Artyku# ten po raz pierwszy zosta# opublikowany w marcu 2002 roku, w magazynie FAMA.

Kontrolowanie ilo'ci r$norakich sk#adnikw obecnych w wodzie jest niew1tpliwie

najistotniejszym czynnikiem
wp#ywaj1cym na powodzenie w utrzymaniu prawid#owo dzia#aj1cego akwarium. Naszym
g#wnym celem jest zwykle
zachowaniu na odpowiednim poziomie ilo'ci zwi1zkw azotowych rozpuszczonych w wodzie.
Azot (N2) jest gazem wyst!puj1cym w atmosferze ziemskiej w du$ych ilo'ciach. Stanowi on oko#o
80% jej ca#kowitego
sk#adu, tak wi!c jest go w powietrzu znacznie wi!cej ani$eli tlenu lub wodoru. Poniewa$ wchodzi
w wiele reakcji
chemicznych w atmosferze ziemskiej, wyst!puje najcz!'ciej w postaci zwi1zkw organicznych.
Mimo $e sama obecno'3
azotu nie wystarcza dla podtrzymania $ycia, jest on sk#adnikiem absolutnie niezb!dnym dla jego
istnienia. Dobrze
znanymi zwi1zkami azotu s1 przecie$ bia#ka, DNA i RNA. Wszystkie $ywe organizmy wydalaj1
zwi1zki azotu, ktre
tworz1 si! w czasie rozmaitych procesw biologicznych zachodz1cych w ich cia#ach. Jednym z
takich dobrze znanych
nam, ludziom, sk#adnikw jest mocznik (produkt uboczny metabolizmu bia#ek). Ryby eliminuj1
sk#adniki azotu poprzez
uk#ady wydalniczy i oddechowy.
Prawdopodobnie ilo'3 wprowadzanych do wody akwarium zwi1zkw azotu mo$na by zredukowa3
poprzez ograniczenie
lub zaprzestanie podawania pokarmw. Ale ryby wydalaj1 zwi1zki azotu tak$e w procesie
oddychania poprzez skrzela.
Im silniejszy stres, tym wi!cej w akwarium zwi1zkw azotu. A im wi!cej w wodzie akwarium
zwi1zkw azotu, tym
bardziej zestresowane ryby obecno'3 amoniakui azotynw nasila bowiem stres. W ten sposb
ko#o si! zamyka.
Zazwyczaj nietoksyczny jon amonowy (NH+
4), ktry znaleI3 mo$na w wodzie kwa'nej, lub toksyczny amoniak (NH3),
znajduj1cy si! najcz!'ciej w wodzie alkalicznej, s1 utleniane przez bakterie Nitrosomonas spp. do
postaci azotynu (NO2), ktry mo$e by3 jeszcze bardziej truj1cy ani$eli amoniak, zw#aszcza w wodzie kwa'nej, gdzie
tworzy 'miertelnie
niebezpieczny kwas azotowy (III) HNO2 (zwany dawniej azotawym przyp. t"um.).
Przebiegaj1ca dalej przy udziale
bakterii Nitrobacer spp. nitryfikacja powoduje powstawanie azotanw (NO3
), ktre razem z fosforanami (PO4
3)i
krzemianami (SiO4
-2
) wykorzystywane s1 przez ro'liny jak nawz. W czasie procesu nitryfikacji potrzebny jest tak$e
tlen i
dlatego bakterie bior1ce udzia# w tej przemianie nazywane s1 aerobowymi. Proces przeciwny do
nitryfikacji nazywany jest
denitryfikacj1 i zachodzi przy braku tlenu, a prowadz1 go bakterie beztlenowe (ktre znaleI3
mo$na zazwyczaj w $ywej
skale lub $ywym piasku). W czasie denitryfikacji ostatecznym produktem procesu staje si! azot

lub jego podtlenek.

Gazy te uwalniane s1 najpierw do wody, a nast!pnie poprzez wymian! gazow1 do atmosfery lub te$
zostaj1
zaabsorbowane przez bakterie zwane Cyanobacteria. Cyanobacteria, znane jako glony nazywane s1
sinicami, a
wyst!powa3 mog1 w kolorze innym ani$eli wy#1czne cyanon (w j!zyku greckim niebieski).
Sinice przybiera3 mog1
barw! czerwonaw1, zielonkaw1, br1zowaw1, niebieskaw1 a nawet czarn1. S1 one
jednokomrkowymi organizmami
tworz1cymi w akwarium obrzydliwe, 'liskie pow#oki pokrywaj1ce dekoracje i ro'liny. S1 one czym'
po'rednim pomi!dzy