POJEDYNEK LOTNIC

Od dziesicioleci trwa rywalizacja dwch

najwikszych producentw samolotw
komunikacyjnych: amerykaskiego Boeinga
i europejskiego konsorcjum Airbus.
W ubiegym roku obaj gracze dostarczyli
liniom lotniczym w sumie 972 samoloty
o wartoci 106 mld dolarw, a sprzedali
1104 (123 mld dolarw). Kady kontrakt
wygrany przez jednego z konkurentw
by porak drugiego.
JERZY LIWISKI

Na pocztku br.
Airbus mia portfel
zamwie na 3552
samoloty o wartoci
katalogowej 485 mld
dolarw. Na zdjciu
linia montaowa
samolotw
A330/A340
w Tuluzie.

A WIECIE istnieje ptora tysica linii lotni

czych. W sumie dysponuj prawie 30 tys. duych
i rednich samolotw. Wedug dugotermino
wych prognoz, liczba rejsw ma corocznie rosn
o 5%; za 20 lat bdzie ich trzykrotnie wicej ni obecnie
(27 mln). Musi wic wzrasta take liczba samolo
tw. Tych o pojemnoci 100 i wicej miejsc linie lot
nicze maj kupi ponad 26 tys., czyli po 1,3 tys. sztuk
rocznie. W cigu dwch dekad bdzie je to kosztowa
3,2 bln dolarw. Konkurencja i konsolidacja w prze
myle lotniczym sprawia, e zostao tylko dwch li
czcych si producentw duych samolotw komuni
kacyjnych: amerykaski Boeing i europejski Airbus.
Ich rywalizacja to fascynujca historia zmaga na po
lu techniki i ekonomii.
U progu lat 50. jedynym na wiecie produkowanym
seryjnie samolotem odrzutowym by brytyjski De Havilland DH-106 Comet. Pierwszy rejsowy lot z pasaerami
wykona 9 maja 1952 roku. Pokonanie trasy z Londynu
do Johannesburga (11 tys. km) z midzyldowaniem

ZYCH GIGANTW

zajo 23 godz. i 34 min. Sukces Cometa nie trwa jed

nak dugo. Loty wstrzymano wskutek serii tragicznych
katastrof. Samolot ponownie wszed do eksploatacji do
piero po kilku latach, kiedy dokonano w nim powa
nych zmian konstrukcyjnych. By ju jednak przestarza
y i utraci dobr reputacj. Schodzc ze sceny, Comet
dokona historycznego wyczynu: jako pierwszy pasa
erski odrzutowiec pokona Atlantyk. Na wiatowym
rynku duych samolotw pasaerskich coraz bardziej
widoczna stawaa si dominacja producentw amery
kaskich: Boeinga, Douglasa i Lockheeda.

Boeing rozwija skrzyda

Firma Boeing zostaa zaoona w 1916 roku w ame
rykaskim Seattle, jej nazwa pochodzi od nazwiska
wspzaoyciela - Williama Edwarda Boeinga. Poczt
kowo produkowaa niewielkie samoloty pocztowe i tre
ningowe, wodnosamoloty, a pniej rwnie samoloty
myliwskie i bombowe. Boeing wytwarza take due
pasaerskie odzie latajce, wykorzystywane do lotw

Na pocztku br.
Boeing mia portfel
zamwie na 3443
samoloty o wartoci
katalogowej 439 mld
dolarw. Na zdjciu
linia montaowa
samolotw
Boeing 747
w Seattle.

transoceanicznych. Podczas II wojny wiatowej zakady

Boeinga cakowicie przestawiy si na produkcj wojen
n, budujc gwnie due czterosilnikowe bombowce,
a od pocztku lat 50. bombowce z napdem odrzuto
wym, w tym omiosilnikowe strategiczne B-52.
W sierpniu 1952 roku zarzd Boeinga odwanie zain
westowa w budow nowego typu samolotu komunikacyj
nego. W ten sposb powsta bardzo nowoczesny, wytrzy
may, ekonomiczny i przede wszystkim bardzo bezpiecz
ny samolot, oznaczony pniej jako Boeing 707. Projekt
by bardzo nowatorski. Maszyna miaa skone skrzyda
z bardzo bogat mechanizacj, a napd stanowiy cztery
silniki odrzutowe, zabudowane w oddzielnych gondolach
podskrzydowych. Boeing 707 okaza si duym sukce
sem, a jego produkcja seryjna trwaa przez 24 lata (zbu
dowano ponad 1000 egzemplarzy). W latach 60. by naj
bardziej rozpowszechnionym odrzutowym samolotem
komunikacyjnym na wiecie. Zrewolucjonizowa komu
nikacj lotnicz przez Atlantyk. Dziki niemu czas lotu
na tej trasie skrci si z kilkunastu do 7 godz.

Nastpcami Boeinga 707 byy trzysilnikowe modele 727 oraz produkowane

do chwili obecnej dwusilnikowe Boeingi 737.
Model 737 by pierwsz w historii maszyn,
na ktr zoono zamwienia przed jej powsta
niem. Samolot od samego pocztku cieszy si du
ym zainteresowaniem przewonikw. Jest
produkowany nieprzerwanie od 1967 ro
ku i poddawany rnego rodzaju moder
nizacjom (powstao dziewi wersji pro
dukcyjnych). cznie zbudowano ponad
6,5 tys. tego typu maszyn, dziki czemu mo
del 737 sta si najpopularniejszym samolotem komu
nikacyjnym na wiecie.
W poowie lat 60. Boeing podj te jedn z najbar
dziej ryzykownych decyzji w historii biznesu. Za
inwestowa gigantyczne rodki w nowy, szerokokadubowy samolot oznaczony jako 747
ktry szybko zyska miano Jumbo Jeta.
Pierwszy model wszed do eksploata
cji w 1970 roku i spowodowa prze
om pod wzgldem liczby miejsc i za
sigu lotu. Zabiera na pokad ponad
400 pasaerw, dysponowa zasigiem
10 tys. km i mia niskie zuycie pali
wa. Linie lotnicze mogy sukcesywnie ob
nia ceny biletw. Wejcie na rynek Jumbo Jeta przy
piecztowao dominacj Boeinga na wiatowym rynku
duych samolotw komunikacyjnych.

Airbus wkracza do gry

Konsorcjum Airbus, skupiajce zakady lotnicze Nie
miec, Francji, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii, powstao
w 1970 roku. Jego celem bya budowa samolotu, zna
nego pniej pod nazw A300. Siedziba spki znajdo
waa si pocztkowo w Paryu, a w 1974 roku przenie
siono j do Tuluzy.
Program budowy samolotu A300 zapocztkowa
udan europejsk wspprac przemysow, dziki kt
rej powsta najwikszy wwczas samolot szerokokadubowy na wiecie, napdzany dwoma silnikami. Wraz
z A300 zrodzia si idea aerobusa (powietrznego auto
busu) i koncepcja masowych lotniczych przewozw.
Wiele linii lotniczych podchodzio do A300 z re
zerw (byli przecie klientami Boeinga). Jednak wej
cie do eksploatacji pierwszych maszyn i skrconych
A310 zmienio ich nastawienie. Samoloty okazay si
niezawodne i funkcjonalne.
W latach 80. Airbus rozszerzy ofert o maszyny wskokadubowe, o pojemnoci 150-180 miejsc, oznaczo
ne pniej jako A320. Wanie A320 jako pierwsze sa
moloty komunikacyjne otrzymay elektryczny system
sterowania fly-by-wire, a zastosowanie nowoczesnej
awioniki typu glass cockpit umoliwiao ograniczenie
liczby czonkw zaogi do dwch pilotw. W konstruk
cji, na niespotykan wczeniej skal, zastosowano due
elementy kompozytowe. Wykorzystujc projekt A320,
opracowano nowe modele z krtszym (A319 i A318)
i duszym kadubem (A321). Wszystkie maj iden
tyczn kabin pilotw i instalacje pokadowe oraz po
dobne zespoy napdowe.

Samoloty A340
oferuj pasaerom
niezwykle wysokie
standardy komfortu
podry,
a podczas
dugotrwaych rejsw
zabieraj dwie
zmiany personelu
pokadowego.
Samoloty tego
typu uytkowane
w fiskich liniach
Finnair w konfiguracji
dwuklasowej zabieraj
269 pasaerw.

Amerykaski
producent ma cich
nadziej na powrt na
pozycj lidera i wie
j z kompozytowym
Dreamlinerem.
Samolot bije rekordy
zamwie. Na zdjciu
jeden z prototypw
Boeinga 787
Dreamliner.

Ciga rywalizacja
Samoloty A300 i A320 odnosiy sukcesy handlowe
i z roku na rok umacniay pozycj europejskiego pro
ducenta na wiatowym rynku. Jednak dominacja Bo
einga jeszcze dugo pozostawaa niezagroona.
Odpowiedzi amerykaskiego producenta na eu
ropejsk rodzin A300 by szerokokadubowy model
767 i wskokadubowy 757. Skonfigurowany przede
wszystkim na dalekie trasy, Boeing 767 by pierwszym
dwusilnikowym samolotem szerokokadubowym te
go producenta. W konfiguracji trzyklasowej zabiera
na pokad od 200 do 300 pasaerw i dysponowa za
sigiem 10-12 tys. km. Na krtsze trasy przeznaczo
ny by Boeing 757, ktry zabiera 200-250 pasaerw
i mia zasig 7 tys. km. Zbudowano powyej tysica
maszyn kadego typu.
Uruchomiajc na pocztku lat 90. produkcj samo
lotw szerokokadubowych A330/A340, Airbus celo
wa w cz rynku zmonopolizowan przez Boeinga
747. W konfiguracji trzyklasowej A330/A340 zabiera
y na pokad od 250 do 350 pasaerw i dysponoway
zasigiem 10-12 tys. km.
Odpowiedzi Boeinga bya rodzina 777, ktre s obec
nie najnowoczeniejszymi dwusilnikowymi samolotami
amerykaskiego producenta. Zbudowane z nowego typu
materiaw konstrukcyjnych, w tym kompozytw zbro
jonych wknem szklanym i nowych gatunkw duralu,
o wyszej wytrzymaoci zmczeniowej, wystpuj w kil
ku wersjach rozwojowych. Zabieraj na pokad od 300
do 400 pasaerw i maj zasig 10-15 tys. km.

A380 wchodzi na scen

Dziki udanym nowym konstrukcjom Boeinga i Air
busa, a take zwikszajcemu si popytowi, lotnic
two pasaerskie rozwijao si bardzo szybko. Rosa

zuycia benzyny w samochodach osobowych! Przed

siwzicie zwizane z programem Airbusa A380 jest
oceniane jako jedno z najwikszych w caej historii
lotnictwa komunikacyjnego, a koszt prac szacowany
pierwotnie na 12 mld dolarw, ostatecznie osign
17 mld dolarw.
Budowa A380 to jedno z najbardziej skomplikowa
nych logistycznie przedsiwzi na wiecie. Poszcze
glne elementy samolotu s produkowane w a 30 kra
jach. Skrzyda skada si z Walii, kadub w Niemczech,
usterzenie ogonowe w Hiszpanii, a kokpit we Francji.
Samolot jest skadany w Tuluzie, a po zmontowaniu
i oblocie technicznym przechodzi w Hamburgu pra
ce wykoczeniowe i malowanie.
Zanim jeszcze Airbus A380 wzbi si w powietrze,
Boeing kilka razy podejmowa prace nad przedueniem
i unowoczenieniem Jumbo Jeta. Jednak ze wzgl
du na brak zainteresowania klientw projekty 747-500X i -600X Stretch nigdy nie wyszy poza sta
dium
projektu
studyjnego.
Kolejn
koncepcj
Boeing
przedstawi
w
2001
roku.
By to projekt zupenie no
wego samolotu - Sonic Cruiser (dwikowy krownik).
BOEING
Maszyna
o
futurystycznym
Produkcja Zamwienia
ksztacie miaa lata na du
netto
ych wysokociach z prdkoci
385
543
0,98 Macha, tj. zblion do
prdkoci
dwiku, dziki cze
243
446
mu czas podry skrciaby si
120
272
o jedn pit. Sonic Cruiser
mia
by samolotem dalekiego
717
219
zasigu - bez ldowania mg
567
509
by pokona 18 tys. km (zaka
dano, e jako pierwszy w hi
589
482
storii lotnictwa pasaerskiego
176
381
pokona tras Nowy Jork-Sydney). Rekordowe osigi Sonic
272
285
Cruisera miay rekompensowa
1002
290
niezbyt wielk pojemno ka
1044
398
biny pasaerskiej, mieszcz
cej maksymalnie 250 osb.
1413
441
Niestety, rwnie ten pomys
662
375
nie wzbudzi wystarczajce
go zainteresowania linii lotni
142
481
czych. Ostatecznie producent
462
530
nie przedstawi nawet harmo
nogramu produkcji.

PRODUKCJA I ZAMWIENIA NA SAMOLOTY

AIRBUSA I BOEINGA W LATACH 1990-2010
ROK

AIRBUS
Produkcja

liczba samolotw oraz prze

woonych pasaerw. Jed
95
1990
noczenie ceny biletw spa
day. Wzrost floty i coraz
1992
157
wiksza liczba lotw ge
1994
123
neroway jednak wiele pro
blemw. Naleaa do nich
1996
126
ograniczona przepustowo
229
1998
najbardziej
uczszczanych
drg lotniczych i lotnisk
2000
311
oraz bezpieczestwo ru
2002
303
chu lotniczego. Skutecz
nym rozwizaniem byo
2004
320
wprowadzenie do eksplo
378
2005
atacji samolotw o duej
434
2006
pojemnoci i dalekim za
sigu. Pojemniejsze samo
2007
453
loty zmniejszaj czstotli
483
2008
wo lotw koniecznych
do przewiezienia tej samej
2009
498
liczby pasaerw, a daleki
510
2010
zasig umoliwia dotarcie
na lotnisko docelowe bez
midzyldowania.
W 2000 roku Airbus przystpi do budowy wiel
kiego, dwupokadowego samolotu zdolnego pomie
ci, w zalenoci od przyjtej konfiguracji, od 550
do 850 pasaerw. Tak powsta najwikszy z obecnie
eksploatowanych odrzutowcw pasaerskich - synny
Airbus A380. Maszyna ma imponujce rozmiary i jest
w duej czci zbudowana z materiaw kompozyto
wych. Co najwaniejsze jednak, ma dwa pokady pa
saerskie i trzeci dolny towarowo-bagaowy. Podczas
lotu z kompletem pasaerw spala zaledwie 2,9 l pa
liwa na 100 km w przeliczeniu na 1 osob. To poziom

Zamwienia
netto

404
136
125
326
529
492
233
366
1055
790
1341
777
271
574

Samolot marze
Jednym z najistotniejszych etapw rywalizacji mi
dzy gigantami jest rozpoczty w 2003 roku projekt
Boeinga - 787 Dreamliner. Ten ultranowoczesny
i wykonany gwnie z kompozytw samolot ma za
biera od 270 do 350 pasaerw, dysponowa za
sigiem do 15 tys. km i spala o jedn pit mniej
paliwa ni inne maszyny pasaerskie. Jednak bu
dowa Dreamlinera przysparza producentowi wielu
kopotw, zwizanych z zastosowaniem wielu awan
gardowych technologii, przede wszystkim z wyko
rzystaniem kompozytw na niespotykan dotych
czas skal. Kolejnym wyzwaniem staa si integra
cja wszystkich podzespow i elementw samolotu
produkowanych waciwie niemal na caym wiecie
(zjawisko niespotykane w adnym innym progra
mie Boeinga). Wielokrotne przesuwanie terminu
oblotu prototypu i trzyletnie opnienia zwiza
ne z dostawami seryjnych samolotw zahamowa
y dalsz sprzeda. Wrd oczekujcych na Dreamlinery jest take polski narodowy przewonik
PLL LOT, ktry ma by ich pierwszym uytkowni
kiem w Europie.
Odpowiedzi Airbusa na Dreamlinera ma by
A350XWB (XWB Extra Wide Body - ekstraszeroki
kadub). Samolot ma zabiera od 270 do 350 pasa
erw (zalenie od wersji) i dysponowa zasigiem
15 tys. km. Pierwsze A350XWB wejd do eksploata
cji za dwa lata.
Kilka miesicy po oblocie Airbusa A380, pod
koniec 2005 roku, Boeing pozyska pierwsze za
mwienie na powikszonego Jumbo Jeta i uru
chomi program budowy 747-8. Najnowsza wersja
najwikszego samolotu pasaerskiego produkowa
nego przez amerykaskiego giganta jest wyduo
nym modelem 747-400, a w jego budowie w duym
stopniu zostay wykorzystane materiay kompo
zytowe i technologie z 787 Dreamliner (std 8-ka
w nazwie) oraz oszczdne silniki nowej generacji.
Zastosowanie materiaw kompozytowych otwo
rzyo przed star ju maszyn nowe mo
liwoci. Samolot sta si lejszy, co umo
liwio (przy porwnywalnej masie star
towej) jego wyduenie i zwikszenie
liczby miejsc. W efekcie koszt eksplo
atacji nowego 747-8 jest zbliony

do starszej wersji, ale rozkada si na wiksz licz

b pasaerw, dziki czemu jednostkowy koszt jest
o kilkanacie procent niszy. Samolot bdzie pro
dukowany w wersji pasaerskiej 747-8 Intercontinental (dla 450 miejsc) i towarowej 747-8 Freighter
(udwig 140 ton). Prototypy zostay ju oblatane,
a pod koniec tego roku pierwsze samoloty wejd
do eksploatacji.
Obecnie obaj producenci, przy wspudziale li
nii lotniczych, pracuj nad znalezieniem najlep
szych rozwiza, ktre umoliwi dalsz redukcj
zuycia paliwa i obnienie kosztw operacyjnych.
W najwikszym segmencie samolotw wskokadubowych Boeing wprowadza ulepszenia w osigach
modelu 737 Next-Generation, a Airbus podj prace
nad modernizacj popularnego A320 do wersji NEO
(New Engine Option) z silnikami nowego typu zuy
wajcymi o 15% mniej paliwa, co odpowiada ograni
czeniu rocznej emisji CO2 o 3,6 tys. ton.

Kto pierwszy, kto drugi

Do potrzeb
logistycznych
amerykaskiego
koncernu s
wykorzystywane
samoloty towarowe
Boeing 747-400LCF
(Large Cargo
Freighter).
Su one gwnie
do transportu
gotowych
segmentw
do budowy
samolotw
787 Dreamliner.

Przez dugie lata Boeing by najwikszym wiatowym

producentem samolotw komunikacyjnych. Modele
727 i 737 dominoway w poczeniach redniodystansowych, a 747 Jumbo Jet na trasach dalekiego zasi
gu. Jeszcze 20 lat temu Boeing kontrolowa ok. 62%
rynku, McDonnell Douglas - 23%, a Airbus - 15%, ale
ju 5 lat pniej udziay ksztatoway si inaczej: Bo
eing - 55%, McDonnell Douglas - 13%, za Airbus 32%. Pozycja Boeinga jeszcze bardziej umocnia si
w 1997 roku, kiedy wykupi zakady Douglasa. Wszyst
ko wwczas wskazywao, e dominacja producenta b
dzie trwaa jeszcze przez dugie lata. Ju rok pniej
udzia Boeinga w produkcji wynosi a 71%, a Airbusa
- tylko 29%.
Druga poowa lat 90. to okres dynamicznego
rozwoju konsorcjum Airbusa. Roczna produkcja
wynoszca na pocztku lat 90. ok. 100 samolotw
w cigu kilku lat zwikszya si dwukrotnie (1998
- 229 szt.) i dalej dynamicznie rosa (2000 - 311
szt., 2001 - 325 szt.). Wyniki Airbusa byy wwczas
jeszcze dwukrotnie nisze ni Boeinga (1998 - 564
szt., 2000 - 492 szt., 2001 - 527 szt.). Jednake
konsekwencje wydarze zwizanych z atakiem ter
rorystycznym z 11 wrzenia 2001 roku okazay si
dla amerykaskiego producenta bardzo dotkliwe.
Zamwienia spady, anulowano te wiele wcze
niejszych kontraktw. W 2001 roku po raz pierw
szy zamwienia zoone u Airbusa przewy
szay te, ktre pozyska Boeing. W 2003
roku zostaa przeamana trwaj
ca od dziesicioleci dominacja
produkcyjna
Boeinga.
Airbus
przekaza
wwczas
liniom
lotniczym 305 samo
lotw, co stanowio
52% wiatowych do
staw, a ich warto wy
niosa 24,3 mld dolarw
(55-procentowy
udzia
w rynku).

W 2010 roku obie wytwrnie lotni

cze zbudoway cznie 972 due samolo
ty komunikacyjne, o wartoci 106,4 mld
dolarw. W stosunku do roku poprzedniego wy
produkowano o 7 samolotw mniej, ale ich katalogo
wa warto bya wiksza o 3,1 mld dolarw. Lepsze
wyniki po raz kolejny osign Airbus, ktry wypro
dukowa 510 samolotw, natomiast Boeing - 462 szt.
Najwikszy udzia w produkcji miay samoloty wskokadubowe redniego zasigu rodzin Airbus A320
i Boeing 737, ktrych zbudowano cznie 777 szt.
(80% dostaw), a wrd samolo
tw szerokokadubowych: Airbu
sy A330 i Boeingi 777. W cigu
roku obaj producenci pozyska
li nowe zamwienia na 1104 samoloty,

Najpopularniejszymi samolotami
Airbusa s modele serii A320. Ogem
zamwiono ich ponad 7000,
z tego 4650 zostao ju zbudowanych.
Na zdjciu A320 w barwach chiskiego
przewonika Shenzhen Airlines.

z tego: Airbus - 574 szt., a Boeing - 530. Jeeli cho

dzi o wyniki finansowe, Airbus wyprodukowa sa
moloty o wartoci katalogowej 57,6 mld dolarw,
co daje mu 54% udziau w rynku, a warto pozy
skanych zamwie netto wyniosa 76,2 mld dolarw
(62% udziau w rynku). Na koniec 2010 roku niezre
alizowany portfel zamwie obu producentw obej
mowa 6995 samolotw i przy obecnym poziomie pro
dukcji zabezpiecza j na siedem lat. Ich katalogowa
warto wynosi 924,2 mld dolarw i dla porwnania
jest ptora raza wiksza ni PKB Polski.

Fenomen Airbusa
Gdy 40 lat temu powstawa Airbus, rynek duych sa
molotw komunikacyjnych by zdominowany przez
amerykaskich producentw. Bezprecedensowy suk
ces europejskiego pretendenta to wynik kilkudziesi
ciu lat nieustannych innowacji. Koncern rozwija tech
nologie i usugi, ktre rewolucjonizoway lotnictwo pa
saerskie.
Ulepszenia technologiczne wprowadzane w pro
duktach Airbusa w wielu przypadkach miay charak
ter przeomowy. Liczba opracowanych i wdroonych
nowych rozwiza jest bardzo duga. Model A310

Airbus dysponuje
zakadami
produkcyjnymi w wielu
krajach, w ktrych
powstaj kompletne
sekcje samolotw.
Jako rodek
transportu segmentw
do montowni
w Tuluzie lub
Hamburgu s
wykorzystywane
samoloty towarowe
Airbus A300-600ST
Beluga.

by pierwszym samolotem, ktrego elementy pro

dukowano przy wykorzystaniu procesu zgrzewania
dyfuzyjnego, a do budowy podstawowych struktur
(np. statecznika pionowego) wykorzystano tworzy
wa sztuczne wzmacniane wknem wglowym. Air
bus jako pierwszy wprowadzi do produkcji A318
spawanie wizk laserow, ktre jest teraz wykorzy
stywane w budowie A380. Technologie te, stosowa
ne do czenia struktur zamiast tradycyjnego nito
wania, pozwalaj zmniejszy mas patowca, zapo
biegaj korozji i ograniczaj koszty. Airbus by take
pierwszym, ktry w procesie produkcji wprowadzi
zgrzewanie tarciowe, a do czenia grubych mocno
obcionych struktur - spawanie wizk elektrono
w (np. do pylonw silnikw lotniczych). Postawi
na globalizacj procesw produkcyjnych: pocztko
wo w budow samolotw byy w caoci zaangao
wane zakady przemysowe tylko czterech krajw
partnerw konsorcjum, a dzi 35% inwestycji roz
kada si na a 80 krajw.
Mimo wszystko Airbusowi daleko do takiej do
minacji, jak niegdy dominacja Boeinga. Naley pa
mita, e Airbus zbudowa cznie 6 tys. samolo
tw wszystkich modeli, podczas gdy Boeing tylko
jednego typu B737 ponad 6,5 tys. szt., a najwiksze
mu Airbusowi A380 (244 zamwienia) bardzo dale
ko do powtrzenia sukcesu Boeinga 747 (zbudowa
no 1400 egz.). Faktem jednak jest, e gdy trwaa ju
produkcja seryjna 737 i 747, europejskiego konsor
cjum jeszcze nie byo na rynku.
Jerzy Liwiski
naczelnik Orodka Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej
Urzdu Lotnictwa Cywilnego