Grnictwo i Geoinynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005

Zdzisaw B. Kohutek*

NORMA PN-EN 206-1 NOWY WYMIAR JAKOCI BETONU

1. Cel i przeznaczenie
Norma europejska [12] adresowana jest bezporednio do wszystkich, uprawnionych
specjalistw, partycypujcych w procesie tworzenia betonu, a wic w kolejnoci do:
projektanta obiektu budowlanego, od ktrego oczekuje si wicych i wyczerpujcych sugestii co do parametrw betonu, z nawizaniem do zagroe rodowiskowych,
w ramach jego specyfikacji;
producenta, ktry w oparciu o specyfikacj zestawia skad betonu, wytwarza mieszank betonow o okrelonej konsystencji i urabialnoci, a nastpnie dostarcza j na plac
budowy i wbudowuje w odeskowan przestrze, z gwarancj jakoci zastrzeonej kontraktem;
wykonawcy robt betonowych, ktremu oprcz starannego przygotowania deskowa
i rozmieszczenia zbrojenia powierza si czynno zagszczenia masy betonowej oraz
pielgnacj i ochron wieego betonu przed szkodliwymi wpywami atmosferycznymi; z inicjatywy wykonawcy winna by prowadzona rwnie weryfikacja jakoci
dostarczanego tworzywa w ramach odbioru; istotne uzupenienie regu odnonie do
robt betonowych w obrbie placu budowy niesie prenorma ENV 13670-1 Wykonywanie konstrukcji betonowych. Cz. 1: Uwagi oglne, ktra rwnie w Polsce dopuszczona
zostaa do stosowania pilotaowego.
Kluczow funkcj normalizacja przypisuje ponadto tzw. nadzorcy jakoci. To on na
rzecz betoniarni ma realizowa procedury sprawdzajce poprawno toku produkcji, w tym
kontrol zgodnoci produktu. Norma przewiduje rwnie wysz form inspekcji
procedur jakociowych drog certyfikacji, ktrej jednak wytwrnie betonu mog podda
si na zasadach dobrowolnoci, ewentualnie na specjalny wniosek inwestora.
*

Wydzia Grnictwa i Geoinynierii, Akademia Grniczo-Hutnicza, Krakw

265

I wanie kademu z wymienionych wyej uczestnikw wyznacza si konkretny zakres

kompetencji, dzielc zarazem midzy nich odpowiedzialno za jako betonu [1, 4, 8].
W myl dyrektywy Rady Unii Europejskiej nr 89/106/EWG dotyczcej materiaw
budowlanych, celem zbioru norm nie jest wycznie doskonalenie sztuki inynierskiej, lecz
przede wszystkim udronienie przepywu towarw i usug w interesie inwestora czy przyszego uytkownika budowanego obiektu. Wanie w jego imieniu normalizacja troszczy
si o trwao betonowanych elementw [1, 5, 6, 9, 10] szacowan na co najmniej 50 lat,
precyzj ich ksztatw i wymiarw, a w razie potrzeby take o ich estetyk, szczelno
oraz odporno na dziaanie mrozu, wzmoon agresj chemiczn lub podwyszon temperatur czy inne, niekorzystne czynniki, dyktowane warunkami eksploatacji.

2. Interpretacja pojcia beton towarowy

Pojcie betonu towarowego sformuowano po raz pierwszy w normie budowlanej
BN-78/6736-02 Beton zwyky beton towarowy. Dotyczyo ono betonu wyprodukowanego
w specjalistycznej wytwrni, nastpnie transportowanego w postaci mieszanki betonowej
na odlegy zazwyczaj plac budowy, celem zabetonowania elementu realizowanego obiektu
budowlanego. Przy czym zakadano a priori, e dostawa betonu jest przedmiotem rozliczenia finansowego midzy producentem (sprzedajcym) a odbiorc (zamawiajcym) w ramach
kontraktu handlowego.
Polska wersja normy europejskiej [12] podtrzymuje termin betonu towarowego.
Tylko jeszcze wyraniej akcentuje jego rynkowy charakter poprzez rozrnienie:
betonu projektowanego, czyli betonu sporzdzanego wedug zamwienia waciwoci;
w tym przypadku parametry tworzywa, takie jak: klasa wytrzymaoci na ciskanie,
klasa ekspozycji, wymiar najwikszego ziarna najgrubszej frakcji kruszywa, klasa zawartoci chlorkw, klasa konsystencji, ewentualnie inne konkretyzuje zamawiajcy, natomiast producent pod ich ktem dobiera receptur, gwarantujc jednoczenie,
e nada produktowi oczekiwanych waciwoci;
betonu recepturowego, czyli betonu sporzdzanego wedug zamwionej receptury;
w tym przypadku zamawiajcy precyzuje skad jakociowo-ilociowy komponentw
betonu, podajc rodzaj i klas wytrzymaoci cementu oraz jego zawarto, warto w/c
lub klas konsystencji, rodzaj i ilo asortymentu kruszywa oraz wymiar najwikszego
ziarna najgrubszej frakcji, typ i ilo domieszki lub dodatku, ewentualnie inne wymagania techniczne co do skadu, a producent jest zobligowany do zestawienia skadnikw betonu o zapotrzebowanym skadzie, bez odpowiedzialnoci jednak za skutek;
normowego betonu recepturowego, ktrego interpretacj pozostawiono indywidualnej
wykadni danego kraju; w Polsce standard normowego betonu recepturowego reguluje
krajowy aneks normy europejskiej [11].
266

Do kategorii betonu towarowego norma PN-EN 206-1 zalicza rwnie:

beton wyprodukowany w skali przemysowej przez wykonawc robt budowlanych
poza placem budowy, lecz na jej potrzeby;
beton wytwarzany w skali przemysowej na placu budowy przez producenta, nie bdcego jednoczenie wykonawca robt budowlanych.

3. Rozbudowa systematyki betonu i rodowisk jego aplikacji

W stosunku do dotychczasowych regulacji, pakiet normy PN-EN 206-1 i skojarzonych
z ni pozostaych 27 aktw normalizacyjnych, take w randze PN-EN i ENV, wprowadza
od nowa lub rozszerza:
podzia na klasy oddziaywania rodowiska na beton (tab. 1);
w zalenoci od charakteru i intensywnoci oddziaywania na beton, normy [11, 12]
podzieliy rodowisko na 7 kategorii, z rozbiciem na 21 klas ekspozycji, przypisujc
im wartoci graniczne minimalnej zawartoci cementu, maksymalnego wspczynnika
w/c, minimalnej klasy wytrzymaoci na ciskanie oraz minimalnego napowietrzenia;
posugujc si skal jonow, pH i kwasowoci zdefiniowano dalej rodowiska agresywne
chemicznie osobno w odniesieniu do gruntw naturalnych, osobno dla wody gruntowej;
t wan regulacj odczytuje si jako wyraz troski o trwao konstrukcji betonowej;
klasyfikacj konsystencji mieszanki betonowej;
oprcz dopuszczonych dotd metod okrelania konsystencji poprzez pomiar opadu stoka
oraz pomiar czasu Ve-Be norma europejska zezwala ponadto na pomiar stopnia zagszczalnoci oraz pomiar rozpywu; przy czym, kademu zakresowi pomiarowemu przypisuje
si tutaj odrbn klas konsystencji, odpowiednio: S1S5, V0V4, C0C3 i F1F6;
klasyfikacj wytrzymaoci na ciskanie (tab. 2), ktra zastpuje poprzedni klasyfikacj betonu;
klasyfikacji tej dokonano wsplnie dla betonu zwykego i cikiego, i niezalenie dla
betonu lekkiego; w znanej dotd symbolice klasy liter B (od beton) zastpiono
liter C (od concrete), natomiast towarzyszc liczb wyraajc dawniej wytrzymao gwarantowan zastpiono ukadem dwu liczb, z ktrych pierwsza, przed ukonikiem, odpowiada wartoci wytrzymaoci charakterystycznej okrelanej na prbkach
walcowych (fck, cyl), za druga, za ukonikiem wartoci charakterystycznej okrelanej
na prbkach szeciennych (fck, cube); z uwagi na niewielk rnic midzy wartociami
w praktyce przyjmuje si, e wytrzymao charakterystyczna (N/mm2) okrelana
na prbkach szeciennych, rozumiana jako prg, poniej ktrego moe wystpi co
najwyej 5% populacji wszystkich wynikw badania danego sortymentu betonu
odpowiada wielkoci dotychczasowej wytrzymaoci gwarantowanej, przy czym norma
nie podaje wprost poziomu ufnoci dla estymowanej wartoci;
267

TABELA 1
Klasyfikacja ekspozycji rodowiska oraz odpowiadajce im wartoci graniczne
co do skadu betonu lub jego waciwoci (kompilacja w oparciu o PN-EN 206-1 i PN-B-06265)
Wartoci graniczne
Klasa

X0

Typ (rdo) zagroenia

oraz charakterystyka rodowiska

w/c
max.

minimalna klasa
wytrzymaoci wg

PN-EN 206-1

PN-B-06265

PN-EN 206-1 PN-B-06265

C12/15

C8/10

Brak zagroenia
bardzo suche (beton nie zbrojony)

XC

minimalna zawarto cementu

[kg/m3] wg

Karbonatyzacja

XC1

suche lub stale mokre

260

(250/240)

0,65

C20/30

C16/20

XC2

przewanie mokre, rzadko suche

280

(260/250)

0,60

C25/30

C16/20

XC3

umiarkowanie wilgotne

280

(260/250)

0,55

C30/37

C20/25

XC4

na przemian: suche i mokre

300

(280/270)

0,50

C30/37

C25/30

XD

Korozja chlorkowa rdldowa

XD1

umiarkowanie wilgotne

300

(280/270)

0,55

C30/37

XD2

mokre, rzadko suche

300

(280/270)

0,55

C30/37

XD3

na przemian: suche i mokre

320

(300/270)

0,45

C35/45

XS

Korozja chlorkowa morska

XS1

owiew zasolonego powietrza,

co najwyej wilgotnego

300

(280/270)

0,50

C30/37

XS2

otoczenie podwodne

320

(300/270)

0,45

C35/45

XS3

na przemian: mokre i wilgotne

340

(310/280)

0,45

C35/45

XF

Strefa za- i rozmraania

XF1

nawilenie rednie, bez odladzania

300

(280/270)

0,55

C30/37

XF2

nawilenie rednie, z odladzaniem

300

0,55

C25/30

XF3

nawilenie wysokie, bez odladzania

320

0,50

C30/37

XF4

nawilenie wysokie, z odladzaniem

340

0,45

C30/37

XA

Zagroenie agresj chemiczn

XA1

rodowisko sabo agresywne

300

(280/260)

0,55

C30/37

XA2

rodowisko rednio agresywne

320

(300/270)

0,50

C30/37

XA3

rodowisko silnie agresywne

360

(330/300)

0,45

C35/45

XM Zagroenie cieraniem
XM1

umiarkowane

300 (280/260)

0,55

C30/37

XM2

silne

300 (280/260)

0,55

C30/37

XM3

ekstremalnie silne

320 (300/280)

0,45

C35/45

Uwaga: W przypadku klas XF2, XF3 i XF4 zaleca si napowietrza beton w iloci co najmniej 4%.
W nawiasach podano wielkoci bezpiecznego obnienia zawartoci cementu ze wzgldu na zamiennik
ekwiwalentem popioowym podczas produkcji betonu w przypadku stosowania gatunkw CEM I 32,5
i CEM II/A 32,5 przy k = 0,2 (przed ukonikiem) oraz CEM I 42,5 i CEM II/A 42,5 przy k = 0,4 (za
ukonikiem).

268

TABELA 2
Normowy podzia klas wytrzymaoci na ciskanie
Klasyfikacja wytrzymaoci
dla betonu zwykego i cikiego

Znak
klasy

wytrzymao
charakterystyczna,
oznaczana na prbkach:
walcowych
fck, cyl
[N/mm2]

szeciennych
fck, cube
[N/mm2]

C8/10
C12/15
C16/20
C20/25
C25/30
C30/37
C35/45
C40/50
C45/55
C50/60

8
12
16
20
25
30
35
40
45
50

10
15
20
25
30
37
45
50
55
60

C55/67
C60/75
C70/85
C80/95
C90/105
C100/115

55
60
70
80
90
100

67
75
85
95
105
115

dla betonu lekkiego

Znak
klasy

wytrzymao
charakterystyczna,
oznaczana na prbkach:
walcowych
fck, cyl
[N/mm2]

szeciennych
fck, cube
[N/mm2]

LC8/9
LC12/13
LC16/18
LC20/22
LC25/28
LC30/33
LC35/38
LC40/44
LC45/50
LC50/55

8
12
16
20
25
30
35
40
45
50

9
13
18
22
28
33
38
44
50
55

LC55/60
LC60/66
LC70/77
LC80/88

55
60
70
80

60
66
77
88

Uwaga: Klasy C55/67 i LC55/60 pocztkuj grup betonw wysokiej wytrzymaoci.

podzia rozwoju wytrzymaoci na szybki, umiarkowany, wolny i bardzo wolny;

podzia betonw lekkich pod wzgldem gstoci (kg/m3) na 6 klas od D1,0 do D2,0;
klasyfikacj zawartoci chlorkw w betonie Cl 1.0, Cl 0.4, Cl 0.2 i Cl 0.1, odniesion
do udziau jonw Cl w stosunku do masy cementu, ktra wskazuje na przydatno danego betonu bd dla konstrukcji bezzbrojeniowych, bd zbrojonych klasyczn
siatk prtw stalowych, albo ze zbrojeniem sprajcym.

4. Dobr komponentw, zestawianie betonu i zakres jego bada

Norma PN-EN 206-1 wskazuje, jak dobiera potrzebne komponenty betonu, odwoujc si czsto do norm podrzdnych i komplementarnych. Dopuszcza dodatkowo zagospo269

darowanie surowcw z recyklingu resztek mieszanki betonowej oraz wody pozostaej

z przepukiwania instalacji produkcyjnej, betonowozw i mobilnych pomp [12, 13]. Zastrzega
jedynie, aby ilo niefrakcjonowanego kruszywa z odzysku nie przekraczaa 5% cakowitego wsadu kruszywowego w betonie, a woda recyklingowa dozowana bya do zarobu z zachowaniem jednorodnoci zawiesiny. W przypadku jej gstoci powyej 1,01 kg/l zaleca si
uwzgldnia osobno zawarto materiau staego i zawartoci cieczy podczas projektowaniu betonu.
Innowacj normalizacyjn jest alternatywa zastpstwa czci cementu CEM I ekwiwalentem dodatku mineralnego typu II podczas produkcji betonu wedug formuy k, zdefiniowanej jako [12]
woda
cement + ( k dodatek )
z tym, e:
w przypadku stosowania popiou lotnego warto k ucilono na poziomie:
k = 0,2 przy kombinacji z cementem CEM I 32,5,
k = 0,4 przy kombinacji z cementem CEM I 42,5 oraz klas wyszych,
pod warunkiem, e maksymalna masa popiou lotnego w stosunku do masy cementu
w zarobie nie przekroczy 0,33;
w przypadku stosowania pyu krzemionkowego warto k ucilono na poziomie:
k = 2,0 gdy wspczynnik wodno-cementowy spenia zaleno w/c 0,45,
k = 2,0 gdy wspczynnik wodno-cementowy spenia zaleno w/c > 0,45, z wyjtkiem klas ekspozycji XC i XF, dla ktrych k wynosi 1,0,
pod warunkiem, e maksymalna masa pyu krzemionkowego w stosunku do masy cementu w zarobie nie przekroczy 0,11.
Podtrzymujc opisan wyej zasad, krajowe uzupenienie normy europejskiej [11] rozszerza moliwo zastpstwa czci wsadu cementowego ekwiwalentem popiou lotnego lub
pyu krzemionkowego na gatunek cementu CEM II/A, z wyjtkiem cementu portlandzkiego popioowego CEM II/A-V oraz z wyjtkiem elementw naraonych na dziaanie rodkw
odladzajcych, czyli podlegajcych klasyfikacji w obrbie XF2, XF3 i XF4. Redukcj zawartoci cementu wynikajc ze stosowania formuy k ukazano w tabeli 1.
Wprowadza si pojcie ekwiwalentnej uytecznoci betonu, sankcjonujce wasne
zmiany odnonie minimalnej zawartoci cementu i maksymalnego w/c w przypadku stosowania dodatkw. Znormalizowano rwnie sposb aplikacji domieszek chemicznych.
Jeeli producent betonu i jego nabywca nie uzgodni inaczej, wwczas norma narzuca
temperatur mieszanki betonowej podczas dostawy na poziomie minimum + 5C.
W ramach oceny waciwoci wieej masy betonowej norma kadzie nacisk na oznaczanie konsystencji, zawartoci cementu, stosunku w/c, zawartoci powietrza oraz maksymalnego, nominalnego wymiaru ziaren kruszywa najgrubszej frakcji [7].

270

Gdy kontrahenci nie zdecyduj wsplnie o zmianie zakresu bada, to oznaczaniu podlegaj nastpujce waciwoci betonu stwardniaego: gsto w stanie suchym, wodoszczelno, ognioodporno (klasa EuroA), wytrzymaoci na ciskanie po 28 dniach (fc, cube) lub
(fc, cyl) oraz wytrzymaoci na rozciganie przy rozupywaniu po 28 dniach (fck, cube) lub
(fck, cyl) [7].

5. Specyfikacja betonu [8, 12]

Pod pojciem specyfikacja rozumie si kocowe zestawienie udokumentowanych
wymaga technicznych, dotyczcych skadu betonu lub jego wykonania, ktre przedkada
si producentowi.
Opracowujc takie zestawienie, specyfikator winien bra pod uwag:
przeznaczenie mieszanki betonowej i betonu stwardniaego;
skuteczno zabiegw pielgnacyjnych w konfrontacji z przewidywanymi warunkami
atmosferycznymi;
wymiary i mas konstrukcji, udzia jej powierzchni swobodnych i skrpowanych oraz
przenikalno ciepln otoczenia dla potrzeb szacunku egzotermii betonu;
prognoz oddziaywania rodowiskowego na konstrukcj podczas jej eksploatacji;
w miar potrzeby konieczno odsonicia kruszywa na powierzchni betonu lub jej
obrbki maszynowej;
wymagania odnonie otuliny zbrojenia lub minimalnego rozstawu midzy prtami zbrojenia, np. w relacji do wymiaru maksymalnego, nominalnego ziarna kruszywa najgrubszej frakcji;
ograniczenia w stosowaniu skadnikw podatnych na zagroenia rodowiskowe.
Specyfikacja betonu projektowanego rni si w treci od specyfikacji betonu recepturowego, a obydwie za od specyfikacji normowego betonu recepturowego.

6. Dostawa mieszanki betonowej [8, 12]

Norma europejska przypisuje due znaczenie formalnej osonie dostawy mieszanki betonowej. Zobowizuje zarwno producenta, jak i wykonawc robt betonowych do wzajemnej wymiany informacji oraz dokonywania uzgodnie, obejmujcych harmonogram i terminarz dostaw, zawiadomienia o utrudnieniach logistycznych, dane materiaowo-technologiczne
itp. Precyzuje, jakie szczegy winien zawiera dowd dostawy betonu, z uzupenieniem dla
przypadku betonu projektowanego oraz z uzupenieniem dla przypadku betonu recepturowego.
Warunki transportu masy betonowej ucila regulacja okresu dostawy, podana w normie uzupeniajcej [11]. Ogranicza ona czas dowozu i rozadunku betonomieszarki samochodowej do 90 min, liczc od chwili zmieszania cementu z wod, jeeli temperatura oto271

czenia atmosferycznego nie przekracza 20C, a mieszanka betonowa nie zawiera domieszek chemicznych opniajcych wizanie. Przepis ten ma zapobiega przetrzymywaniu
ciarwek transportujcych mieszank betonow w obrbie placu budowy ze szkod dla
jakoci produktu.

7. Ocena produkcji betonu i jego jakoci [2, 3, 8, 12]

7.1. Kontrola produkcji
w nowatorski w skali polskiej normalizacji betonu system kontrolny jest narzdziem,
ktre pozwala wytwrcy ograniczy ryzyko obnienia jakoci, a w przypadku jej wystpienia udostpnia mu szybk ciek identyfikacji przyczyn. System polega najoglniej
na cigym, systematycznym monitorowaniu parametrw toku kreacji betonu, poczwszy od
oceny trafnoci koncepcji jego zestawienia, poprzez biec interpretacj rezultatw badania surowcw, mieszanki betonowej i stwardniaego betonu, z nawizaniem do potwierdze
sprawnoci urzdze produkcyjnych oraz poprawnoci zarzdzania i obsugi cigu technologicznego.
Obowizkiem regularnego kontrolowania produkcji norma obarcza wytwrc betonu.
Aby utrzyma efektywno kontroli produkcji na odpowiednim poziomie, wymaga si, aby
kierownictwo zakadu dokonywao przegldu systemu co najmniej raz na dwa lata.
Norma PN-EN 206-1 w tablicy 20 wyszczeglnia dane rejestrowane oraz inne adnotacje w dokumentach, ktre podlegaj reimowi zapisu.
Z kolei w rozdziale 9 normy europejskiej [12] zamieszczono tablic 22 Kontrola skadnikw (obejmujc 14 pozycji), tablic 23 Kontrola sprztu (obejmujc 11 pozycji)
i tablic 24 Kontrola procedur i waciwoci betonu (obejmujc 16 pozycji), w ktrych
sprecyzowano wymagania co do minimalnej czstotliwoci kontroli lub badania. Opis kolumn ww. tablic przedstawia zbiorczo tabela 3.
TABELA 3
Opis kolumn w tablicach 22, 23 i 24 z normy PN-EN 206-1,
precyzujcych przedmiot i zakres kontroli produkcji
Kontrola skadnikw
skadnik

sprawdzanie/badanie

cel

minimalna czstotliwo

cel

minimalna czstotliwo

Kontrola sprztu
sprzt

sprawdzanie/badanie

Kontrola procedur produkcji i waciwoci betonu

rodzaj badania

272

sprawdzanie/badanie

cel

minimalna czstotliwo

7.2. Kontrola zgodnoci

Kontrola zgodnoci jest integraln czci systemu kontroli produkcji. Podlegaj jej
wyniki wytrzymaoci na ciskanie i na rozciganie przy rozupywaniu, a take wyniki
oznaczenia konsystencji, gstoci betonu, wspczynnika w/c, zawartoci cementu, zawartoci chlorkw oraz iloci napowietrzenia. Norma [12] konsekwentnie utrzymuje podzia na
beton projektowany i beton recepturowy take w odniesieniu do kontroli zgodnoci.
Dla potrzeb kontroli zgodnoci wytrzymaoci betonu projektowanego ustalono zasady
planu czstotliwoci i iloci poboru prbek, osobno dla stadium uruchamiania produkcji
danego sortymentu (tzw. produkcja pocztkowa, trwajca od chwili jej rozpoczcia po moment uzyskania co najmniej 35. wyniku serii bada), osobno dla stadium produkcji zaawansowanej (tzw. produkcja ciga, nastpujca bezporednio po stadium rozruchu, obejmujca
okres gromadzenia wynikw badania, najprdzej poczwszy od momentu uzyskania 36.
rezultatu danej serii).
Podano kryteria zgodnoci wytrzymaoci (tab. 4), przy czym Kryterium 1 dotyczy
zbioru (n) niepokrywajcych si lub pokrywajcych, kolejnych wynikw (fcm) lub (ftm), natomiast Kryterium 2 umoliwia sprawdzanie zgodnoci pojedynczego wyniku (fci) lub (fti).
Dla kadego przypadku obydwa wymienione wyej kryteria musz by spenione jednoczenie. Posugiwanie si ostatnim z przytoczonych w normie [12] Kryterium 3 nie jest
wymagane regularnie. Suy ono bowiem do potwierdzania lub negowania przynalenoci
danego wyniku do zbioru tzw. rodziny betonw, ktrym to zbiorem producent moe operowa w ramach kontroli zgodnoci lub te i nie wedug wasnego uznania.
TABELA 4
Kryteria zgodnoci dla wytrzymaoci [12]
Wytrzymao
na ciskanie [N/mm2]
Faza
produkcji

Liczba n
wynikw
badania

Wytrzymao na rozciganie
przy rozupywaniu [N/mm2]

Kryterium 1
(rednia z n
wynikw fcm)

Kryterium 2
(dowolny,
pojedynczy
wynik fci)

Kryterium 1
(rednia z n
wynikw ftm)

Kryterium 2
(dowolny,
pojedynczy
wynik fti)

Pocztkowa

fck + 4

fck 4

ftk + 0,5

ftk 0,5

Ciga

15

fck + 1,48

fck 4

ftk + 1,48

ftk 0,5

Norma PN-EN 206-1 mwi dalej, jak wyprzedzajco szacowa warto tymczasow
odchylenia standardowego (), wykorzystujc minimum 35 wynikw serii bada wstpnych,
potwierdzajcych skuteczno danej receptury z okresu poprzedzajcego produkcj.

273

Weryfikacj przeprowadzi tutaj mona dwoma, alternatywnymi metodami:

poprzez sprawdzenie zgodnoci odchylenia standardowego ostatnich 15 wynikw (s15)
w nierwnoci
0,63 s15 1,37 ;
poprzez przyjcie nowej wartoci (), szacowanej dla produkcji cigej, pod warunkiem
wszak, e czuo szacowania bdzie nie gorsza ni w przypadku metody pierwszej.
Wedug normy europejskiej zgodno parametrw innych ni wytrzymao zachodzi
wwczas, gdy rwnoczenie potwierdzi si, e:
liczba wynikw bada sigajcych poza wartoci graniczne, granice klas lub tolerancje
zaoonej wartoci nie jest wiksza ni tzw. liczba kwalifikujca (tab. 17 i 18 [12]);
wszystkie, pojedyncze wyniki badania zawieraj si w granicach maksymalnych odchyle, dopuszczonych norm (tab. 19a i 19b [12]).
W przypadku betonu recepturowego ocenia si zgodno kadego zarobu pod wzgldem zawartoci cementu, maksymalnego nominalnego wymiaru ziarna najgrubszej frakcji
kruszywa oraz kompletu jego uziarnienia, wspczynnika w/c (z dokadnoci 0,04) oraz
iloci domieszek i dodatkw.
LITERATURA
[1] Czarnecki L. i in.: Beton wedug normy PN-EN 206-1 komentarz. Krakw, Polski Komitet Normalizacyjny i Polski Cement Sp. z o.o., 2004
[2] Kohutek Z.: Kontrola produkcji betonu zgodnie z europejsk norm EN 206-1. Materiay Budowlane,
7(371), 2003, 2833(51)
[3] Kohutek Z.: Ocena zgodnoci waciwoci betonu oraz kontrola jego wytwarzania w wietle europejskiej
normy EN 206-1. Cz. 1. Kontrola zgodnoci. Cement Wapno Beton, r. VII/LXIX, 1, 2002, 2832
[4] Kohutek Z.: Podzia kompetencji i odpowiedzialnoci za jako betonu towarowego w wietle norm
europejskich. V Sympozjum Naukowo-Techniczne Reologia w technologii betonu, Gliwice 11.06.2003,
Wyd.: Grade Cement S.A. i Katedra Procesw Budowlanych Politechniki lskiej, 3146
[5] Kon E.: Jako i trwao betonu wedug EN 206-1. Konferencja Beton na progu nowego milenium,
Krakw 910.10.2001, Wyd.: Polski Cement Sp. z o.o., 4153
[6] Mierzwa J.: Nowa norma dla betonu. Budownictwo Technologie Architektura, 1(21), 2003, 4649
[7] Moczko A.: Badanie mieszanki betonowej i stwardniaego betonu w wietle unormowa europejskich.
II Konferencja Dni Betonu, Wisa 1113.10.2004, Polski Cement Sp. z o.o., 10651079
[8] Szewczyk K.: Beton towarowy definicja, specyfikacja, dostawa, kontrola produkcji w wietle normy
PN-EN 206-1:2003. Budownictwo Technologie Architektura, 3(27), 2004, 3033
[9] liwiski J.: Podstawowe waciwoci betonu i jego trwao. Sympozjum Naukowo-Techniczne Trwao
betonu i jej uwarunkowania technologiczne, materiaowe i rodowiskowe. Wyd.: Grade Cement S.A
i Instytut Materiaw i Konstrukcji Budowlanych Politechniki Krakowskiej, Krakw, 20.04.2004, 4151
[10] Werkowski A., Kohutek Z.: Myl europejska w normalizacji betonu towarowego. Materiay Budowlane,
5(381), 2004, 25
[11] PN-B-06265:2004: Krajowe uzupenienie normy PN-EN 206-1...
[12] PN-EN 206-1:2003: Beton. Cz.1: Wymagania, waciwoci, produkcja i zgodno
[13] PN-EN 1008:2004: Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania prbek, badanie i ocena przydatnoci wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesw produkcji betonu

274