W przypadku pyta

lub wtpliwoci skontaktuj

si z najbliszym specjalist
BHP lub wejd na:
www.skanska.pl/bhp,
one.skanska/bhp

urawie, urawiki, dwigi,

windy, suwnice

11.3
Standard pracy

Standard ten:

zawiera wymagania
wynikajce z prawa
i norm polskich
oraz wewntrznych
uregulowa Skanska S.A.

jest obligatoryjny dla

wszystkich jednostek
Skanska S.A.

pomaga zapewni
bezpieczne i skuteczne
praktyki podczas prac.

Standard ten zawiera minimum wymaga, jakie naley speni dla zapewnienia
bezpieczestwa podczas eksploatacji urzdze mechanicznych do transportu pionowego
materiaw i ludzi.
Kady proces produkcji budowlanej wymaga podnoszenia oraz przenoszenia adunkw
i pracownikw w ograniczonym zasigu. Operacje te moliwe s dziki zastosowaniu
rnego rodzaju urzdze transportu bliskiego, takich jak: urawie, urawiki, dwigi,
windy i suwnice. urawiki oraz windy to nazwy potoczne. W literaturze fachowej
urawiki s zaliczane do grupy urawi, a windy do dwigw osobowych lub osobowo
towarowych. Urzdzenia te s uznawane za maszyny mogce stwarza szczeglne
zagroenia ze wzgldu na prawdopodobiestwo upadku z wysokoci lub przygniecenia
transportowanych materiaw i ludzi, dlatego wikszo z nich podlega dodatkowym
kontrolom i odbiorom wykonywanym przez inspektorw Urzdu Dozoru Technicznego.
Aby prace na budowie realizowane z wykorzystaniem urzdze transportu bliskiego
przebiegay bezpiecznie, niezbdne jest zastosowanie minimalnych wymaga okrelonych
w niniejszym standardzie.

A. Wymagania oglne dla urzdze

transportu bliskiego

Wersja 1.0
Standard 11.3

1. Urzdzenia transportu bliskiego powinny

by utrzymywane w stanie zapewniajcym
ich sprawno techniczn, stosowane
zgodnie z instrukcj i przeznaczeniem
oraz obsugiwane i konserwowane przez
przeszkolone osoby.
2. Urzdzenia transportu bliskiego
podlegajce dozorowi technicznemu
mog by wykorzystywane na budowie
tylko wwczas, gdy posiadaj dokumenty
upowaniajce do ich eksploatacji,
wystawione przez Urzd Dozoru
Technicznego.
3. Kade urzdzenie podlegajce dozorowi
technicznemu powinno posiada
szecioktn, zielon naklejk Urzdu
Dozoru Technicznego, informujc
o terminie kolejnego badania.
4. Dokumentacja techniczno-ruchowa
lub instrukcja obsugi oraz dokument
dopuszczenia danego sprztu do eksploatacji,
a take dokument upowaniajcy operatora
do obsugi sprztu powinny by zawsze
dostpne w miejscu pracy urzdzenia.
5. Urzdzenia transportu bliskiego powinny
by wyposaone w tablice informujce
o dopuszczalnych udwigach rwnie
w przypadku udwigw zmiennych, dla
ktrych powinny by podane udwigi

wymagane przy okrelonych pooeniach

wysignika lub wzka na wysigniku.
6. W przypadku innego ni okrelone
przez wytwrc zastosowania urzdze
transportu bliskiego naley uzyska zgod
jednostki dozoru technicznego.
7. Kade urzdzenie transportu bliskiego
powinno posiada Dziennik konserwacji
prowadzony przez konserwujcego,
w ktrym odnotowywane s wszystkie
wykonywane czynnoci.
8. Bardzo popularne na budowach
samochody samowyadowcze, potocznie
nazywane HDS-ami, to rwnie urzdzenia
transportu bliskiego, podlegajce dozorowi
technicznemu oraz wymagajce od osb je
obsugujcych posiadania specjalistycznych
uprawnie.
9. W tabeli okrelono formy dozoru
technicznego, terminy bada
okresowych i doranych kontroli oraz
przegldw konserwacyjnych urzdze
transportu bliskiego wykorzystywanych
w budownictwie (Rys. 1).
10. Urzdzenia transportu bliskiego
wyposaone w aparaty elektryczne powinny
by dodatkowo poddawane pomiarom
rezystancji nie rzadziej ni raz na dwa
lata, gdy s eksploatowane w warunkach
normalnych oraz nie rzadziej ni raz na
rok, gdy s eksploatowane w warunkach
szczeglnych.
1

B. urawie
1. W zalenoci od gwnych cech
konstrukcyjno uytkowych rozrniamy
nastpujce rodzaje urawi:
stacjonarne ustawione na stae
w jednym miejscu
przenone przystosowane
konstrukcyjnie do przenoszenia na
rne miejsca pracy i ustawiane na staej
podstawie lub na przystosowanych do
tego specjalnych podwoziach
przewone majce podwozia, dziki
ktrym mog by przemieszczane na
krtkie odlegoci
pokadowe zainstalowane na
pokadach statkw
samojezdne z wasnym napdem
jazdy i niezalenym rdem zasilania,
dziki czemu mog swobodnie zmienia
miejsca i stanowiska pracy
szynowe poruszajce si po wasnych
torach szynowych
pywajce zainstalowane na
specjalnych jednostkach pywajcych
(pontonach).
2. Praca urawi polegajca na przemieszczaniu
adunkw w pionie i poziomie jest
wykorzystywana w nastpujcych rodzajach
robt:
przeadunek
monta
transport w ramach procesw
wytwrczych
transport pomocniczy.
3. Podstawowymi parametrami roboczymi
urawia s:
udwig
wysig
wysoko podnoszenia
kt obrotu
prdkoci robocze: podnoszenia, zmiany
wysigu, obrotu, jazdy.
4. Dokumentacja techniczno-ruchowa
urawia zawiera jego charakterystyk

Urzdzenia Transportu Bliskiego

o udwigu do 2000 kg
o udwigu powyej
2000 kg
urawie samojezdne, urawie wieowe,
szybkomontujce urawie przewone, urawie
szynowe, urawie przenone o udwigu
powyej 3200 kg
urawie przenone pozostae, urawie
przewone inne ni szybkomontujce i urawie
stacjonarne
dwigi budowlane towarowo-osobowe
urawie z napdem
rcznym

dwigi budowlane towarowe

suwnice oglnego przeznaczenia z napdem
rcznym
suwnice oglnego przeznaczenia z napdem
innym ni rczny
suwnice specjalnego przeznaczenia

robocz, okrelajc zalenoci pomidzy

parametrami okrelonymi w pkt. B3.
5. Charakterystyka robocza moe by
podana w formie wykresw lub w formie
tabelarycznej.
6. Charakterystyka robocza powinna
znajdowa si w kabinie urawia, aby by
w kadej chwili do dyspozycji operatora.
7. Prac urawia charakteryzuj nastpujce
waciwoci:
cykliczno tj. praca przerywana,
polegajca na kolejnym powtarzaniu
cykli roboczych
zmienno obcie i prdkoci
przestrzenny ukad ruchw roboczych
zmienno parametrw roboczych
udzia w ukadzie technologicznym
cigu transportowego.
8. Najpowaniejszymi w skutkach s awarie
i wypadki urawi spowodowane:
utrat statecznoci, czyli przewrceniem
si urawia
przekroczeniem wytrzymaoci urawia
poraeniem prdem elektrycznym.
9. Wszystkie awarie i wypadki zwizane
z prac urawi maj przyczyny wystpujce
oddzielnie lub cznie:
bdy operatora w sterowaniu
niewaciwe wykorzystywanie urawia,
niezgodne z jego przeznaczeniem
i moliwociami
oddziaywanie otoczenia m.in. ludzi,
innych urzdze, ywiow.
10. urawie wieowe powinny by montowane,
eksploatowane i obsugiwane zgodnie
z instrukcj producenta przez osoby
posiadajce odpowiednie uprawnienia
i kwalikacje.
11. W przypadku pracy na dwie lub wicej
zmiany, na kad z nich powinien by
wyznaczony inny dwigowy.
12. Dla kadego urawia powinna zosta
zaoona Ksika dyurw, do ktrej
dwignicowy kadej zmiany wpisuje uwagi
o stanie urawia i jego urzdzeniach.

Termin i rodzaj
Forma dozoru badania
technicznego
dorane
okresowe
kontrolne
uproszczony co 3
ograniczony
lata

Terminy przegldw
konserwacyjnych

co 90 dni

peny

co rok

co 30 dni

ograniczony

co 2
lata

co 60 dni

peny

co rok

ograniczony

ograniczony

peny

co 2 lata

co 30 dni

peny

co rok

co 30 dni

co 2
lata
co 2
lata

co 30 dni
co 30 dni
co 90 dni

Rys. 1 Formy dozoru technicznego, terminy bada kontrolnych oraz przegldw konserwacyjnych urzdze transportu bliskiego

Rys. 2 Warunki kolizyjne

urawi

Rys. 3 Warunki kolizyjne

urawi

Rys. 4 Kosz do transportu

ludzi

Wersja 1.0
Standard 11.3

13. Dla kadego urawia powinna by

zaoona Ksika kontroli, do ktrej
naley wpisywa wyniki wszystkich bada
konstrukcji i urzdze urawia.
14. Jeeli drzwi kabiny urawia znajduj si na
wysokoci powyej 0,3 m nad pomostem,
przy kabinie powinny by zainstalowane
schodki lub stae drabinki z porczami
uatwiajcymi wejcie.
15. Operator urawia powinien mie moliwo
sterowania urzdzeniem i obserwacji
miejsca realizacji prac z pozycji siedzcej.
16. Operator urawia powinien mie moliwo
opuszczania kabiny w kadym roboczym
pooeniu urawia.
17. W okresie zimowym w kabinie urawia
powinna by zapewniona temperatura
nie nisza ni 15C, a w okresie letnim
temperatura w kabinie nie powinna
przekracza temperatury zewntrznej.
18. W przypadku pracy urawi w warunkach
kolizyjnych (zachodzce na siebie promienie
urawi, wystpujce budynki) konieczne
jest przygotowanie dodatkowej instrukcji
okrelajcej zasady bezpiecznej pracy
(Rys. 2, 3).
19. W przypadku uycia urawi do podnoszenia
ludzi, naley uzyska zgod dozoru
technicznego na takie wykorzystanie
urzdzenia oraz opracowa dodatkow
instrukcj okrelajc techniczne
i organizacyjne rodki zapewniajce
bezpieczestwo (Rys. 4).
20. W przypadku pracy urawia z pojemnikiem
do betonu, wyposaonym w podest dla
operatora pojemnika, naley speni
wymagania okrelone w punkcie B17,
a dodatkowo ciar podnoszonego adunku
nie moe przekracza 85% dopuszczalnego
udwigu urawia w caym zakresie jego
zasigu.
21. Jeeli adunek ma by rwnoczenie
podnoszony przez dwa lub wicej urawi,
naley przygotowa dodatkow instrukcj
okrelajc zasady prac tych urzdze
(Rys. 5).

C. Dziaania przed rozpoczciem robt

1. Podstaw do rozpoczcia prac
z wykorzystaniem urzdze transportu
bliskiego jest dokonanie Oceny Ryzyka
dla Zadania oraz opracowanie Instrukcji
Bezpiecznego Wykonywania Robt (IBWR)
dla konkretnego zadania, w ktrego
realizacji maj uczestniczy urzdzenia.
2. Wszyscy pracownicy uczestniczcy
w realizacji prac z wykorzystaniem
urzdze transportu bliskiego powinni by
za pisemnym potwierdzeniem, zapoznani
w zakresie BHP z zatwierdzon przez
kierownika budowy IBWR oraz Ocen
Ryzyka dla Zadania.
3. Operatorzy urzdze transportu
bliskiego powinni posiada odpowiednie
predyspozycje zdrowotne, potwierdzone
orzeczeniem lekarza medycyny pracy.
4. Przed rozpoczciem prac naley sprawdzi
zgodno uprawnie operatora z klas i typem
urzdzenia, na ktrym bdzie pracowa.
5. Operatorzy urzdze transportu bliskiego
powinni przed przystpieniem do pracy
dokadnie zapozna si z ich dokumentacj
techniczno-ruchow lub instrukcj obsugi.
6. Wszystkie urzdzenia transportu bliskiego,
kadorazowo przed rozpoczciem
pracy oraz w przypadku zmiany osoby
obsugujcej powinny by sprawdzone
pod wzgldem sprawnoci technicznej
i bezpieczestwa uytkowania.
7. Operator urzdzenia dwigowego
i sygnalista powinni ustali znaki
sygnalizacyjne, ktrymi bd si
komunikowa i sposb prowadzenia prac.
8. Naley wyznaczy stref niebezpieczn,
do ktrej wstp bd miay wycznie
przeszkolone i upowanione osoby.
9. W przypadku stwierdzenia usterek, ktre
mogyby uniemoliwi waciw obsug
urzdzenia transportu bliskiego, operator
ma obowizek odmwi jego uruchomienia
i zgosi ten fakt bezporedniemu
przeoonemu.

Rys. 5 Podnoszenie adunku dwoma urawiami

D. Dziaania w trakcie i po zakoczeniu robt

Rys. 6 Podnoszenie adunku

w stree niewidocznej dla
operatora

Rys. 7 Dopuszczalne
obcienie robocze

1. Prace z wykorzystaniem urzdze

transportu bliskiego musz by
wykonywane przy udziale minimum dwch
pracownikw: dwigowego i hakowego.
2. Poziome przemieszczanie adunkw
urzdzeniami transportu bliskiego powinno
odbywa si na wysokoci nie mniejszej ni
1 m nad przedmiotami znajdujcymi si na
drodze przenoszonego adunku.
3. Operator urzdzenia transportu bliskiego,
ktry nie jest w stanie obserwowa caej
drogi, jak pokonuje adunek, powinien
pozosta w staym kontakcie z hakowym
kierujcym adunkiem (Rys. 6).
4. Komunikacja pomidzy operatorem
a hakowym powinna odbywa si przy
wykorzystaniu cznoci radiowej (walkietalkie) lub poprzez ustalone sygnay
dwikowe, wietlne lub rczne.
5. W przypadku stwierdzenia w trakcie pracy
uszkodzenia obsugiwanego urzdzenia
naley je bez zwoki unieruchomi i odczy
dopyw energii jeeli urzdzenie go posiada.
6. Haki i zawiesia przeznaczone do
przemieszczania adunkw powinny mie
wyranie zaznaczon nono maksymaln
oraz spenia wymagania okrelone
w przepisach dotyczcych systemu oceny
zgodnoci.
7. Haki zawiesi naley zakada na uchwyt
w taki sposb, aby nogi hakw byy
skierowane na zewntrz, a nie do rodka.
8. Dopuszczalne obcienie robocze zawiesi
dwu i wielo cignowych powinno by
uzalenione od kta wierzchokowego
pomidzy cignami (45 90%, 90 70%,
120 50%) (Rys. 7).
9. Jeeli przy przemieszczaniu adunkw
zachodzi moliwo wysunicia si zawiesia
z gardzieli haka, naley stosowa haki z
urzdzeniem zamykajcym.
10. Szczegowe wymagania dotyczce hakw
i zawiesi zawiera standard szczegowy
11.4 Montaowy sprzt pomocniczy: haki,
zawiesia, trawersy, stenia montaowe.
11. Szczegowe wymagania dotyczce
porozumiewania si operatora z hakowym
zawiera standard szczegowy 11.5 Znaki
i sygnay bezpieczestwa. Hakowi
i sygnalici.
12. Operator jest zobowizany przenosi ciary
jedynie przy pionowym zawieszeniu haka.
13. Operator nie powinien wykonywa
gwatownych zmian kierunku obrotu
wysignika urawia z rwnoczesnym
opuszczaniem lub podnoszeniem ciarw.
14. Operator nie powinien oddala si od
wczonego urzdzenia. Moe to zrobi
dopiero po wczeniejszym wyczeniu
gwnego wycznika i zamkniciu kabiny
na klucz.
15. W przypadku zidentykowania w miejscu
prowadzonych prac napowietrznych
linii elektroenergetycznych naley
zachowa minimalne odlegoci oraz
postpowa zgodnie ze standardem
szczegowym 4.4 Prace w ssiedztwie
linii elektroenergetycznych.

16. Po zakoczeniu pracy naley ustawi

urzdzenie w miejscu przeznaczonym na
postj. Miejsce to powinno posiada tward
i poziom powierzchni bez przeszkd
i by ulokowane z dala od ruchu pieszych
i pojazdw.
17. Po zakoczeniu prac operator powinien
podnie hak do pooenia grnego,
zoy wysignik, ustawi dwignie i koa
sterowe w pooeniu zerowym, wyczy
gwny wycznik w kabinie, zabezpieczy
urzdzenie przed samoczynn jazd
i dostpem osb postronnych.
E. Zabrania si:
1. Operowania urzdzeniami transportu
bliskiego przez osoby nieposiadajce
stosownych kwalikacji.
2. Zatrudnienie dwigowych ponad 8 godzin
na dob.
3. Eksploatacji urzdze bez wanego
dopuszczenia Urzdu Dozoru
Technicznego.
4. Eksploatacji urzdze transportu bliskiego
na niestabilnym podou.
5. Eksploatacji urzdze transportu bliskiego
na zewntrz pomieszcze w czasie burzy
i przy wietrze przekraczajcym 10 m/s.
6. Eksploatacji maszyn niesprawnych
technicznie.
7. Wyczania lub blokowania wycznikw
kracowych.
8. Przeciania wysignika ponad
dopuszczalne, maksymalne obcienia.
9. Podnoszenia przedmiotw o nieznanej masie.
10. Przebywania osb pod wysignikiem
w czasie podnoszenia i przemieszczania
konstrukcji zawieszonej na haku.
11. Przenoszenia materiaw i wyrobw
bezporednio nad ludmi lub nad kabin
kierowcy.
12. Przebywania osb w trakcie pracy
urzdze transportu bliskiego pomidzy
obiektem budowlanym a urzdzeniem.
13. Podnoszenia zakleszczonych lub
przymarznitych przedmiotw.
14. Wykorzystywania urzdze do wyrywania
supw.
15. Wykorzystywania urzdze do
przecigania pojazdw i wagonw
kolejowych.
16. Przenoszenia ludzi na haku, chwytaku lub
transportowanym ciarze.
17. Przebywania osb w kabinie pojazdu
dostarczajcego rozadowywane materiay
wtrakcie ich wyadunku.
18. Pozostawiania zawieszonego elementu
w czasie przerwy lub po zakoczeniu prac.
19. Podnoszenia adunku przy ukonym
pooeniu liny.
20. czenia odcinkw zawiesi i lin za pomoc
wiza, splotw itp. oraz wykonywania
jakichkolwiek innych napraw.
21. Instalowania dodatkowych lamp
owietleniowych na konstrukcjach
urzdze.
22. Dokonywania napraw i konserwacji
urzdze podczas ich pracy.