Konstytucja dogmatyczna o Kociele

"LUMEN GENTIUM"
Rozdzia I: Misterium Kocioa.
Rozdzia II: Lud Boy.
Rozdzia III: O hierarchicznym ustroju Kocioa, a w szczeglnoci o
episkopacie.
Rozdzia IV: Katolicy wieccy.
Rozdzia V: Powszechne powoanie do witoci w Kociele.
Rozdzia VI: Zakonnicy.
Rozdzia VII: Eschatologiczny charakter Kocioa pielgrzymujcego i jego
zwizek z Kocioem w niebie.
Rozdzia VIII: Bogosawiona Maryja Dziewica Boa Rodzicielka w
tajemnicy Chrystusa i Kocioa:
Wstp,
Rola Bogosawionej Dziewicy w ekonomii zbawienia,
Bogosawiona Dziewica i Koci,
Kult Bogosawionej Dziewicy w Kociele,
Maryja znakiem niezawodnej nadziei i pociechy dla pielgrzymujcego
Ludu Boego.
Rozdzia I
MISTERIUM KOCIOA
KK 1. Poniewa Chrystus jest wiatoci narodw, obecny Sobr wity, w Duchu witym
zgromadzony, pragnie gorco owieci wszystkich ludzi blaskiem Jego janiejcym na obliczu
Kocioa, goszc Ewangeli wszelkiemu stworzeniu (por. Mk 16,15). A e Koci jest w
Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i narzdziem wewntrznego zjednoczenia z
Bogiem i jednoci caego rodzaju ludzkiego, przeto podejmujc nauk poprzednich Soborw,
pragnie on wyjani dokadniej swoim wiernym i caemu wiatu natur swoj i powszechne
posannictwo. Warunki naszej epoki nadaj temu zadaniu kocioa szczeglnie pilny charakter,
chodzi o to, aby wszyscy ludzie zczeni dzi cilej wizami spoecznymi, technicznymi,
kulturalnymi, osignli pen jedno rwnie w Chrystusie.
KK 2. Przedwieczny Ojciec, na skutek najzupeniej wolnego i tajemnego zmysu swej mdroci i
dobroci stworzy cay wiat, a ludzi postanowi wynie do uczestnictwa w yciu Boym, nie
opuci te ludzi po ich upadku w Adamie, dajc im nieustannie pomoce do zbawienia przez wzgld
na Chrystusa, Odkupiciela, "ktry jest obrazem Boga niewidzialnego, pierworodnym wszelkiego
stworzenia" (Kol 1,15). Wszystkich za wybranych Ojciec przed wiekami "przewidzia i
przeznaczy, aby si stali podobni do Syna Jego, ktry mia by pierworodnym midzy wielu
brami" (Rz 8,29). A wierzcych w Chrystusa postanowi zgromadzi w Kociele witym, ktry
ju od pocztku wiata ukazany przez typy, cudownie przygotowany w historii narodu izraelskiego i
w Starym Przymierzu, ustanowiony w czasach ostatecznych, objawiony zosta przez wylanie
Ducha, a w kocu wiekw osignie swe chwalebne dopenienie. Wtedy za, jak to czytamy u

witych Ojcw, wszyscy sprawiedliwi, poczynajc od Adama, "od Abla sprawiedliwego a po

ostatniego wybranego", zostan zgromadzeni w Kociele powszechnym u Ojca.
KK 3. Przyszed tedy Syn, zesany przez Ojca, ktry wybra nas w Nim przed stworzeniem wiata i
do przybrania za synw boych przeznaczy, poniewa w Nim spodobao mu si odnowi wszystko
(por. Ef 1,4-5 i 10). eby wypeni wol Ojca, Chrystus zapocztkowa Krlestwo niebieskie na
ziemi i objawi nam tajemnic Ojca, a posuszestwem swym dokona odkupienia. Koci, czyli
Krlestwo chrystusowe, ju teraz obecne w tajemnicy, dziki mocy Boej ronie w sposb
widzialny w wiecie. Znakiem tego pocztku i wzrastania jest krew i woda wypywajce z
otwartego boku Jezusa ukrzyowanego (por. J 19,34), a zapowiedzi sowa Pana odnoszce si do
Jego mierci na krzyu: "A ja, gdy wywyszony zostan ponad ziemi, wszystkich do siebie
pocign" ( J 12,32 gr.). Ilekro na otarzu sprawowana jest ofiara krzyowa, w ktrej * na Pasch
nasz ofiarowany zosta Chrystus " (1 Kor 5,7), dokonuje si dzieo naszego odkupienia.
Rwnoczenie w sakramencie chleba eucharystycznego uprzytamnia si i dokonuje jedno
wiernych, ktrzy stanowi jedno ciao w Chrystusie (por. 1 Kor 10,17). Wszyscy ludzie powoani s
do tego zjednoczenia z Chrystusem, ktry jest wiatoci wiata i od ktrego pochodzimy, dziki
ktremu yjemy, do ktrego zdamy.
KK 4. Kiedy za dopenio si dzieo, ktrego wykonanie Ojciec powierzy Synowi na ziemi (por. J
17,4), zesany zosta w dzie Zielonych wit Duch wity, aby Koci ustawicznie uwica i aby
w ten sposb wierzcy mieli przez Chrystusa w jednym Duchu dostp do Ojca (por. Ef 2,18). On to
wanie jest Duchem ycia, czyli rdem wody tryskajcej na ywot wieczny (por. J 4,14, 7,38-39),
przez Niego Ojciec oywia ludzi umarych na skutek grzechu, zanim miertelne ich ciaa wskrzesi
w Chrystusie (por. Rz 8,10-11). Duch mieszka w Kociele, a take w sercach wiernych jak w
wityni (por. 1 Kor 3,16, 6,19), w nich przemawia i daje wiadectwo przybrania za synw (por.
Gal 4,6, Rz 8, 15-16 i 26). Prowadzc Koci do wszelkiej prawdy (por. J 16,13) i jednoczenie we
wsplnocie (in communione) i w posudze, uposaa go w rozmaite dary hierarchiczne oraz
charyzmatyczne, i przy ich pomocy nim kieruje oraz owocami swoimi go przyozdabia (por. Ef 4,1112, 1 Kor 12,4, Gal 5,22). Moc Ewangelii utrzymuje Koci w cigej modoci, ustawicznie go
odnawia i do doskonaego zjednoczenia z Oblubiecem prowadzi. Albowiem Duch i Oblubienica
mwi do Pana Jezusa Przyjd! (por. Ap 22,17).
Tak to cay Koci okazuje si jako "lud zjednoczony jednoci Ojca i Syna, i Ducha witego".
KK 5. Tajemnica Kocioa witego ujawnia si w jego zaoeniu. Pan Jezus bowiem
zapocztkowa Koci swj goszc radosn nowin, a mianowicie nadejcie Krlestwa Boego
obiecanego od wiekw w Pimie: "Wypeni si czas i przybliyo si Krlestwo Boe" (Mk 1,15,
por. Mt 4,17). A Krlestwo to zajaniao ludziom w sowie, czynach i w obecnoci Chrystusa. Oto
sowo Pana porwnane jest do ziarna, ktre wsiewa si w rol (Mk 4,14), ci, co suchaj go z wiar
i zaliczaj si do maej trzdki Chrystusowej (k 12,32), otrzymali ju samo Krlestwo, wasn
moc kiekuje nastpnie ziarno i wzrasta a do czasu niwa (por. Mk 4,26-29). Take cuda Jezusa
wiadcz, e nastao ju Krlestwo Boe na ziemi: "Jeli moc Bo wyrzucam czarty, tedy
przyszo do was Krlestwo Boe" (k 11,20, por. Mt 12,28). Przede wszystkim jednak Krlestwo
ujawnia si w samej osobie Chrystusa, Syna Boego i Syna Czowieczego, ktry przyszed, "aby
suy i odda dusz swoj na okup za wielu" (Mk 10,45).
Kiedy za Jezus, ponisszy mier krzyow za ludzi, zmartwychwsta, ukaza si jako Pan i
Mesjasz, i Kapan ustanowiony na wieki (por. Dz 2,36, Hbr 5,6, 7,17-21) i Ducha obiecanego przez
Ojca wyla na uczniw swoich (por. Dz 2,33). Std te Koci wyposaony w dary swego
Zbawiciela i wiernie dochowujcy Jego przykaza mioci, pokory i wyrzeczenia, otrzymuje
posannictwo goszenia i krzewienia Krlestwa Chrystusowego i Boego wrd wszystkich
narodw i stanowi zalek oraz zacztek tego Krlestwa na ziemi. Sam tymczasem wzrastajc
powoli, tskni do Krlestwa w peni dokonanego i ze wszystkich si spodziewa si i pragnie
poczenia si z Krlem swoim w chwale.

KK 6. Jak w Starym Testamencie objawienie Krlestwa czsto przedstawione jest typicznie, tak te
i teraz wewntrzna natura Kocioa daje si nam pozna poprzez rozmaite obrazy, ktre brane bd
z ycia pasterskiego, bd z uprawy roli, bd z budownictwa, bd wreszcie z ycia rodzinnego i
narzeczestwa, maj swe oparcie w ksigach Prorokw.
I tak Koci jest owczarni, ktrej bram jedyn i konieczn jest Chrystus (J 10,1-10). Jest rwnie
trzod, ktrej sam Bg zapowiedzia, e bdzie jej pasterzem (por. Iz 40,11, Ez 34,11 nn.), i ktrej
owce, cho kieruj nimi pasterze- ludzie, nieustannie przecie prowadzi i ywi sam Chrystus, dobry
Pasterz i Ksi pasterzy (por. J 10,11, 1 P 5,4), ktry ycie swoje za owce odda (por. J 10,11-15).
Jest Koci rol uprawn, czyli rol Bo (1 Kor 3,9). Na roli tej ronie stare drzewo oliwne,
ktrego witym korzeniem byli Patriarchowie i w ktrym dokonao si i dokona jeszcze
pojednanie ydw i pogan (Rz 11,13-26). Rolnik niebieski zasadzi Koci jako winnic wybran
(Mt 21,33-43 i pararele, por. Iz 5,1 nn). Winorol prawdziw jest Chrystus, ycia i urodzajnoci
uyczajcy pdom, to znaczy nam, ktrzy przez Koci w Nim samym trwamy, a bez Niego nic
uczyni nie moemy (J 15,1-5).
Czsto rwnie nazywany jest Koci budowl Bo (1 Kor 3,9). Siebie samego porwna Pan do
kamienia, ktry odrzucili budujcy, ale ktry sta si kamieniem wgielnym (Mt 21,42 i paralele,
por. Dz 4,11, 1 P 2,7, 117,22). Na tym fundamencie buduj Apostoowie Koci (por. 1 Kor 3,11),
od niego te bierze on sw moc i spoisto. Budowla ta otrzymuje rne nazwy: dom Boga (1 Tm
3,15), w ktrym mianowicie mieszka Jego rodzina, mieszkanie Boe w Duchu (Ef 2,19-22),
przybytek Boga z ludmi (Ap 21,3), przede wszystkim za witynia wita, ktr wyobraon
przez kamienne sanktuaria sawi wici Ojcowie, a ktr w liturgii przyrwnuje si nie bez racji do
miasta witego, do nowego Jeruzalem. W miasto to, niby kamienie ywe, wbudowani jestemy tu
na ziemi (1 P 2,5). To wite miasto oglda Jan jako zstpujce z nieba od Boga, w czas odnowienia
wiata, "gotowe niby oblubienica strojna dla ma swego" (Ap 21,1 n) Koci, nazywany rwnie
"grnym Jeruzalem" i "matk nasz" (Gal 4,26, por. Ap 12,17), przedstawiany jest jako nieskalana
Oblubienica niepokalanego Baranka (Ap 19,17, 21,2 i 22,17), ktr Chrystus "umiowa i wyda
siebie samego za ni, aby j uwici" (Ef 5,26), ktr zczy ze sob wzem nierozerwalnym i
nieustannie j "ywi i pielgnuje" (Ef 5,29) i ktr oczyciwszy zechcia mie zczon ze sob oraz
poddan w mioci i wiernoci (por. Ef 5,24), ktr wreszcie hojnie obdarzy na wieki dobrami
niebiaskimi, abymy poj mogli Bo i Chrystusow do nas mio, przewyszajc wszelk
wadz (por. Ef 3,19). Pki za tu na ziemi Koci przebywa na tuaczce daleko od Pana (por. 2
Kor 5,6), ma si za wygnaca, szukajc tego i to miujc, co w grze jest, gdzie przebywa Chrystus
siedzcy po prawicy Boej, gdzie ycie Kocioa ukryte zostao z Chrystusem w Bogu a do chwili,
gdy z Oblubiecem swoim ukae si w chwale (por. Kol 3,1-4).
KK 7. Syn Boy w naturze czowieczej z Nim zjednoczonej, zwyciajc mier przez mier i
zmartwychwstanie swoje, odkupi czowieka i przemieni w nowe stworzenie (por. Gal 6,15, 2 Kor
5,17). Udzielajc bowiem Ducha swego, braci swoich powoanych ze wszystkich narodw,
ustanowi w sposb mistyczny jako ciao swoje.
W ciele tym ycie Chrystusowe rozlewa si na wierzcych, ktrzy przez sakramenty jednocz si w
sposb tajemny i rzeczywisty z umczonym i uwielbionym Chrystusem. Przez chrzest bowiem
upodobniamy si do Chrystusa: "Albowiem w jednym Duchu wszyscy ochrzczeni zostalimy w
jedno ciao" (1 Kor 12,13). W tym witym obrzdzie uprzytamnia si i dokonuje nasze zespolenie
ze mierci i zmartwychwstaniem Chrystusa: "Przez chrzest bowiem zostalimy razem z Nim
pogrzebani w mier", jeli za "zostalimy wszczepieni w podobiestwo mierci Jego, to i w
zmartwychwstanie bdziemy" (Rz 6,4-5). przy amaniu chleba eucharystycznego, uczestniczc w
sposb rzeczywisty w Ciele Paskim, wznosimy si do wsplnoty (communio) z Nim i nawzajem
ze sob. "Bo wielu nas jest jednym chlebem i jednym ciaem, wszyscy, ktrzy jednego chleba
uczestnikami jestemy" (1 Kor 10,17). Tak oto wszyscy stajemy si czonkami owego Ciaa (por. 1
Kor 12,27), "a brani z osobna, jestemy czonkami jedni drugich" (Rz 12,5).
Jak za wszystkie czonki ciaa ludzkiego, cho jest ich wiele, tworz przecie jedno ciao, tak te i
wierni w Chrystusie (por. 1 Kor 12,12). Rwnie w budowaniu ciaa Chrystusowego istnieje

rnorodno czonkw i funkcji. Jeden jest Duch, ktry rozmaite swe dary rozdziela stosownie do
bogactwa swego i do potrzeb posugiwania, ku poytkowi Kocioa (por. 1 Kor 12,1-11). Wrd
darw tych gruje aska Apostow, ktrych powadze sam Duch poddaje nawet charyzmatykw
(por. 1 Kor 14). Tene Duch, sam przez si, moc swoj i wewntrznym spojeniem czonkw
jednoczc ciao, tworzy i nakazuje mio wzajemn midzy wiernymi. Std, jeli jeden czonek
cierpi, wesp z nim cierpi wszystkie czonki, a jeli jeden czonek czci doznaje, wszystkie czonki
wesp z nim si raduj (por. 1 Kor 12,26).
Gow tego ciaa jest Chrystus. On jest obrazem Boga niewidzialnego, w Nim stworzone zostao
wszystko. On jest przede wszystkim i wszystko w Nim trwa. On jest gow ciaa, ktrym jest
Koci. On jest pocztkiem, pierworodnym z umarych, aby sam we wszystkim zachowa
pierwszestwo (por. Kol 1,15-18). Wielkoci mocy swojej panuje nad niebem i ziemi, a
niedocig sw doskonaoci i dziaaniem napenia cae ciao bogactwem swej chway (por. Ef
1,18-23).
Do Niego upodobnia si winny wszystkie czonki, a uksztatuje si w nich Chrystus (por. Gal
4,19). Dlatego te dopuszczeni jestemy do tajemnic Jego ycia, z Nim wspuksztatowani, wesp
z Nim umarli i wesp z martwych wskrzeszeni, a wesp z Nim panowa bdziemy (por. Flp 3,21,
2 Tm 2,11, Ef 2,6, Kol 2,12 i in.). Na ziemi jeszcze tuacze idcy w Jego lady wrd uciskw i
przeladowa, zczeni jestemy z Jego cierpieniami jak ciao z Gow, wspcierpic z Nim,
abymy te wesp z Nim byli uwielbieni (por. Rz 8,17).
Z Niego "cae ciao, spojeniami i wizaniami opatrzone i razem zczone, wzrasta na pomnoenie
Boe" (Kol 2,19). On sam w ciele swoim, to znaczy w Kociele, ustawicznie rozdziela dary
posugiwania, przez ktre Jego moc wiadczymy sobie wzajemnie posugi ku zbawieniu, abymy,
czynic prawd w mioci, wzrastali we wszystko w Tym, ktry jest Gow nasz (por. Ef 4,11-16
gr.).
Abymy za w Nim nieustannie si odnawiali (por. Ef 4,23), udzieli nam Ducha swego, ktry
bdc jednym i tym samym w Gowie i czonkach, tak cae ciao oywia, jednoczy i porusza, e
dziaanie Jego porwnywa mogli wici Ojcowie z funkcj, jak spenia w ciele ludzkim zasada
ycia, czyli dusza.
Chrystus miuje Koci jak oblubienic swoj, stawszy si wzorem ma miujcego swoj on,
jak wasne ciao (por. Ef 5,25-28, sam za Koci poddany jest Gowie swojej (tame 23-24).
"Poniewa w Nim caa penia bstwa zamieszkuje cielenie" (Kol 2,9), Koci, ktry jest Jego
ciaem i penoci, napenia boskimi darami swoimi (por. Ef 1,22-23), aby zda i doszed do
wszelkiej penoci Boej (por. Ef 3,19).
KK 8. Chrystus jedyny Porednik, ustanowi swj Koci wity, t wsplnot wiary, nadziei i
mioci tu na tej ziemi, jako widzialny organizm, nieustannie go te przy yciu utrzymuje, prawd i
ask rozlewajc przez niego na wszystkich. Wyposaona za w organa hierarchiczne spoeczno i
zarazem mistyczne Ciao Chrystusa, widzialne zrzeszenie i wsplnota duchowa. Koci ziemski i
Koci - bogaty w dary niebiaskie - nie mog by pojmowane jako dwie rzeczy odrbne,
przeciwnie, tworz one jedn rzeczywisto zoon, ktra zrasta si z pierwiastka boskiego i
ludzkiego. Dlatego te na zasadzie bliskiej analogii upodabnia si ona do tajemnicy Sowa
Wcielonego. Jak bowiem przybrana natura ludzka suy Sowu Boemu za ywe narzdzie
zbawienia, nierozerwalnie z Nim zjednoczone, nie inaczej te spoeczny organizm Kocioa suy
oywiajcemu go Duchowi Chrystusowemu ku wzrastaniu ciaa (por. Ef 4,16).
To jest ten jedyny Koci Chrystusowy, ktry wyznajemy w Symbolu wiary jako jeden, wity,
katolicki i apostolski, ktry Zbawiciel nasz po zmartwychwstaniu swoim powierzy do pasienia
Piotrowi (J 21,17), zlecajc jemu i pozostaym Apostoom, aby go krzewili i nim kierowali (por. Mt
28,18 nn), i ktry zaoy na wieki jako "filar i podwalin prawdy" (1 Tm 3,15). Koci ten,
ustanowiony i zorganizowany na tym wiecie jako spoeczno, trwa w Kociele katolickim,
rzdzonym przez nastpc Piotra oraz biskupw pozostajcych z nim we wsplnocie (communio),
cho i poza jego organizmem znajduj si liczne pierwiastki uwicenia i prawdy, ktre jako
waciwe dary Kocioa Chrystusowego nakaniaj do jednoci katolickiej.

A jak Chrystus dokona dziea odkupienia w ubstwie i wrd przeladowa, tak i Koci
powoany jest do wejcia na t sam drog, aby udziela ludziom owocw zbawienia. Jezus
Chrystus, "majc natur Bo, ... wyniszczy samego siebie, przyjwszy posta sugi" (Flp 2,6) i ze
wzgldu na nas "sta si ubogim, bogatym bdc" (2 Kor 8,9), tak samo i Koci, cho dla
penienia swego posannictwa potrzebuje ludzkich zasobw, nie dla szukania ziemskiej chway
powsta, lecz dla szerzenia pokory i wyrzeczenia rwnie swoim przykadem. Chrystus posany
zosta przez Ojca, "aby gosi ewangeli ubogim... aby uzdrawia skruszonych w sercu" (k 4,18),
"aby szuka i zbawia, co byo zgino" (k 19,10), podobnie i Koci darzy mioci wszystkich
dotknitych saboci ludzk, co wicej, w ubogich i cierpicych odnajduje wizerunek swego
ubogiego i cierpicego Zbawiciela, im stara si uly w niedoli i w nich usiuje suy Chrystusowi.
A podczas gdy Chrystus, "wity, niewinny, niepokalany" (Hbr 7,26), nie zna grzechu (2 Kor 5,21),
lecz przyszed dla przebagania jedynie za grzechy ludu (por. Hbr 2,17), Koci obejmujcy w
onie swoim grzesznikw, wity i zarazem cigle potrzebujcy oczyszczenia, podejmuje
ustawicznie pokut i odnowienie swoje.
Koci "wrd przeladowa wiata i pociech Boych zda naprzd w pielgrzymce", zwiastujc
krzy i mier Pana, a przybdzie (por. 1 Kor 11,26). Moc za Pana zmartwychwstaego krzepi
si, aby utrapienie i trudnoci swe, zarwno wewntrzne, jak zewntrzne, przezwycia
cierpliwoci i mioci, a tajemnic Jego, cho pod oson, wiernie przecie w wiecie objawia,
pki si ona na koniec w penym wietle nie ujawni.
Rozdzia II
LUD BOY
KK 9. W kadym wprawdzie czasie i w kadym narodzie miy jest Bogu, ktokolwiek si Go lka i
postpuje sprawiedliwie (por. Dz 10,35), podobao si jednak Bogu uwici i zbawia ludzi nie
pojedynczo, z wykluczeniem wszelkiej wzajemnej midzy nimi wizi, lecz uczyni z nich lud,
ktry by Go poznawa w prawdzie i zbonie Mu suy. Przeto wybra sobie Bg na lud nard
izraelski, z ktrym zawar przymierze i ktry stopniowo poucza, siebie i zamiary woli swojej
objawiajc w jego dziejach i uwicajc go dla siebie. Wszystko to jednak wydarzyo si jako
przygotowanie i jako typ owego przymierza nowego i doskonaego, ktre miao by zawarte w
Chrystusie, oraz peniejszego objawienia, jakie da miao samo Boe Sowo, stawszy si ciaem.
"Oto dni nadchodz, mwi Pan, i zawr z domem izraelskim przymierze nowe... Poo zakon mj
we wntrznociach ich i na sercu ich napisz go, i bd im Bogiem, a oni bd mi ludem... Bo
wszyscy poznaj mnie, od najmniejszego do najwikszego, mwi Pan" (Jr 31,31-34). Chrystus
ustanowi to nowe przymierze, a mianowicie nowy testament we krwi swojej (por. 1 Kor 11,25),
powoujc spord ydw i pogan lud, ktry nie wedle ciaa, lecz dziki Duchowi zr si mia w
jedno i by nowym Ludem Boym. Albowiem wierzcy w Chrystusa, odrodzeni nie z nasienia
skazitelnego, lecz z nieskazitelnego przez sowo Boga ywego (por. 1 P 1,23), nie z ciaa, lecz z
wody i Ducha witego (por. J 3,5-6), ustanawiani s w kocu "rodzajem wybranym, krlewskim
kapastwem, narodem witym, ludem nabytym..., co niegdy nie by ludem, teraz za jest ludem
Boym" (1 P 2,9-10).
Lud w mesjaniczny ma gow Chrystusa, "ktry wydany zosta za grzechy nasze i zmartwychwsta
dla usprawiedliwienia naszego" (Rz 4,25), a teraz, posiadszy imi, ktre jest ponad wszelkie imi,
chwalebnie panuje w niebie. Udziaem tego ludu staa si godno i wolno synw Boych, w
ktrych sercach Duch wity mieszka jak w wityni. Prawem jego stao si przykazanie nowe
miowania, jak Chrystus nas umiowa (por. J 13,34). Celem jego wreszcie - Krlestwo Boe,
zapocztkowane na ziemi przez samego Boga i majce si dalej rozszerza, a na kocu wiekw
dopenione zostanie rwnie przez Boga, gdy objawi si Chrystus, ycie nasze (por. Kol 3,4), a
"samo stworzenie bdzie wyzwolone z niewoli skaenia na wolno chway synw Boych" (Rz
8,21). Tote w lud mesjaniczny, cho nie obejmuje aktualnie wszystkich ludzi, a nieraz nawet
okazuje si ma trzdk, jest przecie potnym zalkiem jednoci, nadziei i zbawienia dla caego
rodzaju ludzkiego. Ustanowiony przez Chrystusa dla wsplnoty ycia, mioci i prawdy, uywany

jest rwnie przez Niego za narzdzie zbawienia wszystkich i posany jest do caego wiata, jako
wiato wiata oraz sl ziemi (por. Mt 5,13-16).
A jak Izrael wedle ciaa, wdrujcy przez pustyni nazwany ju jest Kocioem Boym (2 Ezd 13,1,
por. Lb 20,4, Pwt 23,1 nn), tak nowy Izrael, ktry yjc w doczesnoci szuka przyszego i trwaego
miasta (por. Hbr 13,14), rwnie nazywa si Kocioem Chrystusowym (por. Mt 16,18), jako e
Chrystus naby go za cen krwi swojej (por. Dz 20,28), Duchem swoim go napeni i w stosowne
rodki widzialnego i spoecznego zjednoczenia wyposay. Bg powoa zgromadzenie tych, co z
wiar spogldaj na Jezusa, sprawc zbawienia i rdo pokoju oraz jednoci, i ustanowi
Kocioem, aby ten Koci by dla wszystkich razem i dla kadego z osobna widzialnym
sakramentem owej zbawczej jednoci. Majc rozprzestrzeni si na wszystkie kraje, Koci
wchodzi w dzieje ludzkie, wkraczajc rwnoczenie poza czasy i granice ludw. Idc za naprzd
poprzez dowiadczenia i uciski krzepi si Koci moc obiecanej mu przez Pana aski Boej, aby
w saboci cielesnej nie odstpi od doskonaej wiernoci, lecz pozosta godn oblubienic swego
Pana i pod dziaaniem Ducha witego nieustannie odnawia samego siebie, pki przez krzy nie
dotrze do wiatoci, ktra nie zna zmierzchu.
KK 10. Chrystus Pan, Kapan wzity spord ludzi (por. Hbr 5,1-5), nowy lud "uczyni krlestwem
i kapanami Bogu i Ojcu swemu" (Ap 1,6, por 5,9-10). Ochrzczeni bowiem powicani s przez
odrodzenie i namaszczenie Duchem witym, jako dom duchowy i wite kapastwo, aby przez
wszystkie waciwe chrzecijaninowi uczynki skada ofiary duchowe i gosi moc Tego, ktry
wezwa ich z ciemnoci do swego prawdziwego wiata (por. 1 P 2,4-10). Tote wszyscy uczniowie
Chrystusowi, trwajc w modlitwie i chwalc wsplnie Boga (por. Dz 2,42-47), samych siebie
skada maj na ofiar yw., wit, mi Bogu (por. Rz 12,1), wszdzie maj gosi wiadectwo o
Chrystusie, a tym ktrzy si tego domagaj, zdawa spraw z nadziei ycia wiecznego, ktra jest w
nich (por. 1 P 3,15).
Kapastwo za powszechne wiernych i kapastwo urzdowe, czyli hierarchiczne, cho rni si
istot a nie stopniem tylko, s sobie jednak wzajemnie przyporzdkowane, jedno i drugie bowiem
we waciwy sobie sposb uczestniczy w jednym kapastwie Chrystusowym. Kapan urzdowy
mianowicie, dziki wadzy witej, jak si cieszy, ksztaci lud kapaski i kieruje nim, sprawuje w
zastpstwie Chrystusa (in persona Christi) Ofiar eucharystyczn i skada j Bogu w imieniu caego
ludu, wierni za na mocy swego krlewskiego kapastwa wspdziaaj w ofiarowaniu Eucharystii,
peni te to kapastwo przez przyjmowanie sakramentw, modlitw i dzikczynienie, wiadectwo
ycia witobliwego, zaparcie si siebie i czynn mio.
KK 11. wita i organicznie uksztatowana natura spoecznoci kapaskiej aktualizuje si przez
sakramenty i przez cnoty. Wierni, przez chrzest wcieleni do Kocioa, dziki otrzymanemu
znamieniu przeznaczeni s do uczestnictwa w kulcie religii chrzecijaskiej, i odrodzeni jako
synowie Boy, zobowizani s wyznawa przed ludmi wiar, ktr otrzymali od Boga za
porednictwem Kocioa. Przez sakrament bierzmowania jeszcze cilej wi si z Kocioem,
otrzymuj szczegln moc Ducha witego i w ten sposb jeszcze mocniej zobowizani s, jako
prawdziwi wiadkowie Chrystusowi do szerzenia wiary sowem i uczynkiem oraz do bronienia jej.
Uczestniczc w Ofierze eucharystycznej, tym rdle i zarazem szczycie caego ycia
chrzecijaskiego, skadaj Bogu bosk ertw ofiarn, a wraz z ni samych siebie, w ten sposb
zarwno przez skadanie ofiary, jak i przez Komuni wit, wszyscy bior waciwy sobie udzia w
czynnoci liturgicznej, niejednakowo, lecz jedni tak drudzy inaczej. Posileni za w witej Komunii
Ciaem Chrystusowym, w konkretny sposb przedstawiaj jedno Ludu Boego, ktrej stosownym
znakiem i cudown przyczyn jest ten Najwitszy Sakrament.
Ci za, ktrzy przystpuj do sakramentu pokuty otrzymuj od miosierdzia Boego przebaczenie
zniewagi wyrzdzonej Bogu i rwnoczenie dostpuj pojednania z Kocioem, ktremu grzeszc
zadali ran, a ktry przyczynia si do ich nawrcenia mioci, przykadem i modlitw. Przez
wite chorych namaszczenie i modlitw kapanw cay Koci poleca chorych cierpicemu i
uwielbionemu Panu, aby ich podwign i zbawi (por. Jk 5,14-16), a nadto zachca ich, aby czc

si dobrowolnie z mk i mierci Chrystusa (por. Rz 8,17, Kol 1,24, 2 Tm 2,11-12, 1 P 4,13),

przysparzali dobra Ludowi Boemu. A znw ci, ktrzy wrd wiernych oznaczeni s przez
wicenia kapaskie, ustanawiani s w imi Chrystusa, aby karmili Koci sowem i ask Bo.
Wreszcie maonkowie chrzecijascy na mocy sakramentu maestwa, przez ktry wyraaj
tajemnic jednoci i podnej mioci pomidzy Chrystusem i Kocioem oraz w niej uczestnicz
(por. Ef 5,32), wspomagaj si wzajemnie we wspyciu maeskim oraz rodzeniu i
wychowywaniu potomstwa dla zdobycia witoci, a tak we waciwym sobie stanie i porzdku
ycia maj wasny dar wrd Ludu Boego (por. 1 Kor 7,7). Z maestwa chrzecijaskiego
bowiem wywodzi si rodzina, a w niej rodz si nowi obywatele spoecznoci ludzkiej, ktrzy
dziki asce Ducha witego staj si przez chrzest synami Boymi, aby Lud Boy trwa poprzez
wieki. W tym domowym niejako Kociele rodzice za pomoc sowa i przykadu winni by dla
dzieci swoich pierwszymi zwiastunami wiary i pielgnowa waciwe kademu z nich powoanie,
ze szczegln za troskliwoci powoanie duchowne.
Wyposaeni w tyle i tak potnych rodkw zbawienia, wszyscy wierni chrzecijanie jakiejkolwiek
sytuacji yciowej oraz stanu powoani s przez Pana, ktry na waciwej sobie drodze, do witoci
doskonaej, jak i sam Ojciec doskonay jest.
KK 12. wity Lud Boy ma udzia take w proroczej funkcji Chrystusa, szerzc ywe o Nim
wiadectwo przede wszystkim przez ycie wiary i mioci i skadajc Bogu ofiar chway, owoc
warg wyznajcych imi Jego (por. Hbr 13,15). Og wiernych, majcych namaszczenie od witego
(por. 1 J 2,20 i 27), nie moe zbdzi w wierze i t szczegln swoj waciwo ujawnia przez
nadprzyrodzony zmys wiary caego ludu, gdy *poczynajc od biskupw a po ostatniego z
wiernych wieckich" ujawnia on sw powszechn zgodno w sprawach wiary i obyczajw.
Albowiem dziki owemu zmysowi wiary, wzbudzaniu i podtrzymywanemu przez Ducha prawdy,
Lud Boy pod przewodem witego urzdu nauczycielskiego - za ktrym idc, ju nie ludzkie, lecz
prawdziwie Boe przyjmuje sowo (por. 1 Tes 2,13) - niezachwianie trwa "przy wierze raz podanej
witym" (por. Jd 3), wnika w ni gbiej z pomoc susznego osdu i w sposb peniejszy stosuje
j w yciu.
Ponadto ten sam Duch wity nie tylko przez sakramenty i posugi uwica i prowadzi Lud Boy
oraz cnotami go przyozdabia, ale "udzielajc kademu, jako chce" (1 Kor 12,11) darw swoich,
rozdziela midzy wiernych wszelakiego stanu take szczeglne aski, przez ktre czyni ich
zdatnymi i gotowymi do podejmowania rozmaitych dzie lub funkcji majcych na celu odnow i
dalsz poyteczn rozbudow Kocioa, zgodnie ze sowami: "Kademu dostaje si objaw Ducha
dla oglnego poytku" (1 Kor 12,7). A poniewa te charyzmaty, zarwno najznamienitsze, jak i te
bardziej pospolite a szerzej rozpowszechnione, s nader stosowne i poyteczne dla potrzeb
Kocioa, przyjmowa je naley z dzikczynieniem i ku pociesze. O dary za nadzwyczajne nie
naley si ubiega lekkomylnie ani spodziewa si zarozumiale po nich owocw apostolskiej
dziaalnoci, sd o ich autentycznoci i o waciwym wprowadzeniu ich w czyn naley do tych,
ktrzy s w Kociele przeoonymi i ktrzy szczeglnie powoani s, by nie gasi Ducha, lecz
dowiadcza wszystkiego i zachowywa to, co dobre (por. 1 Tes 5,12 i 19- 21).
KK 13. Do nowego Ludu Boego powoani s wszyscy ludzie. Tote Lud ten, pozostajc cigle
jednym i jedynym, winien si rozszerza na wiat cay i przez wszystkie wieki, aby speni si
zamiar woli Boga, ktry natur ludzk stworzy na pocztku jedn i synw swoich, ktrzy byli
rozproszeni, postanowi w kocu w jedno zgromadzi (por. J 11,52). Na to bowiem posa Bg Syna
swego, ktrego ustanowi dziedzicem wszystkich rzeczy (por. Hbr 1,2), aby by Nauczycielem,
Krlem i Kapanem wszystkich, Gow nowego i powszechnego ludu synw Boych. Na to
wreszcie zesa Bg Ducha Syna swego, Pana i Oywiciela, ktry dla caego Kocioa i dla
poszczeglnych oraz wszystkich razem wierzcych jest zasad zespolenia i jednoci w nauce
apostolskiej oraz w obcowaniu wzajemnym, w amaniu chleba i modlitwach (por. Dz 2,42 gr.).
Wrd wszystkich tedy narodw ziemi zakorzeniony jest jeden Lud Boy, skoro ze wszystkich
narodw przybiera on sobie swoich obywateli, obywateli Krlestwa o charakterze nie ziemskim,

lecz niebiaskim. Wszyscy bowiem wierni rozproszeni po wiecie maj ze sob czno w Duchu
witym i w ten sposb "mieszkaniec Rzymu wie, e Hindusi s czonkami tego samego co on
organizmu". A poniewa Krlestwo Chrystusowe nie jest z tego wiata (por. J 18,36), przeto
Koci, czyli Lud Boy, wprowadzajc to Krlestwo, nie przynosi adnego uszczerbku dobru
doczesnemu jakiegokolwiek narodu, lecz przeciwnie, wspiera i przyswaja sobie uzdolnienia i
zasoby oraz obyczaje narodw, o ile s dobre, a przyjmujc oczyszcza je, umacnia i podnosi.
Pamita bowiem o tym, e winien zbiera wesp z tym Krlem, ktremu narody dane zostay w
dziedzictwo (por Ps 2,8) i do ktrego miasta przynosz dary i upominki (por Ps 71 (72),10, Iz 60,47, Ap 21,24). To znami powszechnoci, ktre zdobi Lud Boy, jest darem samego Pana, dziki
temu darowi Koci katolicki skutecznie i ustawicznie dy do zespolenia z powrotem caej
ludzkoci wraz ze wszystkimi jej dobrami z Chrystusem - Gow w jednoci Ducha Jego.
Dziki tej katolickoci poszczeglne czci przynosz innym czciom i caemu Kocioowi
waciwe sobie dary, tak i cao i poszczeglne czci doznaj wzrostu na skutek tej wzajemnej
cznoci wszystkich oraz denia do peni w jednoci. Dziki temu Lud Boy nie tylko stanowi
zgromadzenie rozmaitych ludw, lecz take sam w sobie skada si z rozmaitych stanw. Istnieje
bowiem wrd jej czonkw rozmaito - bd to wedug funkcji, wyraajca si tym, e niektrzy
dla dobra braci swoich sprawuj wite szafarstwo, bd wedug stanu i okrelonego sposobu ycia,
polegajca na tym, e dua liczba ludzi w stanie zakonnym, dc do witoci bardziej strom
drog, przykadem swym dodaje bodca braciom. Std te we wsplnocie kocielnej prawomocnie
istniej partykularne Kocioy, korzystajce z wasnej tradycji, przy czym nienaruszony pozostaje
prymat Stolicy Piotrowej, ktra caemu zgromadzeniu mioci przewodzi, nad prawowitymi
odrbnociami sprawuje opiek, a rwnoczenie pilnuje, aby odrbnoci nie szkodziy jednoci,
lecz raczej jej suyy. Std wreszcie midzy poszczeglnymi czciami Kocioa istniej wizy
gbokiej wsplnoty co do bogactw duchowych, pracownikw apostolskich i doczesnych pomocy.
Albowiem czonkowie Ludu Boego powoani s do wzajemnego udzielania sobie dbr i rwnie
do poszczeglnych Kociow odnosz si sowa Apostoa: "Jak kady otrzyma ask, tak niech
usuguje jeden drugiemu na wzr dobrych szafarzy rozlicznej aski Boej" (1 P 4,10).
Do tej zatem katolickiej jednoci Ludu Boego, ktra jest znakiem przyszego pokoju
powszechnego i do niego si przyczynia, powoani s wszyscy ludzie i w rny sposb do niej
nale lub s jej przyporzdkowani zarwno wierni katolicy, jak inni wierzcy w Chrystusa, jak
wreszcie wszyscy w ogle ludzie, z aski Boej powoani do zbawienia.
KK 14. Sobr wity zwraca si w pierwszym rzdzie do wiernych katolikw. Uczy za, opierajc
si na Pimie witym i Tradycji, e ten pielgrzymujcy Koci konieczny jest do zbawienia.
Chrystus bowiem jest jedynym Porednikiem i drog zbawienia, On, co staje si dla nas obecny w
Ciele swoim, ktrym jest Koci, On to wanie podkrelajc wyranie konieczno wiary i chrztu
(por. Mk 16,10, J 3,5) potwierdzi rwnoczenie konieczno Kocioa, do ktrego ludzie dostaj
si przez chrzest jak przez bram. Nie mogliby tedy by zbawieni ludzie, ktrzy wiedzc, e
Koci zaoony zosta przez Boga za porednictwem Chrystusa jako konieczny, mimo to nie
chcieliby bd przystpi do niego, bd te w nim wytrwa.
Do spoecznoci Kocioa wcieleni s w peni ci, co majc Ducha Chrystusowego w caoci
przyjmuj przepisy Kocioa i wszystkie ustanowione w nim rodki zbawienia i w jego widzialnym
organizmie pozostaj w cznoci z Chrystusem rzdzcym Kocioem przez papiea i biskupw, w
cznoci mianowicie polegajcej na wizach wyznania wiary, sakramentw i zwierzchnictwa
kocielnego oraz wsplnoty (communio). Nie dostpuje jednak zbawienia, choby by wcielony do
Kocioa, ten, kto nie trwajc w mioci, pozostaje wprawdzie w onie Kocioa "ciaem", ale nie
"sercem". Wszyscy za synowie Kocioa pamita winni o tym, e swj uprzywilejowany stan
zawdziczaj nie wasnym zasugom, lecz szczeglnej asce Chrystusa, jeli za z ask t nie
wspdziaaj myl, sowem i uczynkiem, nie tylko zbawieni nie bd, ale surowiej jeszcze bd
sdzeni.
Katechumeni, ktrzy za spraw Ducha witego z wyranej woli swojej pragn by wcieleni do
Kocioa, ju dziki temu pragnieniu s z nim w cznoci, tote Matka - Koci ju jak na swoich

rozciga na nich sw mio i trosk.

KK 15. Co za si tyczy tych ludzi, ktrzy bdc ochrzczeni nosz zaszczytne imi chrzecijan, ale
nie wyznaj caej wiary lub nie zachowuj jednoci wsplnoty (communio) pod zwierzchnictwem
Nastpcy Piotra, to Koci wie, e jest z nimi zwizany z licznych powodw. Wielu bowiem jest
takich, ktrzy maj we czci Pismo wite, jako norm wiary i ycia, i wykazuj szczer gorliwo
religijn, z mioci wierz w Boga Ojca wszechmogcego i w Chrystusa Syna Boego, Zbawiciela,
naznaczeni s chrztem, dziki ktremu cz si z Chrystusem, a take uznaj i przyjmuj inne
sakramenty w swoich wasnych Kocioach czy wsplnotach kocielnych. Wielu z nich posiada
rwnie episkopat, sprawuje wit Eucharysti i ywi naboestwo do Dziewicy Bogarodzicielki.
Dochodzi do tego czno (communio) w modlitwie i w innych dobrodziejstwach duchowych, a co
wicej, prawdziwa jaka wi w Duchu witym, albowiem Duch wity przez swe aski i dary
wrd nich take dziaa sw uwicajc moc, a niektrym spord nich da nawet si do
przelania krwi. Tak oto we wszystkich uczniach Chrystusowych Duch wzbudza tsknot i dziaanie,
aby wszyscy, w sposb ustanowiony przez Chrystusa, w jednej trzodzie i pod jednym Pasterzem
zjednoczyli si w pokoju. Aby za to osign, Koci - Matka modli si ustawicznie i trwa w
nadziei i rozwija dziaalno, a synw swoich zachca do oczyszczenia si i odnawiania, eby
znami Chrystusa jeszcze mocniej janiao na obliczu Kocioa.
KK 16. Ci wreszcie, ktrzy jeszcze nie przyjli Ewangelii, w rozmaity sposb przyporzdkowani s
do Ludu Boego. Przede wszystkim wic nard, ktry pierwszy otrzyma przymierze i obietnice i z
ktrego narodzi si Chrystus wedle ciaa (por. Rz 9,4-5), lud dziki wybraniu szczeglnie
umiowany ze wzgldu na przodkw, albowiem Bg nie auje darw i wezwania (por. Rz 11,2829). Ale plan zbawienia obejmuje take i tych, ktrzy uznaj Stworzyciela, wrd nich za w
pierwszym rzdzie muzumanw, oni bowiem wyznajc, i zachowuj wiar Abrahama, czcz wraz
z nami Boga jedynego i miosiernego, ktry sdzi bdzie ludzi w dzie ostateczny. Take od
innych, ktrzy szukaj nieznanego Boga po omacku i wrd cielesnych wyobrae, Bg sam
rwnie nie jest daleko, skoro wszystkim daje ycie, tchnienie i wszystko (por. Dz 17,25- 28), a
Zbawiciel chcia, aby wszyscy ludzie byli zbawieni (por. 1 Tm 2,4). Ci bowiem, ktrzy bez wasnej
winy nie znajc Ewangelii Chrystusowej i Kocioa Chrystusowego, szczerym sercem jednak
szukaj Boga i wol Jego przez nakaz sumienia poznan staraj si pod wpywem aski peni
czynem, mog osign wieczne zbawienie. Nie odmawia te Opatrzno Boa koniecznej do
zbawienia pomocy takim, ktrzy bez wasnej winy w ogle nie doszli jeszcze do wyranego
poznania Boga, a usiuj nie bez aski Boej, wie uczciwe ycie. Cokolwiek bowiem znajduje si
w nich z dobra i prawdy, Koci traktuje jako przygotowanie do Ewangelii i jako dane im przez
Tego, ktry kadego czowieka owieca, aby ostatecznie posiad ycie. Nieraz jednak ludzie,
zwiedzeni przez Zego, znikczemnieli w mylach swoich i prawd Bo zamienili w kamstwo,
suc raczej stworzeniu ni Stworzycielowi (por. Rz 1,21 i 25), albo te yjc i umierajc na tym
wiecie bez Boga, naraeni s na rozpacz ostateczn. Tote, aby przyczyni si do chway Boej i
do zbawienia tych wszystkich, Koci majc w pamici sowa Pana, ktry powiedzia: "Gocie
Ewangeli wszelkiemu stworzeniu" (Mk 16,16), pilnie troszczy si o wspieranie misji.
KK 17. Albowiem jak Syn posany zosta przez Ojca, tak i sam posa Apostow (por. J 20,21)
mwic im: "Idc tedy nauczajcie wszystkie narody, chrzczc je w imi Ojca i Syna, i Ducha
witego, nauczajc je zachowywa wszystko, cokolwiek wam przykazaem. A oto ja jestem z
wami po wszystkie dni a do skoczenia wiata" (Mt 28,18-20). Ten uroczysty nakaz Chrystusowy
zwiastowania zbawiennej prawdy Koci otrzyma od Apostow, aby go wypenia a po krace
ziemi (por. Dz 1,8). Std te za swoje uznaje sowa Apostoa: "Biada mi, jelibym Ewangelii nie
gosi" (1 Kor 9,16), i dlatego nieustannie rozsya zwiastunw, dopki nie powstan nowe Kocioy
i same nie zaczn prowadzi dalej dziea ewangelizacji. Duch wity bowiem przynagla go do
wspdziaania, aby speni si skutecznie zamys Boga, ktry uczyni Chrystusa rdem zbawienia
dla caego wiata. Goszc Ewangeli, Koci zachca suchajcych do wierzenia i wyznawania

wiary, przygotowujc ich do chrztu, wyrywa z niewoli bdu i wciela w Chrystusa, aby przez mio
ku Niemu dorastali do penoci. Dziaalnoci swoj sprawia, e cokolwiek dobrego znajduje si
zasiane w sercach i umysach ludzkich lub we wasnych obrzdkach i kulturach narodw, wszystko
to nie tylko nie ginie, lecz doznaje ulepszenia, wyniesienia na wyszy poziom i penego
udoskonalenia na chwa Bo, na zawstydzenie szatana i dla szczcia czowieka. Ze swej strony
kady ucze Chrystusowy ma obowizek szerzenia wiary. Jeli jednak kady moe chrzci tych,
ktrzy wierz, to rzecz kapana jest budowa Ciao Mistyczne przez ofiar eucharystyczn,
wypeniajc sowa Boe zapisane u Proroka: "Od wschodu soca a do zachodu wielkie jest imi
moje midzy narodami i na kadym miejscu powicaj i skadaj imieniu memu ofiar czyst" (Ml
1,11). Tak wic modli si i rwnoczenie pracuje Koci, aby w Lud Boy, w Ciao Paskie i
wityni Ducha witego wesza penia caego wiata i aby w Chrystusie, ktry jest Gow
wszystkiego, oddawana bya Stworzycielowi i Ojcu wszystkiego wszelka cze i chwaa.
Rozdzia III
O HIERARCHICZNYM USTROJU KOCIOA A W SZCZEGLNOCI O
EPISKOPACIE
KK 18. Chrystus Pan dla pasterzowania Ludowi Boemu i ustawicznego ludu tego pomnaania
ustanowi w Kociele swym rozmaite posugi wite, ktre maj na celu dobro caego Ciaa.
Wyposaeni bowiem we wadz wit szafarze su braciom swoim, aby wszyscy, ktrzy s z
Ludu Boego i dlatego ciesz si prawdziwie chrzecijask godnoci, zdajc w sposb wolny, a
zarazem wedug przepisanego porzdku do tego samego celu, osignli zbawienie.
Obecny Sobr wity, idc w lady pierwszego Soboru Watykaskiego, zgodnie z nim poucza i
owiadcza, e Jezus Chrystus, Pasterz wiekuisty, zaoy Koci, posawszy Apostow, tak jak
sam zosta posany przez Ojca (por. J 20,21), chcia te, aby ich nastpcy, mianowicie biskupi, byli
w Kociele Jego pasterzami a do skoczenia wiata. eby za episkopat by jedyny i niepodzielny,
postawi nad innymi Apostoami witego Piotra i w nim ustanowi trwa i widzialn zasad i
fundament jednoci i wsplnoty (communio). T nauk o ustanowieniu, wiecznej trwaoci,
znaczeniu i naturze witego prymatu Biskupa Rzymskiego i o jego nieomylnym urzdzie
nauczycielskim Sobr wity na nowo wszystkim wiernym do wierzenia podaje, a kontynuujc
rozpoczte dzieo, postanawia wszem wobec przedstawi i ogosi nauk o biskupach, nastpcach
Apostow, ktrzy wraz z nastpc Piotra, Namiestnikiem Chrystusowym, i widzialn Gow
caego Kocioa, zarzdzaj domem Boga ywego.
KK 19. Pan Jezus modlc si do Ojca i powoujc do siebie tych, ktrych sam zechcia powoa,
ustanowi dwunastu, aby byli z Nim i aby ich posa dla goszenia Krlestwa Boego (por. Mk
3,13-19, Mt 10,1-42), Apostow tych (por. k 6,13) ustanowi jako kolegium, czyli jako stay
zesp, na czele ktrego postawi wybranego spord nich Piotra (por. J 21,15-17). Posa ich do
synw Izraela naprzd, i do wszystkich narodw (por. Rz 1,16), aby majc udzia w Jego wadzy,
wszystkie ludy czynili uczniami Jego, uwicali je i sprawowali nad nimi duchowe rzdy (por. Mt
28,16-20, Mk 16,15, k 24,45-48, J 20,21-23) oraz w ten sposb krzewili Koci, i posugujc
pasterzowali mu pod kierownictwem Pana, po wszystkie dni a do skoczenia wiata (por. Mt
28,20). W tym posannictwie utwierdzeni zostali w peni w dzie Zielonych wit (por. Dz 2,1-26)
zgodnie z obietnic Pask: "Otrzymacie moc Ducha witego zstpujcego na was i bdziecie mi
wiadkami w Jeruzalem i w caej Judei, i Samarii, i a po krace ziemi" (Dz 1,8). Goszc za
wszdzie Ewangeli (por. Mk 16,20), przyjmowan przez suchajcych dziki dziaaniu Ducha
witego, gromadz Apostoowie Koci powszechny, ktry Pan zaoy w Apostoach i zbudowa
na witym Piotrze, pierwszym wrd Apostow, a sam Jezus Chrystus jest tej budowli kamieniem
wgielnym (por. Ap 21,14, Mt 16,18, Ef 2,20).
KK 20. Boskie posannictwo powierzone przez Chrystusa Apostoom trwa bdzie do koca
wiekw (por. Mt 28,20), poniewa Ewangelia, ktr maj przekazywa, jest dla Kocioa po

wszystkie czasy rdem caego jego ycia. Dlatego to w tej hierarchicznie zorganizowanej
spoecznoci Apostoowie zatroszczyli si o to, by ustanowi swych nastpcw.
Nie tylko bowiem mieli w sprawowaniu swego urzdu rozmaitych pomocnikw, ale aby
powierzona im misja bya kontynuowana po ich mierci, bezporednim swoim wsppracownikom
przekazali, jak w testamencie, zadanie prowadzenia dalej i umacniania rozpocztego przez siebie
dziea, zalecajc im czuwanie nad ca trzod, w ktrej Duch wity ich umieci, aby byli
pasterzami Kocioa Boego (por. Dz 20,28). Ustanowili wic takich mw, a nastpnie zarzdzili,
aby gdy tamci umr, posugiwanie ich przejli inni dowiadczeni mowie. Wrd tych rozmaitych
posug, od najdawniejszych czasw sprawowanych w Kociele, pierwsze miejsce, jak wiadczy
tradycja, zajmuje urzd tych, ktrzy ustanowieni biskupami, dziki sukcesji sigajcej pocztkw,
rozporzdzaj latorolami wyrosymi z nasienia apostolskiego. A w ten sposb, jak to stwierdza w.
Ireneusz, przez tych ktrzy przez apostow ustanowieni zostali biskupami, i przez ich nastpcw
a do nas samych w caym wiecie widoczna jest i zachowana tradycja apostolska.
Biskupi tedy wraz z pomocnikami swymi, kapanami i diakonami, objli posugiwanie duchowne
we wsplnocie, stajc w zastpstwie Boga na czele trzody, ktrej s pasterzami, jako nauczyciele,
jako kapani witego kultu, jako sprawujcy rzdy duchowe. Tak samo za jak trwa nieprzerwanie
urzd (munus) powierzony przez Pana indywidualnie Piotrowi, pierwszemu z Apostow, i majcy
by przekazywanym jego nastpcom, tak te nieprzerwanie trwa w Kociele urzd Apostow pasterzowanie Kocioowi - majcy by bez przerwy sprawowany przez powicony stan biskupi.
Tote Sobr wity poucza, e biskupi z ustanowienia Boego stali si nastpcami Apostow, jako
pasterze Kocioa, kto tedy ich sucha, sucha Chrystusa, a kto nimi gardzi, Chrystusem gardzi i
Tym, ktry posa Chrystusa (por. k 10,16).
KK 21. Zatem w osobach biskupw, ktrych pomocnikami s kapani, obecny jest wrd wiernych
Pan Jezus Chrystus, Kapan Najwyszy. Siedzc bowiem po prawicy Ojca, przebywa rwnoczenie
w zgromadzeniu swoich biskupw i za porednictwem przede wszystkim ich zaszczytnej suby
sowo Boe gosi wszystkim narodom, a wiernym udziela sakramentw wiary, dziki ich
ojcowskiemu urzdowi (por. 1 Kor 4,15) nowe czonki wciela do Ciaa swego przez odrodzenie
przychodzce z gry, za pomoc wreszcie ich mdroci i roztropnoci prowadzi i kieruje lud
Nowego Testamentu w jego wdrwce do szczliwoci wiecznej. Pasterze ci, wybrani do pasienia
trzody Paskiej, s sugami Chrystusa i wodarzami tajemnic Boych (por. 1 Kor 4,1), ktrym
powierzone zostao dawanie wiadectwa o Ewangelii aski Boej (por. Rz 15,16, Dz 20,24) oraz
posuga Ducha i sprawiedliwoci w chwale (por. 2 Kor 3,8-9).
Aby wypeni tak wielkie zadanie, Apostoowie ubogaceni zostali przez Chrystusa specjalnym
wylaniem Ducha witego zstpujcego na nich (por. Dz 1,8, 2,4, J 20,22-23), sami za przekazali
dar duchowy pomocnikom swoim przez woenie na nich rk (por. 1 Tm 4,14, 2 Tm 1,6-7), dar ten
przekazany zosta a do nas w sakrze biskupiej. Sobr wity uczy, e przez konsekracj biskupi
udziela si peni sakramentu kapastwa, ktra zarwno w tradycji liturgicznej Kocioa, jak i w
wypowiedziach witych Ojcw nazywana jest najwyszym kapastwem bd peni witego
posugiwania. Sakra biskupia wraz z urzdow funkcj uwicania przynosi rwnie funkcj
nauczania i rzdzenia, funkcje te jednak z natury swojej mog by wykonywane tylko w
hierarchicznej wsplnocie (communio) z Gow Kolegium i z jego czonkami. Z tradycji bowiem,
ktra ujawnia si szczeglnie w obrzdach liturgicznych i w praktyce Kocioa, zarwno
Wschodniego jak i zachodniego, wida wyranie, e przez woenie rk i przez sowa konsekracji
udzielana jest aska Ducha witego i wyciskane wite znami, tak e biskupi w sposb
szczeglny i dostrzegalny przejmuj rol samego Chrystusa, Mistrza, Pasterza i Kapana, i w Jego
zastpstwie (in Eius persona) dziaaj. Zadaniem biskupw jest przez sakrament kapastwa
przybiera nowych wybracw do grona biskupiego.
KK 22. Jak z ustanowienia Paskiego wity Piotr i reszta Apostow stanowi jedno Kolegium
apostolskie, w podobny sposb Biskup Rzymski, nastpca Piotra, i biskupi, nastpcy Apostow,
pozostaj we wzajemnej cznoci. Ju staroytna zasada, na mocy ktrej biskupi ustanowieni w

caym wiecie czyli si ze sob nawzajem i z Biskupem Rzymskim wzem jednoci, mioci i
pokoju, a take zwoane ich Synody, dla wsplnego rozstrzygania wszelkich waniejszych spraw
decyzj opart na zdaniu wielu uczestnikw, wskazuj na kolegialny charakter i natur episkopatu,
jasno te potwierdzaj t kolegialno Sobory powszechne odbyte w cigu wiekw. Wskazuje
zreszt na ni ju sama, od czasw staroytnych stosowana praktyka zwoywania wikszej liczby
biskupw, aby uczestniczyli w wyniesieniu nowego elekta na urzd najwyszego kapastwa.
Czonkiem Kolegium biskupiego zostaje si na mocy sakramentalnej konsekracji i hierarchicznej
wsplnoty z Gow Kolegium oraz jego czonkami.
Kolegium albo ciao biskupie posiada wadz autorytatywn jedynie wtedy, gdy si je bierze cznie
z Biskupem Rzymskim, nastpc Piotra, jako jego gow, i gdy nienaruszon zostaje wadza
zwierzchnia tego ostatniego nad wszystkimi, zarwno Pasterzami, jak wiernymi. Albowiem Biskup
Rzymski z racji swego urzdu, mianowicie urzdu Zastpcy Chrystusa i Pasterza caego Kocioa,
ma pen, najwysz i powszechn wadz nad Kocioem i wadz t zawsze ma prawo
wykonywa w sposb nieskrpowany. Stan za biskupi, ktry jest nastpc Kolegium
Apostolskiego w nauczycielstwie i w rzdzeniu pasterskim, co wicej, w ktrym trwa
nieprzerwanie ciao apostolskie, stanowi rwnie razem z gow swoj, Biskupem Rzymskim, a
nigdy bez niego, podmiot najwyszej i penej wadzy nad caym Kocioem, wadza ta jednak moe
by wykonywana nie inaczej jak tylko za zgod Biskupa Rzymskiego. Jednego tylko Piotra
wyznaczy Pan na Opok i Klucznika Kocioa (por. Mt 16,18-19) i jego tylko ustanowi Pasterzem
caej swojej trzody (por. J 21,15 nn), wiadomo za, e w dar zwizywania i rozwizywania, dany
Piotrowi (por. Mt 16,19) udzielony zosta take Kolegium apostow pozostajcemu w cznoci z
Gow swoj (Mt 18,18, 28,16-20). Kolegium to jako zoone z wielu jednostek wyraa rozmaito
i powszechno Ludu Boego, jako za zgromadzone pod jedn Gow wyraa jedno trzody
Chrystusowej. Biskupi przestrzegajc wiernie prymatu i przodownictwa Gowy swojej, sprawuj
wasn wadz dla dobra swoich wiernych, a take dla dobra caego Kocioa, Duch wity za
ustawicznie umacnia jego organiczn struktur i zgod. Najwysza wadza nad caym Kocioem, w
jak wyposaone jest to Kolegium, w sposb uroczysty sprawowana jest na Soborze powszechnym.
Niby nie istnieje Sobr powszechny, ktry by nie by jako taki zatwierdzony lub przynajmniej
uznany przez Nastpc Piotra, i jest prerogatyw Biskupa Rzymskiego zwoywanie tych Soborw,
przewodniczenie im oraz ich zatwierdzanie. Ta sama wadza kolegialna moe by sprawowana
wesp z papieem przez rozproszonych po wiecie biskupw, byle tylko Gowa Kolegium
wezwaa ich do kolegialnego dziaania albo przynajmniej zatwierdzia jednakow dziaalno
przebywajcych w rozproszeniu biskupw lub dobrowolnie j przyja, tak eby staa si ona
prawdziwym aktem kolegialnym.
KK 23. Kolegialna jedno przejawia si rwnie w stosunkach poszczeglnych biskupw z
Kocioami partykularnymi i z Kocioem powszechnym. Biskup Rzymski, jako nastpca Piotra,
jest trwaym i widzialnym rdem i fundamentem jednoci zarwno biskupw, jak rzeszy
wiernych. Poszczeglni za biskupi s widzialnym rdem i fundamentem jednoci w swoich
partykularnych Kocioach, uformowanych na wzr Kocioa powszechnego, w ktrym istnieje i z
ktrych si skada jeden i jedyny Koci katolicki. Tote poszczeglni biskupi reprezentuj kady
swj Koci, wszyscy za razem z papieem cay Koci, zczeni wizi pokoju, mioci i
jednoci.
Poszczeglni biskupi stojcy na czele Kociow partykularnych, sprawuj swe rzdy pasterskie,
kady nad powierzon sobie czci Ludu Boego, nie nad innymi Kocioami ani nad caym
Kocioem powszechnym. Jednak jako czonkowie Kolegium Biskupiego i jako prawowici
nastpcy Apostow, poszczeglni biskupi zobowizani s na mocy ustanowienia i nakazu
Chrystusowego do takiej troski o cay Koci, ktra cho nie jest sprawowana przez akt
jurysdykcji, przyczynia si jednak walnie do poytku Kocioa powszechnego. Wszyscy bowiem
biskupi maj obowizek umacnia i strzec jednoci wiary i wsplnej dyscypliny caego Kocioa,
uczy wiernych mioci caego mistycznego Ciaa Chrystusowego, szczeglnie za jego czonkw
ubogich, strapionych i tych, ktrzy przeladowanie cierpi dla sprawiedliwoci (por. Mt 5,10), a

wreszcie popiera wszelk aktywno, ktra wsplna jest caemu Kocioowi, zwaszcza za tak,
ktra zmierza do tego, aby wzrastaa wiara i wiato penej prawdy zajaniao wszystkim ludziom.
Zreszt jest to wit spraw, e oni, dobrze zarzdzajc wasnym Kocioem, jako czstk
Kocioa powszechnego, przyczyniaj si skutecznie do dobra caego Mistycznego Ciaa, ktre jest
take ciaem Kociow.
Troska o goszenie Ewangelii w caym wiecie naley do grona Pasterzy, ktrym wszystkim
wsplnie Chrystus da przykazanie, nakadajc na nich wsplny obowizek, jak to ju papie
Celestyn uprzytomni Ojcom Soboru Efeskiego. Tote poszczeglni biskupi, o ile im na to pozwala
wykonywanie wasnego urzdu, obowizani s wsppracowa wzajem ze sob i z nastpc Piotra,
ktremu w sposb szczeglny powierzony zosta wzniosy urzd szerzenia imienia
chrzecijaskiego. Dlatego te powinni usilnie dostarcza misjom tak niwiarzy, jak i pomocy
duchowych i materialnych, zarwno sami bezporednio, jak i wzbudzajc arliw wspprac
wiernych. Wreszcie biskupi w powszechnym braterstwie mioci wiadczy maj chtnie pomoc
bratersk innym Kocioom, zwaszcza ssiednim i potrzebujcym, wedug czcigodnego przykadu
staroytnoci.
Opatrzno Boa sprawia te, e rozmaite Kocioy, zaoone w rnych miejscach przez
Apostow i ich nastpcw, zrosy si z biegiem czasu w pewn liczb wsplnot organicznie
zespolonych, ktre nie naruszajc jednoci wiary i jedynego, boskiego ustroju Kocioa
powszechnego, ciesz si wasn karnoci, wasnymi zwyczajami liturgicznymi, wasnym
dziedzictwem teologicznym i duchowym. Niektre spord nich, a mianowicie staroytne Kocioy
patriarchalne, bdce niejako macierzami wiary, zrodziy z siebie inne, jakby crki, i a do naszych
czasw pozostay zwizane z nimi cilejszymi wizami mioci w yciu sakramentalnym i we
wzajemnym poszanowaniu praw i urzdw. Ta duchem jednoci przepojona rozmaito Kociow
lokalnych jeszcze wspanialej ujawnia powszechno niepodzielnego Kocioa. W podobny sposb
Konferencje biskupw mog dzi wnie rnorodny i owocny wkad do konkretnego
urzeczywistnienia si pragnienia kolegialnoci.
KK 24. Biskupi, jako nastpcy Apostow, otrzymuj od Pana, ktremu dana jest wszelka wadza
na niebie i na ziemi, misj nauczania wszystkich narodw i goszenia Ewangelii wszelkiemu
stworzeniu, aby wszyscy ludzie przez wiar, chrzest i wypenianie przykaza dostpili zbawienia
(por. Mt 28,18, Mk 16,15-16, Dz 26,17n). Dla penienia tego posannictwa, Chrystus Pan obieca
Apostoom i zesa z nieba w dzie Zielonych wit Ducha witego, aby dziki Jego mocy byli
wiadkami Chrystusowymi wobec ludw i narodw, i krlw a po krace ziemi (por. Dz 1,8,
2,1nn, 9,15). Urzd za ten, ktry Pan powierzy pasterzom ludu swego, jest prawdziw sub,
wymownie nazwan w Pimie witym "diakoni" czyli posugiwaniem (por. Dz 1,17 i 25, 21,19,
Rz 11,13, 1 Tm 1,12).
Misja kanoniczna biskupw moe by udzielana na mocy prawowitych zwyczajw, o ile ich nie
odwoaa najwysza i powszechna wadza Kocioa, albo na mocy praw przez t wadz
ogoszonych lub uznanych, bd te bezporednio przez nastpc Piotra, jeli natomiast on
wzbrania si lub odmawia przyjcia do wsplnoty (communio) apostolskiej, biskupi nie mog by
powoywani na urzd.
KK 25. Wrd gwnych obowizkw biskupich szczeglne miejsce zajmuje goszenie Ewangelii.
Biskupi s zwiastunami wiary prowadzcymi nowych uczniw do Chrystusa i autentycznymi, czyli
upowanionymi przez Chrystusa nauczycielami, ktrzy powierzonemu sobie ludowi gosz prawdy
wiary, aby w nie wierzy i w yciu je stosowa, i ktrzy w wietle Ducha witego tre wiary
wyjaniaj, ze skarbca Objawienia dobywajc rzeczy stare i nowe (por. Mt 13,52), przyczyniaj si
do jej owocowania i od powierzonej sobie trzody czujnie oddalaj groce jej bdy (por. 2 Tm 4,14). Biskupom nauczajcym w cznoci z papieem naley si od wszystkich cze jako wiadkom
boskiej i katolickiej prawdy, wierni za winni zgadza si ze zdaniem swego biskupa w sprawach
wiary i obyczajw, wyraonym w imieniu Chrystusa, i trwa przy nim w religijnej ulegoci. T za
zbon ulego woli i rozumu w sposb szczeglny okazywa naley autentycznemu urzdowi

nauczycielskiemu Biskupa Rzymskiego nawet wtedy, gdy nie przemawia on ex cathedra, trzeba
mianowicie ze czci uznawa jego najwyszy urzd nauczycielski i do orzecze przez niego
wypowiedzianych stosowa si szczerze, zgodnie z jego myl i wol, ktra ujawnia si szczeglnie
przez charakter dokumentw bd przez czste podawanie tej samej nauki, bd przez sam sposb
jej wyraania.
Cho poszczeglni biskupi nie posiadaj przywileju nieomylnoci, to jednak gosz oni nieomylnie
nauk Chrystusow wwczas, gdy nawet rozproszeni po wiecie, ale z zachowaniem wizw
cznoci midzy sob i z Nastpc Piotra, nauczajc autentycznie o rzeczach wiary i obyczajw,
jednomylnie zgadzaj si na jakie zdanie, jako majce by definitywnie uznane. A zachodzi to w
sposb tym bardziej oczywisty wtedy, gdy zebrani razem na Soborze powszechnym, dla caego
Kocioa s nauczycielami i sdziami, w sprawach wiary i obyczajw, i ich orzeczenia naley
przyj posuszestwem wiary.
Ta nieomylno, w ktr Boski Odkupiciel zechcia wyposay Koci swj w okrelaniu nauki
wiary lub obyczajw, ma taki zakres, jak i depozyt boskiego Objawienia, ktry ma by ze czci
przechowywany i wiernie wykadany. Nieomylnoci t z tytuu swego urzdu cieszy si Biskup
Rzymski, Gowa Kolegium Biskupiego, gdy jako najwyszy pasterz i nauczyciel wszystkich
wiernych Chrystusowych, ktry braci swych umacnia w wierze (por. k 22,32), ogasza
definitywnym aktem nauk dotyczc wiary i obyczajw. Tote orzeczenia jego susznie zwane s
nienaruszalnymi same z siebie a nie na mocy zgody Kocioa, jako e ogoszone zostay z pomoc
Ducha witego przyrzeczon mu w osobie w. Piotra i dlatego nie potrzebuje niczyjej aprobaty ani
nie dopuszczaj odwoywania si do niczyjego sdu. Wwczas bowiem Biskup Rzymski nie
wyraa sdu jako osoba prywatna, lecz jako najwyszy nauczyciel Kocioa powszechnego,
ktremu przysuguje w szczeglniejszy sposb charyzmat nieomylnoci samego Kocioa, wykada
nauk wiary katolickiej lub bierze j w obron. Nieomylno obiecana Kocioowi przysuguje
take Kolegium Biskupiemu, gdy wraz z Nastpc Piotra sprawuje ono najwyszy urzd
nauczycielski. Orzeczeniom tym nie moe nigdy zabrakn zgody Kocioa, a to z powodu
dziaania jednego i tego samego Ducha witego, dziki ktremu to dziaaniu caa trzoda
Chrystusowa utrzymuje si w jednoci wiary i czyni w niej postpy.
Kiedy za czy to Biskup Rzymski, czy Kolegium Biskupie z nim razem wydaj jakie ostateczne
orzeczenie, czyni to zgodnie z samym Objawieniem, przy ktrym wszyscy maj obowizek sta i
do ktrego maj si stosowa. Objawienie to, na pimie lub drog tradycji podane, przekazywane
jest w caoci dziki prawowitej sukcesji biskupiej, a przede wszystkim staraniem samego Biskupa
Rzymskiego, i dziki wiatu ducha prawdy jest wicie strzeone w Kociele i wiernie wykadane.
Zgodnie za ze swym urzdem i powag sprawy papie i biskupi pilnie dokadaj stara, stosujc
odpowiednie rodki, aby bada je jak naley i w sposb odpowiedni wyraa, adnego natomiast
nowego objawienia publicznego, ktre by naleao do boskiego depozytu wiary, nie otrzymuj.
KK 26. Biskup, naznaczony peni sakramentu kapastwa, jest szafarzem aski najwyszego
kapastwa", szczeglnie co do Eucharystii, ktr sam ofiaruje albo o ktrej ofiarowanie si
troszczy, a ktr ustawicznie ywi si i wzrasta Koci. Ten Koci Chrystusowy jest prawdziwie
obecny we wszystkich prawowitych miejscowych zrzeszeniach wiernych, ktre trwaj przy swoich
pasterzach same rwnie nazywane s Kocioami w Nowym Testamencie. S one bowiem na
swoim miejscu nowym Ludem powoanym przez Boga w Duchu witym i w penoci wielkiej
(por. 1 Tes 1,5). W nich goszenie Ewangelii Chrystusowej zgromadza wiernych i w nich
sprawowana jest tajemnica Wieczerzy Paskiej, "aby przez ciao i krew Pana zespalali si z sob
cile wszyscy bracia wsplnoty". W kadej wsplnocie otarza, przy witej subie biskupa,
ofiaruje si symbol owej mioci i "jednoci Ciaa Mistycznego, bez ktrej nie moe by
zbawienia". W tych wsplnotach, cho nieraz s one szczupe i ubogie albo yj w rozproszeniu,
obecny jest Chrystus, ktrego moc zgromadza si jeden, wity, katolicki i apostolski Koci.
Albowiem "nie co innego sprawia uczestnictwo w ciele i krwi Chrystusa jak to wanie, e si
przemieniamy w to, co przyjmujemy".
Kadym za naleytym sprawowaniem Eucharystii kieruje biskup, ktremu powierzony jest

obowizek oddawania Majestatowi Boemu kultu religii chrzecijaskiej i kierowania tym kultem
zgodnie z przykazaniami Paskimi i prawami Kocioa, okrelonymi bardziej szczegowo dla
diecezji wedug jego wasnego osdu.
W ten sposb biskupi, modlc si za lud i pracujc dla niego, wielorakim sposobem rozdaj hojnie
w peni witoci Chrystusowej. Przez posug sowa udzielaj wiernym mocy Paskiej ku
zbawieniu (por. Rz 1,16), a przez sakramenty, ktrych naleytym i owocnym rozdawnictwem
autorytatywnie kieruj, uwicaj wiernych. Oni kieruj udzielaniem chrztu, przez ktry dostpuje
si uczestnictwa w krlewskim kapastwie Chrystusowym. Oni s naturalnymi wodarzami
udzielanego na ich terenie bierzmowania, szafarzami wice kapaskich i kierownikami karnoci
pokutnej, oni zachcaj i pouczaj troskliwie lud swj, aby wiernie i uszanowaniem bra waciwy
sobie udzia w liturgii, a zwaszcza w ofierze Mszy witej. Przykadem wreszcie swego ycia
winni wspiera tych, ktrych s przeoonymi, strzegc obyczajw swoich przed wszelkim zem i w
miar monoci zmieniajc je z pomoc Pask na lepsze, aby razem z powierzon sobie trzod
osign ywot wieczny.
KK 27. Biskupi kieruj powierzonymi sobie poszczeglnymi Kocioami jako zastpcy i legaci
Chrystusa radami, zachtami i przykadami, ale take moc swego autorytetu i wadzy witej, z
ktrej jednak korzystaj tylko dla zbudowania trzody swojej w prawdzie i witoci, pamitajc o
tym, e kto jest wikszy, ma by jako mniejszy, a przeoony jako usugujcy (por. k 22,26-27).
Wadza ta, ktr w imieniu Chrystusa osobicie sprawuj, jest wasn, zwyczajn i bezporedni,
cho jej wykonywanie kierowane jest w ostatecznej instancji przez najwysz wadz Kocioa i ze
wzgldu na dobro Kocioa lub wiernych moe by w pewnej mierze ograniczane. Na mocy tej
wadzy biskupi maj wite prawo i obowizek wobec Pana stanowienia praw dla swych
poddanych, sprawowania sdw i kierowania wszystkim, co naley do dziedziny kultu oraz
apostolatu. Im wanie powierzony zosta w peni urzd pasterski, czyli ustawiczna i codzienna
troska o wasne ich owoce, i nie naley uwaa biskupw za wikariuszy Biskupw Rzymskich,
poniewa sprawuj sobie waciw wadz i z ca susznoci nazywaj si Przeoonymi ludu,
ktrym kieruj. Wadzy ich tedy nie niweczy wadza najwysza i powszechna, lecz przeciwnie,
potwierdza j, umacnia i broni, podczas gdy Duch wity strzee niezawodnie ustanowionej przez
Chrystusa formy rzdw w Jego Kociele.
Biskup, powoany przez Gospodarza, aby kierowa domownikami Jego, winien mie przed oczyma
przykad dobrego Pasterza, ktry przyszed nie po to, aby Mu suono, lecz aby sam suy (por. Mt
20,28, Mk 10,45) i ycie swe da za owce swoje (por. J 10,11). Wzity spord ludzi i podlegy
saboci, potrafi wspczu z tymi, ktrzy trwaj w niewiadomoci i bdzie (por. Hbr 5,1-2).
Niech si nie wzbrania wysuchiwa swoich poddanych, ktrych jak dzieci wasne bierze w opiek i
do pilnego wspdziaania z sob zachca. Majc odpowiada za dusze ich przed Bogiem (por. Hbr
13,17), niech w modlitwie, w naukach i we wszelkich uczynkach mioci troszczy si zarwno o
nich, jak te i o tych, ktrzy nie s jeszcze z jednej owczarni, a ktrych niech ma za powierzonych
sobie w Panu. Sam bdc, jak Pawe Aposto, dunikiem wszystkich, niechaj gotw bdzie
wszystkim gosi Ewangeli (por. Rz 1,14-15) i swoich wiernych pobudza do apostolskiej i
misyjnej dziaalnoci. Wierni za winni pozostawa w cznoci z biskupem, jak Koci z
Chrystusem, a Jezus Chrystus z Ojcem, eby wszystko zgodne byo w jednoci i eby tym peniej
suyo chwale Boej (por. 2 Kor 4,15).
KK 28. Chrystus, ktrego Ojciec uwici i posa na wiat (J 10,36), uczestnikami swego
uwicenia i posannictwa uczyni, za porednictwem swoich Apostow, ich nastpcw, to znaczy
biskupw, oni za w sposb prawomocny przekazali zadania swego urzdu w rnym stopniu
rnym jednostkom w Kociele. Tak oto urzd kocielny, przez Boga ustanowiony, sprawowany
jest w rnych stopniach wice przy tych, ktrzy od staroytnoci ju nosz nazw biskupw,
prezbiterw i diakonw. Prezbiterzy, cho nie posiadaj szczytu kapastwa i w wykonywaniu swej
wadzy zaleni s od biskupw, zwizani s jednak z nimi godnoci kapask i na mocy
sakramentu kapastwa, na podobiestwo Chrystusa, najwyszego i wiekuistego Kapana (Hbr 5,1-

10, 7,24, 9,11-28), wywicani s, aby gosi Ewangeli, by pasterzami wiernych i sprawowa kult
Boy jako prawdziwi kapani Nowego Testamentu. Uczestniczc za na swoim stopniu wice w
urzdzie jedynego Porednika, Chrystusa (1 Tm 2,5), zwiastuj wszystkim sowo Boe. Swj za
wity urzd sprawuj przede wszystkim w kulcie czy uczcie eucharystycznej, w ktrej dziaajc w
zastpstwie (in persona) Chrystusa i goszc Jego tajemnice, cz modlitwy wiernych z ofiar
Tego, ktry jest ich Gow, i uobecniaj we Mszy witej a do przyjcia Paskiego (por. 1 Kor
11,26) jedyn ofiar wit Nowego Testamentu mianowicie Chrystusa, ofiarujcego si raz jeden
Ojcu na ofiar niepokalan (por. Hbr 9,11-28), oraz przydzielaj owoce tej ofiary. Wobec wiernych
za, czynicych pokut lub chorujcych, peni posug pojednania lub niesienia ulgi, a potrzeby i
modlitwy wiernych przedstawiaj Bogu Ojcu (por. Hbr 5,1-4). Speniajc urzd Chrystusa, Pasterza
i Gowy, wedug posiadanego stopnia wadzy, zgromadzaj rodzin Bo, jako braci oywionych
duchem jednoci, i przez Chrystusa w Duchu prowadz j do Boga Ojca. Porodku trzody czcz Go
w duchu i prawdzie (por. J 4,24). Pracuj wreszcie w sowie i nauczaniu (por. 1 Tm 5,17), wierzc
w to, co w prawie Boym rozwaajc czytali, nauczajc tego, w co uwierzyli, naladujc, czego
nauczali.
Kapani, pilni wsppracownicy stanu biskupiego, jego pomoc i narzdzie, powoani do suenia
Ludowi Boemu, stanowi wraz ze swym biskupem jedno grono kapaskie (presbyterium),
powicajce si rnym powinnociom. W poszczeglnych, lokalnych zgromadzeniach wiernych
czyni oni obecnym w pewnym sensie samego biskupa, z ktrym jednocz si ufnie i
wielkodusznie i jego obowizki oraz starania bior w czci na siebie i troskliwie na co dzie je
wykonuj. Ci, co pod wadz biskupa uwicaj powierzon sobie cz trzody Paskiej i kieruj
ni, uwidaczniaj Koci powszechny na swoim terenie i przyczyniaj si skutecznie do
budowania caego Ciaa Chrystusowego (por. Ef 4,12). Majc za ustawicznie na wzgldzie dobro
dzieci Boych, powinni stara si o to, aby wnosi swj wkad do duszpasterstwa caej diecezji, a
take i caego Kocioa. Ze wzgldu na ten udzia w kapastwie i posannictwie powinni kapani
uznawa szczerze biskupa za swego ojca i ze czci okazywa mu posuszestwo. Biskup za
uwaa ma kapanw, wsppracownikw swoich, za synw i przyjaci, podobnie jak Chrystus
uczniw swoich ju nie sugami, lecz przyjacimi nazywa (por. J 15,15). Z Kolegium wic
Biskupim zwizani s cile z tytuu kapastwa i witego posugiwania wszyscy kapani, zarwno
diecezjalni, jak i zakonni, i stosownie do swego powoania oraz otrzymanej aski su dobru caego
Kocioa.
Na mocy wsplnych wszystkim wice kapaskich i posannictwa wszyscy kapani zczeni s
wzajemnie wzem gbokiego braterstwa, ktre przejawia si winno spontanicznie i ochoczo we
wzajemnej pomocy zarwno duchowej, jak i materialnej, zarwno pasterskiej, jak osobistej, w
zgromadzeniach i we wsplnocie ycia, pracy i mioci.
O wiernych za, ktrych duchowo przez chrzest i nauk zrodzili (por. 1 Kor 4,15, 1 P 1,23),
troszczy si maj jako ich ojcowie w Chrystusie. Stajc si z serca wzorem dla owczarni (1 P 5,3),
tak winni przewodzi i tak suy swej lokalnej wsplnocie, eby moga ona by godnie nazwana
tym imieniem, ktrym jeden i cay Lud Boy jest oznaczony, to znaczy imieniem Kocioa Boego
(por. 1 Kor 1,2, 2 Kor 1,1 i passim). Niechaj pamitaj, e swym codziennym zachowaniem i sw
troskliwoci ukazuj wiernym i niewiernym, katolikom i niekatolikom oblicze urzdu prawdziwie
kapaskiego i pasterskiego i e wszystkim dawa winni wiadectwo prawdy i ycia, a jako dobrzy
pasterze szuka tych take (por. k 15,4-7), ktrzy, cho ochrzczeni w Kociele katolickim, odeszli
od praktykowania sakramentw lub nawet od wiary.
Poniewa rodzaj ludzki zespala si dzi coraz bardziej w jedno obywatelsk, ekonomiczn i
spoeczn, tym bardziej przeto suszn jest rzecz, aby kapani, poczywszy pod przewodnictwem
biskupw i papiea swe troski i wysiki, usuwali wszelkie powody rozproszenia, tak iby caej
rodzaj ludzki doprowadzany by do jednoci rodziny Boej.
KK 29. Na niszym szczeblu hierarchii stoj diakoni, na ktrych nakada si rce "nie dla
kapastwa, lecz dla posugi". Umocnieni bowiem ask sakramentaln, w posudze liturgii, sowa i
mioci su Ludowi Boemu w cznoci z biskupem i jego kapanami. Zadaniem diakona,

stosownie do tego, co mu wyznaczy kompetentna wadza, jest uroczyste udzielanie chrztu,

przechowywanie i rozdzielanie Eucharystii, asystowanie i bogosawienie w imieniu Kocioa
zwizkom maeskim, udzielanie wiatyku umierajcym, czytanie wiernym Pisma witego,
nauczanie i napominanie ludu, przewodniczenie naboestwu i modlitwie wiernych, sprawowanie
sakramentaliw, przewodniczenie obrzdowi aobnemu i pogrzebowemu. Powicajc si
powinnociom mioci i posugi, diakoni winni mie w pamici upomnienie w. Polikarpa:
"Miosierni, gorliwi, postpujcy drog prawdy tego Pana, ktry sta si sug wszystkich".
A poniewa te obowizki, nader konieczne dla ycia Kocioa, z trudem tylko mog by speniane
w wielu okolicach przy panujcej dzi dyscyplinie Kocioa aciskiego, mona bdzie w
przyszoci przywrci diakonat jako waciwy i trway, stopie hierarchiczny. Do kompetentnych
za rozmaitego rodzaju terytorialnych Konferencji Biskupw, za aprobat samego papiea, naley
rozstrzyganie, czy i gdzie jest rzecz dogodn ustanowi tego rodzaju diakonw dla sprawowania
opieki duszpasterskiej. Za zgod Biskupa Rzymskiego bdzie mona udziela diakonatu takiego
mom dojrzaym, rwnie yjcym w stanie maeskim, a take zdatnym do tego modziecom,
dla ktrych jednak obowizek celibatu winien pozosta w mocy.
Rozdzia IV
KATOLICY WIECCY
KK 30. Wyjaniwszy obowizki hierarchii, Sobr wity zwraca ochotnie sw uwag ku stanowi
tych chrzecijan, ktrych nazywa si laikami. Ot jeli wszystko, co powiedziano o Ludzie
Boym, stosuje si na rwni do wieckich, zakonnikw i kleru, to jednak pewne rzeczy w sposb
szczeglny dotycz wieckich - mczyzn i kobiet - z racji ich stanu i posannictwa, i wanie te
sprawy ze wzgldu na szczeglne okolicznoci naszych czasw tym bardziej naley od podstaw
rozway. Pasterze duchowni bowiem zdaj sobie dobrze spraw z tego, jak bardzo przyczyniaj
si ludzie wieccy do dobra caego Kocioa. Wiedz mianowicie pasterze, i nie po to ustanowieni
zostali przez Chrystusa, aby cae zbawcze posannictwo Kocioa w stosunku do wiata wzi na
siebie samych, lecz e ich zaszczytnym zadaniem jest tak sprawowa opiek pastersk nad
wiernymi i tak uznawa ich posugi oraz charyzmaty, eby wszyscy oni pracowali zgodnie, kady
na swj sposb, dla wsplnego dziea. Trzeba bowiem, abymy wszyscy "czynic prawd w
mioci, wzrastali we wszystko w tym, ktry jest gow nasz, to jest w Chrystusie, z niego
(bowiem) cae ciao, zczone i zjednoczone wszystkimi spojeniami wzajemnych usug wedug
sposobu dziaania waciwego kademu czonkowi, przyczynia sobie wzrostu i buduje w mioci"
(Ef 4,15-16).
KK 31. Pod nazw wieckich rozumie si tutaj wszystkich wiernych chrzecijan nie bdcych
czonkami stanu kapaskiego i stanu zakonnego prawnie ustanowionego w Kociele, mianowicie
wiernych chrzecijan, ktrzy jako wcieleni przez chrzest w Chrystusa, ustanowieni jako Lud Boy i
uczynieni na swj sposb uczestnikami kapaskiego, prorockiego i krlewskiego urzdu
Chrystusowego, ze swej strony sprawuj waciwe caemu ludowi chrzecijaskiemu posannictwo
w Kociele i w wiecie.
Waciwoci specyficzn laikw jest ich charakter wiecki. Cho bowiem czonkowie stanu
kapaskiego mog czasem zajmowa si sprawami wieckimi, wykonujc nawet wieckie zawody,
to z tytuu swego wyjtkowego powoania w sposb szczeglny i niejako zawodowo przeznaczeni
s do suby witej, zakonnicy znw przez swj sposb ycia daj wspaniae i zaszczytne
wiadectwo temu, i wiat nie moe si przemieni i ofiarowa si Bogu bez ducha ewangelicznych
bogosawiestw. Natomiast zdaniem ludzi wieckich, z tytuu waciwego im powoania, jest
szuka Krlestwa Boego zajmujc si sprawami wieckimi i kierujc nimi po myli Boej. yj
oni w wiecie, to znaczy pord wszystkich razem i poszczeglnych spraw i obowizkw wiata, i
w zwyczajnych warunkach ycia rodzinnego i spoecznego, z ktrych niejako utkana jest ich
egzystencja. Tam ich Bg powouje, aby wykonujc waciwe sobie zadania, kierowani duchem
ewangelicznym przyczyniali si do uwicenia wiata na ksztat zaczynu, od wewntrz niejako, i w

ten sposb przykadem zwaszcza swego ycia promieniujc wiar, nadziej i mioci, ukazywali
innym Chrystusa. Szczeglnym wic ich zadaniem jest tak rozwietla wszystkie sprawy doczesne,
z ktrymi cile s zwizani, i tak nimi kierowa, aby si ustawicznie dokonyway i rozwijay po
myli Chrystusa i aby suyy chwale Stworzyciela i Odkupiciela.
KK 32. Koci wity z ustanowienia Boego organizuje si i rzdzi z godn podziwu
rozmaitoci. "Jako bowiem w jednym ciele wiele czonkw mamy, a wszystkie czonki nie maj
tej samej czynnoci, tak wszyscy stanowimy jedno ciao w Chrystusie, a brani z osobna, jestemy
czonkami jedni drugich" (Rz 12,4-5).
Jeden tedy jest Lud Boy wybrany: "jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest" (Ef 4,5), wsplna jest
godno czonkw wynikajca z ich odrodzenia si w Chrystusie, wsplna aska synw, wsplne
powoanie do doskonaoci, jedno zbawienie, jedna nadzieja i mio niepodzielna. Nie ma wic w
Chrystusie i w Kociele adnej nierwnoci ze wzgldu na ras albo przynaleno narodow, stan
spoeczny albo pe, bo "nie masz yda ani Greka, nie masz niewolnika ani wolnego, nie masz
mczyzny ani niewiasty. Albowiem wszyscy wy "jednym" jestecie w Chrystusie Jezusie" (Gal
3,28 gr. por. Kol 3,11).
A jeli nie wszyscy w Kociele id t sam drog, wszyscy jednak powoani s do witoci i ta
sama przypada im w udziale wiara dziki sprawiedliwoci Paskiej (por. 2 P 1,1). Cho niektrzy z
woli Chrystusa ustanawiani s nauczycielami, szafarzami tajemnic i pasterzami innych, to jednak co
si tyczy godnoci i wsplnej wszystkim wiernym dziaalnoci okoo budowania Ciaa
Chrystusowego, prawdziwa rwno panuje wrd wszystkich. Albowiem rozrnienie, ktre
pooy Pan midzy szafarzami witych a reszt Ludu Boego, niesie ze sob czno, gdy
pasterze i pozostali wierni zwizani s ze sob przez konieczne, wzajemne odniesienia, pasterze
Kocioa, idc za przykadem Pana, sobie nawzajem i innym wiernym oddaj posugi duchowe,
wierni za ochoczo wiadcz wsplnie pomoc pasterzom i nauczycielom. Tak to w rozmaitoci daj
wiadectwo jednoci przedziwnej w Ciele Chrystusowym: sama bowiem rozmaito ask, posug
duchownych i dziaalnoci gromadzi w jedno synw Boych, bo "wszystko to sprawia jeden i tene
Duch" (1 Kor 12,11).
Ludzie wieccy tedy, jak ze zmiowania Boego maj w Chrystusie brata, ktry cho jest Panem
wszystkiego, nie po to przecie przyszed, aby Mu suono, lecz aby sam suy (por. Mt 20,28), tak
te maj braci w tych, co postawieni na witym urzdzie z upowanienia Chrystusa nauczajc,
uwicajc i kierujc rodzin Bo, w taki sposb s jej pasterzami, eby wszyscy wypeniali nowe
przykazanie mioci. Bardzo piknie na ten temat mwi w. Augustyn: "Ilekro mnie przeraa to,
czym jestem dla was, pociech daje mi to, czym jestem wraz z wami. Dla was bowiem jestem
biskupem, wraz z wami jestem chrzecijaninem. Pierwsze to imi z urzdu, drugie - aski, tamto
niesie ze sob niebezpieczestwo, to - zbawienie".
KK 33. Ludzie wieccy zrzeszeni w Ludzie Boym i ustanowieni w jednym Ciele Chrystusowym
pod jedn Gow, kimkolwiek s, powoani s do tego, aby jako ywe czonki ze wszystkich si
swoich, jakie otrzymali z dobrodziejstwa Stworzyciela i z aski Odkupiciela, przyczyniali si do
wzrastania Kocioa i do ustawicznego uwicania.
Apostolstwo wieckich jest uczestnictwem w samej zbawczej misji Kocioa i do tego wanie
apostolstwa sam Pan przeznacza wszystkich przez chrzest i bierzmowanie. Dziki sakramentom, a
szczeglnie dziki witej Eucharystii, udzielana jest i podtrzymywana owa mio Boga i ludzi,
ktra jest dusz caego apostolstwa. Ludzie wieccy za szczeglnie powoani s do tego, aby
czyni obecnym i aktywnym Koci w takich miejscach i w takich okolicznociach, gdzie jedynie
przy ich pomocy sta si on moe sol ziemi. Tak oto kady wiecki na mocy samych darw, jakie
otrzyma staje si wiadkiem i zarazem ywym narzdziem posannictwa samego Kocioa "wedug
miary daru Chrystusowego" (Ef 4,7).
Oprcz tego apostolatu, ktry jest zadaniem wszystkich w ogle chrzecijan, ludzie wieccy mog
by take powoywani w rny sposb do bardziej bezporedniej wsppracy z apostolatem
hierarchii, na wzr owych mw i niewiast, co pomagali Pawowi w goszeniu Ewangelii wielce

si trudzc w Panu (por. Flp 4,3, Rz 16,3 nn). Ponadto zdatni s do tego, aby hierarchia przybieraa
ich do pomocy w wykonywaniu pewnych zada kocielnych sucych celowi duchownemu.
Na wszystkich tedy wieckich spoczywa zaszczytny obowizek przyczyniania si do tego, aby
Boy plan zbawienia coraz bardziej rozszerza si na wszystkich ludzi wszystkich czasw i
wszystkich miejsc na ziemi. Tote wszdzie powinna dla nich sta otworem droga, aby w miar si
swoich i stosownie do aktualnych potrzeb i oni take uczestniczyli pilnie w zbawczym dziele
Kocioa.
KK 34. Najwyszy i przedwieczny Kapan Jezus Chrystus pragnc, aby Jego wiadectwo i Jego
posuga trway nieprzerwanie take za porednictwem ludzi wieckich, oywia ich Duchem swoim i
nieustannie zachca do wszelkiego dziea szlachetnego i doskonaego.
Tym bowiem, ktrych wie cile z yciem i posannictwem swoim, daje rwnie udzia w swej
funkcji kapaskiej (munus sacerdotale) dla sprawowania kultu duchowego, aby Bg by wielbiony,
a ludzie zbawieni. Tote ludzie wieccy, jako powiceni Chrystusowi i namaszczeni Duchem
witym, w przedziwny sposb s powoani i przygotowani do tego, aby rodziy si w nich zawsze
coraz obfitsze owoce Ducha. Wszystkie bowiem ich uczynki, modlitwy i apostolskie
przedsiwzicia, ycie maeskie i rodzinne, codzienna praca, wypoczynek ducha i ciaa, jeli
odbywaj si w Duchu, a nawet utrapienia ycia, jeli cierpliwie s znoszone, staj si duchowymi
ofiarami, miymi Bogu przez Jezusa Chrystusa (por. 1 P 2,5), ofiary te skadane s zbonie Ojcu w
eucharystycznym obrzdzie wraz z ofiar Ciaa Paskiego. W ten sposb i ludzie wieccy, jako
zbonie dziaajcy wszdzie czciciele Boga, sam wiat Jemu powicaj.
KK 35. Chrystus Prorok wielki, ktry zarwno wiadectwem ycia, jak moc sowa ogosi
Krlestwo Ojca, peni swe prorocze zadanie a do penego objawienia si chway - nie tylko przez
hierarchi, ktra naucza w Jego imieniu i Jego wadz, ale take przez wieckich, ktrych po to
ustanowi wiadkami oraz wyposay w zmys wiary i ask sowa (por. Dz 2,17-18, Ap 19,10), aby
moc Ewangelii janiaa w yciu codziennym, rodzinnym i spoecznym. Okazuj si oni synami
obietnicy, jeli mocni w wierze i nadziei wykorzystuj czas obecny (por. Ef 5,16, Kol 4,5) i w
cierpliwoci oczekuj przyszej chway (por. Rz 8,25). A nadziei tej nie powinni ukrywa w gbi
serca, lecz dawa jej stale wyraz swym postpowaniem oraz walk "przeciw rzdcom wiata tych
ciemnoci, przeciw zym duchom" (Ef 6,12), take przez formy ycia wieckiego.
Tak jak sakramenty Nowego Zakonu, z ktrych pokarm swj czerpie ycie i apostolstwo wiernych,
typicznie zapowiadaj i wyobraaj nowe niebo i now ziemi (por. Ap 21,1), tak ludzie wieccy
staj si potnymi gosicielami wiary w rzeczy, ktrych si spodziewaj (por. Hbr 11,1), jeeli z
yciem z wiary niezachwianie cz wyznawanie wiary. Ta ewangelizacja, to znaczy goszenie
Chrystusa dokonywane zarwno wiadectwem ycia, jak i sowem, nabiera swoistego charakteru i
szczeglnej skutecznoci przez to, e dokonuje si w zwykych warunkach waciwych wiatu.
W wypenianiu tego zadania nader cenny okazuje si ten stan ycia, ktry uwicony jest osobnym
sakramentem, mianowicie ycie maeskie i rodzinne. Tam odbywa si zaprawa w apostolstwie
wieckich i tam znajduje si znakomita jego szkoa, gdzie pobono chrzecijaska przenika ca
tre ycia i z dnia na dzie coraz bardziej j przemienia. Tam maonkowie znajduj swoje
powoanie, polegajce na tym, e maj by dla siebie nawzajem i dla swoich dzieci wiadkami
wiary i mioci Chrystusa. Rodzina chrzecijaska penym gosem oznajmia zarwno obecne cnoty
Krlestwa Boego, jak i nadziej bogosawionego ycia. W ten sposb przykadem i wiadectwem
swoim przekonuje wiat o jego grzechu i owieca tych, co szukaj prawdy.
Tote ludzie wieccy, nawet gdy zaprztaj ich doczesne troski, mog i powinni prowadzi cenn
dziaalno majc na celu ewangelizacj wiata. I jeli niektrzy z nich w miar moliwoci
sprawuj wite czynnoci, kiedy brakuje szafarzy witych lub gdy nie mog oni sprawowa
funkcji wskutek przeladowania, jeli te liczni spord nich wszystkie swe siy powicaj dzieu
apostolskiemu, to jednak wszyscy powinni wsppracowa dla rozszerzania Krlestwa
Chrystusowego w wiecie. Dlatego te ludzie wieccy maj si pilnie stara o gbsze poznawanie
prawdy objawionej i usilnie baga Boga o dar mdroci.

KK 36. Chrystus, ktry sta si posusznym a do mierci i dlatego zosta wywyszony przez Ojca
(por. Flp 2,8-9), wszed do chway swego Krlestwa. Jemu wszystko jest poddane, pki sam siebie i
wszystkiego nie podda Ojcu, aby Bg by wszystkim we wszystkich (por. 1 Kor 15,27-28). Tej
wadzy udzieli uczniom, aby i oni posiedli stan krlewskiej wolnoci i przez zaparcie si siebie
oraz przez ycie wite pokonywali w sobie samych panowanie grzechu (por. Rz 6,12), co wicej,
aby suc Chrystusowi w blinich, przywodzili rwnie braci swoich pokor i cierpliwoci do
Krla, ktremu suy - znaczy panowa. Albowiem Pan rwnie za porednictwem wiernych
wieckich pragnie rozszerza krlestwo swoje, mianowicie krlestwo prawdy i ycia, krlestwo
witoci i aski, krlestwo sprawiedliwoci, mioci i pokoju, a w krlestwie tym samo take
stworzenie wyzwolone zostanie z niewoli skaenia na wolno chway synw Boych (por. Rz
8,21). Wielka zaiste obietnica i wielkie przykazanie dane zostao uczniom: "Bo wszystko jest
wasze, wy za Chrystusa, a Chrystus Boga" (1 Kor 3,23).
Powinni tedy wierni poznawa najgbsz natur caego stworzenia, jego warto i przeznaczenie
do chway Boej, i przez wieckie rwnie dziea dopomaga sobie wzajemnie do bardziej witego
ycia, tak aby wiat przepojony zosta duchem Chrystusowym i w sprawiedliwoci, mioci i
pokoju tym skuteczniej cel swj osiga. W powszechnym za wypenianiu tego zadania wieckim
przypada szczeglnie wybitne miejsce. Dziki zatem swej kompetencji w umiejtnociach
wieckich i przez sw dziaalno uwzniolon wewntrznie ask Chrystusow, winni oni wydatnie
przyczynia si do tego, aby dobra stworzone doskonalone byy dziki ludzkiej pracy, technice i
cywilizacji spoecznej zgodnie z przeznaczeniem, jakie im wyznaczy Stwrca, i z owieceniem,
jakie przynioso Sowo Jego, dla powszechnego poytku wszystkich bez wyjtku ludzi, aby byy
midzy nich bardziej odpowiednio rozdzielane i aby na swj sposb przyczyniay si do
powszechnego postpu w ludzkiej i chrzecijaskiej wolnoci. W ten sposb Chrystus przez czonki
Kocioa owieca bdzie coraz bardziej ca spoeczno ludzk zbawiennym swoim wiatem.
Ponadto ludzie wieccy winni wsplnymi siami tak uzdrawia istniejce na wiecie urzdzenia i
warunki, jeeli one gdzie skaniaj do grzechu, aby to wszystko stosowao si do norm
sprawiedliwoci i raczej sprzyjao praktykowaniu cnt, ni mu przeszkadzao. Tak postpujc,
przepoj kultur i dziea ludzkie wartoci moraln. Rwnoczenie w ten sposb lepiej
przygotowuje si rol wiata pod zasiew sowa Boego i szerzej otwieraj si bramy Kocioa,
ktrymi wyj ma na wiat ordzie pokoju.
Ze wzgldu na sam ekonomi zbawienia wierni winni uczy si pilnie wyrnia prawa i
obowizki, jakie spoczywaj na nich jako na czonkach Kocioa, od tych, ktre przysuguj im
jako czonkom spoecznoci ludzkiej. I maj stara si harmonijnie godzi jedne z drugimi,
pamitajc o tym, e w kadej sprawie doczesnej kierowa si winni sumieniem chrzecijaskim,
bo adna dziaalno ludzka, nawet w sprawach doczesnych, nie moe by wyjta spod wadzy
Boga. W naszych za czasach szczeglnie podane jest, eby to rozrnienie i zarazem harmonia
jak najjaniej zabysy w sposobie dziaania wiernych, aby posannictwo Kocioa peniej mogo
odpowiedzie swoistym warunkom dzisiejszego wiata. Jak bowiem uzna naley, e spoeczno
ziemska, susznie powicajc si troskom doczesnym, rzdzi si waciwymi sobie zasadami, tak
rwnoczenie susznie odrzuca si t nieszczsn doktryn, ktra usiuje zbudowa spoeczestwo
nie liczc si wcale z religi, a wolno religijn obywateli zwalcza i niszczy.
KK 37. Ludzie wieccy, tak jak wszyscy chrzecijanie, maj prawo otrzymywa w obfitoci od
swoich pasterzy duchowe dobra Kocioa, szczeglnie pomoc sowa Boego i sakramentw, sami
za przedstawia pasterzom swoje potrzeby i yczenia z tak swobod i ufnoci, jaka przystoi
synom Boym i braciom w Chrystusie. Stosownie do posiadanej wiedzy, kompetencji i autorytetu
maj mono, a niekiedy nawet obowizek ujawniania swojego zdania w sprawach, ktre dotycz
dobra Kocioa. Odbywa si to powinno, jeli zachodzi potrzeba, za porednictwem instytucji
ustanowionych w tym celu przez Koci i zawsze w prawdzie, z odwag i roztropnoci, z
szacunkiem i mioci wobec tych, ktrzy z tytuu swojego witego urzdu reprezentuj Chrystusa.
Ludzie wieccy, tak jak wszyscy wierni Chrystusa, winni z chrzecijaskim posuszestwem
stosowa si ochoczo do tego, co postanawiaj wici pasterze, reprezentujcy Chrystusa, jako

nauczyciele, i kierownicy w Kociele. Winni tak czyni, idc w tym za przykadem Chrystusa, ktry
swym posuszestwem a do mierci otworzy wszystkim ludziom bogosawion drog wolnoci
synw Boych. Niech te nie zaniedbuj w modlitwach swoich poleca Bogu swych przeoonych,
ktrzy czuwaj jako odpowiedzialni za dusze nasze, aby to czynili z weselem, a nie z udrk (por.
Hbr 13,17).
wici za pasterze uznawa maj i wspiera godno i odpowiedzialno wieckich w Kociele,
maj korzysta chtnie z ich roztropnej rady, powierza im z ufnoci zadania w subie Kocioa i
pozostawia swobod oraz pole dziaania, owszem, dodawa im ducha, aby take z wasnej
inicjatywy przystpowali do pracy. Z ojcowsk mioci winni bacznie rozwaa w Chrystusie
przedsiwzicia, yczenia i pragnienia przedstawione przez wieckich. Suszn za wolno, ktra
wszystkim przysuguje w spoecznoci ziemskiej, winni pasterze skrupulatnie respektowa.
Po tym zayym obcowaniu z sob wieckich i pasterzy spodziewa si naley rozlicznych dbr
Kocioa: dziki temu bowiem w wieckich umacnia si poczucie wasnej odpowiedzialnoci,
wzmaga si zapa i atwiej siy wieckich cz si z prac pasterzy. Ci za, wsparci
dowiadczeniem wieckich, mog zdoby celniejszy i odpowiedniejszy sd zarwno w sprawach
duchowych, jak i doczesnych, tak aby cay Koci, umocniony przez wszystkie swoje czonki,
skuteczniej peni swe posannictwo dla ycia wiata.
KK 38. Kady czowiek wiecki winien by wobec wiata wiadkiem zmartwychwstania i ycia
Pana Jezusa i znakiem Boga ywego. Wszyscy razem i kady z osobna winni ywi wiat owocami
duchowymi (por. Gal 5,22) i napenia go takim duchem, jakim oywieni s owi ubodzy, agodni i
pokj czynicy, ktrych Pan nazwa w Ewangelii bogosawionymi (por. Mt 5,3-9). Sowem *czym
dusza jest w ciele, tym niechaj bd w wiecie chrzecijanie".
Rozdzia V
POWSZECHNE POWOANIE DO WITOCI W KOCIELE
KK 39. Koci, ktrego tajemnic wykada Sobr wity, uznawany jest przez wiar za
niezachwianie wity. Albowiem Chrystus, Syn Boy, ktry wraz z Ojcem i Duchem witym
doznaje czci jako "sam jeden wity", umiowa Koci jako oblubienic swoj, siebie samego za
wydajc, aby go uwici (por. Ef 5,25-26), zczy go te ze sob jako ciao swoje i hojnie
obdarzy darem Ducha witego na chwa Bo. Tote wszyscy w Kociele, niezalenie od tego,
czy nale do hierarchii, czy s przedmiotem jej funkcji pasterskiej, powoani s do witoci
zgodnie ze sowami Apostoa: "Albowiem wol Bo jest uwicenie wasze" (1 Tes 4,3, por. Ef
1,4). Ta za wito Kocioa nieustannie ujawnia si i ujawnia si powinna w owocach aski,
ktre Duch rodzi w wiernych, rozmaicie wyraa si ona u poszczeglnych ludzi, ktrzy we
waciwym sobie stanie ycia d do doskonaoci mioci, bdc zbudowaniem dla innych, w
pewien waciwy sobie sposb wyraa si ona w praktykowaniu rad, ktre zwyko si nazywa
ewangelicznymi. To praktykowanie rad ewangelicznych, dziki pobudzaniu przez Ducha witego,
podejmowane przez licznych chrzecijan bd prywatnie, bd w zatwierdzonych przez Koci
warunkach czy stanie, daje w wiecie i dawa powinno wspaniae wiadectwo i przykad tej wanie
witoci.
KK 40. Pan Jezus, boski Nauczyciel i Wzr wszelkiej doskonaoci, gosi uczniom swoim
jakiegokolwiek stanu - wszystkim razem i kademu z osobna - wito ycia, ktrej sam jest
sprawc i dokonawc: "Bdcie wy tedy doskonali, jako i Ojciec wasz niebieski doskonay jest"
(Mt 5,48). Na wszystkich bowiem zesa Ducha witego, ktry mia ich wewntrznie pobudzi,
aby miowali Boga z caego serca swego, z caej duszy, i z caej myli i ze wszystkiej siy swojej
(por. Mk 12,30) i aby siebie wzajemnie tak miowali, jak Chrystus ich umiowa (por. J 13,34,
15,12). Wyznawcy Chrystusa, powoani przez Boga i usprawiedliwieni w Panu Jezusie nie ze
wzgldu na swe uczynki, lecz wedle postanowienia i aski Boej, w chrzcie wiary stali si
prawdziwie synami Boymi i uczestnikami natury Boej, a przez to rzeczywicie witymi. Tote

powinni oni zachowywa w yciu i w peni urzeczywistnia wito, ktr otrzymali z daru
Boego. Napomina ich Aposto, aby yli "jak przystoi witym" (Ef 5,3), aby przyoblekli si "jako
wybrani Boy, wici i umiowani w tkliwe miosierdzie, w dobro, w pokor, w agodno i w
cierpliwo" (Kol 3,12), i aby mieli owoce Ducha ku uwiceniu (por. Gal 5,22, Rz 6,22). Skoro za
wszyscy w wielu rzeczach upadamy (por. Jk 3,2), ustawicznie potrzebujemy miosierdzia Boego i
co dzie powinnimy si modli: "Odpu nam nasze winy" (Mt 6,12).
Tote dla wszystkich jasne jest, e wszyscy chrzecijanie jakiegokolwiek stanu i zawodu powoani
s do peni ycia chrzecijaskiego i do doskonaoci mioci, dziki za tej witoci chrzecijan,
take w spoecznoci ziemskiej rozwija si bardziej godny czowieka sposb ycia. Na osignicie
tej doskonaoci wierni obraca powinni swe siy otrzymane wedug miary obdarowania
Chrystusowego, aby idc w Jego lady i upodabniajc si do wzoru, jakim On sam jest dla nich,
posuszni we wszystkim woli Ojca, z caej duszy powicali si chwale Boej i subie bliniemu.
W ten sposb wito Ludu Boego wyda owoc obfity, jak tego dowodzi wymownie ycie tylu
witych w dziejach Kocioa.
KK 41. W rozmaitych rodzajach ycia i powinnociach jedn wito uprawiaj wszyscy, ktrymi
kieruje Duch Boy, a posuszni gosowi Ojca i czczc Boga Ojca w duchu i w prawdzie, podaj
za Chrystusem ubogim, pokornym i dwigajcym krzy, aby zasuy na uczestnictwo w Jego
chwale. Kady stosownie do wasnych darw i zada winien bez ocigania kroczy drog wiary
ywej, ktra wzbudza nadziej i dziaa przez mio.
Przede wszystkim pasterze trzody Chrystusowej powinni na wzr najwyszego i wiekuistego
Kapana, Pasterza i Biskupa dusz naszych, zbonie i ochoczo, z pokor i mstwem peni sub,
swoj, ktra tak wypeniona, stanie si take dla nich wzniosym rodkiem uwicenia. Wybrani do
peni kapastwa, obdarzeni s ask sakramentaln, aby modlc si, sprawujc ofiar i goszc
nauk, penili doskonay urzd mioci pasterskiej poprzez wszelk form mioci i posugi
biskupiej i aby nie lkali si ycie swe za owce pooy, a stawszy si wzorem dla trzody swojej
(por. 1 P 5,3), dwigali Koci take swym przykadem ku coraz wikszej witoci.
Kapani, na podobiestwo stanu biskupw, ktrych duchowy wieniec stanowi, uczestniczc w
asce ich urzdu przez Chrystusa, wiecznego i jedynego Porednika, niech wzrastaj poprzez
codzienne sprawowanie swej powinnoci w mioci Boga i bliniego, niech zachowuj wi
kapaskiej wsplnoty (communio), obfituje we wszelkie dobro duchowe i daj wszystkim ywe o
Bogu wiadectwo, wspzawodniczc z tymi kapanami, ktrzy w cigu wiekw, nieraz w pokornej
i ukrytej subie, pozostawili wietlany wzr witoci. Ich chwaa rozbrzmiewa w Kociele
Boym. Gdy na podstawie swego urzdu modl si i skadaj ofiar za swj lud i za cay Lud Boy,
rozwaajc to, co czyni, i naladujc to, co sprawuje, apostolskie troski, niebezpieczestwa i
utrapienia nie powinny im by przeszkod w uwicaniu si, ale raczej dziki nim maj wznosi si
na wyszy stopie witoci, ywic i wspierajc sw dziaalno obfitoci kontemplacji na
pociech caemu Kocioowi Boemu. Wszyscy kapani, a szczeglnie ci, ktrzy z osobnego tytuu
swych wice nazywaj si kapanami diecezjalnymi, pamita winni o tym, jak bardzo do ich
uwicenia przyczynia si wierna czno i wielkoduszne wspdziaanie ze swym biskupem.
Uczestnikami posannictwa i aski najwyszego Kapana s te w osobliwy sposb sudzy niszego
stopnia wice, a przede wszystkim diakoni, ktrzy suc tajemnicom Chrystusa i Kocioa, winni
zachowa siebie czystymi od wszelkiego grzechu i podoba si Bogu oraz stara si o wszelkie
dobro wobec ludzi (por. 1 Tm 3,8-10 i 12-13). Klerycy powoani przez Pana i do uczestnictwa w
Jego czstce wybrani, przygotowujc si pod czujn opiek pasterzy do zada sug Boych, winni
umysy swoje i serca dostosowa do tak zaszczytnego wybrania, wytrwali w modlitwie, paajcy
mioci, mylcy o tym tylko, co jest prawdziwe, sprawiedliwe i co przynosi dobr saw,
wszystko do koca czynicy ku chwale i czci Boej. Do nich dochodz ci wybrani przez Boga
ludzie wieccy, ktrych powouje biskup, aby si cakowicie powicili apostolskiej dziaalnoci, i
ktrzy z poytkiem wielkim pracuj na roli Paskiej.
Maonkom za i rodzicom chrzecijaskim przystoi, aby wasn idc drog, przez cae ycie
podtrzymywali si wzajemnie w asce z pomoc wiernej mioci, a przyjmowanemu z mioci od

Boga potomstwu wpajali chrzecijaskie nauki i ewangeliczne cnoty. W ten sposb bowiem daj
oni wszystkim przykad niestrudzonej i szlachetnej mioci, w ten sposb te buduj bratersk
wsplnot mioci i staj si wiadkami oraz wsppracownikami podnoci Matki - Kocioa, na
znak i na uczestnictwo w owej mioci, jak Chrystus umiowa Oblubienic swoj i wyda za ni
siebie samego. Podobny przykad w inny sposb daj wdowy i wdowcy oraz nie zwizani
maestwem, ktrzy take w niemaym stopniu przyczyni si mog do witoci i pracy w
Kociele. Ci za ludzie, ktrzy wykonuj cikie nieraz prace, poprzez dziea ludzkie maj
doskonali samych siebie, wspobywateli swoich wspiera, a caej spoecznoci i caemu
stworzeniu dopomaga w osigniciu lepszego stanu, maj oni rwnie naladowa Chrystusa,
ktrego rce trudziy si prac rzemielnicz i ktry wraz z Ojcem ustawicznie dziaa dla zbawienia
wszystkich: maj Go naladowa w mioci czynnej, cieszc si nadziej i jeden drugiego
brzemiona dwigajc, i przez sam codzienn prac swoj wznosi si na wyszy stopie witoci,
take apostolskiej.
Niech te wiedz, e szczeglnie jednocz si z Chrystusem cierpicym dla zbawienia wiata, ci,
ktrych gnbi ubstwo, sabo, choroba i rozmaite troski, albo ktrzy przeladowanie cierpi dla
sprawiedliwoci: ich to Pan w Ewangelii nazwa bogosawionymi, ich "Bg wszelkiej aski, ktry
wezwa nas do wiecznej chway w Chrystusie Jezusie, po niewielkim utrapieniu udoskonali,
utwierdzi i ugruntuje" (1 P 5,10).
Wszyscy tedy chrzecijanie bd z dnia na dzie coraz bardziej uwica si w warunkach swego
ycia, pord swych obowizkw czy okolicznoci ycia, jeli z wiar przyjmuj wszystko z rki
Ojca niebieskiego i wspdziaaj z wol Bo, ujawniajc take w subie doczesnej przed
wszystkimi t mio, ktr Bg wiat umiowa.
KK 42. "Bg jest mioci, a kto trwa w mioci, w Bogu trwa, a Bg w nim" (1 J 4,16). Rozlewa
za Bg mio sw w sercach naszych przez Ducha witego, ktry nam jest dany (por. Rz 5,5),
dlatego te darem pierwszym i najbardziej potrzebnym jest mio, ktr miujemy Boga nade
wszystko, a bliniego ze wzgldu na Boga. Aby za mio jak nasienie dobre wzrastaa w duszy i
wydawaa owoce, kady wierny winien sucha chtnie sowa Boego i wol Bo, z pomoc Jego
aski, czynem wypenia, uczestniczy czsto w sakramentach, a zwaszcza w Eucharystii i w
witych czynnociach, oraz praktykowa ustawicznie modlitw, samozaparcie, ochocz posug
bratersk i wszelkie cnoty. Mio bowiem, ktra jest wzem doskonaoci i peni zakonu (por.
Kol 3,14, Rz 13,10), kieruje wszystkimi rodkami Uwicenia, formuje je i do celu prowadzi. Std
te mio zarwno do Boga, jak do bliniego jest znamieniem prawdziwego ucznia
Chrystusowego.
Skoro Jezus, Syn Boy, okaza nam mio swoj, dajc swe ycie za nas, nikt nie ma wikszej
mioci od tego, kto ycie swoje daje za Niego i za swych braci (por. 1 J 3,16, J 15,13). Jako do
dania tego najwyszego wiadectwa mioci wobec wszystkich, a zwaszcza wobec przeladowcw,
powoani zostali niektrzy chrzecijanie ju od samego pocztku i zawsze bd powoywani. Tote
mczestwo, przez ktre ucze upodabnia si do Mistrza przyjmujcego z wasnej woli mier dla
zbawienia wiata i naladujc Go w przelaniu krwi, uwaa Koci za dar szczeglny i najwysz
prb mioci. A jeli dane to jest nielicznym, wszyscy jednak winni by gotowi wyznawa
Chrystusa wobec ludzi i i za Nim drog krzya wrd przeladowa, ktrych Kocioowi nigdy
nie brakuje.
wito Kocioa wspieraj te w szczeglny sposb rne rady, jakie Pan w Ewangelii zaleci
wypenia uczniom swoim. Wrd nich wyrnia si osobliwie cenny dar aski Boej, udzielany
przez Ojca niektrym ludziom (por. Mt 19,1, 1 Kor 7,7), aby mianowicie w dziewictwie czy w
celibacie atwiej niepodzielnym sercem (por. 1 Kor 7,32-34) powicali si samemu tylko Bogu. Ta
doskonaa powcigliwo, zachowana ze wzgldu na Krlestwo Boe, zawsze cieszya si
szczeglnym szacunkiem Kocioa jako znak i bodziec mioci i jako szczeglne rdo duchowej
podnoci w wiecie.
Ma te Koci na uwadze upomnienie Apostoa, ktry nawoujc wiernych do mioci, zachca ich,
aby ywili w sobie te same uczucia, jakie oywiay Chrystusa Jezusa, ktry "wyniszczy samego

siebie przyjwszy natur sugi, ...stawszy si posusznym a do mierci" (Flp 2,7-8) i dla nas "sta
si ubogim bdc bogatym" (2 Kor 8,9). A skoro trzeba, aby uczniowie zawsze naladowali t
mio i pokor Chrystusa i dawali jej wiadectwo, Matka-Koci cieszy si, e w onie jego
znajduj si liczni mczyni i niewiasty, ktrzy dokadniej naladuj wyniszczenie Zbawiciela i
wyraniej je ukazuj, przyjmujc ubstwo w wolnoci synw Boych i wyrzekajc si wasnej
woli: poddaj si oni mianowicie czowiekowi ze wzgldu na Boga w sprawie doskonaoci ponad
miar przykazania, aby si w sposb peniejszy upodobni do posusznego Chrystusa.
Wszyscy wic chrzecijanie zachcani s i zobowizani do osigania witoci i doskonaoci
wasnego stanu. Niechaj tedy wszyscy staraj si naleycie kierowa swymi uczuciami, aby
korzystanie z rzeczy ziemskich i przywizanie do bogactw wbrew duchowi ewangelicznego
ubstwa nie przeszkodzio im w osigniciu doskonaej mioci, zgodnie z upomnieniem Apostoa:
"Ktrzy uywaj wiata tego, niech nie zatrzymuj si w nim: przemija bowiem posta tego wiata"
(por. 1 Kor 7,31 gr.).
Rozdzia VI
ZAKONNICY
KK 43. Rady ewangeliczne dotyczce powiconej Bogu czystoci, ubstwa i posuszestwa, jako
ugruntowane w sowach i przykadach Pana, a zalecane przez Apostow, Ojcw i doktorw
Kocioa oraz pasterzy, s darem Boym, ktry Koci otrzyma od swego Pana i z aski Jego
ustawicznie zachowuje. Sama za wadza Kocioa pod przewodnictwem Ducha witego
zatroszczya si o to, aby je tumaczy, praktykowaniem ich kierowa, a nadto ustanawia stae,
trwae formy ycia na radach tych oparte. Std te wyrosy niby na drzewie, ktre s cudownie i
bujnie rozkrzewio na roli Paskiej z danego przez Boga zalka, rozmaite formy ycia samotnego
lub wsplnego, rozmaite rodziny zakonne, ktre pomnaaj to, co suy zarwno poytkowi ich
czonkw, jak i dobru caego Ciaa Chrystusowego. Rodziny te bowiem daj czonkom swym
pomoc polegajc na umocnieniu ich w danym sposobie ycia, na wyprbowanej nauce
prowadzcej do osignicia doskonaoci, na wsplnocie braterskiej w subie Chrystusowej i na
umocnionej przez posuszestwo wolnoci, tak i mog oni bezpiecznie wypenia swe luby
zakonne i zachowywa je wiernie oraz czyni radonie postpy na drodze mioci.
Stan ten - gdy ma si na uwadze boski i hierarchiczny ustrj Kocioa - nie jest stanem porednim
pomidzy stanem duchownym i wieckim, lecz z jednego i drugiego Bg powouje niektrych
chrzecijan, aby w yciu Kocioa korzystali ze szczeglnego daru i byli, kady na swj sposb,
pomocni w zbawczym jego posannictwie.
KK 44. Przez luby albo inne wite wizy natur sw podobne do lubw, ktrymi chrzecijanin
zobowizuje si do praktykowania trzech wyej wymienionych rad ewangelicznych, oddaje si on
cakowicie na wolno umiowanemu nade wszystko Bogu, tak e z nowego i szczeglnego tytuu
powica si subie Boej i Jego czci. Ju wprawdzie przez chrzest umar dla grzechu i
powicony zosta Bogu, aby jednak mc otrzyma obfitsze owoce aski chrztu, postanawia przez
lubowanie rad ewangelicznych w Kociele, uwolni si od przeszkd, ktre mogyby go odwie
od arliwej mioci i od doskonaoci kultu Boego, i jeszcze cilej powica si subie Boej.
Powicenie za tym bdzie doskonalsze, im silniejsze i trwalsze bd wizy, na obraz Chrystusa
zwizanego nierozerwalnym wzem z Kocioem, swoj Oblubienic.
A poniewa rady ewangeliczne przez mio, do ktrej prowadz, w szczeglny sposb zespalaj z
Kocioem i jego tajemnic tych, ktrzy za nimi id, przeto ycie ich duchowe winno by
powicone take dobru caego Kocioa. Wynika std obowizek pracy, w miar si i stosownie do
formy osobistego powoania, bd modlitw, bd gorliwym dziaaniem, celem zakorzenienia i
umocnienia w duszach Krlestwa Boego i rozszerzania go na wszystkie kraje. Dlatego te Koci
bierze w opiek i popiera swoisty charakter rozmaitych Instytutw zakonnych.
Jest wic lubowanie i spenianie rad ewangelicznych niejako widomym znakiem, ktry moe i
powinien pocign skutecznie wszystkich czonkw Kocioa do ochoczego wypeniania

powinnoci powoania chrzecijaskiego. Skoro bowiem Lud Boy nie ma tutaj trwaego miasta,
lecz szuka przyszego, to stan zakonny, ktry bardziej uwalnia swych czonkw od trosk ziemskich,
w wyszym te stopniu tak ukazuje wszystkim wierzcym dobra niebiaskie ju na tym wiecie
obecne, jak i daje wiadectwo nowemu i wiekuistemu yciu zyskanemu dziki odkupieniu
Chrystusa, jak wreszcie zapowiada przysze zmartwychwstanie i chwa Krlestwa niebieskiego.
Stan ten naladuje wiernie i ustawicznie uprzytamnia w Kociele t form ycia, jak obra sobie
Syn Boy przyszedszy na wiat, aby uczyni wol Ojca, i jak zaleci uczniom, ktrzy za Nim
poszli. Ujawnia on wreszcie w swoisty sposb wyniesienie Krlestwa Boego ponad wszystko co
ziemskie oraz jego najwaniejsze potrzeby, ukazuje te wszystkim ludziom przeogromn wielko
potgi Chrystusa krlujcego i nieograniczon moc Ducha witego dziaajcego przedziwnie w
Kociele.
Cho wic stan, ktry opiera si na profesji rad ewangelicznych, nie dotyczy hierarchicznej
struktury Kocioa, naley on jednak nienaruszalnie do jego ycia i witoci.
KK 45. Skoro zdaniem hierarchii kocielnej jest pa Lud Boy i prowadzi go na pastwiska
najobfitsze (por. Ez 34,14), przeto do niej rwnie naley mdre kierowanie przez swoje ustawy
praktyk rad ewangelicznych, ktre w szczeglny sposb sprzyjaj doskonaej mioci Boga i
bliniego. Ona rwnie podajc skwapliwie za tchnieniem Ducha witego, przyjmuje reguy
przedoone przez znakomitych mw i niewiasty, a nastpnie dokadniej uporzdkowane
oficjalnie zatwierdza, autorytetem swoim czujnym i pomocnym wspiera Instytuty ustanowione tu i
wdzie dla budowania Ciaa Chrystusowego, aby wzrastay i rozwijay si w duchu zaoycieli.
Aby za tym lepiej zaradzi potrzebom caej trzody Paskiej, kady Instytut sucy celom
doskonaoci, jak te poszczeglni jego czonkowie, mog by wyjci przez papiea, z racji jego
prymatu nad caym Kocioem i ze wzgldu na oglny poytek, spod jurysdykcji miejscowych
ordynariuszy oraz poddani jemu samemu. Podobnie mog by pozostawieni lub powierzeni swym
wadzom patriarchalnym. Ze swej strony czonkowie owych Instytutw powinni w wypenianiu
obowizkw wobec Kocioa wynikajcych ze swoistej formy ich ycia okazywa biskupom cze i
posuszestwo w myl ustaw kanonicznych - ze wzgldu na pasterski autorytet biskupw w
Kocioach partykularnych i ze wzgldu na konieczn w pracy apostolskiej jedno i zgod.
Koci za nie tylko swym zatwierdzeniem podnosi profesj zakonn do godnoci stanu
kanonicznego, ale take przez sw dziaalno liturgiczn ukazuje j jako stan powicony Bogu.
Na mocy bowiem wadzy udzielonej mu przez Boga Koci przyjmuje luby od tych, ktrzy je
skadaj, publiczn sw modlitw wyprasza im pomoce i ask u Boga, poleca ich Bogu i udziela im
duchowego bogosawiestwa, czc ich ofiar z ofiar eucharystyczn.
KK 46. Zakonnicy gorliwie stara si maj o to, aby za ich porednictwem Koci z biegiem czasu
coraz lepiej, zarwno wiernym, jak i niewierzcym, ukazywa Chrystusa - bd to oddalajcego si
kontemplacji na grze, bd zwiastujcego rzeszom Krlestwo Boe, bd uzdrawiajcego chorych
i uomnych, a grzesznikw nawracajcego do cnoty, bd bogosawicego dzieciom i dobrze
czynicego wszystkim, a zawsze posusznego woli Ojca, ktry Go posa.
Dla wszystkich wreszcie powinno by jasne, e lubowanie rad ewangelicznych, cho niesie ze
sob wyrzeczenie si dbr, ktre niewtpliwie posiadaj wielk warto, nie stoi jednak na
przeszkodzie rozwojowi osobowoci ludzkiej, przeciwnie, z natury swojej ogromnie mu pomaga.
Rady te bowiem przyjto dobrowolnie, stosownie do osobistego powoania kadego, przyczyniaj
si niemao do oczyszczenia serca i do wolnoci duchowej, podsycajc ustawicznie ar mioci,
szczeglnie za zdolne s, jak to powiadcza przykad tylu witych zaoycieli, uksztatowa
bardziej chrzecijanina do ycia w dziewictwie i ubstwie, ktre to ycie obra sobie Chrystus Pan,
a take Matka Jego Dziewica. I niechaj nikt nie sdzi, e zakonnicy z racji swego powicenia staj
si bd wyobcowani spord ludzi, bd nieuyteczni w spoecznoci ziemskiej. Bo cho niekiedy
nie wspomagaj wprost swych wspczesnych, to jednak w gbszy sposb czuj si z nimi
zwizani wewntrznym zwizkiem w Chrystusie i wsppracuj z nimi duchowo, aby budowanie
spoecznoci ziemskiej opierao si zawsze na Panu i ku Niemu si kierowao, aby przypadkiem na

prno nie trudzili si ci, ktrzy j buduj.

Dlatego Sobr wity potwierdza i chwali mw i niewiasty, braci i siostry, ktrzy w klasztorach
lub w szkoach i szpitalach czy na misjach poprzez wytrwa i pokorn wierno dla wyej
wymienionego powicenia si staj si chlub Oblubienicy Chrystusowej i wszystkim ludziom
wiadcz szlachetne i rozliczne posugi.
KK 47. Kady za do lubowania rad ewangelicznych powoany usilnie stara si winien o to, aby
wytrwa i wznis si wyej w tym powoaniu, do ktrego Bg go wezwa, dla przysporzenia
witoci Kocioowi, na wiksz chwa jednej i niepodzielnej Trjcy, ktra w Chrystusie i przez
Chrystusa jest rdem i pocztkiem wszelkiej witoci.
Rozdzia VII
ESCHATOLOGICZNY CHARAKTER KOCIOA PIELGRZYMUJCEGO I JEGO
ZWIZEK Z KOCIOEM W NIEBIE
KK 48. Koci, do ktrego w Jezusie Chrystusie jestemy wszyscy powoani i w ktrym dziki
asce Boej zdobywamy wito, osignie peni dopiero w chwale niebieskiej, gdy nadejdzie czas
odnowienia wszystkiego (Dz 3,21) i kiedy wraz z rodzajem ludzkim rwnie wiat cay, gboko
zwizany z czowiekiem i przez niego zdajcy do swego celu, w sposb doskonay odnowi si w
Chrystusie (por. Ef 1,10, Kol 1,20, 2P 3,10-13).
Chrystus wywyszony ponad ziemi wszystkich do siebie pocign (por. J 12,32 gr.), powstawszy
z martwych (por. Rz 6,9) Ducha swego oywiciela zesa na uczniw i przez Niego ustanowi Ciao
swoje, ktrym jest Koci, jako powszechny sakrament zbawienia, siedzc po prawicy Ojca dziaa
ustawicznie w wiecie, aby prowadzi ludzi do Kocioa i przeze mocniej ich z sob zczy, a
karmic ich Ciaem i Krwi wasn uczyni ich uczestnikami swego chwalebnego ycia. Obiecane
tedy odnowienie, ktrego oczekujemy, ju si rozpoczo w Chrystusie, postpuje dalej w zesaniu
Ducha witego i przez Niego trwa w Kociele, w ktrym przez wiar zyskujemy pouczenie o
sensie naszego ycia doczesnego, doprowadzajc do koca z nadziej dbr przyszych dzieo
powierzone nam przez Ojca w wiecie i pracujc nad naszym zbawieniem (por. Flp 2,12).
Ju przyszed zatem do nas kres wiekw (por. 1 Kor 10,11), ju ustanowione zostao nieodwoalnie
odnowienie wiata i w pewien rzeczywisty sposb ju w doczesnoci jest ono antycypowane:
albowiem Koci ju na ziemi naznaczony jest prawdziw, cho niedoskona jeszcze witoci.
Dopki jednak nie powstan nowe niebiosa i nowa ziemia, w ktrych sprawiedliwo mieszka (por.
2 P 3,13), Koci pielgrzymujcy, w swoich sakramentach i instytucjach, ktre nale do obecnego
wieku, posiada posta tego przemijajcego wiata i yje pord stworze, ktre wzdychaj dotd w
blach porodu i oczekuj objawienia synw Boych (por. Rz 8,19-22).
Zczeni zatem z Chrystusem w Kociele i naznaczeni Duchem witym, "ktry jest zadatkiem
dziedzictwa naszego" (Ef 1,14), nazywamy si prawdziwie i jestemy synami Boymi (por. 1 J 3,1),
ale jeszcze nie ukazalimy si z Chrystusem w chwale (por. Kol 3,4), w ktrej bdziemy podobni
Bogu, poniewa ujrzymy Go, jako jest (por 1 J 3,2). Tote "pki przebywamy w ciele, tuamy si
daleko od pana" (2 Kor 5,6) i majc pierwiastki Ducha we wntrzu naszym wzdychamy (por. Rz
8,23) i pragniemy by z Chrystusem (por. Flp 1,23). Ta sama za mio przynagla nas, abymy
coraz bardziej yli dla Tego, ktry za nas umar i zmartwychwsta (por. 2 Kor 5,15). Usiujemy tedy
we wszystkim podoba si Panu (por. 2 Kor 5,9) i przyoblekamy si w zbroj Bo, abymy mogli
si osta przeciw zasadzkom diabelskim i stawi opr w zym dniu (por. Ef 6,11-13). A poniewa
nie znamy dnia ani godziny, musimy, w myl upomnienia Paskiego, czuwa ustawicznie, abymy
zakoczywszy jeden jedyny bieg naszego ziemskiego ywota (por. Hbr 9,27), zasuyli wej razem
z Panem na gody weselne i by zaliczeni do bogosawionych (por. Mt 25,31-46), i aby nie kazano
nam jak sugom zym i leniwym (por. Mt 25,26), pj w ogie wieczny (por. Mt 25,41), w
ciemnoci zewntrzne, gdzie *bdzie pacz i zgrzytanie zbw" (Mt 22,13 i 25,30). Albowiem
zanim panowa bdziemy z Chrystusem penym chway, wszyscy staniemy "przed trybunaem
Chrystusowym, aby kady zda spraw z czynw dokonanych w ciele, dobrych i zych" (2 Kor

5,10), i na kocu wiata "ci, ktrzy dobrze czynili, wyjd na zmartwychwstanie ycia, a ktrzy le
czynili, na zmartwychwstanie sdu" (J 5,29, por. Mt 25,46). Tote majc na uwadze, e "utrapie
czasu mniejszego ani porwna nie mona z przysz chwa, ktry si w nas objawi" (Rz 8,18, por.
2 Tm 2,11-12), oczekujemy, mocni w wierze, "bogosawionej nadziei i przyjcia chway Boga i
Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa" (Tyt 2,13), "ktry przemieni ciao naszego unienia i
upodobni je do ciaa jasnoci swojej" (Flp 3,21) i ktry przyjdzie, "aby by uwielbionym w
witych swoich i okaza si przedziwnym dla wszystkich, ktrzy uwierzyli" (2 Tes 1,10).
KK 49. Dopki tedy Pan nie przyjdzie w majestacie swoim, a wraz z Nim wszyscy anioowie (por.
Mt 25,31), dopki po zniszczeniu mierci wszystko nie zostanie poddane Jemu (por. 1 Kor 15,2627), jedni spord uczniw Jego pielgrzymuj na ziemi, inni dokonawszy ywota poddaj si
oczyszczeniu, jeszcze inni zaywaj chway, widzc "wyranie samego Boga troistego i jedynego,
jako jest", wszyscy jednak, w rnym stopniu i w rozmaity sposb, zczeni jestemy wzajemnie w
tej samej mioci Boga i bliniego i ten sam hymn chway piewamy Bogu naszemu. Wszyscy
bowiem, ktrzy s Chrystusowi, majc Ducha Jego zrastaj si w jeden Koci i zespalaj si
wzajemnie ze sob w Chrystusie (por. Ef 4,16). czno zatem pielgrzymw z brami, ktrzy
zasnli w pokoju Chrystusowym, bynajmniej nie ustaje, przeciwnie, wedug nieustannej wiary
Kocioa, umacnia si jeszcze dziki wzajemnemu udzielaniu sobie dbr duchowych. Albowiem
mieszkacy nieba, bdc gbiej zjednoczeni z Chrystusem, jeszcze mocniej utwierdzaj cay
Koci w witoci, a cz, ktr Koci tutaj na ziemi oddaje Bogu, uszlachetniaj i rnorako
obracaj na wiksze zbudowanie Kocioa (por. 1 Kor 12,12-27). Przyjci bowiem do ojczyzny i
znajdujc si blisko przy Panu (por. 2 Kor 5,8), przez Niego, z Nim i w Nim nieustannie wstawiaj
si za nas u Ojca ofiarujc Mu zasugi, ktre przez jedynego Porednika midzy Bogiem i ludmi,
Jezusa Chrystusa (por. 1 Tm 2,5), zdobyli na ziemi, suc Panu we wszystkim i w ciele swoim
dopeniajc tego, czego nie dostaje cierpieniom Chrystusowym, za ciao Jego, ktrym jest Koci
(por. Kol 1,24). Ich przeto troska braterska wspomaga wydatnie sabo nasz.
KK 50. Uznajc w peni t wsplnot caego Mistycznego Ciaa Jezusa Chrystusa, Koci
pielgrzymw od zarania religii chrzecijaskiej czci z wielkim pietyzmem pami zmarych, a
poniewa wita i zbawienna jest myl modli si za umarych, aby byli od grzechw uwolnieni" (2
Mch 12,46), take mody za nich ofiarowa. Co si za tyczy Apostow i Mczennikw
Chrystusowych, ktrzy przelawszy krew swoj dali najwysze wiadectwo wiary i mioci, to
Koci zawsze wierzy, e s oni cilej zczeni z nami w Chrystusie, okazywa im jak i
Bogosawionej Maryi Dziewicy i witym Anioom cze szczegln i pobonie modli si o
pomoc ich wstawiennictwa. Do nich wszystkich doczeni zostali niebawem take inni, ktrzy
dokadniej naladowali dziewictwo i ubstwo Chrystusa, a w kocu i ci, ktrych znamienite
praktykowanie cnt chrzecijaskich i boskie charyzmaty zalecay pobonej czci i naladowaniu
wiernych.
Przygldajc si yciu tych, ktrzy wiernie naladowali Chrystusa, mamy z nowego tytuu pobudk
do szukania Miasta przyszego (por. Hbr 13,14 i 11,10) i rwnoczenie poznajemy najpewniejsz
drog, po ktrej wrd zmiennoci wiata stosownie do waciwego kademu stanu i warunkw
bdziemy mogli doj do doskonaego zjednoczenia z Chrystusem, czyli do witoci. Poprzez
ycie tych ludzi, ktrzy bdc wspuczestnikami naszego czowieczestwa, w sposb jednak
doskonalszy przemieniaj si wedug wzoru Chrystusowego (por. 2 Kor 3,18), Bg ukazuje
ludziom naocznie swoj obecno i swoje oblicze. W nich do nas sam przemawia i daje nam znak
Krlestwa swego, do ktrego przemonie pocigani jestemy, majc takie mnstwo wiadkw (por.
Hbr 12,1) i takie potwierdzenie prawdy Ewangelii.
Nie tylko jednak ze wzgldu na sam ich przykad czcimy pami mieszkacw nieba, ale bardziej
jeszcze dlatego, eby umacniaa si jedno caego Kocioa w Duchu przez praktykowanie
braterskiej mioci (por. Ef 4,1-6). Bo jak wzajemna czno (communio) chrzecijaska midzy
pielgrzymami prowadzi nas bliej Chrystusa, tak obcowanie ze witymi czy nas z Chrystusem, z
ktrego, niby ze rda i Gowy, wszelka aska i ycie Ludu Boego wypywa. Tote nad wyraz

stosown jest rzecz, abymy kochali tych przyjaci i wspdziedzicw Jezusa Chrystusa, a
zarazem braci naszych i szczeglnych dobroczycw, abymy za nich nalene dziki skadali Bogu,
abymy "pokornie ich wzywali i dla otrzymania dobrodziejstw Boych przez Syna Jego Jezusa
Chrystusa, Pana naszego, ktry sam jest Odkupicielem i Zbawicielem naszym, do ich modlitw,
wstawiennictwa i pomocy si uciekali". Wszelkie bowiem prawdziwe wiadectwo mioci, jakie
okazujemy mieszkacom nieba, z natury swojej zmierza ostatecznie do Chrystusa, ktry jest
"koron wszystkich witych", a przez Niego - do Boga, ktry jest przedziwny w witych swoich i
w nich jest uwielbiony.
W najbardziej za szlachetny sposb nasze zjednoczenie z Kocioem niebiaskim dokonuje si
wtedy, kiedy - szczeglnie w liturgii witej, w ktrej moc Ducha witego dziaa na nas poprzez
znaki sakramentalne - wsplnie z nim w radosnym uniesieniu wielbimy majestat Boy i kiedy
wszyscy, z wszelkiego pokolenia, jzyka, ludu i narodu we krwi Chrystusa odkupieni (por. Ap 5,9) i
zgromadzeni w jeden Koci, jedn pieni chway uwielbiamy Boga w Trjcy jedynego.
Sprawujc przeto Ofiar eucharystyczn, najcilej bodaj jednoczymy si ze czci oddawan Bogu
przez Koci w niebie, wchodzc w wite obcowanie z Nim i czczc pami przede wszystkim
chwalebnej zawsze Dziewicy Maryi, a take witego Jzefa, witych Apostow i Mczennikw
oraz wszystkich witych.
KK 51. T wanie czcigodn wiar naszych przodkw dotyczc ywego obcowania z brami,
ktrzy s w chwale niebieskiej albo oczyszczaj si jeszcze po mierci, obecny Sobr wity z
wielkim pietyzmem przyjmuje i na nowo przedstawia postanowienia w tej mierze witych
Soborw: Nicejskiego II, Florenckiego i Trydenckiego. Rwnoczenie za, stosownie do swojej
troski pasterskiej, upomina wszystkich, do ktrych to naley, aby jeli gdzie zakrady si jakie
naduycia, wykroczenia lub niedocignicia, starali si je ukrci lub naprawi i aby wszystko
odnowili na wiksz chwa Chrystusow i Bo. Niechaj tedy ucz wiernych, e prawdziwy kult
witych polega nie tyle na wielorakoci aktw zewntrznych, ile raczej na nasileniu naszej czynnej
mioci, poprzez ktr szukamy, dla wikszego dobra naszego oraz dobra Kocioa, "zarwno
przykadu w yciu witych, jak i uczestnictwa w ich wsplnocie oraz pomocy w ich
wstawiennictwie". Z drugiej za strony uwiadamia maj wiernych, e nasze obcowanie z
mieszkacami nieba, byle tylko pojmowa je w peniejszym wietle wiary, wcale nie zuboa kultu
uwielbienia, jaki przez Chrystusa w Duchu oddajemy Bogu Ojcu, lecz przeciwnie, jeszcze bardziej
go wzbogaca.
Albowiem wszyscy, ktrzy jestemy synami Boymi i stanowimy jedn rodzin w Chrystusie (por.
Hbr 3,6), gdy czymy si ze sob we wzajemnej mioci i w jednej chwale Trjcy Przenajwitszej,
odpowiadamy najgbszemu powoaniu Kocioa i uczestniczymy w przedsmaku liturgii doskonaej
chway. Kiedy bowiem Chrystus ukae si w chwale i nastpi chwalebne zmartwychwstanie
umarych, jasno Boa owieci Miasto niebieskie, a pochodni jego bdzie Baranek (por. Ap
21,24). Wtedy cay Koci witych w penym bogosawiestwie mioci uwielbia bdzie Boga i
"Baranka, ktry by zabity" (Ap 5,12), woajc jednym gosem: "Siedzcemu na tronie i Barankowi
bogosawiestwo i cze, chwaa i potga na wieki wiekw" (Ap 5,13-14).
Rozdzia VIII
BOGOSAWIONA MARYJA DZIEWICA BOA RODZICIELKA W TAJEMNICY
CHRYSTUSA I KOCIOA
I. Wstp
KK 52. Bg, najaskawszy i najmdrzejszy, chcc dokona odkupienia wiata, "gdy nastaa peno
czasu, zesa Syna swego powstaego z niewiasty, ... ebymy dostpili przybrania za synw" (Gal
4,4-5). "On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstpi z nieba. I za spraw Ducha witego
przyj ciao z Maryi Dziewicy". Ta boska tajemnica zbawienia objawia si nam i trwa w Kociele,
ktry Pan ustanowi jako ciao swoje i w ktrym wierni, trwajc przy Chrystusie-Gowie oraz majc

czno ze wszystkimi witymi Jego, powinni take czci pami "przede wszystkim chwalebnej
zawsze Dziewicy Maryi, Rodzicielki Boga i Pana naszego Jezusa Chrystusa".
KK 53. Albowiem Maryja Dziewica, ktra przy zwiastowaniu anielskim pocza i w sercu, i w ciele
Sowo Boe i daa wiatu ycie, uznawana jest i czczona jako prawdziwa Matka Boga i
Odkupiciela. Odkupiona w sposb wzniolejszy ze wzgldu na zasugi Syna swego i zjednoczona z
Nim wzem cisym i nierozerwalnym, obdarzona jest tym najwyszym darem i najwysz
godnoci, e jest mianowicie Rodzicielk Syna Boego, a przez to najbardziej umiowan cr
Ojca i witym przybytkiem Ducha witego, dziki za temu darowi szczeglnej aski gruje
wielce nad wszystkimi innymi stworzeniami zarwno ziemskimi, jak niebieskimi. Jednoczenie za
zczona jest ze wszystkimi ludmi, ktrzy maj by zbawieni, pochodzeniem z rodu Adama, a co
wicej, jest "zgoa matk czonkw (Chrystusowych), ... poniewa mioci swoj wspdziaa w
tym, aby wierni rodzili si w Kociele, ktrzy s czonkami owej Gowy". Dlatego to doznaje Ona
czci jako najznakomitszy i cakiem szczeglny czonek Kocioa i jako jego typiczne wyraenie
oraz najdoskonalszy wzorzec wiary i mioci, Koci te katolicki pouczony przez Ducha witego
darzy J synowskim uczuciem czci jako matk najmilsz.
KK 54. Tote Sobr wity wykadajc nauk o Kociele, w ktrym boski Odkupiciel dokonuje
zbawienia, pragnie wyjani starannie zarwno rol Bogosawionej Dziewicy w tajemnicy Sowa
Wcielonego i Ciaa Mistycznego, jak i obowizki ludzi odkupionych wzgldem Bogarodzicy, Matki
Chrystusa i matki ludzi, zwaszcza wiernych, nie zamierza jednak przedstawia penej nauki o
Maryi ani rozstrzyga kwestii jeszcze nie cakowicie wyjanionych prac teologw. Zachowuj tedy
nadal swoje prawo pogldy, jakie w szkoach katolickich swobodnie podaje si o Tej, ktra w
Kociele witym zajmuje miejsce najwysze po Chrystusie, a zarazem nam najblisze.
II. ROLA BOGOSAWIONEJ DZIEWICY W EKONOMII ZBAWIENIA
KK 55. Pismo wite Starego i Nowego Testamentu oraz czcigodna Tradycja w sposb coraz
bardziej jasny przedstawiaj i naocznie niejako ukazuj rol Matki Zbawiciela w ekonomii
zbawienia. Ksigi Starego Testamentu opisuj histori zbawienia, w ktrej powoli przygotowuje si
przyjcie na wiat Chrystusa. Ot te pradawne dokumenty, jak odczytuje si je w Kociele i jak w
wietle pniejszego, penego objawienia si je rozumie, ujawniaj z biegiem czasu coraz janiej
posta niewiasty, Matki Odkupiciela. Zarysowuje si Ona w tym wietle proroczo ju w obietnicy
danej pierwszym rodzicom, upadym w grzech, a mwicej o zwycistwie nad wem (por. Rdz
3,15). Podobnie jest to ta Dziewica, ktra pocznie i zrodzi Syna, ktrego imi bdzie Emanuel (por.
Iz 7,14, por. Mich 5,2-3, Mt 1,22-23). Ona to zajmuje pierwsze miejsce wrd pokornych i ubogich
Pana, ktrzy z ufnoci oczekuj od Niego zbawienia i dostpuj go. Wraz z Ni, wreszcie,
wznios Cr Syjonu, po dugim oczekiwaniu spenienia obietnicy, przychodzi penia czasu i
nastaje nowa ekonomia zbawienia, kiedy to Syn Boy przyj z Niej natur ludzk, aby przez
tajemnice ciaa swego uwolni czowieka od grzechu.
KK 56. Byo za wol Ojca miosierdzia, aby Wcielenie poprzedzia zgoda Tej, ktra przeznaczona
zostaa na matk, by w ten sposb, podobnie jak niewiasta przyczynia si do mierci, tak rwnie
niewiasta przyczynia si do ycia. Odnosi si to szczeglnie do Matki Jezusa, ktra wydaa na
wiat samo ycie odradzajce wszystko i obdarzona zostaa przez Boga godnymi tak wielkiego
zadania darami. Nic przeto dziwnego, e u witych Ojcw przyj si zwyczaj nazywania
Bogarodzicy ca wit i woln od wszelkiej zmazy grzechowej, jakby utworzon przez Ducha
witego i uksztatowan jako nowe stworzenie. Ubogacon od pierwszej chwili poczcia blaskami
szczeglnej zaiste witoci. Dziewic z Nazaretu zwiastujcy Anio z polecenia Boego pozdrawia
jako "aski pen" (k 1,28), ona za odpowiada wysacowi niebios: "Otom ja suebnica Paska,
niechaj mi si stanie wedug sowa twego" (k 1,38). Tak to Maryja, cra Adama, zgadzajc si na
sowo Boe, staa si Matk Jezusa, a przyjmujc zbawcz wol Bo caym sercem, nie

powstrzymana adnym grzechem, cakowicie powicia sam siebie, jako suebnic Pask,
osobie i dzieu Syna swego, pod Jego zwierzchnictwem i wesp z Nim z aski Boga
wszechmogcego suc tajemnicy odkupienia. Susznie tedy sdz wici Ojcowie, e Maryja nie
zostaa czysto biernie przez Boga uyta, lecz e z woln wiar i posuszestwem czynnie
wsppracowaa w dziele zbawienia ludzkiego. Sama bowiem, jak powiada w. Ireneusz, "bdc
posuszn, staa si przyczyn zbawienia zarwno dla siebie, jak i dla caego rodzaju ludzkiego".
Tote niemao Ojcw staroytnych w swoim nauczaniu chtnie wraz z nim stwierdza: "Wze
spltany przez nieposuszestwo Ewy rozwizany zosta przez posuszestwo Maryi, co zwizaa
przez niewierno dziewica Ewa, to dziewica Maryja rozwizaa przez wiar", przeprowadziwszy
za to porwnanie z Ew, nazywaj Maryj "matk yjcych" i niejednokrotnie stwierdzaj:
"mier przez Ew, ycie przez Maryj".
KK 57. Ta za czno Matki z Synem w dziele zbawczym uwidacznia si od chwili dziewiczego
poczcia Chrystusa a do Jego mierci, najpierw za gdy Maryja udaje si spiesznie, aby odwiedzi
Elbiet, i ta, powodujc si swoj wiar w obiecane zbawienie, pozdrawia J jako bogosawion, a
poprzednik poruszy si w onie matki (por. k 1,41-45), w momencie znw narodzenia, gdy Boa
Rodzicielka w rozradowaniu okazuje pasterzom i magom Syna swego pierworodnego, ktry nie
naruszy Jej dziewiczej czystoci, lecz j uwici. Kiedy za stawia Go Bogu w wityni
zoywszy dar ubogich, usyszaa Symeona zapowiadajcego rwnoczenie, e Syn bdzie znakiem
sprzeciwu, a dusz matki przeniknie miecz, aby wyszy na jaw zamysy serc wielu (por. k 2,3435). Zagubione i z blem szukane Dzieci Jezus odnaleli rodzice w wityni, zajte tym, co byo
Ojca Jego, i nie rozumieli sw Syna. Ale Matka Jego wszystko to zachowywaa w sercu swoim dla
rozwaania (por. k 2,41-51).
KK 58. W yciu publicznym Jezusa Matka Jego pojawia si znamiennie, i to na pocztku, gdy na
godach weselnych w Kanie Galilejskiej, litoci przejta, spowodowaa swym wstawiennictwem
pocztek znakw Jezusa Mesjasza (por. J 2,1-11). W cigu Jego nauczania przyja sowa, w
ktrych Syn, stawiajc Krlestwo ponad wzgldami i wizami ciaa i krwi, nazwa
bogosawionymi suchajcych sowo Boe (por. Mk 3,35 i paralele, k 11,27-28), jak to Ona
wiernie czynia (por. k 2,19 i 51). W ten sposb take Bogosawiona Dziewica sza naprzd w
pielgrzymce wiary i utrzymaa wiernie swe zjednoczenie z Synem a do krzya, przy ktrym nie
bez postanowienia Boego stana (por. J 19,25), najgbiej ze swym Jednorodzonym
wspcierpiaa i z ofiar Jego zczya si matczynym duchem, z mioci godzc si, aby doznaa
ofiarniczego wyniszczenia ertwa z Niej narodzona, a wreszcie przez tego Jezusa Chrystusa,
umierajcego na krzyu oddana zostaa jako matka uczniowi tymi sowy: "Niewiasto, oto syn twj"
(por. J 19,26-27).
KK 59. A kiedy podobao si Bogu uroczycie objawi tajemnice Zbawienia ludzkiego nie
wczeniej, a zele obiecanego przez Chrystusa Ducha, widzimy Apostow przed dniem Zielonych
wit "trwajcych jednomylnie na modlitwie wraz z niewiastami i z Maryj Matk Jezusa i z
brami Jego" (Dz 1,14), take Maryj bagajc w modlitwach o dar Ducha, ktry podczas
zwiastowania ju J by zacieni. Na koniec Niepokalana Dziewica, zachowana woln od wszelkiej
skazy winy pierworodnej, dopeniwszy biegu ycia ziemskiego z ciaem i dusz wzita zostaa do
chway niebieskiej i wywyszona przez Pana jako Krlowa wszystkiego, aby bardziej upodobnia
si do Syna swego, Pana panujcego (por. Ap 19,16) oraz zwycizcy grzechu i mierci.
III. BOGOSAWIONA DZIEWICA I KOCI
KK 60. Jedyny jest porednik nasz wedug sw Apostoa: "Bo jeden jest Bg, jeden i porednik
midzy Bogiem i ludmi, czowiek Chrystus Jezus, ktry wyda samego siebie na okup za
wszystkich" (1 Tm 2,5-6). Macierzyska za rola Maryi w stosunku do ludzi adn miar nie
przymiewa i nie umniejsza tego jedynego porednictwa Chrystusowego, lecz ukazuje jego moc.

Cay bowiem wpyw zbawienny Bogosawionej Dziewicy na ludzi wywodzi si nie z jakiej
koniecznoci rzeczowej, lecz z upodobania Boego i wypywa z nadmiaru zasug Chrystusowych,
na Jego porednictwie si opiera, od tego porednictwa cakowicie jest zaleny i z niego czerpie
ca moc swoj, nie przeszkadza za w aden sposb bezporedniej cznoci wiernych z
Chrystusem, przeciwnie, umacnia j.
KK 61. Bogosawiona Dziewica, przeznaczona od wiekw cznie z wcieleniem Sowa Boego na
Matk Boga, staa si tu na ziemi, z postanowienia Opatrznoci Boej, Matk - ywicielk
Boskiego Odkupiciela, w sposb szczeglny przed innymi szlachetn towarzyszk i pokorn
suebnic Pana. Poczynajc, rodzc, karmic Chrystusa, ofiarujc Go w wityni Ojcu i
wspcierpic z Synem swoim umierajcym na krzyu, w szczeglny zaiste sposb wsppracowaa
z dzieem Zbawiciela przez wiar, nadziej i mio arliw dla odnowienia nadprzyrodzonego
ycia dusz ludzkich. Dlatego te staa si nam matk w porzdku aski.
KK 62. To za macierzystwo Maryi w ekonomii aski trwa nieustannie - poczynajc od aktu
zgody, ktr przy zwiastowaniu wiernie wyrazia i ktr zachowaa bez wahania pod krzyem - a
do wiekuistego dopenienia si zbawienia wszystkich wybranych. Albowiem wzita do nieba, nie
zaprzestaa tego zbawczego zadania, lecz poprzez wielorakie swoje wstawiennictwo ustawicznie
zjednuje nam dary zbawienia wiecznego. Dziki swej macierzyskiej mioci opiekuje si brami
Syna swego, pielgrzymujcymi jeszcze i naraonymi na trudy i niebezpieczestwa, pki nie zostan
doprowadzeni do szczliwej ojczyzny. Dlatego te do Bogosawionej Dziewicy stosuje si w
Kociele tytuy: Ordowniczki, Wspomoycielki, Pomocnicy, Poredniczki. Rozumie si jednak te
tytuy w taki sposb, e niczego nie ujmuj one ani nie przydaj godnoci i skutecznoci dziaania
Chrystusa, jedynego Porednika.
adne bowiem stworzenie nie moe by nigdy stawiane na rwni ze Sowem wcielonym i
Odkupicielem, ale jak kapastwo Chrystusa w rozmaity sposb staje si udziaem zarwno
witych szafarzy, jak i wiernego ludu, i jak jedna dobro Boa w rozmaity sposb rozlewa si
realnie w stworzeniach, tak te jedyne porednictwo Odkupiciela nie wyklucza, lecz wzbudza u
stworze rozmaite wspdziaanie, pochodzce z uczestnictwa w jednym rdle.
Ot Koci nie waha si jawnie wyznawa tak podporzdkowan rol Maryi, cigle jej
dowiadcza i zaleca j sercu wiernych, aby oni wsparci t macierzysk opiek, jeszcze silniej
przylgnli do Porednika i Zbawiciela.
KK 63. Bogosawiona za Dziewica z racji daru i roli boskiego macierzystwa, dziki czemu
jednoczy si z synem Odkupicielem, i z racji swoich szczeglnych ask i darw zwizana jest
gboko take z Kocioem: Boa Rodzicielka jest, jak uczy ju w. Ambroy, pierwowzorem
(typus) Kocioa, w porzdku mianowicie wiary, mioci i doskonaego zjednoczenia z Chrystusem.
W tajemnicy bowiem Kocioa, ktry sam take susznie nazywany jest matk i dziewic,
Bogosawiona Dziewica Maryja przodowaa najdoskonalej i osobliwie, stajc si wzorem dziewicy
i zarazem matki. Wierzc bowiem i bdc posuszn, zrodzia na ziemi samego Syna Boga Ojca, i
to nie znajc ma, Duchem witym zacieniona, niby nowa Ewa, ktra nie dawnemu wowi, lecz
wysannikowi Boga daa wiar nie skaon adnym wtpieniem. Zrodzia za Syna, ktrego Bg
ustanowi pierworodnym midzy wielu brami (Rz 8,29), to znaczy midzy wiernymi, w ktrych
zrodzeniu i wychowywaniu wspdziaa sw mioci macierzysk.
KK 64. I oto Koci, rozwaajc Jej tajemnicz wito i naladujc Jej mio oraz speniajc
wiernie wol Ojca, dziki przyjmowanemu z wiar sowu Boemu sam take staje si matk: przez
przepowiadanie bowiem i chrzest rodzi do nowego i niemiertelnego ycia synw z Ducha
witego pocztych i z Boga zrodzonych. I on take jest dziewic, ktra nieskazitelnie i w czystoci
dochowuje wiary danej Oblubiecowi, a naladujc Matk Pana swego, moc Ducha witego
zachowuje dziewiczo nienaruszon wiar, mocn nadziej i szczer mio.

KK 65. A podczas gdy Koci w osobie Najwitszej Maryi Panny ju osiga doskonao, dziki
ktrej istnieje nieskalany i bez zmazy (por. Ef 5,27), chrzecijanie cigle jeszcze staraj si usilnie o
to, aby przezwyciajc grzech wzrasta w witoci, dlatego wznosz oczy ku Maryi, ktra wieci
caej wsplnocie wybranych jako wzr cnt. Rozmylajc o Niej zbonie i przypatrujc si Jej w
wietle Sowa, ktre stao si czowiekiem, Koci ze czci gbiej wnika w najwysz tajemnic
Wcielenia i coraz bardziej upodabnia si do swego Oblubieca. Albowiem Maryja, ktra
wkroczywszy gboko w dzieje zbawienia czy w sobie w pewien sposb i odzwierciedla
najwaniejsze treci wiary, gdy jest sawiona i czczona, przywouje wiernych do Syna swego i do
Jego ofiary oraz do mioci Ojca. Koci za, zabiegajc o chwa Chrystusa, staje si bardziej
podobny do swego wzniosego Pierwowzoru, postpujc ustawicznie w wierze, nadziei i mioci
oraz szukajc we wszystkim woli Boej i bdc jej posusznym. Std te i w swojej apostolskiej
dziaalnoci Koci susznie oglda si na T, co zrodzia Chrystusa, ktry po to pocz si z
Ducha witego i narodzi z Dziewicy, aby przez Koci take w sercach wiernych rodzi si i
wzrasta. Ta za Dziewica w yciu swoim staa si przykadem owego macierzyskiego uczucia,
ktre oywia winno wszystkich wsppracujcych dla odrodzenia ludzi w apostolskim
posannictwie Kocioa.
IV. KULT BOGOSAWIONEJ DZIEWICY W KOCIELE
KK 66. Maryja, dziki asce Boej wywyszona po Synu ponad wszystkich aniow i ludzi, jako
Najwitsza Matka Boa, ktra uczestniczya w tajemnicach Chrystusa, susznie doznaje od
Kocioa czci szczeglnej. Ju te od najdawniejszych czasw Bogosawiona Dziewica czczona
jest pod zaszczytnym imieniem Boej Rodzicielki, pod ktrej obron uciekaj si w modlitwach
wierni we wszystkich swoich przeciwnociach i potrzebach. Zwaszcza od czasu Soboru Efeskiego
wzrasta przedziwnie kult Ludu Boego dla Maryi wyraajcy si we czci i mioci, w inwokacjach
i naladowaniu, zgodnie z proroczymi sowami Jej samej: "Bo-gosawion zwa mi bd
wszystkie narody, albowiem uczyni mi wielkie rzeczy, ktry mony jest" (k 1,48). Kult ten - taki
jak zawsze istnia w Kociele - cho zgoa wyjtkowy, rni si przecie w sposb istotny od kultu
uwielbienia, ktry oddawany jest Sowu wcielonemu na rwni z Ojcem i Duchem witym, i jak
najbardziej sprzyja temu kultowi. Albowiem rozmaite formy pobonoci wzgldem Boej
Rodzicielki, jakie Koci w granicach zdrowej i prawowiernej nauki zatwierdzi stosownie do
warunkw czasu i miejsca oraz stosownie do charakteru i umysowoci wiernych, sprawiaj, e gdy
Matka czci doznaje, to poznaje si, kocha i wielbi w sposb naleyty i zachowuje si przykazania
Syna, przez ktrego wszystko (por. Kol 1,15-16) i w ktrym wiekuistym Ojcu "spodobao si, aby
przebywaa... wszelka peno" (Kol 1,19).
KK 67. Sobr wity umylnie podaje do wiadomoci t katolick nauk, napominajc
rwnoczenie wszystkich synw Kocioa, aby szczerze popierali kult Bogosawionej Dziewicy,
szczeglnie liturgiczny, a praktyki i zbone wiczenia ku Jej czci zalecane w cigu wiekw przez
Urzd Nauczycielski cenili wysoko i to, co postanowione byo w minionych czasach o kulcie
obrazw Chrystusa, Bogosawionej Dziewicy i witych, pobonie zachowywali. Teologw za i
gosicieli sowa Boego gorco zachca, w rozwaaniu szczeglnej godnoci Bogarodzicielki
wystrzegali si pilnie zarwno wszelkiej faszywej przesady, jak i zbytniej ciasnoty umysu.
Studiujc pilnie pod przewodem Urzdu Nauczycielskiego Pismo wite, Ojcw i doktorw oraz
liturgie Kocioa, niechaj we waciwy sposb wyjaniaj dary i przywileje Bogosawionej
Dziewicy, ktre zawsze odnosz si do Chrystusa, rda wszelkiej prawdy, witoci i pobonoci.
Niech si pilnie wystrzegaj wszystkiego, cokolwiek w sowach lub czynach mogoby braci
odczonych lub jakichkolwiek innych ludzi wprowadzi w bd co do prawdziwej nauki Kocioa.
Niechaj nastpnie wierni pamitaj o tym, e prawdziwa pobono nie polega ani na czczym i
przemijajcym uczuciu, ani na jakiej prnej atwowiernoci, lecz pochodzi z wiary prawdziwej,
ktra prowadzi nas do uznawania przodujcego stanowiska Bogarodzicielki i pobudza do
synowskiej mioci ku Matce naszej oraz do naladowania Jej cnt.

V. MARYJA ZNAKIEM NIEZAWODNEJ NADZIEI I POCIECHY DLA

PIELGRZYMUJCEGO LUDU BOEGO
KK 68. Tymczasem za Matka Jezusowa, jak w niebie doznaje ju chway co do ciaa i duszy bdc
obrazem i pocztkiem Kocioa majcego osign peni w przyszym wieku, tak tu na ziemi, pki
nie nadejdzie dzie Paski (por. 2 P 3,10), przywieca Ludowi Boemu pielgrzymujcemu jako
znak pewnej nadziei i pociechy.
KK 69. Obecnemu Soborowi witemu wielk rado i pociech sprawia to, e take wrd braci
odczonych nie brak takich, co Matce Pana i Zbawiciela okazuj cze nalen, szczeglnie wrd
chrzecijan wschodnich, ktrzy z gorcym zapaem i pobonie wspuczestnicz w kulcie
Bogarodzicy zawsze Dziewicy. Niechaj wszyscy chrzecijanie bagaj wytrwale Matk Boga i
Matk ludzi, aby Ona, ktra modlitwami swymi wspieraa pocztki Kocioa, take i teraz w niebie,
wywyszona ponad wszystkich witych i aniow, we Wsplnocie wszystkich witych wstawiaa
si u Syna swego, dopki wszystkie rodziny ludw, zarwno tych, ktre nosz zaszczytne imi
chrzecijaskie, jak i tych, co nie znaj jeszcze swego Zbawiciela, nie zespol si szczliwie w
pokoju i zgodzie w jeden Lud Boy na chwa Przenajwitszej i nierozerwalnej Trjcy.