usugi

Dziaalno rolnicza
Oznacza produkcj rolin lub zwierzt
Rodzaje przedsibiorstw wedug kryteriw:
- Produkcyjne
- Handlowe
- Usugowe
Dziaalno produkcyjna

Produkcja podstawowa dziaalno gospodarcza przedsibiorstwa, przystosowuje zasoby i siy

przyrody do potrzeb czowieka

W wyniku dziaalnoci produkcyjnej powstaj produkty, energia

Dziaalno musi przebiega w okrelonych warunkach techniczno produkcyjnych

organizacyjnych

Dziaalno produkcyjna mysi by wspzalena z innymi funkcjami przedsibiorstwa

Produkcyjne dzielimy na:
a) Wydobywcze:
- grnicze
- energetyczne
- gospodarki naturalnej

b)

Przetwrcze:
- przedsibiorstwa produkcji materiaw podstawowych dla dalszego przerobu
- przedsibiorstwa produkujce techniczne rodki produkcji
- przedsibiorstwa budowlane
- przedsibiorstwa produkujce dobra konsumpcyjne finalne bd do dalszego przetworzenia
Dziaalno usugowa
Cechy:
- bezporedni zwizek (jedno) pomidzy produkcj usugi, jej wiadczeniem i konsumpcj nie ma
zapasw
- niematerialno usugi
- zmienno niestaa jako
- nietrwao
- niemono nabycia prawa wasnoci
- komplementarno w stosunku do dziaalnoci wytwrczej
- pracochonno
- nierozdzielno z osob wykonawcy
Usugowe dzielimy na:
- komunikacyjne i transportowe
- telekomunikacyjne
- finansowe
- ubezpieczeniowe
- komunalne
- turystyczne i rekreacyjne
- inne usugowe (biura prawne, konsultingowe, projektowe, usugi medyczne, kosmetyczne, zdrowotne)
Dziaalno handlowa polega ba organizowaniu obrotu towarowego midzy produkcja a konsumentami.
Gwne zadanie: umieszczenie potrzebnego towaru:
- w odpowiedniej iloci, jakoci i rodzaju
- w odpowiednim czasie
- w odpowiednim miejscu

26

- z korzystn cen.

DZIAALNO PRODUKCYJNA A DZIAALNO USUGOWA

KLASYFIKACJA PRODUKTW
A czysty produkt
B produkt z usugami towarzyszcymi
C hybryda produkt skadajcy si w rwnej czci z towarw i usug
D usuga podstawowa z towarzyszcymi jej produktami lub usugami
E czysta usuga
DZIAALNO PRZEDSIBIORSTWA:
- OPERACYJNA
- FINANSOWA
- INWESTYCYJNA

Jedna z trzech podstawowych rodzajw dziaalnoci prowadzonej przez przedsibiorstwo, wedug

ustawy o rachunkowoci z dnia 29 wrzenia 1994 roku (z pn. Zm._

Przez dziaalno operacyjn rozumie si podstawowy rodzaj dziaalnoci jednostki oraz inne
rodzaje dziaalnoci, niezaliczone do dziaalnoci inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej
ZARZDZANIE DZIAALNOCI PODSTAWOW
Na tle podstawowych funkcji zarzdzania funkcja zarzdzania dziaalnoci podstawow jest
najtrudniejsza do zdefiniowania ze wzgldu na du rnorodno zada i procesw jakie obejmuje.
FUNKCJE W PRZEDSIBIORSTWIE
- liczne i rnorodne, zazwyczaj powtarzalne czynnoci
- mog by klasyfikowane wg rnych kryteriw
W ORZEDSIBIORSTWIE PRZEMYSOWYM
Najczciej stosowany podzia funkcji w przedsibiorstwie wyrnia
1. Funkcje podstawowe
2. Funkcje pomocnicze
W poszczeglnych funkcjach podstawowych wyodrbnia si bardziej szczegowe funkcje
Funkcje podstawowe
Dziaalno przedprodukcyjna:
- badania i rozwj
- projektowanie wyrobw
- zakupy surowcw i materiaw
- transport surowcw i materiaw do zakadu produkcyjnego
- pozyskiwanie rodkw finansowych itp.
Produkcja:
- produkcja oraz magazynowanie podzespow i czci
Funkcje pomocnicze:
- gospodarka materiaowa
- gospodarka rodkami trwaymi
- gospodarka pomocami warsztatowymi
- gospodarka transportowa
- kontrola jakoci
- gospodarka energetyczna
- administracja oglna
ISTOTA PROCESU PRODUKCYJNEGO
- kluczowym elementem dziaalnoci podstawowej jest proces produkcyjny
- rne ujcia definicyjne:
Durlik proces produkcji polega na przeksztaceniu wektora wejcia systemy produkcyjnego w wektor
wyjcia
Starostecki- to zamierzone oddziaywanie czowieka na rne przedmioty za pomoc narzdzi, maszyn i
urzdze oraz rnego rodzaju energii w celu wytworzenia produktw oczekiwanych przez klientw
Brzeziski caoksztat czynnoci w wyniku ktrych z materiau lub materiaw powstaje gotowy produkt o
okrelonej wartoci uytkowej
Proces produkcyjny mam charakter:
- techniczny
- ekonomiczny
- organizacyjny
a take:
- spoeczny
- ekologiczny
- prawny
PROCES PRODUKCYJNY inaczej wytwarzanie wyrobw lub wiadczenie usug, na ktry skadaj si
procesy technologiczne i pomocnicze
- proces technologiczny zesp procesw pracy w trakcie ktrych nastpuj zmiany waciwoci
materiaw (procesy naturalne i procesy pracy)
- procesy pomocnicze przygotowanie, magazynowanie, transport, kontrola
RODZAJE PROCESW PRODUKCYJNYCH

Kryterium charakteru dziaalnoci produkcyjnej

27


Wydobywcze

Przetwrcze

Kryterium dominujcego rodzaju nakadw

Pracochonne

Kapitaochonne

Materiaochonne

Kryterium stopnia zoonoci procesu

Proste

Zoone

Kryterium znaczenia procesu

Podstawowe

Pomocnicze

Uboczne
Kryterium stosowanych technologii
- wydobywcze,
- przetwrcze,
- obrbkowe,
- montaowe,
- naturalne
Kryterium liczebnoci
- jednostkowe,
- seryjne
Kryterium skali
- przemysowe
- drobna wytwrczo
ORGANIZACJA PRODUKCJI
- Inaczej dobr elementw czstkowych procesu i ich odpowiednie powizanie w czasie i przestrzeni w
skuteczn, odpowiedzialn i efektywn cao
- istot organizowania jest podzia pracy
Elementarn cz procesu stanowi stanowisko produkcyjne (najmniejsza komrka produkcyjna)
zorganizowane na zasadzie przedmiotowej lub technologicznej
- tzn. w kolejnoci przebiegu procesu (grupowane w gniazda produkcyjne w linii potokowej)
- lub w wg typu i urzdze gniazda produkcyjne, oddziay, wydziay
TYPY I FORMY ORGANIZACJI PRODUKCJI
- ze wzgldu na specjalizacj i stabilno produkcji
(liczba detalooperacji na stanowisku)

Jednostkowa nieograniczona

Drobnoseryjna powyej 20

rednioseryjna 5-20

Wielkoseryjna 5

Masowa - 1
- ze wzgldu na wspdziaanie stanowisk w procesie produkcji
W celu zachowania rytmicznoci, cigoci, rwnomiernoci
- forma potokowa (ciga i przerywana, o takcie przymusowym lub swobodnym)

Jest produkcj rytmiczn

Miar rytmu jest takt linii, wyznaczany czasem zawartym midzy wypuszczeniem dwch
kolejnych obrabianych przedmiotw, zespow itp.

Normy czasu poszczeglnych operacji musz by rwne taktowi bd stanowi jego

wielokrotno
- forma niepotokowa
Wybr konkretnej formy zaley od:
- charakteru i rozmiarw zada (charakter produkcji)
- lokalizacji poszczeglnych zakadw i wydziaw
- od stopnia rozwoju przedsibiorstwa
CYKL PRODUKCYJNY
- czas jaki upywa od chwili wydania surowcw i materiaw do produkcji od chwili przekazania wyrobu
gotowego do magazynu
- czas trwania cyklu zaley od:

Rodzaju wytwarzanych wyrobw

Zoonoci procesu technologicznego

Organizacji pracy (racjonalno wykorzystania czasu pracy)

Poziom postpu technicznego

OPERACJE
- proces produkcyjny dzieli si na operacje
- operacja wykonywana jest na okrelonym stanowisku, elemencie, w okrelonym czasie, przez
okrelonego pracownika
- rodzaje operacji:

Bezporednie (technologiczne) bezporednio oddziaywaj na przedmiot pracy

Porednie wspomagaj proces produkcji

28

- operacje dziel si na czynnoci, zabiegi i ruchy robocze

- operacje cz si w fazy technologiczne
STANDARYZACJA/NORMOWANIE PRODUKCJI
-ograniczanie nieuzasadnionej ekonomicznie rnorodnoci dotyczy:

Elementw wejcia

Fazy przygotowania i organizacji (czynnoci w produkcji inaczej metody pracy, wie si z

normalizacj czasu pracy normy wydajnoci i pracochonnoci)

Elementw wyjcia (typizacja, unifikacja, normalizacja)

STRATEGIE LOKALIZACJI
Wyrnia si dwa typy:

Strategie oglne- wybr terenu, regionu w ktrym zakad powinien by zlokalizowany

Strategie szczegowe wybr konkretnego miejsca lokalizacji ju na danym terenie

RODZAJE LOKALIZACJI

Swobodna masa surowcw potrzebnych do produkcji jest mniejsza ni masa produktu finalnego
(np. przemys precyzyjny)

Zwizana masa surowcw potrzebnych do produkcji jest wiksza ni masa produktu kocowego
(np. cukrownia)

przymusowa wydobywanie surowcw jest zalene od obszaru ich wystpowania (np. przemys
wydobywczy)
Wykad 11 (5.05)
Czynniki lokalizacji:
-przyrodnicze
-pozaprzyrodnicze(spo-gosp)
-specjalne
Nie ma najwaniejszego czynnika lokalizacji, zmieniaj si one w zalenoci od kraju, brany, postpu
technicznego itd.
Czynniki przyrodnicze:
-baza surowcowa
-dostp do wody
-klimat
Czynniki pozaprzyrodnicze:
-baza energetyczna
-zasoby pracy wane
-rynek zbytu
-infrastruktura techniczna
-zaplecze naukowe
-korzyci aglomeracji zakadw przemysowych
Czynniki specjalne:
-stopie ryzyka i stabilno gospodarki
-przepisy prawne, celne
-ulgi podatkowe
-polityka miejscowej administracji
-wpyw zwizkw zawodowych
Rola czynnikw zmienia si:
- zmienia si warto czynnikw
-zmienia si charakter czynnikw
Od czego to zaley:
m.in. zaley to od:
-zmian ustrojowych
-zmian stanu rodowiska naturalnego
-zmian stanu zasobw bogactw naturalnych
-postpu naukowo-technicznego
-postpu spoeczno-gospodarczego
-zmian stanu zasobw pracy
-organizacji pracy
-globalizacji
Lokalizacja to nie tylko aspekt wyboru miejsca dla firmy jako caoci, ale take:
-rozmieszczenie obiektw i pomieszcze
-rozmieszczenie maszyn i urzdze
Lokalizacja obiektw i pomieszcze produkcyjnych czynniki:

29

-wielko obiektu
-dostp wewntrz budynku z punktu widzenia transportu zaopatrzeniowego, oraz moliwo przemieszenia
si ludzi wewntrz budynku
-uzbrojenie gaz, woda, p-po
-wymagania specjalne: potrzeby szczegowej kontroli temperatury, specjalne owietlenie i podoe
Zalety dobrego rozmieszczenia maszyn i urzdze:
-skrcenie cakowitego cyklu produkcji, umoliwia obnienie kosztw produkcji
-uproszczenie nadzoru i kontroli, wzrost jego skutecznoci
-wiksza moliwo wprowadzania zmian produkcyjnych
-silniejsza integracja pracownikw
-moliwo utrzymania odpowiedniego poziomu jakoci produkcji
-wiksze bezpieczestwo i higiena pracy
Fazy dziaalnoci firmy:
1. zaoycielska
2. obrotu
3. zakoczenia upado, likwidacja
Nawet powierzchniowa obserwacja wskazuje, e firmy powstaj, rozwijaj si, cz z innymi, bankrutuj.
Zdarzenia te do zudzenia przypominaj ycie organizmw i dlatego intuicyjnie wydaje si oczywiste, i
organizacje podobnie jak wiele innych systemw przechodz przez pewne fazy, ktre maj odmienn
logistyk problemw i rozwiza
Rozwino si wiele teorii i modeli, ktre staraj si odpowiedzie na nastpujce pytania:
-jakie s najbardziej charakterystyczne cechy skutecznej organizacji w poszczeglnych fazach cyklu?
-czy przechodzenie od jednej do drugiej fazy musi by zwizane z kryzysami i rewolucjami w firmie, czy te
mona ewolucj formy skutecznie zarzdza?
-jak tworzy w dotychczasowej organizacji firmie szans do odnowy, ponownych narodzin, czyli po prostu,
jak zapewni firmie niemiertelno?
Cykl ycia
Rozwj przedsibiorstwa nie ma prostego liniowego przebiegu, ale nastpuje skokami, przy ktrych
wystpuj progi rozwojowe.
W rozwaaniach nad cyklem ycia trzeba ustali, czy cykl ycia odnosi si do faz jednostki fizycznej czy
prawnej
W kategoriach prawnych cykl ycia bdzie wiza si czsto z likwidacj podmiotu(fuzje) mimo i w sensie
fizycznym podmiot, jego majtek istnieje.
Jeeli jako osoba prawna przedsibiorstwo istnieje, to trwa jego cykl ycia.
Fazy ycia przedsibiorstwa s:
-wewntrznie bardzo zoone
-zawieraj rnorodno: sytuacji, uwarunkowa, strategii, procesw decyzyjnych
Podstawowe fazy rozwoju organizacji:

Wyniki

Formowanie si Stabilizacja i
I wstpny rozwj dynamiczna
rwnowaga

Zmiana lub schyek

i rozpad

Rozwj organizacji wg L. Greinera:

30

Czas

Faza zaoycielska
Kade funkcjonowanie i
zakoczenie jest zalena od
innego autora.

Funkcjonowanie
Funkcjonowanie i ustabilizowanie
Wzrost zewntrzny i wewntrzny
Kryzys i uzdrowienie
Kryzys i trway regres

Zakoczenie
W trybie normalnym
Firma si rozwija ew. koczy si w
trybie normalnym
Po sanacji firma moe dalej
funkcjonowa
Likwidacja lub upado

Proces zaoycielski nowego przedsibiorstwa:

To suma czynnoci zwizanych z dojrzewaniem pomysu obejmujcy prace:
1. koncepcyjne
2. finansowe
3. organizacyjne
4. techniczne
Wane decyzje fazy wejcia:
-rodzaj i zakres dziaalnoci (co bdzie celem naszej dziaalnoci)
-forma dziaalnoci
-rda finansowania
-rodzaj i sposb rozliczania podatkw
Rodzaj dziaalnoci:
rda pomysw:
-naladownictwo kopiowanie firmy istniejcej i wchodzenie z ni w konkurencj( przykadem mog by
Chiczycy kopiujcy wszystko, co wpadnie w ich mae te apki)
-kupno firmy np. poprzez portal WWW.fuzje.pl
-przedstawicielstwo liczne firmy zagraniczne w Polsce
-franchising McDonalds, Sphinx, Greenway, Expander

31

-przedsibiorstwo rodzinne np. Andrzej Blikle firma rodzina od 136 lat, czy rodzina Corleone
-rynek potrzeby konsumentw np. jest teraz popyt na sklepy internetowe
-lokalna spoeczno np. drobne sklepy, punkty usugowe na osiedlach
-innowacje i twrcze mylenie Maciej Grabski wsptwrca portalu WP, czy te Bill Gates
-zmiany przykadw brak
Istota umowy franchisingowej:
Sprzedawca gwarantuje:
- korzystanie z nazwy i znaku firmowego
-pomoc w zaoeniu i zarzdzaniu przedsibiorstwem
-szkolenie zawodowe i menederskie
-pomoc finansow
-ceny hurtowe na dostarczane przez niego towary
Kupujcy(franchisobiorca) jest zobowizany do:
-wnoszenia uzgodnionych opat
-przestrzegania warunkw wsppracy
-dokonywania minimalnych inwestycji ze rodkw wasnych
-dotrzymywania wymogw technologiczno-produkcyjnych
-dbaoci o mark firmy macierzystej
7 rde innowacji wg Druckera:
Wewntrzne rda(wewntrz organizacji):
- okazje
1. nieoczekiwane: powodzenie, niepowodzenie, zdarzenie zewntrzne
2. Niezgodno: przykady: realia ekonomiczne nakady/wyniki midzy rzeczywistoci a
zaoeniami; Postrzeganie a rzeczywiste wartoci klienta w rytmie, logice procesu
3. Zmiany w strukturze: rynku, brany( na skutek powiza, sieci wsppracy)
-potrzeby
4. Innowacje wynikajce z potrzeb procesu np. sabe ogniwa
Zewntrzne rda zewntrzne rda okazji do innowacji bdce przejawem zmian w otoczeniu
spoecznym, filozoficznym, politycznym, intelektualnym
5. demografia
6.
zmiany w postrzeganiu, nastrojach, wartociach
7.
nowa wiedza
Wielko przedsibiorstwa czynniki
Optimum wielkoci wyznaczaj cele i zadania firmy:
1. rodzaj dziaalnoci(handel, przemys, bankowo, usugi)
2. rodzaj i skala zaspokajanych potrzeb
3. strategia przedsibiorstwa
4. kierunki sprzeday
Kryteria wyznaczania optymalnej wielkoci firmy:
Za duymi rozmiarami przemawiaj:
1. kosztowe korzyci skali dziaalnoci
2. warunki umoliwiajce produkcj seryjn i masow
3. moliwoci uzyskania korzyci rynkowych
Za maymi rozmiarami przemawiaj:
1. sia ekonomiczna niezbdna do realizacji zada przedsibiorstwa
2. elastyczno
3. sprawno w zarzdzaniu przedsibiorstwem
4. wi ekonomiczna i spoeczna zaogi przedsibiorstwa
OPTIMUM WIELKOCI FIRMY JEST ZMIENNE W CZASIE
Optymalizowanie zaoenia przedsibiorstwa tj. podjcie prac dajcych przedsibiorstwu dugookresowe
powodzenie
Forma dziaalnoci
Wybr formy prawnej przedsibiorstwa kryteria wyboru byo na wykadzie wczeniejszym
Podstawowe bdy wywoujce nadmiertelno przedsibiorstw niemowlt:
1. zbyt optymistyczne oceny rynku
2. zbyt niskie okrelenie potrzebnych rodkw finansowych

32

3. niedostateczny rozwj obrotw firmy

Optymalne zaoenia przedsibiorstwa c.d.:
1. miernik optymalizacji zaoenia: przyszy wynik dziaalnoci
2. sytuacja optymalna = sytuacja, w ktrej oczekuje si maksymalnej rozpitoci pomidzy wartoci
kapitau wasnego a oczekiwan na koniec okresu wartoci przedsibiorstwa
3. sukcesem nie jest maksymalizowanie zyskw, ale posiadanie zdolnoci do ich osigania w dugim
okresie
Fazy dziaalnoci c.d.:
2. Obrotu(funkcjonowania i obrotu)
Czynniki wywoujce wzloty i upadki firmy:
Zewntrzne dominuj w gospodarce o krtkiej tradycji rynkowej
1. Zmiany koniunktury oglnej
2. Zmiany prawa gospodarczego
3. Ewolucyjne i rewolucyjne zmiany w rozwoju organizacji
4. Zmiany w cyklu ycia zasobw
5. Zmiany w atrakcyjnoci technologii
6. Zmiany chonnoci i tempa wzrostu rynku
7. Zmiany dostpu do zasobw i zmiany cen czynnikw produkcji
Czynniki wewntrzne dominuj w gospodarce dojrzaej
Negatywne skutki czynnikw wewntrznych
-pozbawienie wacicieli kontroli nad firm
-niezgodno interesw wacicieli i menederw
-niedoinwestowanie i przeinwestowanie
-nadmierna ekspansja i dywersyfikacja
-groba przejcia firmy nad inn
-bdy w zarzdzaniu za organizacja, system planowania i kontroli, centralizacja(niedostatek
przedsibiorczoci
-kadra

Wykad 12 (12.05)
Kategorie wzrostu
Kryterium kierunku zmian.
1.Tendencja pozytywna wzrost dodatni
2. Tendencja neutralna wzrost zerowy
3. Tendencja negatywna wzrost ujemny
Wzrost zewntrzny istota

Nie powstaj nowe zdolnoci produkcyjne, przedsibiorcy jedynie zdobywaj prawo do

dysponowania ju istniejcymi zdolnociami produkcyjnymi.
Dlaczego wzrost zewntrzny?
1. Przedsibiorstwa funkcjonuj w warunkach wzajemnych oddziaywa zwizanych z powizaniami
produkcyjno handlowymi oraz powizaniami w procesie konkurencji.
2. Powizania pionowe zachodz pomidzy przedsibiorstwami dziaajcymi w rnych dziedzinach
produkcji i usug pomidzy
3. Powizania poziome wystpuj pomidzy przedsibiorstwami wytwarzajcymi te same lub
zblione produkty i funkcjonuj w tym samym sektorze (konkurenci)
4. Jest to forma szybsza i tasza wzrostu
Wzrost zewntrzny skutki
1. Wzrost produktywnoci wzrost skali prowadzi do obniki kosztw
2. Poprawa pozycji rynkowej firmy wzgldem rnych interesariuszy
3. Zmniejszenie ryzyka rozoenie na wiksz liczb jednostek
4. Uzyskanie silnej pozycji gospodarczej ograniczenie konkurencji
Alianse i kooperacja

Wspdziaanie na zasadzie czenia zasobw i umiejtnoci okrelane jest, jako sojusz lub alians.

Moe dotyczy zarwno przedsibiorstw powizanych pionowo jak i poziomo.

Alians moe przybiera rne formy, dotyczy rnych dziedzin dziaalnoci oraz obejmowa rne
okresy.
Dziedziny wsppracy

Badania i rozwj

33

Wprowadzenie nowego produktu na rynek

Wsplne projektowanie, realizacja i uruchomienie produkcji
Modernizacja technologii
Wspdziaanie na zasadzie franczyzny
Wsplne zaopatrzenie
Wsplna produkcja
Wsppraca w dziedzinie dystrybucji
Wsppraca w dziedzinie opracowania i realizacji strategii marketingowej
Wsppraca w dziedzinie serwisu

Trzy gwne formy wsppracy

ALIANSE STRATEGICZNE
Dugofalowe porozumienia midzy firmami, ktre dotycz caoci podejmowanych dziaa lub tylko
niektrych ich aspektw. Zawierane s miedzy firmami o podobnym potencjale, ktre nie trac osobowoci
prawnej.
FUZJE
Dobrowolne poczenia dwch lub wikszej liczby firm. czce si firmy trac osobowo prawn
koncentracja.
PRZEJCIE
(lub wykup) polega na wrogim, niechcianym poczeniu si firm koncentracja
Kiedy wsppraca alianse lub kooperacja??
Wzrost kosztw produkcji
Ograniczenia zasobw (rzeczowych, ludzkich, finansowych)
Wzrost kosztw marketingu (bada rynku, dystrybucji, promocjo)
Silna skonno do innowacji (powoduje due zapotrzebowanie na zasoby zewntrzne)
Niewielkie rozmiary przedsibiorstwa ( orientacja techniczna, gboki ale wski asortyment, silna
specjalizacja)
RODZAJE ALIANSW
Alianse komplementarne wsppracuj firmy, ktrych kompetencje i udziay s zrnicowane np. jedno
przedsibiorstwo tworzy produkt, drugie sprzedaje
cisa integracja firmy chc uzyskiwa korzyci skali w zakresie produkcji jakiego podzespou lub fazy
procesu produkcyjnego
Alianse addytywne zawierane na paszczynie konkurencyjnej, efektem jest dodatkowe wzmocnienie i
uzyskanie duej skali produkcji (partnerzy dobieraj si na zasadzie wzmocnienia tych samych
umiejtnoci)
Wzrost zewntrzny rny zakres samodzielnoci
Ze wzgldu na zakres samodzielnoci podmiotw rozrniamy
1. Wzrost przy zachowaniu odrbnoci podmiotw w sensie ekonomiczno-prawnym
kooperacja/alianse
2. Wzrost poprzez trwae czenie dla prowadzenia wsplnej dziaalnoci pod wsplnym
kierownictwem koncentracja
Dwie cieki
1. Przy zachowaniu odrbnoci podmiotw w sensie ekonomiczno-prawnym
kooperacja/alianse
Formy lune
czenie wie si z koniecznoci zawarcia umowy i porozumienia si stron
Wsplnota interesw najczciej w formie poziomych pocze, czsto podzia zyskw i strat pomidzy
kooperantami
Wsplnota pracy tzw. spka okolicznociowa (konsorcjum), podmioty pozostaj odrbne ale
wsppracuj dla wykonania okrelonego zadania, generalny zleceniodawca/wykonawca
Wsplne przedsibiorstwo wsplny zakad, orodek, ktry powstaje na skutek wydzielenia funkcji np.
zaopatrzenia, B+R, reklama
Wrd duych firm powstaj tzw. alianse strategiczne, czsto zwizki pomidzy konkurencjami np. w
brany motoryzacyjnej
Kartele

Umowa zobowizuje formy realizacji lub zaniechania okrelonego dziaania.

Celem jest monopolistyczne opanowanie rynku

Spki prawa cywilnego, podmioty zachowuj samodzielno
Kartele s pod lup ustawodawstwa antymonopolowego
Wsppraca w kartelu dotyczy jednolitych cen, kontyngentw produkcji, podziau rynku, ograniczenia
inwestycji
Formy rygorystyczne
Syndykat

Dc do wikszego zdyscyplinowania uczestnikw kartel tworzy wasne przedsibiorstwo zbytu,

ktre przejmuje wszystkie kontakty z odbiorcami i rynkiem
Inne formy organizacyjno-prawne aliansw strategicznych

Umowy o wsppracy

Umowy licencyjne, patentowe

Umowy franczyzowe

34


Umowy o zrzeszeniu, stowarzyszeniu (dla MSP)

Joint venture powizania midzynarodowe, powstaje nowe przedsibiorstwo

Sieci i klastry
Kiedy alianse s skuteczne?
O Komplementarno umiejtnoci partnerw
O Kultura korporacji, ktre d do porozumienia
O Rwno si partnerw
O Podobiestwo struktur organizacyjnych
Czym alianse rni si od kooperacji?

Alianse dotycz przedsibiorstw, ktre mimo i wsppracuj pozostaj wzgldem siebie

konkurentami

Alianse zazwyczaj dotycz duych podmiotw

Kooperacja to najczciej wsppraca w kolejnych ogniwach, czca dostawcw z odbiorcami

Koncentracja formy

Pozioma (horyzontalna) czenie firm wykonujcych faz dziaalnoci produkcyjnej, handlowej

itp.

Pionowa (wertykalna) czenie firm wykonujcych kolejne fazy procesu

Holding

Przedsibiorstwa w pewnym stopniu rezygnuj z samodzielnoci,

Poddaj si jednolitemu kierownictwu (najczciej wikszociowe udziay w podporzdkowanym

przedsibiorstwie),

Powstaje spka holdingowa, ktra administruje udziaami, kontroluje, czsto koordynuje strategi,
nie prowadzi wasnej dziaalnoci
ZAKOCZENIE DZIAALNOCI PRZEDSIBIORSTWA
cieki postpowania

Wyrejestrowanie dziaalnoci gospodarczej

Postpowanie upadociowe
-upado likwidacyjna
-upado ukadowa

Postpowanie naprawcze

Likwidacja
Podstawa prawna:
ustawa Prawo upadociowe i naprawcze z 28 lutego 2003
Postpowanie upadociowe

Gdy dunik niebdcy osob fizyczn ma zobowizania przewyszajce warto majtku (mimo
e nawet na bieco wykonuje zobowizania)
- upado likwidacyjna czuli likwidacja majtku i zabezpieczenie wierzycieli z uzyskanych
rodkw
- upado ukadowa obok zaspokojenia wierzycieli take restrukturyzacja przedsibiorstw

Wniosek o ogoszenie upadoci moe zoy dunik lub kady wierzyciel

Dunik skada wniosek w sdzie nie pniej ni 2 tygodnie od dnia gdy wystpia podstawa
ogoszenia upadoci

Sd ogaszajc upado likwidacyjn wyznacza sdziego-komisarza i syndyka

Nastpuje sprzeda (likwidacja) masy upadociowej

Upado ukadowa
Zawiera si ukad gdy wierzyciele s zainteresowani utrzymaniem przedsibiorstwa upadego, gdy jego
funkcjonowanie moe suy zaspokojeniu ich wierzytelnoci
Postpowanie naprawcze

Dla zagroonych niewypacalnoci, celem jest ochrona przedsibiorcy przed upadoci i

doprowadzenie do ukadu z wierzycielami

Przedsibiorca jest zagroony niewypacalnoci, mimo e wykonuje swoje zobowizania, ale w

niedugim czasie moe sta si niewypacalny

Przedsibiorca
- skada owiadczenie w sdzie, e jest zagroony
- opracowuje plan naprawczy,
- skutkiem tego jest zawieszenie spat zobowiza oraz nienaliczenie odsetek nalenych od
przedsibiorcy
LIKWIDACJA

Postpowanie prowadzone w celu spienienia majtku i zakoczenia biecych spraw spki

Jest to warunek niezbdny do rozwizania spki i wykrelenia jej z rejestru

RESTRUKTURYZACJA
Inaczej rekonstrukcja struktury, uporzdkowanie struktury w nowy sposb
C. Suszyski restrukturyzacja to zoony proces istotnych czsto fundamentalnych zmian w
przedsibiorstwie, ktrego celem jest biece i dugotrwae ksztatowania atrybutw jego podmiotowoci
pod ktem zmian w otoczeniu i wewntrznych samego przedsibiorstwa.
Restrukturyzacja rodzaje
1. Wg zasigu
- makro
- mikro

35

2.

Wg zakresu
- majtku zatrudnienia
- wasnoci
- organizacji
- zarzdzania
- produkcji
- zbytu
- technologii itp.
3. ze wzgldu na obszar prowadzonych przeksztace
Przedmiotowa w obszarze techniki i technologii
Podmiotowa w obszarze organizacji i zarzdzania, ekonomiki, rynku
4. W zalenoci od czynnikw wywoujcych zmiany
- kreatywna
- antycypacyjna
- dostosowawcza
- rozwojowa
- maj za zadanie utrzymanie bd polepszenie sytuacji przedsibiorstw
5. Naprawcza dorana,
6. Wg zakresu dziaalnoci przedsibiorstwa
1. Operacyjna
-marketingowa
- zasobw
- organizacji
2. Finansowa zmiany w sposobie finansowania dziaalnoci
3. Wasnociowa w strukturze kapitaw wasnych
Wyklad 13 (19.05)
Prywatyzacja jako szczeglna forma przedsibiorstwa
Prywatyzacja dziaania majce na celu zmian struktury wasnoci w danym kraju na korzy wasnoci
prywatnej przy jednoczesnej reakcji zaangaowania pastwa.
Cele prywatyzacji:

Tworzenie podstaw ustrojowych i gospodarczych dla zwikszenia tempa rozwoju gospodarczego

Polityczno-ustrojowe

Spoeczne

Ekonomiczne

Dla przedsibiorstw
-przyciganie nowych inwestycji
-restrukturyzacja
-nowe metody zarzdzania
-nowe rynki
Rodzaje procesw prywatyzacyjnych:
1. prywatyzacja oddolna zaoycielska nowe podmioty
2. prywatyzacja mienia publicznego, w tym ziemi i budynkw
3. prywatyzacja bezporednia sprzedawanie bd rozdawanie nabywcom maych i rednich firm
4. prywatyzacja kapitaowa (porednia) sprzedawanie bd rozdawanie akcji pastwowych spek
akcyjnych
Prywatyzacj kapitaow(poredni) stosuje si dla duych firm(powyej 300 zatrudnionych)

36

Prywatyzacja

POREDNIA

BEZPOREDNIA

Komercjalizacja

Oferta zgoszona publicznie

Sprzeda przedsibiorstwa

Wniesienie
przedsibiorstwa do spki

Oddanie majtku
przedsibiorstwa do
odpatnego korzystania

Publiczne zaproszenie do
rokowa

Publiczny przetarg na
pakiet akcji

Programy wspierajce proces przeksztace wasnociowych:

-program narodowy funduszu inwestycyjnego(Program Powszechnej Prywatyzacji)
-program stabilizacja-restrukturyzacja-prywatyzacja
-program program regionalnych funduszy inwestycyjnych
Prywatyzacja masowa(Program Powszechnej Prywatyzacji):
Etapy:
1. Powoanie 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych; NFI jako S.A marzec 1991 r.
2. Losowanie spek portfelowych 512
3. Dystrybucja wiadectw udziaowych
4. Wymiana wiadectw na akcje NFI
5. Debiut giedowy akcji czerwiec 1997
Warto giedowa indeksu NFI
- czerwiec 1997 160 z.
-czerwiec 2001 48, 8 z. (ci, ktrzy czekali stracili)
Ocena PPP:
1. NFI dwukrotny spadek wartoci aktyww
2. Sektor NFI przez cay okres (za wyjtkiem 1997 osign strat netto)- wysokie koszty wynagrodze
3. Przedsibiorstwa zarzdzane przez NFI:
-wyniki gorsze od firm poza programem NFI
-saba kondycja firm
-rozpoczcie programu w okresie dekoniunktury
-nieatrakcyjne branie
4. Ograniczony wpyw Skarbu Pastwa na NFI od 1998 roku
5. Wtpliwoci budzi szereg inwestorw, ktrzy nabyli akcje/udziay w firmach uczestniczcych w PPP.
Przebieg procesw przeksztace (stan na 31.09.2009)
Przedsibiorstwa objte przeksztaceniami 5934
1716 prywatyzacja porednia
Obecnie:
-22.04.2008 Rada Ministrw przyja dokument Planu Prywatyzacji na lata 2008-2011, ktry zakada
przekazanie w prywatne rce 740 spek Skarbu Pastwa dziaajcych w kilkunastu sektorach

37

gospodarczych.
-10.02.2008 rozszerzenie Planu na 802 spki
RYZYKO W GOSPODAROWANIU
Gospodarowanie decydowanie o zastosowaniu rodkw wystpujcych (posiadanych) w niedostatecznej
iloci, wywoujce konsekwencje dla firmy zarwno w okresie biecym jak i przyszym.
Decydowanie proces zachodzcy w warunkach ograniczonych informacji tzn.:
-Niepenych
-Nieaktualnych
-Niepewnych
-Nieprawdziwych
-Lub nawet ich braku
Warunki podejmowania decyzji:
1. Pewno adekwatne jedynie do krtkiego okresu dla przedsibiorstw dziaajcych lokalnie o
ustabilizowanej strukturze asortymentowej, klientach itp.
2. Ryzyko odchylenie od przewidywanego stanu rwnowagi, ktre mona przewidzie, skalkulowa np.
ryzyko kredytowe.
3. Niepewno odchylenie, ktrego nie da si przewidzie ani obliczy
Ryzyko w gospodarowaniu
Definicja ryzyka = miara niepewnoci w dziaaniu
Ryzyko powstaje w sytuacji:
- podjcia okrelonej dziaalnoci
-zachowania dotychczasowego stanu
-zaniechania czynnoci
Do niedawna ryzyko uznawane byo jako negatywny element biznesu
Postawy decydenta wobec ryzyka:
- Awersja do ryzyka ryzyko podejmuje wtedy, gdy oczekuje premii za ryzyko
-Obojtno ryzyko podejmuje bez oceny wielkoci (niepodane przy dziaalnoci gospodarczej)
-Skonno do ryzyka podejmuje decyzje nawet o wyszym ryzyku i jest skonny ponie dodatkowe
nakady (niepodane przy dziaalnoci gospodarczej)
Kryteria klasyfikacji ryzyka:
Ze wzgldu na poziom odniesienia:
- ryzyko systemowe: nie ma moliwoci kontroli przez jedn osob, odnosi si do ogu spoeczestwa,
zwizane jest z ryzykiem globalnym
- ryzyko specyficzne: indywidualne, przysze zdarzenie, mona kontrolowa, przewidywa
Ze wzgldu na alternatywy:
- ryzyko czyste: jedyn alternatyw jest wystpienie szkody (ryzyko trzsienia ziemi)
- ryzyko spekulacyjne: nieznane zdarzenia mog powodowa straty jak i zyski
Ze wzgldy na horyzont czasowy:
- operacyjne
- strategiczne
Ze wzgldu na otoczenie i postp:
-ryzyko statyczne nie jest zwizane z postpem
- ryzyko dynamiczne jest efektem postpu cywilizacyjnego
Ze wzgldu na mierzalno skutkw:
- finansowe
- pozafinansowe
W ujciu rodzajowym:
-osobiste
- ekonomiczne
- produkcyjne
- administracyjno-organizacyjne
- finansowe
-rynkowe

38

Ryzyko rynkowe w odniesieniu do ryzyka w gospodarowaniu:

Okrelone przez stabilno systemu polityczno-gospodarczego, w duej czci ley poza moliwociami
kontroli przez przedsibiorc
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko

popytu i zbytu
cenowe zwaszcza w warunkach inflacji
kursowo-walutowe
pojawienia si nowych firm
zatrudnienia metody i sposoby wynagrodzenia
kredytowe instytucji finansowych, kredyt handlowy
szarej strefy

Ryzyko produkcyjne:
- co i jak wytwarza?
- jakie podejmowa innowacje?
- jak rozbudowywa zakad?
- czy zmodernizowa, czy przej od konkurenta?
Podstaw racjonalnych decyzji jest tu rachunek ekonomiczny tzn. porwnanie nakadw i wynikw, z
uwzgldnieniem kosztw.
Problemy zwizane z prowadzeniem takiego rachunku
1. mierzalno poszczeglnych elementw kalkulacji np. aspekty jakociowe zwizane z zatrudnieniem
2. aspekt czasu w rachunku
3. trudnoci w prognozowaniu elementw rachunku subiektywizm dotyczy zarwno nakadw jak i
korzyci
4. wycena zapasw i kapitau trwaego
Innowacje a ryzyko
Schumpeter przedsibiorca = innowator
- ryzyko niepowodzenie w sensie ekonomicznym
-ryzyko niepowodzenie w sensie utraty prestiu, kompromitacji itp.
Ten drugi aspekt jest czsto waniejszy ni pierwszy
Dwa podejcia do ryzyka w innowacjach:
1. innowator ponosi wszystkie konsekwencje w przypadku niepowodzenia firmy europejskie
2. innowator ma prawo do bdw firmy amerykaskie, dao to m.in. przewag tym firmom nad
europejskimi w poziomie technologii
Inwestycje a ryzyko:
- w jaki sposb inwestowa rozbudowa, modernizacje, kupno?
- Z jakich rodkw inwestowa obce czy wasne?

Wykad 14 (26.05)

RYZYKO W GOSPODAROWANIU
Administracyjno organizacyjne
rda:
- struktura organizacyjna
- system zarzdzania
- zasady polityki kadrowej, kwalifikacje kadr
- system motywacyjny
- kultura firmy stosunek do podejmowania ryzyka, akceptacja dziaa przedsibiorczych
Finansowe
Przykady:
- ryzyko lokat
- ryzyko pynnoci aktyww stopie atwoci zdobycia i zamiany na gotwk
- ryzyko rde finansowania
- ryzyko transakcyjne negocjacji, ceny, inflacji
- ryzyko wiarygodnoci kontrahenta, waluty, banku

39

STRATEGIE POSTPOWANIA FIRM WOBEC RYZYKA

Postpowanie bierne:
- ignorowanie
Postpowanie czynne:
- unikanie
- zmniejszenie ryzyka
- podjcie ryzyka
- przeniesienie na innych
POSTPOWANIE AKTYWNE
1. Identyfikacja ryzyka.
2. Analiza ryzyka.
3. Ustalenie prawdopodobiestwa wystpienia.
4. Oszacowanie ewentualnych strat.
5. Podjcie dziaa majcych na celu zmniejszenie ryzyka i kosztw.
Przed ryzykiem mona si ZABEZPIECZY i UBEZPIECZY
ZABEZPIECZNIE dziaanie majce na celu niedopuszczenie do powstania strat no. systemy
kontroli, wielowariantowo rozwiza, programw.
UBEZPIECZENIE przerzucenie za okrelon opat odpowiedzialnoci na kogo innego.
Przykady: polisy, kontrakty terminowe, opcje, informacje i dziaania prewencyjne. Np. wywiadownie
gospodarcze, rezerwy (wasnych rodkw, gromadzone przez wyspecjalizowane instytucje ze skadek firm
chccych si ubezpieczy, tworzone przez pastwo budetu)
6. Kontrola, monitoring i ocena podjtych dziaa.
1.
2.

RELACJE Z KLIENTAMI
W wskim znaczeniu zbir dziaa, uatwiajcych lub przyspieszajcych procesy wymiany
midzy firmami a nabywcami, celem marketingu jest zarzdzanie relacj sprzedajcy kupujcy
oraz umoliwienie wymiany midzy stronami.
W szerokim znaczeniu (najwaciwsze) marketing to koncepcja zarzdzania firm z punktu
widzenia rynku In. Zarzdzanie w sposb zyskowny dla firmy i przynoszcy satysfakcj klientom.

MARKETING kluczowe pojcia

1. Potrzeby, pragnienia, popyt.
2. Produkt / usugi.
3. Warto, cena, satysfakcja.
4. Wymiana, transakcje, zwizki.
5. Rynki, uczestnicy rynku, klienci.
RYNEK jest we wspczesnym wiecie podstawowym regulatorem / mechanizmem alokacji
Wyjtki stanowi: gospodarka centralnie planowana i gospodarka naturalna
RYNEK zbir sprzedawcw i nabywcw, charakteryzujcy si specyficznymi formami organizacji,
powizanych relacjami poday i popytu na okrelone dobra
RELACJE Z KLIENTAMI
Relacje rni si i zale od tego:
- kim jest nasz klient (indywidualny, przedsibiorca, organizacja spoeczna, instytucja itp.)
- ile takich podmiotw jest w grupie sprzedawcw i nabywcw struktura rynku
PROBLEM SEGMENTACJI RYNKU CZYLI KIM JEST NASZ KLIENT?
Segmentacja podzia rynku na homogeniczne grupy konsumentw, rnice si midzy sob reakcjami
na dany produkt
Co wpywa na te reakcje?
1. Kryteria demograficzne.
2. Kryteria ekonomiczne.
3. Kryteria geograficzne.
4. Kryteria psychologiczne.
5. Kryteria spoeczne.
6. Wzorce zachowa konsumentw.
SEGMANTACJA RYNKU
Aby ceni z jakim rynkiem mamy do czynienia niezbdne jest:
1. Okrelenia stopnia koncentracji
- w zakresie sprzeday
- w zakresie zakupw
Wskanik informuje nas o tym jaki % sprzeday przypada na podmiot lub ich grup.
2. Zbadanie wskanika stopy zysku
Wskanik informuje o tym jakie dziedziny maja trway, przecitnie wyszy ni w innych gaziach poziomu
zysku tam jest tendencja do monopolizacji.

40

MARKETING cztery filary / zasady koncepcji marketingowej

1. Identyfikacja rynku docelowego.
2. Poznanie potrzeb docelowych klienta.
3. Marketing skoordynowany marketing mix.
4. Rentowno zaspokajania potrzeb klientw w sposb opacalny dla firmy.
Przedsibiorstwo jako klient
Zakupy klienta przemysowego rni si od zakupw klienta indywidualnego:
- zaspokajaj rne potrzeby i su rnym celom dla zysku, dla obniki kosztu, dla pracownikw, ze
wzgldu na obowizku pracodawcy
- w procesie podejmowania decyzji zakupu uczestniczy wiksza liczba osb
- nabywcy musz realizowa polityk zakupu organizacji
- wystpuj takie elementy jak: oferty cenowe, zapytania ofertowe, umowy kupna
Rynek klienta przemysowego charakteryzuje m.in.
- mniejsza liczba kupujcych (due przedsibiorstwa)
- blisze relacje dostawca nabywca
- koncentracja geograficzna
- zaleno od popytu konsumpcyjnego
- nieelastyczny popyt, niestabilny popyt
- profesjonalizm zakupw
- wpyw wielu osb na proces zakupu (uytkownicy, doradcy, podejmujcy decyzje, zatwierdzajcy decyzj,
handlowcy, stranicy)
Mix marketingowy 4P
Docelowy rynek dziaania: produkt, dystrybucja, cena, promocja

41