eduglob.zrodla.

or
g

Postaw na rozwj. Zrwnowaony!

ODPOWIEDZIALNA
TURYSTYKA

Projekt Postaw na rozwj. Zrwnowaony! 2. edycja jest wspfinansowany w ramach

programu polskiej wsppracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2014 r.
Zawarto prezentacji wyraa wycznie pogldy Orodka Dziaa Ekologicznych rda i
nie moe by utosamiana z oficjalnym stanowiskiem MSZ.
Tre szkolenia jest dostpna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska.
Pewne prawa zastrzeone na rzecz Orodka Dziaa Ekologicznych rda. Utwr powsta w
ramach programu polskiej wsppracy rozwojowej realizowanej za porednictwem MSZ RP w
roku 2013 i w roku 2014. Zezwala si na dowolne wykorzystanie pod warunkiem zachowania
ww.
informacji,
w
tym
informacji
o
stosowanej
licencji,
o posiadaczach praw oraz o programie polskiej wsppracy rozwojowej.

eduglob.zrodla.
org

Turystyka przemysowa
produkcja beztroski

Turystyka jest jedn z najszybciej rozwijajcych si gazi wiatowego przemysu. W 1960 r. na

wiecie byo ok. 25 milionw turystw. W cigu kolejnych 30 lat, do roku 1990, ta liczba wzrosa do
425 milionw, czyli siedemnastokrotnie! Do 2000 r. wzrosa o kolejne 50% i osigna liczb 682
milionw. W 2008 roku podrujcych byo ju 982 miliony czyli przez niespena 20 lat, liczba
turystw wicej ni podwoia si. WTO (wiatowa Organizacja Turystyki) przewiduje, e do roku 2020
liczba turystw moe wzrosn do 1,6 miliarda osb.
Skd ten nagy pd do podrowania?
wzrost poziomu ycia, gwnie w krajach Globalnej Pnocy, a co za tym idzie wicej wolnego czasu,
dusze wakacje, regularne urlopy i wiksza zasobno portfela pozwalajca na odlege podre
postp technologiczny w transporcie, zapocztkowany w latach 50t. XX wieku przez pierwsze
dugodystansowe loty pasaerskie. Rozwj lotnictwa pasaerskiego umoliwi relatywnie niedrogie
przemieszczanie si do najodleglejszych zaktkw wiata.
dugie okresy pokoju i stabilizacji politycznej, ktre day ludziom poczucie bezpieczestwa,
sprzyjajce odkrywaniu nieznanych, odlegych miejsc
telewizja, filmy i inne media rozbudziy w ludziach zainteresowanie innymi czciami globu
przemys turystyczny na przestrzeni lat bardzo si sprofesjonalizowa i sta go na wielkie, bardzo
dobrze dofinansowane kampanie reklamowe promujce turystyk

rdo: UNESCO

eduglob.zrodla.
org

Ekonomiczne znaczenie
turystyki

Turystyka wytwarza, wedug rnych szacunkw, od 5% do 9% wiatowego PKB i

generuje ok. 6-8% wiatowych miejsc pracy (uwzgldniajc stanowiska pracy
bezporednio i porednio zwizane z obsug ruchu turystycznego). W dojrzaych,
wewntrznie zrnicowanych gospodarkach wkad turystyki w PKB waha si od
2 do 10%. Jednak w krajach rozwijajcych si (lub w ich turystycznych regionach) oraz na
maych wyspach, ktre s mocno uzalenione od turystyki, potrafi by znacznie wyszy.
Dla wielu krajw na wiecie turystyka jest gwnym rdem dochodu i zatrudnienia.
Miliard turystw to miliard szans
- przynajmniej tak twierdzi
wiatowa Organizacja
Turystyki i przypomina, e
ta ga wiatowej gospodarki
generuje 1 na 12 miejsc pracy na
wiecie i wytwarza olbrzymie
zyski
(m.in. odpowiada za 6%
wiatowego
handlu i 8% eksportu z
krajw najmniej rozwinitych).

rdo danych: UNESCO

rdo ikonografiki: UNWTO

eduglob.zrodla.
org

Dokd jed turyci?

Wikszo wiatowego ruchu turystycznego koncentruje si w krajach Globalnej Pnocy, przede

wszystkim w Europie, na ktr w 2010 r. przypado 50,7% przyjazdw turystycznych. W ostatnich
kilkudziesiciu latach turystyczna mapa wiata bardzo si jednak rozszerzya podrowanie jest
nie tylko modne, ale te coraz atwiejsze.
Chocia kryzys gospodarczy ostatnich lat spowodowa znaczne spowolnienie w sektorze
turystyki, w sezonie 2008/2009 liczba turystw odwiedzajcych np. Afryk wzrosa o 3,7%, a w
kolejnym roku (wyjtkowym ze wzgldu na rozgrywane w Republice Poudniowej Afryki
Mistrzostwa wiata Piki Nonej) zwikszya si o kolejne 7%.
Wprawdzie w 2010 r. Afryk odwiedzio zaledwie 49,4 mln osb (nieco mniej ni Hiszpani),
jednak kontynent ten jest coraz czciej odwiedzany. Liczba turystw i kierunki ich podry
podlegaj gwatownym wahaniom, w duej mierze zalenym od sytuacji politycznej. Np. kryzys
polityczny na Madagaskarze zaznaczy si w statystykach spadkiem liczby goci o ponad poow
[2009/08 (-56,6%)], jednak ustabilizowaniu si sytuacji na wyspie towarzyszy dynamiczny
wzrost wskanika przyjazdw [2010/09 (+20,5%]. W 2010 r. dwucyfrowy wzrost liczby turystw
zanotoway rwnie Wyspy Zielonego Przyldka, Tanzania, Seszele i Maroko (UNWTO Highlights
2011). Statystyki pokazuj coraz to wikszy udzia krajw Globalnego Poudnia w ruchu
turystycznym.

eduglob.zrodla.
org

Kto i dokd jedzi?

eduglob.zrodla.
org

50 popularnych atrakcji turystycznych na

wiecie
w tych miejscach turystw liczy si w
milionach

eduglob.zrodla.
org

Trendy w turystyce

Czego poszukuje turysta?

3s vs 3e
Wspczesne spoeczestwo cechuje wysoki stopie indywidualizmu, dbaoci o wasny rozwj i
zainteresowanie zachodzcymi zmianami. Wiele osb utosamia turystyk z szans na autentyczne,
wyjtkowe
przeycia. Obok modelu biernej, turystyki wypoczynkowej typu 3S (sun, sand and sea), coraz wiksz
popularnoci cieszy si zakadajca poznawcz i fizyczn aktywno turystyka 3E (entertainment,
excitement,
education) oraz jeszcze kilka innych, akcentujcych postawy prorodowiskowe i prospoeczne. Celem
takich
podry nie jest ogldanie wiata przez szyb autokaru, ale poznawanie go poprzez osobiste przeycia.

Niszowe formy i produkty turystyczne

Pojawianie si nowych, niszowych form i produktw jest charakterystyczn cech oraz wanym trendem
wspczesnej turystyki. Zrnicowanie to moe mie charakter przestrzenny (rosnca popularno coraz
to
nowych, zazwyczaj egzotycznych celw podry) bd demograficzny (coraz wiksze znaczenie ma
turystyka
osb o specjalnych potrzebach, np. osb starszych). W duej mierze dotyczy te nowych, oryginalnych
sposobw udostpnienia znanych ju wczeniej walorw (np. przejazdy na linie nad Wodospadami
Wiktorii
zamiast statecznego ogldania). W poszukiwaniu nowych i oryginalnych celw podry turyci nie
wahaj si
odwiedza rejonw powszechnie kojarzonych z zagroeniem bezpieczestwa.

eduglob.zrodla.
org

Czego poszukuj turyci?

Podane przez turystw cechy podry:

Brak innych turystw.A take kolejek, standardowych atrakcji turystycznych i
plastikowych pamitek.
Szansa na kontakt z kultur, ktr jeszcze nie zawadna globalizacja.
Bliski kontakt z przyrod, bez brukowanych cieek i barierek.
Moliwo zanurzenia si w zupenie innym rodowisku, docenienia wartoci rzeczy
prostych i nieskomplikowanych.
Fascynacja niewiadom, odkrywanie i uczenie si wiata na wasn rk.
Moliwo podrowania po terenach rzadko odwiedzanych przez innych. Zaskakujco wiele
osb jest gotowych do duych wyrzecze, aby mc powiedzie: Byem w.
Ch pomocy. Polska jest dzi czonkiem UE, a jej gospodarka dynamicznie si rozwija, ale
nie zawsze tak byo. Pami o trudnych politycznie i ekonomicznie momentach rodzi u wielu
osb potrzeb pomocy sabszym.
Spenienie marze z dziecistwa. Przygody Tomka Szklarskiego czy Stasia Wilmowskiego
wychoway ju kilka ciekawych wiata pokole.

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia pynce z
turystyki

Niestety, rozwj przemysu turystycznego ma czsto negatywne skutki dla przyrody

ilokalnych spoecznoci, awic dla tych walorw, ktre wnajwikszym stopniu
przycigaj turystw wdane miejsce. Problemy nkajce turystyczne rejony mona
wymienia bez koca: rosncy ruch drogowy, tok wlokalach ina popularnych szlakach,
oblenie dostpnych atrakcji, dewastacja krajobrazu przez chaotyczn zabudow ile
rozplanowan infrastruktur, nadmierna eksploatacja zasobw naturalnych, kurczenie
si cennych przyrodniczo obszarw, zmiany klimatu, niepodane zmiany spoeczne
takie jak prostytucja czy ebractwo. Do tego czsto mamy do czynienia znisk kultur
turystyczn samych podrujcych. Wszystko to sprawia, e turystyka moe zagraa
podstawom swojej egzystencji.
Negatywny wpyw przemysu turystycznego na rodowisko przyrodnicze wie si
najczciej zbudow infrastruktury takiej jak lotniska, porty, drogi, orodki
wypoczynkowe, hotele, kempingi, restauracje, sklepy, parkingi, pola golfowe, wycigi
narciarskie itp. Infrastruktur turystyczn tworzy si zwykle wpobliu najbardziej
atrakcyjnych krajobrazowo terenw, turyci oczekuj wic malowniczych widokw
zokien hoteli lub restauracji. Obiekty wypoczynkowe s sytuowane u stp szczytw
grskich, na rdlenych polanach, brzegach mrz ijezior itp.
rdo: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia pynce z
turystyki

Rejony onajwyszych walorach przyrodniczych to czsto jednoczenie najbardziej

wraliwe icenne ekosystemy, szczeglnie podatne na negatywne wpywy turystyki.
Na przykad parki narodowe: zjednej strony s to strefy utworzone wcelu ochrony
izachowania unikatowych form izjawisk przyrodniczych oraz krajobrazowych,
zdrugiej strony te wanie walory przycigaj tam liczne rzesze turystw.
Najbardziej dotkliwie odczuwaj skutki obcienia turystyk:
- obszary nadmorskie (wyspy, wody przybrzene, rafy koralowe, laguny, namorzyny,
plae iwydmy),
-obszary wysokogrskie (zobacz: http://www.youtube.com/watch?v=PSxH5_UPUGI)
- ekosystemy sodkowodne (stawy, jeziora, bagna).
W Europie regionami, ktre najsilniej dowiadczyy iwci odczuwaj skutki
ekologicznych zagroe zwizanych zturystyk s Alpy oraz wybrzee Morza
rdziemnego najczciej odwiedzany region wiata.

rdo: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia dla
rodowiska

Z jakimi problemami dla rodowiska wie si turystyka?

Degradacj rodowiska wynikajca zniezrwnowaonego rozwoju przemysu
turystycznego moemy zaobserwowa na rnych poziomach. Lokalnie zauwaalne jest
zanieczyszczenie wody ipowietrza, degradacja gleby, zwikszenie iloci odpadw, haas,
zmiany wkrajobrazie. Z szerszej perspektywy wida take, jak kurcz si cenne
przyrodniczo obszary izanika biornorodno. Na poziomie globalnym wylesianie iwzrost
emisji CO2 przyczyniaj si za do zmian klimatu.
Nadmierne zuycie wody
Obiekty hotelarskie iinne elementy infrastruktury turystycznej potrzebuj ogromnych jej
iloci, zarwno wcelu speniania indywidualnych potrzeb samych turystw, jak ido ich
obsugi: sprztania, przygotowywania posikw, zapewnienia rnorodnych rozrywek.
Skutkuje to brakami wody ipogorszeniem jej jakoci oraz wiksz iloci ciekw. Np.
wrejonie Morza rdziemnego niedobory wody s powracajcym, powanym problemem
wsezonie dua ilo turystw naraz, ktrzy zpowodu gorca czsto uywaj wicej wody
ni na co dzie, powoduje e miejscowo turystyczna zuywa prawie dwa razy wicej
wody ni miejscowo nie odwiedzana przez turystw. Coraz popularniejsze pola golfowe
pochaniaj ogromne iloci wody, ajeli s umiejscowione wpobliu obszarw cennych
przyrodniczo albo obszarw zamieszkania ludzi, konkuruj znimi oograniczone zasoby.
redniej wielkoci pole golfowe wtakim kraju jak Tajlandia zuywa tyle wody co 60tysiczna wioska (wicej: Wakacyjny rachunek za wod).
rdo: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia dla rodowiska

c.d.

Zanieczyszczenie wody

Obiekty hotelarskie igastronomiczne produkuj niebezpieczne cieki (np. woda

zdetergentami po praniu rcznikw ipocieli, zlewki olejw spoywczych), ktre nie
zawsze podlegaj waciwemu oczyszczeniu, zwaszcza wkrajach Globalnego Poudnia,
gdzie standardy ochrony rodowiska s niskie, alokalnym wadzom brakuje pienidzy na
systemy oczyszczania ciekw. Wod zanieczyszczaj te wycieki benzyny lub ropy zodzi
motorowych iinnych pojazdw, np. wrejonie miasteczka Zermatt wSzwajcarii uywanie
ratrakw na trasach narciarskich powoduje wyciekanie olejw izanieczyszczanie lodowcw,
ktre s gwnym rdem wody pitnej dla mieszkacw tej miejscowoci. mieci
produkowane przez turystw ifirmy obsugujce ruch turystyczny bywaj skadowane na
dzikich wysypiskach albo nawet wrzucane wprost do oceanu lub jeziora to take dotyczy
zwaszcza krajw Globalnego Poudnia, ale take naszego kraju, np. zdna Morskiego Oka
petwonurkowie wydobyli wczasie jednej zakcji oczyszczania Tatr ca ton mieci.

Zanieczyszczenie powietrza

Samochody, samoloty, autobusy, motocykle, quady, skutery niene, wycigi, ratraki,

armatki niene wszystkie one emituj szkodliwe zwizki (m.in. dwutlenek siarki,
dwutlenek itlenek wgla, tlenki azotu, wglowodory, metale cikie). Przyczyniaj si one
do kwanych opadw, ktre niszcz przyrod. Powoduj te haas, ktry niepokoi zwierzta
imoe przyczyni si do zmiany ich zachowa. Wyziewy ihaas szkodz te ludziom,
zarwno miejscowym, jak iturystom.
rdo: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia dla rodowiska c.d.

Odpady

Dua ilo turystw zostawia za sob du ilo odpadw. W mniej rozwinitych

rejonach wiata, gdzie mieszkacy generuj statystycznie mniej mieci na osob ni
ma to miejsce wkrajach rozwinitych, skd pochodz turyci, jest to szczeglnie
widoczne. Przy tym wkrajach rozwijajcych si systemy gospodarki odpadami s mniej
wydolne lub wogle nie istniej, co czyni dodatkow ilo mieci jeszcze wikszym
problemem. Obszary cenne przyrodniczo, ktre przycigaj turystw, s szczeglnie
wraliwe na pozostawiane przez nich mieci, np. stworzenia morskie iptaki wmorzach
gin wwyniku zanieczyszczenia wody odpadami zrejsw wycieczkowych.
Zmiany wkrajobrazie

Przemys turystyczny czsto rozwija si zupenie lekcewac walory krajobrazowe

imiejscowe wzorce architektury. Powstaj obiekty turystyczne zupenie nie pasujce
do lokalnych warunkw, ktrych obecno pozbawia dane miejsce jego pierwotnych
urokw, np. zakcajc widok na dzik przyrod albo jaskrawo kontrastujc
zhistoryczn zabudow miasta. Infrastruktura czsto rozrasta si wsposb
niezaplanowany, powodujc chaos przestrzenny albo utrudnienia dla miejscowej
ludnoci.
rdo: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia dla rodowiska

c.d.

Degradacja gleb

Mwi si, e popularne szlaki s zadeptanie przez turystw ijest to prawdziwe stwierdzenie.
Cigy ruch na tym samym szlaku powoduje zwikszenie zwizoci gleby, co utrudnia
przenikanie wody iprzemieszczanie si substancji wglebie. Zmienia si mikrorzeba terenu,
tworz si bruzdy, rynny, osuwiska. Gleba przesusza si albo wypukiwane s sole mineralne.
Ma to wpyw na rolinno, ktra nie moe si waciwie ukorzeni, awraz zprzeksztaceniem
rolinnoci zmienia si cay ekosystem. Nie tylko nasilona turystyka piesza moe mie takie
skutki - narciarstwo zjazdowe walnie przyczynia si do degradacji gleb. Gwatowna dewastacja
gleby nastpuje podczas prac ziemnych zwizanych zprzygotowywaniem tras zjazdowych,
wycinaniem drzew, wykopywaniem dow pod supy none wycigw ikolejek linowych.

Utrata biornorodnoci

Wszystkie powysze problemy utrudniaj te ycie zwierztom irolinom. Zanieczyszczenia

wody powoduj wymieranie ycia wjeziorach, zatokach imorzu. Podczas wakacji wPolsce coraz
czciej rozczarowuj nas plae zamknite zpowodu zakwitu sinic to wanie efekt zbyt duej
iloci ciekw wwodzie. Natomiast wegzotycznych krajach moe si zdarzy, e rafy koralowe,
ktre podziwiamy nurkujc, umieraj podtruwane przez hotel, wktrym si zatrzymalimy.
Szlaki piesze jak istoki narciarskie s te przeszkod dla zwierzt, ktre nie mog ich swobodnie
przekracza. Wszelki haas iobecno czowieka niepokoi je imoe prowadzi do zmiany ich
zachowa. Wytyczenie trasy turystycznej moe odci zwierzta od wodopoju, terenw
owieckich, utrudni im migracje, zmniejszy moliwo poszukiwania partnera iwymiany
materiau genetycznego, aizolowane ekosystemy s sabsze, bardziej naraone na negatywne
procesy, awefekcie uboej izamieraj. A do tego wszystkiego zachanni turyci czsto zrywaj
chronione roliny ikupuj pamitki wykonane zzagroonych gatunkw zwierzt.
rdo: Justyna Szambelan, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Zagroenia dla lokalnych

spoecznoci

Przemys turystyczny nie pozostaje bez wpywu nie tylko na rodowisko, ale take na
mieszkacw odwiedzanych przez turystw krajw. Zmiany spoeczno-kulturowe w
spoecznociach lokalnych s skutkiem:
bezporednich i porednich kontaktw tubylcw z turystami,
wpywu przemysu turystycznego na codzienne ycie lokalnych spoecznoci.
Z wielu powodw spoecznoci lokalne s najczciej sabsz ze stron we wszelkich interakcjach
z odwiedzajcymi ich turystami oraz z dostawcami usug turystycznych. Ten wpyw wywierany
na spoecznoci lokalne jest czsto nieoczywisty, gdy trudno go zmierzy wszystko zaley od
tego, jak miar si posuymy, i od indywidualnej, subiektywnej oceny tego, co uzna za
szkodliwe.
Obecno turystw moe wywoywa zmiany w systemie wartoci oraz w zachowaniu tubylcw.
Moe to zagraa tosamoci caych spoecznoci lokalnych. Obecno przyjezdnych czsto:
wywouje zmiany w strukturze spoecznoci lokalnych,
zaburza tradycyjny, wsplnotowy charakter ycia spoecznego,
zmienia system wartoci czonkw spoecznoci lokalnych,
zaburza ich relacje rodzinne,
zmienia sposb, w jaki tubylcy celebruj wane wydarzenia wieckie i religijne.
Trzeba jednak pamita, e turystyka moe mie take pozytywny wpyw na lokalne
spoecznoci. Obecno turystw mobilizuje miejscowych do zachowania pokoju (konflikt
oznacza odpyw turystw i straty dla lokalnej gospodarki), wzbudza u ludnoci miejscowej dum
z ich kultury i tradycji, co zachca ich do dbania o swoje dziedzictwo ,a take ogranicza migracj
tubylcw ze wsi do miast poprzez kreowanie lokalnych miejsc pracy.
rdo: unep.org

eduglob.zrodla.
org

Rozwizanie:
odpowiedzialna turystyka

Jak minimalizowa negatywny wpyw turystyki na ludzi i rodowisko? Naley

dy do zrwnowaonego rozwoju przemysu turystycznego.
Turystyka zrwnowaona jest to kada forma rozwoju turystycznego,
zarzdzania i aktywnoci turystycznej, ktra podtrzymuje ekologiczn,
spoeczn i ekonomiczn integralno terenw,
a take zachowuje dla przyszych pokole w niezmiennym stanie zasoby
naturalne i kulturowe
tych obszarw.
Kowalczyk A. 2010, Turystyka zrwnowaona, PWN, Warszawa.
RODOWISKO

ROZWJ ZRWNOWAONY
EKONOMIA

SPOECZESTWO

eduglob.zrodla.
org

Odpowiedzialnie czyli jak?

Jednym z najwaniejszych dokumentw traktujcych o podstawach i zasadach

odpowiedzialnej turystyki jest Deklaracja z Kapsztadu. Dokument ten powsta
podczas konferencji zorganizowanej w 2002 roku przez Partnerstwo na rzecz
Odpowiedzialnej Turystyki oraz Western Cape Tourism, jako wydarzenie
poprzedzajce wiatowy Szczyt na rzecz Zrwnowaonego Rozwoju w
Johannesburgu. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele rnych grup interesu
brany turystycznej z caego wiata, w tym biura podry, przedsibiorcy z
brany turystycznej, parki narodowe, przedstawiciele rzdw, specjalici w
dziedzinie turystyki, organizacje pozarzdowe, grupy hotelarzy i wiele innych.
Peen tekst deklaracji w jz. angielskim:
http://www.capetown.gov.za/en/tourism/Documents/Responsible%20Tourism/Toru
ism_RT_2002_Cape_Town_Declaration.pdf

eduglob.zrodla.
org

Odpowiedzialnie czyli jak?

Zgodnie z Deklaracj z Kapsztadu, odpowiedzialna turystyka:

minimalizuje negatywne wpywy w sferze ekonomicznej, rodowiskowej i spoecznej
generuje wiksze korzyci ekonomiczne dla spoecznoci lokalnych oraz wspiera
dobrobyt spoecznoci przyjmujcych
poprawia warunki pracy oraz dostp do brany turystycznej
angauje lokalnych mieszkacw w podejmowanie decyzji, ktre bd miay wpyw
na ich ycie i moliwoci yciowe
wspiera zachowanie dziedzictwa w sferze przyrody i kultury, przez co przyczynia si
do zachowania rnorodnoci na wiata
dostarcza turystom ciekawsze, przyjemniejsze dowiadczenia dziki bliszym i
bardziej znaczcym kontaktom z lokalnymi mieszkacami, oraz zwiksza zrozumienie
turystw na temat lokalnej kultury, spoeczestwa i rodowiska naturalnego
zapewnia dostp dla osb z niepenosprawnoci
jest wraliwa kulturowo, rodzi szacunek pomidzy turystami i spoecznociami
przyjmujcymi, buduje lokaln dum
Sygnatariusze Deklaracji wzywaj wszystkie strony zaangaowane w organizacj
turystyki do wypracowania jednorodnych praktyk na rzecz rozwoju turystyki
odpowiedzialnej. Zasady dziaania zgrupowano wok trzech sfer: ekonomicznej,
spoecznej i rodowiskowej.
rdo: turystykaodpowiedzialnie.pl

eduglob.zrodla.
org

Rne formy
odpowiedzialnego
podrowania

Poniej przedstawiono najpopularniejsze formy turystyki zgodnej z zaoeniami

zrwnowaonego rozwoju. Wszystkie maj ze sob wiele wsplnego, czsto jedno
dziaanie bywa w rnych miejscach przedstawiane pod rnym szyldem. Pojciami
najbardziej oglnymi, mieszczcymi w sobie wszystkie pozostae, wydaj si turystyka
zrwnowaona i odpowiedzialna. W ramach pierwszej z wymienionych duy nacisk
kadzie si na dyskusj teoretyczn, bdc impulsem do tworzenia systemw oceny
pozwalajcych na okrelenie, na ile rne przedsiwzicia turystyczne zgodne s z ide
zrwnowaonego rozwoju. Pozostae wymienione rodzaje turystyki skupiaj si na
aspektach praktycznych. Turystyka odpowiedzialna ma wymiar najbardziej oglny, inne
skupiaj si na konkretnych zakresach i regionach dziaania.
Turystyka zrwnowaona
Turystyka odpowiedzialna
Pro poor tourism
Ekoturystyka
Community based tourism
Turystyka wolontaryjna

Dziewczynka bawica si w slumsie Korogocho, jednym z najwikszych

slumsw w Nairobi w Kenii, bdcym domem dla 150-200 tysicy osb,
yjcych na obszarze 1,5 km2. rdo: Gates Foundation.

eduglob.zrodla.
org

Rne formy
odpowiedzialnego
podrowania c.d

Pro poor tourism turystyka ukierunkowana na wspieranie ludnoci najuboszych

krajw wiata. W ramach prowadzonego przez UNWTO programu STEP (Sustainable
Tourism Eliminating Poverty) w trzydziestu czterech krajach realizowanych jest ponad
sto inicjatyw majcych na celu zwikszenie wkadu turystyki w walk z ubstwem.
http://www.unwtostep.org/ oraz http://slumtourism.net/
Ekoturystyka aktywne i dogbne zwiedzanie obszarw o wybitnych walorach
przyrodniczych i kulturowych, nienaruszajce harmonii ekosystemw przyrodniczych i
odrbnoci kulturowej lokalnych spoecznoci.
Zarba D., 2000, Ekoturystyka: wyzwania i nadzieje, PWN, Warszawa.
Community based tourism (turystyka oparta na spoecznoci) turystyka, w ktrej
gospodarzami s spoecznoci lokalne (czsto wiejskie, ubogie lub ekonomicznie
zmarginalizowane) oferujce turystom moliwo noclegu, wasne produkty i usugi
turystyczne. Cz zyskw przeznaczana jest na projekty suce nie tylko osobom
zaangaowanym w turystyk, ale caej spoecznoci .
http://tribewanted.com/
Turystyka wolontaryjna poznawanie odwiedzanej spoecznoci poczone z
aktywn pomoc na jej rzecz (np. budowanie szk, prowadzenie zaj
pozalekcyjnych dla uczniw). [kontrowersje]
http://www.europeanvoluntaryservice.com/

eduglob.zrodla.
org

Jak podrowa fair

Podrowa moemy nie tylko wrne miejsca, ale take wrny sposb. Dla tych,
ktrzy chc aktywnie pozna wiat przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum
negatywnego wpywu na rodowisko naturalne oraz lokaln tradycj ikultur polecamy
kilka podstawowych zasad.
Przede wszystkim nie zamykaj si wczterech cianach hotelu. Nawizuj kontakt
zlokaln spoecznoci, prbuj lokalnych specjaw. Prbuj wtopi si wlokaln
spoeczno. Nie narzucaj swoich obyczajw, ale dostosowuj si. Korzystaj zusug
lokalnych przewodnikw ibiur podry, kupuj lokalne produkty. Pomagasz wtedy
wrozwoju spoecznoci, ktr odwiedzasz, zamiast powiksza budet
midzynarodowych korporacji. Wana jest te ch poznawania dzikiej przyrody wtaki
sposb, aby jej nie zniszczy. Ma to przeoenie na wybr rodkw transportu, miejsca
noclegu iformy wyjazdu.

rdo: Jak by odpowiedzialnym turyst? Grzegorz ero, ekonsument.pl

eduglob.zrodla.
org

Jak podrowa fair c.d.

Poznawaj kultur

1. Przygotuj si do podry, poczytaj wprzewodnikach iinternecie

omiejscu, do ktrego jedziesz.
2. Naucz si podstawowych zwrotw wjzyku odwiedzanego kraju/regionu.
3. Rozmawiaj ze staymi mieszkacami miejsca, ktre odwiedzasz, nawi
znimi kontakt.
4. Odwiedzaj rwnie miejsca mniej znane, nieopisane wprzewodnikach.
5. Bd otwarty na poznawanie odmiennych pogldw, stylw ycia,
kultur
ireligii

Szanuj rodowisko naturalne

1. mieci wyrzucaj do pojemnikw, wmiar moliwoci posegregowane.

2. Uywaj rodkw czystoci ulegajcych biodegradacji.
3. Unikaj uywania opakowa jednorazowych, zwaszcza plastikowych.
4. Przestrzegaj zasad obowizujcych wobszarach chronionych.
5. Nie posz dzikich zwierzt, nie zbliaj si do nich.
6. Oszczdnie zuywaj wod iprd.
7. Rozwa czy wejcie na teren ounikatowych walorach przyrodniczych,
nie
bdzie miao na niego negatywnego wpywu.
8. Uiszczaj wszelkie obowizujce opaty za wstpy do parkw
narodowych,
rezerwatw itp. (te pienidze id na ochron przyrody, ktr podziwiasz).
rdo: Jak by odpowiedzialnym turyst? Grzegorz ero, ekonsument.pl, zdjcia: u gry
odyssei.com, na dole Agnieszka Bajtyngier

eduglob.zrodla.
org

Jak podrowa fair c.d.

Wybieraj przyjazne dla rodowiska rodki transportu

1.
2.
3.
4.

Podruj, gdy to moliwe, komunikacj zbiorow, najlepiej

kolej.
Na krtkich dystansach przemieszczaj si pieszo lub rowerem.
Z samochodu korzystaj jak najrzadziej. Do zneutralizowania
gazw wyemitowanych wcigu 1 roku przez jedno auto
potrzebne jest a siedem drzew.
Samolot wybieraj tylko na bardzo dalekie trasy. Emisja gazw
cieplarnianych na wikszych wysokociach jest dwu- do
trzykrotnie bardziej szkodliwa ni ta sama ilo emisji przy
powierzchni Ziemi.

Wicej o rodkach transportu:

http://ekonsument.pl/a66450_srodki_transportu.html
Wybieraj zrwnowaone formy turystyki
1.
2.
3.
4.

Zamiast wwielkich hotelach, nocuj wgospodarstwach

agroturystycznych, prywatnych kwaterach, schroniskach
modzieowych.
Unikaj wyjazdw masowych.
Wybieraj formy turystyki nastawione na poznanie rnych
aspektw odwiedzanego regionu, anie tylko na bierny
wypoczynek.
Korzystaj zpropozycji maych biur podry lub wyjazdw
niezorganizowanych.

rdo: Jak by odpowiedzialnym turyst? Grzegorz ero, ekonsument.pl,

zdjcia: u gry mekongresponsibletourism.org, na dole Agnieszka
Bajtyngier

eduglob.zrodla.
org

Jak podrowa fair c.d

Szanuj prawa iobyczaje

1. Staraj si nie ama prawa obowizujcego wdanym

pastwie, zapoznaj si zpodstawowymi przepisami.
2. Dowiedz si jakie s lokalne obyczaje inie naruszaj ich.
3. Z szacunkiem odno si do lokalnych zwyczajw
itradycji, nie wymiewaj ich.
4. Dostosuj si do rytmu ycia miejscowej spoecznoci,
nie prbuj narzuci swoich zasad.
Myl globalnie, kupuj lokalnie
1. Kupuj lokalne produkty, wspierajc tym samym
miejscow spoeczno.
2. Korzystaj zusug lokalnych biur podry
iprzewodnikw.
3. Nie staraj si unika podwyszonych opat dla
obcokrajowcw (pamitaj ornicach wdochodach).
4. Nie kupuj produktw ze zwierzt pochodzcych
zkusownictwa
5. Nie kupuj inie wywo produktw ze zwierzt irolin
zagroonych wyginiciem, szczeglnie tych objtych
Konwencj Waszyngtosk tzw. CITES
rdo: Jak by odpowiedzialnym turyst? Grzegorz ero, ekonsument.pl,
zdjcia: u gry wyprawy.victoriatravel.pl, na dole WWF

eduglob.zrodla.
org

Czego NIE przywozi z

wakacji?

Na stronie WWF znajdziesz map, na ktrej sprawdzisz, jakich

pamitek nie przywozi z podry.

http://assets.wwfpl.panda.org/img/original/mapa_swia

eduglob.zrodla.
org

Polecane lektury

wiadomi i pomocni. W stron odpowiedzialnej turystyki. S. Kulczyk, A. Bajtyngier, wyd.

PAH
Pamitka, ktra nie krzywdzi. Poradnik dla turystw, WWF, dostpny tutaj:
http://awsassets.wwfpl.panda.org/downloads/pamiatka_ktora_nie_krzywdzi.pdf
Zielony azymut. Przewodnik wiadomego podrnika, National Geographic
Witajcie w raju. Reportae o przemyle turystycznym, Jennie Dielemans

eduglob.zrodla.
org

Linki i rda wiedzy do dalszych

poszukiwa

www.UNWTO.org
www.turystykaodpowiedzialnie.pl
www.etycznepodroze.pl/
http://www.unep.fr/greenpassport/
www.responsibletravel.com
www.responsibletourismpartnership.org
www.wtmresponsibletourism.com
http://www.responsibletravelreport.com/
www.facebook.com/OdpowiedzialnaTurystyka
http://www.unep.org/resourceefficiency/Portals/24147/scp/business/tourism/greeneconomy_tourism.pdf
http://www.unep.org/resourceefficiency/Business/SectoralActivities/Tourism/FactsandFiguresaboutTourism/Imp
actsofTourism/tabid/78774/Default.aspx - wicej o wpywie turystyki na rodowisko, spoecznoci lokalne oraz
ekonomi (po angielsku)
http://www.bbc.co.uk/programmes/p00xh32v - reporta radiowy w jzyku angielskim
www.tribewanted.com

Publikacje ksikowe:
Kowalczyk A. 2010, Turystyka zrwnowaona, PWN, Warszawa.
Zarba D., 2000, Ekoturystyka: wyzwania i nadzieje, PWN, Warszawa.