Beton

Praktyczny poradnik wedug firmy Sika

Skadniki betonu

Beton stwardniay

Norma EN 206-1:2000

Beton natryskowy

Beton

Preparaty antyadhezyjne

Mieszanka betonowa

Pielgnacja

Sika firma z tradycj i dowiadczeniem

Sika rozpocza rozwj produkcji pierwszych domieszek do materiaw o spoiwie

cementowym w roku 1910, w tym roku, kiedy firma zostaa zaoona. W owym czasie podstawowe cele modyfikacji byy nastpujce: skrcenie czasu wizania zapraw cementowych, zwikszenie ich wodoszczelnoci lub wytrzymaoci. Niektre
z tych najwczeniejszych materiaw s stosowane z powodzeniem a do dzisiaj.
Woda jest niezbdnym skadnikiem betonu, gdy zapewnia urabialno mieszanki betonowej i hydratacj cementu, ale z drugiej strony, nadmiar wody w betonie
stwardniaym niekorzystnie wpywa na jego waciwoci. Z tego powodu Sika opracowaa wiele produktw, ktre pozwalaj na zmniejszenie iloci wody zarobowej
przy jednoczesnym zachowaniu lub nawet poprawieniu konsystencji mieszanki
betonowej, jej urabialnoci.
Data

Baza chemiczna

Typowy wyrb Sika

Gwne dziaanie

1930

Lignosulfonian

Plastocret

Zmniejszenie wody do 10%

1940

Glukonian

Plastiment

Zmniejszenie wody do 10%

oraz opnienie wizania

Sika Retarder, Fro-V

Opnienie i napowietrzenie

1960
1970

Naftalen

Sikament-NN

Zmniejszenie wody do 20%

1980

Melamina

Sikament-300/-320

Zmniejszenie wody do 20%,

zmniejszona zawarto
powietrza

1990

Kopolimery
winylowe

Sikament-10/-12

Zmniejszenie wody do 25%

Ju od pocztku istnienia Sika zawsze bya obecna wszdzie tam, gdzie cement,
piasek, kruszywo grube i woda suyy do wyprodukowania zaprawy lub betonu
Sika jest godnym zaufania partnerem przy wznoszeniu konstrukcji ekonomicznych
i trwaych.

Sika obecna na caym wiecie

Sika AG z siedzib w Baar w Szwajcarii jest obecn na caym wiecie firm wyspecjalizowan w dziedzinie chemii budowlanej. Sika jest liderem w technologii i produkcji materiaw do uszczelniania, klejenia, izolowania, wzmacniania i ochrony
konstrukcji w budownictwie i przemyle.
Oferta firmy Sika zawiera wydajne domieszki do betonu, specjalistyczne zaprawy,
uszczelniacze i kleje, materiay do izolacji i wzmacniania, systemy wzmacniania
konstrukcji, posadzki i membrany wodoszczelne.
Zesp redakcyjny Siki:
T. Hirschi, H. Knauber, M. Lanz, J. Schlumpf, J. Schrabback, C. Spirig, U. Waeber

Spis treci

1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8

Skadniki betonu
Definicje
Spoiwa
Kruszywo do betonu
Domieszki do betonu
Dodatki do betonu
Najdrobniejsze frakcje
Woda zarobowa
Obliczanie objtoci materiau

7
7
8
10
14
15
17
18
20

2.
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9

Norma EN 206-1
Definicje podane w normie
Klasy ekspozycji zwizane z oddziaywaniem rodowiska
Klasyfikacja wedug konsystencji
Klasy wytrzymaoci na ciskanie
Pojcie wspczynnika k (wycig z EN 206-1)
Zawarto chlorkw (wycig z EN 206-1)
Specyfikacja betonu
Kontrola zgodnoci
Kontrola waciwoci innych ni wytrzymao

22
22
24
27
28
29
31
33
33
34

3.
Beton
3.1
Gwne zastosowania betonu
3.1.1 Beton konstrukcji wykonywanych na mokro
3.1.2 Beton do elementw prefabrykowanych
3.2
Betony specjalne
3.2.1 Beton pompowy
3.2.2 Beton do nawierzchni
3.2.3 Beton samozagszczalny (SCC)
3.2.4 Beton mrozoodporny
3.2.5 Beton wysokiej wytrzymaoci
3.2.6 Beton w deskowaniu lizgowym
3.2.7 Beton odporny na dziaanie wody
3.2.8 Beton architektoniczny
3.2.9 Beton konstrukcji masywnych
3.2.10 Beton zbrojony wknami
3.2.11 Beton ciki

35
35
36
38
39
39
42
43
45
48
49
51
52
54
56
57

3.2.12 Beton ukadany pod wod

3.2.13 Beton lekki

3.2.14 Beton zagszczany walcem (RCC)

3.2.15 Beton barwiony

3.2.16 Beton o konsystencji wilgotnej do prefabrykacji

3.2.17 Beton o zwikszonej odpornoci na ogie

3.2.18 Beton do segmentw tuneli

3.2.19 Beton monolityczny

3.2.20 Beton ziarnisty

58
59
61
61
62
69
70
72
73

4.
Mieszanka betonowa

4.1 Waciwoci mieszanki betonowej

4.1.1 Urabialno

4.1.2 Opnienie wizania/Beton w podwyszonej temperaturze

4.1.3 Przyspieszanie wizania/Beton w obnionej temperaturze

4.1.4 Konsystencja

4.1.5 Wystpowanie wody lub mleczka cementowego

na powierzchni (bleeding)

4.1.6 Wykoczenie

4.1.7 Gsto mieszanki betonowej

4.1.8 Zawarto powietrza

4.1.9 Pompowalno

4.1.10 Kohezja

4.1.11 Temperatura mieszanki betonowej

4.1.12 Wspczynnik w/c

4.2 Badania mieszanki betonowej

4.2.1 Urabialno

4.2.2 Pobieranie prbek

4.2.3 Badanie konsystencji metod opadu stoka

4.2.4 Badanie konsystencji metod stopnia zagszczalnoci

4.2.5 Badanie konsystencji metod stolika rozpywowego

4.2.6 Okrelanie gstoci mieszanki betonowej

4.2.7 Okrelanie zawartoci powietrza

4.2.8 Inne metody badania konsystencji mieszanki betonowej

74
74
74
75
79
81

5.
5.1
5.1.1
5.1.2
5.1.3
5.1.4

Beton stwardniay
Waciwoci betonu stwardniaego
Wytrzymao na ciskanie
Beton o wysokiej wytrzymaoci wczesnej
Wodoszczelno
Mrozoodporno

82
82
83
83
84
84
84
85
85
85
86
86
87
88
90
90
91
93

93

93

95

97

100

5.1.5 Powierzchnia betonu

5.1.6 Skurcz
5.1.7 Odporno na siarczany
5.1.8 Odporno chemiczna
5.1.9 Odporno na cieranie
5.1.10 Wytrzymao na zginanie
5.1.11 Wydzielanie ciepa hydratacji
5.1.12 Reakcja alkalia-kruszywo
5.2
Badania betonu stwardniaego
5.2.1
Wymagania dotyczce prbek i form
5.2.2
Wykonywanie i pielgnacja prbek
5.2.3
Wytrzymao prbek na ciskanie
5.2.4
Wymagania dotyczce maszyn wytrzymaociowych
5.2.5
Wytrzymao prbek na zginanie
5.2.6
Wytrzymao prbek na rozciganie przy rozupywaniu
5.2.7
Gsto betonu stwardniaego
5.2.8
Gboko penetracji wody pod cinieniem
5.2.9
Mrozoodporno

100

101

102

103

103

104

105

106

107
107
108
109
111
111
113
113
114
115

6.

6.1

6.2

6.3

6.4

6.5

6.6

6.7

6.8

6.9

Beton natryskowy
Definicja
Wymagania jakoci betonu natryskowego
Przyrost wytrzymaoci wczesnej
Wykonywanie natrysku
Metody bada i pomiarw
Mokry system Sika
Beton natryskowy z wknami stalowymi
Beton natryskowy odporny na siarczany
Beton natryskowy o podwyszonej ognioodpornoci

116
116
117
118
119
125
127
128
129
129

7.

7.1

7.2

7.3

7.3.1

7.3.2

7.4

7.4.1

7.4.2

7.4.3

Preparaty antyadhezyjne
Dziaanie preparatw antyadhezyjnych
Wymagania stawiane preparatom antyadhezyjnym
Wybr odpowiedniego preparatu antyadhezyjnego
Preparaty antyadhezyjne do deskowa nasikliwych
Preparaty antyadhezyjne do deskowa nienasikliwych
Wskazwki uycia
Stosowanie preparatw antyadhezyjnych
Czas oczekiwania przed betonowaniem
Betonowanie

130
130
131
131
131
132
133
133
135
135

8.

Pielgnacja

Wstp
Metody pielgnacji
Sposoby pielgnacji betonu
Okres pielgnacji

136
136
138
140
141

Domieszki do betonu a rodowisko

143

8.1
8.2
8.3
8.4

Wstp do wydania polskiego

Niniejsza broszura jest tumaczeniem z jzyka angielskiego broszury wydanej w grudniu 2005.
Starano si moliwie wiernie zachowa tre i form oryginau. Przykadowo, cytowane w oryginale normy maj oznaczenia EN i numer normy, bez roku wprowadzenia i nazwy normy. Tak
sam form utrzymano na og w tumaczeniu. Jeeli w tekcie jest numer normy EN 206-1,
to polskim odpowiednikiem jest PN-EN 206-1:2003 Beton. Cz 1: Wymagania, waciwoci,
produkcja i zgodno. Znajc numer normy europejskiej mona bez trudu znale polski aktualny odpowiednik. W kilku miejscach podano przykady norm PN-EN z numerami, gwnie po
to, eby wykaza, e znajc numer normy EN bez trudu mona znale aktualny odpowiednik
normy PN-EN.
Z drugiej strony w polskiej praktyce s stosowane rwnie normy o statusie PN, co wynika
z potrzeb krajowej praktyki budowlanej, np. na cementy specjalne lub rodzaje betonu, ktre
nie s ujte w normach europejskich. Normy te maj oznaczenia PN-B-xxxxx i zostay w miar
zwizku z tematem uwzgldnione w tumaczeniu.

1. Skadniki betonu

1.1 Definicje
Trzy gwne skadniki wystarczaj aby
wyprodukowa beton:
Spoiwo (cement)
Kruszywo
Woda
Ze wzgldu na cigle rosnce wymagania co do jakoci betonu, gwnie jego trwaoci, oraz wielkiemu postpowi w dziedzinie domieszek
do betonu i oglnie technologii betonu, moliwe jest obecnie otrzymanie wielu rnych rodzajw betonu.

Beton
zwyky

Beton o uziarnieniu kruszywa > 8mm o gstoci

w stanie suchym
> 2000 kg/m3, ale nie przekraczajcej 2600 kg/m3

Beton
ciki

Beton o gstoci w stanie suchym wikszej ni

2600 kg/m3

Beton
lekki

Beton o gstoci w stanie suchym wikszej ni 800

kg/m3 , ale nie wikszej ni 2000 kg/m3

Mieszanka
betonowa

Beton o gstoci w stanie suchym wikszej ni 800

kg/m3 , ale nie wikszej ni 2000 kg/m3

Beton
stwardniay

Beton, ktry jest w stanie staym i ktry osign

pewien poziom wytrzymaoci

Beton
wiey

Beton wbudowany i zagszczony, utrzymujcy

nadany ksztat, ale ktry nie osign jeszcze
mierzalnego wizania (beton zielony, okrelenie
stosowane gwnie w prefabrykacji)

1. Skadniki betonu

Rodzaje cementw i ich skad wg EN 197-1

Skad (udzia w procentach masy1)

(S)

Popi lotny krzemionkowy

(V)

Popi lotny wapienny

(W)

Pucolana naturalna

(P)

Pucolana przemysowa

(Q)

upek palony

(T)

Wapie (kamie wapienny)

(L)

Py krzemionkowy

(D)

Kady rodzaj cementu moe rwnie zawiera skadniki drugorzdne

w iloci do 5% masy cementu. Skadnikami drugorzdnymi mog by
mineralne materiay nieorganiczne lub skadniki gwne cementu wymienione w normie EN 197-1, o ile nie wystpuj ju w cemencie jako
skadniki zasadnicze.
W zalenoci od iloci dodatkw mineralnych w skadzie cementu
wyrnia si jego rodzaje przedstawiono na nastpnej stronie.
8

1. Skadniki betonu

L4

LL5

CEM I

96-100

0-5

CEM II/A-S

80-94

6-20

0-5

CEM II/B-S

65-79

21-35

0-5

Cement
portlandzki krzemionkowy

CEM II A-D

90-94

6-10

0-5

Cement
portlandzki
pucolanowy

CEM II/A-P

80-94

6-20

0-5

CEM II/B-P

65-79

21-35

0-5

CEM II/A-Q

80-94

6-20

0-5

0-5

0-5

0-5

0-5

0-5

0-5

Cement portlandzki

CEM
II

Cement portlandzki ulowy

Cement
portlandzki
popioowy

CEM
III

Pucolana

Popi lotny

CEM II/B-Q

65-79

21-35

CEM II/A-V

80-94

6-20

CEM II/B-V-V

65-79

21-35

CEM II/A-W

80-94

6-20

Wapie

CEM
I

Zgodnie z norm w cemencie mog wystpowa inne gwne skadniki

ni klinkier cementu portlandzkiego (K)
onastpujcychoznaczeniach:
Granulowany uel wielkopiecowy

D2

Skadniki drugorzdne

Cement wieloskadnikowy

upek palony

CEM V

Wapienny

Cement pucolanowy

Krzemionkowy

CEM IV

Wypalana

Cement hutniczy

Naturalna

CEM III

Py
krzemionkowy

Cement portlandzki wieloskadnikowy

Oznaczenie

Cement portlandzki

CEM II

Nazwa

Klasyfikacja cementw powszechnego uytku

W Europie jest stosowana norma EN-197-1 Skad, wymagania i kryteria
zgodnoci dotyczce cementw powszechnego uytku. Norma dzieli
cementy powszechnego uytku na nastpujce rodzaje:
CEM I

uel
wielkopiecowy

Cement (spoiwo hydrauliczne) jest to drobno zmielony materia nieorganiczny, ktry po zmieszaniu z wod daje zaczyn, wicy i twardniejcy w wyniku hydratacji oraz innych procesw, zachowujcy po
stwardnieniu wytrzymao i trwao take pod wod.
Gwnymi surowcami stosowanymi do produkcji cementu portlandzkiego s wapie, margiel i glina, ktre s mieszane w okrelonych proporcjach. Ta mieszanka po wypaleniu w temperaturze okoo 1450oC tworzy klinkier, ktry po zmieleniu z ewentualnymi dodatkami daje dobrze
znany materia budowlany. Oprcz cementw powszechnego uytku
produkowane s cementy specjalne (oparte na klinkierze portlandzkim,
glinowym i bezklinkierowe), stosowane w szczeglnych przypadkach
wynikajcych z warunkw wykonawczych lub eksploatacyjnych betonw.

Klinkier

Skadniki gwne

Gwne rodzaje

1.2 Spoiwa

Odmienne definicje mog by stosowane w przypadku betonu natryskowego, betonu podawanego pomp, podawanego pojemnikami itd.
Okrelaj one wbudowywanie mieszanki betonowej do deskowa, postpowanie przy podawaniu w miejsce wbudowania (patrz nastpny
rozdzia).

CEM II/B-W

65-79

21-35

Cement
portlandzki
upkowy

CEM II/A-T

80-94

6-20

CEM II/B-T

65-79

21-35

0-5

Cement
portlandzki
wapienny

CEM II/A-L

80-94

6-20

0-5

CEM II/B-L

65-79

21-35

0-5

CEM II/A-LL

80-94

6-20

0-5

CEM II/B-LL

65-79

21-35

0-5

Cement portlandzki
wieloskadnikowy3)

CEM II/A-M

6-20

0-5

CEM II/B-M

21-35

0-5

Cement
hutniczy

CEM III/A

35-64

36-65

0-5

CEM III/B

20-34

66-80

0-5

CEM III/C

5-19

81-95

0-5

65-89

0-5

CEM
IV

Cement pucolanowy3)

CEM IV/A

11-35

CEM IV/B

45-64

CEM
V

Cement wieloskladnikowy3)

CEM V/A

40-64

18-30

CEM V/B

20-39

31-50

0-5

0-5

0-5

36-55
18-30
31-50

Wartoci w tablicy odnosz si do sumy skadnikw gwnych i skadnikw drugorzdnych

Udzia pyu krzemionkowego jest ograniczony do 10%
W cementach portlandzkich wieloskadnikowych CEM II/A-M, w cementach pucolanowych CEM IV/A i CEM IV/B oraz w cementach wieloskadnikowych CEM V/A i CEM V/B gwne skadniki inne ni klinkier naley deklarowa poprzez oznaczenie cementu
4
Cakowita ilo wgla organicznego (TOC) nie moe przekracza 0,2% wagowo
5
Cakowita ilo wgla organicznego (TOC) nie moe przekracza 0,5% wagowo
1
2
3

1. Skadniki betonu

Wytrzymao
Cementy s podzielone na trzy klasy wytrzymaoci w zalenoci od
wytrzymaoci zaprawy normowej po 28 dniach. Minimalne, wymagane
wytrzymaoci w poszczeglnych klasach wynosz 32,5, 42,5 i 52,5 N/
mm2.
Cementy o normalnej wytrzymaoci wczesnej maj za symbolem klasy
oznaczenie N a o duej wytrzymaoci dwudniowej maj dodatkowe
oznaczenie R.
Pene informacje o poszczeglnych skadnikach podane s w normie
PN-EN 197-1:2002
Rozdzia5:Skadniki
5.1Wstp
5.2Skadnikigwne
5.2Skadnikidrugorzdne

1.3 Kruszywo do betonu

Piasek i wir tworz ziarnist, przestrzenn struktur, ktrej pusta przestrze powinna by tak szczelnie wypeniona zaczynem cementowym
jak to moliwe. Kruszywo stanowi okoo 80% masy betonu i 70 75%
jego objtoci. Optymalne uycie kruszywa co do jego rozmiaru
i jakoci podnosi jako betonu. Do betonu zwykego stosowane s kruszywa pochodzenia skalnego (naturalne, amane), ktre w wytwrniach
s uzdatniane przez kruszenie, przesiewanie, mieszanie i pukanie.
Kruszywo do betonu jest odpowiednie, jeeli nie ma wpywu na twardnienie cementu, ma wystarczajco dobr przyczepno do stwardniaego zaczynu cementowego i nie wystawia trwaoci betonu na ryzyko.
Kruszywa zwyke i specjalne

10

1. Skadniki betonu

Kruszywo
zwyke

Gsto
2,2 3,0 kg/dm3

Z zasobw naturalnych, np. koryta

rzek, wir z moren polodowcowych
i inne. Materia niekruszony lub
kruszony, np. urobek skalny przy
budowie tunelu.

Kruszywo
cikie

Gsto
> 3,0 kg/dm3

Takie jak baryty, ruda elaza, granulat stalowy. Do produkcji betonu cikiego ograniczajcego
przenikanie promieniowania radioaktywnego.

Kruszywo
lekkie

Gsto
< 2,0 kg/dm3

Takie jak ekspandowane gliny, pumeks, polistyren. Do betonu lekkiego, betonw izolacyjnych.

Kruszywo
twarde

Gsto
> 2,0 kg/dm3

Takie jak kwarc, karborund. Stosowanie przewanie do warstwowych posadzek betonowych.

Kruszywo
z recyklingu

Gsto okoo
2,4 kg/dm3

Powstae w wyniku przerbki nieorganicznego materiau stosowanego uprzednio w budownictwie,

zwykle betonu.

Kruszywa normowe
W Europie kruszywa s okrelone s norm EN 12620, czyli w Polsce norma ta ma numer PN-EN 12620. Norma ta jest bardzo obszerna
i podawanie wikszej iloci szczegw ni zamieszczone poniej nie
jest przedmiotem tej publikacji. Dalsze odniesienia do normy podane
s w Rozdziale 2.
Wybrane definicje zamieszczone w normie (wraz z dodatkowymi
uwagami):
Kruszywonaturalne
Kruszywo pochodzenia mineralnego, poddane tylko obrbce mechanicznej i/lub pukaniu.
Mieszankakruszyw
Kruszywo skadajce si z ziaren grubych i drobnych (piasek). Mie-szanka kruszyw moe by wytwarzana bez wczeniejszego oddzielania kruszywa grubego od drobnego lub przez wymieszanie kruszywa
grubego z drobnym (piasek).
Kruszywozrecyklingu
Kruszywo wytworzone przez mechaniczna obrbk nieorganicznego
materiau uprzednio uytego jako materia budowlany, np. beton.
Wypeniacz(pyskalny)
Kruszywo w wikszoci przechodzce przez sito 0,063 mm, ktre jest
dodawane w celu uzyskania specjalnych waciwoci.
Kategoriauziarnienia
Okrelenie kruszywa przez dolny (d) i grny (D) rozmiar sita, wyraone
w postaci uamka d/D.
Kruszywodrobne(piasek)
O wymiarach ziaren D rwnych 4 mm lub mniejszych. Kruszywo drobne
moe by produkowane przez naturalne oddzielenie od ska lub wiru
i/lub kruszenie ska lub wiru lub przez obrbk materiaw produkowanych przemysowo.
Kruszywogrube
Okrelenie frakcji o wikszych rozmiarach o D rwnych 4 mm lub wikszych oraz d nie mniejszych ni 2 mm.
Kruszywopochodzenianaturalnego0/8mm
Kruszywo pochodzenia lodowcowego lub/i rzecznego, o D nie wikszym ni 8 mm. Kruszywo takie moe by wytworzone rwnie przez
wymieszanie kruszywa przetworzonego.
Pyy
Frakcja kruszywa o wymiarze ziaren przechodzcych przez sito 0,063
mm.
Uziarnieniekruszywa
Rozkad wymiarw ziaren wyraony w procentach masy przechodzcej
przez okrelony zestaw sit.
Frakcje przechodzce, krzywe uziarnienia
Rozmiar czstek jest wyraany rozmiarem otworu sit przez ktre przechodz badane czstki.

1. Skadniki betonu

11

Zgodnie z norm EN 933-2 stosowane sita musz mie otwory

kwadratowe.
Rodzaje stosowanych sit
Otwr < 4 mm

Siatka z metalowego drutu

Otwr < 4 mm

Otwory wycite w blasze

Norma PN-EN 12620:2004 ogem ustala 26 wymaga i przypisuje

im ujte odpowiednimi normami odpowiednie oznaczenia. Odrbnie
sformuowano wymagania dotyczce granic i tolerancji uziarnienia
dla kruszywa grubego, kruszywa drobnego i naturalnego. Okrelenie
skadu ziarnowego metod przesiewania okrelona jest norm PN-EN
933-1:2000. Do szczeglnych zastosowa dopuszczone s kruszywa
o uziarnieniu specjalnym, naley wwczas okreli specjalne granice
uziarnienia, stosujc sita serii R20 wedug ISO 565:1990, z wczeniem
odpowiednich sit spord
0,063, 0,125, ,500, 1, 4, 8, 16, 31,5 i 63 mm.
Uziarnienie badanego kruszywa i pole zalecanego uziarnienia
wedug EN 480-1

Przechodzi przez sito w % wagowo

Grna granica

Krzywa uziarnienia badanego

kruszywa

Dolna granica

Wymiar otworw w mm

Skadnik

Rozmiar czstek w mm

Zawarto
w mieszance w %

Py wapienny

0 0,25

2,5

Piasek okrgy

01

18,0

Piasek okrgy

14

27,5

wir otoczakowy

48

12,0

wir otoczakowy

8 16

20,0

wir otoczakowy

16 32

20,0

W tym przypadku zarwno piasek jak wir byy pukane a dla poprawienia konsystencji dodano drobnego wypeniacza.
12

1. Skadniki betonu

Informacje praktyczne
Optymalnyksztatziarna,naturalne/amane
Szecienne/kuliste ziarna s sprawdzone jako lepsze ni ziarna wyduone, ktre mog wpywa niekorzystnie na konsystencj. Ziarna
amane maj troch wiksz wododno ze wzgldu na wiksz powierzchni, ale beton ma wiksz wytrzymao, zwaszcza na rozciganie.
Przewagakruszywaamanego
Powierzchnia kruszywa amanego pochodzcego ze ska, duych blokw itd. skada si tylko z powierzchni amanych, podczas gdy kru-szywo amane z otoczakw ma rwnie powierzchnie naturalne. Kruszywo
amane jest obecnie stosowane przy budowie tuneli zgodnie z motto
Miejsce wydobycia = miejsce wbudowania.
Piaskizkamienioomu
Mog by krpe ale rwnie wyduone lub paskie, zalenie od skay.
Nie prowadz one do dobrej konsystencji a ich wododno jest oglnie wysza.
Szkodliwezanieczyszczenia
I, humus, margiel, glina, gips i kruszywo zawierajce siarczany, chlorki
i alkalia s potencjalnie szkodliwe a ich obecno i moliwe zagroenia
musza by wyjanione.
Fizyczne wymagania w stosunku do kruszyw
Norma PN-EN 12620:2004 Kruszywa do betonu, Zacznik ZA1 (informacyjny) podaje zestawienie podstawowych waciwoci kruszyw ze
wzgldu na zamierzone zastosowanie do przygotowania betonu do
zastosowania w budynkach, do drg i innych obiektw budowlanych.
Zestawienie to obejmuje:
ksztat, wymiar i gsto ziaren,
obecno zanieczyszcze,
odporno na rozdrabnianie/kruszenie,
odporno na polerowanie/cieranie,
skad/zawarto,
stao objtoci,
nasikliwo,
stancje niebezpieczne (w tym promieniowanie radioaktywne),
trwao (zamraanie/rozmraanie, reaktywno alkalicznokrzemionkowa).
Trwao
Waciwo ta zaley gwnie od odpornoci na zamraanie/rozmraanie kruszywa grubego, ktra musi by odpowiednia do przewidywanych
warunkw eksploatacji i sprawdzona gdy niezbdne.
Alternatywne rda kruszywa
Zoa kruszywa zarwno grubego jak i drobnego s nieodnawialne i bardzo czsto na wyczerpaniu. W ostatnich latach ronie zarwno zainteresowanie jak i stosowanie kruszyw odpadowych i z recyklingu.
Najczciej zagospodarowywane s:
Beton z rozbirki, ktry po przekruszeniu moe zastpi (z ograniczeniami) kruszywo grube,
Odzyskiwanie kruszywa drobnego z instalacji puczcych kruszywo
w wirowniach.
Przydatno kruszywa z recyklingu powinna by sprawdzona w kadym
przypadku.
1. Skadniki betonu

13

1.4 Domieszki do betonu

Stale rosnce wymagania ze strony uytkownikw narzucaj konieczno modyfikacji mieszanki betonowej i samego betonu. Powszechnym
sposobem modyfikacji tych waciwoci jest stosowanie domieszek.
W przedmowie do PN-EN 206:2003 wrd norm powoanych wymienia
si PN-EN 934-2, ktra daje precyzyjna definicje domieszki do betonu: domieszka materia dodawany podczas wykonywania mieszanki
betonowej w iloci nie przekraczajcej 5 % masy cementu w betonie,
w celu zmodyfikowania waciwoci mieszanki betonowej lub stwardniaego betonu. W tej samej normie znajduje si klasyfikacja najbardziej
popularnych domieszek.
Domieszkiredukujceilowodyuplastyczniajce
Pozwalaj na zmniejszenie iloci wody w danej mieszance betonowej
bez wpywu na konsystencj lub na popraw urabialnoci bez zwikszenia iloci wody lub na jednoczesne osignicie obydwu efektw.
Domieszkiznacznieredukujceilowodyupynniajce
Pozwalaj na znaczne zmniejszenie iloci wody w danej mieszance
betonowej bez wpywu na konsystencj lub na znaczn popraw urabialnoci bez zwikszenia iloci wody lub na jednoczesne osignicie
obydwu efektw.
Domieszkizwikszajcewiliwowody
Zmniejszaj tendencj do wypywania wody na powierzchni zagszczonej mieszanki betonowej.
Domieszkinapowietrzajce
Wprowadzaj w czasie procesu mieszania okrelon ilo maych,
rwnomiernie rozmieszczonych pcherzykw powietrza, ktre pozostaj w betonie po jego stwardnieniu. Napowietrzenie powoduje m.in. istotne zwikszenie mrozoodpornoci betonu stwardniaego.
Domieszkiprzypieszajcewizanie
Przyspieszaj pocztek wizania i wzrost wytrzymaoci pocztkowej.
Domieszkiprzypieszajcetwardnienie
Przyspieszaj pocztkowe twardnienie baz wpywu lub z wpywem na
czas wizania.
Domieszkiopniajcewizanie
Opniaj pocztek wizania i utrzymuj konsystencj.
Domieszkizwikszajcewodoodporno
Zmniejszaj kapilarn nasikliwo wod betonu stwardniaego.
Domieszkiopniajce/uplastyczniajce
Poczony efekt uplastyczniajcy (efekt zasadniczy) i opniacza wizania (efekt drugorzdny).
Domieszkiopniajce/upynniajce
Poczony silny efekt uplastyczniajcy (efekt zasadniczy) i opniacza
wizania (efekt drugorzdny).
Domieszkiprzyspieszajce/uplastyczniajce
Poczony efekt uplastyczniajcy (efekt zasadniczy) i przyspieszacza
wizania (efekt drugorzdny).

DozowaniedomieszekwedugPN-EN206-1:
Dozwolone dozowanie

Do 5 % masy cementu
(Efekt wikszego dozowania na zachowanie i trwao musi by sprawdzony)

Mae dozowanie

Domieszki dozowane poniej 0,2 % masy

cementu s dozwolone jeli rozcieczone
z czci wody zarobowej

Jeli cakowita ilo stosowanych domieszek przekracza 3 l/m3 betonu, ilo wody ktr zawieraj musi by uwzgldniona przy obliczaniu
wspczynnika woda/cement.
Jeeli stosowana jest wicej ni jedna domieszka, ich wzajemna
zgodno musi by wczeniej sprawdzona.
Efekty i stosowanie domieszek opisanych powyej (i innych) s opisane
szczegowo w nastpnych rozdziaach.

1.5 Dodatki do betonu

Dodatki do betonu s drobnoziarnistymi materiaami ktre s na og
dodawane do betonu w znaczcej iloci (5% - 20%). S stosowane
w celu uzyskania lub poprawienia okrelonych waciwoci mieszanki
betonowej lub/i betonu stwardniaego.
Norma EN 206-1- i polski odpowiednik PN-EN wymienia dwa typy nieorganicznych dodatkw do betonu.
Typ I
Zasadniczo nieaktywne materiay takie jak wypeniacze wapienne, py
kwarcowy i kolorowe pigmenty.
Pigmenty
W celu zabarwienia betonu s stosowane tlenki metali, gownie tlenki
elaza. Dodawane s w iloci 0,5 - 5% masy cementu. Musz zachowa
kolor i by stabilne w alkalicznym rodowisku cementu. W przypadku
niektrych pigmentw ronie wododno mieszanki, na co ma rwnie wpyw ilo pigmentu.
Mczkiskalne(pykwarcowy,mielonywapie)
Mieszanki o maej iloci frakcji pylastych mog by modyfikowane przez
wprowadzenie maczek skalnych. Te nieaktywne skadniki su do poprawienia krzywej uziarnienia kruszywa. Ronie wododno, zwaszcza przy mczkach wapiennych.

Inne rodzaje domieszek, ktre s dostpne na rynku, np. zmniejszajce

skurcz, inhibitory korozji stali, nie s jeszcze wymienione w normie PN-EN 934-2.

14

1. Skadniki betonu

1. Skadniki betonu

15

1.6 Najdrobniejsze frakcje

Waciwoci mczek skalnych wg DIN 4226-1

Materia
Mczki skalne
Waciwo

Py kwarcowy

Py wapienny Jednostka

Gsto
(ciar waciwy)1

2650

2600 - 2700

kg/m3

Powierzchnia
waciwa

1000

3500

cm2/kg

Ciar
nasypowy* 1

1300 1500

1000 - 1300

kg/m3

Ciar
nasypowy* 1

0,2

ok. 40

Najdrobniejsze skadniki mieszanki betonowej i betonu to:

cement
frakcje kruszywa o uziarnieniu od 0 do 0,125 mm
ewentualnie dodatek lub dodatki
Najdrobniejsze skadniki dziaaj jak smar w mieszance betonowej
i poprawiaj urabialno oraz retencj wody. Powoduj zmniejszenie
tendencji do segregacji mieszanki betonowej i czyni jej zagszczanie
atwiejszym.
Z drugiej strony zbyt dua zawarto najdrobniejszych skadnikw w mie-szance czyni j zbyt lepk. Mona rwnie spodziewa si zwikszonego skurczu i pezania betonu, co wynika z wikszej zawartoci wody.
Podane niej iloci s sprawdzone jako najlepsze:

*Ta waciwo powinna by uwzgldniona przy obliczaniu pojemnoci

silosw i innych obliczeniach
1
Dowiadczenie obecne
Typ II
Pucolanowe lub inne materiay o ukrytych waciwociach hydraulicznych takie jak naturalne pucolany (tras) popi lotny i py krzemionkowy.
Popi lotny jest drobnym popioem z elektrowni opalanych wglem, ktry moe by uyty jako dodatek zarwno przy produkcji cementu jak
i betonu. Jego skad zaley od gwnie od rodzaju wgla, jego pochodzenia i warunkw spalania.
Py krzemionkowy (mikrokrzemionka) skada si gwnie ze sferycznych
czsteczek amorficznego tlenku krzemu pochodzcego z produkcji silikonu i zwizkw silikonowych. Ma powierzchni waciw 18 25 m2
na gram i jest bardzo aktywna pucolan. Dozowanie pyu krzemionkowego wynosi od 5 % do maksimum 10 % wagi cementu.

Kruszywo naturalne

Kruszywo amane

Beton
o uziarnieniu
kruszywa do
32 mm

Skadnikw najdrobniejszych
pomidzy 350 a 400 kg/m3

Skadnikw najdrobniejszych
pomidzy 375 a 425 kg/m3

Beton o uziarnieniu
kruszywa do 16
mm

Skadnikw najdrobniejszych
pomidzy 400 a 450 kg/m3

Skadnikw najdrobniejszych
pomidzy 425 a 475 kg/m3

Wysza ilo skadnikw najdrobniejszych jest przyjmowana zwykle dla

betonu samozagszczalnego (SCC).

Tabela porwnawcza cement/pucolany

Materia
Cementy

Pucolany przemysowe

Waciwo

CEM I
42,5*

CEM II
A-LL 32,5 R*

Popioy
lotne

Py
krzemionkowy

Jednostka

Gsto
(ciar waciwy)1

ok. 3100

ok. 3000

2200-2600

ok. 2200

kg/m3

Powierzchnia
waciwa

ok. 3000

ok. 4000

3000-5500

180 000-250
000

cm2/kg

Ciar
nasypowy* 1

ok. 1200

ok. 1000

100-1100

300-600

kg/m3

Ciar
nasypowy* 1

2,4

6.9

40-55

do 98

Ciar
nasypowy* 1

* Dane dla przypadkowo wybranych cementw powszechnego uytku

** Ta waciwo powinna by uwzgldniona przy obliczaniu pojemnoci silosw i innych
obliczeniach
1
Wedug aktualnej wiedzy na temat pucolanw
16

1. Skadniki betonu

1. Skadniki betonu

17

1.7 Woda zarobowa

Przydatno wody do produkcji betonu zaley od jej pochodzenia. Norma
EN 1008 podaje nastpujce rodzaje:
Wodapitna
Odpowiednia do betonu. Nie ma potrzeby sprawdzania.
Wodaodzyskanazproceswprzemysowych,np.wodapomyciu
Na og przydatna do betonu, ale naley speni wymagania podane
w Zaczniku A powyszej normy, np. dodatkowa ilo czstek staych
w betonie, wtedy kiedy woda pochodzi z mycia w przemyle betonw
nie moe przekracza 1 % cakowitej iloci kruszywa zawartej w betonie.
Wodagruntowa
Moe by przydatna, ale musi by zbadana.
Wodamorskaizasolona
Moe by uywana do betonu niezbrojonego lecz nie betonu zbrojonego lub spronego. W przypadku betonu zbrojonego lub z wbudowanymi elementami metalowymi nie mona przekroczy dopuszczalnej iloci chlorkw w betonie.
Wodazeciekw
Nie moe by stosowana do betonu.
Woda mieszana moe pochodzi ze zmieszania wody odzyskanej z procesw w przemyle betonw i wody z innego rda. Naley speni
warunki odnoszce si do wody mieszanej.
Badania wstpne (EN 1008, Tablica 1)
Najpierw wod naley zbada na lady olejw i tuszczu, rodkw spieniajcych (detergenty!), zawiesin, zapach (np. bez zapachu siarkowodoru
po dodaniu kwasu solnego), odczyn pH ma by powyej 4
i obecno humusu.
Woda, ktra nie spenia jednego lub kilku wymaga podanych w Tablicy
1, moe by stosowana tylko wtedy kiedy spenia podane niej wymagania co do skadu chemicznego a jej uycie nie ma negatywnego wpywu
na czas wizania i przyrost wytrzymaoci (norma EN 1008 podaje metodyk bada).

Waciwoci chemiczne
Chlorki
Zawarto chlorkw w wodzie nie moe przekracza wartoci podanych
poniej:
Zastosowanie

Najwysza zawarto
chlorkw w mg/l

Beton sprony lub zaprawa iniekcyjna

500

Beton zbrojony lub z wbudowanymi elementami metalowymi

1000

Beton bez zbrojenia lub metalowych elementw wbudowanych

4500

Siarka
Zawarto siarki w wodzie zarobowej nie moe przekracza 2000 mg/l.
Alkalia
Jeeli do betonu jest stosowane kruszywo wraliwe na alkalia, musi by
sprawdzona zawarto alkaliw w wodzie zarobowej. Zawarto alka-liw (ekwiwalent Na2O) nie powinna by zwykle wysza ni 1500 mg/l.
Jeeli warto ta jest przekroczona, woda taka moe by uyta pod warunkiem upewnienia si, e nie dojdzie do szkodliwych reakcji wszelkich
alkaliw w betonie z krzemianami.
Szkodliwezanieczyszczenia
Naley wykona badania przede wszystkim na obecno cukrw, fosforanw, azotanw, oowiu i cynku. O ile wyniki s pozytywne, naley okreli ich iloci i porwna do dopuszczalnych limitw lub wykona badania
czasu wizania mieszanki oraz wytrzymaoci betonu na ciskanie.
Graniceanalizchemicznych:
Skadnik

Najwysza zawarto w mg/l

Cukry

100

Fosforany, wyraone jako P2O5

100

Azotany, wyraone jako NO3-

500

Ow, wyraony jako Pb

2+

100

Cynk, wyraony jako Zn2+

100

Czaswizaniaiwytrzymao
Pocztek wizania, na prbkach z badan wod, nie moe by krt-szy ni 1 godzina i nie moe rni wicej ni 25% od czasu wizania
na prbkach wykonanych przy uyciu wody destylowanej lub dejonizowanej. Koniec wizania nie moe by duszy ni 12 godzin i nie moe
rni wicej ni 25% od czasu wizania na prbkach wykonanych przy
uyciu wody destylowanej lub dejonizowanej.
rednia wytrzymao na ciskanie po 7 dniach na prbach z badan
wod musi wynosi co najmniej 90% wytrzymaoci na ciskanie na
prbkach wykonanych przy uyciu wody destylowanej lub dejonizowanej.
Graniceanalizchemicznych:

18

1. Skadniki betonu

1. Skadniki betonu

19

1.8 Obliczanie objtoci materiau

Celem tego obliczenia jest okrelenie objtoci betonu z iloci materiaw przyjtych do obliczenia. Objto materiau naley rozumie jako

objto poszczeglnych skadnikw betonu. Zaoenie obliczenia jest

takie, e przyjte iloci cementu, wody, kruszywa, domieszek i dodatkw

wymieszane w celu uzyskania 1 m3 betonu oraz pory po zagszczeniu

zsumuj si do objtoci 1 m3.

Obliczoneobjtociimasyna1m3betonu
Surowiec uyty do
projektowanego
betonu
Cement Rodzaj:
Dodatkowe
spoiwo Rodzaj:
Dodatek pyu
krzemionkowego
(dodatkowe
spoiwo)

Dozowanie
w %

Potrzebna ilo
w kg na 1m3
(zgodnie
z receptur)

Gsto
waciwaw
kg/l
3,15
(sprawdzi)

kg

Wydajno
w l na
1 m3

kg

3,15
(sprawdzi)

kg

Surowiec uyty do
projektowanego
betonu

kg 325

Dodatkowe
spoiwo Rodzaj:

kg

Dodatek pyu
krzemionkowego
(dodatkowe
spoiwo)

kg

kg

Woda zarobowa
w/c lub w/s =
(uwzgldni wod
zawart
w kruszywie)

Woda zarobowa
w/c lub w/s =
(uwzgldni wod
zawart
w kruszywie)

3,15
(sprawdzi)

kg 19,5

kg 4,13

kg

wraz
z zawart
wod

30

% 3,0

155*

kg 155

1,0

Cakowita objto w litrach bez kruszywa grubego i piasku

1,0

kg

297

Cakowita objto w litrach bez kruszywa grubego i piasku

Kruszywo

(w stanie suchym)

kg

Cay beton

kg
na 1 m3)

2,65
(sprawdzi)

(= dla
1000 l)

kg/l
(gsto
waciwa
wieego
betonu))

1000 l
(= 1 m3)

103

Domieszka 2
Rodzaj:

Domieszka 2
Rodzaj:

3,15
(sprawdzi)

Wydajno
w l na
1 m3

Domieszka 1
Rodzaj:
ViscoCrete
(obliczona do sumy
cementu
i krzemionki)

Domieszka 1
Rodzaj:

Potrzebna ilo G s t o
w kg na 1m3
waciwaw
( z g o d n i e kg/l
z receptur)

Cement
Rodzaj: CEM I

Spodziewana
lub planowana
zawarto
powietrza
1 % = 10 l na 1 m3

Spodziewana
lub planowana
zawarto
powietrza
1 % = 10 l na 1 m3

Dozowanie
w %

Kruszywo
(w stanie suchym)

kg

1863

Cay beton

kg

2362

na 1 m3)

297

2,65
(sprawdzi)

(= dla
1000 l)

kg/l
(gsto
waciwa
wieego
betonu))

1000 l
(= 1 m3)

* teoretycznie okoo 1 litr wody powinien by dodany w zastpstwie suchej masy uytej
domieszki

= kierunek oblicze
Uwaga! Jeeli cakowita ilo domieszki (domieszek) przekracza 3 l/m3 betonu, ilo wody w domieszce (domieszkach) musi by uwzgldniona przy obliczaniu wspczynnika
wodno-cementowego.

20

1. Skadniki betonu

1. Skadniki betonu

21

2. Norma EN 206-1:2000

Europejska norma betonowa EN-206-1:2000 bya wprowadzona w Europie z okresami przejciowymi o rnej dugoci, zalenie od kraju.
W Polsce norma na beton bya wprowadzona w czerwcu 2003 roku i ma
oznaczenie PN-EN 206-1:2003.
Norma EN 206-1 odnosi si do konstrukcji wykonywanych na mokro,
elementw i konstrukcji prefabrykowanych i wyrobw prefabrykowanych konstrukcyjnych stosowanych w budynkach i budownictwie
inynieryjnym.
Mazastosowaniedo:
betonu zwykego
betonu cikiego
betonu lekkiego
betonu spronego
Wprzygotowaniuseuropejskienormydlanastpujcychrodzajwbetonu:
betonu natryskowego
betonu do budowy drg i innych powierzchnia naraonych na ruch
NormaEN206-1ikrajoweodpowiednikinieodnoszsido:
betonu komrkowego
betonu spienionego
betonu o otwartej strukturze (beton jamisty)
zaprawy o maksymalnej rednicy ziaren 4 mm
betonu o gstoci mniejszej ni 800 kg/m3
betonu aroodpornego
W normie EN 206-1: wyranie rozdzielono funkcje przypisywane
dwm niezalenie dziaajcym podmiotom, jakimi s producent mieszanki i wykonawca (zamawiajcy mieszank betonow. Definicje
betonu projektowanego i beton recepturowego podano niej.

2.1 Definicje podane w normie

Waciwoci betonu, warunki uytkowania
Betonprojektowany
Beton, ktrego wymagane waciwoci i dodatkowe cechy s podane
producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu zgodnego
z wymaganymi waciwociami i dodatkowymi cechami.
Betonrecepturowy
Beton, ktrego skad i skadniki, jakie powinny by uyte s podane producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu o tak
okrelonym skadzie.

22

2. Norma EN 206-1:2000

Oddziaywanierodowiska
Takie oddziaywania chemiczne i fizyczne na beton, ktre wpywaj na
niego lub na zbrojenie lub inne znajdujce si w nim elementy metalowe,
a ktre nie zostay uwzgldnione jako obcienia w projekcie konstrukcyjnym
Specyfikacja
Kocowe zestawienie udokumentowanych wymaga technicznych
dotyczcych wykonania lub skladu betonu podane producentowi
Normowybetonrecepturowy
Beton recepturowy, ktrego skad jest podany w normie przyjtej w kraju
stosowania betonu
Specyfikujcy
Osoba lub jednostka ustalajca specyfikacj mieszanki betonowej
i stwardniaego betonu.
Producent
Osoba lub jednostka produkujca mieszank betonow.
Wykonawca
Osoba lub jednostka stosujca mieszank betonow do wykonywania
konstrukcji lub elementu.
Zawarto wody w betonie
Cakowitazawartowody
Woda dodana oraz woda ju zawarta w kruszywie i znajdujca si na
jego powierzchni, a take woda w domieszkach i dodatkach zastosowanych w postaci zawiesin jak rwnie woda wynikajca z dodania lodu lub
naparzania.
Efektywnazawartowody
Rnica midzy cakowit iloci wody w mieszance betonowej a iloci
wody zaabsorbowan przez kruszywo.
Wspczynnikwoda/cement
Stosunek efektywnej iloci wody do zawartoci masy cementu w mieszance betonowej.
adunek, dostarczanie, miejsce uycia
Betonwytworzonynabudowie
Beton wyprodukowany na placu budowy przez wykonawc na jego
wasny uytek.
Betontowarowy
Beton dostarczany jako mieszanka betonowa przez osob lub jednostk
nie bdc wykonawc. W znaczeniu niniejszej normy betonem towarowym jest rwnie:
- beton produkowany przez wykonawc poza miejscem budowy,
- beton produkowany na placu budowy, ale nie przez wykonawc.

2. Norma EN 206-1:2000

23

adunek
Ilo mieszanki betonowej transportowana pojazdem, skadajca si z jednego lub wikszej iloci zarobw.
Zarb
Ilo mieszanki betonowej wyprodukowana w jednym cyklu operacyjnym
betoniarki lub ilo rozadowana w cigu 1 min z betoniarki o pracy cigej.

Oznaczenie Klasy

Opis rodowiska

Przykady wystpowania
klas ekspozycji

XC4

Cyklicznie mokre i suche

Powierzchnie betonu naraone na kontakt z wod, ale nie jak

w klasie ekspozycji XC2

Korozja spowodowana chlorkami nie pochodzcymi z wody morskiej

XD1

Umiarkowanie wilgotne

Powierzchnie betonu naraone na dziaanie chlorkw z powietrza

XD2

Mokre, sporadycznie
suche

Baseny
Beton naraony na dziaanie wody przemysowej zawierajcej
chlorki

XD3

Cyklicznie mokre i suche Elementy mostw naraone na dziaanie rozpylonych cieczy

zawierajcych chlorki
Nawierzchnie drg
Pyty parkingw

2.2 Klasy ekspozycji zwizane z oddziaywaniem rodowiska

Oddziaywania rodowiska s sklasyfikowane jako klasy ekspozycji.
Wybr klas ekspozycji zaley od warunkw wystpujcych w miejscu
uycia betonu. Ta klasyfikacja oddziaywania nie wyklucza rozwaenia
warunkw specjalnych wystpujcych w miejscu uycia betonu lub zastosowania rodkw ochrony takich jak uycie stali nierdzewnej lub innego
odpornego na korozje metalu i wykonanie powok ochronnych na beton
lub na zbrojenie.
Beton moe by przedmiotem wicej ni jednej opisanych akcji.
Oddziaywania rodowiska na jakie jest on naraony mog std wymaga
ich wyraenia jako kombinacja klas ekspozycji.

Korozja spowodowana chlorkami z wody morskiej

XS1

Naraenie na dziaanie
soli zawartych w powietrzu, ale nie na
bezporedni kontakt
z woda morsk

Konstrukcje zlokalizowane na wybrzeu lub w jego pobliu

XS2

Stae zanurzenie

Elementy budowli morskich

XS3

Strefy pyww, rozbryzgw i aerozoli

Elementy budowli morskich

Tablica2.2.1
Oznaczenie
Klasy

Opis rodowiska

Przykady wystpowania
klas ekspozycji

Brak zagroenia agresj rodowiska lub zagroenia korozj

Dotyczy betonw niezbrojonych
i nie zawierajcych innych elementw metalowych: wszystkie
rodowiska z wyjtkiem przypadkw wystpowania zamraania/
rozmraania, cierania lub agresji chemicznej

XO

Beton wewntrz budynkw o bardzo

niskiej wilgotnoci powietrza

Dotyczy betonw zbrojonych lub

zawierajcych inne elementy
metalowe: bardzo suche

Agresywne oddziaywanie zamraania/rozmraania bez rodkw odladzajcych albo ze rodkami

odladzajcymi
XF1

Umiarkowanie nasycone wod bez rodkw

odladzajcych

Pionowe powierzchnie betonowe naraone na deszcz i zamarzanie

XF2

Umiarkowanie nasycone wod ze rodkami

odladzajcymi

Pionowe powierzchnie betonowe konstrukcji drogowych naraone

na zamarzanie i dziaanie rodkw odladzajcych z powietrza

XF3

Silnie nasycone
wod bez rodkw
odladzajcych

Poziome powierzchnie betonowe naraone na deszcz i zamarzanie

XF4

Silne nasycenie wod ze

rodkami odladzajcymi
lub wod morsk

Jezdnie drg i mostw naraone na dziaanie rodkw

odladzajcych
Powierzchnie betonowe naraone bezporednio na dziaanie
aerozoli zawierajcych rodki odladzajce i zamarzanie
Strefy rozbryzgu w budowlach morskich naraone na zamarzanie

Korozja spowodowana karbonatyzacj

XC1

XC2

XC3

24

Mokre, sporadycznie suche

Mokre, sporadycznie suche

Umiarkowanie wilgotne

2. Norma EN 206-1:2000

Beton wewntrz budynkw o niskiej

wilgotnoci powietrza
Beton stale zanurzony w wodzie
Powierzchnie betonu naraone na
dugotrway kontakt z wod Najczciej
fundamenty
Beton wewntrz budynkw o umiarkowanej lub wysokiej wilgotnoci powietrza
Beton na zewntrz osonity przed
deszczem

Agresja chemiczna
XA1

rodowisko chemiczne
mao agresywne zgodnie
z tablic 2.2.2

Beton w oczyszczalniach ciekw, zbiorniki na zawiesiny

XA2

rodowisko chemiczne
rednio agresywne zgodnie z tablic 2.2.2

Elementy betonowe stykajce si z woda morsk; elementy

w gruncie korodujcym beton

XA3

rodowisko chemiczne
silnie agresywne zgodnie
z tablic 2.2.2

Zakady przemysowe o wyziewach agresywnych w stosunku do

betonu, zbiorniki na pasze, konstrukcje betonowe do odprowadzania spalin

2. Norma EN 206-1:2000

25

2.3 Klasyfikacja wedug konsystencji

Wartoci graniczne klas ekspozycji dotyczcych agresji

chemicznej gruntw naturalnych i wody gruntowej

Klasy konsystencji podane niej nie odpowiadaj sobie bezporednio.

Dla betonu wilgotnego, to jest betonu o malej zawartoci wody, konsystencja nie jest klasyfikowana.

Tablica2.2.2
Zwizek

Charakterystyka
chemiczna

Jednostka

XA1

XA2

XA3

Stopie zagszczalnoci
Oznaczenie klasy

Stopie zagszczalnoci

CO1

1,46

>
3000
i

6000

C1

1,45 do 1,26

C2

1,25 do 1,11

C3

1,10 do 1,04

rednica rozpywu

Woda gruntowa
Siarczan

Dwutlenek
wgla

2-

SO4

mg/l

200
i 600

> 600
i 3000

pH

mg/l

6,5
i 5,5

< 5,5
i 4,5

< 4,5
i 4,0

CO2
agresywne

mg/l

15
i 40

> 40
i 100

> 100
a do
nasycenia

Amoniak

NH4+

Magnez

MG

2+

mg/l
mg/l

15
i 30

> 30
i 60

> 60
i 100

300
i

1000

> 1000
i 3000

>
3000
a do
nasycenia

SO42-

mg/l

2000
i

3000

Stopie zagszczalnoci

F11

340

F2

350 do 410

F3

420 do 480

F4

490 do 550

F5

560 do 620

F6

630

Opad stoka

Grunt
Siarczany

Oznaczenie klasy

> 3000
>
i
12000
12000
i

24000

Oznaczenie klasy

Stopie zagszczalnoci

S1

10 do 40

S2

50 do 90

S3

100 do 150

S4

160 do 210

S5

220

Ve-Be
Listaklasekspozycjiiodpowiadajcanajmniejszazawarto
cementupodanajestprzykocurozdziau2.

Oznaczenie klasy

Stopie zagszczalnoci

V0

31

V1

30 do 21

V2

20 do 11

V3

10 do 6

V4

do 3

Nie zaleca si stosowania w tym zakresie

Nie zaleca si stosowania w tym zakresie, ale stosuje si powszechnie
dla betonu samozagszczalnego

1
2

26

2. Norma EN 206-1:2000

2. Norma EN 206-1:2000

27

2.4 Klasy wytrzymaoci na ciskanie

Wytrzymao charakterystyczn mona okrela na walcach o rednicy
150 mm i wysokoci 300 mm lub na prbkach szeciennych 150 mm.
Klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu zwykego i betonu
cikiego
Klasa
wytrzymaoci

Klasa
wytrzymaoci

Wytrzymao
charakterystyczna
prbki walcowej
fck.cylMPa

Wytrzymao
charakterystyczna
prbki szeciennej
fck. cubeMPa

LC 35/38

35

38

LC 40/44

40

44

LC 45/50

45

50

LC 50/55

50

55

LC 55/60

55

60

LC 60/66

60

66

Wytrzymao
charakterystyczna
prbki walcowej
fck.cylMPa

Wytrzymao
charakterystyczna
prbki szeciennej
fck. cubeMPa

C 8/10

10

LC 70/77

70

77

C 12/15

12

15

LC 80/88

80

88

C 16/20

16

20

C 20/25

20

25

C 25/30

25

30

C 35/37

35

37

C 35/45

35

45

C 40/50

40

50

C 45/55

45

55

C 50/60

50

60

C 55/67

55

67

C60/75

60

75

C 70/85

70

85

C80/95

80

95

C 90/105

90

105

C 100/115

100

115

Klasy gstoci betonu lekkiego

Klasa
gstoci

D1.0

D1.2

D1.4

D1.6

D1.8

D2.0

800

800
i 1000

> 1000
i
1200

> 1200
i
1400

> 1400
i
1600

> 1600
i
1800

> 1800
i
2000

2.5 Pojcie wspczynnika k (wycig z EN 206-1)

Pojcie wspczynnika k umoliwia uwzgldnienie dodatkw typu II
(popi lotny, py krzemionkowy)
- przez zastpienie terminu wspczynnik woda/cement terminem
wspczynnik woda/(cement + k x dodatek
- przez ustalenie minimalnej zawartoci cementu.
Warto k zaley od okrelonego dodatku.

Klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu lekkiego

28

Klasa
wytrzymaoci

Wytrzymao
charakterystyczna
prbki walcowej
fck.cylMPa

Wytrzymao
charakterystyczna
prbki szeciennej
fck. cubeMPa

LC 8/9

LC 12/13

12

13

LC 16/18

16

18

LC 20/22

20

22

LC 25/28

25

28

LC 30/33

30

33

2. Norma EN 206-1:2000

Pojcie wspczynnika k dla popiou lotnego zgodnego EN 450

Maksymalna ilo popiou lotnego, uwzgldniana
wspczynnika k, powinna spenia warunek:

wartoci

popi lotny/cement 0,33 masowo.

W przypadku zastosowania wikszych iloci popiou lotnego, jego nadmiaru nie naley uwzgldnia przy obliczaniu wspczynnika woda/(cement + k x popi lotny) oraz w minimalnej iloci cementu.

2. Norma EN 206-1:2000

29

Dla betonw zawierajcych cement CEM I zgodny z EN 197-1 dopuszcza si nastpujce wartoci wspczynnika k:
CEM I 32,5

k = 0,2

CEM I 42,5 i klasy wysze

k = 0,4

Minimaln ilo cementu wymagana w odpowiedniej klasie ekspozycji

(patrz punkt 2.6) mona zmniejszy maksymalnie o ilo rwn k x (minimalna zawarto cementu 200) kg/m3 , a dodatkowo ilo (cement
+ popi lotny) nie powinna by mniejsza ni minimalna zalecana ilo
cementu.
Pojcie wspczynnika k nie jest zalecane w przypadku betonw
zawierajcych jednoczenie popioy lotne i cement CEM I odporny na
siarczany w przypadku klas ekspozycji XA2 i XA3, jeeli substancja
agresywn jest siarczan.
Pojcie wspczynnika k dla pyu krzemionkowego zgodnego z PNEN 13263+A1:2009.
Maksymalna ilo pyu krzemionkowego, uwzgldniana we
wspczynniku woda/cement oraz w zawartoci cementu, powinna
spenia warunek:
py krzemionkowy/cement 0,11 masowo.
W przypadku uycia wikszych iloci pyu krzemionkowego, jego nadmiaru nie naley uwzgldnia w obliczaniu wartoci wspczynnika k.
W przypadku betonw zawierajcych cement CEM I zgodny z EN 1971 dopuszcza si stosowanie nastpujcych wartoci wspczynnika k:

wspczynnik w/c
0,45

k = 2,0

> 0,45

k = 2,0
z wyjtkiem klas ekspozycji XC i XF, dla
ktrych k = 1,0.

Jednoczesne uycie popiou lotnego zgodnego z EN 450 i pyu krzemionkowego zgodnego z PN-EN 13263+A1:2009.
Dla zapewnienia wystarczajcej alkalicznoci betonu zbrojonego
i spronego, naley speni nastpujce warunki maksymalnej iloci
popiou lotnego i pyu krzemionkowego:
popi lotny (0,66 x cement 3 x py krzemionkowy) wagowo
py krzemionkowy/cement 0,11 wagowo

2.6 Zawarto chlorkw (wycig z EN 206-1)

Zawarto chlorkw betonie, okrelana jako procentowa zawarto
jonw chloru do masy cementu, nie powinna przekracza wartoci przewidzianej w wybranej klasie podanej w poniszej tablicy.
Maksymalna zawarto chlorkw w betonie
Zastosowanie betonu

Klasa zawartoci
chlorkw a

Maksymalna zawarto Clodniesiona do masy cementu b

Bez zbrojenia stalowego lub

innych elementw metalowych,
z wyjtkiem uchwytw odpornych
na korozj

Cl 1,0

1,0%

Ze zbrojeniem stalowym lub z innymi elementami metalowymi

Cl 0,20

0,20%

Cl 0,40

0,40%

Ze stalowym zbrojeniem
sprajcym

Cl 0,10

0,10%

Cl 0,20

0,20%

Klasa zawartoci chlorkw odpowiednia dla betonu o specjalnym zastosowaniu, zaley od postanowie przyjtych w kraju stosowania betonu.
b
W przypadku stosowania dodatkw typu II oraz ich uwzgldniania w masie cementu, zawarto chlorkw wyraa si jako procentow zawarto
jonw chloru w odniesieniu do masy cementu wraz z cakowita mas
uwzgldnianych dodatkw.
a

Minimalna ilo cementu w zalenoci od klasy ekspozycji podana jest

na str. 30.
Ilo ta nie moe by zmniejszona o wicej ni 30 kg/m3 w betonie
uytkowanym w klasach ekspozycji dla ktrych minimalna zawarto
cementu wynosi 300 kg/m3.
Dodatkowo, ilo (cement + k x py krzemionkowy) nie moe by mniejsza ni minimalna ilo cementu wymagana dla odpowiedniej klasy
ekspozycji.

30

2. Norma EN 206-1:2000

2. Norma EN 206-1:2000

31

Minimalna
zawarto
powietrza
(%)

Inne wymagania

2. Norma EN 206-1:2000

a
Gdy beton nie jest napowietrzony, zaleca si badanie jego waciwoci uytkowych odpowiedni metod, porwnujc z betonem, ktrego
odporno na zamraanie/rozmranie w danej klasie eksopzycji jest potwierdzona
b
w przypadku gdy SO24 wskazuje na klasy ekspozycji XA2 oraz XA3 jest niezmiennie wane, aby stosowa cement odporny na siarczany
jest sklasyfikowany pod wzgldem odpornoci na siarczany, zaleca sie stosowanie cementu o redniej lub wysokiej odpornoci na siarczany dla klasy
ekspozycji XA2 (oraz dla klasy ekspozycji XA!, jeeli wystpuje) oraz cementu o wysokiej odpornoci na siarczany dla klasy ekspozycji XA3.

Produkt odporny na
siarczanyb
Kruszywo zgodne z EN 12620
o odpowiedniej
mrozoodpornoci
-
-

Minimalna
zawarto
cementu
kg/m2

4.0a
-

C12/15
Minimalna
klasa
wytrzymaoci

300
340
280
280
260

300

300

320

C30/
37
C30/
37
C25/
30
C20/
25

C30/
37

C30/
37

C35/
45

C35/
45

4.0a

4.0a

360
320
320
300
300
320
300

340

300

C35/
45
C30/
37
C25/
30
C30/
37
C35/
45
C30/
37

C30/
37

C30/
37

C30/
37

XA3

0.65

XA2

0.65

XA1

0.65
0.65

XF4
XF3

0.65

XF2

0.65

XF1

0.65

XD3

0.65

XD2

0.65

XD1

0.65

XS3

0.65

XS2

0.65
0.65

XS1
XC4

0.65

XC3

0.65

XC2

0.65

XC1

0.65

XO

Maximum
w/c

rodki chemiczne
agresywne
Zamraanie/Rozmnaanie
Chlorki niepochodzce z wody morskiej

Korozja wywoana chlorkami

Woda morska

Brak zagroenia
agresj
rodowiska lub
zagroenia korozjt

Korozja spowodowana
karbonatyzacj

Klasy ekspozycji

32

2.7 Specyfikacja betonu

Wprowadzenie normy EN 206-1 rozszerzyo ilo wymaga podawanych
przy zamawianiu betonu lub przy przetargach. Niej podano przykad
specyfikacji betonu projektowanego, do podawania pomp, z przeznaczeniem wykonania pyty dennej na gruncie w warunkach wystpowania
wody gruntowej.
Wymaganie zgodnoci z EN -206-1
Wymaganie zgodnoci z EN -206-1
Klasa wytrzymaoci na ciskanie: C 30/37
Klasa ekspozycji: XC 4
Klasa zawartoci chlorkw: Cl 0,20
Maksymalny nominalny rozmiar ziarn kruszywa: 32 mm
Klasa konsystencji: C3
Pompowalny

2.8 Kontrola zgodnoci

Kontrola zgodnoci obejmuje og dziaa i decyzji podejmowanych
wedug zasad zgodnoci, przyjtych przed sprawdzeniem zgodnoci betonu ze specyfikacj.
Kontrola zgodnoci rozrnia dziaania dla betonu projektowanego i betonu recepturowego. Pobieranie i badanie prbek betonu
zwykego i betonu cikiego naley przeprowadza albo na betonach o indywidualnych skadach albo na rodzinach betonw o ustalonej adekwatnoci.
Minimalna czstotliwo pobierania prbek do oceny zgodnoci wg EN
206-1(betonprojektowany)
Produkcja

Minimalna czstotliwo pobierania prbek

Pierwsze 50 m3
produkcji

Pocztkowa (do
momentu uzyskania co najmniej 35
wynikw bada)
Ciga b (po uzyskaniu co najmniej 35
wynikw bada)

3 prbki

Po pierwszych 50 m3 produkcji a
Beton z certyfikatem
kontroli produkcji

Beton bez certyfikatu

kontroli produkcji

1/200 m3 lub
2/tydzie produkcji

1/150 m3 lub
1/dzie produkcji

1/400 m3 lub
1/tydzie produkcji

a
Pobieranie prbek powinno by rozoone w czasie produkcji i nie zaleca si pobierania
wicej ni 1 prbki z kadych 25 m3 mieszanki.
b
Gdy odchylenie standardowe ostatnich 15 wynikw przekracza 1,37 , czstotliwo pobierania prbek naley zwikszy do czstotliwoci wymaganej dla produkcji pocztkowej, do uzyskania nastpnych 35 wynikw bada.

Kryteria zgodnoci wytrzymaoci na ciskanie patrz EN 206-1.

2. Norma EN 206-1:2000

33

2.9 Kontrola waciwoci innych ni wytrzymao

3. Beton

Zgodnie z EN 206-1 naley wykonywa badania waciwoci mieszanki

betonowej i betonu inne ni wytrzymao na ciskanie.
Plan pobierania prbek i bada oraz kryteria zgodnoci podane s dla
konsystencji mieszanki betonowej (urabialnoci), wytrzymaoci przy
rozupywaniu, gstoci, zawartoci cementu, zawartoci powietrza,
zawartoci chlorkw i wspczynnika w/c. Szczegy w normie.
Szczegy poszczeglnych metod badania podane s w rozdziale 4
i rozdziale 5.

3.1 Gwne zastosowania betonu

Poytecznym jest sklasyfikowa zastosowania betonu na podstawie obserwacji gdzie i jak jest wytwarzany oraz do czego ma zastosowanie,
gdy od tych czynnikw zale bardzo rne wymagania i waciwoci.
Struktura zuycia cementu w dwch bliskich europejskich krajach
w 2002 roku jest przykadem jak mog rni si sposoby wykorzystania
cementu:

Szwajcaria

34

2. Norma EN 206-1:2000

Niemcy

Okoo 72% do produkcji

betonu towarowego

Okoo 55% do produkcji

betonu towarowego

Okoo 17% do firm

handlowych zaopatrujcych
budownictwo

Okoo 20% do producentw

wyrobw betonowych

Okoo 7% do produkcji
prefabrykatw

Okoo 11% do produkcji

prefabrykatw

Okoo 4% do innych
zastosowa

Okoo 14% do innych

zastosowa

3. Beton

35

3.1.1 Beton konstrukcji wykonywanych na mokro

Beton do konstrukcji na mokro mieszany na budowie lub dowoony
z wytwrni pozostaje na stae jako element konstrukcji w miejscu jego
uoenia i zagszczenia w deskowaniu.
Wytwornie betonu towarowego, ktre dostarczaj beton, s obecnie tak
powszechne na wielu rynkach, e wykonawca robt moe by zaopatrzony w beton, a waciwie mieszank betonow w sposb szybki i odpowiedzialny.
Betoniarnia na placu budowy w dalszym cigu jest rozwizaniem ekonomicznym i dogodnym logistycznie w przypadkach duych konstrukcji,
kiedy beton jest potrzebny w sposb cigy.
Beton do konstrukcji na mokro moe by produkowany w wielu odmianach i musi by zgodny z wielu wymaganiami zawartymi w specyfikacjach technicznych. Jego zastosowanie moe by podzielone na
nastpujce etapy:
Opracowanie skadu betonu
Przed opracowaniem skadu (receptury) betonu jego waciwoci musz
by okrelone w wymaganiach dotyczcych konkretnego obiektu. Powinny by zdefiniowane nastpujce parametry:
- Wymagania wytrzymaoci
- Wymagania trwaoci
- Wymagania estetyczne
- Maksymalny nominalny rozmiar kruszywa
- Metoda ukadania
- Szybko ukadania
- Konsystencja mieszanki
- Oglne warunki brzegowe (temperatura i inne)
- Metoda i czas dostarczania
- Okres pielgnacji/dojrzewania
- Okrelenie wymaga do bada
- Skad mieszanki i specyfikacja
- Badania wstpne
- Korekta skadu, jeeli konieczna
Betony otrzymane z tych parametrw s wyszczeglnione w rozdziale 3.2. Waciwoci mieszanki betonowej i jej badanie s omwione
szczegowo w rozdziale 4 a waciwoci betonu i jego badanie w rozdziale 5.
Produkcja
Produkcja jest czynnikiem krytycznym dla otrzymywanego betonu a skada si zasadniczo z dozowania i mieszania skadnikw. Na
waciwoci betonu podczas mieszania mog mie wpyw nastpujce
czynniki:
- Rodzaj mieszalnika
- Wielko mieszalnika
- Intensywno mieszania
- Czas mieszania

36

3. Beton

- Podawanie skadnikw
- Kontrola jakoci wytwrni
- Operator betoniarki
- Czyszczenie/konserwacja mieszalnika

Superplastyfikatory powinny by na og mieszane z wod zarobow lub

dodawane do mieszanki razem z wod (nie wczeniej). Dalsze informacje na ten temat s podane w kartach technicznych wyrobw Sika.
Przygotowanie na budowie
Przygotowanie na budowie skada si z:
- Uruchomienia systemw dostarczania/ukadania betonu
- Przygotowania deskowania z uwzgldnieniem stosowania rodkw
zmniejszania przyczepnoci
- Sprawdzenie zbrojenia
- Sprawdzenie deskowania (mocowanie, szczelno, dopuszczalne
cinienie)
- Dostarczenie narzdzi do zagszczania (wibratory itd.) oraz do
wykoczenia (belki , zacieraczki)
Dostarczanie
Jeeli beton jest dostarczany samochodami, naley uwzgldni
nastpujce dodatkowe czynniki:
- Czas dostarczania (warunki ruchu drogowego, moliwe korki itd.)
- Okrelenie niezbdnych obrotw mieszalnika na betonowozie
w czasie transportu
- Nie pozostawia betonowozu wystawionego na dziaanie soca
w czasie postoju/oczekiwania
- Dla betonu samozagszczalnego (SCC) okreli maksymaln ilo betonu w betonowozie
- Nie dodawa wody lub dodatkowej porcji domieszki, jeeli nie jest to
okrelone
- Wymiesza starannie przed rozadunkiem ( 1 minuta na m3
betonu)
Ukadanie
Beton jest na og ukadany w ograniczonym i okrelonym okresie.
Nastpujce czynniki maj wpyw na t operacj, ktra jest
krytyczna dla jakoci betonu w konstrukcji:
- Sprawdzenie dokumentu dostawy
- Uycie waciwego sprztu (wibratory itd.)
- Unikanie nadmiernego okresu do czasu wbudowania
- Cige ukadanie i zagszczanie
- Powtrne zagszczenie przy duych objtociach
- Podj odpowiednie rodki w przypadku przerw w ukadaniu
- Wykona konieczne prace wykoczeniowe (kontrola kocowa)
Pielgnacja
Odpowiednia i prawidowo wykonana pielgnacja ma podstawowe
znaczenie dla uzyskania staej i odpowiedniej jakoci betonu. Na jej
skuteczno maja wpyw nastpujce czynniki:
- Chroni od skrajnych warunkw pogodowych (dziaanie soca, wiatru,
deszczu, mrozu itd.)
- Po zakoczeniu ukadania chroni przed wstrzsami i wibracj
- Stosowa firmowe rodki pielgnacji
- Przykrywa foli lub matami przeciwmrozowymi
- Utrzymywa w stanie wilgotnym i nawila gdy niezbdne
- Stosowa okres pielgnacji odpowiedni do temperatury
Dalsze szczegy pielgnacji podane s w rozdziale 8.

3. Beton

37

3.1.2 Beton do elementw prefabrykowanych

Beton do prefabrykatw jest stosowany do produkcji elementw ktre s
dostarczane na budow po ich stwardnieniu. Znika zatem praktyka dugiej
podry mieszanki betonowej, co zmienia ca technologi wykonania.
Beton stosowany do produkcji elementw prefabrykowanych wymaga
uprzemysowionej praktyki produkcji a dobry skad mieszanki betonowej
i jej staa optymalizacja s podstawowe dla jakoci. Nastpujce punkty
s wane na rnych etapach produkcji:
Opracowanie skadu betonu
Przed opracowaniem skadu (receptury) betonu jego waciwoci musza
by okrelone w wymaganiach dotyczcych konkretnego rodzaju elementu, zamierzonego zastosowania i warunkw eksploatacji . Zwykle
powinny by zdefiniowane nastpujce parametry:
- Wymagania wytrzymaoci
- Wymagania trwaoci
- Wymagania estetyczne
- Maksymalny nominalny rozmiar kruszywa
- Metoda ukadania
- Szybko ukadania
- Konsystencja mieszanki
- Oglne warunki brzegowe (temperatura i inne)
- Dostarczanie betonu i jego ukadanie
- Okres pielgnacji/dojrzewania
- Okrelenie wymaga do bada
- Uwzgldnienie wymaga specyficznych dla danego rodzaju elementu
- Okrelenie pielgnacji
- Skad mieszanki i specyfikacja
- Badania wstpne
- Korekta skadu, jeeli konieczna
Betony otrzymane z tych parametrw s wyszczeglnione w rozdziale
3.2. Waciwoci mieszanki betonowej s omwione szczegowo w rozdziale 4 a jej badanie w rozdziale 4.2. Waciwoci betonu s podane
w rozdziale 4 a jego badanie w rozdziale 5.2.
Produkcja
Produkcja jest czynnikiem krytycznym dla otrzymywanego betonu a skada si zasadniczo z dozowania i mieszania skadnikw. Na
waciwoci betonu podczas mieszania mog mie wpyw nastpujce
czynniki:
- Rodzaj mieszalnika
- Wielko mieszalnika
- Intensywno mieszania
- Czas mieszania
- Podawanie skadnikw
- Kontrola jakoci wytwrni
- Operator betoniarki
- Czyszczenie/konserwacja mieszalnika

38

3. Beton

Superplastyfikatory powinny by na og mieszane z wod zarobow lub

dodawane do mieszanki razem z wod (nie wczeniej). Dalsze informacje na ten temat s podane w kartach technicznych wyrobw Sika.
Przygotowanie
Przygotowanie w wytwrni prefabrykatw skada si z:
- Dostarczenia form i sprztu do transportu/podawania
- Przygotowania form z uwzgldnieniem stosowania rodkw zmniejszania przyczepnoci
- Sprawdzenie zbrojenia
- Sprawdzenia form (mocowanie, szczelno)
- Dostarczenie narzdzi do zagszczania oraz do wykoczenia
Ukadanie
Beton jest na og ukadany w okrelonym, krtkim czasie. Nastpujce
czynniki maj wpyw na pozytywne wykonanie tej operacji, ktra jest krytyczna dla jakoci betonu w elemencie:
- Sprawdzenie betonu przeznaczonego do ukadania
- Uycie waciwego sprztu (wibratory)
- Unikanie nadmiernego okresu do czasu wbudowania
- Cige ukadanie i zagszczanie
- Bardzo staranne wykoczenie
- Kontrola kocowa
Pielgnacja
Ze wzgldu na zwykle cig produkcj elementw prefabrykowanych,
wymagane s krtkie czasy wykonania poszczeglnych etapw, std
rwnie pielgnacja musi by wykonana w ograniczonym czasie a na jej
skuteczno maja wpyw nastpujce czynniki:
- Uwzgldni pielgnacje przy projektowaniu skadu betonu
- Stosowa naparzanie, jeeli konieczne
- Po zakoczeniu ukadania chroni przed wibracj
- Stosowa firmowe rodki pielgnacji
- Przykrywa foli lub matami przeciwmrozowymi
- Utrzymywa w stanie wilgotnym i nawila gdy niezbdne
- Stosowa okres pielgnacji odpowiedni do temperatury
Dalsze szczegy pielgnacji podane s w rozdziale 8.

3.2 Betony specjalne

3.2.1 Beton pompowy
Obecnie beton pompowy ma wiele zastosowa spenia wiele
rnorodnych wymaga. Podstawowym warunkiem jest odpowiedni
skad mieszanki betonowej, aby moga by pompowana bez segregacji
i zatykania przewodw.
Skad
Kruszywo
- Maksymalna rednica: < 1/3 rednicy przewodw
- Skad zaprawy w betonie pompowanym musi zapewnia dobr spjno
mieszanki dla uniknicia jej segregacji w czasie podawania.

3. Beton

39

Normowe wartoci zawartoci najdrobniejszych frakcji ( 0,125 mm)

wg EN 206-1
Kruszywo do 8
mm

Kruszywo do 16
mm

Kruszywo do 32
mm

450 kg/m3

400 kg/m3

350 kg/m3

Max. kruszywa

Kruszywo
naturalne

Kruszywo amane

8 mm

500 kg/m3

525 kg/m3

16 mm

425 kg/m3

450 kg/m3

32 mm

375 kg/m3

400 kg/m3

Zalecenia Sika

Przechodzi przez sito w % wagowo

Krzywa uziarnienia kruszywa. Beton pompowy powinien mie, jeeli

moliwe, uziarnienie kruszywa skomponowane z kilku oddzielnych
frakcji handlowych. Wane jest uzyskanie cigoci krzywej uziarnienia. Zawarto frakcji 4 8 mm powinna by maa, ale z zachowaniem cigoci krzywej uziarnienia.

Grna granica
wg EN 480-1
Pole dobrego
uziarnienia kruszywa
betonu pompowego

Dolna granica wg
EN 480-1

Cement
Zalecana najnisza zawarto cementu

40

3. Beton

Urabialno
Mieszanka betonowa powinna mie plastyczn konsystencj i dobr
spjno. Najlepsza metod sprawdzenia konsystencji betonu pompowego jest metoda badania stopnia zagszczalnoci.
Konsystencja mieszanki betonowej
Metoda badania

Klasa konsystencji

Pomiar

Stopie
zagszczalnoci

C2 C3

1,04 1,25

rednica rozpywu

F3 F4

42 55 cm

Preparaty zmniejszajce tarcie

Nieodpowiednie kruszywo, zmienna jako skadnikw betonu, dua
odlego podawania lub duy wymagany wydatek wymagaj stosowania preparatw poprawiajcych pompowalno mieszanek betonowych.
Zmniejszaj one tarcie mieszanki o cianki przewodw, zmniejszaj
zuywanie si przewodw oraz zwikszaj wydajno pompowania.
Przewody
- rednica od 80 mm do 200 mm, zwykle 100 mm, 125 mm
- Im mniejsza rednica tym trudniejsze pompowanie (wskanik powierzchnia wewntrzna/przekrj)
- Zcza odcinkw rur musza by szczelne aby nie nastpowa spadek
cinienia i wyciekanie zaczynu
- Pierwsze kilka metrw powinno by moliwie poziome i bez kolanek.
Szczeglnie wane przed odcinkami pionowymi
- W lecie chroni przewody przed dziaaniem soca
Warstwa polizgowa
Przed rozpoczciem podawania betonu, najpierw przepycha si zaczyn
cementowy lub zapraw cementowa w celu wytworzenia na ciankach
przewodw warstwy polizgowej.
- Przykadowy skad: zaprawa 0 4 mm, ilo cementu jak dla
nastpujcego betonu lub troch wiksza. Zuycie zalene jest od
dugoci i rednicy przewodw.

Rozmiar sita w mm

Max. kruszywa

Kruszywo

naturalne

Kruszywo amane

8 mm

380 kg/m3

420 kg/m3

16 mm

330 kg/m3

360 kg/m3

32 mm

300 kg/m

330 kg/m3

Wspczynnik woda/spoiwo
Jeeli ilo wody jest za dua w czasie pompowania ma miejsce segregacja i oddzielanie si zaczynu cementowego co moe prowadzi
do czopowania przewodw. Naley zawsze dy do zmniejszania iloci
wody przez stosowanie plastyfikatorw.

Wpyw powietrza w mieszance betonowej

Beton mrozoodporny, napowietrzony moe by podawany pomp,
jeeli zawarto powietrza wynosi > 5%, gdy wiksza ilo powietrza
wywouje sprysto mieszanki betonowej.

3. Beton

41

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Zmniejszenie iloci wody. Zwikszona

wytrzymao i wodoszczelno przy zagwarantowanej konsystencji (urabialnoci)
i pompowalnoci

SikaFume

Py krzemionkowy

Wysza wytrzymao, poprawiona

wodoszczelno, lepsza pompowalno

Sika Pump-Start-1

Preparat smarujcy

Poprawia pompowalno mieszanki przy

trudnym kruszywie i chroni sprzt przed
nadmiernym zuyciem

Sika Stabilizer

Stabilizator

Utrzymuje kohezj wewntrzn. Poprawia

pompowalno mieszanki przy trudnym
kruszywie i chroni sprzt przed
nadmiernym zuyciem

3.2.2 Beton do nawierzchni

Beton do nawierzchni ma wiele rnych zastosowa i czsto wykonywany jest jako alternatywa nawierzchni asfaltowych, co wynika z jego
trwaoci i innych zalet.
Zastosowanie betonu do wykonywania nawierzchni:
Budowa drg tradycyjnych
Ronda betonowe
Pasy startowe
Posadzki przemysowe
Kiedy beton jest uywany do takich zastosowa, warstwa betonu
spenia zarwno funkcj przenoszenia obcie jak i warstwy cieralnej.
Dla spenienia tych dwch wymaga, beton musi mie nastpujce
waciwoci:
Du wytrzymao na zginanie
Mrozoodporno
Przeciwpolizgowo
Odporno na cieranie
Skad betonu jest decydujcym czynnikiem decydujcym o uzyskaniu
tych waciwoci. Kryteria wyboru skadnikw betonu s nastpujce:
Kruszywo
- Stosowa mieszanki o maej zawartoci frakcji drobnych
- Stosowa wyrwnan krzyw uziarnienia
- Kruszywo amane lub czciowo amane zwiksza odporno na
polizg i wytrzymao na zginanie
-

42

3. Beton

Cement
Dozowanie 300 350 kg/m3, zwykle CEM I 42,5

-
-

Dodatki
Py krzemionkowy do nawierzchni o duym obcieniu ruchem lub
dla oglnego podniesienia trwaoci
Podniesienie odpornoci na polizg przez posypanie powierzchni
wglikiem krzemu lub grysem

Beton nawierzchniowy jest betonem specjalnym i naley zwrci

specjaln uwag na nastpujce punkty:
- Na duych powierzchniach stosowany jest specjalistyczny sprzt.
Konsystencja mieszanki musi by odpowiednia do stosowanego
sprztu.
- Zwikszenie odpornoci na polizg mona uzyska obrbk mechaniczna lub szczotkowanie powierzchni.
- Bardzo wana jest prawidowa pielgnacja.
Zastosowanie wyrobw Sika
Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie

Sikament Sika
ViscoCrete

Superplastyfikator

Zmniejszenie
iloci
wody.
Poprawa
wytrzymaoci na ciskanie i zginanie.
Poprawa konsystencji.

SikaFume

Py krzemionkowy

Dua wytrzymao, zwikszona

wodoszczelno

SikaAer

Domieszka
napowietrzajca

Zwikszenie mrozoodpornoci

SikaRapid

Przyspieszacz twardnienia

Szybszy przyrost wytrzymaoci

Sika Retarder

Opniacz wizania

Opniony pocztek wizania

Sika Antisol-E20

Preparat do
pielgnacji

Ochrona przed przedwczesnym

wysychaniem

W Polsce istnieje krajowa norma PN-B-06265:2005 w ktrej m.in. sklasyfikowano agresj wywoan cieraniem oraz podano zalecane wartoci
graniczne dla skadu oraz waciwoci betonu naraonego na cieranie.

3.2.3 Beton samozagszczalny

Beton samozagszczalny (SCC) ma wiksz ni beton konwencjonalny
zawarto czstek drobnych ze wzgldu na wiksz ilo spoiwa i inny
ksztat krzywej uziarnienia kruszywa. Te zmiany, w poczeniu ze specjalnymi superplastyfikatorami, pozwalaj na wyprodukowanie mieszanek betonowych o szczeglnie dobrej pynnoci przy zachowaniu ich spoistoci.
Beton samozagszczalny otwiera nowe potencjalne moliwoci w porwnaniu do betonu tradycyjnego:
Stosowanie gstego zbrojenia
Do skomplikowanych geometrycznie ksztatw
Do smukych elementw
Oglnie, tam gdzie waciwe zagszczenie betonu jest utrudnione
Gdy specyfikacje wymagaj elementw z betonu o duej jednorodnoci
Do betonowa o wymaganym duym postpie prac
Do obnienia haasu (wyeliminowanie lub ograniczenie wibracji)
Do poprawienia warunkw pracy (operatorzy wibratorw)

3. Beton

43

Skad

Ukadanie SCC

Kruszywo
Zalecany maksymalny nominalny rozmiar kruszywa w granicach 12 20
mm, ale w zasadzie wszystkie kruszywa mog by stosowane.

Metoda ukadania
Beton samozagszczalny jest wbudowywany w taki sam sposb jak beton konwencjonalny. Nie moe by on swobodnie zrzucany z duej wysokoci. Najlepsze wykorzystanie ciekoci mieszanki i najlepszy wygld
powierzchni uzyskuje si przy napeniania deskowaniu od dou. Osiga
si to przez wbudowywanie przewodw tocznych w opierzenie deskowania i podobnymi sposobami.

Przykad uziarnienia kruszywa

Frakcja

SCC 0/8

SCC 0/16

SCC 0/32

0/4 mm

60%

53%

15%

8/16 mm

15%

16/32 mm

30%

Deskowania
Deskowanie do betonu samozagszczalnego musi by czyste i szczelne.
Cinienie na deskowanie moe by wiksze ni dla normalnego betonu
zagszczanego przez wibrowanie. Cinienie to zalene jest od lepkoci
mieszanki betonowej, tempa betonowania oraz wysokoci warstwy mieszanki. Przy projektowaniu deskowania naley na og przyjmowa pene
parcie hydrostatyczne z uwzgldnieniem gstoci betonu.

Zawarto czstek drobnych 0,125 mm

(cement, dodatki, pyy)
SCC 0/4 mm

650 kg/m3

SCC 0/8 mm

550 kg/m

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie

SCC 0/16 mm

500 kg/m

Sika Viscocrete-1

SCC 0/32 mm

475 kg/m

Superplastyfikator
SCC (letni)

Zwikszona wytrzymao i wodoszczelno

Dua redukcja wody

Sika ViscoCrete-2

Superplastyfikator
SCC (zimowy)

Wspomaga waciwo samozagszczania

Znacznie poprawia kohezj mieszanki

Sika Pump-Start-1

Superplastyfikator
SCC
(prefabrykacja)

SikaFume

Py krzemionkowy

Dua wytrzymao, zwikszona

wodoszczelno
Poprawia stabilno wprowadzonego powietrza

Sika Stabilizer

Stabilizator

Znacznie poprawia kohezj

Zastpuje najdrobniejsze czstki

SikaAer

Napowietrzacz

SikaRapid

Przyspieszacz
twardnienia

Sika Retarder

Opniacz wizania

Zawarto spoiwa
Biorc pod uwag zawarto czstek drobnych, mog by okrelone
nastpujce iloci cementu i kruszywa, ktre s zalene od wymaganej
jakoci betonu i rodzaju uytego piasku:
Cakowita ilo cementu i dodatkw
SCC 0/4 mm

550 - 600 kg/m3

SCC 0/8 mm

450 - 500 kg/m3

SCC 0/16 mm

400 - 450 kg/m3

SCC 0/32 mm

375 - 425 kg/m3

Ilo wody
Ilo wody w betonie samozagszczalny zaley od wymaganej jakoci
betonu i moe by okreslona jako:
Ilo wody
>200 l/m3

Niska jako betonu

180 - 200 l/m3

Standardowa jako betonu

SCC 0/16 mm

Wysoka jako betonu

Domieszki do betonu
W celu uzyskania optymalnego dozowania wody, zapewnienia jednorodnoci mieszanki betonowej i jej zwizoci stosowane s sperplastyfikatory trzeciej generacji Sika ViscoCrete.

44

3. Beton

Zastosowanie wyrobw Sika

Do kontroli procesw wizania i twardnienia

betonu samozagszczalnego

3.2.4 Beton mrozoodporny

Kiedy mokra powierzchnia betonu jest wystawiona na dziaanie czynnikw atmosferycznych a temperatura moe spa poniej zera zawsze
naley stosowa beton mrozoodporny.
Elewacje z betonu architektonicznego
Konstrukcje mostw
Wloty do tuneli
Nawierzchnie
ciany oporowe

3. Beton

45

Przed dodanie domieszki napowietrzajcej, w czasie przygotowywania

mieszanki betonowej tworz si w najdrobniejszej zaprawie (cement,
najdrobniejsze frakcje kruszywa, woda) mae, zamknite, kuliste pcherzyki powietrza. Celem jest zapewnienie, e beton stwardniay bdzie
mrozoodporny, co jest uzyskiwane przez stwo-rzenie pustek, do ktrych
moe rozpra si ld w czasie temperatur ujemnych.

Transport
Naley spodziewa si zmiany iloci powietrza w czasie transportu. Zalenie od sposobu dostarczania mieszanki oraz wstrzsw zwizanych
z transportem, w betonie zachodzi proces poprawy lub pogorszenia stopnia wymieszania mieszanki. Beton napowietrzony musi by wymieszany
ponownie przed wbudowaniem a pomiar iloci powietrza w tym czasie
jest najbardziej istotny.

Rodzaj, wielko i rozkad pcherzykw powietrza

Pcherzyki powietrza w zwykym betonie s na og zbyt due
(> 0,3 mm), aby podnie jego mrozoodporno. Dziaajce pcherzyki
powietrza s wprowadzane przy uyciu specjalnych domieszek napowietrzajcych. Pcherzyki tworz si w mieszance betonowej podczas
jej mieszania. Dla uzyskania penego efektu, nie mog one by od siebie
w zbyt duych odlegociach. Rozstaw efektywny pcherzykw jest
nazywany wskanikiem dyspersji powietrza L.

Zagszczanie betonu napowietrzonego

Prawidowa wibracja usuwa z betonu gownie powietrze zapane pod-czas ukadania, wliczajc due pustki powietrza. Przeduona ponad
potrzeb wibracja moe zmniejszy ilo dobrego powietrza o 10 do
30%. Beton o tendencji do segregacji moe utraci prawie cae powietrze
i wykazuje spienienie na powierzchni.
Zastpowanie najdrobniejszych czstek
1% wprowadzonego powietrza zastpuje okoo 10 kg najdrobniejszych
czstek (< 0,2 mm) na3 betonu. Pcherzyki powietrza mog poprawi
urabialno sztywnych mieszanek o malej zawartoci drobnych frakcji.

Produkcja/czas mieszania
W celu zapewnienia mrozoodpornoci betonu czas mieszania mieszanki
betonowej musi by duszy ni dla betonu zwykego i kontynuowany po
dodaniu domieszki. Zwikszenie czasu mieszania z 60 do 90 sekund
zwiksza zawarto powietrza do 100%.

Projektowanie betonu napowietrzonego

Musz by podane szczegy dotyczce wytrzymaoci, zawartoci powietrza i metodyki bada. Przy duych inwestycjach naley przeprowadzi badania wstpne w rzeczywistych warunkach. W czasie prac betonowych sprawdza naley napowietrzenie mieszanki w wytwrni betonu
i w miej-scu jego wbudowania.

Wymagana ilo pcherzykw powietrza

Dla uzyskania wysokiej mrozoodpornoci matryca cementowa musi zawiera okoo 15% odpowiednich pcherzykw powietrza. Dugoletnie
dowiadczenie wykazao, e jeeli ilo powietrza w betonie mierzona
metoda cinieniowa wynosi:
- Beton z kruszywem do 32 mm od 3% do 5%

- Beton z kruszywem do 16 mm od 4% do 6%

Mieszanka betonowa o zawartoci powietrza 7% lub wikszej moe by

wbudowywana tylko po wczeniejszych badaniach i prbach.

Czynniki wpywajce na napowietrzenie
Uziarnienie kruszywa
Pcherzyki tworz si gwnie we frakcji 0,25 0,5 mm stosowanego
piasku. Frakcje grubsze nie maj wpywu na efekt napowietrzenia.
Najdrobniej czstki kruszywa i cement w przypadku niektrych domie-szek mog powstrzymywa napowietrzenie.
Konsystencja
Beton napowietrzony stosuje si na og przy konsystencji mieszanki
plastycznej i pciekej. Mieszanka upynniona przez zwikszenie iloci
wody moe nie utrzymywa powietrza co do iloci lub czasu jak oryginalny beton.
Temperatura
Zdolno napowietrzenia spada przy wzrocie temperatury mieszanki
betonowej i na odwrt.

46

3. Beton

Charakterystyka pcherzykw
powietrza

Ksztat: kulisty, zamknity

Rozmiar: 0,02 do 0,3 mm
Wskaniki dyspersji
0,20 mm mrozoodporny
0,15 mm odporny na
zamraanie/ rozmraanie

Pozytywne efekty drugorzdne

Poprawa urabialnoci
Zamykanie kapilar (odporno na
wod)
Lepsza spjno mieszanki
betonowej

Efekty negatywne

Zmniejszenie wytrzymaoci

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament Sika
ViscoCrete

Superplastyfikator

W celu zmniejszenia porowatoci kapilarnej

i std zmniejszenia iloci wody

SikaAer

Napowietrzacz

Wprowadzenie powietrza dla zapewnienia

mrozoodpornoci

SikaFume
Sikacrete

Py krzemionkowy

Dla pniejszego zagszczenia

stwardniaego zaczynu cementowego i dla
poprawy przyczepnoci pomidzy kruszywem
a stwardniaym zaczynem cementowym

3. Beton

47

3.2.5 Beton o wysokiej wytrzymaoci

Beton wysokiej wytrzymaoci jest kruchy ze wzgldu na jego

wytrzymao i wiksz sztywno (wpyw na waciwoci przy cinaniu)
Przy zmniejszeniu iloci wody poniej 0,38 cz czstek cementu
spenia rol drobnego kruszywa, gdy nie wszystek cement moe by
uwodniony
Oprcz cementu portlandzkiego zwykle stosowane s w duej iloci
dodatki o ukrytych waciwociach hydraulicznych i materiay pucolanowe, ktre maj doskonae waciwoci zwikszania wytrzymaoci
po dugim upywie czasu

Wysoka wytrzymao
Betony o wysokiej wytrzymaoci na ciskanie ( > 60 MPa) s klasyfikowane do grupy betonw wysokowartociowych i s stosowane do
wykonywania wielu rnych konstrukcji. Czsto s stosowane do wykonywania supw o duej nonoci i wielu elementw prefabrykowanych.
Tradycyjne mieszanki betonowe o wysokiej wytrzymaoci
Przy produkcji tradycyjnych betonw o wysokiej wytrzymaoci zarwno
skad mieszanki jak i jej skadniki wymagaj szczeglnej uwagi, podo-bnie jak ukadanie.
Kruszywo o duej wytrzymaoci z odpowiednim kanciastym, ksztatem i uziarnieniem < 32 mm
Bardzo szczelna i std o duej wytrzymaoci matryca cementowa
uzyskana przez znaczc redukcje iloci wody
Specjalne spoiwa o duym przyrocie wytrzymaoci i dobrej przyczepnoci do kruszywa (py krzemionkowy)
Stosowanie rzadkich konsystencji mieszanki dziki stosowaniu domieszek aby zapewni dobre odpowietrzenie przy zagszczaniu
Przykadskadu
CEM I 52,5

450 kg/m3

Py krzemionkowy

45 kg/m3

Kruszywo

amany wapie krzemionkowy

Przeliczony wspczynnik w/c

0,28

Wytrzymao po 7 dniach

95 MPa

Wytrzymao po 28 dniach

110 MPa

Wytrzymao po 90 dniach

115 MPa

Nowoczesne skady betonu wysokiej wytrzymaoci

Wiele rnych skadw betonu i zapraw wysokiej wytrzymaoci zostao
opracowanych w tym samym czasie co skady betonu o niskiej i redniej
wytrzymaoci. W przypadku opracowywania skadu BWW badania
i prace maja wsplne poszukiwanie skadnikw o duej wytrzymaoci
oraz zmniejszenie iloci wody. Uzyskuje si to przez stosowanie specjalnie dobranych kruszyw i ich uziarnienia oraz superplastyfikatorw.
Zwikszenie wytrzymaoci mona rwnie uzyska przez nowe techniki
wysychania i twardnienia, np. twardnienie cinieniowe. Beton wytwarzany w ten sposb, a czciej zaprawy, moe osign wytrzymao 150
MPa do ponad 200 MPa.
Naley zwrci uwag e:
Beton wysokiej wytrzymaoci jest bardzo szczelny
Std pielgnacja betonu wysokiej wytrzymaoci jest nawet waniejsza ni zwykle, gdy ograniczona jest migracja wilgoci
z wntrza betonu

48

3. Beton

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

W celu zmniejszenia porowatoci kapilarnej

i std zmniejszenia iloci wody

SikaFume
Sikacrete

Py krzemionkowy

Dla lepszego zagszczenia i zwikszenia

wytrzymaoci stwardniaego zaczynu
cementowego i do zwikszenia przyczepnoci
midzy kruszywem a stwardniaym zaczynem
cementowym

3.2.6 Beton w deskowaniu lizgowym

Przy metodzie tej deskowanie jest przesuwane rwnomiernie, w sposb
cigy a ukadanie betonu realizowane jest przez 24 godziny. Deskowanie, wliczajc grny pomost roboczy i pomost dolny zawieszony od strony wewntrznej lub po obydwu stronach, jest mocowane do podnonikw hydraulicznych opierajcych si na prtach nonych usytuowanych
w rodku ciany. Podnonik przesuwa ku grze deskowanie i pomosty
z szybkoci 15 do 30 cm na godzin, zalenie od temperatury. Prty none w grnej czci s osonite rurami a zakotwione s w dolnej czci
w betonie, ktry ju stwardnia. Prty none i rury osonowe s podwyszane w miar postpu. Tego typu roboty s zwykle wykonywane przez
wyspecjalizowane firmy.
Betonowanie w lizgu jest szybkie i wydajne. Metoda jest szczeglnie
przydatna przy betonowaniu prostych, wysokich konstrukcji o staych
przekrojach w rzucie pionowym, takich jak:
Wysokie magazyny ze cianami nonymi, silosy
Wiee i kominy
Szyby
Poniewa wysoko pionowego opierzenia deskowania wynosi zwykle
okoo 1,2 m a szybko podnoszenia 20 30 cm na godzin, beton poniej deskowania ma 4 6 godzin i musi by na tyle sztywny, aby przenis swj wasny ciar (beton stwardniay, zielony). Z drugiej strony,
nie moe by na tyle przyczepnoci, aby przylepia si do deskowania
. Zasadniczym wymaganiem przy bezproblemowym betonowaniu lizgowym jest utrzymanie tego samego poziomu warstwy w tym samym czasie,
dziki czemu uzyskuje si jednakowy postp wizania betonu. Oczywicie, jednym z czynnikw majcych istotny wpyw jest temperatura oraz
wymg utrzymania staego wspczynnika w/c.

3. Beton

49

Skad
Kruszywo
- 0/32 mm lub 0/16 mm przy gstym zbrojeniu
- Pomimo, e beton do lizgu podawany jest na og pojemnikami,
zawarto czstek drobnych powinna by jak dla betonu pompowego
Cement
- Min. 300 kg/m3
- CEM I 42,5 dla gstego zbrojenia i duych wymiarw, CEM I 52,5 dla
mniejszych wymiarw (wiee, kominy)

3.2.7 Beton odporny na dziaanie wody

Beton odporny na dziaanie wody jest zwykle betonem o duej wodoszczelnoci. Aby otrzyma beton nieprzepuszczalny musi by opracowana
odpowiednia krzywa uziarnienia kruszywa oraz naley zmniejszy porowato kapilarn betonu. Badanie wodoodpornoci jest omwione w rozdziale 5.1.3.
Sposoby zmniejszenia porowatoci kapilarnej s nastpujce:
Zmniejszenie wspczynnika w/c
Dodatkowe uszczelnienie porw aktywnym materiaem pucolanowy
Pielgnacja betonu jest rwnie czynnikiem wpywajcym na wodoodporno betonu.

Urabialno
Najlepsza, sprawdzona urabialno odpowiada klasie F2 wedug metody rozpywu, to jest 35 41 cm przy malej zawartoci wody.
Zwrci uwag e:
- Grubo cianki mniejsza ni 14 cm moe stwarza problemy: ubytki
na powierzchni przy lizgu, kotwienie prtw nonych
- Odsonite, nowe powierzchnie powinny by chronione w moliwie
najlepszy sposb przed oddziaywaniem wiatru, soca itd.

Skad
Kruszywo
- Dobrze dobrana krzywa uziarnienia
- Maa zawarto drobnych frakcji
- Zwykle konieczne jest dobranie iloci spoiwa dla zapewnienia
waciwej iloci drobnych frakcji
Cement
Zgodno z minimalna iloci cementu wedug EN 206-1
Dodatki
Zastosowa pucolany lub dodatki o ukrytych waciwociach hydraulicznych
Wspczynnik w/c
Niski, dla zmniejszenia porowatoci kapilarnej

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament

Superplastyfikator
wysze temperatury)
Superplastyfikator
(dua zdolno
poprawy rozpywu)

Zwikszona wytrzymao i wodoszczelno

Znaczne zmniejszenie iloci wody
Dobry przyrost wytrzymaoci wczesnej

SikaFume

Py krzemionkowy

Wysoka wytrzymao, poprawiona

wodoszczelno
Zwikszenie czstek drobnych

Sika Stabilizer

Stabilizator

Znaczna poprawa kohezji mieszanki

Zastpuje czstki drobne

SikaAer

Napowietrzacz

Wprowadza pcherzyki powietrza

Produkcja mrozoodpornego betonu do metody lizgu

SikaRapid

Przyspieszacz twardnienia
Opniacz wizania

Kontroluj wizanie i twardnienie betonu

ukadanego metod lizgu

Sika ViscoCrete20HE

Sika Retarder

Ukadanie
zalecana jest konsystencja plastyczna do pciekej
Pielgnacja
Wana jest pielgnacja natychmiastowa i skuteczna;
patrz rozdzia 8
Zastosowanie wyrobw Sika
Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Zwiksza wytrzymao i wodoszczelno Znaczne zmniejszenie wody

Zmniejszenie porowatoci kapilarnej

SikaFume

Py krzemionkowy

Wysoka wytrzymao, zwikszona

wodoszczelno

Sika-1

Uszczelniacz porw

Zmniejszenie porowatoci kapilarnej

Napowietrzacz

Wprowadzenie powietrza
Przerwanie cigoci kapilar
Zmniejszenie nasikliwoci

SikaAer

50

3. Beton

3. Beton

51

Ukadanie

3.2.8 Beton architektoniczny

Ukada beton rwnymi warstwami o wysokoci 30 50 cm. Przy

zagszczaniu wibrator zanurzy do warstwy poprzedniej (zrobi znak

na przewodzie wibratora)

Stosowa odpowiedni rozmiar wibratora:

W nowoczesnej architekturze beton jest wykorzystywany nie tylko jako

materia konstrukcyjny ale rwnie ze wzgldw dekoracyjnych. Oznacza to wysze wymagania stawiane widocznym powierzchniom. Istnieje
wiele sposobw tworzenia efektw specjalnych wyeksponowanych powierzchni:
Wybierz odpowiednia mieszank betonow
Okrel typ i materia opierzenia deskowania, ktre musi by absolutnie nienasikliwe
Uyj waciwej iloci odpowiedniego rodka
przeciwprzyczepnociowego
Wybierz waciwy sposb ukadania
Uyj wykadziny deskowania, jeeli niezbdne
Rozwa potrzeb niezbdnego retuszowania
Dodaj pigmentami kolor
Wykonaj prawidowo (ukadanie, zagszczanie)
Dokadnie pielgnuj

rednica buawy 80 mm

Przy stosowaniu deskowania z nowego, surowego drewna moe

wystpi znaczne opnienie wizania na powierzchni betonu spowodowane obecnoci cukrw w drewnie, co prowadzi do zmiany
koloru i pylenia
Jeeli beton jest zbyt mokry przy ukadaniu, na jego powierzchni od
strony deskowania mog powsta zagbienia w ksztacie powek
pcherzykw
Nieprawidowe wibrowanie betonu moe da w wyniku raki powleczone tward, grub warstw stwardniaego zaczynu cementowego
Jeeli warstwy betonu s zbyt grube, istnieje niebezpieczestwo niewystarczajcego usunicia powietrza w czasie wibrowania
Nadmierne stosowanie rodka antyadhezyjnego uniemoliwia usuwanie pcherzy powietrza w trakcie procesu zagszczania betonu.

Dodatki
- Jeli wymagane, zastosuj waciwe dodatki do systematycznego
poprawiania waciwoci betonu

3. Beton

Grubo ciany ponad 50 cm

rodki ostronoci

Cement
- Kada klasa moe by uyta
- Uwzgldnij wpyw cementu na kolor eksponowanej powierzchni
- Na og > 300 kg/m3

52

rednica buawy 60 mm

Pielgnacja
Okrel skuteczn pielgnacj, jak w rozdziale 8
Uwzgldnij warunki klimatyczne

Kruszywo
Stosuj mieszanki z dua iloci drobnych frakcji
Minimalna ilo frakcji drobnych jak dla betonu pompowego
Wybierz wywaon krzyw uziarnienia
Jeeli moliwe, stosuj kruszywo naturalne niekruszone
Uwzgldnij moliwe rnice w kolorze

Woda
- Ilo wody w betonie architektonicznym wymaga szczeglnej troski
i utrzymywania staego dozowania, unika zmian
- Zapobiega wyciekaniu zaczynu

rednica buawy 40 mm

Grubo ciany 20 40 cm

Konsystencja plastyczna do pciekej

Dla lepszej kontroli jakoci - rozwa uycie betonu
samozagszczalnego
Wybierz odpowiedni metod wypeniania deskowania i postp prac

W uzupenieniu powyszych czynnoci, wane s rwnie waciwoci

mieszanki betonowej:
-
-
-
-
-

Grubo ciany do 20 cm

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Poprawia konsystencj

SikaSeparol

rodek przeciwprzyczepnociowy

atwiejsze rozdeskowanie i czyszczenie

SikaRugasol

Opniacz
powierzchniowy

Uzyskiwanie powierzchni betonu

z wyeksponowanym kruszywem

3. Beton

53

3.2.9 Beton konstrukcji masywnych

Pomiary ciepa hydratacji na trzech poziomach w pycie gruboci

160 cm na gruncie

Beton masowy stosowany jest do wykonywania konstrukcji lub elementw o gruboci powyej 80 cm. Konstrukcje te czsto maj du
objto, co na og oznacza, e dua ilo betonu ma by uoona
w krtkim czasie, co wymaga szczeglnie dobrego planowania robt
i sprawnego ich wykonania.

Konstrukcje masywne powoduj nastpujce gwne problemy:

Due rnice temperatury wewntrznej i zewntrznej podczas
wizania i twardnienia
Bardzo wysokie temperatury maksymalne
Due rnice temperatury wewntrznej i zewntrznej a std
naprenia powodujce spkania
Wtrne zagszczenie spowodowane osiadaniem betonu, co powoduje spkania nad grnymi, poziomymi prtami zbrojeniowymi oraz
powstawanie kawern pod nimi
Zagroenia
Wszystkie te zjawiska mog powodowa spkania i wady matrycy cementowej. Tak zwane rysy powierzchniowe mog powstawa, jeeli
rnica temperatury wewntrz/zewntrz przekracza 150C lub jeeli
wczeniej nastpio wyschnicie betonu warstw zewntrznych. Rysy
powierzchniowe maj zwykle gboko tylko kilku centymetrw i mog
zamkn si w przyszoci.
Sposoby zapobiegania
Stosowa cementy o niskim cieple hydratacji
Maa ilo wody (zmniejszenie wspczynnika w/c)
Moliwie najwiksze uziarnienie kruszywa, np. 0/50 zamiast 0/32
Jeeli konieczne, schadza kruszywo w celu obnienia temperatury
mieszanki betonowej
Ukada beton warstwami o gruboci do 80 cm
Opnia wizanie warstw poprzednich dla zapewnienia ich rewibracji przy zagszczaniu warstwy wierzchniej
Stosowa pielgnacj z izolacj termiczn
Zapewni prawidowy projekt i ukad przerw roboczych z podziaem
na bloki w celu zapewnienia waciwego odprowadzania ciepa oraz
zmniejszenie rnicy temperatury w wykonywanych sekcjach

54

3. Beton

Wtorek 14
maja

Poniedziaek
13 maja

Niedziela 12
maja

Temperatura w 0C

Fundamentw do duych obcie

Fundamentw wielko powierzchniowych
Fundamentw obcionych wyporem hydrostatycznym
Grube ciany, np. ochrony przed promieniowaniem
Betonu wypeniajcego

Sobota
11 maja

Beton masowy jest stosowany do:

Pitek
10 maja

Czwartek
9 maja

Pomiary temperatury w betonie masowym

Czas pomiarw w dniach i godzinach

Pomiar na wysokoci grnego zbrojenia
Pomiar w poowie gruboci pyty

Pomiar na wysokoci dolnego zbrojenia

Temperatura powietrza 10 cm nad pyt

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Znaczce zmniejszenie iloci wody

Sika Retarder

Opniacz

Reguluje przebieg wizania

3. Beton

55

3.2.10 Beton zbrojony wknami

3.2.11 Beton ciki

Beton ciki stosowany jest gwnie jako osona przed promieniami radioaktywnymi. Waciwoci krytyczne betonu cikiego s nastpujce:

Wiele waciwoci mieszanki betonowej i betonu moe by skutecznie

poprawionych przez dodanie wkien. Istnieje wielka ilo rodzajw wkien rnicych si rodzajem materiau z jakiego s wykonane i ksztatem. Wany jest waciwy wybr zalenie od zamierzonego zastosowania. Istotny jest nie tylko wybrany materia, ale rwnie ksztat wkien.

Jednorodna gsto i przestrzenna ciso betonu

Bez spka i rakw
Wytrzymao betonu ma na og drugorzdne znaczenie ze wzgldu
na due wymiary konstrukcji
Tak mao pcherzykw powietrza jak to moliwe
Utrzyma may skurcz

Beton zbrojony wknami jest stosowany do:

Posadzek przemysowych
Betonu natryskowego
Smukych elementw, przewanie w zakadach prefabrykacji
Konsytuacjach odpornych na ogie

Skad
Kruszywo
- Stosowa baryt, rud elaza, ule cikich metali, stalowe granulki
lub cinki
Cement
- Przy wyborze rodzaju cementu, uwzgldni jego ciepo hydratacji
Zawarto wody
- Dy do niskiego w/c

Waciwoci betonw zbrojonych wknami:

Poprawa trwaoci konstrukcji
Zwikszenie wytrzymaoci na rozciganie i zginanie
Zwikszenie odpornoci na pniejsze pkanie
Poprawiony rozkad rys
Zmniejszony skurcz modego betonu
Zwikszenie odpornoci na ogie
Wpyw na urabialno

Urabialno
Dla zapewnienia szczelnoci betonu naley zwraca uwag na jego
prawidowe ukadanie i zagszczanie
Pielgnacja
Przy wyborze sposobu pielgnacji naley uwzgldni, e ze wzgldu na
wymiary konstrukcji, nastpi znaczne wydzielanie ciepa. Zasady oglne
w rozdziale 8.

Produkcja betonu
Przy produkcji betonu zbrojonego wknami musz by przestrzegane
instrukcje podawane przez producentw wkien. Dodawanie wkien
w zym czasie lub nieprawidowe mieszanie mog spowodowa wiele
problemw a nawet ich nieprzydatno.
Postpowa zgodnie z instrukcj producenta co do czasu i sposobu

dodawania wkien (m.in. w wytwrni betonu lub do betonowozu)

Przestrzega zalecanego czasu mieszania (zbijanie si/niszczenie

wkien)

Nie przekracza maksymalnej zalecanej iloci (znaczny spadek

urabialnoci)

Wkna zwykle powoduj konieczno zwikszenia iloci wody

(zrwnoway przez uycie superplastyfikatora)

Rodzaje wkien
Wkna stalowe
Wkna z tworzyw sztucznych
Wkna szklane
Wkna wglowe
Wkna naturalne

56

3. Beton

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Znaczne zmniejszenie iloci wody

Lepsze ukadanie
(urabialno i zagszczanie)

SikaFume

Pyn krzemionkowy

Zwikszona szczelno

SikaControl-40

Superplastyfikator

Znaczne zmniejszenie iloci wody

Lepsze ukadanie
(urabialno i zagszczanie)

3. Beton

57

3.2.12 Beton ukadany pod wod

Jak wynika z nazwy, beton ukadany jest poniej zwierciada wody, np.
w poniszych przypadkach:
Konstrukcje w portach
Filary mostw
Budowle wodne
Konstrukcje metra
Gbokie konstrukcje w niestabilnym gruncie, kiedy obnienie
zwierciada wody mogo by doprowadzi do ruchw gruntu itd.

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Poprawia konsystencj
Zmniejsza ilo wody

SikaStabilizer

Stabilizator

Poprawia kohezj
Zapobiega wyciekaniu czstek drobnych
Do uycia przy wodzie stojcej a zwaszcza
pyncej

Sika UCS-01

Stabilizator do
Poprawia kohezj

Zapobiega wyciekaniu czstek drobnych

Do stosowania przy duych prdkociach
wody, np. w warunkach pyww

Skad (kruszywo 0/32 mm)

Kruszywo
- Stosowa kruszywo jak do betonu pompowego
- Czstki drobne cznie z cementem > 400 kg/m3
Cement
- Co najmniej 350 kg/m3

nia ciaru stosowane jest kruszywo lekkie lub wprowadzane s sztu-czne pcherzyki. Wybr metody zaleny jest gownie od zastosowania
betonu lekkiego lub jego wymaganych waciwoci.
Beton lekki jest stosowany do:

Inn stosowan obecnie metod jest podawanie odpowiednio skomponowanej mieszanki pomp do betonu. Take w tym przypadku koniec
rury musi by zawsze na odpowiedni gboko zanurzony w mie-szance betonowej.

Waciwoci betonw lekkich

Zmniejszenie gstoci mieszanki betonowej
Zmniejszenie gstoci betonu stwardniaego
Jeeli beton lekki ma zastosowanie jako beton wypeniajcy o dopuszczalnej maej wytrzymaoci, wytwarzane s betony i zaprawy
o bardzo duej porowatoci (napowietrzony beton lekki)
Jeeli wymaga si, aby beton lekki mia dobre waciwoci mechaniczne, np. wytrzymao na ciskanie, stosowane s specjalne kru-szywa o duej porowatoci ale o stabilnych wymiarach

Im wiksza prdko wody pyncej, tym wiksze ubytki

mieszanki. Minimalny przepyw jest najlepszy
Unika zmian cinienia w rurach i uwzgldni, e cinienie wody
zmienia si z gbokoci.
Inne wa Betonowanie dwuetapowe
Istota metody polega na tym, e nie ukada si w miejscu przeznaczenia
gotowej mieszanki betonowej, lecz oddzielnie kruszywo grube (uziarnie-nie powyej 32 mm) i oddzielnie modyfikowan zapraw. Zaprawa jest
toczona od dou bloku kruszywa i wypiera wod.

3. Beton

Beton lekki znaczy beton lub zaprawa o maej gstoci. Dla zmniejsze-

Wymagania specjalne
Pewn metod ukadania betonu pod wod z niewielkim stratami jest
metoda Contractora. Beton jest podawany bezporednio w miejsce
wbudowania rur o rednicy 20 40 cm. Rura jest stopniowo podnoszona, ale jej dolny koniec jest zawsze w mieszance betonowej, aby
zapobiec przedostaniu si wody od dou do rury.

Inne wane uwagi:

58

3.2.13 Beton lekki

Izolacji termicznej
Lekkich konstrukcji (stropy, ciany, pyty mostw)
Prefabrykatw
Betonu wypeniajcego

Produkcja betonu lekkiego

Porowate materiay lekkie, takie jak spczone gliny, musz by wstpnie nawilone wod, aby zapobiec odciganiu wody z mieszanki
w czasie jej wykonywania
Nie stosowa zbyt ciekych konsystencji ze wzgldu na ryzyko segregacji
Beton lekki o gstoci < 1600 kg/m3 jest trudno pompowalny
Wana jest prawidowa obsuga wibratorw (szybkie zanurzanie, powolne wyciganie), co zapobiega wprowadzaniu powietrza
Pielgnacj rozpoczyna jak najwczeniej i wykonywa starannie.
Waciwe sposoby to rozpylanie mgy wodnej, przykrywanie foli
i spryskiwanie rodkami do pielgnacji.

3. Beton

59

Brak prawidowej pielgnacji stwarza due ryzyko spka ze wzgldu

na due rnice w wysychaniu.
Pianobetony czsto bardzo pkaj i maj ma stabilno
wymiarw
Skadniki do produkcji betonw lekkich
Pczniejce gliny
Pczniejce kulki polistyrenowe
Wiry drewniane, trociny
Specjalne domieszki do wytwarzania wielkiej iloci stabilnych
pcherzykw powietrza
rodki spieniajce

3.2.14 Beton zagszczany walcem (RCC)

Beton zagszczany walcem jest rozkadany maszynowo sprztem do
asfaltu a nastpnie wyrwnywany i zagszczany drogowymi, gadkimi walcami wibracyjnymi. Beton zagszczany walcem jest stosowany
gwnie w USA (ale rwnie w Niemczech) do budowy twardych, duych
powierzchni (parkingi) oraz do budowy drg. Skad betonu jest podobny
do zwykego betonu. Konsystencja wilgotna. Zalecane jest stosowanie
kruszywa amanego w celu uzyskania duej wytrzymaoci pocztkowej.
Kruszywo grube, piasek spoiwo (cement powszechnego uytku) i woda
musz by we waciwych proporcjach. W szczeglnoci ilo wody musi
by staa i starannie dobrana, aby umoliwi moliwie pene usunicie
porw powietrznych w czasie rolowania.

Gsto
W zalenoci od proporcji skadu i uytych skadnikw otrzymywane s
nastpujce klasy gstoci i waciwoci:
Kruszywo

Gsto ponad
1800 kg/m3

Wysokie waciwoci
mechaniczne

Pczniejce gliny

Gsto ponad
1500 kg/m3

Ograniczone
waciwoci mechaniczne

Pczniejce gliny

Gsto ponad
1200 kg/m3

Brak waciwoci mechanicznych (atwy

w produkcji porowaty
beton lekki)

Gsto ponad
1500 kg/m3

Porowaty beton
lekki o niskich
waciwociach
mechanicznych

rodki pianotwrcze

Gsto ponad
1500 kg/m3

Brak waciwoci mechanicznych

Polistyren
ekspandowany

Gsto ponad
800 kg/m3

Niskie
waciwoci
mechaniczne

Beton porowaty
Dodatki powodujce ekspansj, np. proszek aluminiowy, s mieszane
z zapraw w celu otrzymania betonu porowatego. Beton porowaty jest
przewanie produkowany w sposb przemysowy. Beton porowaty nie
jest w rzeczywistoci betonem, to porowata zaprawa.
Zastosowanie wyrobw Sika
Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

SikaLightcrete

rodek
porotwrczy

Do produkcji betonu lekkiego o zawartoci porw

do 40%

SikaPump

Stabilizator

Do poprawiania pompowalnoci i kohezji

betonu lekkiego

Sikament

Superplastyfikator

Do zmniejszenia przepuszczalnoci
i poprawienia urabialnoci betonu lekkiego

60

3. Beton

3.2.15 Beton barwiony

Beton barwione otrzymywany jest przez dodanie pigmentw na bazie
tlenkw metali, przewanie tlenkw elaza. Pigmenty s w postaci proszku, drobnego, niepylcego granulatu lub w postaci cieczy.
Dozowanie zwykle wynosi 0,5 5% ciaru cementu. Wiksze dozowanie nie pogbia koloru a moe znacznie pogorszy jako betonu.
Typowe kolory s nastpujce:
ty tlenek elaza
Czerwony/brzowy tlenek elaza
Zielony tlenek chromu
Biay dwutlenek tytanu (rwnie do rozjaniania)
Czarny tlenek elaza (sadza z wgla moe niekorzystnie wpyn na
powstawanie porw powietrznych)
Kolor moe by intensywniejszy
Przez stosowanie lekko zabarwionego kruszywa
Przez stosowanie biaego cementu
Kolor barwionego betonu moe by prawidowo okrelony tylko na w peni
wyschnitym betonie i zaleny jest od nastpujcych czynnikw:
Rodzaj, ilo i rozdrobnienie pigmentu
Rodzaj cementu
Kruszywo
Skad betonu
Dalsze informacje o zastosowaniu betonu barwionego podane s w roz-dziale 3.2.8 beton architektoniczny.

3. Beton

61

Sikament
Superplastyfikator
Sika ViscoCreate

Do oprawiona wytrzymao i szczelno

Znaczne zmniejszenie wody
Poprawione rozproszenie pigmentu, zwaszcza
przy powierzchni produkcji betonu lekkiego
o zawartoci porw do 40%

Przy takim skadzie uzyskuje si zaczyn cementowy o maej przyczepnoci i std ziarnist konsystencj wilgotnej mieszanki. Rezultaty:
- Trudno zagszczania
- Mae wprowadzenie powietrza
- Wraliwo na wczesne wysychanie
Przyrost wytrzymaoci jest zgodny z oglnymi zasadami technologii
betonu i jest podobny do betonu wysokiej wytrzymaoci.

Sika ColorCrete

Barwienie betonu architektonicznego

Poprawa urabialnoci

Porwnanie do zwykego betonu wysokiej wytrzymaoci

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Superplastyfikator
z plastyfikatorem

Zastosowanie wyrobu

3.2.16 Beton o konsystencji wilgotnej do prefabrykacji

CytatznormyPN-EN206-1:2003Dobetonuokonsystencjiwilgotnej,
tzn.oniskiejzawartociwody,zaprojektowanegodozagszczaniazzastosowaniemspecjalnychtechnologii,konsystencjinieklasyfikujesi.

Wprowadzenie
Beton o konsystencji wilgotnej stosowany jest do produkcji maych elementw prefabrykowanych:
Betonowa kostka brukowa
Krawniki
Pyty chodnikowe
Elementy do ogrodw
Rury
Najwiksze zastosowanie ma obecnie betonowa kostka brukowa.
Beton wilgotny ma specjalne waciwoci:
Moliwo natychmiastowego rozformowania

Stabilno nieuwodnionego betonu

Dokadno wymiarw natychmiast po zagszczeniu (beton wiey,

zielony)

Zalety tej technologii:
Jeden ksztat form dla danego wyrobu (niski koszt inwestycji)
Wsplne stanowisko zagszczania dla wszystkich wyrobw
Elastyczno produkcji ze wzgldu na szybkie wprowadzenie nowego typu form dla nowych wyrobw
Technologia betonu wilgotnego
W jaki sposb te rne waciwoci wilgotnej mieszanki betonowej s
uzyskiwane w produkcji?
- Krzywa uziarnienia kruszywa drobnego (maksymalne uziarnienie
8 mm, dua wododno)
- Niski wspczynnik w/c (0,35 do 0,40)
- Maa zawarto spoiwa
- Cement duej wytrzymaoci (42,5 R)
- Zamienniki cementu (popi lotny, mielony wapie)

62

3. Beton

Materia/m3

C 45/55

Beton wilgotny

Konsystencja
(przed zagszczeniem)

Cieka
rozpyw 56 cm

Ziarnista,
formowalna

Kruszywo

1860 kg

1920 kg

Piasek 0/2

38%

55%

wir 2/8

18%

45%

wir 8/16

44%

Wspczynnik k

4,14

3,10

Cao spoiwa
(cement, dodatki)

360 kg

320 kg

Cement

100%

75%

Popi lotny

25%

Woda

162kg

120kg

Wspczynnik w/s

0,45

0,38

Domieszka do
betonu wilgotneg

1,5% cementu
(superplastyfikator

0,4% cementu
(specjalna do
betonu)

Zawarto powietrza

1,5%

3,9%

Gsto wieego betonu

2,38 kg/m3

2,36 kg/m3

Wytrzymao na
ciskanie po 1 dniu

ok. 33 N/mm2

ok. 33 N/mm2

Wytrzymao na
ciskanie po 28 dniach

ok. 68 n/mm2

ok. 68 N/mm2

Porwnanie do betonu zwykego pokazuje przyczyny stosowania betonu

o konsystencji wilgotnej:
Bardziej lepki przez niszy wspczynnik w/c (sztywny)
Okoo 40 50 % mniej zwilania powierzchni kruszywa przez zaczyn
cementowy ze wzgldu na mniejsz ilo spoiwa, nisze w/c i drobniejsze kruszywo.
Przebieg produkcji kostki brukowej i maych wyrobw betonowych
Wyroby z betonu
Ten ziarnisty beton nie moe by zagszczony przez zwyke wibrowanie.
Wymaga on specjalnych maszyn, ktre dziaaj na zasadzie jednoczesnej wibracji i obcienia (wibroprasowanie).

3. Beton

63

Produkcja jednowarstwowa (zagszczanie jest wykonywane bezporednio na pododze wytwrni)

Maszyna wielowarstwowa (dawniejsza produkcja masowa, wieo
wykonane wyroby s ukadane bezporednio jeden na drugim, ryzyko
rozsypania si caej palety)
Maszyna statyczna z przekadkami (nowoczesna produkcja masowa,
maszyny statyczne o produkcji cigej, wyroby s zagszczane, transportowane i skadowane na przekadkach metalowych lub drewnianych)
Kostka brukowa jest czsto produkowana w dwch warstwach:

Zagszczanie
Jako zagszczania zaley od wymienionych wyej czynnikw.
Zagszczalno mieszanki wzrasta wraz z:
zwikszeniem energii zagszczania (czas, czstotliwo itd.)

zwikszeniem iloci wody

zwikszeniem iloci spoiwa

zastosowaniem domieszek poprawiajcych zagszczanie

Przy obliczaniu skadu mieszanki naley uwzgldni, e po
zagszczeniu pozostanie w betonie 3,5 5,0 % powietrza objtociowo.

Beton podstawy beton gruboziarnisty do przenoszenia obcienia

statycznego
Beton powierzchni beton drobnoziarnisty, ktry nadaje kostce atrakcyjny wygld i jest gwnie odpowiedzialny za trwao (cieranie,
mrz itd.)
Bywa, e kostki produkowane z betonu zwykego, ale beton w takim przypadku ma troch drobniejsze uziarnienie.
Jako wyrobu betonowego

Bez domieszek

Wymagania stawiane wyrobowi

Ekonomia
Szczelne powierzchnie i ostre krawdzie
Odpowiednia wytrzymao wieego betonu (zielona)
Dua szczelno
Wysoka wytrzymao wczesna i kocowa
Dua mrozoodporno
Maa tendencja do tworzenia wykwitw i do odbarwienia
Rwnomierny, stay kolor

Domieszki pozwalaj na wczeniejsze i intensywniejsze zagszczanie,

co stwarza moliwo skrcenia czasu zagszczania i otrzymania bardziej jednorodnego betonu.

Czynniki wpywajce na jako produkcji

Jako betonu wilgotnego zaley gwnie od jego betonu i jego produkcji.
Niesychanie istotne jest zagszczanie, ktre zalene jest od metody produkcji i skadu mieszanki betonowej.

zwykle 0,5 1,5 MPa.

Czynniki produkcyjne
Stan form
Stan podkadw do zagszczania
Metoda napeniania
Czas i intensywno zagszczania
Warunki pielgnacji wieo wykonanych wyrobw
Warunki i czas skadowania na zewntrz

Z 0,4 % SikaPaver C-1

Wytrzymao wieego (zielonego) betonu

Beton wilgotny moe by wyjmowany z form natychmiast po zagszczeniu. Uformowane wyroby maja dobr wytrzymao wie i std zachowuj swj ksztat. Dla betonu zwykle stosowanego do produkcji kostki
brukowej wytrzymao ta wynosi

W tym czasie cement na og jeszcze nie zacz procesu hydratacji, co

jest warunkiem rozwoju wytrzymaoci. Efekt spjnoci ma raczej zwizek z prawami mechaniki gruntw i zjawiskiem kohezji.

wiea wytrzymao na ciskanie w N/mm2

Czynniki technologii betonu

Rodzaj, ilo i krzywa uziarnienia kruszywa
Rodzaj, ilo i miako cementu
Ilo wody w mieszance betonowej
Ilo dodatkw
Ilo domieszek
Kolejno mieszania
Dla utrzymania staej jakoci, wszystkie czynniki powinny by
niezmienne.
64

3. Beton

Gsto mieszanki w kg/dm3

3. Beton

65

Jako krawdzi
Ze zagszczenie powoduje porowato (raki) powierzchni i chropowato krawdzi. Domieszki poprawiaj zagszczalno. Intensywne zagszczanie zblia ziarna kruszywa do siebie. Towarzyszy temu wyciskanie zaczynu cementowego na zewntrz a nastpnie, przy rozformowaniu,
zaczyn jest zacierany pionowym ruchem formy, co pomaga w uzyskaniu
gadkich krawdzi. Specjalne domieszki przyczyniaj si do zwikszenia

iloci zaczynu na powierzchni, co poprawia oglny wygld wyrobw.

Szorstka krawd bez domieszki

Stosujc technologi z uyciem domieszek SikaPaver rozrzut wynikw

moe by znacznie zmniejszony przy niezmiennym przyrocie wytrzymaoci. Mieszanki betonowe s mocniejsze, co pozwala na spenienie
wymaga specyfikacji niezalenie od nieuniknionych
zmian skadnikw mieszanki, np. wahania iloci wody. Mieszanki betonowe mog by optymalne.

Wytrzymao na ciskanie po 28 dniach w n/mm2

Gadka krawd i powierzchnia

z 0,25 % SikaPaver HC-1

Ten efekt smarowania zmniejsza rwnie tarcie pomidzy zagszczonym betonem a form, co poprawia ywotno form.
Wytrzymao
Kostka betonowa z betonu wilgotnego jest po wyprodukowaniu skadowana przez okoo 24 godziny na stojakach w komorze pielgnacji. Po
tym okresie kostka powinna mie wytrzymao wystarczajc do przeniesienia napre zwizanych z jej umieszczaniem na paletach. Wynika
std, e wytrzymao wczesna jest waciwoci krytyczn.
Na og wytrzymao ronie wraz ze wzrostem gstoci.

Wspczynnik woda/spoiwo
Beton barwiony
Ocenia si, e obecnie okoo 80 % betonowych wyrobw prefabrykowanych jest barwione. Naley zwrci uwag, e sam zaczyn cementowy ma rn jasno zalenie od wspczynnika w/c. Zmiana iloci wody powodujc zmian w/c o warto 0,02 jest wyranie
widoczna goym okiem. Intensywno koloru wzrasta w miar
zmniejszania w/c.

Wytrzymao na ciskanie po 28 dniach w N/mm2

w/c 0,30

Gsto wieego betonu w kg/dm3

Z drugiej strony, jeeli przekroczona jest optymalna ilo wody, wytrzymao spada pomimo wikszej gstoci. Zjawisko to spowodowane jest
pustkami kapilarnymi, ktre tworz si z powodu nadmiaru wody, co likwiduje wpyw niewielkiego przyrostu gstoci. Im wicej zamiennikw cementu i mniejsza zawarto cementu, tym czciej i wczeniej zachodzi
to zjawisko nawet przy stosunkowo niskim wspczynniku w/c.
Wynika, e jak bardzo wanym jest okreli i utrzymywa optymaln
zawarto wody dla stosowanych materiaw oraz skadu mieszanki betonowej.

66

3. Beton

w/c 0,30

w/c 0,30

Wykwity
Problem wykwitw jest dobrze znany te biae solne plamy psuj wygld powierzchni, szczeglnie wyrobw o ciemnym kolorze. Najgorszy
przypadek jest taki, kiedy intensywno wykwitw jest zmienna, co jest
niestety najczstsze. Nawet obecnie nie s znane pewne i ekonomiczne
sposoby zapobiegania temu zjawisku. Jakie s przyczyny wykwitw?
Wolny wodorotlenek wapnia Ca(OH)2
Wypenione wod, wychodzce na powierzchni pory kapilarne
Woda na powierzchni betonu
Powolne wysychanie; szczeglnie gdy chodniej: jesie, zima
Niezupena hydratacja
W sumie, wykwity na og powstaj podczas skadowania wyrobw na
zewntrz na paletach!

3. Beton

67

Wodorotlenek wapnia jest transportowany w kierunku powierzchni betonu, co jest spowodowane rnic stenia jonw wapnie w warunkach
wilgoci. Woda jest zasadniczym nonikiem tej migracji. Im wicej wody
moe wnikn do stwardniaego betonu, tym wiksze jest prawdopodobiestwo powstania nadmiaru jonw wapnia, co w wyniku zwiksza tendencje do tworzenia si wykwitw.
Mona podj nastpujce rodki, aby wyeliminowa lub zmniejszy powstawanie wykwitw:
Powolne wysychanie podczas
skadowania (bez przecigw)
Swobodny ruch powietrza
(dwutlenek wgla) w czasie
pocztkowego twardnienia
Stosowanie cementu CEM III
Gsta struktura betonu (skad
zaczynu cementowego +
zagszczenie)
Chroni przed deszczem i skroplinami oraz zapewni ruch powietrza przez wentylacj
Odpychajce wod domieszki do betonu podkadu i warstwy
wierzchniej
Stosujc technologi domieszek odpychajcych wod SikaPaver wyranie jest obserwowana znacznie zmniejszona kapilarna absorpcja
kostki brukowej, co w wyniku daje rwnie zmniejszone ryzyko powstania wykwitw.

Wyroby
SikaPaver C-1

SikaPaver HC-1

SikaPaver AE-1

Dobre waciwoci
wypenienia ukadu
ziarnistego
Zagszczalno/
gsto
Przeduony czas
przydatnoci mieszanki
Wypenienie krawdzi/
tworzenie zaczynu
Efekt nieklejenia si
Zwikszona
wytrzymao
wczesna (24 godz.)
Zwikszona
wytrzymao
kocowa (28 dni)
Zmniejszenie wykwitw
i absorpcji wody
Lepsze barwienie
Zastosowanie wyrobw

Kapilarna absorpcja wody w % po 4 dniach

Nazwa wyrobu

Zastosowanie wyrobu

SikaPaver C-1

Ekonomicznie poprawia zagszczanie mieszanki

SikaPaver HC-1

Bardzo silnie poprawia zagszczanie mieszanki, tworzenie si warstewki zaczynu na

powierzchni i bardzo podnosi wytrzymao

SikaPaver AE-1

Poprawia zagszczanie, zmniejsza wykwity

i ma waciwoci poprawiania barwienia

3.2.17 Beton o zwikszonej odpornoci na ogie

Bez domieszki

z 0,2 % SikaPaver AE-1

Normy/przepisy
EN 1338 (PN-EN 1338:2004) Betonowa kostka brukowa. Wymagania i metody bada
EN 1339 (PN-EN 1339:2004) Betonowe pyty chodnikowe. Wymagania i metody bada
EN 1440 Betonowe krawniki
DIN 1115 Dachwka betonowa
DIN 4032 Rury i ksztatki betonowe
DIN 4034 Wazy i elementy studzienek
DIN 4035 Zbrojone rury betonowe i rury cinieniowe
68

3. Beton

Beton o zwikszonej lub duej odpornoci na ogie oznacza beton, ktry zosta zmodyfikowany w taki sposb, e moe wytrzyma okrelone,
ale intensywne warunki oddziaywania ciepa. Sam beton jest materiaem
niepalnym, ale powyej okrelonych temperatur
najpierw traci swoje waciwoci mechaniczne a pniej swj ksztat. Bez
specjalnych rodkw beton, jest zwykle odporny na temperatur i zachowuje waciwoci do temperatury okoo 800C.
Beton o duej odpornoci na ogie jest stosowany do:
Pomieszcze i przej ewakuacyjnych w konstrukcjach zamknitych
(drogi ewakuacji w tunelach)
Oglnego podwyszenia ognioodpornoci konstrukcji
infrastruktury
Ognioodpornych okadzin elementw konstrukcji

3. Beton

69

Waciwoci betonu o duej odpornoci na ogie

Jako zasad przyjmuje si, e waciwoci mieszanki betonowej przy
jej ukadaniu s takie same jak betonu zwykego
Beton stwardniay ma troch wolniejszy przyrost wytrzymaoci ni
beton zwyky, ale oglnie waciwoci s podobne

Ze wzgldu na rozformowanie, ktre wykonywane jest zaledwie po 5 6

godzinach, beton musi mie wytrzymao > 15 N/mm2, std przyspieszona przyrost wytrzymaoci ma podstawowe znaczenie.
Istnieje kilka metod osignicia tego celu. Przy obrbce cieplnej beton
jest podgrzewany gorc wod lub par do temperatury 28 30oC
w procesie mieszania, zaformowany i wykoczony. Nastpnie umieszczany jest na okoo 5 godzin w komorze, gdzie poddawany jest obrbce
termicznej przy temperaturze 50 60oC w celu uzyskania wytrzymaoci
wystarczajcej do rozformowania.

Produkcja betonu o duej odpornoci na ogie

Produkcja betonu nie rni si od zwykego betonu

Czynno mieszania musi by obserwowana, gdy zwykle s dodawane wkna

Korzystnym dla przyszej odpornoci na ogie jest jego tak dobre

wyschnicie, na ile to moliwe

Skad
Kruszywo
- Zwykle 0/32 mm o uziarnieniu zgodnym z EN 480-1
Cement
- Ilo cementu 325 lub 350 kg/m3
- CEM I 42,5 lub 52,5

Skadniki betonu o duej odpornoci na ogie

Osignicie duej odpornoci na ogie zaley gwnie od skadu uytego kruszywa
Odporno moe by znacznie podwyszona przez uycie specjalnych kruszyw
Uycie specjalnych wkien polipropylenowych znacznie podnosi odporno
Uycie specjalnie wybranych piaskw podnosi odporno matrycy
cementowej

Formawanie
Mieszanka betonowa ze wzgldu na wysok temperatur ma tendencje do szybkiego sztywnienia, co utrudnia zagszczanie oraz
wykoczenie powierzchni elementu.
Ze wzgldu na szybki, uprzemysowiony przebieg prac moe by
stosowana konsystencja plastyczna. Wymagana wytrzymao pocztkowa moe by uzyskana tylko przy niskim wspczynniku w/c,
ktry zawsze powinien by mniejszy ni 0,48.

Mechanizm zachowania si w ogniu

Woda w kapilarach i matrycy cementowej midzy nimi zaczyna parowa
w temperaturze zblionej do punktu wrzenia wody, czyli 100oC. Para
potrzebuje wicej przestrzeni i std wywiera cinienie na wewntrzna
struktur betonu. Matryca cementowa zaczyna si zmienia w temperaturze okoo 700oC. Wpyw kruszywa zaley gwnie od jego pochodzenia
i zaczyna si w temperaturze okoo 600oC. Beton zaczyna si topi
przy okoo 1200oC.

Wymagania specjalne
Rozformowane segmenty musz by pielgnowane przez ich przykrywanie lub natrysk preparatem do pielgnacji, np. Sika Antisol.
Jednak, w celu osignicia optymalnej kombinacji wysokiej odpornoci
elementu w rnych warunkach gruntowych oraz najlepszej pielgnacji,
powierzchnia segmentw jest coraz czciej natryskiwana natychmiast
po rozformowaniu specjaln powok ochronn Sikagard. Z tym dodatkowym zabezpieczeniem przeciw korozji chemicznej, segmenty otrzymuj
szczeglnie trwa powierzchni.

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Dziki znacznemu zmniejszeniu iloci wody,

jest mniejszy jej nadmiar w betonie

3.2.18 Beton do segmentw tuneli

Nowoczesne metody budowania tuneli w niestabilnych skaach wykorzystuj segmenty betonowe, ktre maj zdolno natychmiastowego
przenoszenia obcie wywieranych na obudow w peni odkrytej sekcji
tunelu.
Prefabrykowane elementy betonowe nazywane segmentami tunelowymi
speniaj te funkcje.

Produkcja

Ze wzgldu na du ilo elementw i ich duego ciaru (nawet do

kilku ton kady) segmenty tunelowe s prawie zawsze wytwarzane w pobliu tunelu w specjalnie utworzonych zakadach prefabrykacji. Musz
one speni bardzo ostre wymagania dokadnoci wymia-rw okrelone
w specyfikacji. Cikie, stalowe formy s normalna praktyk.

70

3. Beton

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sika ViscoCrete 20 HE

Superplastyfikator

Zwiksza wytrzymao
powierzchniow
i szczelno poprawa konsystencji

SikaFume

Py krzemionkowy

Wysoka, wytrzymao, lepsza

szczelno
Wiksza odporno na siarczany

SikaAer

Napowietrzacz

Napowietrzenie betonu
Produkcja betonu mrozoodpornego

3. Beton

71

3.2.19 Beton monolityczny

3.2.20 Beton ziarnisty

Posadzki przemysowe i nawierzchnie z cementowego betonu ziarnistego maj bardzo du odporno na cieranie. Ich najmniejsza grubo wynosi 20 mm a gsto > 2100 kg/m3. Kadzione s na warstwie
kontaktowej na podkadzie z betonu, np. ju istniejcego. Jeeli grubo
warstwy przekracza 50 mm, zwykle stosowane jest jako zbrojenie lekka
siatka co najmniej 100 x 100 x 4 mm.
Skad
Kruszywo
- 0/4 mm przy gruboci warstwy do 30 mm
- 0/8 mm przy gruboci warstwy 30 100 mm
Cement
- 400 500 kg/m3

Odporne na cieranie, rwne podogi betonowe lub stropy do szybkiego

uytkowania. Beton monolityczny ma tak sam, wysok jako w caym
przekroju a takie rozwizanie projektowe jest szczeglnie ekonomiczne.
Skad
Skad betonu musi by dostosowany do wymaga stawianych przy danym zastosowaniu (wodoszczelno, mrozoodporno itd.)
Ukadanie
Ukadanie jak zwykle w danych warunkach, zagszczanie wibratorami.
Wyrwnywanie belkami wibracyjnymi. Po zesztywnieniu betonu powierzchnia jest zagadzana zacieraczkami mechanicznymi.

Podoe/przyczepno
Przed uoeniem betonu na wczeniej nawilone podoe jest nakadana
warstwa kontaktowa. Beton nakadany jest metod mokre na mokre na
warstw kontaktow, ostronie zagszczany, wyrwnywany i ostatecznie
zacierany mechanicznie. Dalsze zwikszenie odpornoci na cieranie
uzyskuje si przez wykonanie posypki typu Dry Shake w czasie zacierania. W celu zmniejszenia ryzyka powstania spka spowodowanych
skurczem mona do mieszanki doda wkien polipropylenowych.

Pielgnacja
Rozpoczyna tak wczenie jak to moliwe przez natrysk preparatem Sika
Antisol. Uwaga! Jaka powoka bdzie pooona pniej? Przykry foli.
Uwagi
Przy wykonywaniu pyt z betonu monolitycznego sprawdzi moliwo zastosowania wkien stalowych
Dla poprawienia powierzchni zalecamy uycie Sikafloor-Top Dry
Shakes, ktr jest posypywana powierzchnia przy jej wykoczeniu
Domieszki do betonu, ktre przeduaj okres urabialnoci na og
nie maja zastosowania do betonu monolitycznego

Pielgnacja
Zawsze stosowa preparat do pielgnacji, ktry musi by pniej usunity mechanicznie, jeeli ma by wykonana dodatkowa powoka. Zaleca si
wykonan posadzk/nawierzchni dodatkowo przykry na kilka dni foli.

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament

Superplastyfikator

Zwikszona wytrzymao i szczelno

Dobra urabialno
Dobra wytrzymao wczesna

SikaRapid

Przyspieszacz
twardnienia

Kontrola twardnienia w niskich

temperaturach

Sikafloor-Top
Dry Shakes

Mineralna,
syntetyczna lub
metaliczna posypka

Zwikszona odporno na cieranie

Moliwo nadania koloru

Sika Antisol

Preparat do pielgnacji

Zmniejsza utrat wody

72

3. Beton

Zastosowanie wyrobw Sika

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Wiksza wytrzymao i szczelno

Dobra urabialno
Dobra wytrzymao wczesna

SikaRapid

Przyspieszacz
twardnienia

Kontrola twardnienia przy niskich temperaturach

Sikafloor-Top
Dry Shakes

Mineralna,
syntetyczna lub
metaliczna posypka

Zwikszona odporno na cieranie

Moliwo nadania koloru

Sikafloor-ProSeal

Preparat pielgnujcy
i utwardzajcy

Zmniejsza utrat wody Uatwia twardnienie i pielgnacj,

uszczelnia powierzchni

Sika Antisol

Preparat do pielgnacji

Zmniejsza utrat wody

3. Beton

73

4. Mieszanka betonowa

4.1.2 Opnienie wizania/Beton w podwyszonej temperaturze

Beton poczynajc od produkcji mieszanki powinien by chroniony przed

utrat wody.

4.1 Waciwoci mieszanki betonowej

4.1.1 Urabialno
Konsystencja okrela zachowanie si mieszanki betonowej podczas jej
mieszania, transportu, ukadania i zagszczania oraz wyrwnywania i zacierania powierzchni. Urabialno jest waciwoci zwizan i zasadni-czo okrelana jest przez konsystencj.
Wymagania
Ekonomiczny transport, dostarczanie i ukadanie mieszanki
betonowej
Maksymalna plastyczno (cieko) przez zastosowanie
superplastyfikatorw
Dobra kohezja (spjno)
Mae ryzyko segregacji, atwe wykoczenie powierzchni
Przyduona urabialno

Opnienie/Betonowanie
w podwyszonej temperaturze

Przyspieszone wizanie
i twardnienie

Przyspieszenie wizania
i twardnienia/ Betonowanie
w obnionej temperaturze

Betonowanie w podwyszonej temperaturze jest moliwe tylko wtedy, kiedy zostan zastosowane dodatkowe, ochronne rodki. Musz one zaczyna si od pocztku jego produkcji a koczy po zakoczeniu pielgnacji.
Ich rodzaj zaley od temperatury zewntrznej, wilgotnoci powietrza, siy
wiatru, temperatury mieszanki betonowej, wydzielania si ciepa i jego
przenikania oraz rozmiarw elementu.
Bez dodatkowych rodkw mieszanka betonowa w czasie jej ukadania
nie moe mie temperatury wyszej ni +30oC.
Moliwe problemy
Praca z betonem nie opnionym moe stwarza problemy, gdy
temperatura powietrza przekracza 25oC.
Hydratacja jest reakcj chemiczn cementu z wod. Rozpoczyna si
natychmiast po ich kontakcie, trwa przez wizanie i zmian konsystencji (pocztek wizania) a koczy na twardnieniu zaczynu cementowego.
Kada reakcja chemiczna przebiega szybciej w wyszej temperaturze.
To moe oznacza, e waciwe i zupene zagszczenie nie jest duej
moliwe.
Zazwyczaj rodkiem zapobiegawczym jest stosowanie superplastyfikatorw opniajcych lub superplastyfikatorw w poczeniu
i opniaczem.
Okrelenia zwizane z opnieniem i tablica dozowania
Powdopniania: Przeduenie czasu pracy z mieszank
w okrelonej temperaturze
Czas pracy: Czas po mieszaniu w ktrym beton moe by prawidowo
zagszczony
Swobodneopnienie: Czas przed upywem ktrego na pewno nie nastpi pocztek wizania
Czaszamierzony: Pocztek wizania zaczyna si w okrelonym
czasie.
Pewno mona mie tylko po przeprowadzeniu okrelonych bada!
Element konstrukcji

Temperatura krytyczna

rednia grubo przekroju

Temperatura mieszanki betonowej

Maa grubo przekroju

Temperatura powietrza w miejscu wbudowania

Wysza temperatura (mieszanka betonowa lub powietrza) jest krytyczna dla elementw o redniej gruboci przekroju i dugiego opnienia
a dla elementw o maej gruboci przekroju o maym opnieniu.

Tablica dozowania dla betonu o swobodnym opnieniu

Opnienie zaley znacznie od rodzaju cementu.

74

4. Mieszanka betonowa

4. Mieszanka betonowa

75

Dozowanie Sika Retarder w % masy cementu

Czas opnienia
w godzinach

Temperatura krytyczna
10oC

15oC

20oC

25oC

30oC

35oC

0.1

0.1

0.2

0.3

0.3

0.5

0.2

0.2

0.3

0.4

0.4

0.6

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.8

0.3

0.4

0.5

0.6

0.8

1.0

10

0.4

0.5

0.6

0.8

1.0

1.3

12

0.4

0.6

0.8

0.9

1.2

1.5

14

0.5

0.7

0.9

1.1

1.3

1.8

16

0.5

0.8

1.0

1.2

1.5

18

0.6

0.9

1.1

1.4

1.7

20

0.7

1.0

1.2

1.6

24

0.8

1.1

1.5

1.8

28

1.0

1.3

1.8

32

1.2

1.5

36

1.5

1.8

40

1.8

Dozowania odnosz si do betonu z 300 kg CEM I 42,5 N i w/c = 0,50.

Dozowanie powinno by zwikszone o okoo 20 % przy betonie wilgotnym.

Dane zawarte w tablicy s wynikiem bada laboratoryjnych i odnosz si

do jednej receptury produkowanego opniacza, ktry nie wszdzie moe

by dostpny.

Wstpne prby przydatnoci s zawsze konieczne.

Czynniki
Na opnienie ma wpyw wiele czynnikw:
Wpyw temperatury (patrz Temperatura krytyczna)
Wzrost temperatury skraca a spadek temperatury wydua opnienie.
Obowizuje zasada:

Kady stopie poniej 20oC przedua czas opnienia o okoo 1 godz.

Kady stopie powyej 20oC skraca czas opnienia o okoo 0,5 godz.

Dla bezpieczestwa: Wykona prby wstpne!

czne uycie z Sikament/Sika ViscoCrete

Z superplastyfikatorem bez efektu opnienia Sika Retarder wydua
opnienie w niewielkim stopniu
Z superplastyfikatorem opniajcym Sika Retarder nastpuje przyrost (kumulacja) opnienia
W przypadku wanych zastosowa naley zawsze przeprowadzi prby.
Wpyw cementu
Proces hydratacji rnych cementw moe by odmienny ze wzgldu
na rne skadniki i stopie przemiau. Proces opnienia jest wraliwy
rwnie na te rnice, a ich wpyw moe wpywa na zmian dozowania
domieszki opniajcej do 1 %.
Tendencja:
Czyste, drobno mielone cementy: efekt opnienia zmniejszony
Grubsze cementy i niektre cementy mieszane: efekt opnienia
zwikszony
Dla bezpieczestwa
Prby wstpne!

Zawsze prby wstpne przy dozowaniu powyej 1 %!

Wpyw objtoci betonu
Twardnienie
Jeeli zostaa opniona caa ilo betonu, objto nie ma wpywu na
efekt opnienia.
W czasie pocztku wizania stykajcych si faz betonowania (np. nocne opnienie pyty stropu) temperatura krytyczna zmienia si w strefie
kontaktu z opnion nastpn sekcj (wzrasta), co bdzie powodowao,
e efekt opnienia bdzie zmniejszony.
Waciwoci betonu opnionego
Twardnienie
Jeeli twardnienie rozpoczo si po zakoczeniu opnienia, jest ono
szybsze ni w betonie nie opnionym.
Skurcz/pezanie
Kocowy skurcz i pezanie s mniejsze ni w betonie nie opnionym.
Skurcz wczesny
Mog si tworzy rysy spowodowane wczesnym skurczem, spowodowanym zwikszon utrat wody (odparowanie z powierzchni) w przeduonym czasie wizania.

Ochrona przed utrat wody jest bardzo istotna w przypadku betonu

o opnionym wizaniu!

Prawidowa pielgnacja jest konieczna!

Wpyw wspczynnika w/c

Badania przeprowadzone na betonie o zawartoci cementu 300 kg/m3 przy
dozowaniu Sika Retarder w ilo 1 % wykazay, e:
Wzrost wspczynnika w/c o 0,01 powoduje dodatkowe opnienie
o okoo p godziny

76

4. Mieszanka betonowa

4. Mieszanka betonowa

77

Przykady zastosowania opnienia

1. Nocne opnienie
Pyty fundamentowe
Stropy, belki itp.
Przy kocu normalnego betonowania w cigu dnia wykonano trzy pasy
o szerokoci 1,20 m ze zmienn, rosnc iloci opniacza.
Pas pierwszy: 1/3 zasadniczego dozowania
Pas drugi: 2/3 zasadniczego dozowania
Pas trzeci: dozowanie zasadnicze z tablicy lub wedug prb
Nocna przerwa prac.

Podjcie pracy nastpnego dnia:

Pas pierwszy, stykajcy si z pasem trzecim z dnia poprzedniego, jest

opniony 1/3 zasadniczego dozowania.

2. Opnienie z rwnoczesnym pocztkiem wizania
Takie przypadki zdarzaj si przy betonowaniu duych pyt mosto-wych,

pyt na gruncie itp.

Niezbdne przygotowania :

W uzgodnieniu z wykonawc i nadzorem opracowa szczegowy
program prac
Na tej podstawie zrobi podzia na sekcje i harmonogram
Cel: wszystkie sekcje maj zacz wiza w tym samym czasie
Kiedy okrelony jest przebieg betonowania w czasie, okreli dozowanie opniacza dla poszczeglnych sekcji na podstawie prb
wstpnych i informacji o spodziewanej temperaturze.
Prby wstpne
Badania wstpne wykonywane s dla skadu betonu jaki ma mie opnienie wizania przy konkretnym zastosowaniu:
Taki sam wspczynnik w/c, taki sam cement i jego dozowanie
Granice zagszczalnoci przez wibracj powinny by badane na budowie na kilku prbkach, kady pojemnik minimum 20 litrw, o rnym dozowaniu domieszki opniajcej w temperaturze moliwie zblionej do
przewidywanej w czasie robt.
Procedura:
Okreli z tablicy dozowanie domieszki
Napeni co najmniej pi pojemnikw
Zawibrowa zawarto pierwszego pojemnika 2 godziny przed przewidywanym pocztkiem wizania
Zawibrowa zawarto drugiego pojemnika o jedn godzin pniej
(kady pojemnik wibrowany jest tylko jeden raz)
Kiedy zawarto kolejnego pojemnika nie moe by zagszczona,
beton zacz wiza
Zanotowa otrzymane czasy i sprawdzi, czy zgodne s z przewidywaniami w tablicy
Jeeli rnice s zbyt due, powtrzy prby z poprawionym dozowaniem

78

4. Mieszanka betonowa

Uwagi do stosowania betonu opnionego

Deskowanie
Deskowanie drewniane uywane pierwszy raz moe powodowa wystpowanie plam, pylenie powierzchni itd., zwaszcza przy skach, co jest
spowodowane zawartoci cukrw w drewnie.
Deskowanie drewniane, ktre ma du nasikliwo, jest niedostatecznie
zwilone i nieprawidowo posmarowane rodkiem antyadhezyjnym, odciga zbyt wiele wody z powierzchni betonu. W wyniku powstaj lune lub
sabe czstki oraz pylenie powierzchni. Te wady s wiksze przy betonie
opnionym ze wzgldu na dusze trwanie zjawisk negatywnych.
Deskowanie drewniane prawidowo wykonane i waciwie pokryte Sika
Separol da dobre, czyste powierzchnie betonu opnionego po jego rozdeskowaniu.
Zagszczanie i pielgnacja
Beton opniony musi by zagszczony. Nastpny etap, np. nastpnego
poranka, jest betonowany razem ze star warstw. Obszary z betonu
opnionego s zagszczane i wykoczane razem.
Pielgnacja jest niezwykle wana, aby utrata wilgoci podczas zagszczania, wizania i twardnienia bya jak najmniejsza.
Najlepsze metody pielgnacji dla powierzchni opnionych, np. posadzek, s nastpujce:
Przykry foli plastikow lub matami izolacyjnymi.
Na powierzchniach, ktre maj by wibrowane pniej:
Pene przykrycie foli plastikow lub nawilon tkanina techniczn.
Chroni od przecigw. Dodatkowe nawilanie, np. oprysk, moe spowodowa rozmycia powierzchni betonu.

4.1.3 Przyspieszanie wizania/Beton w obnionej temperaturze

Beton powinien by chroniony przed deszczem i mrozem w czasie
wszystkich z nim czynnoci. W temperaturach ujemnych betonowanie jest
moliwe tylko wtedy, gdy s podjte specjalne rodki. Musz one zacz
si od produkcji betonu a zakoczy na jego na pielgnacji.
Zale one od temperatury zewntrznej, wilgotnoci powietrza, siy wiatru, temperatury mieszanki betonowej, ciepa hydratacji i jego przenikania
i od wielkoci betonowanego elementu.
Mieszanka betonowa w czasie ukadania musi mie temperatur co najmniej +5oC bez dodatkowych rodkw zabezpieczajcych. Woda zarobowa i kruszywo powinny by podgrzewane, kiedy to konieczne.
Problem
Niska temperatura opnia wizanie cementu. W temperaturze poniej
-10oC chemiczne reakcje cementu ulgaj zatrzymaniu, ale powracaj
po podwyszeniu temperatury. Niebezpieczne sytuacja powstaje wtedy,
kiedy beton zamarza w czasie wizania, to jest kiedy nie ma jeszcze wytrzymaoci. Nastpuje rozlunienie struktury, co jest zwizane ze spadkiem wytrzymaoci i jakoci. Minimalna wytrzymao, przy ktrej beton

moe przenie zjawisko zamarzania bez uszkodze, tzw. wytrzymao zamarzania, wynosi 10 N/mm2. Gwnym przedmiotem zabezpiecze betonu w niskich temperaturach jest osignicie wytrzymaoci zamarzania tak szybko jak to moliwe.

4. Mieszanka betonowa

79

Temperatura t mieszanki betonowej moe by z przyblieniem policzona

z nastpujcego wzoru:

Przykad
dla temperatury zewntrznej -5oC i temperatury mieszanki betonowej
+11oC

t beton = 0,7 x t kruszywo + 0,2 x t woda + 0,1 x t cement

Element konstrukcji

Spadek temperatury betonu do +5oC

w cigu

Strop betonowy grub.

12 cm na deskowaniu
drewnianym

okoo 4 godzin
bez mat
termoizolacyjnych

rodki zapobiegawcze
1. Minimalna temperatura
Wedug EN 206-1 temperatura mieszanki betonowej przed jej wbudowaniem nie moe by nisza ni +5oC. W przypadku cienkich, maych
elementw konstrukcyjnych przy temperaturze -3oC i poniej, norma wymaga temperatury betonu +10oC, ktra musi by utrzymywana przez 3
dni! Te minimalne temperatury betonu s wane, gdy od nich zaley, czy
w ogle zajdzie wizanie cementu. Beton powinien by chroniony przed
utrat ciepa zarwno przed jego wbudowaniem jak po wbudowaniu (patrz
rodki zapobiegawcze na budowie).
2. Zmniejszenie wspczynnika w/c
Najnisza moliwa ilo wody zarobowej daje szybki przyrost wytrzymaoci pocztkowej. Jednoczenie jest wtedy mniej wody podatnej na
zamarzanie. Superplastyfikatory pozwalaj na zmniejszenie iloci wody
zarobowej przy jednoczesnym utrzymaniu dobrej urabialnoci.
3. Przyspieszenie twardnienia
Uycie SikaRapid-1 daje maksymalne przyspieszenie twardnienia, gdy
jest wymg wysokiej wytrzymaoci pocztkowej.

Nazwa wyrobu

Rodzaj wyrobu

Zastosowanie wyrobu

Sikament
Sika ViscoCrete

Superplastyfikator

Wytrzymao zamarzania jest szybko

osigana dziki zmniejszeniu wody

W celu osignicia 10 N/mm2 przy 0oC w dniach

Sikament-HE
Sika ViscoCrete 20 HE

Superplastyfikator/
przyspieszacz twardnienia

Bardzo wysoka wytrzymao wczesna

po bardzo krtkim czasie

SikaRapid-1

Przyspieszacz
twardnienia

Bardzo wysoka wytrzymao wczesna

po bardzo krtkim czasie

Czas w dniach
Beton

Mieszanka kontrolna

Z domieszk
SikaRapid-1

CEM I 300 kg/m3

w/c = 0,40

4d

1d

CEM I 300 kg/m3

w/c = 0,50

8d

2d

4. Dla stropw. Ogrzewa deskowanie od dou, gdy konieczne.

5. Sprawdza temperatur powietrza i betonu i przyrost wytrzymaoci
betonu, np. motkiem Schmidta
6. Przeduy czas do rozformowania!
Wniosek: Zimowe rodki zapobiegawcze musza by planowane i organizowane z wyprzedzeniem przez wszystkich uczestnikw prac.
Zastosowanie wyrobw Sika

4.1.4 Konsystencja
Konsystencja, w przeciwiestwie do urabialnoci, moe by mierzona. Norma EN 206-1 podaje od czterech do szeciu klas konsystencji,
w zalenoci od metody pomiaru, ktre nie s bezporednio zwizane ze
sob. Dla betonu o konsystencji wilgotnej, tzn. o niskiej zawartoci wody,
zaprojektowanego do zagszczania z zastosowaniem specjalnych technologii, konsystencji nie klasyfikuje si. Patrz rozdzia 2.3 o klasyfikacji
wg konsystencji.

(Sika MPL)
4. Uycie CEM I 52,5
Cementy o drobnym przemiale i wysokiej wytrzymaoci znane s jako te,
ktre maj szybszy przyrost wytrzymaoci wczesnej. Superplastyfikatory
gwarantuj najlepsza urabialno przy niskim wspczynniku w/c.
rodki zapobiegawcze na budowie
1. Nie dopuszcza do styku ukadanego betonu z przemroonym betonem wczeniej uoonym.
2. Temperatura stali zbrojeniowej musi by wysza ni 0oC.
3. Beton wbudowa szybko i natychmiast zacz chroni przed utrat
ciepa i odparowaniem wody (rwnie wane jak w lecie!). Do tego
celu najlepsze s maty termoizolacyjne.

okoo 16 godzin
z matami
termoizolacyjnymi

Tolerancje mierzonej konsystencji wg EN 206-1

Metoda
badania

Stopie zagszczalnoci

rednica
rozpywu

Opad stoka

Warto
zakadana

1,26

1,26
1,11

1,10

Wszystkie
klasy

40
mm

50 90
mm

100 mm

Tolerancja

0,10

0,08

0,05

30 mm

10 mm

20 mm

30 mm

Pomiary konsystencji s zwykle jednymi z bada kontrolnych betonu,

ktre s wymagane podczas prowadzenia bada wstpnych betonu do
konkretnego zastosowania.

80

4. Mieszanka betonowa

4. Mieszanka betonowa

81

Czynniki wpywajce na konsystencj

Ksztat i skad czstek kruszywa
Zawarto i typ cementu
Zawarto wody
Zastosowanie dodatkw
Zastosowanie domieszek do betonu
Temperatura
Czas i intensywno mieszania
Czas pomiaru
Czas miejsce bada
Konsystencj mieszanki betonowej, jeli powinna by oznaczana, naley
bada w czasie jej wbudowania, a w przypadku betonu towarowego
w czasie dostawy. Jeeli pomiar konsystencji wykonywany jest zarwno
po wyprodukowaniu mieszanki jak i przed jej wbudowaniem mona okreli wielko zmiany konsystencji w funkcji czasu.
Jeeli beton jest dostarczany betonowozami, konsystencja moe by
mierzonanazasadziewyrywkowejnaprbkachokoo0,3m3wyadowanychzbetonowozu.

4.1.5 Wystpowanie wody na powierzchni betonu (bleeding)

Przez gsto mieszanki naley rozumie jej ciar w kg jeden jej m3 po

normalnym zagszczeniu z pozostaym w mieszance uwizionym powietrzem.

Zamy takie same iloci cementu i kruszywa mniejsza gsto mieszanki betonowej wskazuje, e beton bdzie mia nisz wytrzymao,

gdy gsto spada gdy wzrasta ilo wody i porowato.

Gsto mieszanki betonowej spada:
gdy zwiksza si zawarto wody
gdy zwiksza si porowato
Gsto mieszanki betonowej ronie:
gdy zwiksza si ilo cementu
gdy zmniejsza si w/c
gdy zmniejsza si porowato
Okrelanie gstoci mieszanki betonowej wedug EN 12350-6 w rozdziale
4.2.6.

4.1.8 Zawarto powietrza

Wystpowanie wody na powierzchni powodowane jest rozdzielaniem

si skadnikw betonu. Zjawisko to najczciej wystpuje w wyniku zej
iloci lub jakoci frakcji drobnych kruszywa, maej iloci cementu lub duej zawartoci wody w mieszance.

Wszystkie betony zawieraj pustki. Nawet po bardzo starannym zagszczeniu pozostaa ilo powietrza, np. dla betonu z kruszywem do 32 mm
wynosi 1 2 % objtociowo a ta typowa zawarto powietrza moe wzrosn do 4 % dla betonu z drobnym kruszywem.

Konsekwencje
Nierwna, pylca, porowata powierzchnia
Powierzchnia betonu ma niewystarczajc odporno na wpywy rodowiska i zuycie mechaniczne
Purchle i wykwity na powierzchni

Rne rodzaje pustek

Pustki zagszczenia
Otwarte i zamknite kapilary
Pustki elowe
Powietrze wprowadzone sztucznie w celu zwikszenia mrozoodpornoci

Aby zmniejszy zjawisko

Zmniejszy zawarto wody
Sprawdza ilo frakcji drobnych
Uy stabilizatora Sika Stabilizer
Poprawi krzyw uziarnienia kruszywa

4.1.6 Wykoczenie
W czasie wbudowywania betonu naley zwraca uwag aby nie by
zagszczany zbyt dugo, co moe spowodowa wystpowanie na powierzchni wody i zaczynu cementowego. Powierzchnia nie powinna by
wykoczona (wygadzona) zbyt wczenie. Naley czeka do czasu, kiedy
powierzchnia jest tylko lekko wilgotna. Odporno powierzchni na cieranie moe by poprawiona przez jej zacieranie po raz drugi a nawet trzeci.

82

4.1.7 Gsto mieszanki betonowej

4. Mieszanka betonowa

Zawarto powietrza w betonie lub zaprawie moe by sztucznie zmodyfikowana domieszkami napowietrzajcymi. Wyroby do sztucznego napowietrzania:
SikaAer
Sztuczne tworzone pustki powietrzne do produkcji betonu lekkiego:
SikaLightcrete-02
Okrelanie zawartoci powietrza zgodnie z EN 12350-7 patrz rozdzia
4.2.7.

4. Mieszanka betonowa

83

4.1.9 Pompowalno

Pompowalno betonu zaley zasadniczo od skadu mieszanki, uytego
kruszywa i sposobu podawania.
Rozpatrujc podawanie i wbudowywanie betonu pompowego, naley
zauway, e znaczne zmniejszenie cinienia w pompach i wzrost wydajnoci mona uzyska przez systematyczne stosowanie preparatw
poprawiajcych pompowalno, zwaszcza przy kruszywie amanym,
kruszywie z recyrkulacji, bardzo nasikliwym itp.
Zmiana skadu mieszanki (rozdzia 3.2.1) i uycie domieszki poprawiajcej pompowalno, takiej jak SikaPump, zmniejsza tarcie o cianki rur,
co daje obnienie cinienia w pompach, zwikszenie ich wydajnoci oraz
mniejsze zuycie sprztu.

4.1.9 Kohezja

Spjno mieszanki oznacza trwa jej jednorodno podczas wbudowywania. Brak spjnoci prowadzi do segregacji, rozdzielania si i trudnoci przy ukadaniu mieszanki.
Sposoby poprawienia spjnoci:
Zwikszenie drobnych frakcji (spoiwo + drobny piasek)
Zmniejszenie iloci wody zastosowanie superplastyfikatora
Sikament/Sika ViscoCrete

Uycie stabilizatora Sika Stabilizer

Uycie napowietrzacza Sika Aer

4.1.11 Temperatura mieszanki betonowej

Temperatura betonu nie moe by zbyt niska, aby beton osign wystarczajc wytrzymao dostatecznie szybko i nie ucierpia od mrozu
w pocztkowym okresie twardnienia.
Temperatura betonu przy wbudowywaniu nie powinna by nisza ni
+5oC.
wieo uoony beton powinien by zabezpieczony przed mrozem.
Wytrzymao zamarzania jest osignita kiedy wytrzymao na ciskanie wynosi okoo 10 N/mm2.
Z drugiej strony zbyt wysoka temperatura betonu moe powodowa
kopoty przy jego wbudowywaniu oraz pogorszenie niektrych waciwoci betonu stwardniaego. Aby tego unikn, temperatura mieszanki betonowej przy jej wbudowywaniu nie powinna by wysza ni
30oC.
rodki przy niskiej temperaturze
patrz Przyspieszanie/Beton w obnionej temperaturze, rozdzia 4.1.3
rodki przy wysokiej temperaturze
patrz Opnianie/Beton w podwyszonej temperaturze, rozdzia
4.1.2

4.1.12 Wspczynnik woda/cement

Wspczynnik woda/cement (w/c) okrela proporcj iloci wody do iloci

cementu w mieszance betonowej.

Jest obliczany przez podzielenie caego ciaru wody W przez ciar cementu C.

Rwnanie dla wspczynnika woda/cement jest zatem nastpujce:

W
W
W
w/c = ----- lub ------ = -----------------------------------C + (k x dodatek typu II)
C
Ceq
Efektywna ilo wody w mieszance jest liczona jako rnica midzy cakowit iloci wody w mieszance betonowej WO a wod absorbowana przez
kruszywo WG, okrelon zgodnie z norm
Wzr na wspczynnik woda/cement jest zatem:
WO - WG

w/c = -----------C

Wymagany wspczynnik zaley gownie od uytego kruszywa, otoczakowe lub amane i jego skadu.

Wybr wielkoci wspczynnika zaleny jest od warunkw rodowiska

(klasy ekspozycji) zgodnie z norm EN 206-1.

4.2 Badania mieszanki betonowej

4.2.1 Urabialno

Urabialno oznacza zachowanie si mieszanki betonowej w czasie
mieszania, przemieszczania, dostarczania i wbudowywania w miejscu
przeznaczenia a nastpnie jej zagszczania i wykoczania powierzchni.
Jest to miara odksztacalnoci mieszanki betonowej. Ma zwizek z konsystencj, ale nie jest ona mierzalna.
Norma EN 206-1 dzieli konsystencj na 4 6 klas, zalenie od metody badania. Metody te mog by uywane do okrelania i badania konsystencji
mieszanki od gstoplastycznej do prawie ciekej (patrz rozdzia 2.3).

84

4. Mieszanka betonowa

4. Mieszanka betonowa

85

Badania konsystencji s wykonywane dla regularnego sprawdzania mieszanki betonowej. Czstotliwo bada powinna by zalena
od wanoci konstrukcji i tak zorganizowana, e zaoona jako betonu
jest uzyskiwana w sposb cigy.

Rodzaje opadu

Rozdziay 8 10 EN 206-1 podaj szczegowe informacje o kontroli

i kryteriach zgodnoci.

4.2.2 Pobieranie prbek

Pobieranie prbek mieszanki betonowej do pniejszych bada okrelone jest w normie EN 12350-1. Zalenie od planowanego zastosowania
mieszanki betonowej naley podj decyzj, czy pobrana prbka ma by
prbk punktow czy zoon.

Opad waciwy

Opad city

Pomiar opadu

Prbka punktowa ilo mieszanki betonowej pobrana z czci partii

lub masy betonu, skadajca si z jednej lub wicej porcji, dokadnie
wymieszanych ze sob.
Prbka zoona ilo mieszanki betonowej, skadajca si z kilku
porcji pobranych z rnych miejsc partii lub mieszanki, dokadnie wymieszanych ze sob.
Pobra naley co najmniej 1,5 razy wiksza ilo mieszanki ni ilo
wymagana do bada. Taczka o pojemnoci 60 litrw jest zwykle iloci
wystarczajc.

4.2.3 Badanie konsystencji metod stoka opadowego

Zasada: Mieszanka betonowa jest umieszczana i zagszczana w formie o ksztacie stoka citego. Kiedy forma jest uniesiona, opad
stoka jest miar konsystencji mieszanki. Opad jest rnic wysokoci w mm midzy wysokoci formy a wysokoci mieszanki betonowej po jej wypyniciu z formy.
Norma EN 12350-2
Wszystkie czynnoci od pocztku napeniania formy do jej uniesienia musz by wykonane w cigu 150 sekund. Badanie jest wane tylko wtedy,
kiedy po usuniciu formy mieszanka zachowuje spjno i ksztat zbliony do stoka. Jeeli prbka do badania ulegnie nieregularnemu ciciu
(patrz rysunek), to naley badanie powtrzy na innej prbce mieszanki
betonowej. Jeeli w dwch kolejnych badaniach nastpio cicie, oznacza to brak niezbdnej plastycznoci i spjnoci mieszanki betonowej
do badania opadu stoka jako miarodajnej metody pomiaru konsystencji.

86

4. Mieszanka betonowa

Klasy opadu: patrz rozdzia 2.3, Klasyfikacja konsystencji

4.2.4 Badanie konsystencji metod stopnia zagszczalnoci

Zasada:
Mieszanka betonowa jest luno umieszczana w stalowym prostopadociennym pojemniku. Nie wolno jej zagszcza. Kiedy pojemnik
jest peen, nadmiar jest zgarniany a powierzchnia betonu wygadzana. Nastpnie beton jest zagszczany wibratorem wgbnym
o maksymalnej rednicy buawy 50 mm lub na stoliku wibracyjnym
o czstotliwoci min. 40 Hz. Po zagszczeniu dokonuje si pomiaru
odlegoci z dokadnoci do jednego mm midzy powierzchni betonu a gr pojemnika. Wykonuje si cztery pomiary porodku kadego
z bokw pojemnika. Warto rednia s suy do obliczenia stopnia
zagszczalnoci.

4. Mieszanka betonowa

87

Norma EN 12350-4
Wymiary pojemnika

Podstawa 200 x 200 mm

Wysoko 400 mm

( 2 mm)
( 2 mm)

Norma EN 12350-5
Klasy rednicy rozpywu patrz rozdzia 2.3.

Wymiary w milimetrach
Beton w pojemniku
przed zagszczeniem
Stopie zagszczalnoci:

Beton w pojemniku
po zagszczeniu
h1
c = -------------h1 - s

(bezwymiarowe)

1 Pyta metalowa
2 Wysoko skoku (ograniczona do 40 1 mm)
3 Ogranicznik
4 Pyta ruchoma
5 Zawiasy (od zewntrz)

6 Linie wzorcowe
7 Ramka
8 Uchwyt
9 Dolne stopki
10 Miejsce na stopy

gdzie: h1 - wewntrzna wysoko pojemnika w mm

s - warto rednia z czterech pomiarw rnicy wysokoci
z zaokrgleniem do jednego mm
Klasy stopnia zagszczalnoci patrz rozdzia 2.3.

4.2.5 Badanie konsystencji metod stolika rozpywowego

Forma stalowa,
grubo blachy min. 1,5 mm

Wymiary
w milimetrach

Zasada:
Badanie to okrela konsystencj mieszanki betonowej przez pomiar
rednicy rozpywu prbki na paskiej, poziomej pycie. Mieszanka jest najpierw ukadana i zagszczana w dwch warstwach
w formie o ksztacie stoka citego a nadmiar powyej formy jest
usuwany a powierzchnia wyrwnywana. Po pionowym usuniciu
formy i opadniciu stoka grna pyta stolika jest podnoszona rcznie lub mechanicznie na okrelon wysoko 15 razy i swobodnie
opuszczana. Pomiar rozpywu jest wykonywany wzdu linii rwnolegych do krawdzi pyty, centralnie metod na krzy.

88

4. Mieszanka betonowa

4. Mieszanka betonowa

89

4.2.6 Okrelanie gstoci mieszanki betonowej

Zasada:

Mieszanka betonowa jest zagszczana w sztywnym, wodoszczelnym pojemniku a nastpnie waona.

Norma EN 12350-6

Objto pojemnika nie moe by mniejsza ni 5 dm3, jego naj-mniejszy wymiar powinien by rwny co najmniej czterokrotnemu
najwikszemu nominalnemu wymiarowi ziarna kruszywa w betonie
i nie mniejszy ni 150 mm a objto co najmniej 5 litrw. Grna
krawd i podstawa musz by rwnolege.
(Pojemnik do okrelania zawartoci powietrza o pojemnoci 8 litrw
doskonale nadaje si do tego badania.)
Mieszanka jest zagszczana mechanicznie wibratorem, na stole wibracyjnym lub rcznie ubijakiem.

4.2.7 Okrelanie zawartoci powietrza

Stosowane s dwie metody oparte na wykorzystaniu prawa Boylea-Mariottea, e iloczyn cinienia i objtoci gazu jest wartoci sta.
Zakada si, e jedynym ciliwym skadnikiem mieszanki jest powietrze. Norma wyrnia dwie metody pomiaru: metod supa wody
i metod cinieniomierza. Niej jest opisana metoda cinieniomierza, jako czciej stosowana.
Zasada:
Metoda polega na wprowadzeniu znanej objtoci powietrza
pod okrelonym cinieniem i poczeniu nieznana objtoci
powietrza zawarta w porach mieszanki umieszczonej w cile
zamknitym pojemniku. Wywoana w ten sposb zmiana cinienia jest przypisywana pierwotnej objtoci powietrza w mieszance. Odczyt jest wyskalowany w % wzgldnej zawartoci
powietrza w prbce mieszanki.
Norma EN 12350-7
Szkic przyrzdu stosowanego przy metodzie cinieniomierza
1
2
3
4

Pompka

Zawr B

Zawr A

Rurki stosowane przy

kalibracji
5 Gwny zawr powietrza
6 Cinieniomierz
7 Zawr wylotu powietrza
8 Pustka powietrzna
9 Hermetyczne zamknicie
10 Pojemnik
90

4. Mieszanka betonowa

Pojemnik na mieszank ma zwykle objto 8 litrw. Zagszczanie mie-szanki ubijakiem lub na stole wibracyjnym. Przy stosowaniu wibratorw
pogranych, naley zwraca uwag aby wprowadzone powietrze nie zostao usunite przez przewibrowanie.
adna z tych metod nie jest przydatna do betonu z kruszywem lekkim,
schodzonego powietrzem ula hutniczego lub kruszywa o duej porowatoci.

4.2.8 Inne metody badania konsystencji mieszanki betonowej

Metody, inne ni opisane powyej, zostay opracowane w latach ubiegych,
zwaszcza do badania betonu samozagszczalnego. Nie s one jeszcze
przedmiotem norm, ale dobrze si sprawdziy w praktyce. Najczciej stosowane opisano poniej.
Metoda rozpywu stoka
Poczenie metody pomiaru opadu stoka (uywana jest taka sama forma)
i metody pomiaru rozpywu. Stokowa forma jest ustawiana porodku pyty
pomiarowej, napeniana mieszank z wyrwnaniem jej grnej powierzchni
a nastpnie powoli podnoszona. Zwykle mierzy si
czas w sekundach w ktrym
mie-szanka osignie rednic 50 cm oraz rednic placka po ustaniu rozpywu.
Odmian wykonywania badania jest ustawianie formy
mniejsz rednic ku doowi.
Uatwia to wykonanie pomiaru, gdy forma nie musi by
dociskana ku doowi w czasie
jej napeniania.
Metoda jest przydatna zarwno w laboratorium jak i na budowie.
Rozwiniciem metody jest umieszczanie na pycie piercienia ze stali ebrowanej, co ma symulowa opywanie mieszanki wok zbrojenia.
Skrzynka o ksztacie litery L
Pojemnik ten jest przydatny do analizy zachowania si mieszanki przy
zmianie kierunku jej ruchu z pionowego na poziomy. Rwnie w tym przypadku, podstawowym pomiarem jest czas w jakim mieszanka osiga w poziomym kanale dugo 50 cm. Mierzone s rwnie: czas osignicia
koca kanau, grubo mieszanki przy wylocie i na kocu kanau. Po zainstalowaniu dwch odsunitych czujnikw mona mierzy elektronicznie
szybko przepywu mieszanki.

4. Mieszanka betonowa

91

Wymiary
w milimetrach
Stalowe zbrojenie 3 x 12

Odstp 35 mm

5. Beton stwardniay
5.1 Waciwoci betonu stwardniaego
5.1.1 Wytrzymao na ciskanie

Cz pionowa ma czsto zamontowane prty zbrojeniowe przy wylocie.

Klasy wytrzymaoci betonu zgodnie z EN 206-1 podano

w rozdziale 2.4.
Wn waciwoci betonu jest jego wytrzymao na ciskanie. Okrelana
jest ona przez badanie specjalnych prbek szeciennych lub walcowych
wykonanych w formach oraz odwiertw z konstrukcji.
Gwne czynniki majce wpyw na wytrzymao betonu to: rodzaj cementu, wspczynnik woda/cement, stopie hydratacji, ktry zaley gownie od
czasu i metody pielgnacji.
Wytrzymao betonu zaley wic od wytrzymaoci hydratyzowanego cementu, wytrzymaoci kruszywa, przyczepnoci midzy tymi dwoma skadnikami i od pielgnacji (wieku, temperatury, wilgotnoci itd.). Wzorcowe
wartoci wytrzymaoci na ciskanie podano w poniszej tablicy.

Metoda jest przydatna zarwno w laboratorium jak i na budowie.

Przyrost wytrzymaoci betonu (wartoci wzorcowe1)

Kana w ksztacie litery V

Beton jest wlewany przy zamknitej klapie dolnej, klapa jest otwierana
a mierzony jest czas wypywu do pierwszej przerwy w cigoci strumienia.

Wymiary
w milimetrach

Klasa
wytrzymaoci
cementu

Skadowanie
w staej temp.

3 dni
N/mm2

7 dni
N/mm2

28 dni
N/mm2

90 dni
N/mm2

180 dni
N/mm2

32,5 N

+20oC
+5oC

30...40
10...20

50...65
20...40

100
60...75

110...125

115...130

32,5 R; 42,5 N

+20oC
+5oC

50...60
20...40

65...80
40...60

100
75...90

105...115

110..120

42,5 R; 52,5 N

+20oC
+5oC

70...80
40...60

80...90
60...80

100
90...105

100...105

105...110

Wytrzymao 28-dniowa w staej temperaturze skadowania 20oC odpowiada 100 %.

Metoda przydatna raczej w laboratorium, gdy pojemnik jest zwykle mocowany do statywu.

92

4. Mieszanka betonowa

5. Beton stwardniay

93

Zwizek pomidzy wytrzymaoci betonu na ciskanie, normow

wytrzymaoci cementu i wskanikiem woda/cement (wedug Cement Handbook 2000, str. 274)

Wytrzymao betonu na ciskanie

Wybrana wytrzymao
28-dniowa cementw

Beton wysokiej
wytrzymaoci1

5.1.2 Beton o wysokiej wytrzymaoci wczesnej

Pod pojciem wytrzymaoci wczesnej naley rozumie wytrzymao betonu w cigu pierwszych 24 godzin od jego produkcji.
Wysoka wytrzymao wczesna elementw prefabrykowanych
Wysoka wytrzymao wczesna jest czsto bardzo wana w przypadku
elementw prefabrykowanych, gdy pozwala na:
Wczeniejsze rozformowanie
Szybszy obrt formami
Wczeniejszy transport wewntrzny
Bardziej ekonomiczne uycie cementu
Mniejsze zuycie ciepa i inne
Wysoka wytrzymao wczesna betonu towarowego
W tym przypadku wymagania mog by zupenie sprzeczne. Z jednej strony dugi czas dobrej urabialnoci jest korzystny ze wzgldu na transport
i wbudowywanie mieszanki a drugiej strony dua wczesna wytrzymao
po 6 godzinach jest rwnie czsto wymagana. Te wymagania mog by
spenione przez stosowanie nowoczesnych superplastyfikatorw, przyspieszaczy twardnienia i specjalnie dobranych receptur.
Zastosowania betonu towarowego o wysokiej wytrzymaoci
wczesnej
Wszelkie zastosowania betonu towarowego, kiedy wymagana jest wysoka
wytrzymao wczesna, m.in.:
Krtki okres rozdeskowania, zwaszcza w zimie
Sytuacje wczesnego obcienia konstrukcji (obiekty komunikacyjne,
stropy tuneli)
Deskowanie lizgowe
Wczesne wykoczenie, np. beton o fakturze ziarnistej wykonywany
w okresie zimowym
Zmniejszenie rodkw ochrony w okresie obnionych temperatur

Wskanik woda/cement w/c

Uwagi do opisw na wykresie:
Fc,dry,cube:
- rednia wytrzymao 28-dniowa na prbkach szeciennych
150 mm.
- Skadowanie zgodnie z DIN 1048 7 dni w wodzie, 21 dni
w powietrzu

Czynniki wpywajce na wysok wczesn wytrzymao betonu

Przyrost wytrzymaoci i konsystencja zale od nastpujcych
czynnikw:
Rodzaju cementu i jego iloci
Temperatura betonu, podoa i otoczenia
Wskanika wodno-cementowego
Wymiarw elementu
Pielgnacji
Skadu kruszywa
Domieszek do betonu

Wpyw pielgnacji na wytrzymao na ciskanie patrz rozdzia 8.

94

5. Beton stwardniay

5. Beton stwardniay

95

Zastosowanie wyrobw Sika

Wyroby

5oC
t* N/mm2

10oC
t* N/mm2

20oC
t* N/mm2

30oC
t* N/mm2

Beton wyjciowy

CEM: 350
18 h: 0
24 h: 2
48 h: 10

CEM: 350
12 h: 0
18 h: 3
24 h: 14

CEM: 325
9 h: 2
12 h: 5
18 h: 17

CEM: 325
_
6 h: 5
9 h: 9
12 h: 13

Sika FS (Antifreeze)
Domieszka przeciwmrozowa

CEM: 350
Dos: 1 %
18 h: 1
24 h: 3
48 h: 12

CEM: 350
Dos: 1 %
18 h: 2
12 h: 5
24 h: 16

CEM: 350
Dos: 1 %
9 h: 2
12 h: 5
18 h: 16

CEM: 350
Dos: 1 %
18 h: 1
24 h: 4
48 h: 16

CEM: 325
Dos: 1 %
12 h: 3
18 h: 7
24 h: 15

CEM: 325
Dos: 1 %
9 h: 4
12 h: 10
18 h: 23

CEM: 300
Dos: 1 %
6 h: 12
9 h: 16
12 h: 20

CEM: 325
Dos: 0.4 %
24 h: 27

CEM: 325
Dos: 0.8 %
24 h: 34

SikaRapid-1
Przyspieszacz twardnienia

Sika Viscocrete 20 HE
Superplastyfikator z wysok
wytrzymaoci wczesn

Krzywa uziarnienia kruszywa: Wybiera krzywe z ma iloci frakcji

drobnych, zwykle przez zmniejszenie iloci piasku, dla
zmniejszenia wododnoci mieszanki.
Wskanik w/c: Bardzo zmniejszy ilo wody przez stosowanie superplastyfikatora.
Przyspieszenie: Przyspieszy przyrost wczesnej wytrzymaoci przy
zachowaniu wytrzymaoci kocowej przez stosowanie domieszki
SikaRapid.
Pielgnacja: Utrzymywa ciepo hydratacji w betonie przez ochron
przed utrat ciepa i wysychaniem.

5.1.3 Wodoszczelno
Przez wodoszczelno naley rozumie odporno konstrukcji betonowej
na penetracje wody. Wodoszczelno betonu zalena jest od szczelnoci
(porowatoci kapilarnej) uwodnionego cementu.
Definicja wodoszczelnoci wedug EN 12390-8
Maksymalne wnikanie wody do betonu 50 mm
Wymagania: Dobra jako betonu i prawidowe rozwizania przerw
roboczych!
Normowy skad Sika Schweiz AG

Badanie wytrzymaoci
W celu uzyskania wiarogodnych danych o przyrocie wczesnej wytrzymaoci betonu w konstrukcji, prbki do bada musz by wykonywane
z naleyt uwag. Zaleca si co nastpuje:
Wykonywanie cia prbnych o wymiarach odpowiadajcych wymiarom
elementu i pobieranie z tych cia prbnych rdzeni na kr-tko przed badaniem
Wykonywanie cia prbnych i ich pielgnacja taka sama jak wykonanego elementu. Wane jest zdawanie sobie sprawy, e wczesna wytrzymao okrelana na prbkach jest nisza ze wzgldu na ich mae
rozmiary.
Badanie elementu specjaln maszyn z uderzajcym wahadem. Nie
naley bada wczesnej wytrzymaoci betonu motkiem Schmidta.
Skad betonu
Moliwe jest tylko podanie oglnych informacji, gdy dokadna receptura
betonu zaley od konkretnych wymaga.
Rodzaj cementu: Stosowa CEM I 52,5 zamiast CEM I 42,5. Py krzemionkowy przyspiesza przyrost wytrzymaoci, podczas gdy popi lotny opnia.
Zawarto cementu: Przy kruszywie do 32 mm zwikszy ilo spoiwa z 300 do 325 350 kg/m3.
Temperatura betonu: Jeeli moliwe, przy duych wymaganiach, zwikszy temperatur betonu.

96

5. Beton stwardniay

Gboko wnikania wody ( mm )

*w kolumnach podano czas w godzinach i wytrzymao betonu po tym

czasie w N/mm2

Wskanik w/c
Naprenie
Cinienie wody
Badanie
Pomiar najwikszej gbokoci wnikania (EN 12390-8)

5. Beton stwardniay

97

Definicja wodoszczelnoci
Woda przenikajca qw < objto wody odparowujcej qd
Powietrze

Beton

Zmniejszanie naczy kapilarnych i pustek przez zmniejszenie iloci

wody

Woda

Wysokie w/c > 0,60

Due pustki ze wzgldu na brak
drobnych frakcji piasku i pyw

Grubo ciany d

Niskie w/c > 0,40

Bardzo szczelna matryca
cementowa

Zmniejszenie iloci wody w % przy stosowaniu Sikament/Sika

ViscoCrete

Im wiksze d, tym lepsza wodoszczelno

Temperatura powietrza

Zmniejszenie iloci wody [ % ]

Woda przenikajca qw < objto wody odparowujcej qd

Zakres qw
Dozowanie superplastyfikatora [ % od masy cementu]
Wilgotno wzgldna powietrza
Naprenie
Nasycenie zmienne ze wzgldu na dugotrway kontakt
z wod
Badanie
Pomiar przenikajcej wody qw

98

5. Beton stwardniay

Waciwa hydratacja cementu ma pierwszorzdne znaczenie dla betonu wodoszczelnego. Z tego powodu wynika rwnie istotne znaczenie
prawidowej pielgnacji (patrz rozdz. 8).

5. Beton stwardniay

99

5.1.4 Mrozoodporno

Wygld powierzchni betonowych

Beton architektoniczny patrz rozdzia 3.2.8.

Naprenia mrozowe
Uszkodzenia konstrukcji betonowych spowodowane dziaaniem mrozu
mog by oglnie spodziewane kiedy s one nasycone wilgoci i w takim
stanie s naraone na czste cykle zamraania i rozmraania. Uszkodzenie betonu nastpuje na skutek cyklicznego zamarzania i rozmraania
wody znajdujcej si w kapilarach betonu. Uszkodzenie betonu wywoywane jest przez wod zwikszajc objto po zamarzniciu w posta
lodu i postpuje od zewntrznych warstw betonu.
Podstawy wysokiej mrozoodpornoci
Mrozoodporne kruszywo
Wodoszczelna struktura betonu i/lub
Beton wzbogacony mikro pcherzykami powietrza
Pena i staranna pielgnacja
Unikanie zbyt duej iloci drobnej zaprawy w warstwie przypowierzchniowej
Stopie hydratacji cementu tak duy jak to moliwe, co oznacza, e nie
jest dobr ide betonowanie przed okresem nadchodzcych mrozw

Beton o fakturze kruszywowej

Beton o fakturze kruszywowej jest popularnym rozwizaniem projektowym,

np. dla cian oporowych, pyt elewacyjnych, konstrukcji maej architektury

w ogrodach.

Obrbka powierzchni polega na spukiwaniu zaczynu i czciowo zaprawy

zanim cement zwie, dziki czemu odkrywa si struktur ukadu ziaren

kruszywa, z reguy odpowiednio dobranego. Wymaga to opnienia wizania warstwy przypowierzchniowej, ktra wynosi zwykle kilka milimetrw.

W dobrze zaprojektowanym betonie o fakturze kruszywowej (pukanej)

2/3 rednicy eksponowanych ziaren jest otulone stwardniaym zaczynem

cementowym.

Zastosowanie wyrobw Sika
Nazwa wyrobu

Rodzaj

Zastosowanie

Grupa Sika Rugasol

Opniacz powierzchniowy

Do powierzchni betonu o fakturze

kruszywowej i przerw roboczych

Uwagi
Maksymalne uziarnienie kruszywa powinno by dopasowane do przekroju elementw i do wymaga estetycznych, np. kruszywo o uziarnieniu 0 16 mm dla elementw smukych
Zawarto cementu 300 450 kg/m3, zalenie od uziarnienia kruszywa:
drobniejsze kruszywo wicej cementu
Wskanik wodno-cementowy 0,40 0,45
(stosowa domieszki Sikament/Sika ViscoCrete)
Zaleca si zwikszy otulin zbrojenia o 1 cm
Stosowania faktury kruszywowej na powierzchniach przerw roboczych,
zgodnie z koncepcj Siki betonu wodoszczelnego, poprzez uzyskany profil powierzchni i wyduenie drogi penetracji wody wodoszczelno jest
wysza.

Metody badawcze
Odporno na dziaanie mrozu
Ta waciwo moe by okrelona przez porwnanie porw dostpnych i niedostpnych dla wody.
Mrozoodporno
Biorc pod uwag powszechne stosowanie soli rozmraajcych, zwykle
chlorek sodu, ktry obnia temperatur zamarzania wody na drogach i zapobiega tworzeniu si lodu ale drugiej strony powoduje gwatowne obnienie temperatury betonu w warstwie przypowierzchniowej. Wzajemne
oddziaywanie warstw zamroonych i niezamroonych powoduje strukturalne spkania betonu.
Metody badawcze, np. zgodnie z prEN 12390-9 (Dziaanie warunkw
atmosferycznych)

5.1.5 Powierzchnia betonu

Wymagania dotyczce szczelnoci oraz wygldu powierzchni betonu s
bardzo rne. W celu spenienia tych wymaga naley starannie przygotowa program prac wstpnych oraz samego wykonania konstrukcji.
Najwysza szczelno powierzchni jest podstawow waciwoci przy
wszelkich wymaganiach trwaoci betonu i konstrukcji z niego wykonanej.
Atak zawsze zaczyna si od powierzchni i zmierza do wntrza. Przewibrowanie betonu i niestaranna pielgnacja osabiaj zewntrzn warstw
betonu. Wymagania estetycznej powierzchni betonu doprowadziy do opanowania technologii betonu architektonicznego.

100

5. Beton stwardniay

5.1.6 Skurcz

Skurcz oznacza skrcenie wymiaru lub zmniejszenie objtoci betonu.
Wpyw czasu i odksztacenia skurczowe zale gownie od pocztku wysychania, warunkw zewntrznych i skadu betonu.
Wpyw czasu jest nastpujcy:
Skurcz chemiczny wynika tylko z faktu, e objto produktw hydratacji cementu jest mniejsza ni objto materiaw wyjciowych. Ten
rodzaj skurczu odnosi si tylko do zaczynu cementowego a nie do kruszywa.
Skurcz plastyczny wystpuje w wieym betonie na pocztku wizania
i twardnienia. Woda jest wyciskana z betonu po pocztku wizania i ulega odparowaniu, co powoduje zmniejszenie objtoci betonu i skurcz
betonu w kadym kierunku. Odksztacenia zostaj zwykle zatrzymane
kiedy wytrzymao betonu osiga warto
1 N/mm2.

5. Beton stwardniay

101

Skurcz wysychania skurcz spowodowany powolnym wysychaniem

stwardniaego betonu, co oznacza, e im szybciej zmniejsza si ilo
niezwizanej wody w betonie tym bardziej beton si kurczy.
Czynniki wpywajce na wielko skurczu
Planowanie i opracowanie szczegowej specyfikacji wykonania
przerw roboczych i faz betonowania
Optymalizacja skadu betonu
Najmniejsza moliwa ilo wody zarobowej stosowanie
Sikament/Sika ViscoCrete
Stosowanie domieszki zmniejszajcej skurcz Sika Control-40,
ktra zmniejsza skurcz po pocztku hydratacji cementu
Zmniejszenie odcigania wody przez nawilenie deskowania
i podoa
Staranna pielgnacja: przykrywanie foliami plastikowymi lub kocami
izolacyjnymi, nasikliwymi matami do pielgnacji (juta, geowkniny)
lub natrysk preparatami do pielgnacji, np. Sika Antisol

Faza I

Faza I

Faza I

Skurcz
chemiczny

Skurcz
plastyczny

Skurcz
wysychania

Rewibracja

Zapobiec
utracie wody

Pielgnacja
Zmniejszenie
skurczu

zwykle 4 6 godz.

okoo 1 N/mm2

5.1.7 Odporno na siarczany

Woda zawierajca siarczany czasami wystpuje w gruncie lub jest
rozcieczona w wodzie gruntowej i moe zaatakowa stwardniay beton.
Zjawisko
Siarczany z wody wchodz w reakcj z glinianem trjwapniowym (C3A)
zawartym w cemencie tworzc etryngit, co prowadzi do zwikszenia
objtoci i powstania duego cinienia wewntrznego w konstrukcji betonowej, co z kolei prowadzi do powstawania spka i rozwarstwiania si
betonu.
rodki zapobiegawcze
Beton tak szczelny jak to moliwe, o maej porowatoci stosowa
technologi oparta na dwch wyrobach Sika: SikaFume/Sikacrete
Niski wskanik cementowo-wodny Sikament/Sika ViscoCrete,
dy do w/c 0,45
Stosowa cement o maej zawartoci C3A
Pielgnacja odpowiednia do rodzaju konstrukcji

102

5. Beton stwardniay

Uwaga: Wyjanienie specyficznych warunkw i wymaga jest zasadniczym dziaaniem dla kadej inwestycji. Porwna do ste granicznych
substancji agresywnych zawartych w gruncie i wodzie gruntowej (patrz Tablica 2.2.1 w Rozdziale 2.2.)
Metodyka bada
Np. ASTM C 1012

5.1.8 Odporno chemiczna

Beton moe by atakowany przez zanieczyszczenia zawarte w wodzie,
gruncie lub w gazach, np. w powietrzu. Ryzyko moe powsta rwnie
w czasie eksploatacji, np. w zbiornikach, na posadzkach przemysowych.
Woda powierzchniowa i gruntowa, szkodliwe zanieczyszczenia w gruncie i w powietrzu, zwizki pochodzenia rolinnego i zwierzcego mog

atakowa beton chemicznie.

Atak chemiczny moe by podzielony na dwa rodzaje:

- Rozpuszczalnikowy wywoywany oddziaywaniem mikkiej wody,
kwasy, sole, zasady, oleje, tuszcze itd.
- Przyrostu objtoci wywoywany gwnie siarczanami rozpuszczonymi w wodzie (patrz Rozdzia 2.2)
rodki zapobiegawcze
Beton tak szczelny jak to moliwe, o maej porowatoci stosowa
technologi oparta na dwch wyrobach Sika: SikaFume/Sikacrete
Niski wskanik cementowo-wodny Sikament/Sika ViscoCrete,
dy do w/c 0,45
Zwikszy grubo otuliny o co najmniej 10 mm
Beton ma dobr odporno chemiczn tylko na bardzo sabe kwasy.

Kwasy o redniej agresywnoci niszcz beton.

Powokowa ochrona betonu musi by zawsze wykonana przy kwasach

o redniej i wysokiej agresywnoci.

5.1.9 Odporno na cieranie

Obcienie cieraniem
Powierzchnie betonowe mog by naraone na obcienie ruchem koowym (opony), cieraniem (twarde kka, palety), udarem (upadek cikich
przedmiotw). Stwardniay zaczyn cementowy, kruszywo i ich wzajemna
przyczepno tworz materia o zwartej strukturze. W takich warunkach
obcienie eksploatacyjne ma gwnie charakter mechaniczny.
Warunki lepszej odpornoci na cieranie
Odporno na cieranie stwardniaego zaczynu cementowego jest mniejsza ni kruszywa, zwaszcza przy porowatym zaczynie cementowym (dua
zawarto wody). Przy zmniejszaniu wskanika w/c zmniejsza si porowato zaczynu cementowego natomiast poprawia si przyczepno zaczynu cementowego do kruszywav

5. Beton stwardniay

103

Idealne w/c 0,45

Poprawienie szczelnoci stwardniaego zaczynu cementowego
i jego przyczepnoci do kruszywa (SikaFume/Sikacrete)
Dobr kruszywa o dobrej krzywej uziarnienia, jeli potrzeba frakcje nietypowe, staranna pielgnacja
W celu dalszego zwikszenia odpornoci na cieranie zastosowa specjalne kruszywo
Skad betonu odpornego na cieranie/betonu z wykoczeniem
powierzchni na ostro

Zaprawy podstawowe

Uziarnienie kruszywa

Grubo warstwy

30 mm

0 4 mm

Grubo warstwy

30 100 mm

Zawarto cementu

400 500 kg/m

0 8 mm
3

Jeeli grubo warstwy jest wiksza ni 50 mm, zwykle stosuje si lekkie

zbrojenie przeciwskurczowe z siatki min. 100 x 100 x 4 x 4 mm.
Przyczepno do podbudowy i wykoczenie
Przed wykonaniem posadzki naley na zwilone podoe wetrze warstw kontaktow.
Pielgnacja
Uy Sika Antisol, przykry dodatkowo na kilka dni foli. Jeeli przewidziane jest dodatkowe wykonanie, np. posadzki ywicznej, usun mechanicznie warstw preparatu do pielgnacji.

5.1.10 Wytrzymao na zginanie

Beton jest zasadniczo stosowany ze wzgldu na podstawow waciwo
jaka jest wytrzymao na ciskanie. Naprenia rozcigajce s przenoszone przez zbrojenie. Beton ma ograniczon
wytrzymao na rozciganie i zginanie, ktre zale od jego skadu. Czynnikiem decydujcym jest przyczepno pomidzy kruszywem a stwardniaym zaczynem cementowym. Beton ma zwykle wytrzymao na zginanie
w granicach od 2 N/mm2 do 7 N/mm2.

5.1.11 Wydzielanie ciepa hydratacji

Cement po zmieszaniu z wod zaczyna reagowa chemicznie. Zjawisko
to jest nazywane hydratacj.
Chemiczna reakcja twardnienia jest podstaw do tworzenia si stwardniaego zaczynu cementowego a std i betonu. Chemiczna reakcja z wod
zarobow tworzy nowe skadniki z klinkieru cementu.
Patrzc przez mikroskop elektronowy wida wyranie trzy odrniajce
si fazy reakcji hydratacji, ktra jest silnie egzotermiczna, tzn. wyzwalana
jest energia w postaci ciepa.
Hydratacja, faza 1
Na og 4 6 godzin po produkcji
Gips w plastycznym zaczynie cementowym reaguje z hydratyzujcym ju
glinianem trjwapniowym tworzc nierozpuszczalny w wodzie etry-ngit.
Dziki temu proces hydratacji C3A zostaje zahamowany a proces hydratacji krzemianw wapniowych postpuje bez zakce. Dodatek gipsu
w iloci 2 5 % ma zatem efekt opniajcy.
Tworzce si w tej fazie igy krysztaw zaczynaj czy rozproszone
czstki cementu, co powoduje stopniowe gstnienie mieszanki.
Hydratacja, faza 2
Na og 4 6 godzin po produkcji i do jednego dnia
Po kilku godzinach rozpoczyna si okres intensywnej hydratacji skadnikw klinkieru, zwaszcza krzemianu trjwapniowego C3A, ktry tworzy
uwodnione, dugie krysztay, ktre przyczyniaj si do dalszego gstnienia
betonu i wzrost wytrzymaoci plastycznej.
Hydratacja, faza 3

Od okoo jednego dnia

Struktura i mikrostruktura zaczynu cementowego s na pocztku okresu
jeszcze otwarte. Nastpuje przyspieszenie hydratacji objawiajcej si intensywnym przyrostem elu uwodnionych krzemianw wapniowych CSH. W miar rozwoju hydratacji nastpuje wypenienie przestrzeni
miedzy ziarnowych i przyrost wytrzymaoci.
Fazy hydratacji

Zwikszanie wytrzymaoci na zginanie

Przez zwikszenie wytrzymaoci normowej cementu
(CEM 32,5; CEM 42,5; CEM 52,5)
Przez obnienie wspczynnika w/c
Przez stosowanie kruszywa amanego o krpych ziarnach
Zastosowanie
Beton zbrojony wknami stalowymi
Beton pasw startowych na lotniskach
Beton konstrukcji upinowych
Metody bada
EN 12390-5, patrz Rozdzia 5.2.5.

104

5. Beton stwardniay

Ilustracja faz hydratacji i tworzenie si struktury ciaa sztywnego

w czasie tego procesu.

5. Beton stwardniay

105

Reakcja alkalia-kruszywo oznacza reakcje, ktre mog zachodzi midzy

roztworami wypeniajcymi pory w betonie a kruszywem. Tworzy si wtedy
el krzemionkowy, ktry zwiksza objto na skutek absorpcji wody, co
powoduje powstawanie rys lub odpadanie fragmentw betonu.

5.2 Badania betonu stwardniaego

Posta i postp reakcji mog by rne, zalenie od rodzaju kruszywa.

Reakcja alkalia-kruszywo w przypadku kruszyw wulkanicznych
Reakcja alkalia-kruszywo w przypadku kruszyw wapiennych
Reakcja alkalia-kruszywo w przypadku kruszyw ziarnistych

5.1.12 Reakcja alkalia-kruszywo

Ryzyko zaistnienia tej reakcji istnieje wtedy, kiedy stosowane jest kruszywo wraliwe na alkalia. Problem ten moe by oczywicie rozwizany
przez zrezygnowanie z korzystania z takiego kruszywa, ale taki rozwizanie jest czsto niepraktyczne ze wzgldw ekonomicznych lub ekologicznych. Przez stosowanie odpowiednich cementw i zaawansowanej
technologii betonu reakcja ta moe by wyeliminowana lub co najmniej
ograniczona.
Dokadny mechanizm tego zjawiska powinien by intensywnie analizowany w kadym szczegle. Oglnie, alkaliczne jony wnikaj wraz z wod
i w wyniku reakcji ze skadnikami kruszywa powstaje wewntrzne cinienie, ktre powoduje powstawanie spka i rozpadanie si kruszywa
a pniej stwardniaego zaczynu cementowego a do zniszczenia betonu.
W sposb prosty zjawisko to mona opisa jako efekt cinienia rozsadzajcego. Czas trwania i intensywno zaley od reaktywnoci cementu, rodzaju i porowatoci kruszywa, porowatoci betonu i zastosowanych rodkw zapobiegawczych.
rodki zapobiegawcze
Czciowe zastpienie cementu portlandzkiego piaskami z ula wielkopiecowego lub innymi dodatkami (py krzemionkowy, popi lotny)
o niskiej zawartoci rwnowanika Na2O
Przeanalizowa potencja kruszywa do takiej reakcji przez wykonanie
bada petrograficznych i innych bada laboratoryjnych, obserwacji
zachowania cia prbnych itd.
Zastpienie cakowite lub czciowe kruszywa przez mieszanie
z innym kruszywem
Utrzymywa nisk penetracj wody do betonu lub zapobiec jej, np.
przez uszczelnienie
Projekt zbrojenia z zaoeniem dobrego rozkadu spka betonu, np.
powstawanie tylko bardzo drobnych spka
Receptura betonu minimalizujca przenikanie wilgoci do betonu

106

5. Beton stwardniay

Badania betonu stwardniaego s wykonywane zgodnie z normami EN

12390.

5.2.1 Wymagania dotyczce prbek i form

Norma EN 12390-1
Definicje z tej normy:

Wymiar nominalny:

Powszechny wymiar prbki.

Wymiar wymagany:
Wymiar prbki w mm wybrany z dozwolonego zakresu wymiarw nominalnych podanych w normie i stosowanych jako podstawa do analizy.
Dozwolone do stosowania wymiary nominalne (w mm)
Szeciany1

Dugo krawdzi

100

Walce

rednica

100

Dugo krawdzi
paszczyzny czoowej

100

Belki1, 4

113

150

200

250

300

150

200

250

300

150

200

250

300

Wymiary dozwolone nie mog si rni od wymiarw nominalnych.

Wymiary dozwolone musz si mieci w 10 % wymiaru nominalnego.

3
Przekrj poprzeczny wynosi 10 000 mm2

4
Dugo belek musi by L 3,5 d.

1
2

5. Beton stwardniay

107

Dopuszczalne tolerancje wymiarw prbek

Dopuszczalna tolerancja

Szeciany

Walce

Wymiar wymagany

0,5 %

0,5 %

Wymiar wymagany pomidzy

paszczyzn grn a paszczyzn
doln (podstaw)

1,0 %

Rwno powierzchni przenoszcych

obcienie

0,0006 d w mm

0,0005 d mm

Prostoktno bokw w stosunku do

powierzchni podstawy

0,5 mm

0,5 mm

Belki
0,5 %
1,0 %

Wysoko

5%

Dozwolona tolerancja prostoci linii bocznej walcw uywanych do

rozupywania

0,2 mm

0,5 mm

0,2 mm

Prosto powierzchni przenoszcej

obcienie, badanie wytrzymaoci na
rozciganie przez rozupywanie

0,2 mm

Formy
Formy musz by wodoszczelne i nienasikliwe. Szczeliny mog by uszczelniane odpowiednim materiaem.
Formy precyzyjne
Powinny by wykonane ze stali lub eliwa jako materiau odniesienia.
Jeeli stosowane s inne materiay, musz by naley udowodni w dugotrwaych prbach ich porwnywalno do form ze stali lub eliwa.
Podane wyej tolerancje wymiarw dla form kalibrowanych s ostrzejsze
ni podane wyej dla form standardowych.

5.2.2 Wykonywanie i pielgnacja prbek*

* Uwaga: zalecane jest aby ta norma stosowana bya do wszystkich
bada porwnawczych betonu innych ni badania wytrzymaoci betonu.
Norma EN 12390-2
Uwagi do wykonywania prbek
Ramka podwyszajca
Napenianie form moe by atwiejsze przez zastosowanie ramki
podwyszajcej, ale jej stosowanie pozostawia si do wyboru.
Zagszczanie
Wibrator wgbny o minimalnej czstotliwoci 120 Hz (7200 drga na
minut). rednica buawy najmniejszego wymiaru prbki.

5. Beton stwardniay

rodki antyadhezyjne
Powinny by stosowane aby zapobiec przyklejaniu si betonu do formy.
Uwagi do napeniania
Prbki powinny by napeniane i zagszczane w formach co najmniej
w dwch warstwach ale kada z warstw nie moe wiksza ni 100 mm.

Prosto powierzchni przy podporach,

badania na zginanie

108

lub
St wibracyjny o minimalnej czstotliwoci 40 Hz (2400 drga na minut)
lub
Okrgy stalowy prt o rednicy 16 mm, dugo okoo 600 mm z zaokrglonymi naroami
lub
Stalowy ubijak do zagszczania, kwadratowy lub okrgy, okoo 25 x 25
mm, dugo okoo 380 mm.

Uwagi do zagszczania
Zagszczanie poprzez wibracj - pene zagszczenie jest osignite kiedy nie pokazuj si wicej due pcherze powietrza na powierzchni a powierzchnia ma byszczcy i gadki wygld. Unika przewibrowania usunicie pcherzykw powietrza!
Zagszczanie rczne prtem lub ubijakiem ilo uderze kadej warstwy
zaley od konsystencji, ale powinno by co najmniej 25 uderze na kad
warstw.
Oznaczanie prbek
Wyrane i trwae oznaczenie rozformowanych prbek jest bardzo wane,
szczeglnie jeeli maj by one przechowywane przez pewien okres.
Pielgnacja prbek
Prbki musz pozosta w formach w temperaturze 20 2oC lub w temperaturze 25 2oC w krajach o gorcym klimacie przez okres co najmniej
16 godzin, ale nie duej ni 3 dni. Musz by chronione przed fizycznym
i klimatycznym szokiem oraz przed wysychaniem.
Po wyjciu z formy prbki naley pielgnowa a do chwili badania w temperaturze 20 2oC w wodzie lub w komorze klimatycznej w wilgotnoci
wzgldnej powietrza 95 %.
W przypadku wtpliwoci, pielgnacja w wodzie jest metod odniesienia.

5.2.3 Wytrzymao prbek na ciskanie

Norma EN 12390-3
Wymagania dotyczce maszyn wytrzymaociowych okrelone s w normie EN 12390-4.
Wymagania dotyczce prbek
Norma wymaga, aby prbki miay ksztat szecianu lub prostopadocianu.
Wymiary i tolerancje musza by zgodne z wymaganiami podanymi w EN
12390-1. Jeeli tolerancje s przekroczone, prbki naley odrzuci, bada
z zachowaniem specjalnej procedury podanej w

5. Beton stwardniay

109

zaczniku do normy lub dostosowa. Dostosowanie polega na wyrwnaniu powierzchni przez szlifowanie lub naoenie warstwy wyrwnujcej

z zaprawy z cementem glinowym, albo warstwy z mieszanki siarkowej,

albo nakadki piaskowej, co podano w Zaczniku A do normy. Zacznik B

okrela sposb wykonywania pomiarw geometrycznych prbek.

Prbki szecienne powinny by badane prostopadle do kierunku napeniania przy ich wykonywaniu.

Przy kocu badania naley okreli rodzaj zniszczenia prbki. W przypadku

zniszczenia nieprawidowego, naley to odnotowa w protokle, podajc,

wedug wzorcw normy, najbliszy zaobserwowany sposb zniszczenia.

Prawidowe zniszczenia prbek (ilustracje z normy)

Rozerwanie
Prawidowe zniszczenia prbek (ilustracje z normy)

5.2.4 Wymagania dotyczce maszyn wytrzymaociowych

Norma EN 12390-4
Norma skada si gownie z danych mechanicznych: budowa maszyn,
pomiar siy (wskanik, powtarzalno, dokadno, odchylenia, tolerancje
skali, regulacja, przenoszenie) i wzorcowania maszyny.
Zasada
Prbka jest umieszczana pomidzy grn, ruchom, umocowana przegubowo pyt maszyny a pyt doln a nastpnie obciana osiowo si
ciskajc a do zniszczenia prbki.
Wane uwagi
Badana prbka musi by prawidowo umieszczona w stosunku do wywieranej siy. Dolna pyta musi by odpowiednio oznakowana, np. koncentrycznymi koami.
Maszyna wytrzymaociowa musi by kalibrowana po pierwszym montau,
po demontau i ponownym montau jako czynno sprawdzajca ujta
w systemie zapewnienia jakoci lub co najmniej raz na rok. Czynno t
naley rwnie wykonywa po wymianie czci, ktra moe wpywa na
charakterystyk pomiaru.

5.2.5 Wytrzymao prbek na zginanie

Norma EN 12390-5
Zasada
Moment zginajcy jest okrelany jest na prbkach o ksztacie belek przez
przeniesienie obcienia na belk przez grne i dolne rolki.
Wymiary belek:
Szeroko = wysoko = d
Dugo 3,5 d
Stosowane s dwie metody:
Dwupunktowe przyoenie obcienia
Obcienie od gry przenoszone jest na belk przez dwie rolki oddalone
od siebie o odlego d, przy czym kada rolka odlega jest od rodka belki
o odlego d.
Metoda ta jest metod odniesienia.
Jednopunktowe, centralne obcienie
Obcienie od gry przenoszone jest na belk przez jedn rolk umieszczona nad rodkiem belki.
Metoda ta jest metoda alternatywn.
W obydwu metodach rolki dolne oddalone s od siebie o wymiar 3d, po 1
i d od rodka belki.

110

5. Beton stwardniay

5. Beton stwardniay

111

Obcienie dwupunktowe

5.2.6 Wytrzymao prbek na rozciganie przy rozupywaniu

Norma EN 12390-6
Zasada
Badanie polega na poddaniu prbki walcowej dziaaniu siy ciskajcej
przyoonej na wskim obszarze wzdu jej dugoci. Powstajca sia rozcigajca powoduje zniszczenie prbki na skutek rozcigania.
Prbki do bada
Prbki walcowe wedug EN 12390-1, lecz dopuszcza si stosunek wysokoci prbki do jej rednicy wynoszcy 1.
Jeeli badanie wykonywane jest na prbkach szeciennych lub prostopadociennych naley stosowa zamiast podkadek paskich podkadki
o sferycznym ksztacie w czci majcej styk z prbk.

Zniszczone prbki naley oceni i jeeli wygld betonu lub ksztat przeomu s niezwykle, naley to odnotowa.

5.2.7 Gsto betonu stwardniaego

Norma EN 12390-7
Obcienie centralne

Zasada
Norma podaje metod okrelania gstoci betonu stwardniaego.

Gsto jest obliczana przez pomiar masy (kg) i objtoci (m3) prbek

stwardniaego betonu.

Prbki do bada
Wymagane s prbki o objtoci co najmniej 1 litr. Jeeli nominalny maksymalny wymiar kruszywa jest wikszy ni 25 mm, minimalna objto
prbek musi wynosi 50 D3, gdzie D jest nominalnym maksymalnym wymiarem kruszywa. Przykad: beton z maksymalnym wymiarem kruszywa
32 mm wymaga prbek o objtoci co najmniej 1,64 litra.
Okrelanie masy
Norma podaje trzy stany wilgotnoci betonu:
Rzeczywisty
Nasycony wod
Wysuszony w suszarce do staej masy

Analizy bada wykazuj, e obcienie jednopunktowe daje wyniki wysze

o okoo 13 % od obcienia dwupunktowego.

Kierunek obcienia musi by prostopady do kierunku ukadania betonu

przy wykonywaniu belki.

112

5. Beton stwardniay

Okrelanie objtoci
Norma podaje trzy metody pomiaru objtoci:
Za pomoc pomiaru objtoci wypartej wody (metoda odniesienia)
Za pomoc oblicze, wykorzystujcych rzeczywiste pomiary (prbki o regularnym ksztacie)
Za pomoc oblicze, wykorzystujcych sprawdzone wymiary nominalne (szeciany wykonane w formach precyzyjnych)
Okrelanie objtoci przez pomiar objtoci wypartej wody jest metod
najdokadniejsz i jedyn moliw w przypadku prbek o nieregularnym ksztacie.

5. Beton stwardniay

113

Wyniki bada
Gsto jest obliczana z pomiarw masy i objtoci:
D = m/V gdzie:

D - gsto w kg/m3
m - masa prbki w czasie badania w kg
V objto okrelona metoda odniesienia w m3
Wynik powinien by podany z dokadnoci do 10 kg/m3.

5.2.8 Gboko penetracji wody pod cinieniem

Norma EN 12390-8
Zasada
Woda pod cinieniem dziaa na powierzchni stwardniaego betonu. Po
okresie badania prbka jest rozupywana i mierzona jest maksymalna gboko penetracji wody.
Prbki do bada
Do bada mona wykorzystywa zarwno prbki szecienne, jak walcowe
i prostopadocienne, pod warunkiem, e minimalny wymiar pola, na ktrym przykadane jest cinienie wody jest nie mniejsze ni 150 mm. rednica obszaru poddanego dziaaniu wody pod cinieniem wynosi 75 mm.
Cinienie wody moe by wywierane od gry lub od dou.
Warunki wykonywania badania
Cinienie wody nie moe by wywierane na zatart, wygadzon powierzchni prbki. Zaleca si cinienie to wywiera na powierzchni,
ktra miaa styczno z form. W sprawozdaniu naley umieci opis
kierunku dziaania wody w stosunku do formowania prbki (prostopadle
czy rwnolegle).
Powierzchnia prbki, ktra bdzie poddana cinieniu wody musi by
oczyszczona szczotk stalow, najlepiej natychmiast po jej rozformowaniu.
Prbka w czasie bada musi mie wiek co najmniej 28 dni.

5.2.9 Mrozoodporno
Norma EN 12390-9 (w roku 2005 w przygotowaniu)
Norma opisuje sposb badania mrozoodpornoci betonu przez zamraanie/rozmraanie w wodzie lub roztworze wodnym NaCl. Mierzony jest
ubytek betonu z powierzchni prbek poddanych cyklom zamraania/rozmraania.
Zasada
Prbki w wodzie lub roztworze wodnym soli s cyklicznie zamraane do
temperatury poniej -20oC i rozmraane do temperatury +20oC lub wyszej. Ilo materiau, ktra oddzielia si od prbek jest miara odpornoci
na zamraanie/rozmraanie.
Opisane s trzy metody:
Metoda badania pyt
Metoda badania szecianw
Metoda CD/CDF
Okrelenia z projektu normy
Odporno na mrz
Odporno na cykle zamraania/rozmraania w kontakcie z wod
Odporno na zamraanie/rozmraanie
Odporno na cykle zamraania/rozmraania w kontakcie ze rodkami
rozmraajcymi
Dziaanie czynnikw atmosferycznych
Strata materiau z powierzchni w wyniku dziaania cykli zamraania/rozmraania
Zniszczenie struktury wewntrznej
Spkania w betonie, ktre nie s widoczne na powierzchni, ale ktre zmieniaj waciwoci b etonu takie jak dynamiczny modu sprystoci.

Badanie
Na powierzchni prbki stwardniaego betonu wywierane jest przez
okres 72 godzin dziaanie wody pod staym cinieniem 500 ( 50) Kpa
(5 barw).
Boki prbki (prbek) s odkryte i naley regularnie obserwowa pojawianie
si na nich przeciekw i mierzalnych ubytkw wody.
Po badaniu naley prbk natychmiast rozupa w paszczynie przesikania wody i zaznaczy obrys obszaru zwilonego.
Naley zmierzy maksymalny zasig penetracji wody od powierzchni z dokadnoci do 1 mm.

114

5. Beton stwardniay

5. Beton stwardniay

115

6. Beton natryskowy

6.2 Wymagania jakociowe betonu natryskowego

Ekonomia przez zmniejszenie odprysku
Podniesienie wytrzymaoci na ciskanie
Grubsze warstwy przez popraw spjnoci mieszanki
Lepsza wodoszczelno
Dua mrozoodporno
Dobra przyczepno i wytrzymao przy rozciganiu
Jak te wymagania mog by osignite?

6.1 Definicja

Beton natryskowy jest dostarczany w miejsce jego wbudowania szczelnymi, cinieniowymi przewodami i rurami a ukadany jest przez natrysk, co
powoduje jego jednoczesne zagszczenie.
Zastosowanie
Beton natryskowy ma najczciej nastpujce zastosowania:
Zestalenie stropu przy budowie tuneli
Zestalenie powierzchni ska i zboczy
Obudowy wysokiej jakoci
Naprawy i modernizacja

116

6. Beton natryskowy

Co

Jak

Wyroby Sika

Wczesna
wytrzymao

Przyspieszacz

Sigunit-L50 AFS/-L53 AFS

Sigunit-L20/-L62

Wytrzymao kocowa

Zmniejszenie wody/SiO2/
przyspieszacz bez alkaliw

SikaTard-203
Sika ViscoCrete SC-305
SikaFume-TU
Sigunit-L53 AFS

Odporno na siarczan

Zmniejszenie wody + SiO2

chemiczna

Zmniejszenie wody + SiO2/

wkna plastikowe

SikaTard/Sika ViscoCrete/
SikaFume
Sikacrete-PP1

na cieranie

Zmniejszenie wody + SiO2/

wkna stalowe

SikaTard + SikaFume

Wodoszczelno

Zmniejszenie w/c

SikaTard/Sika ViscoCrete

May odprysk
Duga urabialno

SiO2/ poprawa pompowalnoci

Opniacz wizania

SikaFume/SikaPump

Dua wydajno

Zmniejszenie wody/
poprawa pompowalnoci/ (natrysk mokry)

SikaTard/Sika ViscoCrete/
SikaPump

Przerwy w pracy

Opniacz wizania

SikaTard

SikaTard

6. Beton natryskowy

117

6.3 Przyrost wytrzymaoci wczesnej

6.4 Wykonywanie natrysku

Jako betonu natryskowego najlepiej okrelaj jego waciwoci. Kiedy odpowiednie, norma
EN 206-1 powinna by stosowana rwnie do betonu natryskowego.

Natrysk na sucho
Stae skadniki mieszanki, to jest kruszywo i cement o wilgotnej konsys-tencji (wilgotno ziemi) s podawane za pomoc spronego powietrza a woda czy si z nimi dopiero w dyszy, gdzie rwnie dodawany jest,
jeli wymagany, przyspieszacz wizania.
Istniejca wilgotno kruszywa w podstawowej mieszance nie powinna
przekracza 6 %, gdy przy wikszej wilgotnoci spada wydajno podawania mieszanki i ronie ryzyko powstawania korkw w rurach.

W Europie czsto s stosowana Zalecana praktyka betonu natryskowego

opracowana przez Austryjackie Stowarzyszenie Betonu, ktra podaje trzy
klasy wczesnej wytrzymaoci: J1, J2 i J3.
Wytrzymao wczesna klasy J1
Wykonanie w cienkich warstwach na suchym podou bez wymaga konstrukcyjnych.
Wytrzymao wczesna klasy J2
Wykonanie w grubszych warstwach, rwnie w pozycji sufitowej, dua wydajno, niskie cinienie wody i z obcieniem wieo naniesionego betonu
kolejnymi pracami.

Zawarto

100%

Skadnik

0.125

0.25

0.5

1.0

2.0

4.0

8.0

Krzywa A

10.4

15.6

23.9

37.5

60.4

100

Krzywa B

12.5

17.7

25

35.4

50

70.7

100

Krzywa C

12.5

17.7

30

40.4

55

75.7

100

0 8 mm

5.8

12.5

19.0

28

40.5

62.2

100

Przechodzi przez sito wagowo %

Wytrzymao na ciskanie fC [N/mm2]

Wytrzymao wczesna klasy J3

Zastosowanie przy wykonywaniu obudw lub przy duym cinieniu wody.
Powinna by stosowana tylko w specjalnych sytuacjach ze wzgldu na tworzenie si duej iloci pyu.

Krzywe uziarnienia kruszywa z podziaem na indywidualne frakcje

Klasa J3
Klasa J2
Klasa J1

Wymiar oczka sita mm

Minuty

Pomidzy A i B
Pomidzy B i C
Ponad C

Godziny

Klasa J1
Klasa J2
Klasa J3

Zawarto cementu
Na 100 litrw suchej mieszanki
28 kg cementu jest dodawane do 80 litrw kruszywa
Na 1250 litrw suchej mieszanki
350 kg cementu jest dodawane do 1000 litrw kruszywa

rdo: Zalecana praktyka betonu natryskowego, Austryjackie Stowarzyszenie Betonu

118

6. Beton natryskowy

6. Beton natryskowy

119

Przykad skadu na 1 m3 mieszanki do natrysku na sucho

Beton o uziarnieniu 0 8, natryskiwany na sucho, klasa wytrzymaoci
C 30/37, CEM I 42,5, 350 kg na 1000 litrw kruszywa, py krzemionkowy
20 kg
Cement

280 kg

SikaFume-TU

20 kg

Kruszywo 0 4 mm o wilgotnoci 4 % (55 %)

ok. 680 kg

Kruszywo 4 8 mm o wilgotnoci 2 % (45 %)

ok. 560 kg

Wilgotna sucha mieszanka 1 m

ok. 1540 kg

* Musi by sprawdzona przez pomiar zuycia

Domieszki

Zmniejszajca ilo wody/opniacz: SikaTard-930, dozowanie

0,2 2,0 %

Przyspieszacz (bez alkaliw i nie toksyczny): Sigunit-L50 AFS,

dozowanie 3 6 %

Alternatywnie przyspieszacz alkaliczny: Sigunit-L62,

dozowanie 3,5 5,5 %

Z 1 m3 uzyskuje si zwartego materiau na cianie:
Przyspieszonego Sigunit-L50 AFS
(odprysk 16 20 %)

0.58-0.61 m3

Przyspieszonego Sigunit-L62
(odprysk 20 25 %)

0.55-0.68 m3

Zawarto cementu w betonie na cianie

ok. 450-460 kg/m3

Natrysk na mokro
S dwa rne sposoby podawania mieszanki do wykonywania natrysku
na mokro, ktre maj zwyczajowe okrelenia luny i gsty. Przy sposobie gstym, mieszanka jest podawana zwartym strumieniem pomp
do betonu a do mieszalnika przy kocu przewodu, gdzie doprowadzone jest sprone powietrze, ktre rozrywa zwarty strumie mieszanki
przed jej natryniciem. Przyspieszacz jest zwykle dodawany do spronego powietrza tu przed mieszalnikiem, co zapewnia rwnomierne
rozprowadzenie domieszki w mieszance betonowej.
Przy sposobie lunym taka sama mieszanka jest podawana do dozownika obrotowego skd jest toczona spronym powietrzem, tak jak przy
metodzie suchej. Przyspieszacz jest dodawany przez oddzieln przystawk do dyszy przy pomocy spronego powietrza.
Zakadajc , e wymagane waciwoci betonu s takie same, przy obydwu sposobach podawania mieszanki jej skad: ilo i uziarnienie kruszywa, w/c, domieszki, dodatki i ilo cementu s takie same.

120

6. Beton natryskowy

Krzywe uziarnienia kruszywa z podziaem na indywidualne frakcje

Przykad skadu na 1 m3 mieszanki do natrysku na mokro
Zawarto

100%

Skadnik

0.125

0.25

0.5

1.0

2.0

4.0

8.0

Krzywa A

10.4

15.6

23.9

37.5

60.4

100

Krzywa B

12.5

17.7

25

35.4

50

70.7

100

Krzywa C

12.5

17.7

30

40.4

55

75.7

100

0 8 mm

5.8

12.5

19.0

28

40.5

62.2

100

Beton o uziarnieniu 0 8, natryskiwany na mokro, klasa wytrzymaoci C

30/37, CEM I 42,5, 425 kg, py krzemionkowy 20 kg, wkna stalowe 40 kg
Domieszki
Cement

425 kg

132 l

SikaFume-TU

20 kg

9 l

Kruszywo 0 4 mm o wilgotnoci 4 % (55 %)

967 kg

358 l

Kruszywo 4 8 mm o wilgotnoci 2 % (45 %)

791 kg

293 l

Woda (woda/spoiwo = 0,48)

155 kg

Zawarto powietrza (4,5 %)

Wkna stalowe

40 kg

Beton natryskowy
Masa 1 m3

155 l

45 l

5 l

1000 l

2395 kg

Zmniejszajca ilo wody/opniacz: Sika ViscoCrete/SikaTard

Przyspieszacz bez alkaliw: Sigunit-L53 AFS, Sigunit-49 AFS,

dozowanie 3 8 %

Alternatywnie przyspieszacz alkaliczny: Sigunit-L62,
dozowanie 3,5 5,5 %
Z 1 m3 uzyskuje si zwartego materiau na cianie:
Przyspieszonego Sigunit-L50 AFS

0.90-0.94 m3

Przyspieszonego Sigunit-L20
(odprysk 10 15 %)

0.85-0.90 m3

Zawarto cementu w betonie na cianie

450-470 kg/m3

Zawarto wkien stalowych w betonie na cianie

30 36 kg/m3

6. Beton natryskowy

121

Przyspieszacz + woda

Woda

80 - 120 cm

Pompa do betonu

Sigunit
alkaliczny

Woda

Sigunit bez
alkaliw

Sigunit
alkaliczny

Agregat natryskowy

Sigunit bez
alkaliw

Mieszanka mokra

Mieszalnik

Transport hydrauliczny
(strumie gsty)

Sprone
powietrze

Transport pneumatyczny
(strumie luny)

80 - 120 cm

Sprone
powietrze

Sucha mieszanka

Transport pneumatyczny
(strumie luny)

Natrysk na mokro, sposb strumienia gstego

Natrysk na sucho

Powietrze do mieszalnika

Przyspieszacz
+ powietrze

Cieky przyspieszacz

122

6. Beton natryskowy

Cieky przyspieszacz

6. Beton natryskowy

123

6.5 Metody bada i pomiarw

Natrysk na mokro, sposb strumienia lunego

Sigunit bez
alkaliw

Agregat natryskowy

80 - 120 cm

Transport pneumatyczny
(strumie luny)

Sigunit
alkaliczny

Woda

Sprone
powietrze

Mieszanka mokra

Okrelanie wytrzymaoci wczesnej

W celu okrelenia bardzo wczesnej wytrzymaoci, zakres od 0 do 1 N/mm2,
stosowane s metody Proctora lub penetrujcej igy.
Dla zakresu wytrzymaoci na ciskanie od 2 do 10 N/mm2 dobrze spraw-dzone s nastpujce metody:
Kaindl/Meyco: okrelanie siy wyrywania bolcw,
HILTI (Dr. Kusterle): okrelanie gbokoci wbicia i siy wyrywania kokw wstrzeliwanych
motkiem Hilti DX 450L; wielko adunku
i wymiar kokw s znormalizowane,
Uproszczona metoda Hilti (Dr. G. Bracher, Sika): okrelanie gbokoci wbicia i siy wyrywania kokw wstrzeliwanych motkiem Hilti DX
450L; wielko adunku i wymiar kokw s znormalizowane; okrelanie
wymaganej wczesnej wytrzymaoci przy tej meto-dzie powinno by z dokadnoci 2 N/mm2.

Przyspieszacz + powietrze

Czas badania
Iga penetrujca do 1 N/mm2
Metoda Hilti od 2 do max. 15 N/mm2
Powyej 10 N/mm2 mona wycina rdzenie i nastpnie je bada

Cieky przyspieszacz

124

6. Beton natryskowy

6. Beton natryskowy

125

6.6 Mokry system Sika

Wytrzymao na ciskanie [N/mm2]

Zalecane rednie
dozowanie
Superplastyfikator
o przeduonym czasie otwartym

SikaTard
Sika ViscoCrete

0,8 % - 1,6 %

Niealkaliczny, nietoksyczny przyspie-szacz

Sigunit-L50 AFS
Sigunit-L53 AFS

4,0 % 8,0 %
3,0 % - 6,0 %

Py krzemionkowy

SikaFume

4 % - 10 %

Plastyfikator ze stabilizatorem
Beton natryskowy o opnionym wizaniu i stabilizowany, o optymalnej
urabialnoci dzieki stosowaniu SikaTard.
Gboko wbicia koka [mm], pistolet Hilti

Wedug Dr. G. Bracher, Sika

Przyrost wytrzymaoci od 1-go dnia do x dni
Powyej 10 N/mm2 mona wycina rdzenie i nastpnie je bada. rednica
i wysoko rdzeni 50 mm. rednia jest obliczana z badania 5-ciu rdzeni.

Zmniejszenie iloci wody

SikaTard
Sika ViscoCrete
Domieszki zmniejszajce ilo wody zarobowej stosowane do betonu
natryskowego s inne ni tradycyjne. Wymaga si od nich nastpujcych
dodatkowych waciwoci:
Dobrej pompowalnoci przy niskim wspczynniku w/c
Przeduona urabialno i czas otwarty
Dobra zgodno z wybranym przyspieszaczem dla przyrostu
wytrzymaoci
Przyspieszacz wizania
Silicafume
Sigunit-L50 AFS

Niealkaliczny przyspieszacz

Sigunit -L53 AFS

Niealkaliczny przyspieszacz dla uzyskania

maksymalnej wytrzymaoci wczesnej

Sigunit-L20

Przyspieszacz alkaliczny

SiO2 w pyle krzemionkowym reaguje z wodorotlenkiem wapnia tworzc

dodatkow ilo uwodnionego krzemianu wapnia. Daje to matryc
cementow o wikszej gstoci, twardsz i o wikszej odpornoci. Obecne
wymagania stawiane betonowi natryskowemu, takie jak wodoszczelno
i odporno na siarczany sa trudne do uzyskania bez dodatku pyu krzemionkowego.

126

6. Beton natryskowy

6. Beton natryskowy

127

6.7 Beton natryskowy z wknami stalowymi

6.8 Beton natryskowy odporny na siarczany

Definicja
Beton natryskowy z wknami stalowymi, podobnie jak tradycyjnie zbrojony beton natryskowy, skada si z cementu, kruszywa, wody i stali. Przez
zastosowanie i dodanie wkien stalowych beton natryskowy jest jednorodnie zbrojony.
Przyczyny stosowania betonu natryskowego zbrojonego wknami
stalowymi
Mniejsze koszty przez eliminacj zbrojenia z siatki stalowej
Wysza wytrzymao wczesna
Eliminacja pustych cieni pod prtami zbrojenia
Ze wzgldu na swoja jednorodno, beton natryskowy zbrojony wknami
stalowymi moe przenosi siy rnego rodzaju w rnych kierunkach
w kadym jego przekroju.
Zalecany przez firm Sika skad betonu natryskowego zbrojonego
wknami stalowymi

Wymagane w/c < 0,50

Zalecany przez firm Sika skad betonu natryskowego:
Uziarnienie

0 8 mm

Zawarto cementu

425 kg/m3

SikaFume

30 kg/m3

SikaTard
Sika ViscoCrete

1.6 %
1.2 %

Uziarnienie

0 8 mm

Zawarto cementu

425 450 kg/m3

SikaPump

0.5 %

Sigunit -L53 AFS

35%

SikaFume

min. 15 kg/m

SikaTard
Sika ViscoCrete

1,2 %
1%

SikaPump

0,5 %

Sigunit-L53 AFS

36%

Wkna stalowe

40 50 kg/m3

Uwagi dodatkowe
Moe by wymagana zwikszona ilo cementu, gdy beton natryskowy

zbrojony wknami wymaga wikszej iloci frakcji drobnych ni zwyky

beton natryskowy do metody mokrej, co wynika z koniecznoci dobrego

zakotwienia wkien.

Dodanie SikaFume pomaga osign zamierzone waciwoci betonu

natryskowego, gdy poprawia zakotwienie wkien.

SikaPump poprawia znaczco pompowalno mieszanki.

Minimalna rednica przewodw i rur powinna by co najmniej jak podwjna dugo stosowanych wkien.

Zalecana rednica przewodw gitkich minimum 65 mm.

Strata wkien przy betonie natryskowym mokrym wynosi 10 20 %.

Przy betonie natryskowym suchym strata wkien moe wynosi do 50

%. Zdolno napenienia maszyny pompujcej moe by obniona, co

daje w wyniku spadek wydajnoci i wiksze zuycie przyspieszacza.

Prbki do badania urabialnoci betonu natryskowego zbrojonego wknami maj ksztat pyt o gruboci 10 cm i bokach o dugoci 60 x 60 cm.

128

Beton natryskowy o zwyklej zawartoci cementu wynoszcej 400 450

kg/m3 ma wysok odporno na siarczany jeeli:
uyty jest cement typu HSR w poczeniu z plastyfikatorem oraz
SikaPump lub
uyty jest normowy cement portlandzki w poczeniu z plastyfikatorem
oraz SikaFume w iloci powyej 5 % lub
uyty jest cement CEM III-S.

6. Beton natryskowy

6.9 Beton natryskowy o podwyszonej ognioodpornoci

Beton natryskowy ma wiksz odporno na ogie, jeeli jest ulepszony
wknami polipropylenowymi. W przypadku poaru, wkna topi si pozostawiajc puste korytarze, ktrymi moe uchodzi para wodna, co zapobiega powstawaniu duych napre wewntrznych. Istotn rol odgrywa
dobr waciwego kruszywa. Wybr kruszywa podnoszcego odporno na
ogie betonu powinien by oparty na wynikach bada.
Uziarnienie

0 8 mm

Rodzaj cementu

CEM III / A-S

Zawarto cementu

425 kg/m3

SikaTard
Sika ViscoCrete

1.5 %

1.2 %

SikaPump

0.5 %

Sigunit-L53 AFS

36%

Wkna polipropylenowe

2,7 kg/m3, zalenie od typu

6. Beton natryskowy

129

7. Preparaty antyadhezyjne

Rozcieczalniki
Su one do zmniejszenia lepkoci preparatw nanoszonych na deskowania i formy oraz dodatkw. Poprawiaj one waciwoci robocze stosowanych materiaw, grubo powok, czas wysychania i inne. Rozcieczalniki
s pochodzenia organicznego lub wod dla preparatw emulsyjnych.

7.2 Wymagania stawiane preparatom antyadhezyjnym

Wylicza si nastpujce wymagania, ktre s stawiane dziaaniu preparatw
antyadhezyjnych, zarwno do deskowa konstrukcji wykonywanych na budowie jak i elementw prefabrykowanych:
atwe i czyste rozformowanie elementu, bez ubytkw betonu i uszkodzenia deskowa
Doskonay wygld powierzchni, szczelna powierzchnia elementw, jednolity kolor, zmniejszenie iloci ppcherzykow na powierzchni
Brak niekorzystnego wpywu na jako betonu przy powierzchni: nieznaczny wpyw na wizanie, brak niekorzystnego wpywu na nakadanie
kolejnych powok lub farb lub dokadna instrukcja niezbdnego postpowania
Ochrona deskowa i form przed korozj i przedwczesnym zuyciem
atwo stosowania

7.3 Wybr odpowiedniego preparatu antyadhezyjnego

Wygld wykonanych konstrukcji betonowych zaley od wielu czynnikw.
S nimi skad betonu, waciwoci skadnikw betonu, rodzaj deskowania,
zagszczenie betonu, temperatura, pielgnacja oraz rodzaj i uycie preparatu antyadhezyjnego. W dalszej czci tej czci podano efekty stosowania preparatw antyadhezyjnych, wskazwki ich wyboru oraz podstawowe
zasady ich stosowania.

7.1 Dziaanie preparatw antyadhezyjnych

Dziaanie preparatw antyadhezyjnych mona sklasyfikowa w trzy zupenie
rne grupy materiaowe:
Preparaty antyadhezyjne tworzce film na deskowaniu
Materiay, ktre zawieraj gwnie skadniki odpowiedzialne za zmniejszenie
przyczepnoci, takie jak rne naturalne i syntetyczne oleje oraz woski na
bazie parafiny.
Dodatki
Przy zastosowaniu tych materiaw mona uzyska efekty dodatkowe lub
wzmocnienie dziaania preparatw tradycyjnych. Grup te tworz przyspieszacze dziaania klasycznych preparatw antyadhezyjnych, skadniki zwilajce, dodatki antykorozyjne, rodki konserwujce i emulgujce, ktre s
niezbdne przy stosowaniu wodorozcieczalnych, powierzchniowych preparatw antyadhezyjnych. Wikszo tych dodatkw obecnie stosowanych
zawiera rwnie inne skadniki, niektre reaguj chemicznie z cementem,
powodujc jego zamierzone opnienie wizania. Wszystkie te oddziaywania powoduj zdecydowanie atwiejsze rozformowanie elementw betonowych i poprawienie wygldu ich powierzchni.

130

7. Preparaty antyadhezyjne

Rodzaj materiau z ktrego wykonane jest deskowanie lub forma jest gwnym czynnikiem. Szczegowe zalecenia podane s w dalszych czciach.

7.3.1 Preparaty antyadhezyjne do deskowa nasikliwych

Nasikliwo deskowa drewnianych uywanych po raz pierwszy jest bardzo dua. Jeeli deskowanie nie jest odpowiednio zaimpregnowane, woda
z zaczynu cementowego zostanie odcignita do drewna. Widocznymi efektami tego zjawiska bd: przyczepno deskowania do betonu a w pniejszym okresie pylenie powierzchni betonu ze wzgldu na niedostateczn
hydratacj cementu. Warstwa betonu przy powierzchni moe by rwnie
uszkodzona przez niektre skadniki drewna, np. cukry zawarte w niektrych
gatunkach. W sumie, powierzchnia betonu jest osypliwa, ma niejednolity
kolor i zmniejszon wytrzymao. Zjawiska te wystpuj szczeglnie kiedy
materia do deskowa, przed ich pierwszym uyciem, byy skadowane na
wolnym powietrzu bez zabezpieczenia przed wiatem sonecznym. Opisane
efekty s szczeglnie widoczne przy pierwszym uyciu drewnianych deskowa, ale s coraz mniej istotne w miar kolejnych rotacji deskowa.

7. Preparaty antyadhezyjne

131

Prosty i sprawdzony w praktyce sposb zapobiegania tym zjawiskom przy

pierwszym uyciu deskowa drewnianychpolega na ich zaimpregnowaniu
preparatem antyadhezyjnym a nastpnie pokryciu powierzchni ,ktre bd
miay kontakt z betonem grub warstw zaczynu cementowego. Stwardniay
zaczyn cementowy jest nastpnie usuwany mechanicznie. Po tym przyspieszonym starzeniu przed kilkoma betonowaniami naley deskowanie
pokrywa preparatem antyadhezyjnym o waciwociach impregnujcych.
Do tego celu najlepiej nadaj si preparaty bez rozpuszczalnika lub z ma
jego zawartoci i maej aktywnoci chemicznej.
Kiedy deskowania drewniane byy uywane kilka razy, ich nasikliwo
stopniowo zmniejsza si, gdy pory s stopniowo zatykane przez zaczyn
cementowy i pozostaoci preparatw antyadhezyjnych. Deskowania drewniane uywane wielokrotnie wymagaj jedynie cienkiej powoki preparatu.
Z czasem powstaje moliwo stosowania cienkich powok z preparatw
zawierajcych rozcieczalnik lub emulsyjnych.

Stalowe formy podgrzewane stanowi oddzielne zagadnienie. Powoka preparatu naniesiona na form nie moe odparowywa pod wpywem ciepa
a skad preparatu musi by tak dobrany, aby w warunkach podwyszonej
temperatury i oddziaywania alkalicznych skadnikw cementu nie zachodzia
reakcja zmydlania skadnikw preparatu antyadhezyjnego.
Deskowania o fakturze ozdobnej wykonane ze specjalnej gumy lub gumy
silikonowej nie zawsze wymagaj stosowania rodkw antyadhezyjnych,
zwaszcza jeli s nowe, gdy beton nie ma przyczepnoci do ich gadkiej,
hydrofobowej powierzchni. Jeeli, ze wzgldu na faktur powierzchni lub
wiek formy, wystpuje potrzeba stosowania rodka antyadhezyjnego powinny by stosowane rodki zawierajce rozpuszczalniki lub specjalne emulsje.
Preparaty naley nanosi bardzo cienk warstw, aby unikn ich zbierania
si w dolnych czciach formy. Naley przeprowadza wczeniejsze prby
przydatnoci wybranych preparatw, aby sprawdzi czy nie powoduj one
puchnicia i odksztace form lub ich czciowego rozpuszczania.

7.4 Wskazwki uycia

Deskowanie
Nasikliwe
Drewniane

Podano kilka oglnych wskazwek dotyczcych wykonania w nawizaniu

do informacji o specyficznych waciwociach preparatw antyadhezyjnych.

Nienasikliwe
Stalowe

Drewnopochodne

Podgrzewane
Niestrugane
Niepodgrzewane
Strugane
We wzory
Czyszczone strumieniowo

Lakierowane
Powlekane

Fakturowane
Plastikowe
Gumowe

7.3.2 Preparaty antyadhezyjne do deskowa nienasikliwych

7.4.1 Stosowanie preparatw antyadhezyjnych

Najwaniejsz zasad jest stosowanie absolutnie najmniejszej iloci w sposb moliwie najbardziej rwnomierny. Sposb nakadania preparatu zaley
gwnie od jego konsystencji. Produkty o maej lepkoci (cieke) najdogodniej jest nanosi niskocinieniowym natryskiem (cinienie 4 5 barw). Stosowa dysze paskie o rozmiarze zalenym od zawartoci rozpuszczalnika
w produkcie. Jeeli moliwe dysze powinny mie zawr kontrolny lub filtr aby
zapobiec powstawaniu zaciekw i podobnych niekorzystnych zjawisk.

Deskowania wykonane z drewna modyfikowanego ywicami syntetycznymi,

z tworzyw sztucznych i ze stali s nienasikliwe, wic nie wchaniaj preparatw antyadhezyjnych, wody lub zaczynu cementowego. W przypadku
tych materiaw niesychanie wanym jest aby preparaty antyadhezyjne nakadane byy rwnomiernie i cienko. Nie mog powstawa kaue i zacieki.
Powoduj one nie tylko zwikszone powstawanie porw na powierzchni betonu, ale mog by rwnie przyczyn niejednolitego koloru betonu a nawet
pylenie jego powierzchni.
W celu uzyskania cienkiej i rwnomiernej powoki preparatu na powierzchni
deskowania, przewanie s stosowane oleje o maej lepkoci z dodatkami
antyadhezyjnymi oraz rozcieczalnikami w przypadku deskowa pod elementy betonu architektonicznego. Dodatki zmniejszajce przyczepno, np.
kwasy tuszczowe i skadniki zwilajce, poza swoj zasadnicz funkcj
poprawiaj przyczepno powoki preparatu do gadkich, pionowych powierzchni. Dobr odpowiedniego preparatu jest szczeglnie istotny w przypadku deskowa wysokich cian, gdzie wystpuje cieranie przy podawaniu
i zagszczaniu mieszanki betonowej oraz gdy jest duga przerwa midzy
naniesieniem preparatu a betonowaniem, kiedy pod wpywem warunkw
atmosferycznych waciwoci wykonanej powoki mog ulec pogorszeniu.

132

7. Preparaty antyadhezyjne

7. Preparaty antyadhezyjne

133

Sprawdzanie prawidowej iloci naoonego preparatu

antyadhezyjnego

Warunki pogodowe odgrywaj due znaczenie przy stosowaniu preparatw

antyadhezyjnych. Nie jest waciwym nanoszenie preparatw w czasie deszczu ze wzgldu na potencjalnie niewystarczajc przyczepno i gromadzenie si wody w formie. Deskowania nasikliwe mog mie wiksze zuycie
preparatw zwaszcza przy nasonecznieniu i przewiewie. Preparaty emulsyjne s wraliwe na mrz, gdy w niskiej temperaturze mog si rozdzieli
zanim deskowanie lub forma bd wypenione betonem.

7.4.2 Czas oczekiwania przed betonowaniem

Na

dm

iern

a il

na

oo

neg

op

rep

ara

tu

Minimalny okres pomidzy naniesieniem preparatu antyadhezyjnego a betonowaniem nie moe by jednoznacznie okrelony, gdy zaley on od wielu
czynnikw takich jak rodzaj deskowania, temperatura, pogoda i rodzaj preparatu. Waciwy czas wysychania preparatw zawierajcych rozpuszczalnik i emulsje na bazie wody musi by zawsze zachowany, inaczej nie uzyska
si efektu antyadhezyjnego. Moe rwnie ucierpie wygld powierzchni
betonu, poniewa uwiziony rozpuszczalnik moe pozostawi drobne pory
na powierzchni.
Szybko odparowania rni si zalenie od rodzaju rozpuszczalnika. Czas
oczekiwania dla kadego preparatu jest podany w Kartach Technicznych.
Ekspozycja lub nacisk (ruch pieszy, pogoda itp.) na powok preparatu oraz
zbyt dugi okres midzy naniesieniem preparatu a betonowaniem mog
w niektrych warunkach osabi efekt separujcy. W przypadku deskowania nasikliwego efekt ten moe wystpi ju po kilku dniach. W przypadku
deskowa nienasikliwych efekt oddzielajcy moe si zachowa nawet do
kilku tygodni, zalenie od warunkw zewntrznych.

Prawid

7.4.3 Betonowanie

owa il

o na

oone

go pre

paratu

Na gadkich deskowaniach prawidowe i rwnomierne naoenie preparatu

moe by sprawdzone przez wykonanie prby palca. Nie powinny tworzy
si na powierzchni widoczne bruzdy lub gromadzenie si preparatu. Nadmiar preparatu na powierzchniach poziomych naley usun gumow lub
gbkow rakl a caa powierzchnia musi by nastpnie zatarta mikkim narzdziem. Jeli zbyt dua ilo materiau bya uyta na powierzchniach
pionowych lub skonych, nadmiar preparatu zgromadzi si i bdzie widoczny na dole deskowania, skd musi by usunity szmatami lub gbk.
Preparaty o duej lepkoci, np. w postaci past woskowych, naley nanosi
szmat, gbk, rakl gumow, szczotk i podobnymi narzdziami. Rwnie
w tym przypadku materia naley nanosi rwnomiernie i w moliwie najmniejszej iloci.

134

7. Preparaty antyadhezyjne

Oglnie, podczas betonowania wanym jest zwracanie uwagi aby preparat

antyadhezyjny nie by naraony, na ile to moliwe, na naciski mechaniczne.
Jeeli moliwe, w deskowaniach pionowych beton, jego powierzchnia, nie
powinien ukada si po skosie, gdy moe zosta starta powoka preparatu. Mieszanka betonowa powinna moliwie by podawana jak najdalej od
powierzchni deskowania przez stosowanie rur. Rwnie przy zagszczaniu
naley zwraca uwag aby buawa wibratora nie dotykaa do deskowania
i nie bya prowadzona blisko deskowania.
Podsumowanie
Przemys betonw nie moe funkcjonowa bez preparatw antyadhezyjnych.
Kiedy s waciwie wybrane i uyte w warunkach sztywnego deskowania
oraz waciwej jakoci betonu, przyczyniaj si one do jednolitego wygldu
powierzchni betonu oraz poprawy jego trwaoci. Niewaciwie dobrane, podobnie jak niewaciwe skadniki betonu i jego receptura, mog spowodowa
wady w samym betonie i na jego powierzchni.
Grupa preparatw Sika Separol oferuje idealne rozwizania w bardzo
rnorodnych warunkach.

7. Preparaty antyadhezyjne

135

8. Pielgnacja

8.1 Wstp

Poniszy wykres pokazuje ilo wody parujcej z 1 m2 powierzchni betonu w rnych warunkach. Jak wida z przykadu (strzaki) w temperaturze
betonu i powierza 20oC, wilgotnoci wzgldnej powietrza 50% i redniej
szybkoci wiatru 20 km/godz. przez godzin z powierzchni
1 m2 betonu odparowuje 0,6 litra wody. W warunkach kiedy temperatura
betonu jest wysza ni temperatura powietrza ilo wody odparowujcej
gwatownie ronie. W tych samych warunkach ale przy temperaturze betonu
wynoszcej 25oC ilo wody odparowujcej ronie o 50%, to jest 0,9 litra na
m2 na godzin.
Efekt na parowanie wzgldnej wilgotnoci powietrza, temperatury betonu i powietrza oraz prdkoci wiatru (wedug VDZ Niemieckie Stowarzyszenie Producentw Cementu)

Ochrona przed przedwczesnym wysychaniem jest konieczna, gdy przyrost

wytrzymaoci zaleny jest midzy innymi od warunkw wilgotnociowych.
Konsekwencje zbyt wczesnego ubytku wody s nastpujce:
Niska wytrzymao w czciach przy powierzchni
Tendencja do pylenia
Wiksza nasikliwo wod
Zmniejszona odporno na warunki atmosferyczne
Maa odporno na atak chemiczny
Obecno wczesnych rys skurczowych
Zwikszone ryzyko wszystkich form spka skurczowych

136

8. Pielgnacja

Szybko wiatru
w km/godz.

Temperatura
powietrza w oC
Woda odparowujca
w kg/m2 godz.

Aby uzyska du trwao, beton musi by nie tylko mocny ale rwnie
szczelny, zwaszcza przy powierzchni. Im mniejsza porowato i szczelniejszy stwardniay zaczyn cementowy, tym wiksza jest odporno na warunki
zewntrzne, naprenia i atak. Aby to uzyska w stwardniaym betonie naley podj rodki ochrony wieego betonu a zwaszcza przed:
przedwczesnym wysychaniem spowodowanym wiatrem, socem, ma

wilgotnoci

ekstremalnymi temperaturami (zimno, gorco) i niszczcymi zmianami

temperatury

deszczem

skokami termicznymi i fizycznymi

atakiem chemicznym

napreniami mechanicznymi

Temperatura
betonu w oC

Szybko wiatru w skali Beauforta

Wilgotno
wzgldna w %

Przykad ilustrujcy wykres

wiey beton zawierajcy 180 litrw w m3 ma 1,8 litra wody na 1 m2 i 1 cm
gruboci. Przy iloci wody odparowujcej w iloci 0,6 litra na m2 na godzin
woda zawarta w warstwie gruboci 1 cm odparuje w cigu trzech godzin
a z warstwy o gruboci 3 cm w cigu dziewiciu godzin. Taka grubo przekracza minimaln otulin wymagan dla konstrukcji zewntrznych wedug
DIN 1045.
Uzupenienie utraconej wody z gbszych warstw betonu zachodzi tylko

8. Pielgnacja

137

w ograniczonym zakresie. Negatywny wpyw utraconej wody na wytrzymao, cieralno i szczelno betonu w warstwie przypowierzchniowej jest
oczywisty.

Pozostawienie w deskowaniu oznacza, e drewniane, nasikliwe deskowania musz by wilgotne a stalowe musz by chronione przed ogrzaniem,
np. wiatem sonecznym, i przed wystudzeniem w niskiej temperaturze.

Duezmianytemperatury powoduj jego odksztacenia rozszerzanie przy

wzrocie i skurcz przy spadku. Odksztacenia powoduj naprenia, ktre
mog prowadzi do spka. Wanym jest zatem zapobieganie zbyt duym
rnicom temperatury (> 15K) pomidzy rdzeniem a powierzchni elementu
wieego betonu oraz ekspozycji na gwatowne zmiany temperatury betonu
czciowo stwardniaego.

Staranne przykrycie foli plastikow jest najczstszym sposobem pielgnacji grnych powierzchni i caych elementw po zdjciu deskowania. Arkusze
folii musz by ukadane na wilgotny beton z zakadem a ich krawdzie obcione, aby zapobiec przemieszczeniu przez wiatr i dodatkowo uszczelni
zakad.

Naprenie mechaniczne takie jak gwatowne drgania i mocne wstrzsy

podczas wizania i pocztkowej fazie twardnienia mog uszkodzi beton
jeeli jego struktura jest rozluniona. Woda deszczowa lub bieca czsto
s przyczyn uszkodzenia wieego betonu. Uszkodzeniom ktre mog powsta w wyniku prowadzenia dalszych prac naley zapobiega przez ochron krawdzi i niektrych elementw oraz wyduenie okresu od betonowania
do rozdeskowania.
Atakchemiczny przez substancje znajdujce si gruncie, wodzie gruntowej
lub powietrzu moe uszkodzi beton a nawet uczyni niezdolnym do speniania jego roli nawet w przypadku prawidowej mieszanki i wykonania, jeeli
zajdzie zbyt wczenie. Substancje takie nie powinny mie kontaktu z betonem tak dugo jak to moliwe przez jego osanianie, drena lub przykrycie.

8.2 Metody pielgnacji

rodki zapobiegajce przedwczesnemu wysychaniu s nastpujce:
Zastosowanie preparatu do pielgnacji wieego betonu, np. Sika Antisol-E20, Sika NB
Pozostawienie w deskowaniu
Przykrycie materiaami szczelnymi, np. folie
Przykrycie materiaami nasikliwymi, np. maty somiane, geowkniny
Spryskiwanie w sposb cigy mg wodn
Kombinacja tych metod

Zastosowanie folii jest szczeglnie zalecane do betonu architektonicznego,

gdy w znacznym stopniu zapobiega ona powstawianiu niechcianych wykwitw. Folia nie moe by ukadana bezporednio na wieym betonie.
Przy pielgnacji powierzchni betonu materiaaminasikliwymi (maty somiane, geowkniny) musz by one cay czas wilgotne a razie koniecznoci
naley dodatkowo przykry je foli plastikow.
Przedwczesnemu wysychaniu mona zapobiec przez cige utrzymywanie powierzchni wstanie wilgotnym przez opryskiwanie wod. Przemienne
nawilanie i wysychanie moe prowadzi do powstania napre i spka
wieego betonu. Naley unika bezporedniego nawilania z wa, gdy
woda moe mie temperatur znacznie nisz ni wicy beton, co moe
doprowadzi do powstania napre i spka. Odnosi si to zwaszcza do
konstrukcji masywnych.
Odpowiednim sprztem s rnego typu spryskiwacze ogrodowe o maych
dyszach zapewniajcych tworzenie si drobnych kropli. Przy szczelnych deskowaniach pielgnacj grnej powierzchni mona wykona przez jej zalanie wod.

Cieke preparaty do pielgnacji, takie jak Sika Antisol-E20, mog by

nanoszone na powierzchni betonu bardzo prostymi narzdziami, niskocinieniowe opryskiwacze ogrodnicze. Powinny by naniesione na ca powierzchni tak wczenie jak to moliwe. Na widoczne powierzchnie kiedy
powierzchnia betonu zmienia swj wygld ze wieccej na matow. Powierzchnie rozdeskowanie od razu po zdjciu deskowania lub wyjciu z formy. Wanym jest utworzenie szczelnej powoki a zuycie preparatu ma by
zgodne z instrukcja stosowania. W przypadku pionowych powierzchni, moe
by konieczne wykonanie natrysku kilka razy.
wiey Sika Antisol-E20 ma kolor mleczno biay, co uatwia kontrol jakoci wykonania natrysku. Po wyschniciu powoka staje si przezroczysta.

138

8. Pielgnacja

8. Pielgnacja

139

8.3 Sposoby pielgnacji betonu

Metoda

Sposb

8.4 Okres pielgnacji

Temperatura zewntrzna w oC
Poniej
-3oC

-3 do
+5oC

5 do
+10oC

10 do
25oC

Folia/Powoka Przykry i/lub natrysn

do pielgnacji preparat do pielgnacji
i zwily. Zwily deskowanie drewniane,
chroni deskowanie
stalowe przed socem.

Przykry i/lub natrysn

preparat do pielgnacji

Przykry i/lub natrysn

preparat do pielgnacji
i izolacje ciepln; zaleca si deskowanie
z materiau utrzymujcego
ciepo, np. z drewna
Przykry i izolacja cieplna,
zamkn miejsce pracy,

np. namiot lub ogrzewa,

np. promienniki;

utrzymywa temperatur

betonu +10oC przez co

najmniej 3 dni

Woda

Utrzymywa wilgo przez

stae nawilanie

Okres pielgnacji naley zaplanowa tak, aby warstwa betonu przy powierzchni osigna wytrzymao i szczelno potrzebne do zapewnienia
wymaganej trwaoci i ochrony zbrojenia przed korozj. Przyrost wytrzymaoci zwizany jest cile ze skadem betonu, temperatur wieego betonu,
warunkami zewntrznymi, wymiarami elementu a okres pielgnacji rwnie
zaley od tych czynnikw.

Powyej
25oC

Jako cze normalizacji w Europie przygotowana bdzie norma dotyczca

pielgnacji betonu. Szkic przyszej normy jest oparty na E DIN 1045-3. Zasada jest taka, e pielgnacja musi by kontynuowana do czasu uzyskania
przez beton 50 % wytrzymaoci charakterystycznej fck. W celu okrelenia okresu pielgnacji producent betonu musi zna przyrost wytrzymaoci
w czasie. Informacja o tym zawarta jest we wspczynniku o zmianie wytrzymaoci midzy 2-m a 28-m dniu przechowywania prbek w warunkach
normowych. Klasyfikacja tego wspczynnika prowadzi do podziau betonu
o przyrocie wytrzymaoci szybkim, rednim, wolnym i bardzo wolnym. Minimalny okres pielgnacji okrelony na podstawie E DIN 1045-3 bazuje na tych
klasach przyrostu wytrzymaoci. Ponisza tablica pokazuje minimalne okresy pielgnacji jako wynik przyrostu wytrzymaoci i temperatury powierzchni.

X*

X*

X*

Pielgnacja wedug DIN 1045-3, lipiec 2001

Metody pielgnacji
DIN 1045-3
X

- Wzgldna wilgotno powietrza 85 %

- Pozostawienie w deskowaniu, formie
- Przykrycie wodoszczelnymi arkuszami (foliami)
- Przykrycie materiaami utrzymujcymi wod
- Utrzymywanie na betonie warstwy wody
- Preparat do pielgnacji

* Pielgnacja i czas rozdeskowania przeduone o ilo mronych dni; chroni beton przed
opadami przez co najmniej 7 dni
W niskiej temperaturze nie jest wystarczajcym zapobieganie utracie wody
z powierzchni betonu. W celu ochrony przed nadmiernym wychodzeniem,
naley wykona w odpowiednim czasie dodatkowe izolacje termiczne. Ich
rodzaj zaley gwnie od warunkw atmosferycznych, rodzaju wykonywanych elementw, ich wielkoci i rodzaju deskowania.
W temperaturze zamarzania nie jest do pielgnacji stosowana woda. Materiay ocieplajce takie jak pyty, maty somiane i z trzciny, lekkie pyty budowlane, maty plastikowe wszystkie si nadaj do wykonania izolacji termicznej
na krtki okres wystpowania mrozu. Materiay izolacyjne powinny z obu
stron by chronione przed woda i wilgoci foliami. Pokryte foli maty plastikowe s doskonaym materiaem izolacyjnym i s atwe w stosowaniu. W
czasie wikszego mrozu lub dugiego okresu jego wystpowania powietrze
otaczajce wiey beton musi by ogrzewane a powierzchnia betonu musi
by wilgotna. Wana jest dobra szczelno: zamykanie okien i drzwi, ustawienie dodatkowo namiotu.

140

8. Pielgnacja

8. Pielgnacja

141

Domieszki do betonu a rodowisko

Okres pielgnacji
Klasy ekspozycji patrz rozdzia 2.2
Wymaganie

DIN 1045-3

Klasy ekspozycji
(zgodnie
z DIN 1045-2)

XO
XC1

Wymagania
najkrtszego
okresu
pielgnacji

12
godz.

ZTV-ING Cz 3

XC2-XC4
XS
XD
XF
XA

XM

XC2
XS

XC3-XC4
XM
XD
XF
XA

A wytrzymao betonu przy powierzchni osignie

minimum
50 %

70 %

50 %

70 %

wytrzymaoci charakterystycznej fck

Jeeli okresy podane w Tabeli 2 DIN 1045-3
s zachowywane dla
pojedynczego

podwjnego

pojedynczego

podwjnego

czasu, zakada si, e konieczna wytrzymao zostaa

osignita

Tabela 2 DIN 1045-3

Temperatura
powierzchni
i/lub powietrza

Najmniejszy okres pielgnacji w dniach jako wynik

przyrostu wytrzymaoci r1 betonu
r 0,50

r 0,30

r 0,15

r < 0,15

T 25oC
25 > T 15oC
15 > T 10oC
10 > T 5oC

1
1
2
3

2
2
2
6

2
4
7
10

3
5
10
15

Wartoci porednie mog by interpolowane

Wspczynnik r (r = fCM2/fCM28 wspczynnik proporcji redniej wytrzymaoci

betonu po 2-ch i 28-u dniach) okrela przyrost wytrzymaoci betonu i powinien by okrelony na podstawie odpowiednich bada.
Precyzyjna definicja
najkrtszego okresu
pielgnacji

Precyzyjne wykazanie wystarczajcego przyrostu wytrzymaoci

Oglnie przyjte wymagania

Konsystencja ponad 5
godz.

Odpowiednie przeduenie
okresu pielgnacji powinno by
okrelone

Temperatura poniej 5oC

Okresy T < 5oC nie mog by

odejmowane od okrelonych okresw pielgnacji

Temperatura poniej 0oC

Naley zapewni ochron przed

mrozem dopki beton nie osignie
minimalnej wytrzymaoci na
ciskanie
10 N/mm2

142

Domieszki do betonu s w postaci ciekej lub sproszkowane. S one dodawane do mieszanki betonowej w maych ilociach w celu uzyskania
okrelonych celw:
poprawienie trwaoci
poprawienie urabialnoci
zmienienie wizania lub twardnienia cementu
Efektem stosowania domieszek jest zawsze poprawienie jego jakoci. W kategoriach iloci superplastyfikatory i plastyfikatory stanowi obecnie okoo 80
% wszystkich domieszek do betonu stosowanych obecnie.
Jak wiele domieszek do betonu ulega wypukiwaniu, biodegradacji lub
uwalnia opary?
Superplastyfikatory powinny by nietoksyczne, wodorozcieczalne i ulega
biodegradacji.
Badania prbek sproszkowanego betonu wykazay, e mae iloci superplastyfikatorw lub produkty ich rozpadu s w zasadzie wymywane. Z drugiej strony, materiay te ulegaj dobrze degradacji i nie powoduj adnych
istotnych zanieczyszcze wd gruntowych. Nawet w skrajnych przypadkach
tylko mae iloci wgla organicznego przedostaje si do wody.
Wniosek z bada: rodowisko nie jest zanieczyszczane superplastyfikatorami.
W podsumowaniu: jak przyjazne s rodowisku superplastyfikatory?
Domieszki do betonu s odpowiednie do ich zastosowa i uywane
prawidowo s nieszkodliwe dla ludzi, zwierzt i rodowiska.
Techniczny poytek z superplastyfikatorw dla odbiorcw i budownictwa
przewysza ich nieznaczn, kontrolowan szkodliwo przy stosowaniu.
Domieszki do betonu uznawane s za przyjazne rodowisku, gdy tylko
w bardzo maym stopniu wpywaj na zanieczyszczenie powietrza, gruntu
i wd gruntowych.
Prosz zapozna si z nastpujcymi publikacjami:
Environmental Compatibility of Concrete Admixtures
Report by the Association of Swiss Concrete Admixtures
Manufacturers (FSHBZ)
Lipiec 1995
EU Project ANACAD
Analysis and Results of Concrete Admixtures In Wastewater

Final report BMG Engineering AG Zurich

Luty 2000

143

Sika jest czonkiem organizacji EFCA, Europejskiej Federacji Zgromadze

d/s Domieszek do Betonu.
Domieszki Sika s zgodne z normami EFCA w zakresie ochrony rodowiska.

Skorowidz

A
Analiza sitowa

12

EQ
Co

144

on

E
of
nc uro p
r e t e a n F e d e r a t i o n c i a ti
eA
d m ixture s A sso

Conforms to the EFCA envi

ronmental quality standard
Konform mit den Umwelt
richtlinien der EFCA
Conforme aux directives
cologiques de lEFCA

Badanie konsystencji
Barwienie
Beton architektoniczny
Beton
- barwiony
- projektowany
- mrozoodporny
- odporny na
zamraanie/rozmraanie
- o duej wytrzymaoci wczesnej
- o duej wytrzymaoci
- projektowany
- samozagszczalny
- nawierzchniowy
- wodoszczelny
- o podwyszonej ognioodpornoci
Beton barwiony
Beton ciki
Beton lekki
Beton na mokro
Beton o fakturze pukanej
Beton o duej wytrzymaoci
Beton o duej wytrzymaoci
wczesnej
Beton podwodny
Beton pompowalny
Beton segmentw tunelowych
Beton stwardniay
Beton wiey
Beton masywny
- rysy powierzchniowe
Beton monolityczny
Beton mrozoodporny
Beton naparzany
Beton natryskowy
- stabilizowany wknami
- zbrojony wknami stalowymi
-odporny na siarczany
- o zwikszonej ognioodpornoci
- klasy wytrzymaoci wczesnej
- stabilizator
- wykonywanie natrysku
Beton normowy

86

61

52

Beton towarowy
Beton w deskowaniu lizgowym
Beton w lecie
Beton w zimie
Beton zagszczany walcem
Beton zbrojony wknami
Beton posadzkowy, ziarnisty

35

49

75

79, 80

61

56

73

61
Cement hutniczy
22
Cement portlandzki
45
Cementy wg normy EN 197-1
Certyfikacja kontroli produkcji
45
Ciepo hydratacji
95
Cinienia w deskowaniu
48
Cukry z drewna
22
Czas mieszania
43, 91
Czasy opnienia
42
Czas pracy
51
Czas rozdeskowania
69

61

57
D
7, 59

36
Deskowanie nasikliwe
53,101
Dodatki
48
Dodatki do betonu
Domieszki
95
Domieszki do betonu
57
- rodowisko
39
- norma En 934-2
70
Domieszki napowietrzajce
93
Dozowanie domieszek
74
Domieszka uplastyczniajca
54
Drobne prefabrykaty do

54
nawierzchni
72
Drugorzdne skadniki cementu
45

71

116
E
127

128
Etryngit
129

129

118

127

119

7

7

7

33

105

45

53

46

76

75

95

131

29

15

14

14

143

14

14

15

14

62-69

8

102

145

F
Fazy hydratacji
Frakcje uziarnienia

103
101

G
Gsto betonu stwardniaego
Gsto betonu wieego
- okrelanie
- temperatura
Gsto nasypowa
Gboko penetracji
Gboko penetracji wody
Gwne skadniki betonu

113
83
90
84
16
125
114
7

Mieszanka sucha
Minimalna temperatura
Minimalna zawarto cementu
Motek Schmidta
Mot wahadowy
Mokre na mokre
Mrozoodporno

119
79
30
83
96
73
100, 115

N
Napowietrzony beton lekki
Naprenia mrozowe
Natrysk metod na sucho
Natrysk metod na mokro
Nieprzepuszczalno
Norma EN 206-1:2000
Norma EN 934-2

59
100
119
120, 127
97
22
14

K
Klasy ekspozycji
Klasy ekspozycji a rodowisko
Klasy konsystencji
Klasy wytrzymaoci betonu
Kohezja
Konsystencja
- rejestracja
Kontrola zgodnoci
Kontrola zgodnoci klasy betonu
Kruszywa normowe
Kruszywa
- cikie
- kruszywo do betonu
- lekkie
- amane
- mrozoodporne
- wedug normy EN 12620
- naturalne
Kruszywo amane
Krzywe uziarnienia

23,24
24
27, 81
28, 93
84
81, 91
82
33
33
10
10
10
10
13, 40
13, 100
11
3,40
13
12

M
Maszyny wytrzymaociowe
Materiay nieaktywne
Metoda Contractor
Metoda Hilti
Miejsca obcione ruchem
Mikropory
Mieszanka kruszywowa
Mieszanki smarujce

146

111
15
58
125
42
100
12
41

O
Obliczanie objtoci materiau
Odparowanie
Odpad betonu natryskowego
Odporno chemiczna
Odporno na siarczany
Odporno na
zamraanie/rozmraanie
Odporno na cieranie
Obcienia przy cieraniu
- szlifowanie
- udar
- ruch koowy
Ognioodporno
Okres pielgnacji
Okrelanie klas
Opad stoka
- badanie
Opniacz
Opniacz
Opniacz kontaktowy
Opnienie na okres nocy

20
137
35
103
102
100, 115
103
103
103
103
56,69,129
141
24
81
86
14
14
101
78

P
Para
Piasek
Pielgnacja

70
11
136

Pielgnacja prbek
Pyty do nawierzchni
Pobieranie prbek
Pocztek wizania
Pomiar aparatem L-box
Pompowalno
Pompowanie strumieniem
cienkim
Pompowanie strumieniem
gstym
Popi lotny
Porowato kapilarna
Pory przy zagszczaniu
Posypki Dry Shakes
Powierzchnia betonu
Powierzchnia waciwa
Powoka ochronna
Pniejsza odporno na spkanie
Prefabrykacja
Preparat uszczelniajcy
Preparaty antyadhezyjne
- zuycie
- grubo powoki
Preparaty do pielgnacji betonu
Prbki
- szeciany
- walce
- prostopadociany
- pielgnacja
Przyspieszacz twardnienia
Przyczepno/wytrzymao na
rozciganie
Przyoenie obcienia:
1 punkt/2 punkty
Przyrost wytrzymaoci
Przyrzd lejek V
Przyspieszacz
- niealkaliczny
Przyspieszacz wizania
Pucolany
Pustki kapilarne
Pustki elowe
Pustki powietrzne
- rodzaje
- efektywne
Py krzemionkowy

108
62-69
86
77
91
84
120
120
16, 29
51
83
72
100
16
71
56
38
14
130
134
134
138
107
107
107
107
107
14
117
112
93
92
120
127
14
16
83
83
47
46
16, 29

9
12
54
91

S
Segregacja
Separacja
Skad betonu
Skurcz
Skurcz plastyczny
Skurcz przy wysychaniu
Spadek temperatury betonu
Spkania pochodzenia
chemicznego
Spoiwa
Stabilizator
Stabilizator mieszanki
Stopie zagszczalnoci
- badanie
Struktura ziarnista
Superplastyfikator
Szeciany

84
82
32
101
102
102
81
100
8
14
82
81
87
10
14
107

rednica rozpywu
- badanie
rodowisko a domieszki
do betonu

81
88
143

T
Tablica dozowania dla opnienia
Tablice opnienia
Temperatura betonu, spadek
Temperatura krytyczna

76
76
81
75, 76

U
Urabialno
- wymagania
Utrata ciepa

R
Reakcja alkalia-kruszywo
Rewibracja
Regularna kontrola

Rodzaje cementu
Rozmiary sit
Rozupywanie
Rozpyw stoka

85
74
80

106
54
86

147

W
Warstwa kontaktowa
Warto k
- popi lotny
- py krzemionkowy
Wczesne wykoczenie
Wibracja (syndrom
biaych kostek)
Wielkoci wibratorw
Wkna polipropylenowe
Wkna stalowe
Woda do mycia
Woda gruntowa
Woda pitna
Woda zarobowa
Wodoszczelno
Wskanik dyspersji powietrza L
Wskanik woda/cement
Wstpne prby opnienia
Wzory zniszczenia prbek
Wyciekanie wody (bleeding)
Wykoczenie
Wykwity
Wypeniacz wapienny
Wyroby prefabrykowane
Wysychanie
Wytrzymao na ciskanie
Wytrzymao przy rozupywaniu
Wytrzymao na zginanie
Wytrzymao zamarzania

104

29

29

30

95

43

53

70, 129

56, 128

18

18

18

18

97, 98

46

51, 85

78

110

82

82

82

15

37

136

93, 109

113

104, 111

80

Z
Zasady pielgnacji
Zawarto chlorkw
Zawarto frakcji drobnych
Zawarto powietrza
- okrelanie
Zmiany temperatury
Zmniejszone zuycie

148

140

31

17

83

90

138

85

149

Sika wybr rozwiza systemowych

Produkcja betonu i zaprawy
Uszczelnianie
Naprawa, ochrona i wzmacnianie betonu
Klejenie i uszczelnianie
Posadzki
Ochrona stali przed korozj i ogniem
Syntetyczne membrany do izolacji dachw i zbiornikw
Wykonywanie tuneli
Odpowiadajcy sprzt i wyposaenie
Domieszki do betonu Sika
Maszyny Sika do betonu natryskowego oraz systemy wspomagajce
Systemy Sika do ochrony przed wod

Przedstawiono 10000 zdj obiektw referencyjnych Sika w Polsce

Biuro Krakw
ul. owiskiego 40

31-752 Krakw

tel. (012) 644 37 40

fax: (012) 642 16 91

e-mail: krakow.poland@pl.sika.com

Biuro Wrocaw
ul. Ojca Beyzyma 10

53-204 Wrocaw

tel. (071) 363 36 04, (071) 363 39 61

fax: (071) 363 25 99

e-mail: wroclaw.poland@pl.sika.com

Biuro Bydgoszcz
ul. Gdaska 125/7

85-022 Bydgoszcz

tel. (052) 349 32 29

fax: (052) 345 27 95

e-mail: bydgoszcz.poland@pl.sika.com

Biuro Pozna
ul. Rzemielnicza 1

62-081 Pozna-Przemierowo

tel. (061) 652 38 22, (061) 652 37 98

fax: (061) 652 37 78

e-mail: poznan.poland@pl.sika.com

Filia d
tel/fax. (042) 633 78 04

Biuro Gdynia
ul. Marszaka Focha 1

81-403 Gdynia

tel. (058) 622 93 57, (058) 622 93 99

fax: (058) 662 25 25

e-mail: gdynia.poland@pl.sika.com

Biuro Szczecin
ul. Duska 57/2

71-795 Szczecin

tel. (091) 486 85 59

fax: (091) 486 86 37

e-mail: szczecin.poland@pl.sika.com

Biuro Krakw
Centrala SIKA INDUSTRY
ul. owiskiego 40

31-752 Krakw

tel. (012) 644 04 92

fax: (012) 644 16 09

e-mail: industry.poland@pl.sika.com

Biuro Warszawa
ul. Karczunkowska 89

02-871 Warszawa

tel. (022) 31 00 770

fax: (022) 31 00 802

e-mail: warszawa.poland@pl.sika.com

Filia Opole-Chorula
tel. (077) 446 80 15

fax: (077) 467 10 68

www.sika.pl

Informacje, a w szczeglnoci zalecenia dotyczce dziaania i kocowego zastosowania produktw Sika s podane w dobrej wierze, przy uwzgldnieniu
aktualnego stanu wiedzy i dowiadczenia Sika i odnosz si do produktw skadowanych, przechowywanych i uywanych zgodnie z zaleceniami podanymi
przez Sika. Z uwagi na wystpujce w praktyce zrnicowanie materiaw, substancji, warunkw i sposobu ich uywania i umiejscowienia, pozostajce cakowicie poza zakresem wpywu Sika, waciwoci produktw podane w informacjach, pisemnych zaleceniach i innych wskazwkach udzielonych przez Sika
nie mog by podstaw do przyjcia odpowiedzialnoci Sika w przypadku uywania produktw niezgodnie z zaleceniami podanymi przez Sika. Uytkownik
produktu jest obowizany do uywania produktu zgodnie z jego przeznaczeniem i zaleceniami podanymi przez firm Sika. Prawa wasnoci osb trzecich
musz by przestrzegane. Wszelkie zamwienia s realizowane zgodnie z aktualnie obowizujcymi Oglnymi Warunkami Sprzeday Sika, dostpnymi na
stronie internetowej www.sika.pl, ktre stanowi integraln cz wszystkich umw zawieranych przez Sika. Uytkownicy s obowizani przestrzega wymaga zawartych w aktualnej Karcie Informacyjnej uytkowanego produktu. Kopi aktualnej Karty Informacyjnej Produktu Sika dostarcza Uytkownikowi na
jego danie.

Sika_Concrete_Handbook_PL/201008/IND/ Sika Poland Zastpuje wszystkie poprzednie/PL

Concrete

Biuro Centralne Sika Poland Sp. z o.o.

ul. Karczunkowska 89, 02-871 Warszawa

tel.: (022) 31 00 700,

fax: (022) 31 00 800,

e-mail: sika.poland@pl.sika.com

www.sika.pl