Zakład Obróbki Cieplnej i Spawalnictwa

Imię i nazwisko: Semestr: Wydział: Kierunek: Grupa:

Paweł Łukaszewicz III BMiZ ZiIP 3
Temat ćwiczenia:
Hartowność. Obróbka cieplna stopów żelaza.

Data wykonania ćwiczenia: Nazwisko prowadzącego: Ocena:

26.10.2009 dr. inż. Michał Kulka

Celem ćwiczenia było zapoznanie się z metodami hartowania oraz odpuszczania, a także
określania hartowności danej stali w próbie hartowania od czoła Jominy’ego.

1. W próbie hartowania od czoła Jominy’ego wykorzystano stal C45. Ćwiczenie

polegało na zahartowaniu danej stali, a następnie wyznaczeniu średnicy
krytycznej D50 (kryterium półmartenzytyczne) danego gatunku stali. Z tablic
wiemy, że stal C45 mająca strukturę półmartenzytyczną ma twardość 43 HRC.

Warunki hartowania:
• Temperatura hartowania: 850 ºC
• Czas wygrzewania: 25 minut
• Chłodzenie natryskiem wodnym od czoła próbki.

Tabela zawierająca mierzone dane oraz wykres przedstawiający zależność

twardości od odległości od czoła próbki.

x [mm] [HRC]
1 56
1.1 54
2 51
3.5 46
4.1 38
5.6 32

Z powyższych danych wynika, że strukturę półmartenzytyczną osiągnięto do około

3,9 mm od czoła próbki.
1. Próbki stali C45 oraz 100Cr6 poddano hartowaniu, a następnie odpuszczaniu.
Twardości mierzono zarówno po hartowaniu jak i odpuszczaniu.

Parametry hartowania dla obu stali są takie same jak w powyższym ćwiczeniu,
jednak stal C45 tym razem chłodzono objętościowo w wodzie, zaś stak 100Cr6
objętościowo w oleju.

Parametry odpuszczania:
• Temperatura odpuszczania: 520 ºC
• Czas wygrzewania: 20 minut

Próbki poddano ulepszaniu cieplnemu.

Twardość [HRC]
Materiał
Po hartowaniu Po odpuszczaniu
Stal C45 62 33
 Stal 100Cr6 59 48

Z powyższych danych wynika, że na hartowność stali oraz jej twardość znaczny

wpływ mają dodatki stopowe. Mimo, że stal niestopowa C45 po hartowaniu
uzyskała wyższą twardość niż stal 100Cr6, to po odpuszczaniu twardość stali C45
spadła zdecydowanie mocniej. Wynika również z tego, że stal stopowa jest
zdecydowanie bardziej odporna na odpuszczanie, czyli również na działanie
wysokich temperatur, aniżeli stal niestopowa.