LXIII OLIMPIADA FIZYCZNA

ZAWODY III STOPNIA

TEORETYCZNA
CZESC
Za kaz de z trzech zadan moz na otrzymac maksymalnie 20 punktw.
Zadanie 1.
Zaobserwowano zbliz ajac
a sie do Ziemi kulista
planetoide o srednicy D = 10 km i masie M =
acych
1015 kg. Wedug obliczen nieuwzgledniaj

oporw ruchu w atmosferze ziemskiej najmniejsza

odlegosc od srodka planetoidy do srodka Ziemi
wyniosaby r1 = 6400 km, a najwieksza
wzgledna

predko
sc v1 = 20 km/s. Aby zmniejszyc zagroz enie, wystrzelono w kierunku planetoidy rakiety z
adunkami termojadrowymi.
Gowice rakiet maja

sie wbic na pewna geboko

sc w powierzchnie pla
netoidy, a nastepnie
rwnoczesnie wybuchna

c. W
wyniku tego grunt ponad gowicami ma sie zamienic w drobne odamki oddalajace
sie z duz a
predko
scia od planetoidy, a pozostaa jej cze
sc
nie rozpadnie sie.
Cakowita
energia
wybuchu

adunkw termojadrowych
wynosi Ew = 4 1018 J

= 1000 Mt (megaton) trotylu. Szacuje sie,

z e
masa odamkw wyniesie m = 1014 kg oraz z e
w ukadzie srodka masy
planetoidy uzyskaja one
cakowity ped
p = x 2mEw , gdzie x = 0,2,
skierowany prostopadle do powierzchni planetoidy. Rakiety moga dotrzec do planetoidy najwczesniej, gdy bedzie
ona w odlegosci d =

200000 km od Ziemi.

Rys. 1. Strzaki wskazuja kierunek sredniej predko

sc

odamkw wzgledem
planetoidy, a ich poczatki

to rozwaz ane miejsca wybuchu. Strzaki 1 i 3 sa

rwnolege do osi srodek planetoidysrodek Ziemi,
strzaki 2 i 4 sa prostopade do tej osi.

Zadania 2. i 3. na str. 2.

a) Rozwaz ano cztery miejsca na planetoidzie

(patrz Rys. 1.), w ktrych adunki powinny
wybuchna
c, oraz trzy rz ne chwile, w ktrych to
powinno nastapi
c: jak najwczesniej, tzn. w jak
najwiekszej
odlegosci od Ziemi, jak najpzniej,

tzn. tuz przed osiagni

minimalnej odlegosci
eciem

od Ziemi, oraz gdy planetoida bedzie

w odlegosci

ok. 12 tys. km od srodka Ziemi. Ktry z

tych wariantw spowoduje, z e planetoida ominie
Ziemie w najwiekszej
odlegosci?

b) O ile wzrosnie najmniejsza odlegosc srodka

Ziemi od planetoidy w wyniku tej akcji?
Pomin wpyw Sonca, Ksiez yca i innych cia
niebieskich.
3

Staa grawitacyjna G = 6,7 1011 kgm s2 , masa

Ziemi MZ = 6 1024 kg, promien Ziemi rZ =
6370 km.
1

w kierunku x wynosi Fx , a sia rozciagaj

aca
w
kierunku y wynosi Fy , to naprez enie w kierunku
x jest rwne Fx /ly , natomiast naprez enie w
kierunku y jest rwne Fy /lx .

Zadanie 2.
Detka
rowerowa przy minimalnym napompowa
niu, takim z e cisnienie wewnetrzne
jest rwne

zewnetrznemu,
tworzy torus o promieniach

R0 oraz r0 (R0 > r0 ) patrz Rys. 2.

Zadanie 3.
Rozwaz my gesto
nawiniet

a cewke (solenoid) o
N zwojach, dugosci L i promieniu R L.
Zbliz a sie do niej czastka
o masie m i adunku

q. Predko
w duz ej ( L) odlegosci od
sc czastki

cewki wynosi v, jest prostopada do osi cewki i

skierowana do jej srodka symetrii.
Jakie jest najmniejsze natez enie I pradu

pynacego
przez cewke,
nie

przy ktrym czastka

wpadnie do jej wnetrza?

Rys. 2.

Pomin pole magnetyczne pochodzace

od pradu

pynacego
w przewodach acz

acych

zrdo zasilania z cewka. Cewka jest tak nawinieta,

z e wzduz
jej osi nie pynie prad.

Wzgledne
rozciagni
l/l0 powierzchni gumy

ecie

detki
w dowolnie wybranym kierunku oznaczo
nym przez || zalez y od naprez enia w tym kierunku
|| oraz od naprez enia w kierunku prostopadym
zgodnie ze wzorem

Podaj liczbowa wartosc I dla N = 10000, R =

1 cm, L = 1 m, m = 1,7 1027 kg, q =
1,6 1019 C, v = 100 m/s. Przenikalnosc magnetyczna prz ni: 0 = 4 107 N/A2 .

l
= || ,
l0
gdzie > 2 > 0.
Detk
e napompowano tak, z e cisnienie w jej
wnetrzu
przekracza cisnienie atmosferyczne o p1 .

Wyznacz promienie R oraz r torusa, jaki tworzy

ta detka
po takim napompowaniu.

0
0
i rr
Podaj wyniki liczbowe na R i r oraz RR
R
r0
dla r0 = 0,013 m, R0 = 0,3 m, = 5,0105 m/N,
= 0,49 , p1 = 2,0 105 Pa. Przyjmij, z e
R r, tzn. z e lokalnie detk
e moz na traktowac
jak powierzchnie boczna walca.

Naprez enie w rozwaz anym zagadnieniu to sia

na jednostke dugosci, jaka daz y do odsuniecia

od siebie dwch fragmentw gumy wydzielonych

przez odcinek prostopady do tej siy. W szczeglnosci jesli rozciagniemy
prostokatny
kawaek

gumy do rozmiarw lx ly i sia rozciagaj

aca

Rys. 3. Schematyczny rysunek odpowiadajacy

sytuacji z zad. 3.

012345
6267482696746

   
!
 "#$$ 
) ,'
%& ( & *+,(. &/,01
2 3$
456"
 4 $

 & ' &/:1
;<=
7& 8(%
9( 8 9( 
 434 >$4?
 3$!3?4

4
;J=
-@& 8,A%CB D%EBF9 G8IH8 +
K&8I%C1
;L=
!%E+%C 
$
"
!MI"$ N
 $
  $4"?  $





4


 4?>6  I& IOPQ  %E & *5$$ $%C 
$ 6 3#$$ IOPQ
B
S RB
IOPQ&
+
;X=
B
G8H D ,TU@TR DVG8HW
!  R& KY85U@ & -Y8 $ > ? $#$
$$! 4$6 56IOPQ ?

Z4?R
Z4?U
 ?
@
[ >  5> 
B
H5R&I%1
U@& %,\ 9 G8
;]=
\\
I\
 S3A$F! $!"^ 5$ >435
$ %_ & , U@9 `a_b c/0d $ 4$ >434$ 5 
%?
  ,TU@ ,eU
  $3$
@ & ,%7fghiD7B5!
$ >4345ij
 7MM% eU@YU@6> ?$ 6?#$,7Y%_c/+kT/*lm
4!? R$ eR&7Ihnop5!p?
 7MMI eRYR&
I7hnopYVI\%\W 6$
$!lB
4!  ?6$?
$#IOPQ 4$!
5
$I
p>6!q* j$ ,T/* r
3 $456? $?$ >434?$X6$

??? s$?
R&I\%\D^T7+
;t=
??
U@5$4IOPQ  
IOPQ&0u005
;v=
 
;w=
eIOPQ&/001
4$6 56Z!$$? $ 4?!"N
  ?  !

x
$
>?y 
<

012345
6267482696746

     
 ! " #$%
"  &' 
 ! " ()
*  +,
-

 , ."
- -/  0
-  
/ 1,."2()3 !/1"   
4!/  ."/)
5, 6!
  $"1 ,  +,  ,!"
"1
72&)5,!""   0! "-"12
 87(89:;287(!" 0
  ,  !<)3    "4,$72&=287(89:$ !
;?<
&=(9:>
@  !

1"   
$ 4!/  ."" -!") 5,
6!
 $"1 ,  +,   ,!"
"17
87A(;7A(
 -4 , 40 ,4"B10
,  <)5,!"" 
  0! "-"178
 A(9: ;A(B   / B, 40/"0 !4<)
3    "4,$787A(=78A(9:$ !
;CD<
7=(9:>
5,!"$  ." 
#E#F =GEH&I (E(F =G&EH>
;CC<
#F
(F
*  !"114.  
;CN<
(=(FJEKGEJLM9:(FI
O KBQ EHM9( R
#=#F JP JEBKGE LM:9F:(F >
;CS<
B
3 "!."/ -  
F
(=TITJUUI(E(
(F =TIJJI
F =TIJU8JTWX)
#=TIVTTUI#E#
#
5  0 4$ 9:   .."JYKGE LBMY(F'  -/ %
"9: !." 
"!"
". )5!!"!" "!
+$  !" !/ (9:)Z  $   " "%

"!' 4    ,/1 !"  -/ $
4 ,  0 0
"
!! )
5 4 $  ,/ "(!""   ,/ "#)[ !/
."/ -0 0 ;!0  ",<\#Y#
!"  !"  \(Y()

012345
6267482696746

    ! "# $
!!! "%
 &!  ! ' ( $
"$
"  $
  ! ") #$
! %  &&%  !
 ' #$
"*$
$ * ! '
+%$
"  $  %$
$" ,
$ 
$ -&%$"     

. /01,-23145
6789
  $
  :;
:</.:;/023141:1=
67>9
%* !
67C9
:</ ?0@?@23141:1/ ?0@:AB=
&:AB !% 2 "1":1'
D  
67H9
<314E<3F4/ ?0@G3AB 314EAB 3F44=
&AB 314% 2"1% $ #'( 
$"$
" !"   " " 
<3F4/I5
67J9
)%  &&$
%  "$K$
"*&$

 $
  ! $'L% &% *  "!*%"M
AB 3F4/I5
67N9
O% #"
6QR9
<3P4/ ?0@GAB 3P45
  STU % 2$
"
6Q79
AB 3P4/VWXZY@P[5
\ "  " #"$
 !   '( 
 $
 !  
<3P4/],P5
6QQ9
^$
$
"M
6Q_9
],P/ ?0@GVWXZY@P[5
O% M
Z5
X/ V?W],
6Q89
0YP
L% #   
X`I=IabS5
6Q>9
_