Professional Documents
Culture Documents
O R C A N S T O W A R Z Y S Z E N I A Z A W O D O W E G O PRZEMYSOWCW R U D O W L A N Y C H
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
ZESZYT 3
R EVU E
30 KWIETNIA 1929
D U B A TI M E N T
R A U R U N D S C H A U
B U I L D I N G
R E V I E W
SOMMA1 R E
] N II A L T
LEAD1NG CONTENTS
L a Partie E c o n o i n i u e .
Oejkoinoniischer Tell
L'auteur cst d'avis que les soumissions illimitecs causent un grand mai a la valeur des traveaux du Batiment. Ni les contracts ni les cautions ne sont en etat d'assurer unc bonne excculion, dont la garantie ne donn ciue l'cxpcrience de 1'entrepreneur.
Der Yerfasscr behauptet, dass dic ffcntliche Ausschreibungen cincn bedeutenden Schaden der Baukunde veru.rsachen. E r bemerkt, dass
weder Biirgschaften, noch gcseizliche Sirengcn
geniigen um eine gute Ausfuhrung zu sichern.
Nur gut organisirte und erfahrene Bauuntcrnchmungen geben eine voIle Garantie guter L e i stung.
L'article Iraite la question des nouveaux problenies du batiment et les dhise en quelques
groupes essentiels conune par exemple: le eboix
de nouveaux terrains, nouvelIe formation des
plans d'habitations, nouvenux materiaux et nouvelle faeon de eonstruire, nouyel equipement de
la construction, nouveaux travaux seientifiques
et t c c h n i u e s . L'auteur d v e l o p p e chaque pro
blenie a part.
This article, divides llie new building problems into several main groups as: choice of
new building sites, new house holding and
lodging plans, new building materials and methods, recent scientific and technical studies in
the question of normalising employment and
technical research, adding to any "of them a
rich and claborate interpretation.
Der Yerfasscr beriihrt die Fragc der Kaul ioueii Burgschaften und Bankgaranlieen und
schliesst, dass Erleichterungen auf diesem Gebiete wesentlich die Baukosten vermindcrn konnlen.
The author reniarks on the question of diffelent banking guarantees concluding, that facilities in this direetion, eould reduce the cost of
building, by 3,49/.
C.onelusion des principes dc la loi de L o u eheur, citee d'aprcs ,,Lc Gnie civil".
Une des Causes de la Stagnation de Eine der Ursachen der Anamie der Bau
l'activite constructive par B. Kowalski.
indiislrie. B. Kowalski.
Der Verfasser wcist auf manebe Schwierigkciten gesetzlicber Natur hin, welcbe die Woliiunigsgenossenschaften,
die
auf
Staatlichefl
Grundsliickcn bauen, das Erlangen langfrisliger
Kredito Yerhiudern.
Economicail
Part.
STR. 102
PRZEGLD
BUDOWLANY
ZESZYT 3
in Po
Dor Artikel beruhrt die k o n o m i s c h c Bedeutung der grossen Wirtschaftsinanifcstation Polens der allgemeinen Landcsausstellung in
P o z n a nebst einer fluchtigen Beschreibung derselben.
This articlo treats on the economic importance of the great industrial show of Poland,
as is the Uniyersal National Exbibition and gives a summary description of the exhibition and
its outlay.
Techinisclier T e i l
T e c h n i c a l Pairt.
La
Partie
tcchniuc.
Ing. E . Ro
The author sums up the contains of recent two articles, showing the right system of
piling in application to different piling conditions.
He also indicates on the futur deyeloping
possibililies of this kind of piling.
I/auteur cxaminc dans cet arlicle, les differentes especes de ciments a prise rapide, en demontrant leurs qualites caracterisliqucs.
Dci- Yerfasser betrachtet in einem ausfiihrlichen Artikel v e r s c h i d e n e hochwertige Cementarten und fuhrt dere charakteristischc Eigenschaften yor.
The article shows the inclhods of cxploitation of the marble u a r r i e s of Carrara and the
ohlainig of the so-callcd: B o c k of Mussolini".
Le Trayail.
Die Arbeit.
Labour
Chroniue du pays.
Inlandchronik.
Chronique lrangcre.
Auslandische Cbronik.
Zeitschriftenschau
Bausloilpreise
<
>
und Tariflobne.
tllllllllllllllllilllllllllilllllllllllHIIIIIIIlilllllllllllllll
MMIII........
ZESZYT 3
PRZEGLD
DZIA
N I E O G R A N I C Z O N E ,
ycie jednak zadaje kam temu pogldowi. Ani rySory umowne, gwarantowane kaucj, ani urzdowy
nadzr techniczny nie s w stanie zabezpieczy inte
resu publicznego, gdy wykonanie robt nie bdzie fa
chowe i prawidowo zorganizowane, a to osignite
by moe wtedy, gdy do skadania ofert powoane s
P R Z E T A R G W
S O L I D N O
io:s
W Y K O N A N I A
P R Z E M Y L E
STR.
EKONOMICZNO-SPOECZNY
P R Z E T A R G I
R O L A
BUDOWLANY
Piotr
Drzewiecki.
B U D O W L A N Y M
STR. 104
PRZEGLD BUDOWLANY
ZESZYT 3
ZESZYT 3
PRZEGLD
BUDOWLANY
STR. 105
e z d o a l i tak o b s t a w i " f i r m w y k o n u j c b u d o w ,
e spowodowali jej b a n k r u c t w o . O c z y w i c i e zapomina
si p r z y tem, e w obecnym ustroju gospodarczym P o l
ski, gospodarstwo prywatne jest p o d s t a w p a s t w o
wego, k t r e czerpie z tego r d a r o d k i finansowe.
K o m i s j a A n k i e t o w a w swem s p r a w o z d a n i u (tom I,
B u d o w n i c t w o Mieszkaniowe, str. 118) wydaje sw
o p i n j n i e p r z y c h y l n o o d d a w a n i u do w y k o n a n i a bu
dowy w drodze publicznego przetargu n a j n i e j oferu
j c e m u , p r z e w i d u j c w t y m systemie n i e b e z p i e c z e
stwa i ujemne w y n i k i , k t r e w c a e j p e n i obecnie m a j
miejsce.
U s u n i c i e ujemnych stron przetargu publicznego
zapewnia jedynie przetarg ograniczony.
Daje on m o n o p o w o a n i a do k o n k u r e n c j i przed
s i b i o r s t w b u d o w l a n y c h r z e c z y w i c i e fachowych, od
powiednio do w y k o n a n i a danej roboty przygotowa
n y c h i z n a n y c h z solidnego i uczciwego w y k o n a n i a po
wierzonych sobie r o b t . W y k l u c z a si element przy
p a d k o w o c i , m o n o spekulowania na r y n k u budo
w l a n y m w s z e l k i m spekulantom i procederzystom, dla
k t r y c h rynek r o b t r z d o w y c h i s a m o r z d o w y c h , w y
k o n y w a n y c h za p i e n i d z e spoeczne, p o w i n i e n b y
z a m k n i t y . Roboty te w i n n y b y oddawane w rce, da
jce g w a r a n c j fachowego, solidnego i uczciwego wy
k o n a n i a roboty.
Przetarg ograniczony w y k l u c z a m o n o wejcia
na rynek k r a j o w y niemieckich f i r m b u d o w l a n y c h ,
k t r e w ostatnich czasach r n e m i d r o g a m i p r z e n i k a j
do kraju, m a j c u a t w i o n d r o g d o s t p u dziki prze
targom p u b l i c z n y m . N i e b e z p i e c z e s t w o tego zjawiska
komentarzy nie w y m a g a .
P o z i o m cen przetargu ograniczonego zawsze m o e
b y skorygowany racjonalnie przez realnie opracowa
ny w s t p n y kosztorys u r z d o w y .
J a k o orjentacyjny n i a t e r j a dla u y t k u ogaszaj
cych przetargi agend r z d o w y c h i s a m o r z d o w y c h ,
w i n n y s u y ewidencje p r z e d s i b i o r s t w b u d o w l a n y c h
z danemi o i c h f a c h o w o c i . Z d a w a o b y si s u s z n e m
by ewidencje te p r o w a d z i y specjalne sekcje b u d o w l a
ne p r z y Izbach P r z e m y s o w o - H a n d l o w y c h , co odpo
w i a d a o b y proponowanej przez K o m i s j A n k i e t o w
Izbie P r e z d s i b i o r s t w , w z g l d n i e inne instytucje spo
eczno-zawodowe.
U t r z y m a n i e p r z e m y s u budowlanego na n a l e y t y m
poziomie f a c h o w o c i i racjonalnej organizacji, jest tak
w a n y m c z y n n i k i e m w c a o k s z t a c i e ycia gospodar
czego, e k a d y obywatel, p r a c u j c y na t y m polu, w i
nien p o c z u w a si do o b o w i z k u w m i a r si i m o n o
ci s z u k a w znanej sobie dziedzinie n i e d o m a g a i spo
sobu i c h n a p r a w y . Moe c z y n n i k i r z d o w e zechc
r w n i e sprawie omawianej p o w i c i w i c e j cennej
uwagi.
Ignacy
Chabielski.
r
POD
WZGLDEM
dowe, badali gorliwie, czy mona znale lepsze metody budowy mieszka.
Pojcia, jak: program pastwowy budownictwa mieszkaniowego", budowy seryjne", schemat (projektw bu-
STR. lott
PRZEGLD
BUDOWLANY
ZESZYT 3
I. WYBR
zblokowanych,
c)
wielopitrowych.
4) Przystosowanie wymiarw ulic, placw i paszczyzn
do rnych sposobw rozplanowania; ulice komunikacyjne
i wewntrzne rnych wymiarw.
5) Nowa ulica komunikacyjna i wewntrzna (sposb
budowy, spolrzebowanic malerjalw, nakad pracy, koszty).
0) Dane statystyczne odnonie dotychczasowych kosztw
budowy ulic w rnych miastach duych i rednich
z uwzgldnieniem rnorodnoci wykonania i wyzyskania
wzniesie;
a) koszty waciwej budowy ulic,
b) koszt ciekw.
ZESZYT 3
PRZEGLD
BUDOWLANY
STR. 107
7) Sklepy, zakady przemysowe, jak: piekarnie, masar pytami ceglanemi, zuycie materjaw, robocizna, rodki
nie i t. p., garae, zakady uytecznoci publicznej, jak: pral przewozowe, uproszczene roboty budowlanej, rusztowa
nie, kpiele, schroniska dziecice i dla starcw, ich rozmia nia i t. p.
4) Beton cementowy i wapienny jako malerjal do budo
ry podug liczby i wielkoci, ich rozmieszczenie w planie
wy mieszka, pustaki betonowe, beton lekki z pomeksu, u
sytuacyjnym.
8) Roboty drogowe, wielko podwrz i ogrdkw lu, beton gazowy, beton porowaty, beton zmieszany z ce
mentu i wapna i inne.
W zwizku z rnemi wysokociami domw.
5) Zastosowanie stali w budownictwie mieszkaniowem
9) Wyliczenie liczb przecitnych do okrelenia spoirzebowania i>lacu na jedno mieszkanie (na parcele budowlane, w cianach, stropach, balustradach, schodach, oknach,
ulice, wolne powierzchnie, zakady uytecznoci publicznej drzwiach, meblach i t. p.
0) Szkielety stalowe i ich wypenienie, konstrukcje, me
P-), jako le potrzebn ilo sklepw, zakadw przemy
sowych i t. p, przy zaludnieniu 200, 500, 1000, 2000 tody techniczne i ich wdaciwoci, badanie poszczeglnych
metod pod wzgldem ich wartoci technicznej i gospodar
i 5000 rodzin.
czej.
7) Najnowsze dowiadczenia z betonem lekkim w laboII. NOWE GOSPODARSTWA DOMOWE I UKSZTA
ratorjum
i na budowie (beton porowaty, beton gazowy,
TOWANIE PLANW MIESZKA.
schima-beton).
a) w miecie:
8) Nowe sposoby budowania z drzewa, budynki gospo
1) Dzisiejsze potrzeby kobiety odnonie rozkadu mie darskie.
szkania oraz urzdzenie mieszkania.
9) Moliwo stosowania cementu w budownictwie miesz
2) Nowe kuchnie i urzdzenia gospodarskie; wyniki ba kaniowem (ciany, stropy, stopnie, pyty, uszczelnianie, po
da nad powstaem! w ostatnich czasach wikszemi osiedla sadzki i t. p.).
mi, uwzgldnienie wnioskw zrzesze kobiet-gospody, ar
10) Moliwo stosowania gipsu w budownictwie mie
chitektw i rnych gazi gospodarczych (przemysu meblo- szkaniowem, samego gipsu i mieszanego z innemi materia
go, przemysu gazowniczego i elektrycznego).
ami (ciany, pyty, tynk, posadzka i t. p.).
3) Minimum wymaga higjeny co do powierzchni, wy
11) ciany masywne i dachy, konstrukcje, uszczelnianie,
sokoci i iloci pomieszcze, oraz powierzchni okien.
budynki gospodarskie.
4) Nowoczesne metody mieszkaniowe i gospodarskie;
12) Zabezpieczenie od wpyww atmosferycznych cian
przystosowanie dotychczasowego rozplanowania mieszka zewntrznych (klinkier, tynk, pyty, malowanie i t. p.).
do nowych potrzeb ycia.
13) Materjaly do izolacji cieplnej, gatunki i celowo;
5) Opracowanie racjonalnych schematw rozkadu mie
torf, korek, heraklit, pyty filcowe i t. p.
szka jedno, dwu, trzy, cztero i picio-izbowych.
14) Materjaly izolacyjne gosowe, gatunki i celowo.
6) Mieszkanie elastyczne": powikszenie mieszka przez
15) Nowe podogi w mieszkaniach, gatunki i celowo.
Poczenie mniejszych mieszka, zastosowanie ek ska
16) Obicie cian wewntrznych w mieszkaniach, stare
danych.
i nowe sposoby.
7) Kuchnia racjonalna, dotychczasowe prby rozwiza
17) Nowe malowania ochronne elaza, drzewa i cian
nia budowy i projekty ulepszania.
masywnych.
8) Znaczenie ubikacji dodatkowych; gra, piwnica, ko
18) Ochrona elaza od rdzy: szkieletw, przewodw ru
mrki, skrytki, nisze i t. p.
rowych, kotw ogrzewanych, potw.
0) Wielkoci okien w pokojach i sypialniach, dania
19) Okna i drwi metalowe.
higjeny i rozwizanie techniczno-budowlane.
20) Okna suwane.
lo) Meble racjonalne, normalizacja, produkcja masowa.
21) Nowe sposoby stosowania drzewa w budownictwie
U ) Elektryczno w gospodarstwie domowem, badania
mieszkaniowem (ciany, stropy, drzwi).
zmysu gospodarskiego.
22) Racjonalne maszyny i narzdzia w budownictwie
12) Ujednostajnienie metod korzystnego rozplanowania
mieszkaniowem wedug stanu dzisiejszego dla mniejszych
Projektowania budowli.
rednich i wielkich budowli, jako te dla rnych sposobw
b) na wsi:
budowania.
13) Dom rolnika, nowe gospodarstwo domowe, typowe
23) Nowe racjonalne sposoby budowania na wsi. Zmniej
rozplanowanie.
szenie transportw, prosty monta, skrcenie czasu robo
14) Chata maorolnego, jaik wyej.
czego, wysza jako.
24) Wypracowanie norm jakociowych w budownictwie
III. MATERJAY BUDOWLANE I SPOSOBY BUDO mieszkaniowem:
WANIA.
a) dla cian, b) dla stropw, c) dla dachw.
1
xvu
C l a
Uz
zm,
IV.
STR.
108
PRZEGLD
RUDOWLANY
ZESZYT 3
N I E P R O D U K C Y J N E
W 1 numerze P r z e g l d u " p o z w o l i e m sobie z w r
ci u w a g na k o s z t o w n o obecnego systemu u r z d z a
n i a p r z e t a r g w n a roboty budowlane. Z m i a n a syste
m u u r z d z a n i a p r z e t a r g w d a a b y w rezultacie pota
nienie k o s z t w budowy, o 1.294%, obecnie c h c zba
d a s p r a w w a d j w i kaucyj, s k a d a n y c h przez prze
m y s budowlany, j a k o g w a r a n c j d o t r z y m a n i a w a r u n
k w przetargu, b d w y p e n i e n i a z a w a r t y c h u m w ,
g d y i w tej pozycji m o g y b y b y zrobione oszczd
noci i u a t w i e n i a , k t r e , p r c z potanienia k o s z t w
W Y D A T K I
b u d o w y w z m o g y b y r w n i e k a p i t a y obrotowe prze
m y s u , brak k t r y c h tak silnie daje si o d c z u w a
w kraju.
Uzyskanie gwarancji bankowej na wadja i k a u
cje w y m a g a dostarczenia b a n k o w i przez p r z e m y s od
powiedniej kontrgwarancji, b d pod p o s t a c i zabez
pieczenia hipotecznego, b d przez zoenie odpowied
niej sumy, p a p i e r w procentowych lub i n n y c h warto
ciowych walorw, zabezpieczajcych
dostatecznie
wydane przez bank gwarancje; operacje tego rodzaju
PRZEGLD
ZESZYT 3
BUDOWLANY
STR. 109
n m i n i m a l n s u m w a d j w i k a u c y j w sumie z o t y c h
50.000.000 i to t y l k o dla p r z e m y s u budowlanego, nie
liczc i n n y c h gazi p r z e m y s u i h a n d l u krajowego.
D l a zabezpieczenia sumy 50 m i l j o n w z o t y c h wa
d j w i k a u c y j p a p i e r a m i procentowemi, p r z y j m u j c
kurs dla t y c h e w e d u g obwieszczenia M i n i s t r a Skar
m i m u s i e l i b y m y zoy w a l o r w o 2 2 % w i c e j , to
jest za 61.000.000 z o t y c h . W ten s p o s b sumy obro
towe p r z e m y s u zmniejsza si o 11.000.000 z o t y c h .
R n i c a 11 m i l j o n w zoty ch oprocentowana po
20/ w stosunku r o c z n y m daje na o g l n y m r o c z n y m
obrocie 500 m i l j o n w z o t y c h w y k o n y w a n y c h r o b t
p o d r o e n i e kosztu b u d o w y o 2,2%, zatem z m i e n i o n y
system o g a s z a n i a p r z e t a r g w oraz z m i a n a s k a l i usta
lanej przez M i n i s t r a S k a r b u dla p a p i e r w p u p i l a r n y c h
p r z y j m o w a n y c h na wadja i kaucje d a y b y potanienie
k o s z t w b u d o w y (1.294 + 2.2%) o 3.494%).
Dalsze badania u s p r a w n i e w
poszczeglnych
c z y n n o c i a c h , z w i z a n y c h z b u d o w d a d z w sumie
p o w a n y procent n i e p r o d u k c y j n y c h w y d a t k w , ob
c i a j c y c h zbytecznie koszt budowy, s d z przeto, e
u s u n i c i e p r z y c z y n p o d r a a j c y c h koszta b u d o w y jest
p i l n y m o b o w i z k i e m odpowiednich c z y n n i k w , gdy
nieprodukcyjne w y d a t k i p o g a r s z a j stan gospodarczy
kraju.
7
C1
P o r w n y w u j c p r z e c i t n e k u r s g i e d o w e szeregu
Pzy'czek p a s t w o w y c h , jak r w n i e w a l o r w p u p i l a r n y c h z k u r s e m u r z d o w o ustalonym dla t y c h e w a
l o r w (obwieszczenie M i n i s t r a S k a r b u z dn. 27.9 28 r.)
s k a d a n y c h n a wadja i kaucje w i d z i m y , e r n i c a
P o m i d z y c e n giedow, a cen u s t a l o n przez M i n i S k a r b u w a h a si p o m i d z y 1 6 % a 55/ , r e d n i o
a t r n i c m o n a o k r e l i na 2 2 % .
r a
P r z y j m u j c , e w a r t o r o b t b u d o w l a n y c h dla
z d u , k o m u n oraz instytucyj s p o e c z n y c h w y k o n y
w a n y c h rok rocznie w y n o s i 500.000.000 z o t y c h (np.
w b u d e c i e 1929/30 777 m i l j . , e suma w a d j w
kaucyj o d tej sumy stanowi 10%, otrzymujemy ogl
r
N i e k t r e instytucje p a s t w o w e n a zatwierdzenie
w y n i k w przetargu r e z e r w u j sobie, jak to w i d a
z w a r u n k w przetargowych, a t r z y m i e s i c e czasu
i f o r m a l i s t y k swoj tak d o s t o s o w a y do tego termi
nu, e t e n e p r z e w a n i e ledwie wystarcza n a czynno
ci zatwierdzenia przetargu i z a w i a d o m i e n i a k o n t r a
henta o zleceniu m u danej b u d o w y do w y k o n a n i a ,
p r z e m y s o w i e c z a m u s i b y w pogotowiu do rozpo
czcia r o b t przez c a y ten 3-miesiczny okres czasu.
B y w a j sporadyczne w y p a d k i , e ze w z g l d u na w y
j t k o w p i l n o b u d o w y decyzja n a s t p u j e szybciej,
ni w 3 miesice i wtedy p r z e m y s o w i e c m a pozosta
wione sobie 2 tygodnie czasu na o r g a n i z a c j i rozpo
czcie r o b t .
System ten t r u d n y do ujcia cyfrowo daje r w n i e
p o d r o e n i e k o s z t w budowy, g d y zmusza przemy
s o w c a budowlanego do t r z y m a n i a w pogotowiu przez
przynajmniej 2 m i e s i c e odpowiedniego dla danej bu
d o w y personelu technicznego i administracyjnego, k t
r y w najlepszym razie w t y m czasie m o e b y zatrud
n i o n y t y l k o tymczasowo i przygodnie na i n n y c h bu
dowach.
M a m w r a e n i e , e t e r m i n d w u t y g o d n i o w y na za
twierdzenia w y n i k w przetargu, a t e r m i n t r z y m i e s i c z
ny na przygotowanie organizacji r o b t by yby w i c e j
zgodne z w y m a g a n i a m i y c i a i w i c e j celowe z p u n k t u
widzenia naukowej organizacji pracy .
7
St. Pronaszko.
STR. 110
PRZEGLD
AWA O BUDOWIE
BUDOWLANY
ZESZYT 3
T A M C I I MIESZKA W E F R A N C J I
(Dokoczenie).
T A B E L A IV.
Rodzaj
lokalu
1 pokj
1 pokj
kuchnia
i wc
cia w promieniu 30
klin
1.570
2.750
3.031
4.716
5.660
6.602
Pozostae miejscowoci
1.390
2.358
3.143
3.931
4.717
5.505
MIEJSCOWO
5 pokoi
kuchnia
i wc
T A 11 1
: L A V.
R o (1 z a j 1 o k a 1 u
MIEJSCOWO
1 pokj
kuchnia
i wc
3.300
2.8.10
4.710
3.773
5.C60
4.716
0.702
5.000
5 pokoi
kuchnia
i wc
7.024
0.002
T A li E L A VI.
R o (1 z a j
MIEJSCOWO
I pokj
kuchnia
i wc
lokalu
5 pokoi
kuchnia
i wc
mieniu 30 klin
Pozostae miejscowoci
. . . .
4 0.1 18
34.387
57.:! 12
45.1)72
68.775
57.;312
82.530
08.775
96.286
80.237
PRZEGLD
ZESZYT 3
J E D N A
P R Z Y C Z Y N
A N E M J I
R U C H U
STR. 111
RUDOWLANY
B U D O W L A N E G O
poszczeglnych spdzielni absolutnie
niezalene, moe by dokonane jedynie
na jednostronny wniosek Skarbu Pa
stwa na mocy odpowiedniej ustawy
sejmowej, ktrej dotychczas brak.
Inaczej mwic, nie byo i niema
prawnych podstaw do przeprowadze
nia konwersji kredytw, udzielonych
spdzielniom, budujcym si na b.
gruntach pastwowych i przez nie na
wasno nabytych. Dziwi si przeto
naley, i zainteresowane instytucje
pastwowe nie uzgodniy uprzednio
swych stanowisk, nie wpyny na to,
by zaistniay odpowiednie podstawy
prawne i bez tych koniecznych aktw
postanowiy przeprowadzi konwersj,
naraajc cay szereg spdzielni na
niepotrzebne zupenie w tej chwili wy
sokie bardzo koszta i strat czasu.
Sprawa powysza ley nietylko w in
teresie spdzielni, lecz w znacznie
wikszym stopniu Min. Skarbu i R. G.
K,, gdy bank tein, wypuciwszy obli
gacje i listy zastawne mgby uloko
wa je w Banku Polskim, otrzymujc
stamtd nowy zasb rodkw na zasi
lenie ruchu budowlanego; Rank Polski
za mgby na tej podstawie powik
szy sum obrotu pieninego, wypu
szczajc w odpowiedniej iloci bilety
bankowe, zmniejszajc tem sameni obecn ciasnot na rynku pieninym.
Dalej, z chwil przeprowadzenia kon
wersji, spdzielnie obowizane s spa
ca otrzymane kredyty, czyli rozpocz
aby si amortyzacja tych kredytw
i, w wyniku tego, R. G. K. miaby z te
go rda stay dopyw nowych rod
kw na zasilenie akcji budowlanej
przeznaczonych i ktra nie nosiaby
wtedy charakteru przypadkowoci, by
aby wicej cig.
Jest to wic sprawa pierwszorzd
nego znaczenia dla Pastwa i winna
w jaknajkrtszym czasie znale po
mylne rozwizanie, gdy sezon budo
wlany nadchodzi szybkimi krokami,
a kredyty B . G. K . na rok 1929, jaik
wiadomo, s cakowicie wyczerpane.
PRZEGLD B U D O W L A N Y
STK. 112
P O W S Z E C H N A
W Y S T A W A
16.Y -
K R A J O W A
ZESZYT 3
P O Z N A N I U
3 0 . K 1929
W l DOK
OD V L I C V
PRZEGLD
ZESZYT 3
STR. 115
BUDOWLANY
zzewntrz.
myslu zobrazowano iiaogl cay przemys tak pod wzgl
dem gospodarczej, jak i technicznej organizacji.
A wic na czele stoi tu grnictwo i hutnictwo, majce
charakter eksportowy z przemysami: wglowym, elaz
nym, cynkowym, oowianym i t. d. Obok przemys me
talowy i maszynowy; Ministerstwo Komunikacji zobrazuje
tu polskie wyroby w zakresie komunikacyjnym, wystpuje
le polski przemys lotniczy.
Dalej reprezentowany bdzie przemys budowlany, elek
trotechniczny, spoywczy, chemiczny, konfekcyjny i t. d.
Bzemioslo, handel, ubezpieczenia, samorzdy i uzdrowi
ska zajmuj szereg pawilonw'.
Sil atrakcyjn bdzie niewtpliwie ju nie tylko zgru
powanie wynikw, metod i organizacji pracy przemyso
wej, ale i pokazy metod lej pracy.
Trosk o udzia w Powszechnej Wystawie w Poznaniu
Polskiego Przemylu Budowlanego, podj Zarzd Stowa
rzyszenia Zawodowego Przemysowcw' Budowlanych Rze
czypospolitej Polskiej oraz Delegacja Stal Zrzesze Bu
downiczych i Stowarzysze Zawodowych Przemysowcw
Budowlanych. Na skutek podjtej inicjatywy powysze or
ganizacje weszy w porozumienie z Zarzdem Powszechnej
Wystawy w Poznaniu oraz pokrewnemi organizacjami, jak
lo: z Koleni Architektw, ze Stowarzyszeniem Architektw
Polskich, ze Zwizkiem Polskich Fabryk Portland Cementu,
ze Zwizkiem Ceramikw Rzeczypospolitej Polskiej, ze
1 1C>
PRZEGLD
BUDOWLANY
ZESZYT 3
ZESZYT 3
PRZEGLD
BUDOWLANY
STR. 117
STR. 118
PRZEGLD
BUDOWLANY
ZESZYT 3
Paac sztuki na P. W. K.
Ten ostatni pawilon, projektu in.-arch. Adolfa Inalowicza-Lubiaskiego, dla lepszego uwydatnienia eksponatw
zosta rozwizany architektonicznie w formie hali o kon
strukcji dajcej maksimum wiata, o wizaniu jednostajnem, nic posiadajcem belek i podcigw, rozpitej wyso
kim ukiem, dajcej efekt spokojnego, lekkiego i atwego
opanowania przestrzeni przez stron techniczn. Kabiny
stoiskowe zostay obnione, celem podniesienia kontrastu
1 stworzenie atwych do zbudowania wntrz dla fragmen
tw archi tckloniczno-dckoraoyjnych.
Wobec zmiany placu pod budow pawilonu, pierwotny
projekt musia by zmieniony w sensie ukadu asymetrycz
nego, na czem ucierpia wygld zewntrzny.
Na wprost pawilonu budowlanego umieszczono 12 pa
wilonw firmowych i pawilon Cukrownictwa; ten plac za
myka od lewej strony blok, mieszczcy pawilony Przemy
su Chemicznego, Meblarskiego, Spoywczego i hal ma
szyn, dotykajc bokiem do Gwnej Alei. Po drugiej stronie
Alei, krawdziom tego placu odpowiadaj pawilony Raczewskiego", za nim za rozpociera si teren Wesoego
Miasteczka (co w rodzaju Luna Parku).
Dalej po lewej stronic Alei, rozoyy si za kwietnika
mi pawilony rolnicze, po praWej arena z trybunami, konch
orkiestrow, dancingiem i pawilonem Ranku Rolnego.
W gbi terenu E na lewo, dookoa wielkiego placu roz
rzucono szereg pawilonw, jak meljoracji, owiectwa,, me
teorologiczny, myliwstwa i t. d., z prawej mieszcz si
pawilony organizacji i przemysw rolniczych, gospodarcze,
hale zwierzce i t. p. oraz hala zjazdw.
czny teren wystawy obejmuje 60 hektarw, na kt
rych stano siedemdziesit kilka budynkw staych i kilka
dziesit pawilonw sezonowych.
Stefan Martens.
PRZEGLD
ZESZYT 3
BUDOWLANY
STR. 11!)
DZIA T E C H N I C Z N Y
P A L E
B E T O N O W E
E L B E T O W E * )
(Dokoczenie).
Z p o w y s z e g o bynajmniej nie w y c z e r p u j c e g o opi
su w i d z i m y , jak wiele r n o r o d n y c h s y s t e m w p a l i
betonowych i e l b e t o w y c h m a obecnie zastosowanie.
N a l e y jednak stwierdzi, e n i e k t r e z wymienio
n y c h s y s t e m w p a l i z n a l a z y bardzo ograniczone za
stosowanie, natomiast systemy i typy, k t r e o k a z a y
si p r a k t y c z n e m i , s stale i coraz to wicej udoskona
lane i rozpowszechniane.
W Polsce najszersze zastosowanie m a j pale Ray
monda, Sterna, s u p y Straussa i gotowe elbetowe pa
le ( H n n e b i q u e ' a i Considere'). B y y te u y w a n e pale
systemu Compessol, Simplex, s u p y W o l f h o l i z / a i in
ne w bardzo ograniczonej jednak iloci w y p a d k w .
Czsto m o n a si s p o t k a z zapytaniem, j a k i z w y
m i e n i o n y c h t y p w i s y s t e m w jest najlepszy i j a k i
n a l e y u y w a w praktyce. Z o p i s w p o s z c z e g l n y c h
r o b t palowych, k t r e m a m y n a d z i e j p r z y t o c z y
w n a j b l i s z y c h n u m e r a c h pisma, m o n a bdzie wyci
g n odpowiednie wmioski.
P r z e d ustaleniem sposobu fundamentowania w i n
ny b y przedewszystkiem d o k a d n i e zbadane tech
niczne i lokalne w a r u n k i , oraz grunt w miejscu przy
szych r o b t fundamentowych i wtedy dopiero m o e
b y r o z w a a n a kwestja zastosowania tego lub innego
systemu fundamentowania, w z g l d n i e systemu pala.
system najlepszy dla p e w n y c h o k r e l o n y c h w a r u n k w
m o e o k a z a si z u p e n i e nieodpowiednim p r z y i n n y c h
warunkach.
M o n a b y np. g o r c y m z w o l e n n i k i e m p a l i zabija
nych (Raymond, Stern, lub Ilennebicpie, Considere),
jednak p r z y z n a w a , e dla w z m o c n i e n i a wadliwie za
o o n y c h f u n d a m e n t w i s t n i e j c y c h b u d o w l i jest naj
lepiej s t o s o w a pale wiercone (Strauss,
Wolfholtz),
k t r e da si w y k o n a nawet w p i w n i c a c h .
Natomiast n a j g o r t s z y zwolennik s u p w Slraussa
zgodzi si z lem, e s u p w tych nie n a l e y u y w a
w kurzawce, torfie, wodzie etc, gdzie celowem b y o b y
zastosowanie p a l i gotowych e l b e t o w y c h lub pali
w pochwach elaznych.
W i e l k rol o d g r y w a zwykle czas w y k o n a n i a pali,
lo le dlatego dotychczas n a j w i k s z e m u z n a n i e m cie
sz si pale betonowane w gruncie (w pochwie elazuej) jako szybkie w w y k o n a n i u p r z y r o z m a i t y c h oko
licznociach i o d p o w i a d a j c e technicznym w y m a g a
niom.
P o z a k w e s t j technicznej celowoci d e c y d u j c y m
c z y n n i k i e m jest koszt zastosowania tego lub innego
systemu p a l i . W innem miejscu p o c z y n i m y p r b ana
lizy cen p a l i r n y c h s y s t e m w **), wobec czego spra
w t p o r u s z y m y tu tylko p o b i e n i e i o g l n i k o w o .
Koszt fundamentowania na palach betonowych
r
w i n i e n b y o k r e l o n y tylko dla p o s z c z e g l n y c h w y
p a d k w , g d y jest w wielkiej mierze z a l e n y o d :
a) miejscowych cen na m a t e r j a y i r o b o c i z n ,
b) rodzaju g r u n t u i ew. n a p o t y k a n y c h t r u d n o c i
(kamieni, p n i i i n n y c h p r z e s z k d ) ,
c) o b c i e n i a na pal,
d) iloci p a l i pod d a n b u d o w l ,
c) charakteru b u d o w l i : most (ew. palowanie z ru
s z t o w a ) , fundamenty pod m a s z y n y (ew. gboki wy
kop), dom mieszkalny (warunki z w y k e atwiejsze)
etc,
f) poziomu w o d y gruntowej,
g) odlegoci od stacji kolejowej i i n n y c h w a r u n
k w miejscowych.
O p r c z kwestji k o s z t w i technicznej celowoci sy
stemu pala m u s i m y z w r c i u w a g przy zastosowaniu
pali na odpowiednie w y k o n a n i e , gdy n i e z a l e n i e od
t r a f n o c i w y b o r u systemu pala, m o e on b y wykona
ny przez niefachowe siy wadliwie, co, niestety, zda
rza si wcale nierzadko.
T o te, d e c y d u j c o najlepszych w d a n y c h w a r u n
k a c h systemach pali, n a l e y w z i pod u w a g wzgldy techniczne, ekonomiczne, termin w y k o n a n i a etc,
jednak nadewszystko n a l e y p a m i t a , e dobry p a l
betonowy to jest ten pal, k t r y jest dobrze w y k o n a n y .
N a z a k o c z e n i e szkicu c h c i a b y m d o r z u c i p a r
sw o ew. perspektywach dalszego rozwoju rnych
s y s t e m w pali.
Co do p a l i z p o c h w (gilz) p o z o s t a w i a n w grun
cie (Raymond, Stern), to przypuszczam, e dalsza pra
ca nad k o n s t r u k c j tych pali i icli rdzeni w i n n a i
w k i e r u n k u osignicia atwiejszego w y j m o w a n i a rdze
nia, wbitego w grunt. P o d t y m w z g l d e m j u zreszt
z o s t a y poczynione p o w a n e udoskonalenia, jak np.
r n e nowsze konstrukcje zwajcego si stalowego
rdzenia R a y m o n d a , lewar h y d r a u l i c z n y (Sterna), etc.
M a m w r a e n i e , e w bardzo k r t k i m czasie b d z i e m y
w i a d k a m i dalszych pod t y m w z g l d e m u d o s k o n a l e .
Gotowe zabijane pale elbetowe (Ilennebicpie, Con
sidere) s zbyt cikie (niewygodne w transporcie, w y
m a g a j cikich k a t a r w etc,), wic przedewszyst
k i e m n a l e a o b y d y do o t r z y m a n i a pala e l b e t o w e
go o lejszej konstrukcji.- T o te z a z n a c z y y si de
nia do otrzymania pala lejszego w konstrukcjach,
w k t r y c h p a l e l b e t o w y posiada w e w n t r z na caej
jego dugoci o t w r ( r u r ) , jak r w n i e w patentowa
nych niemieckich konstrukcjach pali, p r z y g o t o w a n y c h
w formach w i r u j c y c h .
Jest to jeszcze n i e w y s t a r c z a j c e i zapewne b d
w dalszym cigu czynione p o s z u k i w a n i a k o n s l r u k c y j
lekkiego pala, b y m o e p r z y zastosowaniu j a k i e g o
nowego lekkiego betonu.
S u p y (czyli, jak czsto m w i m y n i e p r a w i d o w o ,
pole wiercone") w y m a g a j udoskonalenia pod wie
loma w z g l d a m i , a przedewszystkiem pod wzgldem
tempa w y k o n a n i a . W i e r c e n i e o t w o r w i betonowanie
STR. 120
PRZEGLD
C E M E N T Y
b) Cement hutniczy,
1) Cement elazny,
2) Ceimenl wielkopiecowy.
Przepisw u r z d o w y c h dla c e m e n t w w y s o k o w a r l o o i o wych jeszcze niema. Zjawienie si ich, jednak jesl kwestj
niedalekiej przyszoci.
wysokowartociowy.
Cz nicrozpuszcz.
w kwasie solnym .
A l Os
Fe 0
Ca 0 . . . .
Mg 0
S Og. .,',.:. .
Straty przy wypalani"
Modu hydrauliczny .
2
Ilo analiz
. .
min.
red
nio
Cement
wartociowy
max.
1.09
0.06
0.33
6.94
24.46 18.19 20.89 23.71
7.6,') ! .83
6.42
8.12
6.20
2.16
3.10
4.73
07.09 02.20 65.40 67.13
3.49
0.89
4.96
1.53
2.93
1.01
1.74
3.12
3.47
1.07
2.16
8.1'7
2.31
1.83
2.10
2.25
40
E.
Romaski.
a) Cement portlandzki,
Cement portlandzki
'ZESZYT 3
W Y S O K O W ARTOGT()\VE
Cementy wysokowarociowe
s(i lo spoiwa nalece do
rodziny cementw i w rodzinie lej posiadajce wybitnie roz
winite charakterystyczne jej cechy. l)zieli[ si one na:
I. Cementy wapniowe.
.1.
BUDOWLANY
min.
red
nio
O.Oli
0.78
1 li. 1'.) 21.23
1.11
6.59
2.15
2.93
59.48 64.58
0.78
1.57
0.90
1.71
0.65
3.15
1.83
2.06
80
:1
Cenieni
normalny
Cement wyso-.
kowarlociowy
1. godzin
3. godzin
(i. godzin
5. godzin
PRZEGLD
ZESZYT 3
BUDOWLANY
STR. 121
]'
Ilo
otworw sita
na 1 cm
o z o s 1 a o w p r o e n l a c li
2
Cement normalny
Cement wysokowailoe.
max.
min.
red
nio
max.
2.00
900
6.00
0.00
0.5
4000
20.00
1.90
13.00
10000
37.20
min.
red
nio
0.00
0.14
16.1
0.1
4.50
33.8
0.6
12.44
/o
//
/z
'
C. *?o a /ty
7
W okresie roku:
RY$4.
>rz
RYi I
3r
wytrz. na rozciganie
_
,
. . , - . -
~s
wytrz. na ciskanie
Cem. wysokowailoe.
Cenieni normalny
1 12,4
1 14,5
1 : 10,4
28
1 15,5
1 : 13,5
00
1 10
1 : 14
180
1 10,5
1 : 15
305
1 17,4
1 : 15,0
STR.
122
PRZEGLD
BUDOWLANY
ZESZYT 3
Ryl.J.
Pri>ka7c/n.
yy.
24 tygodni.
Grna krzywa odnosi sie do cementu, przechowywane
go bardzo starannie yy laboratorjum, dwie nastpne do
cementu magazynowanego na budowie w mniej lub wicej
dobrych warunkach.
B. Cementy wysokowartoCciowe.
Hutnicze.
c/o
. o 2e
t
2&.
cfon
S&.
z cem.
Ce.ma.rjf
t,
to Jtotra
yf.
wy s o o .socr
no yma
/nu
f.
.
PRZEGLD
ZESZYT 3
BUDOWLANY
STR. 123
Cement wielkopiecowy
. . .
5000
. . .
10000
. . .
Pocztek wizania godzin
Koniec
normalny
wysokowarloeiowy
1017
1706
2,990
1004
1572
2,997
.
.
.
.
0.2
lady
0.3
2.1
6.2
1.6
6.6
14.1
4O6
28 .
,,
na rozciganie po .'! ,,
,,
,,
,,
,, 7 ,, , .
28 .
Stosunek wytrzymaoci na ciskanie
do wytrzymaoci na rozciganie .
C3
eE
179
295 kg/cm
_.) _
,1 9
20
423
596
'-'7
27
36
35
44
397
'3
11
13,5
C. Cement glinowy.
W porwnaniu z cementem portlandzkim cement glino
wy ubogi jest w wapno posiada natomiast du ilo Ala Os.
Skad chemiczny jego wedug danych niemieckich ilu
struje tabelka, w ktrej jednoczenie dla porwnania poda
ny jest rwnie skad chemiczny cementu portlandzkiego.
Produkcja cementw wielkopiecowych ma doniose zna
czenie gospodarcze, przetwarzajc uwaany niegdy za bez
wartociowy surowiec na bardzo poyteczne spoiwo, przy
stosunkowo niewielkiem zuyciu energji.
Szczeglnie wan jest ta okoliczno, c potrzebna do
produkcji en erg ja w 'nieznacznym tylko stopniu czerpana
jest ze spalania wgla.
Otrzymywane cementy prcz normalnych mog by
rwnie i wysokowarlociowe.
Osiga si lo sposobami lemi saniemi, jak przy cemen
tach portlandzkich, stawiajc krylerjum kwalifikujce wy
trzymao na rozciganie: po 7 dniach 25 kg/cm , po 28
dniach 40 kg/cm ; oraz wytrzymao na ciskanie: po 3-ch
dniach 250 kg/cm i po 28 dniach 500 kg/cm-.
Po za skadnikami zasadniczemi dla uregulowania okre
su wizania do wspomnianych cementw dodawany jest
przy przemiale w nieznacznej iloci (2/o) gips.
Poniewa cementy wielkopiecowe w porwnaniu z port
landzkim zawieraj mao wapna (przecitnie 53 58/o) s
odporniejsze na dziaanie kwasw, chemicznie czynnej w
dy, tuszczw i olei.
Oto tabelka porwnawcza cementu wielkopiecowego
normalnego i wysokowairtociowego, zestawiona ze rednich
wynikw prb laboratoryjnych przeprowadzonych przez
Instytut Bada Przemysu Cementowego w Dusseldorfie
W roku 1027-ym (patrz szpalta obok u gry).
Podstawowy surowiec dla cenieniu hutniczego, wysokoWartociwegaszlaka, powinien zawiera w skadzie swoim
duo AL Os, przez co zapobiega sie przemianie szlaki szkli
stej w ikrysztaliczn, a co za tern idzie i zanikanie jej wla3
Ca ()
Ca 0
A l 0,,
Tlenki elaza . . . .
,,
tytanu....
2
Cement
portlandzki
Cement
glinowy
5866
1826
412
1 6
3545
510
3555
515
2 3
3.(i60/
Fe
5.270/0
9.07%
32.64%
2.270/o
0.26%
0.420/o
0,!
Fe 0
Ca C0
Mg 0
H 0
Razem
. 100.00%
STR, 124
PRZEGLD
V""
BUDOWLANY
ZESZYT 3
"
' Zoo
2& >S'*'
Rys. 10.
Rys. 11.
/ Cm
. ..,e
Cen
s
Sc i
' <zn /
sy
7
i
3o i
2 aoi
loo
'/
S i
'O
<"
Rys. 12.
>\>
iJ
-!
Cement glinowy.
Cement portlandzki wysokowartociowy.
Cement portlandzki normalny.
Cement portlandzki rozgrzewa si powoli i stale. Roz
grzewanie cementu glinowego ujawnia due wahania.
Jasnem jest, e w prbkach z kruszywem temperatury
powyszo obniaj si. Wzajemny stosunek ich jednak po
zostaje prawie len sani.
Ula cementu portlandzkiego wysokowartociowego da
nych brak. Przepisy budowlane zalecaj, eby przy maym
mrozie do 3 C, do betonu nie trafiay zmarznite materja
y, chodzi bowiem o to, eby woda nie zamarza podczas
wizania cementu.
Przy wikszym mrozie betonowa nie wolno.
Przy zastosowaniu cementu glinowego, jako wydzielaj
cego znacznie wiksze iloci ciepa, robota nawet przy 10"
C dawaa dobre rezultaty.
Oddawna jest ju wiadomem, e czas wizania cemen
tu znacznie si przedua przy niskich temperaturach. Wy
raa si to w rny sposb dla rnego rodzaju cementw,
jak to wida z zaczonej tabelki:
180
Pocztek
e ni e n t
Czas
twardnie
Pocztek
twardnie
nia
wizania
4V2godz.
6Vagdz.
4/
3V
wizania
nia
>
Cenieni glinowy
,,
portlandzki wy
sokowartociowy . .
Cement
Modu
a
Jo
w i narzdzi
c.
Si
i1
Temperatura materja
h/cm
2o
--
hydrauliczny
SiOa-fAla 08+Fe Os
>0,07 a stosunek
< 0,25
Cement
12
29
36
56
portlandzki
#k
CaO-f(MgO)
elazny .
Cement wielkopiecowy
0,2
8 /4
5/
11
13
0,5
24
, .
Y
PRZEGLD B U D O W L A N Y
ZESZYT 3
41/4
0,05
0,05
13
0,3
I.'!
0,08
3V
0,6
Cement portlandzki
wy.soko warto iowj'
15
0,2
Cement portlandzki
normalny . . . .
15
40
. .
36
Cement wielkopiecowy
28
80
Cement elazny
10
5i/
Rys. Vi,
55
Z powyszych yyyyyodyy staje si jasmem, e pod yyzgldem odpornoci na zimno, cement glinowy o yyiele przeyyysza wszystkie inne rodzaje.
Nie gorzej przedstawia si sprayya i pod yyzgldem od
pornoci na dziaania chemiczne, a lo gwnie dlatego, e
jest on ubogi yy wapno i po zmieszaniu i stwardnieniu nie
zawiera zwizkw wapnia, ulegajcych latyyo rozkadowi.
Woda morska, siarczan magnezu i gips w roztworach
nie dziaaj na niego.
Nie ulega on rwnie yyodzie zwykej, t. j. takiej, jaka
znajduje si w sieci wodocigowej, a jest natomiast bardzo
latyyo rozpuszczalny yy yyodzie dyslylowanej.
Rozlyyory, zawierajce wapno, oddziaywaj w ten spo
sb, e tworz zwizki glinowe, wapniowe i poyyoduj
znaczne obnienie yylasnoci wytrzymalocioyyych. Oto dla
czego niedopuszczalne jest mieszanie yy praktyce cementu
glinowego z wapnem lub cementem portlandzkim: zamiast
125
Czas
wizania
(godzin)
0,3
. .
Cement glinowy
Pocztek
twardn.
(godzin)
Czas
wizania
(godzin)
Pocztek
twardn.
(godzin)
Pocztek
twardn.
(godzin 1
Bez dodatku
Ca AI
STR.
WODNEJ
PRZEGLD
STR. 12(1
D a l a
Listopad
Grudzie
Stycze
1 10
U 15
te 30
l -15
le 23
24 -31
1 12
+ 10 do + 15
1 do + 7
+ 1 do + 10
4" do + 4
15 do 9,5
1
nie betonowano
0 do
15,5 do
8
do
9,5 do
17,5 do
20
do
1 7,5 do
2
12"
4
5,5
32,5
27,8
8
BUDOWLANY
ZESZYT 3
KAMIENIOOMY M A R M U R U W C A R R A R A
K a m i e n i o o m y w L u n i , znanej dzi pod
Carrara, byy j u s y n n e w s t a r o y t n o c i .
mianem
D z i k i n i m R z y m C e z a r w stroi si w
marmurowe.
pomniki
i koloru, b y o dzieem p r z y p a d k u , to obecnie o d u p y wanie s k a y odbywa si cile n a m i a r " , po uprzedniem stwierdzeniu z a p o m o sondowania wielkoci
bloku i jego usojenia.
PRZEGLD
ZESZYT 3
BUDOWLANY
STR. 127
T e n o l b r z y m i monolit, n a k t r y m n i e m a l a d u y
lub p l a m i k t r e g o biel jest podobna do bieli c u k r u ,
A C A
ROZSZERZENIE UPRAWNIE
W znakomicie redagowanym tygodni
ku dzkim Prawda!', znajdujemy nast
pujce ciekawe uwagi, dotyczce upraw
nie urlopowych w interpretacji Sdu
Najwyszego,
ktre za Prawdo" in exten " podajemy poniej. (Prz. red.).
URLOPOWYCH
STR. 128
PRZEGLD
KRONIKA
WALNE ZGROMADZENIE CZONKW
STOWARZ. ZAWODOWEGO PRZEMY
SOWCW BUDOWLANYCH R. P.
Dnia 17 b. m. o godz. 19.30 w lokalu
przy ul. Ludnej 9a odbyo sie Zwyczaj
ne Walne Zgromadzenie Czonkw Sto
warzyszenia. Zebranie zagai prezes
Henryk Martens przemwieniem, kt
re podajemy w skrcie:
Rok sprawozdawczy rni si od
ZESZYT 3
BUDOWLANY
Sala dancingowa.
KRAJOWA
ZESZYT 3
Sl
PRZEGLD
BUDOWLANY
Na jesieni r. b. po zamkniciu P. W.
K. obchodzi bdziemy 25-ciolecie ist
nienia. Chcc pozostawi trwalsz pa
mitk z lego okresu, wydany bdzie
specjalny numer naszego pisma, zamy
kajcy prac caego pokolenia poczt
kowo w zaborze rosyjskim, a nastpnie
ju w Odrodzonej Polsce. Sdzilimy,
e chwil t wici bdziemy we wa
snym gmachu, lecz niestety, zamierze
nia nasze nie speniy si z powodu
oglnie znanych warunkw, w jakich
znalaz si cay przemys budowalny.
Nie tracimy jednak nadziei, ley to
nam bardzo na sercu i stale zabiegam}',
aby jak hajpieszniej znale si w po
siadaniu wasnej siedziby. Warunki po
lityczne i gospodarcze wci nam nie
sprzyjaj, jednak bdmy optymista
mi, peni wiary i dobrych myli, gdy
ludzie przygnbieni i oddajcy si tro
skom i smutkom nic mog by dobry
mi przedsibiorcami. Ufam, e wszyscy
Panowie si ze mn pod tym wzgl
dem zgodz i wsplnie z nami dy
bod, aby z Bo Pomoc, wkrtce
osign upragniony cel". (Oklaski).
,,W roku sprawozdawczym bolesn
ponielimy strat. Umar . p. Bolesaw
Walkiowicz, ktry cho wzgldnie krt
ko wrd nas przebywa, dziki jednak
swoim wysokim zaletom charakteru,
umiejtnoci wspycia i intensywnej
pracy, zdoby sobie nasze serca. Zgon
jego lem wicej nas dotkn, e on wa
nie rozpocz redagowanie dziau tech
nicznego Przegldu Budowlanego" i w
numerze pierwszym s pomieszczone
artykuy przez niego inspirowane i zna
komicie ujte.
Zechc Panowie przez powstanie
uczci pami zmarego.
Koczc moje przemwienie otwie
ram obrady i prosz o wybr przewod
niczcego, a ze swej strony proponuj
p. ministra Tyszk".
STR. 129
absolutorjum.
Wniosek przewodniczcego zosta
przyjty przez aklamacj.
Przystpiono do wyborw na czon
kw Zarzdu, Komisji Rewizyjnej, W
wyniku tajnego glosowania zostali wy
brani :
Do Zarzdu pp.: Lubiski C , Mar
tens IL, Oppman F., Paszkowski W.,
Pianko I., Polkowski W., Pronaszko
SI., Skepski M., Slubicki R., Sztolcman
K., Winiewski M., Zaleski .1.
Na zastpcw: Czosnowski T., Kiec
ki .1., Roszkowski.
Do Komisji Rewizyjnej: Bohieski
PRZEGLD
STR. ISO
M., Dworakowski S., Stronczyski K.,
Skrzypek J., Roili F.
O y w i o n dyskusj w y w o a y komu
nikaty p. Chabielskiego w przedmiocie
sprawy plac robotniczych na terenie
P a s t w a i w Warszawie w n a d c h o d z
cym sezonie, w zwizku z toczcemi
si rokowaniami, oraz p. Pronaszko
w sprawie utworzenia przy Stowarzy
szeniu organu gospodarczego dla u m w
i k o s z t o r y s w budowlanych. Obie spra
wy p o w y s z e s w toku i bd po za
koczeniu prac podane do w i a d o m o c i
ogu.
Wobec wyczerpania porzdku ob
rad p r z e w o d n i c z c y ogasza zebranie
za zamknite o godz. 21 45, obecni za
wyrazili mu p o d z i k o w a n i e za prowa
dzenie obiad.
WARSZAWA.
Z CENTRALNEGO ZWIZKU P. P. G. II.
i FIN.
Dnia 1!) b. m. odbyo si licznie obesa
ne przez delegatw poszczeglnych Zwiz
kw ze wszystkich dzielnic Polski, poczy
najc od lska i Wielkopolski poprzez
Maopolsk, Kongreswk a po Kresy
Wschodnie, posiedzenie Rady C Z. P. P.
G. H. i F. pod przewodnictwem prezesa
Stanisawa ks. Lubomirskiego oraz wice
prezesa p. Czesawa Klarnera. Obrady po
wicone byy omwieniu spraw komu
nikacyjnych oraz sytuacji gospodarczej
kraju.
Kwestj pierwsz zreferowa p. Adam
Krzyanowski, podajc zebranym do wia
domoci projekty, zwizane ze zmian ta
ryf kolejowych, bdce obecnie w odno
nych komisjach w opracowaniu kocowem. Pozatem p. Krzyanowski omwi
szczegowo skomplikowan spraw kre
dytw koniecznych dla rozbudowy Iinij
i taboru, oraz zwizan z lem konieczno
komercjalizacji kolei, wreszcie sprawy do
staw kolejowych. Po dyskusji, jaka si
nad referatem rozwina, Prezydjum Cen
tralnego Zwizku owiadczyo, i spraw
t zajmie si szczegowo.
Sytuacj gospodarcz zanalizowa na
czelny dyrektor Centralnego Zwizku p.
Andrzej Wierzbicki, omawiajc ujemne
i dodatnie przejawy naszego ycia gospo
darczego w dobie obecnej.
Sytuacja wewntrzna i wszechwiatowa
uzasadnia podwyk stopy dyskontowej B.
I*. Zjawisko za koczenia si konjunklury zwykowej jest naturalne i nie zawiera
pierwiastkw niepokojcych, o ile dosto
suje si do niego caoksztat polityki go
spodarczej.
Postulatem lej polityki jesl ogranicze
nie budetw inwestycyjnych, zaprzestanie
forsowania sprzeday i odpowiednie przy
stosowanie produkcji.
Skurczenie
spoycia
wewntrznego
wpynie na bilans handlowy. A przypie
szenie reformy podatkowej w kierunku
racjonalnego i powszechnego rozoenia
wiadcze stworzy kapita obrotowy.
Na razie winny by przyznane daleko
idce ulgi dla patnikw, a rzd winien
skomprimowa budet swj i czuwa nad
budetami samorzdowemi, a zwaszcza
powinno by poniechane siganie do sum
BUDOWLANY
ZESZYT 3
mnieli radom miejskim obowizek uchwa
lania regulaminw, okrelajcych szcze
gowo zakres dziaania komitetw roz
budowy. Brak tych regulaminw w znacz
nej mierze przyczyni si do wielu nie
domagali i niewaciwoci ujawnionych
w dziaalnoci komitetw rozbudowy.
Poza lem p. minister za porednic
twem pp. wojewodw zwraca uwag ma
gistratw, wzgldnie komitetw rozbudo
wy, e poyczki z pastwowego funduszu
budowlanego winny by uywane wycz
nie tylko na sfinansowanie budowy do
mw mieszkalnych. Niedopuszczaln rze
cz jest przyznawanie przez komitety roz
budowy z kontyngentu kredytw budo
wlanych poyczek na budow pensjona
tw, hoteli, domw dla ozdrowiecw, do
mw wypoczynkowych i I. p. oraz gma
chw przeznaczonych na pomieszczenie
szk i urzdw, bez wzgldu na lo, e
w len sposb zostanie zwolniona pewna
ilo lokali mieszkalnych, zajmowanych
dotychczas przez le instytucje w innych
budynkach,
PRZEGLD
ZESZYT 3
ROZPORZDZENIE O EGZAMINACH NA
PRAWO PROWADZENIA ROBT.
Na podstawie art. 304 p. 2 lit. C i art.
368 ust. 4 rozporzdzenia Prezydenta Rze
czypospolitej z dn. 16 lutego 1928 r. O pra
wie budowlanem i zabudowaniu osiedli
(Dz. list. R. P. Nr. 23 poz. 202 z 1028 r.)
wydane zostao rozporzdzenie Min. Rob.
Publ. z dn. 22 marca 1929 r. o egzaminach
na prawo kierowania robotami budowlanemi i wykonywania projektw (planw)
tyche robt (Dz. Ust. R. P. Nr. 19 z dn.
29 marca 1929 r. poz. 182).
Rozporzdzenie usiaa sktad ilociowy
komisyj egzaminacyjnych, program egza
minu uslnego dla kandydatw o wykszta
ceniu polileclmicznem (art. 301, 302, 303)
oraz dla kadydalw koczcych rednie
pastwowe szkoy budowlane (art. 304
p. 1). Program egzaminu uslnego obejmu
je znajomo: 1) konstytucji Rzeczypospo
litej Polskiej, 2) ustroju wadz, urzdw
pastwowych i samorzdowych oraz ich
zakresu dziaania w sprawach administracyjno-budowlanych, 3) przepisw prawa
budowlanego, 4) zasadniczych przepisw
odnoszcych si do rozbudowy miast,
5) tych przepisw prawa przemysowego
sanitarnego, elektrycznego, wodnego i dro
gowego, ktre mog mie zastosowanie w
zwizku z wykonaniem robt budowla
nych, (>) przepisw z dziedzin} ubezpiecze
spoecznych, w zakresie potrzebnym do
wykonywania zawodu, 7) przepisw o po
stpowaniu administraeyjnem i o wywa
szczeniu. Egzamin nie moe trwa duej
ni 90 minut.
7
BUDOWLANY
STR. 131
dopuszczalne dla lego gruntu w sianie wil
gotnym.
Kierownictwo budowy przed
przystpieniem do robol wykopao studni
gbokoci 80 m, ktra wykazaa jednolity
suchy pokad kredowy. Te dane oraz
laki, e woda znajduje si niej, anieli
na poziomie 2 m od spodu fundamentu
w najniszem miejscu terenu, nie nasuwa
y wtpliwoci co do monoci wznosze
nia fundamentw na tym gruncie.
Zaznaczy naley, e kierownictwo bu
dowy zarzdzio w zalenoci od warun
kw miejscowych pogbienie fundamentu
o 00 cm. w niektrych budynkach mie
szkalnych oraz w gmachu dyrekcji, co na
ley uzna za suszne. Rzeczoznawcy s
dz, e powstae uszkodzenia s wynikiem
nieukoczenia dachw i niezabezpieezenia
piwnic od dziaania mrozu.
Na ostatnie pytanie p. ministra, co na
ley w danej chwili robi i czy wstrzyma
prowadzenie dalszych robol, eksperci od
powiedzieli, i do chwili od tajania gruntu
pod fundamentami, wobec moliwoci po
wstania nowych odksztace przy osadza
niu murw, nie mog wskaza odpowied
nich sposobw, majcych na celu dopro
wadzenie budynkw do naleytego stanu.
Roboty murarskie jednak we wszystkich
budynkach uszkodzonych powinny by
narazi zawieszone, natomiast wskazane
jest pokrycie dachami wszystkich budyn
kw.
PBZEWOZY MATERJAW
NA KOLEJACH.
BUDOWL.
STR. 132
Budowa szkoy technicznej w Katowi
cach, obliczona na 2 lala, kosztem okoo
12 miljonw z.; gmach ten pomieci szko
budowlan, mechaniczn, hutnicz, ko
lejowa, chemiczn, elektrotechniczn i ce
ramiczn.
Budowa zakadu dla 220 guchonie
mych wychowankw w Lublicu, kosztem
2,5 miljona zotych.
Budowa cegielni w Lublicu, objekt
obliczony na 1,5 miljona z.
Budowa blokw mieszkalnych w Szo
pienicach, Chropaczewie i Rudzie, obliczo
na na 1.500.000 z.
Dalsza budowa domkw robotniczych
w liczbie okoo 380 w rnych miejscowo
ciach, wreszcie gmachw urzdw skar
bowych w Mysowicach i Krlewskiej Hu
cie, ktrych koszt wyniesie 2,5 miljona
zotych.
Podobno zamierzenia te maj by zre
alizowane ju w roku biecym.
PRACE NAD BUDOW WODOCIGU
PASTW. DLA ZAGBIA I G. LSKA.
W ostatnich dniach rozpoczto w
Maczkach prace wstpne okoo budowy
pastwowego wodocigu dla Zagbia D
browskiego i Grnego .lska. Budowa
rozpocznie si w maju b. r. i potrwa 2 la
la. Koszta jej obliczone zostay na okoo
15 miljonw zotych. Bdzie to jedna z naj
wikszych inwestycyj na terenie lska
i Zagbia Dbrowskiego. Prace okoo bu
dowy prowadzi in. Maryniarczyk, kiero
wnik pastwowego zakadu wodocigowe
go w Katowicach.
PRZED ROZPOCZCIEM NOWEGO RU
CHU BUDOWLANEGO W KATOWICACH.
Magistrat m. Katowic wystpi na po
cztku kwietnia b. r. o uchwalenie przez
Bad miejsk caego szeregu wnioskw
inwestycyjnych w zwizku z nadwyk
budetow, sigajc 2 i p miljona zo
tych.
Uchwalono podjcie nastpujcych in
westycyj:
Budow domu biurowego magistratu
przy ul. Myskiej (300 tysicy z.), bu
dow domu mieszkalnego przy ul. Kociu
szki (250 tys. z.), budow domu mieszkal
nego przy ul. Dbrowskiego (300 tys. z.),
ukoczenie domu ludowego w Zawodzili
(stara strzelnica) (150 tys. z.), budow
uzdrowiska dla dzieci w Panewniku (fun
dacja 10-cio lecia Odrodzenia Polski)
I. cz 200 tys. z., budow pywalni
otwartej na Buglowinie (200 tys. z.),
ukoczenie prac przy domach mieszkal
nych przy ul. Raciborskiej (wybrukowa
nie podwrzy i t. p.) (150 tys. z.), inwe
stycje szkolne (200 lys. z.), budow kio
sku mleczarskiego i ustpu na placu An
drzeja (50 lys. z.), budow barakw izo
lacyjnych przy szpitalu dla dzieci (45 tys.
z.), budow miejskiego bka dla nie
mowlt (150 tys. z.), napraw drg i ulic
(400 lys. z.), z czego na ukoczenie prac:
przy szosie do Krl. Huty (00 lys. z., uli
cy Pisudskiego (00 tys. z.), ul. Krakow
skiej (GO tys. z.), rozbudow ulicy Ry
szarda (50 lys. z.), rozbudow ul. Hallera
(00 tys. z.), zakup materjaw do napra
wy drg i ulic (80 lys. z.), na zakup ma
terjaw do budowy kanaw (20 lys. z.),
na zabezpieczenie ruchu ulicznego (10
tys. z.).
PRZEGLD
BUDOWLANY
D.
ZAMIERZENIA BUDOWLANE M. ODZI.
W zamierzeniach budowlanych m. o
dzi na pierwszym planie stawiane jest
wykoczenie kolonji na Polesiu Konstan
tynowskim oraz budowa cegielni mecha
nicznej w maj. Rzeszw.
Przysza cegielnia miejska obliczona
jesl na roczn produkcj 10 miljonw
sztuk cegy i wedug umowy zawartej z
Grnolskiem T-wem Akc. dla budowli
przemysowych", bdzie wykoczona i pu
szczona w ruch nie pniej ni dn. 1 pa
dziernika r. b.
Budynki i urzdzenia zewntrzne b
d odrazu przystosowane do maksymal
nej prodkucji. Koszty budowy wynios
1.013.000 zotych palne w trzech ratach:
* / 3 do koca r. b., U do dnia 15 kwietnia
1930, reszta do dn. 1 padziernika 1930
roku.
Koszt wasny produkcji 1000 sztuk ce
gy oblicza magistrat na z. 50.
1
NOWY PROJEKT
MIESZKA.
BUDOWY
TANICH
M. GDYNI
ZESZYT 3
kanalizacyjne (2.445.280 z.), dziki cze
mu uzyska Gdynia okoo 10 kilometrw
skanalizowanych ulic i 4 kim. skanalizo
wania wd deszczowych.
Dalej program przewiduje wykonanie
szeregu jezdni asfaltowych i brukw na
szeregu ulic, oraz chodnikw z pyt be
tonowych.
Te roboty bd kosztoway
okoo 3 miljonw zotych.
Niezalenie od tego prowadzona b
dzie budowa kolonji robotniczych, szpi
tala miejskiego, urzdze sanitarnych,
studni i ustpw publicznych, domu star
cw, ani miejskiej i t. p., budowa pawi
lonu kuracyjnego, szkoy powszechnej na
Grabowie i stranicy na Oksywju.
Dla wykonania powyszego programu
Magistrat m. Gdyni zorganizowa osobny
wydzia inwestycji.
W sladjum rozwaa jest budowa
rzeni miejskiej, ktra w przyszoci b
dzie miaa charakter eksportowy i sprawa
zaopatrzenia miasta w gaz.
KRAKW.
MANIFESTACJA ROBOTNIKW BUDO
WLANYCH W SPRAWIE BUCHU BU
DOWLANEGO.
Dn. 9 kwietnia b. r. w duej sali Do
mu Robotniczego w Krakowie przy ul.
Dunajewskiego 5 odbyo si masowe zgro
madzenie krakowskich robotnikw budo
wlanych, na ktrem obszerny referat o sy
tuacji politycznej i gospodarczej, oraz
o zastoju w ruchu budowlanym wygosi
przewodniczcy centralnego Zw. robolni
kw budowlanych r. m. apiski.
Po referacie i dyskusji zgromadzeni
robotnicy budowlani przyjli jednomyl
nie nastpujc rezolucj:
Zgromadzeni w sali zwizkw zawo
dowych przy ul. Dunajewskiego 5 robot
nicy budowlani stwierdzaj, e mimo bli
sko poowy kwietnia ruch budowlany zu
penie si nie rozpocz. Robotnicy budo
wlani wyczerpani cik i dugotrwa zi
m po wyczerpaniu zasikw dla bezro
botnych, slanli wobec widma godu i n
dzy. W obliczu tej ndzy w trosce o los
swoich on i dzieci, podnosz swj gos,
dajc pracy dla siebie, a chleba dla ro
dzin.
Zgromadzeni stwierdzaj
dalej, e
gwnym powodem braku pracy jest
wstrzymanie kredytw budowlanych przez
Bank Gospodarstwa Krajowego tak insty
tucjom jak i prywatnym przedsibior
stwom, co jesl powodem zatrzymania pro
wadzonych dotychczas robt.
Wobec powyszego robotnicy budo
wlani Krakowa domagaj si:
1) wyasygnowania kwot potrzebnych
dla Banku Gospodarstwa Krajowego na
kredyty budowlane.
2) Wyasygnowania kwot przewidzia
nych i uchwalonych w budecie pastwo
wym na budowle pastwowe
w poszcze
glnych resortach ju na wiosn, a nie
jak dotychczas byo w praktyce, e kre
dyty te dawano dopiero w jesieni.
3) Zwracaj si do prezydjum miasta,
aby kwoty przewidziane w uchwalonym
budecie miasta Krakowa, przekazao do
wykonania ju w kwietniu i by lym spo
sobem przyszo z pomoc znkanej ci
k zim ludnoci, a w szczeglnoci ro
botnikom budowlanym".
ZESZYT 3
PRZEGLD
K R O N I K A
ANGLJA.
W maju lfl:!0 roku odbdzie si w Lon
dynie V Midzynarodowy Kongres Bu
downictwa i Robt Publicznych, kirego
porzdek obrad bdzie obejmowa:
1. Unifikacj zasadniczych punktw
w warunkach oglnych i technicznych wy
konywania robt budowlanych, ustalonych
dla przedsibiorstw budowlanych przez
rzd.
a) ustalenie zasad skadania i wysoko
ci wadjum i kaeyj;
b) dostarczanie specyfikacyj, planw
i pomiarw;
c) metody i rodzaje pokrywania nale
noci;
d) roboly dodatkowe, ocena i pokrycie
rachunkw;
e) rozwizalne umowy przez jedn ze
stron;
f) przeszkody wykonania o charakte
rze siy wyszej;
g) odpowiedzialno za szkody wyrz
dzane osobom, wasnoci i rzeczom oraz
odpowiedzialno za ze maerjay i robo
ly wadliwie wykonane;
h) sdy polubowne.
2. Racjonalizacja budownictwa i robt
publicznych:
a) w jakim stopniu zasada racjona
lizacji moe by zaslosowana;
b) metody pozwalajce na jej zastoso
wanie.
3. Badania naukowe.
a) ich uyteczno i zastosowanie w
przemyle;
b) postpy zrealizowane i rodki po
zwalajce na dalsze ich zastosowanie.
4. Sludja oglne i nauczanie zawodo
we dla osb pragncych tworzy wasne
przedsibiorstwa
budowlane,
wzgldnie
sia si kierownikami przedsibiorstw ob
cych.
5. Fundusze dla budownictwa mie
szkaniowego, specjalnie za dla budowli
mieszkalnych dla klas rednich.
a) wspczesne metody ich uzyskiwa
nia;
b) nowe, proponowane metody;
c) uatwienia kredytowe dla przedsi
biorstw.
0. Kryzys mieszkaniowy.
a) obecny jego stan' co zostaje do zro
bienia;
b) rodki jego rozwizania.
7. Szkolenie modych proc.ownikw.
8. Realizacja wnioskw konferencyj
i kongresw budowlanych w odniesieniu
do ograniczenia czasu pracy w budownic
twie.
9. Sprawy biece.
W czasie Kongresu odbdzie si 8-dniowa wycieczka autobusami celem zwiedze
nia waniejszych miast angielskich i szkoc
kich, wielkich fabryk i instaiacyj porto
wych, wikszych robol budowlanych i pu
blicznych.
BUDOWLANY
Z A G R A N I C Z N A
STANY ZJEDNOCZONE A. P.
STR. 133
NIEMCY.
1927 1928
Instytucje kredytowe
600
rodki publiczne
1500
Wasne rodki buduj
cych
300
1100 1500
1580 1225
2400
3105 3200
425
475
Chorzy na
Ubezpieczenie".
PRZEGLD
STR. i:u
PRZEGLD
BUDOWLANY
WYDAWNICTW
KRAJOWYCH
ARCHITEKTURA I BUDOWNICTWO.
PRZEGLD TECHNICZNY.
ARCHITEKT.
(Ch.) Pod redakcj naczeln in. arch.
Henryka Jasieskiego, ukaza si krakow
ski Ariliilekl*', wznowiony obecnie po
dwu letniej przerwie.
Zeszyt 1-szy lego miesicznika zawie
ra pikny artyku . p. Wadysawa Ekielskiego p. t. Architekt Jan Matejko",
wspomnienie o pracach . p. Noakowskiego, pira prof. A. Szyszko-Bohusza, cie
kawe notatki o porzdku i porzdku",
na marginesie rozporzdze p. min. Skadkowskiego, o polichromji rynku staromiej
skiego w Warszawie, rubryk ze wiata
i inne biece wiadomoci.
Zeszyt 23 prawie cakowicie zajmu
je si konkursem na nowy gmach Biblio
teki Jagielloskiej w Krakowie, omawia
jc poza tem oglnie budownictwo biblio
teczne w artykule Wacawa Krzyanow
skiego. Dyskusja na temat polichromji
warszawskiej rozpoczyna obszern i inte
resujc kronik.
Fakt wznowienia wydawnictwa Ar
chitekta" zasuguje na jak najyczliwsze
przyjcie.
Pikna tradycja pisma, jego tre i nad
zwyczaj wytworna szata zewntrzna ro
kuje pismu jakuajpikniejsz przyszo.
ZESZYT 3
PRZEGLD ORGANIZACJI.
(M.) Nr. 3 organu Instytutu naukowej
Organizacji pomieszcza midzy innenii
ciekawe wywody p. L. Krzymuskiego p. I.
Obecne pogldy na rol i organizacj biu
rowoci w przedsibiorstwie. Interesujce
wykresy przebiegu zaatwiania spraw w
urzdach pastwowych i kronika uzupe
niaj zasugujcy na baczn uwag zeszy.
GLOS RZEMIOS BUDOWLANYCH.
(M.) Zjednoczenie mis'rz\v mular
skich i ciesielskich Bzplilej podjo wy
dawnictwo Gosu", majcego sta na
stray interesw i informowa wszystkich
zrzeszonych.
Pierwszy numer lego wydawnictwa
zajmuje si wielu aktualnemi sprawami,
jak np. Ciela polski, jego dzieje i zada
nia na przyszo", Kasa Chorych ha
mulcem rozwoju rzemios" i I. d. i t. d.
Poyteczne to wydawnictwo
naley
powita z uznaniem i yczy mu rozwoju
na przyszo.
POLSKI PBZEMYS BUDOWLANY.
(M.) Podwjny 23 zeszyt Przemysu
Budowlanego obfituje w ciekawe artykuy.
Znajdujemy wic art. Na manowcach po
lityki budowlano-mieszkaniowej, w kt
rym in. W. Ostrowski poddaje krytyce
t polityk, ktra rozdrabnia i lak ju
szczupe fundusze budowlane, nie przeja
wiajc planu ich zuycia.
P. S. Pronaszko w artykule Smutny
okres 10-lecia przemysu budowlanego w
Polsce odrodzonej" udowadnia brak zro
zumienia potrzeby istnienia
zdrowego
przemysu budowlanego w sferach miaro
dajnych, podkrelajc konieczno istnie
nia takiego przemysu.
Dalej in. Cz. Ko zajmuje si zagad
nieniem organizacji przemysu budowla
nego, p. Ludwik Korwin-Piotrowski za
finansowaniem budownictwa mieszkanio
wego.
Szereg interesujcych wywiadw i om
wie oraz kronika skadaj si na bardzo
interesujc cao zeszytu.
BUDOWNICZY.
(M.) Lwowski Budowniczy" zamie
szcza w ostatnim numerze nastpujce ar
tykuy: W sprawie ustalania pooenia
wkadek w pytach i belkach elbeto
wych in. Z. Paka, Budownictwo mie
szkaniowe Wiednia arch. Fr. SchitTa,
Pokrywanie podg w mieszkaniach pi
ra tego autora. Zwyka kronika i prze
gld Czasopism zamykaj numer.
PRZEGLD GOSPODARCZY.
(M.) Zeszyt 6-ty Przegldu w artykule
naczelnym p. I. ,,Bdna leprja" polemi
zuje z wywodami Przemysu i Handlu"
na lemat interwencji rzdowej w kszta
towaniu si konjunklury w zakresie cen.
Znajdujemy w tym zeszycie dalej uwagi
wobec ustpienia p. ministra Czechowi
cza i przyczynek do dyskusji o etatyzmie,
poruszajcy spraw wglow, a zajmuj
cy si specjalnie kopalni pastwow
Brzeszcze, omwienie rynkw pieninych
zagranicznego, krajowego i towarowego,
wreszcie ciekaw kronik.
Zeszyt 7-my na naczelnem miejscu
rozpatruje bilans zimy, konstatujc, e
aczkolwiek kraj przeywa po cikiej zi
mie, cikie przedwionie, jednake gro
ba kryzysu nie istnieje, a grozi moe tyl
ko osabienie ttna ycia gospodarczego,
ktre z jednej strony odbi si moe na
wpywach skarbowych i rynku pracy w
sposb ujemny, z drugiej za dodatnio
na bilansie handlowym.
Autor p. E. Rose, wybitny ekonomi
sta lak koczy:
Wszelka redukcja zamierze inwesty
cyjnych Rzdu wpynie, oczywicie, ujem
nie na przebieg tegorocznej konjunklury,
ktra poza tem jeszcze i z lego wzgldu
zapowiada si mniej pomylnie ni w ro
ku ubiegym, e w najbliszym czasie
trudno jest liczy na dopyw dugotermi
nowego kredytu dla samorzdw, ktry
przed rokiem wynis jednak blisko 200
milj. z. Wreszcie i prywatny ruch budo
wlany w tym roku w sabszym stopniu
ni w ubiegym bdzie mg korzysta
z kredytu publicznego, nawet jeli Mini
sterstwo Skarbu otrzyma upowanienie
do lokowania wolnych rodkw w obli
gacjach budowlanych Banku Gospodar
stwa Krajowego, o ulokowaniu za uchwa
lonej ju przez izby nowej poyczki we
wntrznej przy obecnym stanie rynku
pieninego trudno jest myle.
Uwzgldniajc wszystkie przytoczone
czynniki trzeba doj do wniosku, e je
li wielk przesad jest mwi o gro
cym kryzysie, a choniy nawcl o szcze
glnej powadze obecnego pooenia go
spodarczego, to jednak liczy si naley
z pewnem osabieniem w porwnaniu z.
rokiem ubiegym. Osabienie takie odbi
si moe na sianie wytwrczoci i rynku
pracy, na wpywach skarbowych, rw
nie ale raczej w sensie dodatnim
na bilasie handlowym. Szczeglna ostro
no Bzdu w wydatkowaniu staje si w
tych warunkach nieodzownym nakazem
i nawet ch oywienia konjunklury nie
mogaby usprawiedliwi polityki, ktraby
nadmiernie nadwyraa siy finansowe
kraju. Naraenie rwnowagi budetowej,
oczywicie, w adnym wypadku i w ad
nej ewentualnoci nie wchodzi w ra
chub".
Sprawy przemysu wglowego i che
micznego oraz kwest ja reformy taryfy
towarowej P. K. P. i obfite wiadomoci
ekonomiczne i finansowe skadaj si na
cao.
Z zestawienia dochodw i wydatkw
pastwowych za m-ce stycze i luly b. r.
wynika, e stycze przy 250 miljonach
ZESZYT ,3
PRZEGLD
BUDOWLANY
INSPEKTOR PRACY.
(Cli.) Z pocztkiem biecego roku
ukazao sit; czasopismo p. I. Inspektor
pracy", nazwane przez redakcj fachow(lyskusyjnem.
PRZEGLD W Y D A W N I C T W
(S.) L E GENIE CIVIL
w numefze z 30 marca przynosi interesu
jcy opis ruchomych schodw, zbudowa
nych przy ul. de Montmorency w Hawrze,
i majcych na celu poczenie dzielnicy
mieszkaniowej tego miasta, pooonej na
grze, z dzielnic handlowa, i portem, sy
tuowanemu na znacznie niszym poziomie.
Redaktor odpowiedzialny:
Ignacy Chabielski.
ZAGRANICZNYCH
STR. 135
SCHWEIZERISCHE
BAUZEITUNG
Ignac\- Chabielski.
In. Karol
Sztolcman.
Cena zeszytu w sprzeday detalicznej z. 3. . Prenumerata proczna z. 15. , roczna z. 30. . Cennik ogosze wysyamy na danie.
Drukarnia Zakludw Wydawniczych M. Arct, Sp. Akc. w Vt"arszuwie, Czerniakowska
B I E C E
M A T E R J A W
KATOWICE
LWW
Jed-
RODZAJ
MATERJAU
Cen y r o z um i c s i 1 o e o
noslka
wagon
Ci
c;
t_
aty
Cd
m
100 kg
m
2
"
| Stoi
QJ
,,
rnite
g
U
1000 szl.
m
100 kg
100 kg
m1000 szt.
100 kg
95.
32.
6.25
11.30
10.50
7.
10.
52.
47
21.30
23.50
0.07
1.50
2.60
1.00
2.85
4.30
0.15
1.90
5.00
Terpentyna zwyczajna
es
Lakier biay krajowy
CJ
szluka
a
'w
N
:klar:
OJ
komplet
kg
m
kg
12.5015.
185. 220.
0.701.
140. 170
34. 38.
17.5025.
0.32
0.08
0.39
0.48
6.70
6.25
3.35
5.50
kg
12.
skad
fabryka
80. 90.
4. 4.50
11.50
10.35
8.
6.509.
47
45.
21.50
32.
90.
135.
115 126.
122.
180. 190.
280. 320
42.
13.
>
96. 110.
28. 30.
120. 140.
120. 140.
125. 130.
172.
para
komplet
budowa
0.95
160.
^2
skad
wagon
7.50
<>
.
7.50
48.
47.
18. 22.
180
260.
13.
CJ
budowa
()(). 61).
14. 16.
2.804.
9.15
KUL
ISO
130.
140.
Naroniki okienne
Zakrtki okienne
Zawiasy franc. drzw. 5''
Zamki wpuszcz. do drzwi 2 skrz. . .
Klamki mosine do drzwi
Zasuwy sztorc, do drzwi kici
,,
przekad. .
skad
0.55
1.90
240.
0.97
,125
0.28
0.05
0.35
0.58
3.405.20
3.6020
2.45
2.65
0.070.10
0.60
1.35
30.
0.60
6.25
1.20
11.75
4. 4.20
1.301.80
15.34.
0.55
5.35
1.10
co
03
<
<u
PH
c
.2 o a b
C A -O N - 3
EU
O
SOD
O
*
S
"d
<
3
N
~ o
3
ar
C
3
.O
O
S
u
3 .
o
&
o
g
5
cc
.*
tiloiqo\i
rH
CS
C3
ZJBPW
p>-
CD
rt
s.
Z.H!l[3B|g
CD
U
n
ta s
CD
'3
i
3
CD
PQ
O
(X
IJSOp "DOUIOJ
CS
00
>pUA\03U.If)
Ol
O
pH
U
CS
a
o
HH
Sas 92
faz^.wod Aa
-BZSOU z.n:|Z()\[
|.\\op
-riq f.iop;iii Ao
-bzsou jjiujooy
J!piAVSp\A\OIU
Xo;uioqoy
HH
C8
Q
co
0
SJ
z.n:.ni]\;
*a
o
b
ci
N
*H
1
N
fH
o
00
Ol
o
Ol
O
ci
s
H
CD
BIJ3J0
^5
-3
o
Ol
-c o
o -z
Ol
o
X
*H
O
-3
-3
-3
o
o
Ol
"3
'Sl
O
O
"3
3-
-3
H
O
o
o
l-S
"3
a.
C3
es
Warsz
O
pq
O
H
'O
o :
JA
CC
OH
NAGRODZONY
Z O T Y M
M E D A L E M
NA W Y S T A W I E B U D O W L A N E J VI TARGW
WSCHODNICII W E L W O W I E
h y d r o f uge C A S T O R "
zabezpiecza
od W I L G O C I , przeciekania, wstrzymuje
cinienie W O D Y we wszystkich przypadkach
j a k o to: izolacji r e z e r w o a r w , m u r w , ka
n a w , b a s e n w , t u n e l i , t a r a s w, fasad,
szczytw i f u n d a m e n t w .
LONDYNIE
najwiksza z istniejcych k o l e j
podziemna
zostaa
uszczelniona
hydrofuge
C A S T O R E M .
POSIADA NA SKADZIE:
PRZEDSIBIORSTWO
Maurycy liarstens
RZEWUSKI
JAN
BUDOWLANE
DOMERACRI
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
BUDOWNICZY
I PODZIEMNEGO