GRAYNA

BARBARA

SZEWCZYK

HERMANN BUDDENSIEG, TUMACZ,

WYDAWCA MICKIEWICZ-BLTTER,
POPULARYZATOR LITERATURY POLSKIEJ
W NIEMCZECH

P O E TA

I UCZONY

ZASUONA POSTA TUMACZA I POPULARYZATORA LITERATURY POLSKIEJ W NIEMczech Hermanna Buddensiega rzadko przywoywana jest w kontekcie literackich
zwizkw polsko-niemieckich oraz zagadnienia literackiego przekadu. Poetycki,
eseistyczny i traslatorski dorobek Buddensiega jest dzisiaj niemal zapomniany,
mimo i z perspektywy czasu nabiera on szczeglnego znaczenia. Wiele lat przed
otwarciem Instytutu Polskiego w Darmstadt (Deutsches Polen-Institut, 1980),
w trudnych dla ssiedzkich kontaktw latach elaznej kurtyny, Buddensieg torowa polskiej literaturze drog do niemieckiego odbiorcy, budzc zwaszcza wrd
elit niemieckich zainteresowanie polskim romantyzmem. Wspominajc jego dziaalno na tym polu, nie mona pomin najwaniejszych faktw w literackim
yciorysie poety, tumacza i polonofila, ktrego mio do poezji Mickiewicza
zaowocowaa wieloma inicjatywami.
Urodzony 3.07.1893 r. w miejscowoci Eisenach w Turyngii Hermann Buddensieg
by uczonym o niezwykle szerokich zainteresowaniach humanistycznych; obejmoway one obszar kultury antycznej, literatur niemieck okresu tzw. weimarskiej
klasyki, prawo, filozofi oraz dzieje religii na wiecie. Studia na uniwersytecie
w Heidelbergu, ktre ukoczy w 1920 r. prac doktorsk z historii nauk spoecznych1, poszerzyy krg jego fascynacji, wyzwoliy rwnoczenie pragnienie pisania.
Mimo cierpie i blw, z ktrymi musia si zmaga przez cae ycie, wskutek ran
odniesionych podczas I wojny wiatowej w 1915 r. Buddensieg powoany zosta
do suby wojskowej i wysany na front zachodni stara si uczestniczy w ruchu
1
Rozprawa doktorska Buddensiega traktowaa o pogldach i dziaalnoci utopijnego socjalisty
Wilhelma Weitlinga.

GRAYNA BARBARA SZEWCZYK: Hermann Buddensieg, tumacz

251

umysowym modych intelektualistw Republiki Weimarskiej, wydajc w latach

19241926 czasopismo pt. Der Rufer zur Wende i wygaszajc w wielu miastach
wykady z dziejw literatur europejskich i z historii2. W okresie narodowego socjalizmu nalea do opozycji antyhitlerowskiej, co spowodowao, i otrzyma zakaz publikowania utworw i przez kilka miesicy przebywa w wizieniu w Mosbach.
W latach II wojny wiatowej zacz pisa poezje. Powstay wwczas tomiki wierszy,
inspirowane lektur staroytnych autorw: Homerem, Ajschylosem, Sofoklesem, np.
Hymnen an die Gtter Griechenlands (Hymny do greckich bogw), Neckar i Nymphen (Nimfy), wydane drukiem po wojnie, w latach 19481950. Wierzy, e sztuka,
bya blaskiem wiecznego spokoju, wpywajcym wyzwalajco na twrc i jego
stosunek do wiata. W powojennym, przeomowym dla modej literatury niemieckiej
okresie Buddensieg nie przyczy si do adnej poetyckiej grupy, obce mu bowiem
byy eksperymenty jzykowe i poszukiwanie nowej formy. Pozosta w wiecie ideaw sztuki wielkich klasykw Goethego i Schillera, goszc potrzeb harmonii
czowieka ze wiatem, z przyrod i z Bogiem. W latach pidziesitych opublikowa
kolejne tomiki wierszy, a take proz, w ktrej, nawizujc do wasnych przey,
rozwaa problem ludzkiego cierpienia i mierci, np. Leid und Schmerz als Schpferkraft, 1956 (Cierpienie i bl jako sia twrcza). Twrczo poetycka przygotowaa
Buddensiega do pracy tumacza, a fascynacja staroytnoci oraz Goethem (o poezji
Goethego opublikowal kilka rozprawek) umocnia w nim wiar w jednajc si
poetyckiego sowa. Buddensieg zmar 12.12.1976 r. w Wiesloch pod Heidelbergiem.

W Y D AW C A M I C K I E W I C Z - B L T T E R
W padzierniku 1955 r., podczas uroczystoci zwizanych z obchodami stuletniej
rocznicy mierci Adama Mickiewicza, zebraa si w Hamburgu grupa niemieckich
uczonych w celu przygotowania Mickiewiczowskiej ksigi jubileuszowej. Bezporednim inicjatorem spotkania by Komitet UNESCO, ktry poprzednio uczci w ten
sposb pami Goethego i Leonarda da Vinci. Na przewodniczcego gremium zaproponowano wwczas szedziesiciodwuletniego Buddensiega, ktry mimo i nie by
znany w wskim krgu niemieckich slawistw i badaczy polskiej literatury, uznany
zosta za kandydata zdolnego do kierowania prac redakcyjn w sposb odpowiedzialny i energiczny. Propozycja ta zbiega si z innym wydarzeniem: Buddensieg,
zainspirowany lektur F.Th. Brattranka pt. Zwei Polen in Weimar 1829. Ein Beitrag
zur Goethe-Literatur (Dwch Polakw w Weimarze 1829. Przyczynek do literatury
o Goethem), rozpocz intensywne studia nad twrczoci Mickiewicza i polskim
romantyzmem. Dlatego z zaenowaniem, ale i z radoci, przyj zaszczytn funkcj,
2
Mody uczony odway si w czasach politycznych napi midzy Niemcami i Polsk mwi
o heroicznoci polskiej historii.

252

Literatura polska w wiecie

ktra otwara mu drog do Polski i pozwolia nawiza osobiste kontakty z Polakami

i znakomitociami polskiej nauki. W listopadzie 1955 r. niemiecki uczony uczestniczy jako oficjalny go w obchodach Mickiewiczowskiego roku w Warszawie. Po
powrocie nie wyjani powodw, dla ktrych zrezygnowa z zamiaru wydania planowanej ksigi o Mickiewiczu. Przedstawi natomiast projekt redagowania kwartalnika
Mickiewicz-Bltter, ktre miao by pocztkowo finansowane ze rodkw polskiego Ministerstwa Kultury, uzyskujc take poparcie ze strony niemieckiej. W pierwszym numerze pisma z kwietnia 1956 r., w artykule pt. Jednoczca sia poezji sformuowa programowe cele czasopisma, podkrelajc jego rol w popularyzowaniu
polskiej literatury i kultury w Niemczech. Poezja Mickiewicza pisa jego
postacie i jego obrazy, promieniuj pojednawcz si, s silne i jasne jak soce, ktre
przegania cienie. [] Mickiewicz i Polska stay si moim losem. To bya mio od
pierwszego wejrzenia3.
Redagowanie czasopisma byo w latach podziau Europy i trwania zimnej wojny
krokiem odwanym, prowadzcym w stron zblienia Niemcw i Polakw. Buddensieg, poeta, porednik midzy kulturami dwch narodw i utalentowany tumacz
wznosi pierwsze mosty porozumienia w okresie, kiedy politycy obu krajw nie deklarowali chci prowadzenia ze sob dialogu. Mickiewicz-Bltter ukazywa si trzy
razy w roku, w latach 19561975 w objtoci od 8096 stron. Zadaniem pisma
byo nie tylko krzewienie wrd Niemcw wiedzy o Mickiewiczu, jego dziele i jego
epoce4, ale przede wszystkim informowanie niemieckiego czytelnika o historii niemiecko-polskich kontaktw literackich, celem obudzenia szerszego zainteresowania
literatur polskiego romantyzmu i polsk literatur wspczesn, np. poezj Krzysztofa Baczyskiego, Konstantego I. Gaczyskiego, Leopolda Staffa i Juliana Tuwima.
Lektura pomieszczanych w czasopimie artykuw jest dla wspczesnego badacza
niezwykle wartociowym materiaem rdowym, pozwalajcym zrekonstruowa
recepcj literatury polskiej w Niemczech i towarzyszce jej mechanizmy w latach
pidziesitych, szedziesitych i siedemdziesitych, posiada ponadto warto dokumentarn i naukow. Spektrum poruszanych na amach pisma tematw moe budzi zdumienie. Wrd publikowanych tekstw odnajdujemy wiele przyczynkw
wanych dla zrozumienia polsko-niemieckich kontaktw, wpyww i filiacji literackich w okresie romantyzmu (np. E.T.A. Hoffmann i Polska, Goethe i Polska, Zygmunt
Krasiski i Heidelberg, O nieznanym Eichendorffie. Eichendorff mwi take po polsku, Zacharias Werner i Polska, Mickiewicz i Schiller). Otwieraj one przed
wspczesnym slawist i komparatyst nowe obszary badawcze i poszerzaj wiedz
o inspirujcej roli historycznych zdarze, lektur i osobistych spotka5 w poezji pol3

H. Buddensieg: Die einende Kraft der Dichtung. Mickiewicz-Bltter 1956, Heft 1, s. 2.

Na amach Mickiewicz-Bltter Buddensieg pomieszcza starsze przekady poezji Mickiewicza, np. Alberta Weissa, Helene Lahr, Carla von Blankensee oraz tumaczenia nowe, np. Waltera Panitza i Karla Dedeciusa.
5
Buddensieg drukowa take na amach pisma zapomniane wiersze niemieckich poetw z tematem
polskim, np. poezje T. Fontane czy Anette Droste-Hlshoff.
4

GRAYNA BARBARA SZEWCZYK: Hermann Buddensieg, tumacz

253

skich i niemieckich twrcw. Mickiewicz-Bltter byo dla niemieckiego czytelnika

drogowskazem wyjaniajcym najwaniejsze miejsca, postacie i konteksty w krajobrazie literatury polskiej okresu romantyzmu i dwudziestego wieku, przede wszystkim jednak przekazywao nowy, wolny od stereotypw obraz Polski i Polakw.
Buddensieg skupi wok czasopisma szerokie grono wsppracownikw, wybitnych przedstawicieli nauki i kultury obu narodw. Naleeli do nich m.in. Kasimir
Edschmid, Leonhard Frank, Hans Lipinski-Gottersdorf, Walter Panitz, Kazimierz
Wyka, Mieczysaw Jastrun, Konstanty Puzyna, Jarosaw Iwaszkiewicz, Stanisaw
Pigo, Andrzej Kijowski i in. Osobistemu zaangaowaniu wydawcy pisma mona
zawdzicza jego dugoletni ywot, mimo prowadzonej wobec niego oszczerczej
kampanii, w ktrej oskraono go m.in o prb budowania w Mickiewicz-Bltter
przyczuku dla komunistw i o uprawianie propagandy na rzecz komunistycznej
Polski. W 1970 r. Polska Misja Wojskowa w Berlinie zakomunikowaa Buddensiegowi, e rzd polski nie moe duej wspiera finansowo wydawania zeszytw i e
redakcja musi postara si o innych sponsorw. Rozgoryczony wydawca walczy
jeszcze przez cztery lata o utrzymanie pisma, pokrywajc jego druk i wysyk z wasnych rodkw. W ostatnim numerze 56/57 z 1974 r., egnajc si ze swoimi czytelnikami, napisa: Kiedy powiedzia mdrzec: pantha rei, w wodzie jest wszystko.
Ale co pynie obok? Rozmyta prawda, spryt, wstyd, spory, sowo sptane przez lepy
upr. Osamotniony w swoich racjach nie wierzy w nadejcie lepszych czasw dla
niemieckich slawistw. Uhonorowany w 1969 r. doktoratem honoris causa Uniwersytetu Poznaskiego Buddensieg ju wtedy przeczuwa, i mija bezpowrotnie zafascynowanie Mickiewiczem w Niemczech. Nowa generacja tumaczy literatury polskiej, reprezentowana przez Karla Dedeciusa, stawiaa na due projekty literackie i na
literatur wspczesn, co znajdowao poparcie ze strony wadz polskich, doprowadzajc midzy innymi do upadku Mickiewicz-Bltter.

SPOTKANIA

POLSK

POLAKAMI

W 54. numerze z 1974 r. Mickiewicz-Bltter Buddensieg opublikowa artyku pt.

Kulturlastig (Obciony kultur), ktry by podsumowaniem jego podry do Polski
(w latach 19561969 tumacz Pana Tadeusza przebywa dwanacie razy w Polsce)
i zacht dla Niemcw do duchowych spotka z Polakami, do lektury literatury
polskiej i zwiedzenia kraju. Buddensieg pisa:
Do prawdziwego zrozumienia naley niewtpliwie sympatia dla oryginalnych wytworw kultury drugiego narodu. To stawia przed nami, rzecz oczywista, wysze, duchowe wymagania, ale czy
mona je nazywa podejrzliwie obcionymi kultur? Czy kto, kto duchowo jest nieprzygotowany lub kto, kto uwiziony jest w stereotypach, kto, kto myli jednostronnie i yje z dala od
muz, pojedzie do tak obcionego kultur kraju, jakim jest Polska? Jeeli kto z uprzedzeniami,

254

Literatura polska w wiecie

le przygotowany, pojedzie do jakiego kraju, nie dostrzegajc owocw jego dziaalnoci kulturalnej, bdzie mia tylko poowiczne korzyci z podry, poniewa tego, czego si wczeniej nie poznao, nie pozna si teraz.6

Tymi sowami zwrci Buddensieg uwag na aktualny i wany aspekt niemiecko-polskich stosunkw, na podre Niemcw do Polski i uprzedzenia podrujcych
wobec polskiego narodu. Kiedy niemiecki badacz Mickiewicza przyjecha po raz
pierwszy w listopadzie 1955 r. do Polski zwiedzi wtedy Warszaw mg
przekona si, i wczesna zachodnioniemiecka propaganda przekazywaa nieprawdziwy obraz Polakw. Zdziwia go literacka kultura polskich rozmwcw, ich
ogromna wiedza o literaturze europejskiej, ich bezporednie i swobodne rozmowy
o sztuce i nauce. W Warszawie spotka wybitnych historykw literatury, uczonych
i pisarzy. Nawiza kontakty z Tadeuszem Kotarbiskim, Stefani Skwarczysk,
Kazimierzem Wyk, Mieczysawem Jastrunem, Julianem Przybosiem i innymi,
ktrzy w krtkim czasie stali si wsppracownikami Mickiewicz-Bltter, autorami tekstw pomieszczanych w pimie. W 1956 r. Buddensieg przyjecha ponownie do Warszawy, aby wzi udzia w konferencji Mickiewiczowskiej, na ktrej
wrczono mu medal Mickiewicza. Kolejne podre pozwoliy mu zwiedzi inne
polskie miasta: Krakw, Pozna, Wrocaw, Katowice. Wszdzie potem by przyjmowany jako przyjaciel Polakw, wznoszcy mosty porozumienia midzy Wschodem i Zachodem. W 1959 r. wrczono mu na sympozjum powiconym twrczoci
Sowackiego medal wieszcza, a w 1964 r. z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagielloskiego otrzyma pamitkowy medal uczelni. W relacjach z podry Buddensieg
wiele miejsca powici opisowi spotka z modymi Polakami, u ktrych jak
pisa czuo si wol pojednania z Niemcami. Przedstawia w nich te spoeczne i polityczne problemy polskiej rzeczywistoci, odnotowywa z satysfakcj kulturalny rozwj kraju, dostrzegajc w nim przede wszystkim to, co byo pozytywne.
Poszerza obszar swoich kontaktw, wygaszajc wykady na najwikszych polskich uniwersytetach i wsppracujc z polskimi czasopismami. Jego polonofilska
postawa i redagowanie Mickiewicz-Bltter nie znajdoway pocztkowo uznania
w Niemczech. Dopiero pod koniec lat szedziesitych, kiedy zainicjowane zostay
rozmowy midzy polskimi i niemieckimi politykami, po raz pierwszy doceniono
translatorsk i popularyzatorsk dziaalno Buddensiega. W 1968 r. tumacz Pana
Tadeusza otrzyma Wielki Krzy Zasugi (Groes Bundesverdienstkreuz) za prac
i zanagaowanie na rzecz zblienia i pojednania z Polsk, w 1972 r. uhonorowano
go na uniwersytecie w Heidelbergu dyplomem za popularyzowanie polskiej kultury
w RFN, w 1973 r., pidziesit lat po doktoracie, wrczono mu dyplom za wspieranie kulturalnych stosunkw midzy Polsk i Niemcami, a take za szczeglne
dokonania na polu przekadu polskiej poezji.
6

H. Buddensieg: Kulturlastig. Mickiewicz-Bltter 1973, Heft 54, s. 97.

GRAYNA BARBARA SZEWCZYK: Hermann Buddensieg, tumacz

TUMACZ. POETYCKI

PRZEKAD

255

PANA TADEUSZA

Dorobek translatorski Hermanna Buddensiega godny jest osobnej syntezy, tym bardziej, i strategi postpowania i kulisy pracy tumacza wyjaniaj jego teoretyczne
pisma o sztuce przekadu i komentarze do tumaczonych tekstw. W artykuach zatytuowanych Kunst und Geheimnis des bersetzens von Gedichten (Sztuka i tajemnica
przekadu wierszy) i Der Dichter des Dichters (Poeta poety) Buddensieg stara si
scharakteryzowa sylwetk tumacza, uwaajc, i nie powinien nim by filolog, lecz
poeta, ktry po mistrzowsku wada ojczystym jzykiem i potrafi rozrni pomidzy
wasnym i obcym duchem jzyka7. Pisze rwnie:
Przy przekadaniu poezji wszystko zaley od poety. Musi posiada nie tylko duy zasb sw
w drugim jzyku i by wytrawnym mistrzem wasnego jzyka, ale i umie nim wada, to znaczy
wykorzysta jego moliwoci z ca potg dwikw i rytmw. Przy czym nie wolno mu tworzy
z tego, co jest dane, lecz musi stworzy co nowego z twrczej siy ojczystego jzyka.8

Zaoeniu, i tumacz jest poet poety towarzyszyo przekonanie, i nie musi

zna biegle jzyka, z ktrego tumaczy. Sam Buddensieg nie potrafi posugiwa si
polszczyzn w mowie, rozumia jednak doskonale struktury gramatyczne i waciwoci jzyka polskiego, zna jego pola semantyczne i potrafi znale poetycki ekwiwalent przekadanych sw i obrazw. Podejmujc kwesti wiernoci tumaczenia wobec
oryginau, uwaa, i tumacz nie powinien si trzyma w sposb niewolniczy tekstu
wyjciowego. Wiernie tumaczy, znaczyo, jego zdaniem, swobodnie porusza si
w atmosferze wiersza, w jego metrum i rymach, zachowa umiar w poszukiwaniu
sensw, czyni obce zrozumiaym i potrafi ocali powiew innoci. Niezwykle
istotna byla dla niego kwestia rytmu, twierdzi bowiem, e tam, gdzie go brakowao,
wersy pozbawione byy ycia:
Tumacz uprzytamnia sobie wiersz wci od nowa, a przeniknie do jego wntrza i przemwi
do niego w swoim jzyku, delikatnie przypochlebiajc si sowu, przetapiajc go jednak z tak
energi, i wyrwany spod ciaru brzemiennego mylenia uderzy niczym piorun we waciwe
sowo, a uszczliwiony wiersz stanie we wskrzeszajcym go tchnieniu jako posta, przetworzony, na nowo narodzony.9

Nawizujc do teoretycznych prac niemieckich romantykw o literackim tumaczeniu, do esejw braci Schleglw, do Novalisa i Goethego, Buddensieg przyrwnywa proces tumaczenia do dziea stworzenia, a udany przekad do twrczego czynu. Solidna i podparta licznymi studiami praca nad przekadem poezji Mickiewicza
pozwalaa mu dostrzec rnice midzy jzykiem niemieckim i polskim i podj decyzj odnonie wyboru metrum wiersza. O najwaniejszym dla tumaczenia poezji
7

H. Buddensieg: Geheimnis und Kunst des bersetztens. Mickiewicz-Bltter" 1956, Heft 2, s. 56.
Tame, s. 36.
9
Tame.
8

256

Literatura polska w wiecie

wyborze, a byo nim co czsto podkrela metrum, winien, jego zdaniem, decydowa charakter i waciwoci jzyka przekadu. Wychodzc z tego zaoenia, posuy si w tumaczeniu Pana Tadeusza form niemieckiego heksametru, ten bowiem,
jak twierdzi, najlepiej oddawa rytmiczno, sens i atmosfer Mickiewiczowskiego
poematu10.
Buddensieg pracowa nad tumaczeniem przekadu Pana Tadeusza sze lat; cao
ukoczy w 1963 r. i wyda w wydawnictwie Eidos, doczajc do tekstu rysunki
Antoniego Uniechowskiego. Podobnie jak jego wielki poprzednik Walter Panitz,
ktry ukoczy przekad Pana Tadeusza w 1955 r., wydawca Mickiewicz-Bltter"
postanowi zmieni mickiewiczowskie metrum, przedstawi jednak najpierw prbk
swojej pracy Mieczyswowi Jastrunowi do oceny. Jastrunowi, podobnie jak i innemu
polskiemu uczonemu i znawcy literatury romantycznej Stanisawowi Pigoniowi,
ktry rwnie otrzyma fragment tumaczenia, spodoba si wybr Buddensiega.
Jeeli mog na tej podstawie osdzi, powiem, i nie da si porwna Paskiego tumaczenia
z jakimkolwiek innym; po prostu przewysza je. [] Z rozkosz czytam je i delektuj si rapsodycznym rytmem heksametru. Dla mnie, od zawsze mionika poezji, jest to prawdziwa rado.11

Wybr heksametru umoliwi Buddensiegowi wierne przeoenie wszystkich stylistycznych waciwoci oryginau. Lektura poematu w jzyku niemieckim potwierdza
wyksztacon przez tumacza zdolno odnajdywania ekwiwalentw rytmw i dwikw poetyckiego jzyka Mickiewicza. Dobra znajomo twrczoci polskiego wieszcza, dogbna interpretacja utworu oraz filologiczna analiza sw, poj i ich znacze
pozwolia mu odda specyficzny koloryt caoci. Tumacz zachowa w przekadzie
polskie imiona i niektre, zwizane ze szlacheck kultur wyraenia (np. kontusz czy
chodnik), doczajc na kocu niezbdne wyjanienia oraz wykaz okazjonalnych
polskich sw. W kilku miejscach mamy do czynienia z polsko-niemieckimi zoeniami w rodzaju: Knigbarszcze (barszcz krlwski), czy Schlachschitzensitte (zwyczaj szlachecki), dziki ktrym dialogi zyskuj na oryginalnoci i ywotnoci.
Przekad Buddensiega uznany zosta przez wielu znawcw poezji Mickiewicza za
doskonay, dokadny i wierny w warstwie jzyka i stylu. Heksametr pozwoli tumaczowi na niezwykle wierne oddanie kadego najdrobniejszego obrazu i kadej waciwoci stylu [] i polskiego kolorytu, a poniewa tumacz czy w sobie zalety
10

Historia przekadu Pana Tadeusza na jzyk niemiecki liczy prawie 170 lat; pierwsze tumaczenie
dokonane przez Otto Spaziera ukazao si w 1836 r., nastpne w kolejnych latach XIX w. (np.
A. Weissa, czy S. Lipinera z 1882 r. Ten ostatni zastosowa w przekadzie czternasto- i pitnastozgoskowiec). Opublikowano kilka tumacze duszych fragmentw eposu (np. Nitschmanna czy Pechnika), zachowao si kilka wersji niepublikowanych (Pindera, Winklewskiego). Poprzednicy Buddensiega prbowali odda metrum oryginau trzynastozgoskowcem, niektrzy sigali po czternasto- lub
pitnastozgoskowiec, stosujc w przekadzie m.in. jamby.
11
Kopia listu S. Pigonia do H. Buddensiega z dnia 10.10.1963 r. znajduje si w prywatnym archiwum Wilhelma Szewczyka.

GRAYNA BARBARA SZEWCZYK: Hermann Buddensieg, tumacz

257

uczonego i poety, jego utwr stoi take pod wzgldem artystycznym na najwyszym
poziomie12 pisa polski germanista Mieczysaw Urbanowicz. Wybr heksametru
zosta skrytykowany jedynie przez polskich pisarzy: Jarosawa Iwaszkiewicza i Tadeusza Nowakowskiego, ktrzy uwaali, i zmieni on w sposb zasadniczy rytm,
a zatem i ducha oryginau. Odpowiadajc na zarzuty, Buddensieg broni swojej
decyzji, powoujc si na zdanie Goethego13, ktry chwali niemiecki heksametr, jako
wyzwolone z okoww greckiego schematu niemieckie metrum i jako form z szerokim epickim oddechem, bdc nieodcznym skadnikiem tosamosci niemieckiego
jzyka poezji.
Buddensieg, co warto przypomnie, przeoy take kilka wierszy Sowackiego
(m.in. Testament mj), Cypriana Norwida (Fortepian Chopina), Zygmunta Krasiskiego i kilka wierszy Mickiewicza (Widzenie, Mdrcy, Godzina), wyznaczajc
w recepcji literatury polskiej w Niemczech wan cezur. Czytelnik niemiecki poznawa w przekadzie teksty najwikszych polskich romantykw, ktre dotychczas
rozproszone i zapomniane w Niemczech, po raz pierwszy ukazay si na amach
Mickiewicz-Bltter opatrzone komentarzem polskich i niemieckich badaczy.

P O D S U M O WA N I E
Przypominajc dzisiaj dziaalno translatorsk, wydawnicz i popularyzatorsk
Buddensiega, raz jeszcze naley podkreli, i w latach pidziesitych i szedziesitych jej rola bya wyjtkowa. Tumacz Pana Tadeusza, jeden z pierwszych budowniczych mostw porozumienia midzy Niemcami i Polakami, by przez prawie dwadziecia lat zaangaowany w dialog dwch kultur. Jego przekady poezji polskich
romantykw i jego eseistyka naukowa w kierowanym w latach 19561974 pimie
Mickiewicz-Bltter zasuguj w 150. rocznic mierci Adama Mickiewicza nie
tylko na prb oceny, ale i na gbsz refleksj w kontekcie nowego spojrzenia na
recepcj Mickiewicza w Niemczech oraz na dzieje polsko-niemieckich zwizkw
literackich.
12
M. Urbanowicz: List do Hermanna Buddensiega z 3.04.1968 r. W: In Honorem Hermann
Buddensieg. Heidelberg 1968, s.114.
13
Heksametrem pisa wybitny poeta okresu Owiecena Friedrich Klopstock, Goethe natomiast
posuy si tym metrum w eposie Hermann i Dorota.