NR 50 (621) 14 GRUDNIA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Lekcja cierpliwości str. 13

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

WOJSKO
EKSPORTOWE
WOJSKO: Polska znów mówi „nie” str. 18
OBLICZA WOJNY: Uśpione niebezpieczeństwo str. 56

KULISY: CIUCIUBABKA Z KAPRALEM str. 58

2 Polska Zbrojna nr 50/2008
 | | | | | | |
EDYTORIAL FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Estymacja strat
Marek Sarjusz-Wolski
spadochroniarzy
„R es ad triarios rediit”, ta sentencja z mowy wojskowej trafiła do
języka politycznego. Kiedy centurioni meldowali legatom, że
„rzecz doszła do trzeciego szeregu”, oznaczało to nadejście krytycznego
momentu. Rzymskie legiony w czasach republiki walczyły bowiem
w szyku potrójnym, którego ostatnią linię stanowili najlepsi żołnierze
(triarii). Przystępowali do walki w ostateczności. Awangardę tworzyli
bowiem hastati, młodzi i niedoświadczeni włócznicy. Za nimi postępowali
principes, ciężkozbrojni, tworzący trzon legionu, który najczęściej
rozstrzygał bitwy. Byli jeszcze najmłodsi, welici, uzbrojeni w miecz i dwa
krótkie oszczepy. Zadaniem tej lekkiej piechoty było jednak tylko
nękanie wroga i wycofywanie się na tyły. Triaria, najbardziej
doświadczeni, dziś zyskaliby zapewne miano odwodów taktycznych.
Kiedy sprawa dochodziła do trzeciego szeregu, oznaczało to
nieuchronność podjęcia najtrudniejszych decyzji.
Z największych strat, jakie oczywiście ponosił pierwszy szereg,
dowódcy nie byli rozliczani. Był to wręcz rodzaj selekcji przez walkę.
Dziś także o losach batalii przesądzają najlepsi, tyle że używani są
w pierwszym rzucie. Generał Dwight David Eisenhower 5 czerwca
1944 roku o 20.30 odwiedził żołnierzy 502 Pułku Piechoty
Spadochronowej na lotnisku Greenham Common. „Krzyczące orły”
za chwilę miały wsiąść do samolotów lecących w nieznane, czyli do
Normandii. Spadochroniarze usłyszeli od dowódcy krótkie słowa:
„Full victory. Nothing else!”. Z przyczyn oczywistych nie podzielił
się z nimi rozterkami, jakie obok troski o pogodę i o to, czy 30-tonowe
shermany nie zagrzebią się na plażach, nie pozwalały mu spać. Jego
sztab był pełen rozterek za przyczyną estymacji (metoda znajdowania
nieznanych wartości) strat. Ike wiedział, że wielu z tych, których
żegna, nie zobaczy już żywych. Nie wiedział tylko, ilu. A prognozy
wahały się między 70 a 100 procentami! Proponowano zrzucić ich
w głębi lądu. Mniej by poległo podczas lądowania i koncentracji,
lecz gdyby desant morski nie przełamał Wału Atlantyckiego,
zginęliby wszyscy. Zadaniem 82 i 101 dywizji było zresztą odciągnięcie
od wybrzeża dwóch niemieckich dywizji piechoty oraz osłonięcie
desantu morskiego od zachodu. Musieli więc lądować bezpośrednio
na zapleczu frontu. Najwyżsi oficerowie z Supreme Headquarters
Allied Expeditionary Force zgodzili się w końcu, że stracą trzy
czwarte najlepiej wyszkolonych jednostek spadochronowych, by nie
utracić trzech czwartych głównych sił inwazyjnych. Kiedy z planami
zapoznano króla Jerzego VI, skomentował je z przerażeniem: „To
będzie rzeź!”.
Eisenhower pisał we wspomnieniach, że dowódca jest najważniejszy
do chwili wydania rozkazu. Potem jest nikim, bo nie ma wpływu na
bieg zdarzeń. Desant spadochronowy w Normandii utracił jedną piątą
stanu. Dowódcy byli zaskoczeni, że ci, którym patrzyli w oczy, wiedząc,
że rozmawiają z poległymi na polu chwały, przeżyli mimo wszystko.
Kolejnych rozkazodawców upewniło to w przekonaniu, że w bilansie
całej wojny lepszy jest śmiały atak najlepszych z dużymi stratami. Co
powinien więc zrobić spadochroniarz? Jeden z sierżantów 502 Pułku
miał radę: „Pogódź się z tym, że już nie żyjesz”.
Choć każda z polskich zmian w Iraku była dowodzona inaczej, kolejni
komendanci powtarzali, że „najważniejsze jest bezpieczeństwo naszych
żołnierzy”. Każdy inaczej realizował promesę. Wbrew pozorom
zamknięcie się w bazie wcale nie musiało oznaczać, że żołnierze są
najbezpieczniejsi. Wzmagał się przecież ostrzał, bo rebelianci podchodzili
bliżej. Z kolei podczas śmiałych wypadów w rozwiniętych patrolach
wzrastało zagrożenie. To zapewne najintymniejsza część psychiki
oficerów liniowych: awansować, by godzić się na coraz trudniejsze
moralne dylematy. Wprawdzie Ike twierdził, że „łatwiej posłać na śmierć
anonimowe miliony, niż zdradzić przyjaciela”, jednak nie ufam tej
sentencji. On zresztą także w nią nie wierzył. Już prędzej ambitny ponad
miarę, lecz skuteczny George Patton, który dowodził wówczas fikcyjną
1 grupą armii, pozorującą inwazję w Pas-de-Calais. Głównodowodzący
powtarzał przecież równocześnie, że dla rodzin poległych straty zawsze
wynoszą sto procent.

W NUMERZE
TEMAT NUMERU Magdalena Piotr Laskowski ŚWIAT
Kowalska-Sendek Skoki z haczykiem 36
Bogusław Politowski Poszukiwanie poborowych 22 Marcin Kaczmarski
Wojsko eksportowe 7 Tomasz Gos Dylematy sojuszu 50
Magdalena Cienki włos stoczni 38
Kowalska-Sendek Małgorzata Schwarzgruber
FORUM Projekt za milion dolarów 24 Agenci na celowniku 51
HISTORIA
Norbert Bączyk Anna Dąbrowska Tadeusz Wróbel
Lekcja cierpliwości 13 Koszary dla zuchwałych 27 Damian Budowa potęgi 52
Markowski
Rajd żelaznej sotni 43
NA CELOWNIKU NASZYM OKIEM OBLICZA WOJNY

Robert Czulda Krzysztof Plażuk MILITARIA Robert Czulda

Niechlubna broń 16 Ostatni taki patrol 32 Uśpione niebezpieczeństwo 56
Paweł Henski
Europejski nielot 46
WOJSKO WOJSKO KULISY
Paweł Henski
Robert Czulda Tadeusz Wróbel Odpowiedź Roman Przeciszewski
Polska znów mówi „nie” 18 Meandry zawodowstwa 34 na tarczę 48 Ciuciubabka z kapralem 58

nr 50/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK

Dyrektor Redakcji Wojskowej

Redaktor naczelny
www.polska-zbrojna.pl

Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65,

Mikołajkowe fundamenty
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Od 6 grudnia powstaną fundamenty legislacyjne i finansowe dla zawodowej służby
845 685, faks: 845 503; wojskowej”, ocenił szef MON Bogdan Klich 4 grudnia w sejmie.
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
W mikołajki weszła w życie nowelizacja
ustawy o powszechnym obowiązku obro-
ny, która między innymi rozszerza nabór do służ-
wodowych. Natomiast podczas briefingu 5 grud-
nia szef MON poinformował o rozkazie zastęp-
cy szefa Sztabu Generalnego WP generała Mie-
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22,
CA MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl by nadterminowej. Nowela przewiduje też za- czysława Stachowiaka. Ma on uporządkować
Redaktorzy prowadzący: stąpienie dotychczasowego poboru do armii sytuację osób, które nie stawiały się do służby
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30, obowiązkiem stawienia się przez poborowego wojskowej. Tym poborowym, którzy, mimo po-
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska, do kwalifikacji wojskowej. Minister wspomniał brania kart powołania, 2–4 grudnia nie zjawili
+4822 684 52 13, CA MON 845213;
również, że na podstawie decyzji MON wszyst- się w jednostkach wojskowych z przyczyn od
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr kie stanowiska żołnierzy służby zasadniczej sta- nich niezależnych, karty powołania zostaną anu-
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 ją się stanowiskami etatowymi szeregowych za- lowane. (ann)
229; Anna Dąbrowska, Łukasz Puchalski,
Aaron Welman tel.: +4822 684 52 44, CA MON OSTATNIE WCIELENIE
845 244; Paulina Glińska, tel.: +4822 684 52
29, CA MON 845 229; Roman Przeciszewski, ARMIA ŻEGNA SIĘ Z PO- wcielono blisko stu młodych lu- Garnizonu Warszawa karty po-
tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; WSZECHNYM POBOREM. dzi. W Siłach Powietrznych po- wołania otrzymała blisko set-
Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52 44, 2–4 grudnia ponad 1200 żoł- nad 600 poborowych stawiło ka poborowych, wcielonych do
CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof nierzy wcielono po raz ostatni się do służby między innymi Batalionu Reprezentacyjnego.
Wilewski, tel. +4852 378 25 90, CA MON 415
200; Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24
do zasadniczej służby wojsko- w 61 Brygadzie Rakietowej Ponadto do kilku jednostek
13, CA MON 262 413; wej. Do Centrum Szkolenia Obrony Powietrznej Wojsk Lądowych stawiło się
Kraków: Magdalena Kowalska-Sendek, Marynarki Wojennej trafiło oko- w Skwierzynie, 6 Batalionie kilkuset ochotników, którzy
Jacek Szustakowski, tel.: +4812 455 17 80, ło 400 poborowych, a do Dowodzenia w Śremie zadeklarowali chęć wstąpie-
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski, 3 Batalionu Zabezpieczenia i 1 Komendzie Lotniska nia do korpusu szeregowych
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko,
Dowództwa Wojsk Lądowych w Radomiu. W Dowództwie zawodowych. (ATD)
tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240;
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871 765
38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski,
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Dyskusje parlamentarne
Współpracownicy: wojska i żołnierzy, przebywają- ny narodowej do spraw wojsko-
Andrzej Jonas, Robert Czulda, cych poza granicami RP, w spra- wej służby kobiet. Spośród peł-
Marek Orzechowski, Krzysztof Głowacki,
Paweł Henski, Mariusz Jędrzejko, wach o wszystkie przestępstwa, niących czynną służbę pań,
Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta,  Nowelę Kodeksu Postępo- a więc i pospolite, w związku 620 to oficerowie, 410 podofi-
Roman Kuźniar, Damian Markowski wania Karnego, która określa z udziałem polskich jednostek cerowie i 81 zawodowi szerego-
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej: nową właściwość resortowych wojskowych w akcjach militar- wi. Jak powiedziała pułkownik
ppłk Lech Mleczko sądów, przegłosował sejm nych, misjach zagranicznych, Czuba, kobiety są we wszyst-
Kwartalnik „Bellona”, przeglądy rodzajów sił 6 grudnia. Od 1 stycznia 2009
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl,
akcjach szkoleniowych oraz kich szkołach i akademiach
tel.: +4822 684 56 85;
roku wykroczenia oraz przestęp- działaniach antyterrorystycz- wojskowych. Przyznała jednak,
Dział graficzny: stwa pospolite popełnione przez nych i akcjach humanitarnych. że jeśli chodzi o liczbę pań
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170; żołnierzy będą już należeć do W ubiegłym roku wojskowe sądy w wojsku, jesteśmy na końcu
Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk, kognicji sądów powszechnych. garnizonowe i okręgowe rozpo- wśród państw sojuszu – udział
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski Sądy wojskowe będą zajmować znały 3228 spraw karnych oraz pań to 1,5 procent naszych sił
Opracowanie stylistyczne:
się wykroczeniami i przestęp- 1963 sprawy o wykroczenia. zbrojnych. W armii amerykań-
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Mielcarz, stwami pracowników wojska, Dane z pierwszego półrocza te- skiej co dziesiąty żołnierz to ko-
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz związanymi z ich zatrudnie- go roku (1578 spraw karnych bieta, jeszcze więcej jest ich
Biuro Reklamy i Marketingu: niem, oraz żołnierzy służby czyn- oraz 914 spraw o wykroczenia) w armiach Francji. Belgii, Litwy
Adam Niemczak (kierownik) , Anita nej „popełnionymi przeciwko or- wskazywały, że w 2008 roku bę- czy Łotwy. „Wzrost liczby kobiet
Kwaterowska (tłumacz) Małgorzata
ganowi wojskowemu lub inne- dzie podobnie. Natomiast prze- w polskim wojsku to spokojny
Szustkowska, tel. +4822 684 53 87, 684 51
80, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387; mu żołnierzowi” i „popełnionymi widuje się, że statystki te zdecy- proces, przyjmując do wojska
reklama@redakcjawojskowa.pl podczas lub w związku z pełnie- dowanie zmienią się w roku nie kierujemy się płcią, lecz pre-
Prenumerata: niem obowiązków służbowych, przyszłym, po wprowadzeniu no- dyspozycjami”, dodała pułkow-
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, w obrębie obiektu wyznaczone- weli w życie. (pr) nik Czuba. Jak powiedziała pani
GLM. Informacja: +4822 684 04 00 go lub wyznaczonego miejsca
Kolportaż i reklamacje:
 W polskiej armii wśród po- pełnomocnik, kobiety mogą być
Bellona SA +4822 457 04 37, przebywania, na szkodę wojska nad 130 tysięcy żołnierzy jest ważnym źródłem naboru do
6879 041, CA MON 879 041 lub z naruszeniem obowiązku 1111 kobiet w służbie zawodo- profesjonalnej armii, należy
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina wynikającego ze służby wojsko- wej i 453 w służbie kandydac- więc monitorować przebieg ich
Numer zamknięto: 8.12.2008 r. wej”. Do właściwości wojskowe- kiej”, poinformowała posłów służby, aby stworzyć im warunki
Zdjęcie na okładce: Bogusław Bolitowski go wymiaru sprawiedliwości na- sejmowej komisji obrony rozwoju i kontynuować progra-
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
leżeć będą też postępowania 4 grudnia pułkownik Beata Czu- my edukacyjne wzmacniające
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. w odniesieniu do pracowników ba, pełnomocnik ministra obro- rolę kobiet w armii. (ad)
Zastrzega sobie prawo do skrótów.

4 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY |
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO| | || || |

SPECJALNI W KRAKOWIE Czas na proces

D zisiaj minister obrony narodowej i Dowództwo
Wojsk Specjalnych prezentują mi stopień
przygotowania i zaawansowania prac nad rozbu-
dową polskich sił specjalnych. To jest bardzo do-
bry moment i bardzo dobre miejsce, abyśmy
wspólnie z ministrem Bogdanem Klichem potwier-
dzili, że wszyscy polscy żołnierze w niedalekiej
przyszłości będą stuprocentowymi profesjonali-
stami”, mówił premier Donald Tusk 3 grudnia pod-
czas otwarcia nowej siedziby Dowództwa Wojsk
Specjalnych w podkrakowskich Pychowicach.
„Dla nas jest ważne, żeby żołnierze, szczególnie
z jednostek specjalnych, budzili respekt na całym
świecie”, powiedział premier. Szef resortu obrony
S ąd Najwyższy uwzględnił
3 grudnia zażalenie
Naczelnej Prokuratury
podkreślił natomiast, że początek grudnia to za- Wojskowej i uchylił zaskarżone
mknięcie drugiego etapu procesu profesjonaliza- postanowienie Wojskowego
cji, czyli zakończenie przymusowych wcieleń. Sądu Okręgowego
w Warszawie z 9 października,
Wojska Specjalne – nowy rodzaj sił zbrojnych
nakazujące uzupełnienie mate-
– i ich dowództwo, zostały powołane 1 stycznia
riału dowodowego. Uznał tym
2007 roku. Na podstawie decyzji szefa MON samym, że nie ma żadnych
z sierpnia 2008 roku dowództwo przeniesiono przeszkód, aby proces żołnie-
z Bydgoszczy do Krakowa. (MKS) rzy oskarżonych o zabicie cywi-
lów w afgańskiej wiosce

Samoloty
Nangar Khel rozpoczął się
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

w sądzie pierwszej instancji.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy
z Finlandii powiedział, że analiza materia-
łu dowodowego nie wskazuje

P olska prowadzi z Finlandią na istotne braki w postępowa-

rozmowy na temat pozy-
skania samolotów szkolno-
-bojowych”, ujawnił 4 grudnia
minister Bogdan Klich. Szef
MON spotkał się dwa dni
wcześniej w Finlandii z Jyri
Häkämiesem, ministrem
obrony tego kraju, oraz sze-
fem obrony admirałem Juhani
Na skrzydłach C-295M Kaskealą, który pełni funkcję
naczelnego dowódcy sił zbroj-
niu. Izba Wojskowa Sądu
Najwyższego nie podzieliła po-
glądu, że opinia biegłego z za-
kresu medycyny sądowej była
niejasna czy niepełna, ani tej
o celowości przesłuchania
mieszkańców Nangar Khel na
okoliczność obrażeń ofiar.
W ocenie sądu także zastrzeże-
nia co do dokładności oględzin
miejsca, z którego prowadzono

J eszcze w grudniu flotę 13 Eskadry Lotnictwa Transportowe- nych Finlandii. Rozmowy doty-
go powinny zasilić dwa nowe samoloty C-2195M. Pierwszy czyły współpracy w rejonie
Morza Bałtyckiego i w ra-
powinien dotrzeć na Balice już 10 grudnia. Teraz jednostka bę-
mach Unii Europejskiej oraz
dzie miała 11 hiszpańskich transportowców. Generał brygady
pilot Anatol Czaban, szef szkolenia Sił Powietrznych, ocenił możliwych kierunków współ-
pracy w dziedzinie wyposaże-
27 listopada podczas konferencji „Irak 2003–2008”, że 60 pro-
nia wojskowego. Jak podał
cent lotów wykonywanych na rzecz Wojska Polskiego odbywa minister Klich, nasze Siły
się na trasach europejskich i tu C-295M spełnia dobrze swoją Powietrzne potrzebują
rolę. Generał poinformował, że eksploatacja ostatnich pięciu 16 maszyn szkolno-bojowych,
An-26 zakończy się w styczniu 2009 roku i przez następne pół dostawa pierwszych mogłaby
roku, do wejścia do służby pierwszych C-130 Hercules, zdol- nastąpić w 2013 roku.
ności przewozowe sił zbrojnych będą nominalnie ograniczone. „Decyzji jeszcze nie mamy.
Zasugerował, że Siły Powietrzne będą dążyły do zaspokojenia Odbyliśmy kolejną rozmowę
własnymi środkami co najmniej 40 procent narodowych potrzeb z partnerami fińskimi, którzy
transportu powietrznego. Resztą zajmowaliby się przewoźnicy są skłonni dostarczyć nam
oczekiwane przez nas samo-
zewnętrzni. „Aby to osiągnąć, powinniśmy mieć dwa strategicz-
loty”, powiedział szef MON
ne C-17, dwa samoloty klasy MRTT, osiem samolotów C-130
oraz 16 taktycznych transportowców C-295M. (ag) w sejmie. (ann)
ostrzał, są niezasadne.
Zdaniem sędziów, na obecnym
etapie nie ma potrzeby przygo-
towania uzupełniającej opinii
biegłych z zakresu balistyki.
„Dowództwo sił zbrojnych i poli-
tycy są odpowiedzialni za to,
żeby nasi żołnierze byli chronie-
ni nawet w takich krytycznych
sytuacjach, jak ta
w Afganistanie. Nie ma w pol-
skim wojsku miejsca dla dzia-
łań patologicznych, ale żołnie-
rze wysyłani na wojnę muszą
mieć pełne przekonanie,
że używając broni, będą wspie-
rani, a nie ścigani”, skomento-
wał decyzje sądu premier
Donald Tusk w Krakowie. (LP)

Z wielkim smutkiem pożegnaliśmy 4 grudnia 2009 roku

śp. admirała Romualda Andrzeja WAGĘ
dowódcę Marynarki Wojennej w latach 1989–1996, inicjatora procesu integracji MW z siłami morskimi NATO, odznaczonego
m.in. krzyżami: Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, amerykańskim
medalem „Legion of Merit” przyznawanym za szczególne zasługi w międzynarodowej współpracy i utrzymaniu światowego pokoju.
Odszedł na wieczną wachtę wybitny marynarz i wielki człowiek
RODZINIE oraz BLISKIM
składamy szczere wyrazy współczucia
Bogdan Klich, minister obrony narodowej
generał Franciszek Gągor, szef Sztabu Generalnego WP

nr 50/2008 Polska Zbrojna 5

AAAAAAA
KOMENTARZ
TEMAT
WYDARZENIA
NUME- ZAPIS RU

Roman Kuźniar
Rada NATO:
powrót realizmu
SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
MIĘDZYNARODOWYCH UW

Grudniowe posiedzenie Rady Północno-
atlantyckiej przyniosło kilka bardzo
dobrych postanowień. Najbardziej
medialnie nagłośnione dotyczyło per-
spektywy członkostwa Ukrainy i Gruzji.
Po sierpniowym konflikcie na Kaukazie,
stosunek NATO do tej sprawy wielu
chciało uczynić testem na twardą posta-
wę sojuszu wobec Rosji.
nie się realna. Sojusz zobowiązał się zara-
zem do zwiększenia pomocy dla Gruzji
i Ukrainy w wysiłkach przygotowujących te
kraje do członkostwa.
Z uwagi na wewnętrzne różnice w sojuszu
w sprawie przyznania MAP dla tych
państw postanowiono, że ta pomoc nie bę-
dzie świadczona przez Plan Działania na
rzecz Członkostwa, lecz poprzez zwiększo-
ne zadania dwóch komisji: NATO–Ukraina
oraz NATO–Gruzja. W ten sposób nie tylko
trwałą secesją Abchazji i Południowej
Osetii. Na sesji Rady postanowiono także
o czymś, co może być ważne dla Polski.
Pustą do tej pory formułę, mówiącą, że bu-
dowa amerykańskiego systemu antyrakie-
towego będzie wkładem w obronę państw
sojuszu przed zagrożeniem ze strony rakiet
balistycznych, uzupełniono zobowiązaniem
szybkiego wyboru opcji budowy całościo-
wej, sojuszniczej obrony antyrakietowej.
Chodzi o taki system, który da także osłonę

P rzyznanie MAP miało być demonstra-

cją stanowczości, odmienna decyzja
– znakiem ustępliwości wobec Moskwy.
W tym medialnym domaganiu się, zwłasz-
cza w Polsce, przyznania MAP tym dwóm
państwom, a więc bliskiej perspektywy
członkostwa, zupełnie zdawano się pomijać
kryteria członkostwa w sojuszu oraz sto-
pień gotowości Ukrainy i Gruzji do wywiązy-
wania się z obowiązków z tego członkostwa
wynikających. Chciejstwo miało wziąć górę
nad rzeczywistością. NATO potrafiło sobie
poradzić z tym wyzwaniem. W decyzjach
podjętych na początku grudnia potwier-
dzono przyrzeczenie z Bukaresztu: Ukraina
i Gruzja powinny się znaleźć pewnego dnia
w sojuszu. Jednocześnie porzucono wish-
ful politics. Kijów i Tbilisi usłyszały, że
przed nimi „jest jeszcze dużo do zrobie-
nia”, zanim perspektywa członkostwa sta-
„uspokojono” Rosję oraz złagodzono scep-
tycyzm niektórych członków sojuszu
w sprawie szybkiego członkostwa Ukrainy
i Gruzji, ale i powiedziano dwójce kandyda-
tów, że bez ich ciężkiej pracy nie będzie
członkostwa. W przypadku Ukrainy chodzi
przede wszystkim o wewnętrzną stabil-
ność polityczną, zaś w przypadku Gruzji
o bardziej obliczalną politykę zagraniczną.
Jestem pewien, że jeśli oba te kraje upora-
ją się ze swoimi własnym problemami
z demokracją, reformą armii czy proble-
mem integralności terytorium, wtedy czyn-
nik rosyjski przestanie być przeszkodą czy
pretekstem do odkładania sprawy człon-
kostwa. Może, jak w przypadku Serbii, któ-
ra godząc się z secesją Kosowa uzyskuje
szansę członkostwa w UE i NATO, Tbilisi
powinno się pogodzić z tym, co jest fak-
tem od chwili niepodległości Gruzji, to jest
Polsce. Wiadomo, że budowa amerykań-
skiej bazy może zwiększyć zagrożenia dla
bezpieczeństwa Polski, w tym ze strony ra-
kiet balistycznych. Dobrze zatem się dzieje,
że to, czego nie udało się uzyskać od USA
w ramach negocjacji nad budową ich bazy
systemu MD w naszym kraju, uda się być
może uzyskać od sojuszu jako całości.
Wymaga tego zasada solidarności i niepo-
dzielności bezpieczeństwa na obszarze
NATO. W czasie lutowego spotkania mini-
strów obrony w Krakowie powinno zostać
wypracowane wspólne stanowisko sojuszu
w tej sprawie. Miejmy nadzieję, że polska
dyplomacja będzie z taką samą energią za-
biegać o budowę systemu atlantyckiego,
służącego bezpieczeństwu naszego kraju,
z jaką jeszcze pół roku temu starała się
o obecność w naszym kraju bazy służącej
bezpieczeństwu USA.

ZOSTAŃ Nowa brygada

OBSERWATOREM
D owództwo Wojsk Lądowych organi-
zuje 12–24 stycznia 2009 roku
w Centrum Szkolenia na potrzeby Sił
Pokojowych w Kielcach kurs dla kandyda-
tów na obserwatorów wojskowych misji
pokojowych. Celem jest przygotowanie
kolejnej grupy oficerów WP do uczestnic-
twa w misjach organizacji międzynarodo-
wych. Od kandydatów do szkolenia wy-
magane są: minimum pięcioletni staż
służby zawodowej; stopień porucznika,
kapitana lub majora; znajomość angiel-
skiego na poziomie 3333 według
STANAG-u 6001 lub na niższym, lecz z do-
świadczeniem w służbie zagranicznej;
prawo jazdy minimum kategorii B. Chęć
udziału w szkoleniu oficerowie powinni
zgłaszać drogą służbową dowódcom, któ-
rzy prześlą dokumenty do Oddziału Misji
Międzynarodowych DWSZ najpóźniej do
20 grudnia 2008 roku. (ag)
JAROSŁAW RYBAK
wielonarodowa
ZMIENI SIĘ CHARAKTER 3 BRYGADY
ZMECHANIZOWANEJ. Minister obrony przed
kilkoma tygodniami zaproponował swoim od-
powiednikom z Litwy i Ukrainy utworzenie
w Lublinie kwatery wielonarodowej brygady
przeznaczonej do udziału w operacjach za-
granicznych. Jej pododdziały stacjonowałyby
w ojczystych krajach. Polska i Ukraina chcą
wydzielić po batalionie piechoty. Nie ma pew-
ności co do kontyngentu litewskiego. „Litwa
ma nowy rząd. Mam nadzieję, że zobowiąza-
nia poprzedniego ministra obrony zostaną
potwierdzone i szybko przystąpimy do rozpi-
sywania projektu na szczegóły”, powiedział
Bogdan Klich 26 listopada. Nieoficjalnie „PZ”
usłyszała, że być może do brygady zgłoszą
niewielkie kontrybucje Łotwa i Estonia.
Funkcjonowanie kwatery powinno zostać za- W stworzeniu wielonarodowej brygady
inaugurowane w 2011 roku. Pierwszym do- pomogą doświadczenia między innymi
z LITPOLBATT-u (na zdjęciu).
wódcą brygady byłby oficer ukraiński. (gol)

6 Polska Zbrojna nr 50/2008


WOJSKO
EKSPORTOWE
Planuje się, że do roku 2012 staniemy się w NATO armią przodującą w dziedzinie operacji specjalnych.
Komandosi z Lublińca się cieszą. Liczą na lepsze uzbrojenie, sprzęt i wyższe płace.
Ostatnio coraz częściej z różnych
stron padają stwierdzenia, że żołnierze
jednostek specjalnych są doskonałym
polskim towarem eksportowym. Har-
monogram rozwoju tych wojsk został
zawarty w ogólnym planie rozwoju ar-
mii na lata 2007–2012. Oddzielne ana-
lizy i sugestie na ten temat szykuje tak-
że Biuro Bezpieczeństwa Narodowego.
Potrzeba unowocześnienia formacji spe-
cjalnych jest uzasadniona. Misje zagra-
niczne, na które trafiają polscy żołnie-
rze, mają charakter wybitnie asyme-
tryczny. A właśnie na takich operacjach
najlepiej znają się żołnierze formacji
specjalnych.
nr 50/2008
Bogusław
Politowski
Przygotowani do wykonywania zadań
w warunkach najwyższego ryzyka, gdy
użycie sił konwencjonalnych jest nie-
możliwe, działając wspólnie ze specja-
listami wojsk koalicji, głownie Stanów
Zjednoczonych, żołnierze jednostek
specjalnych wielokrotnie udowodnili już
swój profesjonalizm oraz najwyższy po-
ziom zaangażowania. I chociaż mówi-
my o najmłodszym rodzaju wojsk w na-
szych siłach zbrojnych, to o udział ze-
społów naszych komandosów w różnych
operacjach sojuszniczych dobijają się
podobno partnerzy z państw, które – jak
się może wydawać – mają takich żoł-
nierzy pod dostatkiem.
WOJSKA SPECJALNE
ARCHIWUM GROM, M. KLUCZYŃSKI, B. POLITOWSKI
W skład polskich Wojsk Specjalnych
wchodzą obecnie Grupa Reagowania
Operacyjno-Manewrowego – GROM,
Morska Jednostka Działań Specjalnych
– Formoza, oraz 1 Pułk Specjalny Ko-
mandosów (psk) z Lublińca. Wszystkie
od 1 stycznia bieżącego roku są podpo-
rządkowane odrębnemu dowództwu, któ-
re powstało z początkiem 2007 roku na
bazie Szefostwa Działań Specjalnych,
działającego wcześniej w ramach Szta-
bu Generalnego WP. W tej elitarnej i naj-
bardziej profesjonalnej formacji najwięk-
szą jednostką jest 1 psk, który wykonu-
je najwięcej zadań związanych z udzia-
łem w misjach zagranicznych. 
Polska Zbrojna 7
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERUZAPIS
JEŚLI TEMPO modernizacji technicznej nie osłabnie, to w roku 2012 będziemy mogli się pochwalić ko-
mandosami na poziomie światowej czołówki. Żołnierze z 1 psk będą w tej elicie największą jednostką.
Skoro jednostki, o których mowa, są
w pełni uzawodowione i dobrze wypo-
sażone, to czy dotyczy ich proces trwa-
jącej profesjonalizacji? A może w tym
przypadku chodzi o działania inne, bar-
dziej zaawansowane? O jednoznaczną
odpowiedź trudno, gdyż wojska spe-
cjalne z natury są bardzo hermetyczne,
i zajrzenie w ich wnętrze często bywa
niemożliwe.
Po wystosowaniu odpowiednich pism
udało nam się jednak zajrzeć na chwi-
lę na podwórko komandosów z Lubliń-
ca. Okazuje się, że ta na wskroś elitar-
na jednostka boryka się z wieloma pro-
blemami. Pocieszające jedynie, że jak
zapewnił jej dowódca pułkownik Da-
riusz Dachowicz, kłopotów już nie
przybywa, a obecne są typowe i wyni-
kają z wielu codziennych zadań. Nig-
dzie przecież nie jest tak, że życie du-
żej jednostki toczy się idealnie i bez-
problemowo.
W całych siłach zbrojnych trwa obec-
nie batalia o uzawodowienie. W Lubliń-
cu sprawa naboru kadr ma nieco inny
wymiar niż w typowych jednostkach.
Z racji tego, że żołnierze służby zasad-
niczej od dawna tutaj nie trafiają, odpa-
da cała sfera dotycząca pozyskiwania
8 Polska Zbrojna
BOGUSŁAW POLITOWSKI
ich do służby nadterminowej. Bywają
jednak kłopoty z pozyskaniem odpo-
wiednich ludzi do służby w korpusie
szeregowych zawodowych. Kandyda-
tów, owszem, jest wielu, jednak po prze-
prowadzeniu testów i egzaminów nada-
jących się do służby w tej specyficznej
formacji pozostaje jedynie 10 procent.
I mówimy tutaj nie o weryfikacji ludzi
do zespołów bojowych, lecz pozyskiwa-
niu szeregowych do pracy w pododdzia-
łach. Dopiero po kilkuletniej nienagan-
nej służbie, nieliczni szeregowi w dro-
dze wyróżnienia mają szansę zostać kan-
dydatami na komandosa.
Jak zapewnia dowódca, sito podczas
sprawdzianów jest gęste i żadnych od-
stępstw w tej kwestii się nie przewiduje.
Jego zdaniem, w takim pułku jak ten na-
wet żołnierz pododdziałów pomocni-
czych musi mieć predyspozycje najlep-
sze z możliwych, chociażby dlatego, że
na przykład ze spadochronem muszą ska-
kać tu wszyscy. Żeby wykonać skoki
i przejść w ciągu roku wszystkie progra-
mowe sprawdziany i testy, nie może być
odstępstw od norm sprawnościowych
i psychologicznych.
Innym mankamentem w 1 psk jest to,
że do służby w zgłasza się zbyt wielu ka-
PODSTAWOWYM ZADANIEM FORMOZY jest prowadzenie
z Lublińca oraz niektórymi odpowiednikami w marynarkach
prali i starszych kaprali, których nasza
armia produkowała kiedyś na potęgę.
Wielu z nich reprezentuje być może wy-
soki poziom wyszkolenia, cóż jednak
z tego, skoro w pułku jest za mało eta-
tów dla podoficerów w takich stopniach.
Struktura etatowa ma się dopiero zmie-
nić. Muszą tego dokonać przełożeni naj-
wyższych szczebli. W Lublińcu mają na-
dzieje, że nowy etat jednostki będzie bar-
dziej elastyczny i że zostaną w nim
uwzględnione wszelkie zgłaszane przez
pułk sugestie.
Co do oficerów, to w jednostce ko-
mandosów ciągle są wolne etaty. Są
wakaty do zespołów bojowych i pod-
oddziałów zabezpieczenia. Problemy
zaczynają się jednak wtedy, gdy kan-
dydat przejdzie trudny proces weryfi-
kacyjny i zaczyna się starać o przenie-
sienie służbowe. Dowódcy innych ro-
dzajów wojsk wcale nie ułatwiają swo-
im podwładnym przejścia. Cóż, każdy
broni swego, a pozbywanie się najlep-
szych oficerów ze swoich jednostek ni-
komu nie przychodzi łatwo.
Najważniejsze pieniądze
W ramach trwającej reorganizacji,
w ciągu ostatnich dwóch lat Wojska
nr 50/2008
 MARIAN KLUCZYŃSKI (2)
działań na morzu, pod wodą i w obiektach brzegowych. Współpracuje ona najczęściej z oddziałem wodnym GROM-u, kompanią płetwonurków 1 Pułku Specjalnego
wojennych państw NATO.
Specjalne dostały bardzo mocny za-
strzyk finansowy. W roku 2007 na ich
modernizację wydano 265 milionów
złotych, a w tym 260 milionów. Dla
porównania w roku 2006 na moderni-
zację jednostek podlegających obec-
nie Dowództwu Wojsk Specjalnych
wydano jedynie 61 milionów złotych.
W roku 2009 budżet tej formacji bę-
dzie mniejszy niż w roku bieżącym
i wyniesie około 170 milionów zło-
tych. Jak wyjaśniają władze resortu,
wszystko dlatego, że zmniejszy się
liczba zadań wykonywanych przez ko-
mandosów, szczególnie tych zagra-
nicznych.
Słysząc o mniejszym budżecie, wie-
lu pseudospecjalistów od wojskowo-
ści podniosło larum, że oto niebawem
ma nastąpić demontowanie formacji,
która dopiero co została scalona pod
jednym dowództwem i zaczęła stawać
się prawdziwie elitarna. W niedaw-
nym piśmie do Senatu RP szef resor-
tu uspokajał, że nakłady są przemy-
ślane i planowe, spójne z założeniami
rozwoju tych sił. Wyjaśnił, że nie tyl-
ko nie będzie demontażu elitarnych
wojsk, lecz wręcz odwrotnie – powsta-
nie nowy, powietrzny komponent słu-
nr 50/2008
żący do przeprowadzania powietrz-
nych operacji specjalnych oraz jed-
nostka wsparcia dowodzenia i zabez-
pieczenia Wojsk Specjalnych.
Komandosi z Lublińca nie komen-
tują finansowych decyzji na tak wy-
sokich szczeblach. Mają jednak na-
dzieję, że proces modernizacyjny, zna-
cząco odczuwalny w tym roku, nie zo-
stanie przerwany. W tym roku otrzy-
mali na przykład nowe kamizelki ku-
loodporne, nowe Glocki-17, wysokiej
klasy noktowizory i trochę innego
sprzętu. Mają nadzieję, że rok następ-
ny będzie równie obfity i oprócz wy-
sokiej klasy uzbrojenia, którego bar-
dzo potrzebują, przyniesie im także
podwyżki pensji. Nieśmiało liczą, że
znikną finansowe dysproporcje mię-
dzy nimi a żołnierzami GROM-u. Ar-
gumentują, że skoro zadania wykonu-
ją te same i są w jednej rodzinie jed-
nostek specjalnych, to i podział pie-
niędzy będzie sprawiedliwy.
Profesjonalizacja jest nierozerwal-
nie związana z modernizacją. Biorąc
pod uwagę, że ciągle powstają nowe
rodzaje broni, bardziej nowoczesny
sprzęt i wyposażenie, to proces ten
w przypadku tego szczególnego ro-
WOJSKA SPECJALNE
dzaju wojsk będzie trwał bezustannie.
Mając także na względzie naturalny
ubytek ludzi w takich jednostkach, po-
zyskiwanie nowych, zdolnych do pro-
wadzenia działań w trudnych warun-
kach, działań ryzykownych i niebez-
piecznych, będzie trwało zawsze.
Dowodzenie
Dowództwo Wojsk Specjalnych jest
podporządkowane bezpośrednio szefowi
Sztabu Generalnego WP. Dowódca
Wojsk Specjalnych jako jedyny dowód-
ca rodzajów sił zbrojnych ma możliwość
dowodzenia swoimi własnymi wojska-
mi, nie wydzielając ich do Dowództwa
Operacyjnego Sił Zbrojnych.
Podczas posiedzenia sejmowej Komi-
sji Obrony Narodowej zastępca dowód-
cy Wojsk Specjalnych generał brygady
Marek Olbrycht powiedział, że dobrze
się stało, iż obecnie te wojska w pewien
sposób są same sobie sterem, żeglarzem
i okrętem. Dzięki temu na przykład
mają możliwość zakupów uzbrojenia
i sprzętu, który jest przeznaczony wy-
łącznie dla jednostek specjalnych. Nie
trzeba nikogo przekonywać, że sprzęt
potrzebny komandosom różni się od
ogólnie używanego w armii. Jest często 
Polska Zbrojna 9
AAAAAAA
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERU
AAAAAAAA
ZAPIS

GROM jest zdolny do przeprowadzania szybkich akcji w dowolnym miejscu na świecie. Osiągnięcia tego oddziału
porównywalne są do sukcesów najlepszych tego typu formacji – brytyjskiego SAS czy amerykańskiej Delty

10 Polska Zbrojna nr 50/2008

 WOJSKA SPECJALNE
| | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | |

specyficzny i drogi, więc tym bardziej

powinien być zamawiany przez fa-
chowców.
Dowódca pułku z Lublińca dodaje,
że teraz łatwiej jest mu załatwić wszel-
kie sprawy, ponieważ zwraca się z ni-
mi do specjalistów z DWS. Pułkownik
Dachowicz twierdzi jednocześnie, że
podlegając Dowództwu Wojsk Lądo-
wych, nie narzekał co prawda, jednak
nie wszyscy oficerowie tej instytucji
potrafili zaakceptować specyfikę
i pewną odrębność jednostki specjal-
nej. Lubliniec owszem uważano za eli-
tę, jednak w planowaniu czy zaopa-
trywaniu był mimo wszystko tylko jed-
ną z bardzo wielu jednostek. Obecnie
formacja ta sama może organizować
przetargi i kupować niektóre elemen-
ty wyposażenia.
Wojska Specjalne od dawna wypeł-
niają zadania związane z polityką
obronną naszego kraju, a także muszą
być gotowe do wykonywania zadań

W ramach trwającej reorganizacji, w ciągu ostatnich dwóch lat Wojska

Specjalne dostały bardzo mocny zastrzyk finansowy. W 2007 roku na ich
modernizację wydano 265 milionów złotych, a w tym 260 milionów
określonych przez Komitet Wojskowy
NATO. Należą do nich przede wszyst-
kim: rozpoznanie specjalne, akcje bez-
pośrednie, dywersyjne, a także wspar-
cie militarne, na przykład poprzez
szkolenie jednostek specjalnych in-
nych armii, dostarczanie broni i uzbro-
jenia. Są to także działania przeciw-
terrorystyczne i wiele innych.
Właśnie ta odmienna od innych
wojsk specyfika wymusiła utworzenie
odrębnego dowództwa owej formacji,
które w sposób fachowy może opra-
cowywać niekonwencjonalne sposoby
szkolenia, odrębnego zaopatrzenia
oraz w razie potrzeby uzgadniania
efektywnego ich wykorzystania i do-
wodzenia nimi.
Jeżeli istotnie żołnierze naszych
Wojsk Specjalnych mają niedługo stać
się potęgą realizującą w ramach
NATO najtrudniejsze zadania specjal-
ne, jeśli mamy w tym względzie przo-
dować, to kroki poczynione w ostat-
nich dwóch latach znacznie nas do te-
go przybliżają. Jeśli tempo, szczegól-
nie modernizacji technicznej, nie
osłabnie, to istotnie w roku 2012 bę-
dziemy mogli się pochwalić komando-
sami na poziomie światowej czołówki.
ARCHIWUM GROM

Żołnierze z 1 psk będą w tej elicie jed-

nostką największą. 

boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl

nr 50/2008 Polska Zbrojna 11

AAAAAAA AAAAAAAA

Przemys³owy Instytut Telekomunikacji S.A.

Obiekt SDP-20 SAMOC

Stanowisko dowodzenia jednostkami wojsk rakietowych
“SAMOC” jest komponentem systemu gotowoœæ) umo¿liwia ocenê zagro¿enia
dowodzenia i kierowania obron¹ powietrzn¹ i automatyczne przydzielanie œrodkom ogniowym
szczebla taktycznego, przeznaczonym do celów do zwalczania, zapewnia wsparcie bojowe
kierowania ogniem naziemnych stanowisk poprzez wydawanie rozkazów i kontrolowanie
obrony powietrznej w systemach narodowych statusów operacyjnych pododdzia³ów
i koalicyjnych. “SAMOC” monitoruje status dysponuj¹cych aktywnymi œrodkami walki.
operacyjny œrodka ogniowego (po³o¿enie,

www.pit.edu.pl

12 Polska Zbrojna Laureat nagrody DEFENDER 2008

nr 50/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

Norbert
Bączyk

LEKCJA CIERPLIWOŚCI
Siły Powietrzne oczekują na przylot do Polski pierwszego z samolotów Hercules.
Operacja ta opóźnia się, a program pozyskania C-130 to prawdziwa lekcja cierpliwości.
Ktoś może zapytać, po co nam właściwie te samoloty?
lanowane przejęcie od
Amerykanów pięciu śred-
nich samolotów transpor-
towych C-130 Hercules to
doskonała ilustracja bla-
sków i cieni naszego soju-
szu z USA. Właśnie dzięki wsparciu zza
Atlantyku Wojsko Polskie ma w latach
2008–2009 pozyskać kilka dodatkowych
transportowców, ale to nie oznacza, iż
dostajemy gwiazdkę z nieba i sami nie
musimy do tego interesu dokładać. Spro-
wadzenie pięciu wiekowych C-130 to nie
jest może program na miarę F-16, ale
i on ma istotne znaczenie dla struktur ca-
łych Sił Powietrznych. Być może w przy-
szłości największą korzyścią okażą się
dla nas nie samoloty, ale lotnisko, na któ-
rym będą stacjonować.
Niekończąca się historia
Koncepcja pozyskania przez polską ar-
mię samolotów C-130 Hercules datuje
się jeszcze na lata 90. XX wieku. Osta-
tecznie jednak impulsem do bardziej zde-
cydowanych działań stały się dopiero do-
świadczenia z misji na Bałkanach,
a przede wszystkim z Afganistanu i Ira-
ku. W tej sytuacji w latach 2002–2003
podjęto rozmowy zmierzające do pozy-
skania kilku samolotów C-130. Barierą
okazały się jednak koszty. Ówcześni de-
cydenci deklarowali bowiem wyraźnie,
iż wobec realizacji kilku kluczowych
programów modernizacyjnych (F-16,
AMV, Spike, C-295) oraz zwiększenia
zaangażowania armii poza granicami
kraju, własne środki wystarczą co naj-
wyżej na budowę infrastruktury lotni-
skowej pod nowe samoloty, ale nie ma
możliwości sfinansowania ich. Ze
względu na tak drastyczne ograniczenia
budżetowe podjęto zatem starania o bez-
zwrotną pożyczkę rządu amerykańskie-
go (Foreign Military Financing – FMF).
Była to, i nadal jest, jedyna możliwa dro-
ga, aby pozyskać C-130. Zaważyła jed-
nak w późniejszym okresie na realizacji
programu oraz na zakresie wyposażenia
nabytych samolotów.
USAF
Już w 2002 roku zwrócono uwagę na
maszyny C-130K wycofane z arsenałów
RAF, mimo ich zaawansowanego wieku
oraz znacznego zużycia. Ostatecznie jed-
nak dopiero 22 czerwca 2004 roku ów-
czesny minister obrony narodowej Jerzy
Szmajdziński podpisał stosowną umo-
wę LOA na dostawę łącznie sześciu sa-
molotów (z czego jeden C-130 jako źró-
dło części). Koszty programu oszacowa-
no wówczas na 75,22 miliona dolarów,
przy czym kwoty te, sygnowane w ra-
mach FMF, dotyczyły jedynie remontów
i modernizacji samolotów. Transportow-
ce miały dotrzeć do Polski już w latach
2006–2007. Jednakże wybór maszyn in-
tensywnie użytkowanych przez Brytyj-
czyków okazał się mało szczęśliwy. Wy-
produkowane pod koniec lat 60. XX wie-
ku C-130K odznaczały się bowiem
znacznym zużyciem, ponadto ze wzglę-
du na szczególne wyposażenie wymaga-
ły przeróbek. Analiza techniczna wska-
zanych samolotów wykazała koniecz-
ność poważnych prac czy wręcz wymia- 

nr 50/2008 Polska Zbrojna 13

AAAAAAALOTNICTWO
FORUM AAAAAAAA
ny podstawowych agregatów i elemen-
tów konstrukcyjnych, w tym części skrzy-
deł, silników i śmigieł. W efekcie z jed-
nej strony podnosiło to koszty moderni-
zacji nawet do 200 milionów dolarów,
z drugiej oddaliło planowane przekaza-
nie samolotów na lata 2011–2012. I choć
4 kwietnia 2005 roku szef MON wydał
decyzję numer 79/MON w sprawie pro-
gramu wyposażenia SZRP w samoloty
transportowe C-130K Hercules, to już
13 maja po konsultacjach ze stroną ame-
rykańską koncepcja pozyskania tych ma-
szyn upadła.
Na początku 2006 roku podpisano fak-
tycznie nową umowę (aneks numer 1).
Zakładała ona pozyskanie pięciu maszyn
C-130E, wycofanych wiosną 2005 roku
z USAF, a wyprodukowanych na począt-
ku lat 70. XX wieku. Podstawowe zało-
żenia nowego programu obejmowały
między innymi wsparcie techniczne dla
nalotu 200 godzin rocznie na maszynę
i udział w programach wsparcia eksplo-
atacji przez jeden rok, modernizacji sys-
temu załadunku i obrony oraz szkolenie
personelu latającego i technicznego. Ze
względu na montaż systemów obronnych
jego wartość została podniesiona z 75 do
82,922 miliona dolarów. Ponadto dodat-
kowe środki miały pochodzić z dotacji
przyznanej przez Kongres Stanów Zjed-
noczonych na finansowanie programu,
w tym na wymianę centropłatów.
Umowa za umową
Umowa (aneks) z początków 2006 ro-
ku wywołała jednak pewne kontrower-
sje. Analiza potrzeb operacyjnych SZRP
w zakresie transportu powietrznego wy-
kazała wyraźnie, iż zagwarantowane
w umowie 200 godzin nalotu roczne-
go na samolot nie wystarczy. Strona
polska zaproponowała zwiększenie na-
lotu do 600 godzin rocznie, a ponadto
zwiększenie docelowo szkolenia lotni-
czego do trzech załóg na samolot
(w ramach pierwszej transzy wynego-
cjowano jedynie szkolenie 50 polskich
żołnierzy – 10 pilotów, 5 nawigatorów,
5 techników pokładowych, 5 techników
pokładowych obsługi ładunku, a zatem
5 kompletnych załóg oraz 25 osób per-
sonelu naziemnego; oznacza to, iż na
każdy C-130 przypada tylko jedna za-
łoga), zwiększenie pakietu logistyczne-
go odpowiednio do nalotu oraz dofinan-
sowanie programu także w kolejnych la-
tach. W międzyczasie w kolejnych anek-
sach zwiększano środki wydatkowane
w ramach FMF na program C-130
do blisko 100 milionów dolarów – wię-
cej pieniędzy przeznaczono na części
i szkolenie.
14 Polska Zbrojna
Wiosną 2008 roku miały miejsce ko-
lejne ważne wydarzenia w historii pro-
gramu. Przede wszystkim zmieniono
wreszcie podstawę prawną, po tym jak
minister Bogdan Klich podpisał 29 ma-
ja decyzję numer 270/MON w sprawie
wyposażenia SZRP w samoloty trans-
portowe C-130E i zapewnienia jego fi-
nansowania, co zniosło decyzję z 2004
roku. Jesienią 2008 roku z inicjatywy
Sił Powietrznych negocjowano następ-
ne umowy, w tym dalsze rozszerzenie
nakładów FMF na program C-130 w ko-
lejnym roku. Ponieważ wartość uzyska-
nego dofinansowania zbliżyła się do po-
ziomu wspomnianych 100 milionów do-
larów, zgodnie z prawem amerykańskim
konieczne jest podpisanie nowej umo-
wy LOA, co powinno nastąpić
w początkach 2009 roku.
W ramach tej umowy
w latach 2009–2010 Sprowadzenie
można będzie prze- pięciu wiekowych C-130 to nie
szkolić kolejne 5 za- jest może program na miarę F-16,
łóg oraz kolejną ale i on ma istotne znaczenie dla
grupę techników struktur całych Sił Powietrznych.
(w efekcie dwie Być może w przyszłości największą
załogi na samolot), korzyścią okażą się dla nas nie
a także uzyskać do- samoloty, ale lotnisko, na którym potrzeb operacyjnych
datkowe wyposaże- będą stacjonować i określeniu prioryte-
nie i zapasy części za- tów. Słowem, inwestować
miennych, które pozwo- w C-130E będziemy tylko
lą na rozszerzenie czasu i za- wtedy, gdy uznamy dalszą dłu-
kresu eksploatacji transportowców. goletnią eksploatację tych maszyn za
Szkolenie załóg do poziomu trzech na opłacalną. Poważniejsze prace moderni-
samolot mogłoby być natomiast realizo- zacyjne mogą zostać przeprowadzone
wane w 2011 roku. (jeśli będą na to pieniądze) przy wyko-
Z powyższego zarysu historii pozyska- nywaniu planowanych remontów śred-
nia partii samolotów C-130 jasno wyni- nich transportowców. Trzeba je będzie
ka, iż proces ten nie zakończy się by- przeprowadzić po 48–69 miesiącach eks-
najmniej w chwili przylotu samolotów ploatacji, a zatem za 4–5 lat. Część ta-
do kraju. Ograniczone środki finansowe kich prac okaże się zresztą niezbędna.
wpłynęły bowiem na niewielki zakres Wiadomo, iż modernizacji wymagać bę-
modernizacji i przeróbek tych wieko- dzie system precyzyjnej nawigacji, co ma
wych transportowców. Na dodatek sami związek z planowanymi zmianami w pra-
także nie mogliśmy za bardzo zainwesto- wie lotniczym. Na razie rzeczywisty
wać w program C-130, ponieważ zgod- okres eksploatacji mających blisko po
nie z prawem operacje powyżej 5 milio- 40 lat samolotów jest kwestią otwartą.
nów euro wymagałyby już od strony Teoretycznie mogłyby one pozostać
amerykańskiej realizacji offsetu. A to, ze w służbie nawet 15 i więcej lat, ale zale-
zrozumiałych względów, nie wchodzi ży to zarówno od ich stanu techniczne-
w grę. Strona polska jest oczywiście za- go, jak i środków, jakie będzie można
interesowana dalszą modernizacją swych w tym czasie przeznaczyć na ich eksplo-
C-130, ale dla Sił Powietrznych równie atację. Przypomnijmy, iż jeszcze kilka lat
ważne jest jak najszybsze pozyskanie sa- temu MON deklarował, że pozyskanie
molotów i wdrożenie ich od 2009 roku pięciu C-130E za pieniądze z funduszy
do służby operacyjnej. Zdaniem Do- pomocowych jest jedynie programem
wództwa Sił Powietrznych, w przyszło- przejściowym, po to, aby zdobyć do-
ści można będzie rozważyć opcjonalną świadczenie w eksploatacji średnich sa-
modernizację (przebudowa silników do molotów transportowych i wyszkoleniu
wersji A-15, modernizacja awioniki) dla kadr, które później mogłyby zostać skie-
samolotów C-130E, niemniej decyzje na- rowane do obsługi innych już, nowszych
leży podjąć po uzyskaniu doświadczeń (nowych) transportowców. Czy jednak
z eksploatacji, weryfikacji rzeczywistych rzeczywiście MON będzie mogło za kil-
nr 50/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
ka lat takie samoloty nabyć, jest kwestią
co najmniej dyskusyjną.
Baza, której nie ma
Przylot pierwszego C-130E planowa-
no na jesień tego roku, jednak terminy
przesuwano kilkakrotnie. Opóźnienia
mają wynikać z konieczności poważ-
niejszych prac technicznych na samolo-
tach oraz wykrycia nowych usterek, któ-
re – co oczywiste – należy usunąć przed
przekazaniem transportowców stronie
polskiej. Wszystkie pięć maszyn odbie-
rzemy w 2009 roku. Na razie jesienią
2008 roku powrócili do kraju przeszko-
leni w USA technicy, natomiast przyby-
cie dwóch pierwszych polskich załóg na
C-130 zaplanowano na początek przy-
szłego roku, wraz z dostarczeniem
pierwszego samolotu.
Paradoksalnie opóźnienia z samolo-
tami są stronie polskiej… na rękę. Już
od 2005 roku w ramach „Centralnego
planu inwestycji budowlanych resortu
obrony narodowej” realizowane są za-
dania związane z przygotowaniem in-
frastruktury lotniska w Powidzu do
przyjęcia samolotu C-130. Podstawą fi-
nansowania prac jest Fundusz Moder-
nizacji Sił Zbrojnych. Docelowo do
2012 roku na wykonanie 21 kluczowych
zadań inwestycyjnych w Powidzu prze-
widziano środki o łącznej kwocie 495
milionów złotych (pierwotnie 400 mi-
lionów na 14 projektów). Tymczasem
kilka już ukończonych projektów (trzy
nr 50/2008
|
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
USAF
w latach 2005–2007 oraz planowane
cztery następne do końca 2008 roku)
kosztowało jedynie kilkadziesiąt milio-
nów. Jak więc widać, większość pienię-
dzy przeznaczonych na przebudowę ba-
zy ma być dopiero wydana, a całość
kosztów przekroczy 0,5 miliarda zło-
tych. Niestety, z różnych przyczyn prze-
budowa lotniska przebiega znacznie
wolniej niż planowano, zaś części pie-
niędzy nie udaje się wydatkować w za-
planowanych terminach. W efekcie od-
suwa to w czasie ukończenie całej in-
frastruktury bazy nawet o kilka lat
w stosunku do pierwotnych zamiarów.
Obecnie zadaniami kluczowymi dla
poprawnego funkcjonowania bazy w Po-
widzu po sprowadzeniu samolotów
C-130E są przede wszystkim moderni-
zacja nawierzchni lotniskowych (war-
tość 317,6 miliona złotych, okres reali-
zacji 2006–2011) oraz budowa hanga-
ru obsługi samolotów (wartość 89,7 mi-
liona, okres realizacji 2006–2010), a za-
tem inwestycje mające pochłonąć
80 procent całości pieniędzy wydatko-
wanych na przebudowę bazy. Niestety,
długotrwałe procedury związane z wy-
łonieniem wykonawcy robót spowodo-
wały, że pierwszy etap zadania związa-
ny z modernizacją głównego postoju
GMP i dróg kołowania nie zostanie wy-
konany do czasu przybycia pierwszego
samolotu. Rozwiązaniem alternatyw-
nym do czasu wybudowania płaszczy-
zny GMP będzie wykorzystywanie
| |
||
ŚWIAT TO I OWO || |
przez samoloty C-130E płaszczyzny po-
stoju samolotów transportu strategicz-
nego, wybudowanej w ramach pakietu
NSIP. Podobnie długotrwałe uzgodnie-
nia związane z ustalaniem koncepcji bu-
dowy hangaru oraz przeciągające się
procedury związane z wyborem wyko-
nawcy robót spowodowały, że rozpoczę-
cie jego budowy poważnie się opóźni-
ło. Obecnie oczekuje się, iż powstanie
on w latach 2009–2010. Powinien zmie-
ścić jeden samolot MRTT lub dwa
C-130E, a oprócz tego mieć szereg po-
mieszczeń dodatkowych. Na razie roz-
wiązaniem prowizorycznym będzie do-
konywanie przeglądów samolotów
w specjalnym hangarze przenośnym, ja-
ki został zamówiony na potrzeby Sił Po-
wietrznych.
Priorytety
Analiza programu pozyskania dla Sił
Powietrznych samolotów C-130E poka-
zuje, iż Wojsko Polskie dąży do zwięk-
szenia swych możliwości w zakresie
transportu powietrznego. Z drugiej jed-
nak strony z powodu ograniczonych
możliwości finansowych programy te-
go typu nie należą do priorytetowych.
W pierwszej kolejności inwestycje na-
kierowane są bowiem na programy
mniejszych samolotów (M-28, C-295),
które mniej kosztują i są znacznie tań-
sze w eksploatacji, wypełniających przy
tym skutecznie zadania na terenie kra-
ju i bliższej zagranicy. Natomiast zada-
nia dalszego transportu opierają się,
i nadal będą opierać, przede wszystkim
na wsparciu sojuszniczym, głównie
amerykańskim. Również dzięki dota-
cjom Waszyngtonu w ogóle realizowa-
ny jest program pozyskania C-130E, re-
montowanych właśnie ze środków po-
mocowych.
Dla Sił Powietrznych ten z pozoru nie-
wielki program ma kluczowe znaczenie,
ponieważ tłumaczy funkcjonowanie nie
tylko 14 Eskadry Lotnictwa Transpor-
towego, ale całej 3 Brygady/Skrzydła
Lotnictwa Transportowego. Jednocze-
śnie pozyskanie samolotów Hercules
sprawiło, iż dalszej przebudowie i roz-
budowie podlega nasza największa ba-
za lotnicza w Powidzu, a inwestycje tam
zaplanowane nie ustępują rozmachem
tym z Krzesin czy Łasku. I nawet jeśli
C-130E nie spełnią wszystkich oczeki-
wań, to bez wątpienia kolejna nowocze-
sna baza lotnicza, i to dobrze przygoto-
wana do obsługi samolotów transporto-
wych, może w przyszłości znacząco
wzmocnić nasz potencjał obronny. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 15
NA CELOWNIKU
Co sprowadza kampanię do Polski?
– Przyjechaliśmy do Polski, bo jest tu-
taj wiele pracy do wykonania. Polska cią-
gle ma negatywne stanowisko wobec
dwóch ważnych konwencji międzynaro-
dowych, które dotyczą niehumanitarnych
systemów uzbrojenia. Mam oczywiście
na myśli miny przeciwpiechotne i amu-
nicję kasetową. Oba typy broni polska
armia ma w wyposażeniu. W jej arsena-
łach znajduje się blisko milion min prze-
ciwpiechotnych i nieznana liczba amu-
nicji kasetowej, która jest w Polsce tak-
że produkowana.

Dlaczego akurat teraz?

– Dokładnie 3 grudnia w Oslo pod-
pisano konwencję zakazującą broni ka-
setowej. Ponad dziesięć lat temu – rów-
nież 3 grudnia – w Ottawie podpisano
konwencję o zakazie min przeciwpie-
chotnych. Postanowiliśmy wykorzy-
stać dogodny moment na wzmożone
działania mające na celu zwiększenie
świadomości społecznej, w tym także
wśród polityków i wojskowych. Chce-
my przekonać niezdecydowane rządy
do podpisania nowej konwencji. Nasz
zespół rozpoczął swoją podróż na
Bałkanach, a zakończył w Oslo. Za-
witał także nad Wisłę. Niestety,
w przypadku Polski, oprócz prób
zmiany negatywnego stanowiska

Niechlubna broń
Rozmowa z KATARZYNĄ DERLICKĄ, przedstawicielką Międzynarodowej
Kampanii Przeciwko Minom Przeciwpiechotnym (ICBL)
i Międzynarodowej Koalicji Przeciwko Broni Kasetowej (CMC)
wobec zakazu amunicji kasetowej, od ta – dokładnie 156 – można już mówić ciwpiechotnych jest tak silna, że wy-
lat bezskutecznie staramy się przeko- o wykształceniu się powszechnej nor- wiera realny wpływ nawet na kraje,
nać do rezygnacji z min przeciwpie- my międzynarodowej, która delegali- które do konwencji formalnie nie przy-
chotnych, którym świat wyraźnie po- zuje miny. Polska i Finlandia to jedy- stąpiły. Jest tak choćby w przypadku
wiedział „nie” już wiele lat temu. ne państwa Unii Europejskiej, które są Stanów Zjednoczonych. Amerykanie
poza konwencją z Ottawy. Jej stronami są poza konwencją, jednak także i oni
Na czym polega problem? są sąsiedzi naszego kraju, w tym Ukra- zaprzestali produkcji i używania min
– Polska ponad dziesięć lat temu pod- ina i Białoruś. Jedynym sąsiadem, któ- przeciwpiechotnych.
pisała konwencję z Ottawy, która wpro- ry do konwencji z Ottawy nie przystą-
wadza całkowity zakaz produkcji, uży- pił, jest Rosja. Które jeszcze kraje nie wyrzekły się
wania, składowania i przekazywania całkowicie min przeciwpiechotnych?
min przeciwpiechotnych. Co więcej, Są jednak państwa, które nie podpisa- – Oprócz Stanów Zjednoczonych i Ro-
zobowiązuje państwa do zniszczenia ły konwencji z Ottawy. Czy mimo to sji do tej niechlubnej kategorii należą
już istniejących składów i pomocy ofia- używają min? Chiny, Pakistan, Indie oraz Izrael. Są to
rom. Niestety, Polska do tej pory jej nie – Nie. Jedynie dwa państwa na świe- państwa, które produkują miny i rezer-
ratyfikowała, czyli de facto nasz kraj cie nadal wykorzystują miny przeciw- wują sobie prawo do ich użycia. Jednak
nie jest nią związany. Ponieważ kon- piechotne – Rosja i Birma. Powstała oprócz Rosji i Birmy żadne z tych państw
wencję poparło większość państw świa- norma zakazująca używania min prze- tego nie robi. Nastąpiło skuteczne napięt-

16 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
PORADY PO
POSŁUŻBIE
SŁUŻBIE HISTORIA
DA
ROBERT CZUL
nowanie tej broni. Ten sam los podzieli
niedługo amunicja kasetowa.
Stanowczo występujecie także prze-
ciwko amunicji kasetowej?
– Tak, gdyż ona atakuje również cy-
wilów. Szacunki organizacji humanitar-
nych mówią, że nawet do 98 procent
ofiar tej broni to cywile. Wszystkie kon-
flikty, w których została użyta – a moż-
na tutaj wymienić wojny w Azji w la-
tach 60. i 70. czy też te ostatnie w Liba-
nie i Gruzji – jasno pokazują, że to broń
niedopracowana i wysoce nieprecyzyj-
na. Nie da się jej skutecznie kontrolo-
wać. Znaczna ilość ładunków ląduje
w miejscach, w których nie powinny się
one znaleźć. Nikt jeszcze nie udowod-
nił, że potrafi użyć tej broni w sposób
kontrolowany i w pełni zamierzony.
Czy Wasze działania mają wsparcie
wojskowych?
– Bez dialogu i pomocy wojskowych
nasze wysiłki z pewnością nie byłyby
nr 50/2008
||
|| ||
HISTORIA MILITARIA
||
MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO|
ICBL (International Campaign to Ban
Landmines) oraz CMC (Cluster Munition
Coalition) – Międzynarodowa Kampania
Przeciwko Minom Przeciwpiechotnym
i Międzynarodowa Koalicja Przeciwko
Broni Kasetowej – koalicje ponad tysią-
ca organizacji pozarządowych działają-
cych w około 80 państwach świata na
rzecz całkowitej eliminacji min przeciw-
piechotnych i amunicji kasetowej. W 1997
roku ICBL otrzymała Pokojową Nagrodę
Nobla za wkład w przyjęcie historycznej
konwencji z Ottawy o zakazie min prze-
ciwpiechotnych.
skuteczne. Początki były jednak trud-
ne. Obecnie miny przeciwpiechotne są
powszechnie uważane za broń przesta-
rzałą i niehumanitarną, ale jeszcze
dwadzieścia lat temu wcale tak nie my-
ślano. Rozmowy były żmudne w wie-
lu krajach. Nawet w Kanadzie czy
Szwecji wojskowi początkowo stali na
stanowisku, że tej broni nie sposób ni-
czym zastąpić. Nie chcieli przyjąć do
wiadomości, że miny są nieskuteczne
i przestarzałe, a przede wszystkim wy-
mierzone głównie przeciwko cywilom.
Gdy jednak zaczęliśmy powoływać się
na fakty i statystyki, zmienili zdanie.
Teraz w tych krajach nikt o minach nie
pamięta. Czy jednak są przez to mniej
bezpieczne? Z całą pewnością nie.
Co robicie na rzecz zakazu używania
amunicji kasetowej?
– W maju tego roku w Dublinie 107
państw przyjęło konwencję o jej zaka-
zie. Pojawiło się także około dwudzie-
stu obserwatorów, w tym delegacja
z Polski. To był ogromny sukces, któ-
ry przekroczył nasze oczekiwania.
W 1997 roku konwencję o minach
przyjęło pierwotnie 89 krajów, więc
postęp jest wyraźny. Co ważne, kon-
wencja o broni kasetowej została przy-
jęta przez połowę państw, które mają
takie systemy uzbrojenia w swoich ar-
senałach. Została przyjęta przez więk-
szość członków Unii Europejskiej oraz
NATO. Niestety, nie przez Polskę.
Polska zapowiedziała ratyfikację kon-
wencji z Ottawy o minach przeciwpie-
chotnych w 2012 roku. W czym więc
problem?
– Nie ma żadnych gwarancji, że tak
się stanie. Ratyfikację obiecywały trzy
kolejne rządy, i nic nie osiągnięto. Za
|
| |
każdym razem pada inna data. Naj-
pierw mówiono o 2006 roku, teraz
o 2012. Niestety, za każdym razem po-
dejmowane są zobowiązania, które ma-
ją być realizowane przez kolejny rząd.
Nie wiadomo jednak, kto będzie po-
dejmował decyzje za cztery lata. Nie
rozumiemy tej niechęci i niemocy. Ca-
ły świat mówi już o innych proble-
mach, a my od 11 lat ciągle nie może-
my załatwić tej prostej sprawy. Wszyst-
kie dokumenty ratyfikacyjne są już od
dawna gotowe. Wystarczy jedynie
odrobina dobrej woli i przesłanie ich
do ratyfikacji.
Czy jednak przyjęcie konwencji przez
Polskę coś zmieni?
– Przystąpienie Polski do obu konwen-
cji sprawi, że nasz kraj stanie się ważną
częścią globalnego systemu, który gło-
śno opowiada się przeciwko tym niehu-
manitarnym broniom. Zdajemy sobie
sprawę, że nie jest to proste, a taka decy-
zja wymaga odwagi. Wierzymy jednak,
że Polskę na nią stać. Na razie nasz kraj
wyraźnie odstaje od partnerów w Unii
Europejskiej i NATO. Nie jest to sytu-
acja komfortowa, szczególnie jeśli chce-
my budować wizerunek państwa otwar-
tego i nowoczesnego.
Zastanawia mnie skuteczność kon-
wencji. Cóż z tego, że jej stroną jest
tak wiele państw, skoro poza nią po-
zostają te kraje, które ich faktycznie
używają?
– Nie same liczby są dla nas najważ-
niejsze, lecz rzeczywiste przełożenie na
sytuację międzynarodową. Nas interesu-
je przede wszystkim spadająca każdego
roku liczba nowych ofiar oraz to, że ma-
my coraz mniej zaminowanych obsza-
rów. Kolejne miliony składowanych min
są bezpowrotnie niszczone. Bierzemy
pod uwagę również ogromny spadek licz-
by tych wyprodukowanych i sprzeda-
nych. Z nieskrywaną satysfakcją stwier-
dzamy, że konwencja z Ottawy jest sku-
teczna i zmienia rzeczywistość społecz-
ności dotkniętych problemem min. W sa-
mym tylko 2007 roku zanotowaliśmy
dziewięcioprocentowy spadek nowych
ofiar w porównaniu z rokiem poprzedza-
jącym. W połowie lat 90. szacowano, że
około 55 państw produkuje miny prze-
ciwpiechotne. Obecnie mówi się już
o 13 krajach, z których część rezerwuje
sobie jedynie prawo do ich produkcji.
Transfer min niemal całkowicie wygasł.
Jesteśmy przekonani, że już wkrótce tak
samo stanie się z amunicją kasetową.
Rozmawiał Robert Czulda
Polska Zbrojna 17
AAAAAAA AMUNICJA
WOJSKO PROBLEM
AAAAAAAA
KASETOWA

POLSKA
ROBERT CZULDA

ZNÓW MÓWI
„NIE”

Na początku grudnia w Oslo podpisano historyczny dokument

zakazujący produkowania, składowania, przekazywania
i wykorzystywania amunicji kasetowej. To druga w ostatnich latach
tak ważna konwencja wzmacniająca międzynarodowe prawo
humanitarne, której Polska nie przyjęła.

18 Polska Zbrojna nr 50/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
Swoje negatywne stanowisko Polska
potwierdziła już podczas majowej kon-
ferencji w Dublinie, gdzie po dwóch ty-
godniach negocjacji ponad sto państw
i organizacji przyjęło tekst konwencji.
Inicjatywę wsparły między innymi Wa-
tykan i Organizacja Narodów Zjednoczo-
nych, a także liczne organizacje pozarzą-
dowe, jak choćby Międzynarodowy Ko-
mitet Czerwonego Krzyża. Polska nie
tylko nie podpisała dokumentu, ale rów-
nież nie brała aktywnego udziału w pra-
cach, ograniczając się do roli obserwa-
tora. „Każdy kraj, który poważnie trak-
tuje problem ochrony ludności cywilnej,
z pewnością dołączy do norweskiej ini-
cjatywy”, wyraził swoje nadzieje Steve
Goose z Human Rights Watch.
Brak polskiego podpisu pod dokumen-
tem, który zaczyna funkcjonować jako
konwencja z Oslo, to wielkie rozczaro-
wanie dla środowisk promujących huma-
nitaryzm na polu walki. Zawód jest tym
większy, że Polska – choć podpisała –
nigdy nie ratyfikowała innej bardzo waż-
nej konwencji – z Ottawy, która zakazu-
je produkowania, sprzedawania, używa-
nia i posiadania min przeciwpiechotnych.
„Nie rozumiem oporu wobec przystąpie-
nia do tej konwencji”, dziwi się profesor
Roman Kuźniar. „Dzisiaj ten opór nie
ma żadnego uzasadnienia”. Tym samym
jesteśmy jedynym obok Finlandii krajem
Unii Europejskiej, który znajduje się po-
za konwencją z Ottawy. Co więcej, Pol-
ska to jedyny obok Wysp Marshalla pier-
wotny sygnatariusz, który konwencji do
tej pory nie przyjął.
Powolne działania ratyfikacyjne w kwe-
stii konwencji z Ottawy i wyraźne odrzu-
cenie konwencji z Oslo sprawiły, że
Polska znalazła się pod międzynarodową
presją. W październiku z inicjatywy Mię-
dzynarodowej Kampanii Przeciwko Mi-
nom Przeciwpiechotnym i Koalicji Prze-
ciwko Broni Kasetowej (ICBL/CMC)
przyjechała do Polski grupa aktywistów.
Jej celem było przekonanie władz polskich
do przystąpienia do obu konwencji i jed-
noznacznego wyrzeczenia się zarówno
min przeciwpiechotnych, jak i amunicji
kasetowej. „Nasze plany są bardzo ambit-
ne, ale nie ma innej drogi – musimy spro-
stać temu humanitarnemu wyzwaniu”, po-
wiedział wspierający inicjatywę Jonas
Gahr Stoere, minister spraw zagranicz-
nych Norwegii.
Szukając nowych rozwiązań
Przyczyny polskiego stanowiska wo-
bec konwencji o zakazie min przeciwpie-
chotnych z 1997 roku są dosyć niejasne.
„Ten konserwatyzm w myśleniu jest cał-
kowicie irracjonalny”, uważa profesor
nr 50/2008
|
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO ||
Kuźniar. Przez długi czas twierdzono,
że ratyfikacja konwencji z Ottawy będzie
możliwa dopiero wtedy, gdy zostanie
spełnionych szereg warunków. Polska
oficjalnie zapowiedziała, że przystąpi do
konwencji z Ottawy, gdy obejmie ona
wszystkich stałych członków Rady Bez-
pieczeństwa ONZ i naszych sąsiadów.
Aluzja była oczywista, bo tylko jeden
z naszych sąsiadów jest stałym człon-
kiem i nadal używa min przeciwpiechot-
nych – Rosja. Spowolnienie ratyfikacji
wspierali wojskowi, którzy stali na sta-
nowisku, że pozbywanie się min prze-
ciwpiechotnych wobec braku środków
alternatywnych byłoby błędem.
W 2004 roku nastąpiła dość nieoczeki-
wana zmiana stanowiska. Podczas konfe-
rencji przeglądowej w Nairobi polska de-
legacja zapowiedziała gotowość rozpo-
częcia procesu ratyfikacyjnego. Zazna-
czono wtedy, że „choć nie wszystkie wa-
runki zastrzeżone przez Polskę zostały
spełnione, mamy nadzieję, że w przyszło-
ści wszystkie światowe mocarstwa, jak
również nasi sąsiedzi, przyłączą się do te-
go bardzo istotnego traktatu międzynaro-
dowego”. Jak przyznał wtedy szef MON
Jerzy Szmajdziński, według raportu
Sztabu Generalnego WP rola min w sys-
temie obronnym ulega marginalizacji i ich
wykorzystanie w wojnie jest mało praw-
dopodobne. „Nadal jednak odgrywają
pewną rolę przy ochronie i obronie obiek-
tów i rejonów”, dodaje pułkownik Tade-
usz Dzikowski, zastępca szefa Inżynie-
rii Wojskowej. Według ówczesnych za-
łożeń, ratyfikacja miała odbyć się do
2006 roku, a zniszczenie zapasów rozło-
żono na cztery lata.
Planu jednak nigdy nie zrealizowano.
Dlatego też w styczniu 2007 roku Mini-
sterstwo Spraw Zagranicznych wystoso-
wało do ICBL list, w którym oznajmio-
no, że „eksperci Ministerstwa Obrony
Narodowej podjęli w ostatnim czasie de-
cyzję, iż Polska nie może związać się
konwencją przed 2015 rokiem”. Jak za-
znaczono, „do tego czasu SZRP planują
opracować środki alternatywne dla min
przeciwpiechotnych, co stanowi wymóg
nałożony przez NATO”. Potwierdzono
również, że obecna doktryna nie przewi-
duje użycia min przeciwpiechotnych,
również w odniesieniu do wspólnych
operacji wojskowych i ćwiczeń z siłami
zbrojnymi innych państw. O jakich środ-
kach alternatywnych mowa? „Nowa broń
ma być bardziej humanitarna i elimino-
wać jedynie żołnierzy, a nie cywilów”,
zdradza pułkownik Dzikowski. „W wy-
posażeniu SZRP jest kilkadziesiąt tysię-
cy nowoczesnych min, które zostaną za-
adaptowane jako tymczasowy środek al-
| |
|| |
ternatywny. Będą one zgodne z wymo-
gami konwencji z Ottawy”.
Organizacje międzynarodowe naciska-
ją jednak na jak najszybszą ratyfikację
dokumentu. „Postanowienia konwencji
z Ottawy są przez nas ogólnie realizowa-
ne”, przekonuje pułkownik Dzikowski.
Polska dobrowolnie wypełnia większość
postanowień – nie używa, nie eksportu-
je i nie produkuje min przeciwpiechot-
nych. Udziela również odpowiedzi na
kwestionariusz Landmine Monitor oraz
coroczny kwestionariusz Organizacji
Bezpieczeństwa i Współpracy w Euro-
pie dotyczący min przeciwpiechotnych
i wybuchowych pozostałości wojennych.
„Proces ratyfikacji będzie mógł być pod-
jęty po zrealizowaniu przedstawionego
przez MON harmonogramu likwidacji
min przeciwpiechotnych i zastąpienia ich
środkami alternatywnymi, co pozwoli na
uniknięcie obniżenia zdolności obron-
„R ola min przeciwpiechotnych
w polskim systemie obronnym ule-
gała ostatnio ustawicznym zmianom.
Eksperci polskiej armii doszli do wniosku,
że nie ma przeszkód, aby zrezygnować
z tego typu uzbrojenia. Ponadto jest moż-
liwe z technicznego i finansowego punktu
widzenia, aby zaopatrzyć Polskie Siły
Zbrojne w alternatywne środki
uzbrojenia”.
Oficjalne oświadczenie Polski
na I Konferencji Przeglądowej,
3 grudnia 2004 roku, Nairobi – Kenia.
nych Rzeczypospolitej Polskiej”, wyja-
śnił w styczniu sekretarz stanu w MSZ
Jan Borkowski.
Jasne stanowisko
O ile polskie stanowisko wobec wy-
rzeczenia się min przeciwpiechotnych
można dyplomatycznie określić mianem
niespójnego, o tyle stosunek do konwen-
cji z Oslo jest jednoznaczny. „Amunicja
kasetowa powodująca nieakceptowalne
skutki, szczególnie ta o wysokiej zawod-
ności, bez zdolności samolikwidacji lub
samoneutralizacji, powinna zostać zaka-
zana”, przyznał Andrzej Kremer, pod-
sekretarz stanu w MSZ, dodając jedno-
cześnie: „Ze względu na potrzeby obron-
ne państwa i brak alternatyw dla amuni-
cji kasetowej, którą dysponują SZRP, Pol-
ska nie jest w chwili obecnej gotowa pod-
pisać konwencję z Oslo”.
Amunicja kasetowa w odróżnieniu od
min przeciwpiechotnych jest uważana za
broń konieczną w polskim arsenale. „To
bardzo skuteczna broń w odpieraniu ude-
rzeń dużych zgrupowań przeciwnika”,
wyjaśnia nam generał Stanisław Koziej. 
Polska Zbrojna 19
AAAAAAA AMUNICJA
WOJSKO AAAAAAAAKASETOWA
Definicja amunicji kasetowej według
przyjętej konwencji z Oslo (artykuł 2)
Przez „amunicję kasetową” rozumie się
broń konwencjonalną skonstruowaną tak,
by rozprzestrzeniać lub uwalniać podpo-
ciski kasetowe ważące mniej niż 20 kilo-
gramów, zawierającą podpociski kasetowe.
„Amunicja kasetowa” nie oznacza:
a) amunicji lub podpocisków skonstruowa-
nych do wypuszczania rakiet sygnalizacyj-
nych, dymu, środków pirotechnicznych lub
pasków folii; broni skonstruowanej jedynie
do obrony przeciwlotniczej;
b) amunicji lub podpocisków skonstruowa-
nych w celu wydawania efektów elektrycz-
nych lub elektronicznych;
c) amunicji, która, w celu uniknięcia efektu
nierozróżniania oraz ryzyka powodowanego
przez niewybuchłe podpociski, posiada
wszystkie wymienione poniżej cechy:
• każda amunicja zawiera mniej niż dzie-
sięć sztuk podpocisków;
• każdy podpocisk amunicji waży powyżej
czterech kilogramów;
• każdy podpocisk amunicji jest skonstruo-
wany tak, by wykryć i zaatakować poje-
JOHN RODSTED/NORVEGIAN PEOPLES AID

dynczy cel;
• każdy podpocisk amunicji jest
wyposażony w elektroniczny mechanizm
samozniszczenia;
• każdy podpocisk amunicji jest zaopatrzo-
ny w elektroniczny mechanizm samode-
aktywacji;
3. Poprzez „wybuchowy podpocisk” rozu-
mie się ładunek konwencjonalny, który
w celu spełnienia swej funkcji jest rozrzu-
cany lub uwalniany z kasety głównej. Został W 2006 roku podczas 36-dniowego konfliktu w Libanie zrzucono około
tak skonstruowany, by zadziałać poprzez
kasetowej. Eksperci pracujący przy ich rozbrojeniu szacują, że ponad
detonację ładunku wybuchowego przed,
w czasie lub po uderzeniu. jest aktywna.

„Polska ma inne priorytety, przede nitarne rodzaje broni i stanowi jedynie ność Brukseli. Unia Europejska kilka-
wszystkim obronę własnego terytorium”. pozory szukania rozwiązania. „Konty- krotnie zajmowała wyraźne stanowisko
Do tego potrzebna może być właśnie nuacja rozmów w CCW to w najlepszym w tej sprawie. Unijny parlament wysto-
amunicja kasetowa. Nawet duże straty wypadku wybór najwolniejszej drogi”, sował nawet rezolucję krytycznie odno-
wśród cywilów byłyby mniej ważne niż dodaje Steve Goose. Słabością forum jest szącą się do tego rodzaju broni. „Amu-
obrona granic w przypadku wojny obron- bowiem sposób podejmowania decyzji nicja kasetowa charakteryzuje się wyso-
nej. Co do skuteczności tego systemu wymagającej konsensu. W praktyce więc kim poziomem awaryjności, jest wyso-
zgadza się profesor Kuźniar, który jed- każda decyzja o stygmatyzacji broni ka- ce nieprecyzyjna i pozostawia duże ilo-
nak dodaje: „Świat wyrzekł się wielu setowej spotyka się z ostrą reakcją takich ści niewybuchów wojennych”, pisano
skutecznych broni. Biorąc pod uwagę państw jak Federacja Rosyjska. Mimo że w dokumencie. Z niepokojem odniesio-
straty wśród ludności cywilnej, tej nale- rozmowy toczą się od 2001 roku, nie osią- no się do dużej liczby ofiar wśród ludno-
ży również zakazać”. gnięto żadnego znaczącego porozumie- ści cywilnej oraz jednoznacznie wezwa-
Stosunek Polski do konwencji z Oslo nia. „To smutne, że ktokolwiek stara się no do wprowadzenia moratorium na uży-
wynika w dużej mierze z chęci rozwią- przepchnąć bezużyteczny protokół CCW, cie, składowanie, produkcję i przekazy-
zania problemu w ramach konwencji który i tak nie zakazuje amunicji kaseto- wanie amunicji kasetowej. Znaczna część
CCW („O broniach konwencjonalnych, wej”, uważa Katherine Harrison z Land- krajów UE przystąpiła do konwencji.
które mogą wywoływać nadmiernie cier- mine Action, a Paul Vermeulen z Han-
pienie”) pod egidą ONZ. „Polska stara dicap International dodaje: „Rozmowy Rosnąca presja
się tam znaleźć kompromis”, przyznaje w ramach CCW nie tylko nie zakazują Powstanie konwencji z Oslo sprawiło,
A. Kremer. Jak uważa jednak Katarzy- amunicji kasetowej, ale także otwarcie że problem konwencji z Ottawy wrócił
na Derlicka z ICBL, konwencja CCW starają się osłabić konwencję z Oslo”. z nową siłą. Do premiera Donalda Tu-
nie wprowadza żadnych restrykcyjnych Zabiegająca o dobry wizerunek w Eu- ska skierowano poselską interpelację
mechanizmów eliminujących niehuma- ropie Polska nie może liczyć na przychyl- z prośbą o ustalenie terminu ratyfikacji.

20 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | | |

ALISON LOCKE/CLUSTER MUNITION COALITION

czterech milionów sztuk amunicji CHOCIAŻ KAŻDA BROŃ w wojskowym arsenale ma pozbawiać życia, to miny przeciwpiechotne
i amunicja kasetowa budzą największe emocje. Potrafią przeleżeć w ziemi kilkanaście lub kilka-
jedna czwarta nie wybuchła i nadal dziesiąt lat po zakończeniu wojny. Do tej pory w Laosie czy Kambodży cywile giną od bomb zo-
stawionych w latach 60. czy 70. Od 1996 roku w samym tylko Laosie unieszkodliwiono około
360 tysięcy sztuk amunicji kasetowej.

„Niezwiązanie się do tej pory przez Pol- Trzy lata później do ratyfikacji nawoły- „Do 2012 roku wycofamy nadwyżki w po-
skę tą konwencją bardzo negatywnie wał wysłannik Australii. Niedawno staci 350 tysięcy min”, ujawnia pułkownik
wpływa na obraz naszego kraju na are- w Warszawie apelował o to książę Jor- Dzikowski. „W latach 2012–2015 mają zo-
nie międzynarodowej”, pisano. „Jest po- danii Mired Raad al-Hussein. W 2004 stać wycofane pozostałe miny”. Wtedy też
za tym po prostu niewyrzeczeniem się roku parlament Unii Europejskiej wydał powinny pojawić się środki alterntywne.
przez nas możliwości stosowania jedne- rezolucję wzywającą wszystkie państwa Zdaniem przedstawicieli ICBL, Polska
go z najbardziej barbarzyńskich, a zara- do podpisania i ratyfikowania konwencji działa za wolno.
zem ślepych rodzajów broni”. Pogląd po- z Ottawy dotyczącej zakazu min prze- Oprócz politycznej decyzji nic nie stoi
twierdziła Komisja Europejska, która ciwpiechotnych. Wezwano również, aby na przeszkodzie. Już w 2005 roku po-
przyjęła nawet dziesięcioletnią strategię żadne państwo Unii Europejskiej nie uży- wstał projekt wniosku o ratyfikację kon-
promowania konwencji z Ottawy. wało tego rodzaju broni. wencji z Ottawy. Według danych ICBL,
Trudno nie zauważyć, że presja na Pol- Chociaż od podpisania w Ottawie kon- większość dokumentów jest już gotowa.
skę stale rośnie – szczególnie w sprawie wencji minęła ponad dekada, przedstawi- Czy obiecany termin 2012 zostanie do-
min przeciwpiechotnych. Jesteśmy jedy- ciele organizacji humanitarnych nie tracą trzymany? Przedstawiciele organizacji
nym krajem znajdującym się poza kon- nadziei. W październiku specjalna delega- wspierających prawo humanitarne chcą
wencją, który był aż trzykrotnie odwie- cja spotkała się między innymi z podsekre- wierzyć, że tak. Wiadomo jednak, że
dzany przez przedstawicieli państw stron tarzem stanu Przemysławem Grudziń- konwencja z Oslo na temat amunicji ka-
wzywających do natychmiastowej raty- skim i komandorem Jerzym Niemcem, setowej nie zostanie w najbliższych la-
fikacji. W 2003 roku na polskie władze zastępcą dyrektora Departamentu Polityki tach ani ratyfikowana, ani przyjęta. Jak
naciskał przedstawiciel Belgii, który spo- Bezpieczeństwa MON. Potwierdzono, że przyznał A. Kremer, „w tej sprawie
tkał się między innymi z Jolantą Kwa- Polska będzie chciała ratyfikować konwen- MSZ nie prowadzi żadnych prac”. 
śniewską, otwierającą wtedy wystawę cję z Ottawy w 2012 roku, a do 2009 roku robert.czulda@redakcjawojskowa.pl
fotograficzną poświęconą ofiarom min. zniszczy znaczną część swoich zapasów. Uśpione niebezpieczeństwo  56

nr 50/2008 Polska Zbrojna 21

WOJSKO PATENTY OFICERSKIE

POSZUKIWANIE POBORO MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK

Wojskowe komendy uzupełnień w Małopolsce, zwłaszcza w Krakowie, nigdy nie narzekały

na brak zajęć. Obecnie, wraz z ostatnim przymusowym wcieleniem, pozyskanie
poborowych stało się jeszcze trudniejsze.
raca Wojskowej Komendy borowych, z czego znaczna większość to wet miasta. Mamy dobre kontakty z rek-
Uzupełnień Kraków-Krowo- studenci. torami, którzy informują nas o takich sy-
drza pozornie nie różni się od tuacjach”, mówi podpułkownik Krzysz-
pracy innych komend podlega- Mieszanka studencka tof Kasza, komendant WKU Kraków-
jących Wojewódzkiemu Szta- Każdy uczący się powinien okazać -Krowodrza.
bowi Wojskowemu w Krakowie. Szef kra- w WKU zaświadczenie o kontynuowaniu Oficer przyznaje, że ze studentami
kowskiego WSzW pułkownik Krzysztof nauki, zwłaszcza gdy uzyskuje odrocze- – choć odpowiada administracyjnie za ca-
Kondrat nie szczędzi pochwał podległym nie po raz pierwszy. Studenci natomiast łe krakowskie miasteczko studenckie –
mu jednostkom, podkreśla pracę i zaan- na początku każdego roku akademickie- większych kłopotów nie ma. Sporym ob-
gażowanie WKU w Nowym Targu czy go muszą przedstawiać indeksy, doku- ciążeniem dla WKU są jednak ich migra-
Nowej Hucie. Jednak WKU Krowodrza mentując tym samym ciągłość nauki. cje. Niezależnie bowiem od tego, czy da-
jest w pewnym sensie wyjątkowa: admi- „Studenci często odpadają w czasie roku, na osoba została skreślona z listy studiu-
nistruje bowiem ponad 22 tysiącami po- przenoszą się, zmieniają uczelnie, a na- jących, sama zrezygnowała, skończyła

22 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | |

GIEŁDA PRACY
WKU Kraków-Krowodrza w ostatnim tygodniu listopada organizowała
wspólnie z Urzędem Pracy Powiatu Krakowskiego targi pracy.

I mpreza nie była skiero-

wana do poborowych,
ale do osób, które mają
matem profesjonalizacji
armii, omówił wymagane
kwalifikacje i warunki po-
już uregulowany stosunek boru, a także pokrótce
do zasadniczej służby woj- scharakteryzował szkolni-
skowej. Na spotkanie przy- ctwo wojskowe.
szło blisko 160 bezrobot- Ze wstępnych deklaracji
nych. Komendant WKU bezrobotnych wynika, że
Kraków-Krowodrza pod- większość z nich widzi
pułkownik Krzysztof Kasza swojej przyszłość w struk-
zapoznał przybyłych z te- turach 6 Brygady
Desantowo-Szturmowej.
Uczestniczący w targach
żołnierze 6 BDSz,
5 Batalionu Dowodzenia
i żołnierze WSzW
w Krakowie prognozują, że
znaczna część poszukują-
cych pracy przyjdzie do
WKU po szczegółowe in-
formacje na temat zawo-
dowej służby wojskowej.

Duża liczba poborowych dobrze wyglą-
da na papierze. Jednak wyselekcjonowa-
nie z niej grupki osób, które rzeczywiście
będzie można powołać do wojska, wcale
nie jest rzeczą prostą. WKU Kraków-Kro-
wodrza w listopadzie musiała skierować
do jednostek wojskowych 122 poboro-
wych. Liczba, zdawałoby się, śmieszna.
Niemniej jednak, jak podkreśla komen-
dant tej WKU, by wykonać zadanie i tę
MAGDA KOWALSKA-SENDEK
ki, które skończyły się na drodze sądowej,
orzekane były na korzyść powołanego żoł-
nierza, a nie wojska. Unikamy więc tego
typu konfliktów”, wyjaśnia komendant.
Duże utrudnienie stanowi fakt, że szko-
ły wystawiają zaświadczenia w dowolnym
momencie roku szkolnego. Nie ma bo-
wiem przepisów nakazujących placów-
kom przestrzeganie terminów rekrutacji.
Dlatego też nawet w grudniu można zo-

garstkę wybrańców skierować do służby stać uczniem – wystarczy ustne zobowią-

zasadniczej, musiał wezwać aż... 4600 zanie ucznia, że nadrobi materiał. Major
poborowych. Krzysztof Janikowski, rzecznik Woje-
wódzkiego Sztabu Wojskowego w Krako-
Zabawa w kotka i myszkę wie, żartuje, że na wzrost liczby uczniów
Najczęściej stosowanym i najbardziej w Krakowie duży wpływ ma właśnie
skutecznym wybiegiem, któ- WKU. „Jak dostanie od nas wezwanie,
rym posługują się pobo- jest to dla niego jasny sygnał, że musi pod-
Problemem rowi, aby uniknąć jąć naukę”, dodaje rzecznik.
dla WKU są męż- powołania, jest Na przedstawienie zaświadczenia o pod-
czyźni, którzy nie dopełnili przedstawianie jęciu dalszej edukacji tegoroczni maturzy-
obowiązków meldunkowych, zaświadczenia ści mieli czas do października. „Powołanie

WYCH
a teraz pracują za granicą. Sporo jest o kontynuowa- listopadowe jest dla nas najtrudniejsze.
także osób nieodbierających wezwań niu nauki. W mediach ciągle mówi się o tym, że jest
od WKU albo się na te wezwania niesta- A w Krakowie to ostatnie przymusowe wcielenie. A dla
wiających. W takich przypadkach ko- jest sporo ta- niektórych to bardzo czytelny sygnał: trze-
mendy uzupełnień rozpoczynają pro-
kich szkół, któ- ba uciekać”, mówi komendant.
cedury poszukiwawcze. Dziś
re, reklamując Major Janikowski wyjaśnia, że zdeter-
WKU Krowodrza poszukuje
się w mediach, ja- minowani poborowi są w stanie zrobić
560 poborowych.
właśnie uczelnię, czy wyjeżdża ko swój atut traktują wszystko, by jakoś dotrwać do końca ro-
z Krakowa, obowiązkiem WKU wystawianie zaświad- ku i w ten sposób uciec od służby zasad-
jest ciągłe uzupełnianie jej dokumenta- czeń dla WKU i możliwość niczej. „Za wszelką cenę chcą przeczekać
cji. „Studenci w Krakowie mają z reguły nauki przez pół roku za darmo. Tego ty- do przyszłego roku. Poborowi wzywani
meldunek czasowy, co oznacza, że kiedy pu reklamy nie należą do rzadkości w lo- w sierpniu mieli świadomość, że jeżeli te-
wracają w rodzinne strony, musimy wy- kalnych rozgłośniach radiowych i co- raz uda im się uniknąć służby, to pewnie
syłać do ich macierzystych WKU kom- dziennej prasie. Jeśli więc ktoś chce zna- trafią do koszar w listopadzie. Teraz nie
plet dokumentów, bo oni ciągle pozosta- leźć sposób, bez specjalnych trudności ma już alternatywy. Większość jak tylko
ją dla nas potencjalnymi poborowymi, może uniknąć wojska. może próbuje odsunąć od siebie perspek-
a kolejna komenda uzupełnień czeka na Podpułkownik Kasza opowiada nawet, tywę włożenia munduru”, opowiada
aktualne dane, by właściwie określać że zdarzają się poborowi, którzy rano do- rzecznik.
swoje zasoby”, tłumaczy podpułkownik stają kartę powołania, a po południu tego Przyszły rok przyniesie długo oczeki-
Kasza. Przepisy stanowią, że jeżeli stu- samego dnia przynoszą zaświadczenie wane zmiany. Warto jednak zaznaczyć, że
dent nie odbył w czasie studiów przyspo- o kontynuowaniu nauki. „Jeszcze w dniu chociaż zasadnicza służba wojskowa zo-
sobienia obronnego i przeszkolenia woj- powołania, posługując się takimi zaświad- stanie zlikwidowana, dalej będą prowa-
skowego, to po zakończeniu nauki przez czeniami, potrafią napisać odwołanie. Zdą- dzone rejestracje, kwalifikacje i komisje
12 miesięcy pozostaje w dyspozycji ko- żyliśmy się już do tego przyzwyczaić, ale lekarskie. Tak na wszelki wypadek... 
mendanta WKU. nic nie możemy zrobić. Podobne przypad- magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl

nr 50/2008 Polska Zbrojna 23

AAAAAAA PRT
WOJSKO AAAAAAAA
PROJEKT ZA MILION DOL
EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁANIA PRT powinna wynikać z właściwego rozpoznania potrzeb lokalnych społeczności. Nie da się tego zrobić bez samych Afgańczyków.
Przejęcie odpowiedzialności za prowincję Ghazni przez polskie siły zbrojne nie szło w parze
z jednoczesnym przejęciem kontroli nad działającym tam prowincjonalnym zespołem
odbudowy (PRT). Polacy nadal wchodzą w skład zespołu amerykańskiego.
październiku tego
roku, gdy w obec-
ności szefa resortu
obrony narodowej
polscy żołnierze
przejęli odpowie-
dzialność za bezpieczeństwo afgańskiej
prowincji Ghazni, mówiono, że następnym
krokiem będzie całkowite usamodzielnie-
nie polskiej grupy działającej w ramach
amerykańskiego PRT (Provincial Recon-
struction Team). Okazało się, że były to tyl-
ko pogłoski. Nadal jednak słychać opinie,
że powierzenie PRT Polakom mogłoby być
rozwiązaniem najkorzystniejszym dla
wszystkich.
Maszyna ruszyła
Zespoły odbudowy prowincji są tworem
cywilno-wojskowym i zalicza się je do
ważniejszych elementów struktury ISAF
(International Security Assistance Forces).
Zadaniem PRT jest szeroko rozumiane
wspieranie władz afgańskich i rozwiązy-
wanie podstawowych problemów miejsco-
wej ludności. Polski personel PRT rozpo-
czął swoją działalność z końcem czerwca
tego roku. Twórcą polskiego zespołu był
podpułkownik Wiesław Pyć. To właśnie
on rozpoczął starania o to, by miejscowa
ludność i władze lokalne pozytywnie od-
24 Polska Zbrojna
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK
bierali żołnierzy noszących biało-czerwo-
ną flagę. „Tak zwany attachment do ame-
rykańskiego PRT – czyli część polską, two-
rzyliśmy od podstaw. Orientacyjnie wie-
dzieliśmy, w jakich kierunkach powinni-
śmy działać. Jednym z ważniejszych celów
było pokazanie, że Polacy, którzy wchodzą
do prowincji Ghazni, są w stanie wspomóc
jej odbudowę, rozwój infrastruktury i wes-
przeć tworzące się struktury władz pro-
wincji. Jak na razie władze Ghazni potrze-
bują wsparcia zarówno ze strony wojsko-
wej, jak i od nas – od PRT”, mówi porucz-
nik Agnieszka Dolatowska, specjalista
do spraw kulturowych. „W 2007 roku jesz-
cze raczkowaliśmy. Teraz z każdym dniem
idzie nam coraz lepiej”, ocenia podpuł-
kownik Andrzej Dylong, szef Wydzia-
łu CIMIC w Dowództwie Operacyjnym
Sił Zbrojnych (DOSZ). Obecnie polską
część PRT tworzy prawie trzydzieści
osób (stanowiących jedną trzecią całego
personelu), wśród których znaleźli się
eksperci wojskowi i cywilni różnych spe-
cjalności, między innymi od kontaktów
z mediami lokalnymi, infrastruktury, kul-
tury, edukacji, prawa, administracji oraz
pomocy humanitarnej.
Porucznik Dolatowska zaznacza, że
tworzącej się polskiej części PRT zależało
właśnie na podkreśleniu obecności Pola-
ków w prowincji. Zaangażowanie to naj-
bardziej było widoczne w obrębie miasta
Ghazni. „Chcieliśmy pokazać gubernato-
rowi i burmistrzowi, że jesteśmy, że mamy
pieniądze i że będziemy działać tak samo
jak Amerykanie. Chcieliśmy w ten sposób
przygotować grunt pod wejście naszych sił
zadaniowych”, opowiada porucznik Dola-
towska. Władze lokalne szybko przekona-
ły się, że oferowana przez Polaków pomoc
przekłada się na realne projekty i nie koń-
czy się wyłącznie na obietnicach. Zaufanie
zdobyte na początku procentuje do dziś.
Specjaliści
Sukces PRT zależy w dużej mierze od
ludzi, którzy zajmują się wspieraniem
Afgańczyków. Kluczowym ogniwem w tej
układance są cywilni i wojskowi eksperci,
bez których większość prowadzonych pro-
jektów nie miałaby szansy na zakończenie.
Do najbardziej zasłużonych pracowników
PRT podpułkownik Dylong zalicza po-
rucznik Agnieszkę Dolatowską, na co
dzień pracującą w Centralnej Grupie
Wsparcia Współpracy Cywilno-Wojsko-
wej (CGWWCW) w Kielcach, oraz spe-
cjalistę do spraw infrastruktury inżyniera
Lecha Martinkę, który już wcześniej pra-
cował z wojskiem w ramach PKW Irak.
Rolę specjalistów trudno przecenić zwłasz-
nr 50/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |

Twórcą polskiego
zespołu był podpułkownik
Wiesław Pyć. To właśnie on
rozpoczął starania o to,
by miejscowa ludność i władze
lokalne pozytywnie odbierali
żołnierzy noszących
biało-czerwoną flagę

LARÓW

JACEK MATUSZAK (3)

cza podczas niełatwych negocjacji z wła-
dzami lokalnymi, kiedy muszą wybierać
najbardziej sensowne propozycje projek-
towe, czy też w czasie konsultacji w róż-
nego rodzaju ministerstwach. „Na zebra-
niach Rady Odbudowy Prowincji zawsze
okazywało się, że wszyscy mają tysiące
potrzeb. To już jest chyba wpisane w men-
talność tej społeczności”, mówi porucz-
nik Dolatowska.
Szef Wydziału CIMIC DOSZ podkre-
śla, że optymalnym czasem służby w struk-
turach takich jak CIMIC czy PRT jest mi-
nimum dziewięć miesięcy. Półroczne zmia-
ny są za krótkie, by całkowicie wykorzy-
stać możliwości danego specjalisty. „Na
początku trzeba poznać Afgańczyków, za-
pamiętać ich twarze, nawiązać kontakty
i znajomości”, uzupełnia podpułkownik
Dylong. „Agnieszka włożyła dużo serca
i zaangażowania w remont sierocińca. Pro-
jekt wyszedł doskonale, niestety ona tuż
przed końcem musiała wyjechać. Szkoda,
że tego nie zobaczy”, żałuje inżynier Lech
Martinka. Również zgadza się co do te-
go, że praca specjalistów w danym regio-
nie powinna trwać przynajmniej rok. Dla-
tego też, mimo że kontrakt kończy mu się
w połowie grudnia, prawdopodobnie zo-
stanie w Afganistanie jeszcze pół roku.
Wojsko jest zainteresowane współpracą
z doświadczonymi ludźmi, którzy swoją
wiedzą i umiejętnościami mogą wspomóc
pracę kontyngentu. Wraz z poprawą sytu-
acji w Afganistanie zaangażowanie wojska
pewnie się zmniejszy, co otworzy kolejne
możliwości dla cywilnych ekspertów. Po-
rucznik Dolatowska twierdzi, że to wła-
śnie w nich drzemie siła, którą warto wy-
korzystywać, by skutecznie wpłynąć na po-
prawę sytuacji w tym rejonie świata. „Mam
nadzieję, że zaangażują się w to młodzi lu-
dzie, którzy chcą naprawiać świat. Potrze-
bujemy osób z twardym charakterem, od-
ważnych i z zapałem, który przekłada się
na czyny”, dopowiada pani porucznik.
Bywa jednak i tak, że eksperci, skusze-
ni dobrym wynagrodzeniem, wyjeżdżają
do Afganistanu, po czym nie potrafią wła-
ściwie zaangażować się w swoją pracę al-
bo rezygnują w trakcie trwania kontraktu.
„Oferta wojska jest atrakcyjna zwłaszcza
dla ludzi młodych, często dla takich, któ-
rzy nigdy w wojsku nie byli. Wyjeżdża-
jąc na misję, dostają mundury, ale to nie
ułatwia im pracy. Przeciwnie – nie potra-
fią się przystosować. Mieliśmy już taką
sytuację, że jeden z naszych ekspertów po
miesiącu wrócił do kraju. Na misjach nie
mamy czasu na takie pomyłki i żadne chy-
bione inwestycje”, komentuje podpułkow-
nik Dylong.
Sprawne działanie
Polski personel PRT realizuje ogółem
17 projektów wartych około miliona dola-
rów. Na początku listopada zakończono bu-
dowę mostu i boisk szkolnych. Zakupio-
no też odzież zimową dla mieszkańców
prowincji. Za te trzy projekty zapłacono
ponad 200 tysięcy dolarów. Kilkanaście
pozostałych ze względu na obowiązujące
przepisy musi zakończyć się najdalej do
15 grudnia. Podpułkownik Dylong za-
pewnia, że plan zostanie zrealizowany.
„Zdarzają się małe nieporozumienia po-
między kontraktorami a gubernatorem
i władzą poszczególnych dystryktów, nie
ma jednak poważnych zagrożeń dla termi-
nowego zakończenia prowadzonych prac”,
wyjaśnia.
Duża część prac jest związana z eduka-
cją. Powstają place zabaw, do szkół trafia-
ją nowe ławki, krzesła i pomoce naukowe,
instaluje się lampy uliczne zasilane ener-
gią słoneczną w rejonie pozbawionym elek-
tryczności. Do większych przedsięwzięć
prowadzonych przez PRT zaliczyć można
między innymi budowę mostu w dystryk-
cie Jaghatu czy remont sierocińca w Gha-
zni. Najważniejszym do tej pory zakończo-
nym projektem jest oddanie do użytku
19 studni w ośrodku dla uchodźców po-
wracających w swoje rodzinne strony.
Trwają prace nad 11 kolejnymi studniami.
Warto podkreślić, że polski zespół działa-
jący w ramach PRT może nie tylko remon-
tować budynki, co wynikało z amerykań-
skiego funduszu pomocowego CERP, lecz
także je budować.
Każdy z projektów ma swojego opieku-
na. Dla przykładu, inżynier Martinka pro-
wadzi ich sześć. Szczególnie ważne są dla
niego dwa w centrum Ghazni: jest to pięć
„parków” oraz liczący 120 metrów odci-
nek dwujezdniowej drogi wiodącej do
osiedli mieszkalnych. Ten drugi udało się
zakończyć w połowie listopada. Specjali-
sta przyznaje, że praca w Afganistanie
w niczym nie przystaje do polskich wa-
runków. „Czasami trzeba iść na skróty. 

nr 50/2008 Polska Zbrojna 25

WOJSKO PRT
W Polsce potrzebne są zezwolenia, uzgod-
nienia i uzasadnienia. Tutaj wszystkie pro-
cedury są uproszczone”, wyjaśnia inży-
nier Martinka i przyznaje, że dla niego
największa trudność to przełamywanie na-
wyków i… kontakty językowe. „My roz-
mawiamy w polskim angielskim, oni
w paszto angielskim albo dari angielskim.
Zdarza się, że gdy jakieś elementy są już
wykonane, okazuje się, że co do niektó-
rych szczegółów źle się zrozumieliśmy”,
przyznaje.
Efektywność działania PRT powinna
wynikać z właściwego rozpoznania po-
trzeb lokalnych społeczności. Nie da się te-
go zrobić bez samych Afgańczyków. Lo-
kalne władze przy merytorycznym wspar-
ciu ekspertów działających w ramach pol-
skiego zespołu odbudowy decydują o cha-
rakterze podejmowanych przedsięwzięć.
„Nie możemy pozwolić na to, aby powsta-
wały klasy internetowe w szkole, w której
nie ma prądu. Jestem zwolennikiem reali-
zacji projektów, które zabezpieczają pod-
stawowe potrzeby życiowe”, zaznacza pod-
pułkownik Dylong.
Na swój rachunek
Współpraca cywilno-wojskowa w Afga-
nistanie znacząco różni się od tej prowa-
dzonej w ramach PKW Irak. Powodów jest
dużo, a najważniejszy to odmienny spo-
sób finansowania. Dotychczas w Iraku
i początkowo w Afganistanie projekty
pomocowe finansowane były ze środków
amerykańskich. Najczęściej był to fun-
26 Polska Zbrojna
dusz CERP (Commander’s Emergency
Response Program). Teraz polskie siły
zbrojne muszą radzić sobie same. Finan-
se przeznaczone na działalność CIMIC
i PRT pochodzą z rezerwy celowej bu-
dżetu państwa. Mechanizm i zasady
w obu przypadkach są podobne. Różni-
ca, zasadnicza dla osób przebywających
w rejonie misji, polega na tym, że każdy
WSPÓŁPRACA
CYWILNO-WOJSKOWA
W AFGANISTANIE ZNACZĄCO
RÓŻNI SIĘ OD TEJ
PROWADZONEJ W RAMACH
PKW IRAK. POWODÓW JEST
DUŻO, A NAJWAŻNIEJSZY
TO ODMIENNY SPOSÓB
FINANSOWANIA
projekt musi uzyskać akceptację w Pol-
sce. Stąd kwestie formalne za pośrednic-
twem Dowództwa Operacyjnego zała-
twiane są w Ministerstwie Finansów i Mi-
nisterstwie Spraw Zagranicznych. Mimo
zapowiadanych przez MON zmian nadal
dużym utrudnieniem dla osób działają-
cych w obrębie PRT jest prawo zamówień
publicznych i obowiązek rozliczenia pro-
wadzonych projektów w systemie rocz-
nym. „Nasi przełożeni robią wszystko, aby
ułatwić proces realizacji projektu. Wszy-
scy wiemy, że prawo zamówień publicz-
JACEK MATUSZAK
nych z różnych względów nie ma zasto-
sowania w warunkach, jakie panują w re-
jonie misji. Bardzo trudno jest na przy-
kład zgodnie z wymaganiami ustawy
sprawdzić niekaralność kontraktorów”,
tłumaczy podpułkownik Dylong. Utrud-
nienie stanowi również nakaz rozliczeń
w trybie rocznym, co znacząco wpływa
na specyfikę prowadzonych prac.
Porucznik Dolatowska wyjaśnia, że
właśnie ten zapis prawny uniemożliwia
Polakom na przykład budowanie szkół.
„To są prace długofalowe, których nie je-
steśmy w stanie zamknąć w kilku miesią-
cach. Podejmowanie się więc tego typu
zadań z góry jest skazane na porażkę, bo
nie będziemy mogli dotrzymać wymaga-
nych terminów”, mówi porucznik.
Zmiany legislacyjne niestety wymaga-
ją czasu, dlatego „misjonarze” muszą
uzbroić się w cierpliwość. Warto tu za-
znaczyć, że obiecywane zmiany ustawy
o zamówieniach publicznych najpewniej
nie wpłyną na zmianę innych regulacji,
z punktu widzenia polskich misji zagra-
nicznych nieefektywnych lub nieprak-
tycznych.
Polski zespół działający w ramach PRT
nie ukrywa, że niezwykle cenne są wska-
zówki, jakie na początku funkcjonowania
dostali od Amerykanów. Tego typu dzia-
łalność jest cennym doświadczeniem, na
którego podstawie być może kiedyś po-
wstanie polski PRT. 
magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
nr 50/2008
 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | |

MARCIN DMOWSKI
KOSZARY DLA ZUCHWAŁYCH ANNA DĄBROWSKA

Na nabywców z grubym portfelem i dobrym pomysłem czeka niecodzienna oferta

– modlińska Cytadela. Problem tylko w tym, czy znajdzie się na nią chętny.

„To jedna z większych i droższych
nieruchomości, które zamierzamy sprze-
dać, jednak nie najdroższa. Na 390 mi-
lionów złotych wyceniona została
bowiem Kępa Mieszczańska, wyspa
w centrum Wrocławia”, informują
w Agencji Mienia Wojskowego. Nato-
miast, jak podaje Ilona Kowalska, za-
stępca prezesa Agencji do spraw zago-
spodarowania mienia, cena wywoław-
cza Cytadeli – z zabytkowym budyn-
kiem koszar mierzącym ponad dwa ki-
lometry długości, 55 hektarami grun-
tów i 37 innymi budynkami – to 220 mi-
lionów złotych.
Zdaniem AMW, kupiec na tę nieru-
chomość, mimo jej ceny i rozmiaru, po-
winien się znaleźć. „Teren leży w cen-
trum Twierdzy Modlin, jednej z naj-
większych i najlepiej zachowanych te-
go typu budowli w Polsce, blisko War-
szawy, a nieruchomość jest uzbrojona
w media wodno-kanalizacyjne, central-
nego ogrzewania, energetyczne i tele-
komunikacyjne”, zachwala agencja
w obwieszczeniu o licytacji. Cytadelę
można zaadaptować częściowo na ce-
le mieszkalne. „Dopuszczamy też funk-
cje hotelowe, gastronomiczne, kultu-
ralne, turystyczne i usługowe”, dodaje
Barbara Jezierska, mazowiecki wo-
jewódzki konserwator zabytków.
Kuszenie nabywców
Przyszłych nabywców mają zachęcić
także plany powstania w sąsiedztwie
twierdzy, na terenie byłego lotniska woj-
skowego w Modlinie, portu cywilnego
obsługującego tanie linie lotnicze. „Port
będzie przyjmował 1,5 miliona pasaże-
rów rocznie”, podkreśla Krzysztof
Klimaszewski, szef biura finansów
i księgowości Mazowieckiego Portu Lot-
niczego Warszawa-Modlin. Niestety,
adaptacja lotniska się przeciąga – pierw-
sze pasażerskie samoloty miały latać stąd
już w 2005 roku. Teraz także planowane
na przyszły rok rozpoczęcie budowy sta-
je się coraz mniej realne. Na razie woje-
woda na żądanie ministra środowiska
jeszcze raz musi wydać środowiskowe
uzgodnienia dla lokalizacji tej inwesty-
cji. Przeciwko modernizacji lotniska
protestują też ekolodzy z Ogólnopol-
skiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.
Warto zauważyć, że suma wydana na
zakup Cytadeli to dopiero początek wy-
datków. Nabywca będzie musiał bowiem
zadbać o zabytkowe budynki i zieleń.
„Po pierwsze, w ciągu 18 miesięcy no-
wy właściciel zabezpieczy wszystkie za-
bytkowe budowle murowane. Po drugie,
najpóźniej przed upływem trzech
lat rozpocznie prace przy renowacji
obiektu zgodnie z uzgodnionym z wo-
jewódzkim konserwatorem zabytków
programem prac”, zapowiada Barba-
ra Jezierska.
Ochrona konserwatorska nakłada na
inwestorów także inne obowiązki oraz
szereg ograniczeń w zagospodarowa-
niu Cytadeli. Wymagane jest zachowa-
nie historycznego układu przestrzen-
nego, ciągów komunikacyjnych, zabyt-
kowych budynków murowanych i bu-
dowli ziemnych, a także historycznej
zieleni. Teren wokół cytadeli i część
obiektów – budynki bramne, część ko- 

nr 50/2008 Polska Zbrojna 27

 AAAAAAA MODLIN
WOJSKO AAAAAAAA
AMW
Trochę historii
B udowę drewniano-ziemnych umocnień
u zbiegu Narwi i Wisły nakazał na po-
czątku XIX wieku cesarz Napoleon
Bonaparte. W następnych latach rozbudo-
szar, prochownia oraz tarasy widokowe
na wieżach Białej i Tatarskiej – muszą
pozostać ogólnodostępne. Wyklucza się
także podziały własnościowe nierucho-
mości. Mazowiecki wojewódzki konser-
wator zabytków zastrzega, że jeśli na-
bywca nie spełni tych warunków, urząd
konserwatorski wystąpi do starosty
o przejęcie obiektów.
Ponadto dawne koszary nie mogą zo-
stać przeznaczone jedynie na cele
mieszkalne. Wskazane jest też przezna-
czenie budynków bramnych, prochow-
28 Polska Zbrojna
wano je w potężną twierdzę, która w 1813
roku przeszła chrzest bojowy, oblegana sku-
tecznie przez Rosjan. W 1830 roku twierdzę
zajęli polscy powstańcy, lecz wkrótce w ko-
lejnym oblężeniu skapitulowali przed wojska-
mi rosyjskimi. Po wojnie Rosjanie zaczęli prze-
ni i schronów na funkcje związaną
z kulturą, obsługę turystyki, gastrono-
mię czy rekreację. Tereny ziemne forty-
fikacji oraz dziedzińce mogą być obsza-
rem zagospodarowanej zieleni, terenem
wystawienniczym czy sportowym.
Możliwe jest natomiast wzniesienie no-
wych obiektów w miejscu nieistnieją-
cych już historycznych budowli oraz
budowa podziemnych parkingów.
Zabytkowy charakter nieruchomości
ma też zalety – ponieważ obiekt jest
wpisany do rejestru zabytków, poten-
budowę Modlina przemianowanego na
Nowogieorgijewsk. Wzniesiono w centrum
twierdzy wielki budynek koszarowy
i otoczono go pierścieniem ośmiu fortów
ceglano-ziemnych, a na początku XX wieku
dodano kolejne dziesięć fortów, tym razem
cjalnemu nabywcy przysługiwać będzie
50-procentowa bonifikata od wylicyto-
wanej kwoty.
Spadek dla gmin
Licytację Modlina zaplanowano na
10 grudnia. Czy znajdzie się kupiec, nie
wiadomo. Dla AMW może to być ostat-
ni dzwonek na zbycie gruntu. Minister
obrony narodowej zapowiedział bowiem
likwidację agencji do końca roku i utwo-
rzenie w jej miejsce Agencji Uzbroje-
nia. Według projektów grunty, których
nr 50/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
betonowych. Nie pomogły one jednak
w trakcie niemieckiego oblężenia w 1915
roku, w którego wyniku twierdza po raz
trzeci skapitulowała. W okresie międzywo-
jennym pełniła rolę magazynową i koszaro-
wą. We wrześniu 1939 roku przez 18 dni
AMW nie zdąży sprzedać, mogą trafić
do gmin. „Na razie nie ma jednak usta-
wy o likwidacji agencji”, mówi „Polsce
Zbrojnej” dyrektor zespołu gospodarki
nieruchomościami AMW Zbigniew
Prokopczyk. Niewielkie są więc szan-
se, aby jeszcze w tym roku została ona
zlikwidowana i by powstała Agencja
Uzbrojenia. Nie wiadomo też, na jakich
zasadach i które nieruchomości miały-
by przypaść gminom. Dyrektor Prokop-
czyk zaznacza, że jeśli ustawa wejdzie
w życie i trzeba będzie przekazać Cy-
nr 50/2008
|
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO ||
NIERUCHOMOŚCI
W TWIERDZY MODLIN nale-
żące do Agencji Mienia
Wojskowego to tylko część
całego kompleksu.
Pozostałe tereny są własno-
ścią wojska, Wojskowej
Agencji Mieszkaniowej,
Miasta Nowy Dwór
Mazowiecki lub osób prywat-
nych. Obiekty w twierdzy
agencja zaczęła przejmować
od armii w połowie 2001 ro-
ku, a Cytadelę otrzymała
pod koniec 2003. AMW
sprzedała dotychczas
w Modlinie 26 nieruchomo-
ści, uzyskując z nich na
Fundusz Modernizacji Sił
Zbrojnych prawie 4 miliony
200 tysięcy złotych. Jednym
z ostatnich sprzedanych
obiektów była stara pralnia
garnizonowa, którą w sierp-
niu tego roku kupiono za
przeszło 3 miliony złotych.
Teraz w twierdzy agencja
dysponuje działkami o po-
wierzchni 96 ha. Po sprze-
daży Cytadeli AMW pozosta-
ną jeszcze 24 działki zajmu-
jące ponad 40 ha, które
w 2009 roku mają być wyce-
nione i zagospodarowane.
Teren leży w centrum Twierdzy Modlin,
jednej z największych i najlepiej
zachowanych tego typu budowli
w Polsce, blisko Warszawy
broniła się tutaj załoga pod dowództwem
generała Wiktora Thommée. W 1957 ro-
ku twierdzę wpisano do rejestru zabytków.
Po wojnie przez kilkadziesiąt lat stacjono-
wało w Modlinie ponad 20 różnych jedno-
stek i instytucji wojskowych.
tadelę gminom, trafi ona do samorządu.
„Nie wiem jednak, czy gmina będzie
szczęśliwa z takiego spadku. Teraz to
my płacimy podatki, ochraniamy i dba-
my o obiekt, a tak spadłoby to na barki
samorządowców”, podkreśla.
Władze Nowego Dworu Mazowiec-
kiego, na którego terenie leży Twierdza
Modlin, widzą to inaczej. „Gdyby po
wyjściu stąd wojska cytadelę przejęły
władze lokalne, dziś pewnie miałaby
użytkownika, a tak niszczała”, uważa
Janusz Mikuszewski, zastępca burmi-
| |
|| |
strza Nowego Dworu Mazowieckiego.
Przekonuje, że miasto ma wiele pomy-
słów na uatrakcyjnienie twierdzy i ścią-
gnięcie inwestorów. „Mogłyby tu po-
wstać hotel, restauracje, kampus studenc-
ki”, planuje. Dodaje, że sensowne zago-
spodarowanie twierdzy przyspieszyłoby
rozwój gospodarczy całej gminy.
„Nie wierzę w sukces agencji”, za-
znacza wiceburmistrz Mikuszewski.
„Światowy kryzys finansowy, kłopoty
z otrzymaniem kredytów i obostrzenia
konserwatorskie mogą zniechęcić po-
tencjalnych nabywców i transakcja nie
dojdzie do skutku”, mówi. Wtedy, jego
zdaniem, należałoby rozważyć przeka-
zanie gruntów gminie, która mogłaby
starać się o środki unijne na inwestycje.
„Na razie ustawa pozwala nam zagospo-
darować mienie zbędne wojsku tylko
przez dzierżawę lub sprzedaż. Nie mo-
żemy oddawać obiektów nieodpłatnie”,
odpowiada wiceprezes AMW Ilona
Kowalska.
Amerykański sen
Koncepcji, kto miałby przejąć twier-
dzę i co powinno tu powstać, było już
wiele. Chciano między innymi prze-
nieść do Modlina Muzeum Wojska Pol-
skiego, stworzyć tu zespół muzealno-
-turystyczny z aquaparkiem i stadniną
koni, w latach 90. specjalna komisja re-
komendowała forteczny park kultury lub
miasteczko akademickie. Z pomysłów
nic nie wyszło. Cztery lata temu Twier-
dzą Modlin interesowała się amerykań-
ska grupa kapitałowa związana z Geo-
rge’em Lucasem, która planowała stwo-
rzyć tu kompleks kulturalno-rozrywko-
wy – polskie Las Vegas. Obiecywała ka-
syna, hotele, restauracje, galerie i pole
golfowe, jednak w przetargu ostatecznie
nie wystartowała. W końcu część twier-
dzy agencja podzieliła na mniejsze dział-
ki i sprzedała poszczególne nieruchomo-
ści. Teraz też zapewnia, że ma plan B,
gdyby nikt nie zgłosił się do licytacji.
„Jeśli nie uda się zbyć działki w pierw-
szym terminie, rozpoczniemy przygo-
towania do kolejnego przetargu, który
rozpiszemy za dwa–trzy miesiące”, tłu-
maczy dyrektor Prokopczyk. 
anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 29
PORADY PRAWO
Planowane podwyżki

Masz problem?
zawodowy magistra (równo-

§ Jestem podchorążym Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych

we Wrocławiu. Na stronie internetowej Waszej gazety przeczytałem
rzędny) w czasie szkolenia woj-
skowego w wojskowej uczelni
akademickiej lub uczelni woj-
o planowanych podwyżkach uposażenia dla słuchaczy szkół wojsko-
wych. Mam w związku z tym pytanie. W jakiej fazie znajdują się prace skowej ma przysługiwać uposa-
nad wprowadzeniem ustawy gwarantującej wyżej wymienione świad- żenie zasadnicze w stawce
czenia i ewentualnie, kiedy mogą one wejść w życie? W naszej szkole miesięcznej w wysokości
mówi się o tym, jednakże docierają do nas sprzeczne informacje. Ostat- 80 procent najniższego uposa-
nio pojawiła się nawet taka, że prace nad tą ustawą zostały zablokowa- żenia zasadniczego żołnierza
ne. Będę wdzięczny za udzielenie bliższych informacji w tej sprawie. zawodowego.
Natomiast żołnierzowi pełnią-

O becnie w zaawansowanej
procedurze uzgodnień
międzyresortowych znajduje
się projekt rozporządzenia
zmieniającego rozporządzenie
ministra obrony narodowej
z 2 kwietnia 2004 roku w spra-
wie stawek uposażenia zasad-
niczego żołnierzy pełniących
służbę kandydacką (Dziennik
Ustaw z 2004 r. nr 70,
poz. 640).
Projektowana zmiana ma obo-
wiązywać począwszy od
1 stycznia 2009 roku.
W myśl projektowanych uregu-
lowań żołnierzowi pełniącemu
służbę kandydacką – podcho-
rążemu wojskowej uczelni aka-
CO NOWEGO
demickiej lub uczelni wojsko-
wej ma przysługiwać uposaże-
nie zasadnicze w stawce mie-
sięcznej w wysokości:
– w pierwszym roku nauki
40 procent;
– w drugim roku nauki
50 procent;
– w trzecim roku nauki
60 procent;
– w czwartym roku nauki
70 procent;
– w piątym roku nauki
80 procent
najniższego uposażenia zasad-
niczego żołnierza zawodowego.
Z kolei żołnierzowi pełniącemu
służbę kandydacką – podcho-
rążemu posiadającemu tytuł
cemu służbę kandydacką
– elewowi szkoły podoficerskiej
ma przysługiwać uposażenie
zasadnicze w stawce miesięcz-
nej w wysokości 35 procent
najniższego uposażenia zasad-
niczego żołnierza zawodowego.
Zauważyć w tym miejscu trze-
ba, że od 1 stycznia 2008 roku
najniższe uposażenie zasadni-
cze żołnierza zawodowego wy-
nosi 2200 złotych.
Co z urlopem?
§ Jestem emerytowanym ma-
jorem. 1 kwietnia 2008 ro-
ku odszedłem z wojska,
a 21 kwietnia podjąłem pracę
w wojsku jako pracownik cywil-
ny. Przechodząc na emeryturę,
otrzymałem pieniądze za niewy-

§ 31 października 2008 roku wydany został Dziennik Urzę- korzystany urlop w 2008 roku.
dowy Ministra Obrony Narodowej numer 20. Ukazały się Czy w tym roku nabyłem prawo
w nim: do urlopu wypoczynkowego
w nowym miejscu pracy? W jed-
zarządzenie numer 30/MON z 17 października 2008 roku
nym z ostatnich numerów „Pol-
zmieniające zarządzenie w sprawie regulaminu organizacyj-
ski Zbrojnej” opisywany był po-
nego Ministerstwa Obrony Narodowej (poz. 260)
dobny przypadek, ale dotyczył
– wejdzie w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia pod- on kogoś, kto podjął pracę
pisania; w szkolnictwie i wówczas taki
decyzje: urlop mu się należał. Czy doty-
1) Numer 471/MON z 17 października 2008 roku zmieniają- czy to również mnie, bo dowód-
ca decyzję w sprawie określenia limitów stanowisk etato- ca jednostki, w której pracuję,
wych żołnierzy zawodowych i pracowników w Ministerstwie uważa, że prawo do urlopu wy-
Obrony Narodowej (poz. 261) poczynkowego nabędę dopiero
– wejdzie w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 paździer- w 2009 roku.
nika 2008 roku,
2) Numer 472/MON z 17 października 2008 roku w sprawie
udziału resortu obrony narodowej w realizacji Programu Eu-
I stotnie ogólną zasadą jest, że
były żołnierz zawodowy, który
podjął pracę w roku kalenda-
ropejskiej Agencji Obrony na temat Europejskie Zabezpieczo- rzowym, w którym nastąpiło je-
ne (Kodowane) Programowalne Radio – ESSOR (poz. 262) go zwolnienie z zawodowej
– wejdzie w życie z dniem ogłoszenia, służby wojskowej, nabywa pra-
3) Numer 480/MON z 23 października 2008 roku zmieniają- wo do urlopu wypoczynkowego
ca decyzję w sprawie nie udzielenia nagród pieniężnych i rze- w następnym roku kalendarzo-
wym. Tak więc w omawianym
czowych żołnierzom zawodowym w określonych sytuacjach
przypadku nabycie prawa do
(poz. 263)
urlopu wypoczynkowego nastą-
– wejdzie w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia podpi- pi w 2009 roku.
sania;
Pełnomocnictwo z 8 października 2008 roku dla pułkownika ŹRÓDŁO PRAWA: artykuł 121 ustawy
Jerzego Gutowskiego – dyrektora Departamentu Wychowa- z 11 września 2003 roku o służbie woj-
nia i Promocji Obronności (poz. 264). skowej żołnierzy zawodowych (Dziennik
Ustaw z 2008 r. nr 141, poz. 892).

30 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 50/2008 Polska Zbrojna 31

NASZYM OKIEM

KRZYSZTOF PLAŻUK

OSTATNI TAK
W rejon operacji EUFOR w Czadzie przetransportowano
już większość sił ze składu II zmiany PKW Czad.
Żołnierze grup bojowych I zmiany wprowadzają swoich
kolegów w specyfikę misji, jeżdżą na wspólne patrole,
aby zapoznać ich z terenem.

32 Polska Zbrojna nr 50/2008

 KRZYSZTOF PLAŻUK (2)
J eden z ostatnich patroli pro-
wadzonych przez I zmianę
czadyjskiego kontyngentu prze-
prowadzono w okolicach obozu
dla uchodźców Am Nabak.
Podwładni kapitana Wojciecha
Zacharkowa, dowódcy kompanii
manewrowej, przekazywali swo-
je doświadczenia nowo przyby-
łym kolegom. W patrolu uczest-
niczył również podpułkownik
Marcin Michalak z Żandarmerii
Wojskowej, na czadyjskiej misji
zastępca dowódcy II zmiany
PKW Czad. Równocześnie z pa-
trolem lądowym żołnierze
z 25 Brygady Kawalerii
Powietrznej z Tomaszowa
Mazowieckiego prowadzili rozpo-
znanie z powietrza. Ostania gru-
pa żołnierzy II zmiany PKW Czad
przybędzie na Czarny Ląd 4
grudnia. Tego samego dnia afry-
kański kontynent opuszczą
ostatni żołnierze I zmiany.

KI PATROL
nr 50/2008 Polska Zbrojna 33
WOJSKO PROFESJONALIZACJA
Meandry zawodowstwa
25 listopada dyżur telefoniczny w naszej redakcji pełnił generał dywizji Paweł Lamla,
dowódca 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej. Poniżej publikujemy najważniejsze
pytania, jakie zadawali Czytelnicy, oraz odpowiedzi dowódcy.
§ Jak zmienią się jednostki 11 Lubuskiej
Dywizji Kawalerii Pancernej po profesjo-
nalizacji?
Zewnętrznie niewiele. Zmiany będą
dotyczyły przede wszystkim funkcjonowa-
nia jednostki. W 11 Dywizji proces dostoso-
wywania się do rzeczywistości armii
profesjonalnej rozpoczął się już przed dwo-
ma laty.
§ Czy powstaną u nas takie bazy wojsko-
we jak w Stanach Zjednoczonych?
Nie sądzę, gdyż u nas jest zupełnie inna
rzeczywistość. W USA bazy wojskowe są
dość daleko od ośródków miejskich, stąd
konieczne jest tam tworzenie całej infra-
struktury, takiej jak sklepy, restauracje czy
szkoły, od podstaw. W Polsce, jak też in-
nych krajach Europy, koszary są w pobliżu
miast lub w ich obrębie. Jedynym miej-
scem, które nieco przypomina bazę, jest
Świętoszów, gdzie stacjonuje 10 Brygada
Kawalerii Pancernej. Tam tworzymy infra-
strukturę we współpracy z lokalnym samo-
rządem, czego dobrym przykładem jest no-
wy ośrodek zdrowia.
Jaka jest podstawowa różnica między na-
szym garnizonem a zagraniczną bazą?
Tam obok dowódcy jednostki jest odrębny
dowódca bazy, który odpowiada za wszyst-
kie sprawy związane z jej pokojowym funk-
cjonowaniem. Zaczynając od wywożenia
śmieci, a na zabezpieczeniu socjalnym żoł-
34 Polska Zbrojna
nierzy kończąc. U nas też przymierzamy się
do nowych rozwiązań, które spowodują od-
ciążenie dowódcy jednostki, tak aby nie
musiał zajmować się gospodarką.
§ Jak duże jest zainteresowanie służbą za-
wodową w 11 Dywizji?
Po pewnym spadku związanym z wejściem
Polski do Unii Europejskiej, kiedy pojawiły
się szersze możliwości pracy za granicą, od-
notowuję wzrost liczby chętnych. W tej chwili
już niemal 70 procent żołnierzy w dwóch
brygadach, 10 i 17, to zawodowcy.
§ Być może większa liczba chętnych wyni-
ka z kryzysu gospodarczego. Dziś trud-
niej o pracę za granicą.
Z pewnością wstąpienie do wojska gwaran-
tuje młodemu człowiekowi pewien poziom
stabilizacji na kilka lat.
§ Czytałem w prasie, że wielu szeregowych
zawodowych rezygnuje ze służby w trakcie
kontraktu?
Trudno mi oceniać skalę tego zjawiska w
całej armii, ale uważam, że dziś żołnierzowi
jest zbyt łatwo zerwać kontrakt. Często de-
cyduje się na ten krok po roku, po zakoń-
czeniu kosztownego szkolenia specjali-
stycznego. Bywa, że w bardzo poszukiwa-
nej na rynku cywilnym specjalności, jak
chociażby kierowcy ciężarówek. Jestem
zwolennikiem wprowadzenia kilkumiesie-
I
WIŚNIEWSK
JAROSŁAW
sięcznego, do pół roku, okresu próbnego.
W tym czasie kandytat mógłby się zastano-
wić, czy chce być żołnierzem, a wojsko, czy
go potrzebuje. Rezygnacja w okresie prób-
nym nie uprawniałaby do otrzymania wielo-
tysięcznej odprawy. Po podpisaniu kontrak-
tu wieloletniego żołnierz musiałby go odsłu-
żyć pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Z drugiej strony do wojska trafia coraz wię-
cej osób, które nie kierują się w swych de-
cyzjach tylko kwestiami materialnymi.
Wkładają mundur z zamiłowania.
§ Chciałem wstąpić do wojska, ale w jednos-
tce usłyszałem, że muszę czekać, aż
dostaną nowy etat.
Jeśli zgłosi się pan do 11 DKPanc, nie bę-
dzie takiego problemu, ponieważ mamy
stosowne dokumenty. W tej chwili najbar-
dziej potrzebni są nam kierowcy z prawem
jazdy kategorii C lub C+E.
§ Jaki powinien być system szkolenia szere-
gowych zawodowych?
Jestem za tym, aby po wcieleniu żołnierze
byli wysyłani do ośrodka szkoleniowego bez
podpisywania ostatecznego kontraktu.
Najpierw przechodziliby kilkumiesięczne
szkolenie podstawowe jako kandydaci na
żołnierzy. Po nim, jeśli dochodziłoby do
podpisania kontraktów, kierowano by ich
na kurs specjalistyczny. Stamtąd wracaliby
do wybranej brygady czy pułku jako specja-
nr 50/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
liści, ktorych nie trzeba uczyć od zera.
Rozwiązanie takie z pewnością usprawniło-
by funkcjonowanie zawodowych jednostek
bojowych.
§ Nie chcę wiązać się z armią na wieki. Jaki
jest najkrótszy czas trwania kontraktu?
Nie jest on określony. Decyzja należy do
podpisującego kontrakt z żołnierzem do-
wódcy jednostki, oficera w stopniu co naj-
mniej pułkownika. Według mojej wiedzy
z reguły żołnierze preferują najdłuższy
okres kontraktu, ponieważ stabilne zatrud-
nienie ułatwia chociażby otrzymanie kredy-
tu w banku. Wojsku też nie opłacają się
krótkoterminowe kontrakty, gdyż dużo in-
westuje w szkolenie żołnierza, zaś ten sta-
je się specjalistą w swej dziedzinie dopiero
po kilku latach.
§ Wojsko szuka kierowców z uprawnienia-
mi do prowadzenia ciężarówek. W jaki
sposób mógłbym je uzyskać?
Resort obrony stworzył możliwość zawiera-
nia umów trójstronnych między dowódcą
jednostki wojskowej, powiatowym urzędem
pracy a bezrobotnym bez kwalifikacji, który
chce wstąpić do armii. Powiatowy urząd pra-
cy wykłada pieniądze na kurs prawa jazdy,
po którego ukończeniu trzeba zgłosić się do
wojska. Jest to rozwiązanie przejściowe na
rok 2009. Docelowo planujemy szkolenie
kierowców we własnych ośrodkach.
§ Gdzie będą mieszkać szeregowi w 11 Dy-
wizji? W koszarach, jak teraz ci służby za-
sadniczej?
Przygotowaliśmy dla nich internaty, które
standardem są zbliżone do podobnych
obiektów istniejących chociażby w nieodle-
głej nam Bundeswehrze. Są to segmenty
KAROLINA PRYMLEWICZ
W ŚWIĘTOSZOWIE od czerwca przyszłego roku wprowadzony będzie pilotażowy program
żywienia kateringowego.
nr 50/2008
| | |
| |
złożone z dwóch pokoi i węzła sanitarnego.
Na każdym piętrze do dyspozycji zakwate-
rowanych żołnierzy jest kuchnia z odpo-
wiednim wyposażeniem. Budynki interna-
tów zostaną wygrodzone z kompleksu ko-
szar, tak aby był do nich swobodny dostęp.
Przy czym, traktujemy to jako rozwiązanie
przejściowe. Docelowo chcemy, aby zarów-
no szeregowi, jak i podoficerowie, mieszka-
li poza koszarami. Przygotowujemy już
wspólnie z Wojskową Agencją
Mieszkaniową budynki z mieszkaniami dla
rodzin szeregowych zawodowych. Czekamy
na odpowiednie rozwiązania prawne, które
ułatwią nam działalność w tych sprawach.
§ Interesuje mnie kwestia żywienia żołnierzy.
Czy zawodowcy będą nadal mieli dyżury
w kuchni?
W mojej dywizji, w Świętoszowie, od czerw-
ca przyszłego roku wprowadzony będzie pilo-
tażowy program żywienia kateringowego, czy-
li będziemy korzystać z firm zewnętrznych.
Chcemy, aby zatrudniały one osoby
z garnizonu, na przykład żony żołnierzy,
a umowy były wieloletnie. Jeśli to rozwiązanie
się sprawdzi, rozszerzymy ten system na inne
jednostki. Na razie od 1 stycznia w niektó-
rych garnizonach planuje się wprowadzić sto-
łówki wojskowe zamiast żołnierskich. To nie
tylko zmiana nazwy. W nowej formule żołnie-
rze zawodowi będą mogli wykupywać tam po-
siłki po atrakcyjnej cenie, a jadłospis stanie
się bardziej zróżnicowany. Czekamy na rozpo-
rządzenia wprowadzające nowy system ży-
wienia żołnierzy zawodowych. Z tego co
wiem, zakłada się w nim jeden darmowy po-
siłek. Przy czym pragnę podkreślić, że rozwią-
zanie to dotyczy służących w jednostkach,
a nie sztabach.
Oprac TW
| |
FLESZ
NOWA DĘBA. 25 listopada,
w trakcie jesiennego szkolenia poligo-
nowego pododdziałów 25 Brygady
Kawalerii Powietrznej w Ośrodku
Szkolenia Poligonowego odbyło się
M.RZECZYCKI
strzelanie ogniowe z PPK Spike. Dla
ćwiczących żołnierzy, na czele z dowód-
cą zgrupowania poligonowego majo-
rem Dionizym Budziszewskim, był to
ważny sprawdzian umiejętności, a za-
razem podsumowanie kończącego ten
rok szkolenia poligonowego.
SIERADZ. Planowanie, organiza-
cja, rozwinięcie i eksploatacja węzłów
łączności to tematy ćwiczeń, które zo-
stały przeprowadzone w 15 Sieradzkiej
Brygadzie Wsparcia Dowodzenia
18–21 listopada. Na obiektach szkole-
niowych i placach ćwiczeń żołnierze sie-
radzkiej „piętnastki” doskonalili się
w rozwijaniu węzłów łączności, pracy
w systemie łączności i przemieszczaniu
pododdziałów na duże odległości.
STALOWA WOLA. Prawie 300
podhalańczyków szkolenia podstawo-
wego, ostatnich żołnierzy zasadniczej
służby wojskowej z poboru, złożyło ślu-
bowanie w 21 Brygadzie Strzelców
Podhalańskich. Uroczystość odbyła się
29 listopada z inicjatywy dowódcy
21 Brygady generała brygady Tomasza
Bąka oraz starosty powiatu stalowo-
wolskiego Wiesława Siembiedy.
ŚWIĘTOSZÓW. Żołnierze – dzia-
łonowi bojowych wozów piechoty z jed-
nostek wojskowych 11 Lubuskiej
Dywizji Kawalerii Pancernej szkolili
strzeleckie umiejętności w ramach kur-
su doskonalącego dla działonowych-
-operatorów BWP-1. Gospodarzem
szkolenia był 10 Batalion Dragonów
z 10 Brygady Kawalerii Pancernej.
Praktyczny sprawdzian umiejętności
stanowiło wykonanie zadań nr 5 z prze-
ciwpancernych pocisków kierowanych
(PPK). Obok działonowych-operatorów
BWP-1 szkolili się również żołnierze
z kompanii rozpoznawczej 10 BKPanc,
którzy wykonali zadanie ogniowe nr 1a
amunicją moździerzową O LM60.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 35
WOJSKO SZKOLENIE
SKOKI Z HACZYKIEM
Aerokluby dostają z Departamentu Wychowania i Promocji Obronności MON
pieniądze na szkolenie lotnicze młodzieży. Trudno dowieść, czy ta kilkumilionowa
inwestycja zwiększa zainteresowanie służbą wojskową.
Kilka aeroklubów regionalnych szkoli
za pieniądze z budżetu MON kandydatów
na podchorążych Wyższej Szkoły Oficer-
skiej Sił Powietrznych w Dęblinie oraz
chętnych do zostania pilotem szybowco-
wym i skoczkiem spadochronowym. Jed-
nak wielu uczestników traktuje te zajęcia
jako przygodę na koszt państwa, a nie zo-
bowiązanie do zostania żołnierzem. „To
dla mnie atrakcja. Jako student mam inne,
ważniejsze wydatki i na takie szkolenie nie
byłoby mnie stać. A poskakać za darmo,
kapitalna sprawa”, mówi anonimowo stu-
dent Politechniki Poznańskiej, który sko-
rzystał ze sponsorowanego szkolenia spa-
dochronowego.
Bez statystyk
Na kurs spadochronowy zapisuje się
zwykle około 50 osób w wieku od 16 do
24 lat, czyli licealistów i studentów. Lecz
niewielu z nich trafia potem do koszar. Nie-
stety, nie istnieją statystyki, które by to we-
ryfikowały. „Niektórzy uczestnicy naszych
kursów trafiali do szkoły w Dęblinie lub
36 Polska Zbrojna
PIOTR LASKOWSKI
reprezentacji wojska w skokach spado-
chronowych. Ale ja o tym tylko słysza-
łem”, mówi Piotr Haberland, dyrektor
Aeroklubu Poznańskiego. Jego aeroklub
szkoli 50 szybowników i 50 skoczków za
pieniądze MON już drugi sezon. W 2009
roku znowu stanie do konkursu na organi-
zację takiego przedsięwzięcia. Po raz ko-
lejny szkolenie samolotowe dla kandyda-
tów na podchorążych „Szkoły Orląt” oraz
szkolenie spadochronowe chce zorganizo-
wać również Aeroklub Radomski, o czym
informuje jego dyrektor Stanisław Szcze-
panowski.
Aeroklub Polski (AP), zrzeszający aero-
kluby regionalne, nie analizuje zaintereso-
wania uczestników kursów lotnictwem, ani
też profesją żołnierza. Nie czyni tego z po-
wodu sposobu finansowania szkoleń. Re-
sort obrony traktuje bowiem każdy z od-
działów terenowych AP jako podmiot ma-
jący odrębną osobowość prawną. W cen-
trali zapewniają, że resortowe pieniądze
przeznaczane są na konkretne zadania, a
nie na utrzymanie administracji aeroklu-
bowej. Wnioski konkursowe są więc skła-
dane przez aerokluby regionalne w DWi-
PO MON, a każdy z nich rozlicza potem
samodzielnie wykonanie zlecenia. AP nie
ma w związku z tym wglądu w to, co się
dzieje ze szkolonymi. Na ogólnopolskim
zjeździe AP aerokluby regionalne będą
oczywiście się chwaliły, ile pieniędzy po-
zyskały i jak szkoliły adeptów sztuki lata-
nia, ale nie będą miały informacji o losach
szkolonych. „Departament powinien o ta-
kie dane zabiegać. Być może takie rozli-
czenie powinno być załącznikiem do wnio-
sku konkursowego złożonego w kolejnym
roku. Wtedy łatwo ustalano by, jakie efek-
ty przynosi szkolenie”, mówi dyrektor
Biura Zarządu AP Piotr Niewiarowski.
Byłoby to działanie mobilizujące, bo jest
o co się ubiegać. Kwota na szkolenie lot-
nicze i spadochronowe w aeroklubach wy-
niosła w 2008 roku 3,8 miliona złotych.
Martwe dusze?
Jak twierdzi dyrektor Haberland,
z pięćdziesięciu szkolonych szeregi woj-
nr 50/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

FLESZ
BYDGOSZCZ. Załoga śmigłowca
ratowniczego W-3 Sokół z 2 Eskadry
Lotnictwa Transportowo-Łącznikowego
uczestniczyła w zabezpieczeniu trans-
portu medycznego poszkodowanego
w wypadku żołnierza zawodowego ze
szpitala w Szczecinie do 10 Szpitala
Wojskowego w Bydgoszczy. Do tego za-
dania dowódca eskadry wyznaczył za-
łogę z Lotniczej Grupy Poszukiwawczo-
-Ratowniczej, która ma największe do-
świadczenie w tego typu misjach zdo-
W KOLEJCE PO ZLECENIA

PIOTR LASKOWSKI (2), AEROCLUB ENGHIEN-MOISSETES

byte w wielu międzynarodowych i kra-
DEPARTAMENT wnioski wraz z propozycja- ne, żywienie i zakwaterowa- jowych ćwiczeniach.
WYCHOWANIA I PROMOCJI mi programowymi. Po ze- nie uczestników dostają tyl-
OBRONNOŚCI MON tylko braniu ofert komisja resor- ko te aerokluby, które rze- KOSZALIN. Uroczystość pożegna-
nia ze sztandarem kolejnej grupy re-
administruje zamawianiem towa powołuje fachowców telnie przygotowują ofertę.
zerwistów odbyła się w sali tradycji Mu-
szkolenia w aeroklubach. z SP, by sprawdzili wnioski Szkolenia kontrolowane są
zeum Obrony Przeciwlotniczej. Odcho-
Potrzeby kadrowe zgłasza pod kątem prawidłowości w trakcie przez przedstawi- dzących żołnierzy żegnał zastępca ko-
dowódca Sił Powietrznych. wydatkowania pieniędzy cieli SP. Sprawozdania mendanta Centrum Szkolenia Sił Po-
Znając je, departament oraz procedur i programów. z kontroli wpływają do de- wietrznych podpułkownik Włodzimierz
ogłasza otwarty konkurs Dopiero potem są przydzie- partamentu, który je anali- Pigoń. Komendant CSSP za bardzo do-
ofert na przeprowadzenie lane zadania. Pieniądze zuje i uwzględnia w przygo- bre wywiązywanie się z obowiązków
kursów. Aerokluby odpowia- z budżetu MON na szkole- towaniu konkursów w kolej- służbowych i osiąganie wysokich wyni-
dają, nadsyłając do DWiPO nie teoretyczne i praktycz- nym roku. ków w szkoleniu wyróżnił szeregowych:
Damiana Palca, Patryka Kobylińskie-
ska zasila kilka osób. To mały odsetek. Co komandosów”. Co ciekawe, z uczestnika- go, Mariusza Baczyńskiego i Piotra
Rybickiego.
na to departament? „Takie widzenie spra- mi kursów nie są podpisywane żadne
wy nie jest prawdziwe i zasadne. Bo, je- umowy, które obligowałyby ich do wstą-
SKWIERZYNA, ŚREM, RA-
żeli wybuchnie konflikt zbrojny, w którym pienia do wojska. „Gdybym wiedział, że DOM. 2 i 3 grudnia tego roku w jed-
będzie trzeba mobilizować ludzi do obro- takie są procedury, nie zdecydowałbym nostkach Sił Powietrznych przeprowa-
ny ojczyzny, to czy oprzemy się tylko na się na udział w szkoleniu. Taka promo- dzono ostatnie wcielenie do zasadni-
120-tysięcznej armii? Historia uczy, że te cja wojska, z haczykiem, nie do końca czej służby wojskowej. Karty powołania
siły czynne wystarczają jedynie na pierw- mi odpowiada”, mówi wspomniany stu- otrzymało 630 poborowych, którzy sta-
sze dwa tygodnie wojny”, przekonuje puł- dent politechniki. wili się do służby w 61 Brygadzie Ra-
kownik Jarosław Dębski, szef Oddziału kietowej Obrony Powietrznej w Skwie-
Komunikacji Społecznej w DWiPO MON. Jestem za rzynie, w 6 Batalionie Dowodzenia
Dla pracowników departamentu niewy- Czy w tej sytuacji sponsorowanie w Śremie oraz w 1 Komendzie Lotni-
obrażalna jest sytuacja, w której potencjal- przez wojsko szkolenia lotniczego i spa- ska w Radomiu.
ni obrońcy nie potrafią strzelać, latać czy dochronowego ma sens? „To bardzo do-
WARSZAWA. „Gdyby św. Mikołaj
nurkować. Chcą oni widzieć w młodzieży bre przedsięwzięcie, selekcja pozwala- nie miał sań, latałby z nami” – pod
szerokie zaplecze kadrowe dla sił zbroj- jąca ustalić, czy kandydaci w ogóle na- takim hasłem 5 grudnia tego roku
nych. „Potrzebujemy młodzieży z podsta- dają się do lotnictwa. Ze zgłaszających w 1 Bazie Lotniczej odbyła się miko-
wowymi umiejętnościami paramilitarny- się 200 osób pilotami zostaje maksy- łajkowa impreza dla dzieci z war-
mi”, zapewnia pułkownik. malnie dwudziestu. Za niewielkie, szawskich szkół objętych patrona-
Czy jednak departament ma dane na te- w skali wydatków państwowych, pienią- tem jednostek Sił Powietrznych.
mat szkolonych osób i czy kontroluje, kto dze otrzymujemy sprawdzonych już Spotkanie otworzył szef Szkolenia
przechodzi kursy w aeroklubach? Aero- kandydatów”, ocenia pułkownik pilot Sił Powietrznych generał brygady pi-
kluby wysyłają sprawozdania do departa- Mirosław Gołębiowski, zastępca do- lot doktor Anatol Czaban w towarzy-
mentu, do czego obliguje je ustawa o dzia- wódcy 4 Skrzydła Lotnictwa Szkolne- stwie dowódcy 1 Bazy Lotniczej puł-
łalności pożytku publicznego i o wolonta- go w Dęblinie, a wcześniej szef pionu kownika Karola Kudlaka oraz szefa
sztabu 36 Specjalnego Pułku Lotni-
riacie. Takie rozliczenie muszą wykonać szkolenia lotniczego WSOSP. Gołę-
ctwa Transportowego podpułkowni-
w ciągu miesiąca po zakończeniu zleco- biowski przekonuje więc, że nawet je- ka Dariusza Sienkiewicza. W sta-
nego im zadania. „Rozliczamy każdą wy- śli młody człowiek nie trafi po kursie tycznym pokazie zaprezentowano
daną złotówkę. Sprawozdanie z zadań pub- do wojska, to jest szansa, że połknie bak- samoloty bojowe typu F-16, MiG-29,
licznych każdego roku udostępniane jest cyla lotnictwa, zwiąże się z aeroklubem Su-22 oraz transportowe An-26,
w Biuletynie Informacji Publicznej MON”, i będzie szkolił następnych adeptów la- M-28 Bryza, VIP-owski Jak-40 i śmi-
dodaje pułkownik Dębski. tania, którzy zdecydują się na włożenie głowiec Bell 412HP. Najwięcej emo-
Informacje o uczestnikach kursów wpły- munduru. „My takiego człowieka nie cji u najmłodszych gości wywołało
wają także do wojskowych komend uzu- tracimy. Może być on dla nas pożytecz- przybycie św. Mikołaja i Śnieżynki,
pełnień. Szkoleni nie są o tym informowa- ny poza armią”, kwituje pułkownik którzy przylecieli śmigłowcem Mi-8
ni i nie domyślają się, że mogą zostać za- Gołębiowski.  z workiem pełnym słodyczy.
Oprac. PG
kwalifikowani w WKU jako „materiał na piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl

nr 50/2008 Polska Zbrojna 37

WOJSKO MARYNARKA WOJENNA
Stocznia Marynarki Wojennej stoi na skraju bankructwa. Jeśli upadnie,
zawali się projekt budowy korwety typu Gawron i remont „Czernickiego”.
Brak zmian w zakładzie też nikogo nie satysfakcjonuje.
CIENKI WŁOS STOCZNI
Nieoficjalnie mówi się, że stocznia nie
ma pieniędzy na wypłaty dla pracowni-
ków. Grozi to utratą wiarygodności
wśród kontrahentów, co w obecnej sytu-
acji może spowodować upadek zakładu.
Kilkanaście dni temu resort obrony
wstrzymał podpisanie kontraktu z Tha-
les Nederland na wyposażenie korwety
typu Gawron w elektroniczny system
walki. Miał on kosztować ponad 600 mi-
lionów złotych. Być może ktoś w mini-
sterstwie przestraszył się, że pieniądze,
zamiast na wyposażenie Gawrona, tra-
fią na konta pracowników SMW. Tego
oficjalnie nikt nie potwierdzi. Oficjalnie
widzimy natomiast, że po siedmiu latach
budowy i wydaniu 360 milionów zło-
tych w gdyńskiej SMW powstał jedynie
kadłub jednej korwety. O budowie sied-
miu okrętów, jak zakładano początkowo,
mówi się coraz ciszej. Nic dziwnego,
skoro koszty budowy jednego Gawrona
przekroczyły założony wcześniej limit.
Szacuje się, że inwestycja pochłonie
1,5 miliarda złotych. Powstanie najdroż-
szy okręt w historii naszego kraju.
Prognozy na przyszłość
Nad stocznią od dawna zbierały się
czarne chmury, ale unikano nazywania
rzeczy po imieniu. Zenon Kosiniak-
-Kamysz, wiceminister obrony odpowie-
dzialny za modernizację armii, powiedział
38 Polska Zbrojna
TOMASZ GOS
jednej z ogólnopolskich gazet, że gdyby
stocznia upadła, siły zbrojne miałyby pro-
blem nie tylko z dokończeniem „Gawro-
na”, ale także remontem jednostki logi-
stycznej ORP „Kontradmirał Xawery
Czernicki”. Sam szef MON Bogdan
Klich zapewniał kilka dni temu po wy-
kładzie w Akademii Marynarki Wojen-
nej, że remont „Czernickiego” odbędzie
się zgodnie z planem i zostanie zakończo-
ny w czerwcu przyszłego roku.
Nadal nie słychać jednak o pomysłach
na wydobycie stoczni z impasu. Roma
Sarzyńska, rzecznik prasowy Agencji
Rozwoju Przemysłu, akcjonariusza
stoczni, mówi tylko, że rentowność za-
kładu może poprawić skuteczna re-
strukturyzacja oraz zyskowne zamówie-
nia. Maciej Należny, szef Biura Zarzą-
du Stoczni Marynarki Wojennej SA, po-
wtarza to samo w innej konfiguracji:
„stocznia jest restrukturyzowana, co ma
na celu zwiększenie rentowności i kon-
kurencyjności naszej firmy”. Marynar-
ka Wojenna w ogóle nie chce komen-
tować tego, co się dzieje w stoczni, choć
jej dotyczy to najbardziej.
Pięć lat temu przedstawiciele związ-
ków zawodowych i dyrekcja zakładu
podpisali porozumienie dotyczące zwol-
nienia pół tysiąca pracowników (czyli
25 procent załogi). Według związkow-
ców głównym powodem kłopotów stocz-
ni miał być wówczas nierealizowany pro-
gram budowy siedmiu nowoczesnych
korwet dla MW. Związkowcy już wtedy
powątpiewali w sens tak rozdętego przed-
sięwzięcia. Trzy lata temu Andrzej
Mikosz, ówczesny minister skarbu pań-
stwa, dokonał komercjalizacji SMW.
Rozpoczęto realizację „Programu re-
strukturyzacji Stoczni Marynarki Wojen-
nej na lata 2005–2011”. Ale kłopoty się
nie skończyły. Agencja Rozwoju Prze-
mysłu (ARP) zarzucała zarządowi dwa
lata temu, że 50 milionów złotych po-
życzki, przekazanej przez agencję na re-
strukturyzację zakładu, w większości
wydano na inne cele. Co jakiś czas poja-
wiały się pomysły na to, w jaki sposób
stocznia może wyjść na prostą. W czerw-
cu tego roku „Gazeta Wyborcza” pisała
o planach ARP dotyczących połączenia
SMW ze stocznią Nauta.
Integracja z Nautą
Jednym z argumentów przemawiają-
cych za fuzją z Nautą są grunty. Nauta
dysponuje kilkuhektarową działką
w centrum Gdyni. Tuż obok niej po-
wstaje jeden z najbardziej luksusowych
apartamentowców w Polsce – wieżo-
wiec Sea Towers. Gdyby Nauta przepro-
wadziła się na tereny SMW, wówczas
atrakcyjną działkę nad wodą można by
z zyskiem sprzedać deweloperom. We-
nr 50/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Ze stoczni do stoczni FLESZ

W sierpniu 2005 roku Marynarka Wojenna ogło-
siła przetarg na modernizację okrętu ORP
„Kontradmirał Xawery Czernicki”. Chodziło głównie
GDYNIA. Uroczysty apel, defilada,
pokaz musztry paradnej oraz
o to, by okręt wsparcia logistycznego stał się rów- Kurkowego Bractwa Strzeleckiego
nież jednostką dowodzenia. Przetarg wygrała Stocz- Gdynia – to główne elementy obchodów
nia Północna SA, w której okręt zbudowano. W mo- Dnia Podchorążego w Akademii
mencie zawarcia umowy nie było obowiązku posia- Marynarki Wojennej. Na pamiątkę rocz-
dania przez stocznię świadectwa bezpieczeństwa nicy wybuchu powstania listopadowego
przemysłowego (ŚBP). Niemniej jednak w warun-
współcześni podchorążowie przypomi-
kach przetargu postawiono wymóg zatrudnienia
nają tradycje walki o niepodległość, od-
przez stocznię firmy posiadającej uprawnienia w za-
kresie montażu i uruchomienia urządzeń kryptogra- dając w ten sposób hołd patriotycznej
ficznych. Marynarka Wojenna udzieliła stoczni młodzieży wojskowej. Główne uroczysto-
przedpłaty wysokości 1,7 miliona złotych. Najwyż- ści z okazji Dnia Podchorążego rozpo-
sza Izba Kontroli uznała to za niegospodarność. częły się 27 listopada uroczystym ape-
W lipcu 2006 roku podpisano aneks przenoszący lem w Akademii Marynarki Wojennej, po
zobowiązania wynikające z umowy o modernizację którym odbył się koncert Orkiestry
okrętu na Departament Zaopatrywania Sił Zbroj- Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej.
nych MON. Od tego czasu MW przestała być stroną
umowy. Rok temu departament wszczął nową pro- GDYNIA-BABIE DOŁY. Po 136
cedurę przetargową na przebudowę i modernizację dniach od przebazowania na pokład fre-
ORP „Kontradmirał Xawery Czernicki”. Zlecenie zdo- gaty rakietowej ORP „Gen. K. Pułaski”
była Stocznia MW. Stocznia Północna zwróciła do
29 listopada śmigłowiec pokładowy
kasy MON 400 tysięcy złotych z 1,7 miliona złotych
SH-2G powrócił na macierzyste lotnisko

MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

zaliczki. Pozostałą część kwoty zatrzymała na po-
czet poniesionych kosztów. Chodziło między innymi w Gdyni. Załogi kończące misję powitał
o półtoraroczną pracę zespołu wykonującego doku- dowódca Gdyńskiej Brygady Lotnictwa
mentację techniczną oraz koszty poniesione przy MW komandor pilot Stanisław Ciołek
ubieganiu się o certyfikat ŚBP. Stocznia Marynarki oraz zastępca dowódcy 28 Eskadry ko-
Wojennej ma wykorzystać dokumentację wykona- mandor podporucznik pilot Cezary
ną wcześniej w Stoczni Północnej. Wiatrak. Załogi i personel techniczny wy-
dzielony z 28 Puckiej Eskadry Lotniczej
dług Marka Błusia, publicysty mie- -Technicznej „Technika i Uzbrojenie po raz drugi wzięły udział w operacji an-
sięcznika „Morze, statki, okręty”, po po- Morskie” NATCon 2008. „Brak takich tyterrorystycznej NATO na Morzu
łączeniu SMW ze stocznią Nauta moż- programów jest powodem nikłego zaan- Śródziemnym „Active Endeavour”.
na co najwyżej utworzyć filię, która zaj- gażowania krajowego przemysłu w mo-
mowałaby się realizowaniem zleceń dla dernizację okrętu artyleryjsko-rakietowe- ŚWINOUJŚCIE. Od zapoznania się
wojska. „I to tylko niektórych, bo na go «Orkan»”. Podobnie jest w przypad- z podstawowymi zadaniami wykonywa-
przykład remonty Kobbenów powinny ku wielozadaniowej korwety „Gawron”. nymi przez 8 Flotyllę Obrony Wybrzeża
się odbywać w stoczniach lepiej do te- Umowy offsetowe z kontrahentami za- rozpoczęło się spotkanie dowódcy flotyl-
go typu działań przystosowanych, na granicznymi, związane z dostawami sys- li kontradmirała Jerzego Lendy z tego-
przykład w stoczni niemieckiej”, mówi temu walki na modernizowane okręty, są rocznymi absolwentami gdyńskiej
Marek Błuś. Dodaje, że sama nazwa kooperacją wymuszoną i często nie od- Akademii Marynarki Wojennej, wrocław-
„Stocznia Marynarki Wojennej” nie pa- powiadają interesom kraju. skiej Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk
suje już do tego, czym faktycznie zaj- Głosów przemawiających za wzmoc- Lądowych i dęblińskiej Wyższej Szkoły
muje ta firma. Prace, które wykonuje, nieniem polskiego przemysłu okrętowe- Oficerskiej Sił Powietrznych. Dwudziestu
są przeznaczone głównie na rynek cy- go jest wiele. Janusz Walczak, były ośmiu podporucznikom, którzy przybyli
wilny, a nie wojskowy. rzecznik prasowy MW, dziś publicysta, do flotylli na swoje pierwsze stanowiska
Roma Sarzyńska potwierdza, że na uważa, że Polska powinna być niezależ- służbowe, przedstawiono system uposa-
razie nie ma decyzji o połączeniu obu na i samowystarczalna pod względem żenia żołnierzy zawodowych oraz wybra-
stoczni. obsługi okrętów. „Nawet jeśli uwzględ- ne unormowania prawne regulujące
nimy możliwości sojusznicze, to pamię- przebieg zawodowej służby wojskowej
Konkurs na prezesa tajmy o tym, że nasi przyjaciele w pierw- i zakwaterowania kadry.
Według doktora inżyniera Jana Ta- szej kolejności zadbają o własne potrze-
deusza Dobkowskiego, dyrektora do by”, przypomina. USTKA. 2 grudnia 430 poborowych
spraw badań i rozwoju Centrum Tech- Miesiąc temu walne zebranie akcjo- z różnych regionów Polski zostało wcie-
niki Morskiej w Gdyni, wzorem innych nariuszy odwołało ze stanowiska do- lonych do Centrum Szkolenia Marynarki
państw powinny być w Polsce opraco- tychczasowego prezesa zakładu An- Wojennej. Przez najbliższe tygodnie ma-
wywane programy prac badawczych, drzeja Koznowskiego. Stocznia ogło- rynarze będą przechodzić szkolenie
rozwojowych i wdrożeniowych, odpo- siła konkurs na nowego prezesa. Kan- podstawowe, które 19 grudnia zakończy
wiednio wyprzedzające budowę okrę- dydaci mogli się zgłaszać do 28 listo- się uroczystą przysięgą wojskową. Po
tów. „Otworzy to drogę do zaangażowa- pada. W chwili zamknięcia tego nume- niej nastąpi okres intensywnego szkole-
nia przemysłu krajowego w dostawy ru „Polski Zbrojnej” konkurs nie został nia specjalistycznego w kilkudziesięciu
uzbrojenia i sprzętu”, mówił dyrektor jeszcze rozstrzygnięty.  specjalnościach morskich i brzegowych.
Dobkowski na II Konferencji Naukowo- tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 50/2008 Polska Zbrojna 39

PO SŁUŻBIE
K S I Ą Ż K A

Kalejdoskop noblistów
POKOJOWA NAGRODA NOBLA jest jednym
z najważniejszych i najbardziej prestiżo-
wych wyróżnień na świecie. Świadczy o tym
dyskusja wokół niej, która każdego roku po-
wraca z nową siłą. Prasa spekuluje, komu
przypadnie to zaszczytne wyróżnienie, a po
ogłoszeniu laureata, krytykuje. Nie inaczej
było również w tym roku, gdy wybór padł na
Fina Marttiego Ahtisaariego.
W słowniku „Laureaci Pokojowej Nagrody
Nobla” znalazły się biogramy wszystkich wy-
różnionych. Oprócz tak znanych postaci jak
Lech Wałęsa, Kofi Annan czy Matka Teresa
z Kalkuty, lektura słownika pozwoli czytelni-
kowi poznać szczegóły z życia noblistów Brothers in Arms: Hell’s Highway, gra FPS
mniej znanych – George'a C. Marshalla, Ari- Dystrybucja PL: Cenega Poland,
stide'a Brianda, Fridtjofa Nansena, Willia- Cena: 99,90 (PC), 219,9 zł (PS3), 219,9 zł (Xbox360)
ma R. Cremera czy Józefa Rotblata, Pola-

Market Garden
ka, który na świecie zasłynął jako Joseph G R A
Rotblat, wybitny fizyk i radiobiolog.
„Publikowane dzieło ma w polskim piśmien-
nictwie charakter pionierski”, słusznie zauwa-
ża autor przedmowy do słownika profesor
Adam Daniel Rotfeld.
„Do rąk polskiego Czy-
pod lupą
Jeśli chciałbyś wcielić się w żołnierza z II wojny światowej, który
telnika trafia oryginalne
kompendium z biogra- bierze udział w operacji „Market Garden”, to ta gra jest dla Ciebie.

„B
mami wszystkich osób rothers in Arms: Hell‘s Highway” jest
i instytucji wyróżnio- już trzecią częścią po „BiA: Road to Hill
nych przez Norweski 30” oraz „BiA: Earned in Blood” przedstawia-
Komitet Pokojowych
jącą losy alianckich żołnierzy na zachodnim
Nagród Nobla”. (rc)
froncie w 1944 roku. Pojawią się w niej zatem
„Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla”, postacie znane z serialu o tym samym tytule,
red. Waldemar Michowicz i Robert Łoś, takie jak Joe Hartsock czy Matt Baker.
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Tym razem pod lupę wzięto największą powietrz-
Łódź 2008
nodesantową operację „Market Garden”, która
zakładała przejęcie i utrzymanie mostów na Re-
nie, aby przyspieszyć ekspansję sił alianckich.
Mimo początkowych sukcesów całe przedsię-
wzięcie zakończyło się porażką. Nigdy nie zdo-
byto najważniejszego mostu w Arnhem, a 1 Dy-
wizja Powietrznodesantowa (której towarzyszy-
ła również polska Samodzielna Brygada Spado-
chronowa) została zdziesiątkowana po wcze-
śniejszym okrążeniu przez siły niemieckie.

K S I Ą Ż K A F I L M

Kto wygrał drugą wojnę światową? Piękne i bestia

Powstały tysiące książek i filmów na
Norman Davies lubi być pierwszy w tym, co robi. Właśnie jako pierwszy
temat burzliwego życia erotycznego
zachodni historyk zwrócił kiedyś uwagę na Polskę i Europę Środkową.
Henryka VIII. Wydawać by się mogło,
Teraz prostuje fałszywe przeświadczenie, że o zwycięstwie nad
że już nic nie można dodać w tej
Hitlerem zadecydowali alianci zachodni.
materii. A jednak…

W oczach niektórych
kampania na froncie
wschodnim pozostaje jedy-
nie nieznacznym epizo-
dem, egzotycznym dodat-
kiem do bitew rozegranych
na zachodzie kontynentu.
Davies stanowczo temu za-
przecza i porównuje wysi-
łek armii zachodnich oraz
Armii Czerwonej. Brutalnie
ukazuje zupełnie odmien-
ny obraz drugiej wojny
światowej. Obraz, z którego
wynika, że bez frontu
wschodniego i imperium
Stalina triumf nad III Rzeszą
nie byłby możliwy. Potoczy-
sty język, interesujące zdję-
cia i liczne tabele zachęcają
do lektury. W polskim wyda-
niu Davies poświęcił nasze-
mu krajowi sporo dodatko-
wych akapitów, których nie
ma w wersji angielskiej.
Do tej pory nikomu nie
udało się na kartach jednej
książki równie dobrze oddać
oblicza największego kon-
fliktu w dziejach. Drobne
pomyłki przy opisach zdjęć
nie psują ogólnej oceny
i pozycję można polecić
każdemu. (dm)
Norman Davies, Europa
walczy 1939–1945. Nie
takie proste zwycięstwo,
Wydawnictwo Znak,
Kraków 2008
K obiety rządzą światem! Tak było, jest
i będzie. A film Justina Chadvicka, któ-
ry niedawno mogliśmy oglądać na ekranach
kin i dzięki dystrybutorowi Monolith jest już
dostępny na DVD, tylko potwierdza tę tezę.
Niewątpliwie jest to zasługa znakomitych
aktorek – i to nie tylko odtwórczyń głównych
ról: Natalie Portman (Anna Boleyn) i Scar-
lett Johansson (Maria Boleyn), ale również
Any Torrent (Katarzyna Aragońska) czy Kri-
stin Scott Thomas (Lady Elizabeth Boleyn).
Dość blado natomiast wypada na ich tle Eric
Bana jako Henryk VIII. W filmie Chadvicka
nie jest on potężnym, stanowczym władcą,
tylko marionetką zręcznie manipulowaną
przez kolejne kochanki. Jednak nie umniej-
sza to wartości filmu. Co więcej, dzięki te-
mu nie jest to kolejna opowieść o królu po-

40 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Osoby, które nie są najlepsze z historii, w cza-
sie gry będą miały dostęp do informacji o tym
wydarzeniu. Wraz z rozwojem fabuły pojawia-
ją się w dziennikach nowe wpisy, co w tym
czasie działo się podczas operacji w innych
miejscach, gdyż wcielając się w konkretnych
żołnierzy, mamy ograniczoną wiedzę o prze-
biegu akcji. Noty historyczne wzbogacono ar-
chiwalnymi zdjęciami. Poza tym mapy, na któ-
rych odbywa się gra, zostały wiernie odwzo-
rowane na podstawie zdjęć terenowych wy-
konanych przez amerykański wywiad. Świet-
nie odwzorowano również mundury alianc-
kie oraz niemieckie, nie zawiodą się zatem
osoby, które przykładają wagę do wiernego
odtworzenia przedstawianych wydarzeń.
Graczy, którzy nie znają poprzednich części,
czeka niespodzianka. Otóż w iście serialo-
wym stylu w prologu „Previously on Brothers
in Arms” zaprezentowano streszczenie wy-
darzeń z poprzednich części.
„Brothers in Arms: Hell’s Highway” jest tak-
tycznym shooterem, a zatem odpada styl gry
polegający na parciu naprzód i strzelaniu do
każdego, kto nie nosi alianckiego munduru.
Próbie poddane zostaną umiejętności tak-
tyczne gracza, który, mając drużynę (czasem
więcej niż jedną), od samego początku roz-
grywki musi dokładnie planować dalsze dzia-
łania, biorąc pod uwagę teren oraz możliwo-
ści oflankowania przeciwnika. W odróżnie-
niu od poprzednich części w tej gracz ma wię-
cej możliwości do wyboru. Na przykład po wy-
daniu rozkazu otworzenia ognia zaporowego
możemy w pojedynkę oflankować stanowi-
sko wroga (klasyczne rozwiązanie), a niekie-
dy wysłać drugi oddział żołnierzy posiadają-
cy wyrzutnie rakiet, którzy z oddali wysadzą
gniazdo CKM-u czy snajpera. Przy okazji trze-
ba nadmienić, że poprawiona została inteli-
gencja wszystkich żołnierzy, zwłaszcza nie-
mieckich, którzy w obliczu zagrożenia nie za-
chowują się irracjonalnie i nie wybiegają
przed lufę naszego karabinu.
Co jest najsłabszym elementem gry? Zdecy-
dowanie multiplayer. Choć mapy przedsta-
wiają się porządnie, wszelkie smaczki z try-
bu dla jednego gracza, jak na przykład sys-
tem chowania się za osłonami, zupełnie się
nie sprawdzają.
„Brothers in Arms: Hell’s Highway” jest pozy-
cją obowiązkową dla miłośników historycznych
shooterów. Gra ze względu na duży wskaźnik
brutalności i siarczysty język żołnierzy nie na-
daje się jednak dla nieletnich. (awel)
PLUS MINUS
Wiernie oddane są realia.
Znakomita grafika i udźwięko-
wienie. W tej części „Brothers in
Arms” jest większa możliwość
rozwiązań taktycznych i bardziej
wyważony stopień trudności
W grze są mniejsze możliwości
jeśli chodzi o destrukcję otocze-
nia niż zapowiadano. Słaby jest
multiplayer
Optymalne wymagania sprzętowe: Core 2 Duo
2.6 GHz, 2 GB RAM, karta grafiki 256 MB (Ge-
Force 7600 lub lepsza), 8 GB HDD, Windows
XP SP3/Vista SP1
FLESZ
BIEDRUSKO, POZNAŃ. 22 listo-
pada wielkopolscy żandarmi wzięli udział
w organizacji i prewencyjnym zabezpie-
czeniu V Zimowego Międzynarodowego
Wieloboju Sportowo-Obronnego oraz
III Integracyjnej Parady Młodzieży
w Umundurowaniu Wojskowym i Stowa-
rzyszeń Rezerwistów zorganizowanych
przez Wielkopolskie Stowarzyszenie Ak-
tywnych Rezerwistów pod patronatem
ministra obrony narodowej. Zawody obej-
mowały konkurencje strzeleckie z broni
wojskowej oraz rzut granatem ćwiczeb-
nym. Stanęły do nich drużyny żołnierzy
i rezerwistów z kraju i zagranicy oraz mło-
dzież ze szkół ponadgimnazjalnych.
GLIWICE. 52 żandarmów z Oddzia-
łu Specjalnego ŻW w Gliwicach wzięło
udział w ćwiczeniach reagowania kryzy-
sowego w przypadku katastrofy lotniczej
samolotu pasażerskiego „Samolot ’08”.
Ćwiczenia, w których uczestniczyli
przedstawiciele wszystkich służb ratow-
niczych województwa śląskiego, miały
na celu sprawdzenie stanu przygotowa-
nia do działania w warunkach kryzyso-
wych oraz umiejętności współdziałania
wszystkich służb ratunkowych.
POZNAŃ. Sekcja wychowawcza
Wielkopolskiego Oddziału Żandarmerii
Wojskowej wraz z Wielkopolskim Sto-
warzyszeniem Aktywnych Rezerwistów
zorganizowały imprezę sportowo-inte-
gracyjną dla młodzieży z Ośrodka
Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
i Młodzieży Niepełnosprawnej imie-
nia Zbigniewa Tylewicza. Młodzież
rywalizowała w zawodach strzelania
z broni pneumatycznej, konkursie
ze znajomości stopni wojskowych oraz
zapoznała się ze specyfiką i realiami
służby w Żandarmerii Wojskowej.

„Kochanice króla”
Produkcja: USA, Wielka Brytania
Reżyseria: Justin Chadwick,
Wykonawcy: Natalie Portman, Scarlett Johansson,
Eric Bana
Dystrybutor: Monolith
tworze. Fabuła filmu, podobnie zresztą jak że sprawy tak bardzo się skomplikują…
książka Philippy Gregory, na podstawie któ- W filmie jest wiele uproszczeń i przekłamań
rej Peter Morgan napisał scenariusz, kon- historycznych, ale jego niewątpliwym atu-
centruje się wokół rodziny Boleyn, a szcze- tem jest scenografia. Kostiumy zaprojekto-
gólnie dwóch sióstr: Anny i Marii. Zostają wała Sandy Powell, która już przy realizacji
one wplątane w intrygę uknutą przez ojca takich filmów jak „Caravaggio”, „Wywiad
i stryja, którzy wymyślili, że jedna z dziew- z wampirem”, „Zakochany Szekspir” czy
cząt zostanie kochanką Henryka, dzięki „Awiator” pokazała, co potrafi. Siedem ra-
czemu będą oni mieli wpływ na to, co się zy była nominowana do Oscara, a dwa razy
dzieje w państwie. Nie przewidzieli jednak, zdobyła tę nagrodę. (awis)
WARSZAWA. Od 19 do 21 listo-
pada w Centrum Szkolenia ŻW odbyło
się szkolenie kierowników sekcji profi-
laktyki jednostek terenowych Żandar-
merii Wojskowej. Zasadniczym punk-
tem było zapoznanie się z projektem
rozkazu komendanta głównego ŻW
oraz wytycznymi szefa Zarządu Pre-
wencji do działalności profilaktycznej
oraz wskazanie kierunków i zasadni-
czych obszarów pracy profilaktycznej
na rok 2009. W trakcie szkolenia zo-
stał też przedstawiony autorski pro-
gram ŻW dotyczący przeciwdziałania
problemom alkoholowym w siłach
zbrojnych w latach 2008–2012.
Oprac. PG

nr 50/2008 Polska Zbrojna 41

POŻEGNANIA
W adwencie Kościół wzy-
wa nas do ożywienia
wiary. Ukazuje nam postać
Świętego Jana Chrzciciela,
który wzywa nas do przygoto-
wania się na przyjście Pana. Stąd jego
wołanie: „Przygotujcie drogę Panu,
prostujcie jego ścieżki” (Mk 1, 3). Do-
bry Bóg, który pragnie zbawienia czło-
wieka, często realizuje swoje plany za
pośrednictwem innych ludzi. Jan
Chrzciciel, którego ukazuje nam dzi-
siejsza ewangelia, jest właśnie takim
człowiekiem. Opatrzność Boża posta-
wiła go na drodze narodu wybranego,
ale także na naszej drodze. Postawiła
go po to, aby przypomniał całemu
światu, że nie ma innej drogi do zba-
wienia jak tylko pojednanie z Bogiem.
Jan Chrzciciel zapowiadał nadejście
kogoś bardzo wielkiego, kto będzie
mocniejszy od niego, oraz wzywał do
należytego przygotowania się na Jego
przyjście. Od nas żąda przede wszyst-
kim należytego poznania Chrystusa.
Jeśli bowiem mamy przyjąć Jego na-
ukę, musimy najpierw się z Nim zapo-
znać. Kim On właściwie jest? Jan
Chrzciciel nie nazywa go jeszcze po
imieniu, ale te przymioty, którymi Go
określa, mówią same za siebie. „Będzie
On mocniejszym ode mnie” – a prze-
cież wiemy, jaką moc i siłę moralną re-
prezentował Jan Chrzciciel. Drżał
przed nim i liczył się z nim nawet sam
Herod Wielki. „Ciągnęła do niego”,
jak czytamy w dzisiejszej ewangelii,
„cała judzka kraina i wszyscy miesz-
kańcy Jerozolimy”. Tak dalece go ceni-
li, że wyznawali przed nim swoje grze-
chy i przyjmowali z jego rąk chrzest po-
kuty. Uznawali go za proroka. Dzisiaj
również wierni licznie przystępują do
sakramentu pojednania i wyznają swo-
je grzechy, bo powszechnie uznają Je-
zusa za Odkupiciela. Warto zatem
przygotować się na przyjście Pana.
Przygotowanie się na przyjście następ-
cy Jana Chrzciciela nie jest trudne.
Sprowadza się do dwóch czynności:
„Prostujcie drogi Panu i nawróćcie
się”. Żołnierze czynią to przez udział
w rekolekcjach adwentowych, oczysz-
czając swoje serca z grzechów, aby
przez to lepiej służyć Bogu i Ojczyźnie.
ksiądz podpułkownik
Bogusław Romankiewicz
42 Polska Zbrojna
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci
mjr. rez. mgr. inż. Stefana BOBRUKA
długoletniego oficera 10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia.
RODZINIE i BLISKIM ZMARŁEGO
wyrazy szczerego żalu i najgłębszego współczucia
składają kadra zawodowa i pracownicy wojska
10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia.
Panu płk. Panu płk.
Karolowi KUDLAKOWI Karolowi KUDLAKOWI
oraz Jego Rodzinie i Najbliższym wyrazy szczerego współczucia
wyrazy szczerego żalu i głębokiego z powodu śmierci
współczucia
z powodu śmierci MATKI
składają pracownicy Kasyna
MATKI
Wojskowego nr 156.
składają: kadra zawodowa,
żołnierze i pracownicy wojska
1 Bazy Lotniczej. 24 listopada br. zmarł
Komandor rez. prof. dr
Wyrazy szczerego współczucia Józef URBAŃSKI
i głębokiego żalu
wieloletni pracownik naukowy
Pani
Marzenie TARCZYKOWSKIEJ Akademii Marynarki Wojennej.
z powodu śmierci
Cześć Jego pamięci!
MATKI
RODZINIE i BLISKIM
składają: dowódca, kadra wyrazy głębokiego współczucia
i pracownicy wojska
22 Ośrodka Dowodzenia składają kadra i pracownicy wojska
i Naprowadzania w Bydgoszczy. Centrum Operacji Morskich.
Od pierwszych dni służby w Marynarce Wojennej każdy marynarz z wielkim szacunkiem
odnosi się do biało-czerwonej bandery, do okrętu i jego załogi. Nabiera pokory wobec ży-
wiołu morskiego, który uczy nas ludzkiej solidarności, zgrania i wzajemnego poszanowa-
nia. Marynarka Wojenna to przecież głównie ludzie, którzy ją tworzyli i tworzą, którzy słu-
żąc w niej, dbają o jej rozwój i dobre imię.
Dlatego z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci
dowódcy Marynarki Wojennej w latach 1989–1996
Pana Admirała Romualda Andrzeja WAGI
Na wieczną wachtę odszedł bowiem dowódca, który bezpiecznie przeprowadził Marynar-
kę Wojenną przez transformację ustrojową, otworzył ją na współpracę międzynarodową
i przygotował do późniejszego wejścia w struktury sojuszu północnoatlantyckiego.
Odszedł od nas charyzmatyczny Dowódca i Wielki Człowiek. W naszych sercach pozosta-
nie szacunek i wdzięczność dla Jego dokonań.
Cześć Jego pamięci!
Dowódca Marynarki Wojennej RP
wiceadmirał Andrzej Karweta
nr 50/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA||
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

SZEREGI ODDZIAŁU topniały z każdym tygodniem, ale i zmniejszała się odległość do amerykańskiej strefy. 20 lipca banderowcy znajdowali się już
w Niżnych Tatrach.

Rajd żelaznej sotni DAMIAN MARKOWSKI

Wiosną 1947 roku sytuacja oddziałów UPA w Polsce stała się krytyczna. Dowódca jednej
z osaczonych sotni podjął brawurową decyzję o przedarciu się do Niemiec. Ścigani przez
wroga partyzanci na drodze do wolności musieli pokonać tysiąc kilometrów i trzy granice.
rzystąpienie Wojska Pol-
skiego do akcji „Wisła” po-
stawiło dowództwo UPA
w ciężkim położeniu. Ma-
sowe wysiedlenia ludności
ukraińskiej i łemkowskiej
pozbawiły ukraińskie podziemie bazy za-
opatrzeniowej i ludnościowej. Na połu-
dniowo-wschodnie tereny powojennej
Polski przybyły regularne dywizje wspar-
te czołgami i lotnictwem. W starciu z prze-
ważającym przeciwnikiem zagłada kilku-
nastu sotni (kompanii) była kwestią cza-
su. Wymykając się obławom, większość
upowców zmierzała na wschód, próbując
przebić się na radziecką Ukrainę, by tam
kontynuować walkę. Natomiast Mychaj-
ło Duda „Hromenko” uzyskał zgodę
przełożonych na daleki rajd ze swym od-
działem do amerykańskiej strefy okupa-
cyjnej. Droga wiodła przez Polskę, Cze-
chosłowację i Austrię.
W potrzasku
„Zawsze dbał o to, żeby na próżno nie
tracić ludzi, czym zdobył wielki szacunek
i autorytet wśród strzelców”, wspominał
swego przełożonego partyzant Iwan Fe-
dak. „Hromenko” uważany był za naj-
zdolniejszego dowódcę UPA w Zakerzoń-
skim Kraju (nazywano tak ziemie Polski
powojennej zamieszkane częściowo przez
Ukraińców). Jego sotnia, dumnie zwana
„żelazną”, odniosła liczne zwycięstwa nad
pododdziałami Wojska Polskiego i Armii
Czerwonej i nigdy nie została rozbita.
Kiedy w maju 1947 roku dywizje Gru-
py Operacyjnej „Wisła” zacisnęły pętlę
wokół Bieszczadów i Pogórza Przemy-
skiego, sotnia znajdowała się kilkanaście
kilometrów na północ od Sanoka. Jej „ko-
mandyr” dysponował wówczas setką lu-
dzi uzbrojonych po zęby. Co trzeci z nich
miał broń maszynową, oddział posiadał
także granatniki i materiały wybuchowe.
Siłą ognia banderowcy znacznie przewyż-
szali kompanię WP.
„Hromenko” rozpoczął rajd od zdecy-
dowanego odskoku na południe, przecho-
dząc blisko dużych skupisk ludności pol-
skiej. Jako doświadczony zagończyk prze-
widywał, że w ten sposób przynajmniej
na jakiś czas zmyli pogoń. Rzeczywiście,
upowcy nawiązali kontakt z nieprzyjacie-
lem dopiero po dwóch dobach, gdy od
granicy słowackiej dzieliło ich zaledwie
kilkanaście kilometrów. Teraz zaczęły się
prawdziwe problemy. Wojsko wpadło na
trop oddziału i nieustannie deptało mu po
piętach, prowadząc pościg dniem i nocą.
„Żelazna” sotnia osaczona przez bata-
liony „Gdańsk”, „Rzeszów” i „Byd-
goszcz” kluczyła kilka dni na pograniczu
Beskidu Niskiego i Bieszczadów, nie mo-
gąc utorować sobie drogi do granicy. Uda-
ło się to dopiero 17 czerwca, kiedy Ukra-
ińcy przerwali okrążenie i przeszli na te-
rytorium Czechosłowacji.
Kierunek: zachód
Ochłonąwszy po trudach ostatnich dni,
„Hromenko” mógł po raz pierwszy od
miesiąca na spokojnie oszacować straty.
Okazało się, że sotnia stopniała do 64 par-
tyzantów. Jedenastu poległo, dwóch dosta-
ło się do niewoli, a ponad 20 pogubiło się
podczas nieustannych ucieczek i ataków.
Po krótkim odpoczynku ruszyli w dalszą
drogę. Dzięki mundurom WP upowcy uda-
wali zabłąkany polski oddział i starali się
nie podejmować walki bez potrzeby. Tak-
że w stosunku do ludności Ukraińcy sta-
rali się zachowywać poprawnie i nawet
płacili za rekwirowaną żywność. 

nr 50/2008 Polska Zbrojna 43

HISTORIA II WOJNA ŚWIATOWA
ODDZIAŁ „HROMENKI” składał się z doświadczonych i świetnie uzbrojonych partyzantów. Cechowały ich wysokie morale, fanatyzm i okrucieństwo.
Jedna z czot (plutonów) sotni złożona była całkowicie z byłych żołnierzy 14 Dywizji SS „Galizien”, walczącej w 1944 roku na froncie wschodnim u boku
Wehrmachtu. Przeszli oni do ukraińskiego podziemia z bronią i w pełnym umundurowaniu.
Szli bez map, zazwyczaj nocami, we
dnie zaszywali się w trudno dostępnych
górskich ostępach i głębokich jarach.
Z wolna dochodzili do siebie po przeży-
ciach z Polski. „Słowacki chleb, owczy
ser i mleko zrobiły swoje, powstańcy za-
częli ożywać”, zapisał w pamiętniku Ju-
rij Boreć „Czumak”. Po kilku dniach
względnego spokoju sotnia dostała się
w zasadzkę przy przechodzeniu przez
górską drogę. Tylko zdolnościom dowód-
czym „Hromenki” należy przypisać, że
straciła jedynie jednego partyzanta.
Przekonawszy się, że wojska czecho-
słowackie zorganizowały blokadę dróg
i system zasadzek, ukraiński watażka po-
stanowił, że schodzić z gór będą jedynie
w ostateczności. Odtąd żywili się wyłącz-
nie serem i mięsem zakupionym (lub zra-
bowanym) w górskich bacówkach. Masze-
rowali bezdrożami, trzymając się szczy-
tów i unikając otwartych przestrzeni.
Przez zasadzki i obławy
„Hromenko” obserwował sotnię scho-
dzącą z wierchu, kiedy z zarośli, które
przed chwilą mijali, wytrysnęły języki
ognia. Zasadzka! Kilku strzelców sko-
szonych celnymi seriami padło bezwład-
nie na polanę. Pozostali w pośpiechu
osłaniali odwrót towarzyszy i znikali
44 Polska Zbrojna
w pobliskim lesie. „Przed nami zapaliła
się trawa, ponieważ Czesi strzelali kula-
mi zapalającymi. Nasze przedpole zasnuł
dym i to nas uratowało”, opowiadał o tej
potyczce buńczuczny (szef sotni) Iwan
Jowyk „Sokolenko”. Banderowcy z tru-
dem umknęli z kolejnej pułapki, tym ra-
zem tracąc trzech ludzi.
Szeregi oddziału topniały z każdym ty-
godniem, ale i zmniejszała się odległość
do amerykańskiej strefy. 20 lipca bande-
Nieustraszony ataman
„HROMENKO” jeszcze przed wojną
przeszedł przeszkolenie dywersyjne,
gdy hitlerowska Abwehra prowadziła
kursy dla ukraińskich dywersantów.
Służył też w utworzonym przez
Niemców batalionie „Nachtigall”, któ-
ry był kuźnią kadr dla UPA. Odważny
do szaleństwa, na Pogórzu
Przemyskim wsławił się doskonałym
dowodzeniem, ale też zbrodniami wo-
jennymi. Z jego poleceń palono pol-
skie wioski i mordowano ich miesz-
kańców. Wydał również rozkaz roz-
strzeliwania wziętych do niewoli żoł-
nierzy WP. Zginął w 1950 roku na
Ukrainie Radzieckiej w bitwie z so-
wieckimi wojskami wewnętrznymi,
w wieku 29 lat.
rowcy znajdowali się już w Niżnych Ta-
trach. Czekała tam na nich obława puł-
ku wojsk wewnętrznych „Slovensko”.
W ciągu trzech dni Ukraińcy przerwali
kordon, wykorzystując gwałtowne zała-
manie pogody – burze i szybko zapada-
jące gęste mgły. Co ciekawe, w odnale-
zieniu słabych punktów obławy pomogli
im czechosłowaccy żołnierze pochodzą-
cy ze Słowacji, którzy w rozmowie z upo-
wcami twierdzili, że brzydzą się „cze-
skim komunistycznym wojskiem”.
5 sierpnia partyzanci „Hromenki” za-
trzymali w górach wędrujących studen-
tów i zabrali im dokładne mapy Moraw,
Czech i części Austrii. W nocy z 24 na
25 sierpnia przekroczyli granicę czecho-
słowacko-austriacką i zręcznie unikając
zasadzek, w godzinach rannych 10 wrze-
śnia 1947 roku znaleźli się w Bawarii,
w amerykańskiej strefie okupacyjnej.
W chwili składania broni przed wojska-
mi amerykańskimi sotnia liczyła zaled-
wie 37 ludzi. „Każdy z nas odetchnął
z ulgą”, skwitował zakończenie rajdu
„Hromenko”. Dla niego nie był to ko-
niec wojennej drogi. Trzy lata później po-
wrócił podobną trasą na Ukrainę, gdzie
zginął w walce z Sowietami. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 50/2008
 ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE || ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

Spóźniony orzeł
AUSTRALIA. Napłynęły informacje o nowych opóźnieniach w dostawie samolotu wczesnego ostrzegania i kontroli Wedgetail (nazwa gatun-
ku orła) dla Królewskich Australijskich Sił Powietrznych. Serwis Forecast International podał, że wyniosą one pięć miesięcy. Tym samym klu-
czowy dla bezpieczeństwa Australii program jest już spóźniony o 28 miesięcy. Wcześniejsze problemy były związane z integracją radaru fir-
my Northrop Grumman. Teraz pojawiły się inne. Oznacza to, że samoloty nie zostaną dostarczone przed końcem listopada 2009 roku.
Australia zamówiła sześć maszyn Wedgetail, których platformą jest Boeing 737 NG. Mają one trafić do 2 Eskadry stacjonującej
w Williamtown koło Newcastle w stanie Nowa Południowa Walia. (ww)

Nowy użytkownik Menażeria

Huttona
PORTUGALIA. Grono posiadaczy samolotów CASA
C-295M powiększyło się o portugalskie siły powietrzne.
Przekazanie pierwszej maszyny odbyło się 18 listopada
w hiszpańskiej bazie lotniczej Getafe w Madrycie.
W lutym 2006 roku Portugalia zamówiła tuzin C-295M
A.MUNIZ ZARAGNETA

– siedem transportowych i pięć w wersji VIMAR, to zna-

czy morskich patrolowców. Przy czym bardzo szybko
można zmienić konfigurację tej piątki na transportową. WIELKA BRYTANIA. Minister
C-295M zastąpią w lotnictwie portugalskim użytkowane obrony John Hutton wskazał pre-
od lat 70. XX wieku maszyny C-212 Aviocar. (ted) ferowane oferty w trzech katego-
riach opancerzonych taktycznych
pojazdów wsparcia, które mają
trafić do Afganistanu. W planach
jest zakup ponad 400 sztuk za
350 milionów funtów. Jako plat-
formę ciężkiego pojazdu nazwa-
nego Wolfhound szef resortu
obrony wymienił sześciokołowy
wariant Cougara z czteroosobo-
wą kabiną, zabierający 4,5 tony
ładunku, proponowany przez
Force Protection. W przypadku
średniego, Husky, wskazanie pa-
dło na projekt International
MXT-MVA 4x4 firmy Navistar
Defense. On rówież ma mieć ka-
binę dla czterech osób oraz moż-
liwość przewozu do 1,5 tony ła-
US NAVY

dunku. Producent podał, że ne-

gocjuje dostawę 260 Husky.
USA. Opracowana na potrzeby realizowanego dowym kontenerowa wyrzutnia zawiera 15 poci- Najlżejszy, Coyote, ma być sze-
przez wojska lądowe programu przyszłych syste- sków. W przypadku okrętu cztery wyrzutnie zo- ściokołowym wariantem krajo-
mów bojowych (Future Combat Systems – FCS) staną zintegrowane w jeden moduł z zapasem wej produkcji pojazdu patrolowe-
wyrzutnia rakietowa ma trafić na pokład pierw- 180 rakiet. Według przedstawicieli US Navy no- go Jackal, opracowanego przez
szego przybrzeżnego okrętu bojowego (Littoral wa broń zwiększy zdolności LCS do udzielania Supacat Ltd. W nim też ma być
Combat Ship – LCS) USS „Freedom”. Wszedł on wsparcia ogniowego odziałom piechoty morskiej miejsce dla czterech ludzi i 1500
oficjalnie do służby 8 listopada. W wariancie lą- i sił specjalnych. (wb) kilogramów ładunku. (wrt)

nr 50/2008 Polska Zbrojna 45

AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA

EUROPEJSKI
Mam do dzisiaj pudełko po cukierkach
rozdawanych na stoisku EADS podczas
berlińskiego salonu lotniczego ILA 2002,
na którym jest rysunek samolotu transpor-
towego A400M. Przyszłość programu wy-

NIELOT
dawała się wówczas jasna. Chociaż z pla-
nów zakupu samolotu wycofały się Wło-
chy, zamówienie opiewało na 180 maszyn.
Program jednak miał coraz większe opóź-
nienia. Airbus skupił się na produkcji cy-
wilnego olbrzyma A380, co nie pozostało
bez wpływu na tempo prac przy A400M. PAWEŁ HENSKI
W 2006 roku Airbus z A400M wystarto-
wał w przetargu na 17 nowych taktycznych
transportowych samolotów dla Kanady.
Jednak termin pierwszego lotu A400M był
na tyle mglisty, że Kanadyjczycy zdecydo-
wali się zastąpić swoje stare CC-130 czte-
rema C-17A Globemaster III i siedemna-
stoma C-130J Super Hercules.
W zeszłym roku organizatorzy ILA
2008 zapowiadali, że pierwszy lot A400M
może się odbyć w maju podczas imprezy
berlińskiego salonu lotniczego. I chociaż
ostatni z czterech silników dla samolotu zo-
stał dostarczony w marcu 2008 roku, cały
program ma opóźnienia właśnie z powodu
źródła napędu. 4 listopada EADS oficjal-
nie ogłosił, że dzieje się tak w związku
z „ogólnymi opóźnieniami projektu”. Da-
ta pierwszego lotu została uzależniona od
wyników testów w powietrzu silników
TP400-D6.
Podróż w nieznane
Silniki od początku wydawały się pię-
tą achillesową całego programu. Airbus
nie godził się na zamontowanie w A400M
jakiegokolwiek silnika amerykańskiego.
Samolot miał być całkowicie europejskim
programem, niezależnym od USA. Pierw-
szy projekt – silniki TP400-D1 europej- Samolot transportowy A400M nie wzbije się
skiego konsorcjum Aero Propulsion Allian- w tym roku w powietrze. Kolejne opóźnienie
ce – był bardzo ambitny. Gdyby weszły one programu sprawia, że Europa może mieć
do produkcji, byłyby to najmocniejsze sil-
niki turbośmigłowe na świecie. Jednak ich problemy z zapewnieniem swoim wojskom
ekonomia, zbliżona do silników odrzuto- transportu strategicznego.
wych, podważyła sensowność koncepcji.
W 2002 roku ogłoszono przetarg na no-
wy projekt. Rok później wybrano propo-
zycję konsorcjum EPI – EuroProp Inter-
ŚMIGŁA wszystkich czterech silników A-400M nie będą obracały się tradycyjnie, czyli zgodnie ze wskazówkami
national, które składa się z firm Rolls-Roy-
ce (Wielka Brytania), Snecma (Francja), trzymanie produkcji w firmach europej- będą obracały się tradycyjnie, czyli zgod-
MTU Aero Engins (Niemcy) oraz Indu- skich. Jednak jeśli testy silników zakoń- nie ze wskazówkami zegara, tylko syme-
stria de Turbo Propulsores (Hiszpania). czą się sukcesem, będzie to najmocniej- trycznie – parami w kierunku kadłuba.
EuroProp zaproponowało przeprojekto- szy zachodni silnik turbośmigłowy (11 ty- Jest to znane w lotnictwie rozwiązanie po-
wanie silnika TP400 na bazie turbiny sięcy KM) o nowoczesnej konstrukcji, zwalające na skierowanie przepływu po-
PW180 firmy Pratt & Whitney Canada. wyposażony w rewelacyjne ośmiołopato- wietrza przepychanego przez śmigła na
Nowy silnik oznaczono jako TP400-D6. we śmigła firmy Ratier-Figeac FH385/386. kadłub i część ogonową samolotu. Dzię-
Opracowywanie zupełnie nowej, nie- Airbus nie ukrywa, że mógłby te silniki ki temu pionowe i poziome ogonowe po-
sprawdzonej konstrukcji spotkało się sprzedawać również na rynkach komer- wierzchnie sterowe mogą być mniejsze
z krytyką. Uważano – szczególnie za oce- cyjnych. – w przypadku A400M o 20 procent. Roz-
anem – że jest to praktyka protekcjoni- W 2003 roku EuroProp ogłosiło, że wiązanie takie zapewnia również większą
styczna, której głównym celem jest pod- śmigła wszystkich czterech silników nie stabilność lotu płatowca i pozwala na

46 Polska Zbrojna nr 50/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
zegara, tylko symetrycznie – parami w kierunku kadłuba.
zmniejszenie drgań konstrukcji. Jednak
to, jak samolot o tak dużej masie napraw-
dę będzie zachowywał się powietrzu, mo-
gą wykazać jedynie testy na żywo. Nie
wiadomo również, co się będzie działo
z samolotem podczas zrzutu skoczków
spadochronowych czy ładunków na spa-
dochronach.
Próby silnika rozpoczęły się w paź-
dzierniku 2005 roku. Wymaga on mini-
mum 50 godzin testów, zanim A400M bę-
dzie mógł wzbić się w powietrze. Jednak
nr 50/2008
||
||
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |
lotów, Francja – 50, Hiszpania – 27, Wiel-
ka Brytania – 25, Turcja – 10, Belgia
– 7 i Luksemburg – 1, Południowa Afryka
– 8, Chile – 3 i Malezja – 4. EADS zakła-
dał, że pełną produkcję uruchomi w 2010
roku, a pierwsze samoloty zaczną być do-
starczane w latach 2010–2011. Teraz jed-
nak – z powodu opóźnień – uchyla się od
ustanowienia sztywnego „rozkładu jazdy”.
To z kolei komplikuje prace poszczegól-
nych rządów, które muszą z wyprzedze-
niem planować niebagatelne wydatki na
zakup samolotów (szacowany koszt jedne-
go A400M to około 100 milionów euro).
W październiku Francja ogłosiła, że nie
mogła zarezerwować pieniędzy na zakup
A400M w budżecie na lata 2009–2014
właśnie z powodu braku informacji ze
strony EADS. W listopadzie brytyjskie
ministerstwo obrony ogłosiło, że musi
podjąć kroki w celu podtrzymania swo-
ich możliwości transportu lotniczego za-
grożonych przez opóźnienie programu
A400M. Rozważa kupno lub leasing
dodatkowych samolotów C-17A
Globemaster III lub przyspie-
Jeśli samolot A400M szenie leasingu Airbusów
odniesie sukces, europejskie A-400, które będą pełnić
EADS na pewno znajdzie rolę transportowców i la-
na niego kolejne rynki zbytu tających cystern. Być mo-
– być może również
że Wielka Brytania będzie
za oceanem
również zmuszona do mo-
dernizacji swoich starych
Herculesów C-130K. Zadania
związane z działaniami w Iraku i Afga-
nistanie rozciągnęły niemalże do granic
możliwości zdolności transportu lotnicze-
go RAF-u. Wycofywanie starych samo-
lotów Tristar i VC-10 zaplanowano na
2011 rok. W tym samym roku RAF ma
otrzymać A400M, ale nie może pozostać
bez samolotów, gdyby program miał dal-
sze opóźnienia.
Jeśli samolot A400M odniesie sukces,
europejskie konsorcjum na pewno znaj-
dzie na niego kolejne rynki zbytu – być
może również za oceanem. Ostatnie lata
pokazały, że samoloty transportowe są to-
warem deficytowym. A400M z dużym
AIRBUS
udźwigiem (35 ton), możliwością tanko-
wania w powietrzu i prędkością przeloto-
wą rzędu 700 kilometrów na godzinę (spo-
dopiero w tym roku do testów naziemnych dziewaną) idealnie wpasuje się pomiędzy
i w locie zaadaptowano samolot C-130. C-130J Super Hercules a C-17A Globe-
Mariaż nowego silnika z Herculesem oka- master III, które zmonopolizowały rynek
zał się zmorą technologiczną. Pomysł ten wojskowych transportowców. Opóźnie-
skrytykowano, gdyż C-130 jest zbyt ma- nia A400M zainspirowały już Lockhe-
ły w stosunku do wielkości i mocy silni- eda, który ogłosił rozpoczęcie prac nad
ka. Pojawiły się pomysły, że do testów bar- projektem nowego szerokokadłubowego
dziej nadawałby się rosyjski IŁ-76. Herculesa C-130XL, którego możliwo-
ści byłyby zbliżone do europejskiego
Potrzebne od zaraz transportowca. 
Pakiet zamówień na A400M obecnie
wygląda następująco: Niemcy – 60 samo- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA TARCZA
MILITARIA AAAAAAAA
ANTYRAKIETOWA
lan budowy tarczy antyra-
kietowej jest dla Rosjan
prawdziwą solą w oku, po-
mimo amerykańskich za-
pewnień, że nie jest ona W ostatnim miesiącu Rosja
wymierzona przeciwko
Rosji. Tarcza została potraktowana jako przeprowadziła kilka udanych prób
element burzący pozimnowojenną rów- międzykontynentalnych rakiet
nowagę sił w zakresie zdolności do ude-
rzenia strategicznego. Mimo że Rosja co- balistycznych. Zapowiedziała również
raz więcej pieniędzy przeznacza na wy- budowę nowych pocisków, zdolnych do
datki zbrojeniowe, jej armia w większo-
ści wyposażona jest w przestarzały
przełamywania systemów obronnych
sprzęt, a poborowi dostają miesięczne takich jak amerykańska tarcza
wynagrodzenie rzędu 200 rubli, czyli antyrakietowa.

ODPOWIED
około siedmiu dolarów miesięcznie. Je-
dynym i ostatecznym argumentem Rosji
są rakiety balistyczne zdolne do przeno-
szenia głowic jądrowych. Rosja wciąż
posiada olbrzymi arsenał różnorodnych
rakiet, które dzięki modernizacji i mody-
fikacjom pozwolą jej na podtrzymywa-
nie statusu mocarstwa.

NA TARCZĘ
Rosyjskie siły rakietowe składają się
z 12 dywizji zgrupowanych w trzech
armiach. Jednak cięcia strukturalne nie
ominą również tych wojsk. Jak zapo-
wiedział w listopadzie dowódca rosyj-
skich strategicznych wojsk rakietowych
generał Nikołaj Sołowtsow, 1 stycznia
2016 roku siły rakietowe mają składać
się już tylko z dziewięciu dywizji zgru- PAWEŁ HENSKI
powanych w dwóch armiach. Zmniej-
szona zostanie również liczba różnego
rodzaju jednostek pomocniczych oraz
wojskowych instytutów badawczych
związanych z bronią rakietową. Rosja-
nie zapowiadają za to rewolucję jako-
ściową arsenału strategicznego.
Z lądu i morza
26 listopada Rosja przeprowadziła pró-
bę nowej międzykontynentalnej rakiety
balistycznej RS-24. Rakieta została od-
palona z położonego na północy kosmo-
dromu w Plesiecku i uderzyła w cel po-
łożony na półwyspie Kamczatka. Prze-
leciała blisko 6,5 tysiąca kilometrów. Ge-
nerał Nikołaj Sołowtsow stwierdził, że
„rozwinięcie rakiet RS-24 z wymienial-
nymi głowicami wzmacnia możliwości
rosyjskich sił strategicznych w przełamy-
waniu systemów obrony antyrakietowej”.
Rakieta została wystrzelona z wyrzutni
samobieżnej i był to trzeci test RS-24
w czasie ostatnich dwóch lat. Pierwszy
miał miejsce w maju 2007 roku, następ-
ny – w grudniu 2007 roku.
RS-24 to rakieta nowej generacji o za-
sięgu do 11 tysięcy kilometrów. Może być
wyposażona w trzy oddzielnie naprowa-
dzające się na różne cele głowice (według
niektórych źródeł dziesięć głowic). Rosja
ogłosiła, że rakiety te znajdą się w wypo-

48 Polska Zbrojna nr 50/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM ||
FORUM NA
NA CELOWNIKU ||
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE | |
PO SŁUŻBIE || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO |

sażeniu jednego ze stacjonujących w Tej- ciwdziałania będą nowe rakiety bali-

kowie dywizjonów rakietowych w grud- styczne RS-24.
niu 2009 roku. Do 2050 roku mają całko-
wicie zastąpić starsze rakiety: sześciogło- Iskander u wrót
wicową RS-18 (w kodzie NATO SS-19 Przeciw tarczy antyrakietowej, a dokład-
Stiletto), dziesięciogłowicową RS-20 nie jej elementom, które mają znaleźć się
(SS-18 Satan) oraz prawdopodobnie dzie- w Polsce i Czechach, Rosjanie wytoczyli
sięciogłowicową RS-22 (SS-24 Scalpel). jeszcze jedno działo. W listopadzie zapo-
Technologia zastosowana w RS-24 wy- wiedzieli rozmieszczenie w Kaliningradzie
wodzi się z rakiet Topol-M (SS-27), któ- taktycznych, samobieżnych rakiet bali-
re weszły do służby na początku tego wie- stycznych 9K720 Iskander-M (SS-26 Sto-
ku, oraz rakiet RS-22. W bieżącym roku ne). Iskander to nowa, opracowana w cią-
Rosja zakończyła uzbrajanie pięciu dywi- gu ostatnich kilku lat rakieta. Zastąpiła ra-
zji rakietowych w stacjonujące w silosach kiety taktyczne z rodziny SS-21/22/23, któ-
rakiety Topol-M. re Rosja intensywnie wykorzystywała

DZI
28 listopada przeprowadzono próbne podczas drugiej wojny w Czeczenii oraz
odpalenie międzykontynentalnej rakiety sierpniowego konfliktu w Gruzji. Napę-
balistycznej 3M14 Buława (SS-N-30) dzany paliwem stałym Iskander waży 3,8
z pokładu okrętu podwodnego „Dmitrij tony i ma zasięg, w zależności od wersji,
Donski” (klasa Akuła/ Rosja wciąż posiada 280–500 kilometrów.
Typhoon) znajdujące- Może być wyposażony
go się na Morzu Bia- olbrzymi arsenał w 400-kilogramową
łym. Rakieta uderzyła głowicę bojową prze-
w cel na znajdującym
różnorodnych rakiet, które noszącą różne ładunki:
się na półwyspie Kam- dzięki modernizacji kasetowe, penetrujące,
czatka poligonie rakie- termobaryczne, wytwa-
towym Kura. Przele- i modyfikacjom pozwolą rzające impuls elektro-
ciała blisko sześć tysię- jej na podtrzymywanie magnetyczny oraz ato-
cy kilometrów. Była to mowe. Wyrzutnia sa-
szósta próba, a druga statusu mocarstwa mobieżna została zbu-
udana, rakiet Buława, morskiej odmiany dowana na bazie samochodu ciężarowe-
rakiet Topol-M. Może być wyposażona go 8x8 BAZ-6909, na którym znajdują
w dziesięć autonomicznie naprowadza- się dwie rakiety. Te mogą być odpalane
jących się głowic i ma zasięg do ośmiu jedna po drugiej w kierunku dwóch nie-
tysięcy kilometrów. Pierwszy udany test zależnych celów. Rakieta może naprowa-
Buławy miał miejsce we wrześniu 2005 dzać się zarówno na nieruchome, jak i ru-
roku. Została zaprojektowana specjalnie chome cele, takie jak na przykład kolum-
dla nowych rosyjskich okrętów podwod- ny samochodów czy czołgów. Głowica
nych klasy Borei. Ma zastąpić przesta- naprowadzana elektrooptycznie może
rzałe rakiety R-39 (SS-N-20 Sturgeon). otrzymywać również koordynaty celu po-
W swojej polityce deprecjonowania przez zakodowany sygnał radiowy nada-
działań USA Rosjanie posunęli się jesz- wany na przykład przez samolot typu
cze dalej. 1 grudnia generał Nikołaj So- AWACS, satelitę lub żołnierza znajdują-
łowtsow ogłosił, że Rosja rozwija pro- cego się blisko celu. Uderza z dokładno-
gram budowy rakiet, które będą odpor- ścią do kilkunastu metrów. Iskander nie
ne na działania systemów obrony anty- należy do typowych rakiet balistycznych.
rakietowej rozmieszczonych w kosmo- Jej trajektoria lotu jest raczej płaska i nie
sie. Jak się wyraził, rakiety będą miały opuszcza ona atmosfery. Rosjanie twier-
taki profil i charakterystykę lotu, które dzą, że rakieta zdolna jest do wykonywa-
uniemożliwią ich strącenie przez urzą- nia w czasie lotu uników. Wyposażona zo-
dzenia położone na orbicie. Rosyjski do- stała w różnego rodzaju pułapki przeciw-
wódca nie ukrywa, że program wymie- ko antyrakietom.
rzony jest w amerykańskie plany roz- Nie wiadomo, ile rakiet Rosjanie pla-
mieszczenia broni w kosmosie. Rosja po- nują wysłać do Kaliningradu. Iskander
strzega zestrzelenie przez Amerykanów dopiero co wszedł do produkcji, więc
wadliwego satelity, które miało miejsce wprowadzenie go do służby (wyposa-
w lutym bieżącego roku, jako próbę prze- żenie i przeszkolenie jednostek) potrwa
niesienia zbrojeń w kosmos. W swojej z pewnością kilka lat. Jest to nowocze-
wypowiedzi generał Sołowtsow ponow- sny i trudny do wykrycia system, a je-
nie nawiązał do tarczy antyrakietowej, go umiejscowienie w Kaliningradzie
stwierdzając, że Rosja dopracowuje pozwoliłoby Rosji uderzyć na dowol-
„strukturę i kamuflaż” swojego systemu ny cel w Polsce. 
rakietowego w odpowiedzi na amerykań-
skie plany. Nie ukrywa, że kluczem prze- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 50/2008 Polska Zbrojna 49

ŚWIAT NA WSCHODZIE BEZ ZMIAN?
Marcin
Kaczmarski
DYLEMATY SOJUSZU
Ministrowie spraw zagranicznych państw NATO zdecydowali się nie proponować Ukrainie i Gruzji Planu
Działań na rzecz Członkostwa (MAP). Uznano, że oba kraje nie są jeszcze gotowe, aby znaleźć się
w sojuszu północnoatlantyckim.
Nie sposób jednoznacznie wskazać
moment, w którym Ukraina i Gruzja stra-
ciły szanse na uzyskanie określonej per-
spektywy członkostwa w NATO. Niektó-
rzy analitycy widzieli ją w decyzji kwiet-
niowego szczytu paktu w Bukareszcie,
podczas którego odmówiono Kijowowi
i Tbilisi MAP-u po raz pierwszy (chociaż
wówczas zapisano w komunikacie końco-
wym, że oba państwa będą kiedyś przyję-
te). Inni obserwatorzy wskazują na rolę
konfliktu gruzińskiego, który pokazał de-
terminację Moskwy i gotowość do użycia
siły dla powstrzymania procesu rozszerza-
nia sojuszu na wschód. Nie brakuje też gło-
sów obwiniających sytuację wewnętrzną
obu potencjalnych kandydatów, zwłasz-
cza potężną niestabilność na Ukrainie.
Z Rosją w tle
Głównym dylematem związanym
z przyznawaniem bądź nie MAP dla Gru-
zji i Ukrainy była kwestia rosyjska – oba-
wiano się, że przyznanie planu doprowa-
dzi do gwałtownego pogorszenia relacji,
zaś nieprzyznanie będzie traktowane jako
kapitulacja wobec Kremla. Takie podejście
oznaczałoby, że NATO nie traktuje dalsze-
go procesu rozszerzania jako sposobu na
wzmocnienie sojuszu, ale staje się faktycz-
nym zakładnikiem krajów z obszaru pora-
dzieckiego i ich relacji pomiędzy sobą. Od-
50 Polska Zbrojna
– jak daleko należy rozszerzać sojusz
i jaką rolę ma on odegrać na obszarze
Wspólnoty Niepodległych Państw.
Bez pól spornych
Nie ulega przy tym wątpliwości, że od-
powiedź na to pytanie coraz bardziej
utrudnia narastający wśród państw Zacho-
du spór co do strategii, jaką należałoby
przyjąć wobec Rosji. Demonstracja siły, ja-
ką była wojna z Gruzją, nie przyczyniła się
do zmniejszenia różnic, a wręcz przeciw-
nie. Konsekwencją braku wspólnego po-
dejścia NATO do polityki Kremla jest brak
spójnej strategii odnośnie do całego obsza-
ru poradzieckiego. Państwa Europy Za-
chodniej chcą ograniczać konfrontację
z Moskwą do minimum i unikają tworze-
nia dodatkowych pól spornych. Stany Zjed-
noczone znajdują się w okresie przejścio-
wym między jedną i drugą administracją,
NATO
zaś narastanie kryzysu finansowego oraz
kładając przyznanie MAP, sojusz wykazał szereg innych wyzwań powodują, że kwe-
się zdolnością wyjścia poza ten dylemat. stie NATO schodzą na dalszy plan. Pań-
I chociaż jest to pewnym sukcesem Rosji, stwa Europy Środkowej (a przynajmniej
to nie jest jej zasługą. Opór Rosji wobec ich część, włączając Polskę), forsując po-
możliwości pojawienia się NATO na Ukra- szerzenie NATO, zdają się być świadome
inie nie był bowiem jedyną przyczyną re- swojej zbyt słabej pozycji.
zygnacji z przyznania Gruzji i Ukrainie Próbą znalezienia wyjścia z tej pato-
MAP. Uznano, że państwa te są dalekie wej sytuacji jest poszukiwanie alterna-
od spełnienia kryteriów
członkostwa – nie wniosą
Konsekwencją braku tywnych sposobów zacie-
śniania relacji NATO
do sojuszu stabilności ani wspólnego podejścia z Ukrainą i Gruzją. Do-
nie polepszą jego bezpie- stosowywanie tych kra-
czeństwa. NATO do polityki jów do potencjalnego
Sojusz w pewnym sensie Kremla jest brak członkostwa może odby-
stał się ofiarą własnego wać się „po cichu”, bez
sukcesu. W ostatnich latach spójnej strategii przyznawania MAP, któ-
nie ograniczano bowiem je-
odnośnie do całego rego pierwotna rola spro-
go roli do terytorium man- wadzała się do narzędzia
datowego ani jego obrzeży. obszaru technicznego i nie miała
Zaczęto forsować koncep- tak dużego politycznego
cję globalnego NATO, poradzieckiego ciężaru. Innym wariantem
stopniowo zwiększano zaangażowanie jest próba wciągnięcia tych krajów do
w działania Afganistanie, z których uczy- wspólnoty zachodniej poprzez współpra-
niono najważniejszą misję sojuszu. Jesz- cę z Unią Europejską i przyznanie im
cze w 2006 roku zdawało się, że ewentu- przez UE szczególnego statusu (bez roz-
alne zaproszenie do członkostwa Gruzji strzygania kwestii członkostwa), a tym
czy Ukrainy przebiegnie zupełnie bezpro- samym zmniejszenie znaczenia kontak-
blemowo, jak to miało miejsce kilka lat tów z NATO. Jednak w obu przypadkach
wcześniej w przypadku państw bałtyc- inicjatywy te będą skazane na niepowo-
kich. Tym samym faktycznie zignorowa- dzenie, jeśli nie będzie wiadomo, do cze-
no kierunek wschodni, nie decydując się go mają ostatecznie prowadzić. 
na odpowiedź na strategiczne pytanie polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 50/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
M A Ł G O R Z ATA
SCHWARZGRUBER
Władze Kosowa
oskarżyły trzech
agentów
niemieckiej
Federalnej Służby
Informacyjnej
(BND)
o szpiegostwo
i działalność
terrorystyczną.
Groziło im 20 lat
więzienia, jednak
po dziesięciu dniach
odzyskali wolność.
Niemcy już od połowy 1999 roku odgrywają kluczową rolę w siłach stabilizacyjnych KFOR.
AGENCI NA CELOWNIKU
ieczorem 14 listopada
w Prisztinie, stolicy Koso-
wa, nieznani sprawcy rzuci-
li bombę przed siedzibę
Międzynarodowego Biura do spraw Cywil-
nych. Od początku grudnia instytucja ta kie-
ruje unijną misją EULEX – przejęła od ONZ
kontrolę nad kosowskim wymiarem spra-
wiedliwości, policją i służbami celnymi.
Eksplozja nie była silna (300 gram TNT),
choć z okien poleciały szyby, a na samocho-
dy spadły odłamki. Ofiar nie było.
Sprawa jest jednak poważna. W Koso-
wie (niepodległym zaledwie od lutego bie-
żącego roku) nie ma zgody co do roz-
mieszczenia sił EULEX. Serbowie nie
chcą, aby na zamieszkanych przez nich te-
renach powstawały unijne przedstawiciel-
stwa. Premier Kosowa Hasim Thaci we-
zwał do jak najszybszego wykrycia spraw-
ców. Wszczęto śledztwo.
Kilka dni później policja zatrzymała
trzech mężczyzn. Świadkowie twierdzili,
że widzieli, jak jeden z nich wchodził do
sąsiedniego pustego budynku, skąd przy-
puszczalnie rzucono ładunek wybuchowy.
Fotografował także siedzibę przedstawi-
cielstwa Unii.
Zatrzymani to Niemcy, którzy mieli
przy sobie identyfikatory kontrwywia-
du, jednak nie byli akredytowani w ko-
sowskim MSZ ani nie pracowali oficjal-
nie w biurze BND w stolicy Kosowa. Nie
chronił ich więc immunitet dyplomatycz-
ny. W Prisztinie pracowali jako technicy
w filii firmy Logistic Coordination As-
sessments Services, która doradza nie-
mieckim przedsiębiorstwom w Kosowie.
nr 50/2008
||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA| | ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO
Wtajemniczeni wiedzą jednak, że to
przykrywka dla kontrwywiadu.
Mężczyźni tłumaczą, że chcieli tylko
„udokumentować” miejsce zamachu. Al-
bańskie władze wskazują jednak, że akcję
tę przeprowadzono w podobny sposób jak
wcześniejsze ataki na Misję Tymczasowej
Administracji Organizacji Narodów Zjed-
noczonych oraz biura OBWE w Albanii.
Sąd w Prisztinie zatrzymał ich na 30 dni
w areszcie. Podejrzani są o akt terroryzmu
i szpiegostwo.
Aresztowanie Niemców spowodowało
dyplomatyczny zgrzyt na linii Prisztina–
–Berlin. BND, MSZ i urząd kanclerski od-
mawiają komentarza. „To absurd, że nie-
mieccy agenci są zamieszani w atak terro-
rystyczny”, przekonywał rzecznik rządu.
Opozycja zażądała wyjaśnień na fo-
rum parlamentarnej komisji kontroli nad
służbami specjalnymi. Zieloni i liberało-
wie chcą, by sprawą niemieckich szpie-
gów w Kosowie zajęła się speckomisja
Bundestagu.
Po co BND miałby porywać się na unij-
ną placówkę w Kosowie? – pytają nie-
mieckie gazety. Przecież Niemcy uzna-
ły niepodległość Kosowa jako jedne
z pierwszych i hojnie pomagają w odbu-
dowie kraju (obiecały 100 milionów eu-
ro w latach 2008–2009).
Dziennik „Bild” ujawnił podejrzenia
BND, że za zamachem na przedstawiciel-
stwo UE w Prisztinie kryją się rywalizują-
ce o władzę kosowskie siły polityczne. Nie
brak spekulacji, że aresztowanie Niemców
miało być jedynie zasłoną dymną dla an-
tyeuropejskich sił we władzach tego pań-
|| || |
TADEUSZ WRÓB EL
stwa, zaś cel ataku to destabilizacja Koso-
wa oraz ostateczny podział kraju między
Serbów i Albańczyków.
Inna wersja interpretuje tę akcję jako akt
zemsty – za pochodzącą z 2005 roku ana-
lizę BND oraz zlecone przez Bundesweh-
rę rozpracowanie jednego z instytutów. Za-
równo kontrwywiad niemiecki, jak i na-
ukowcy (inaczej niż amerykańska CIA
i brytyjski MI6) oskarżały czołowych ko-
sowskich polityków o powiązania ze zor-
ganizowaną przestępczością.
Snucia teorii spiskowych nie ustrzegła
się także niemiecka prasa. Według jednej
z nich, trzej agenci mieli wieść podwójne
życie i pracować także dla wrogów Koso-
wa. Inna wersja mówi o prowokacji – do-
bre stosunki agentów z kosowskimi wła-
dzami nie podobały się amerykańskim
i brytyjskim służbom.
Nieoczekiwanie nastąpił zwrot. W e-ma-
ilach rozesłanych do kosowskich mediów
do ataku przyznała się nieznana Armia Re-
publiki Kosowa – organizacja, która prote-
stuje przeciwko unijnej misji EULEX. Pro-
kurator przyznał, że nie ma dowodów, iż
ataku na misję dokonali Niemcy. Przepro-
wadzone badania laboratoryjne nie wyka-
zały na ich ubraniach śladów materiału wy-
buchowego.
Sąd w Prisztinie zwolnił trzech niemie-
ckich agentów (wcześniej żołnierzy Bun-
deswehry). Specjalnym samolotem wrócili
oni do kraju. W przeszłości dostarczali in-
formacje przydatne stacjonującym w Koso-
wie żołnierzom Bundeswehry. Dziś, gdy ich
zdjęcia opublikowała prasa, są spaleni. 
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 51
ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
BRAZYLIA
AAAAAAAA
BUDOWA POTĘGI
REUTERS/FORUM
Brazylia staje się regionalnym mocarstwem. Niemniej jednak widzi się raczej w roli lidera integracji
Ameryki Łacińskiej niż jej hegemona.
ytuacja na półkuli zachod-
niej się zmienia. Po niemal
60 latach USA reaktywowa-
ły 4 Flotę, która ma opero-
wać na akwenach wokół
Ameryki Łacińskiej. Jed-
nym z powodów tej decyzji były coraz bar-
dziej napięte stosunki z Wenezuelą rządzo-
ną przez wrogiego Waszyngtonowi prezy-
denta Hugona Chaveza, który z kolei
uznał, że ochroną przed Stanami Zjedno-
czonymi będzie „strategiczny sojusz” z Ro-
sją. Pomimo dobrych relacji z Wenezuelą
pojawiły się informacje, że części polity-
ków brazylijskich nie podoba się ów bliski
alians Chaveza z Moskwą, uważany za nie-
potrzebne prowokowanie Waszyngtonu,
które może wciągnąć Amerykę Łacińską,
w spory między USA i Rosją. Brazylia jest
otwarta na współpracę z obu mocarstwami,
ale nie bardzo chce ich zbyt dużego zaan-
gażowania w Ameryce Południowej. Powo-
dem takiego podejścia są jej dążenia do te-
go, aby stać się regionalnym liderem. Ich
realizację może utrudnić pojawienie się sil-
niejszych graczy. Dlatego też w ubiegłym
roku senator Jose Sarney, prezydent kraju
w latach 1985‒1990, wskazał Wenezuelę
jako zagrożenie dla Brazylii i kontynentu.
52 Polska Zbrojna
TA D E U S Z W RÓ B E L
Jednym z kroków w kierunku budowy
militarnej potęgi Brazylii ma być „Strate-
giczny plan obrony narodowej”, wskazują-
cy działania w tej sferze na następne kilka-
dziesiąt lat. Wbrew zapowiedziom nie zo-
stał on upubliczniony ani na początku
września, ani też pod koniec października.
Prezydent Luiz Inacio Lula da Silva nie
odrzucił dokumentu, ale przed wcieleniem
do realizacji postanowił skonsultować go z
Radą Obrony Narodowej (Conselho de De-
fesa Nacional). W jej skład poza głową pań-
stwa wchodzą ministrowie obrony, spraw
zagranicznych, sprawiedliwości i planowa-
nia, dowódcy trzech rodzajów sił zbrojnych
oraz przewodniczący obu izb parlamentu.
Gremium to ma się zająć strategicznym
planem jeszcze w tych dniach. Jego głów-
nymi autorami są szef resortu obrony Nel-
son Jobim i minister do spraw strategicz-
nych Roberto Mangabeira Unger. Przy-
znał on, że jednym z problemów, jakie na-
potkali, była ograniczona liczba cywilnych
ekspertów od obronności, którzy mogliby
doradzać rządowi. Mangabeira nie ukry-
wa, że przedstawione zamierzenia wzbu-
dziły kontrowersje i zostały skrytykowane
przez niewymienionych z nazwiska do-
wódców wojskowych i członków rządu. Po-
noć chodzi między innymi o to, czy nale-
ży jednoznacznie wskazać na Francję jako
partnera strategicznego w procesie moder-
nizacji sił zbrojnych. Brazylijczykom zale-
ży, by jak najwięcej uzbrojenia było produ-
kowane w kraju, nawet jeśli miałoby to wię-
cej kosztować. Widzą miejsce zarówno dla
zakładów państwowych, jak i prywatnych.
Popierane będzie tworzenie joint venture
z partnerami zagranicznymi. W planach są
również ulgi podatkowe i celne na zakup
urządzeń koniecznych do uruchomienia
produkcji. Aby zamiary mogły być zreali-
zowane, nakłady na obronę mają wzrosnąć
z 1,5 do 2,5 procent PKB. Mangabeira
przyznał, że niektórym nie spodobały się
ścisłe zasady zakupów uzbrojenia.
Zwrot na północ
Modernizacji technicznej ma towarzy-
szyć wypracowanie jednolitej doktryny
obrony i strategii militarnej. Dotąd jej nie
było ze względu na dużą autonomię rodza-
jów sił zbrojnych. Jednym z podstawowych
aspektów będzie zwiększenie ich mobilno-
ści, co jest koniecznością w państwie ma-
jącym wielkość kontynentu i ponad 20,5
tysiąca kilometrów granic lądowych i mor-
skich. Część ekspertów zauważa, że więk-
nr 50/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
szość sił armii brazylijskiej stacjonuje na
wschodzie i południu kraju, podczas gdy
problemy mogą pojawić się na północy czy
zachodzie. Mobilność jest alternatywą dla
przenoszenia jednostek. Jednak koncepcja
ta też nie wzbudziła entuzjazmu. Jak ujaw-
nił Mangabeira krytycy przekształcenia
wojsk lądowych w siły szybkiego przerzu-
tu uważają, że jest to „zbyt ambitne, zbyt
kosztowne i zbyt trudne – technicznie i kul-
turowo”. Twierdzą, że to niepotrzebne,
gdyż nikt nie zagraża Brazylii.
Wielkość państwa powoduje, że inną
z potrzeb jest zintegrowany system moni-
toringu jego terytorium i wód terytorial-
nych. Pojawiły się przecieki, że wątpliwo-
ści wzbudza w planie strategicznym zacho-
wanie obowiązkowej służby wojskowej.
Wielu uważa ją za sposób na podtrzyma-
nie więzi sił zbrojnych ze społeczeństwem.
Podobnie jak w innych krajach zwolenni-
cy profesjonalizacji twierdzą, że w czasie
kilku miesięcy nie da się nauczyć żołnie-
rza obsługi skomplikowanego sprzętu. Po-
noć ministrowie Jobim i Mangabeira ma-
ją w tej sprawie odmienne poglądy.
Plan przewiduje dalsze wzmocnienie
obecności wojskowej w Amazonii. Jako po-
wody wymieniane są potrzeby związane
z ochroną tamtejszych zasobów natural-
nych i środowiska zagrożonego przez pro-
cesy globalizacji. Do tego są dowody, że
kolumbijskie kartele narkotykowe, którym
w kraju pali się grunt pod nogami, szuka-
ją za granicą nowych, bezpieczniejszych
lokalizacji dla swych laboratoriów wytwa-
rzających kokainę. Jednym z takich poten-
cjalnych miejsc jest brazylijska Amazonia.
Z podobnych powodów mogą pojawić się
tam inni nieproszeni goście, jak lewaccy
partyzanci z Kolumbii. Stałym problemem
Brazylii, nie tylko w Amazonii, są też ro-
dzime grupy przestępcze. Dlatego plan za-
wiera ponoć propozycje nowych zasad uży-
cia wojska w celu zapewnienia bezpieczeń-
stwa wewnętrznego.
Co ciekawe, według brazylijskich woj-
skowych zagrożeniem dla integralności te-
rytorialnej kraju mogą być duże obszary
ziemi w rękach plemion indiańskich,
zwłaszcza położone wzdłuż granic. Poja-
wiają się sugestie, że kiedyś Indianie mo-
gą jednostronnie ogłosić niepodległość.
Wzrasta też znaczenie strategiczne dla
Brazylii obszaru Atlantyku, gdzie odkryto
bogate złoża ropy naftowej. Wojskowym
ponoć nie podoba się to przesunięcie prio-
rytetów obronnych z południa na granice
Amazonii i wybrzeże.
Realizacja planu ma zakończyć się
w 2022 roku, w 200. rocznicę uzyskania
przez Brazylię niepodległości. Jak powie-
dział minister Roberto Mangabeira
Unger, kraj ten musi posiadać odpowied-
nr 50/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
ni potencjał militarny nie tylko do obrony
przed agresją, ale też, aby nie dać się za-
straszać. Współgra to z opinią prezydenta
Luli, że jeśli państwo chce być szanowa-
ne, musi mieć silną armię.
Początek modernizacji
Niezależnie od dyskusji nad planem trwa
realizacja kilku poważnych programów
modernizacyjnych. Na początku paździer-
nika brazylijski resort obrony ogłosił, że do
kolejnej fazy przetargu na 36 samolotów
wielozadaniowych przeszły trzy typy ma-
szyn: amerykański F/A-18E/F Super Hor-
net, francuski Rafale i szwedzki Gripen NG.
Z rywalizacji odpadły rosyjski Su-35, ame-
rykański F-16 i europejski Typhoon.
To drugie podejście Brazylijczyków do
zakupu nowoczesnych odrzutowców bojo-
wych. Pierwszy przetarg został anulowany,
gdy do władzy doszedł prezydent Lula,
choć później zdecydowano się nabyć we
Francji eskadrę używanych Mirage 2000.
Wszystko wskazuje na to, że tym razem pro-
cedura zakupu doprowadzona zostanie do
końca. Możliwe, że na polityków z Brazy-
lii mobilizująco wpłynął przykład Wenezu-
eli, która kupiła rosyjskie Su-30.
Brazylijczycy chcą też dostępu do tech-
nologii, która pozwoliłaby im w przyszło-
ści uruchomić w kraju produkcję myśliw-
ców piątej generacji. Choć nie brak wątpli-
wości, czy Brazylia będzie w stanie zreali-
zować taki projekt z przyczyn ekonomicz-
nych. Wzmacnianie lotnictwa nie ograni-
cza się do odrzutowców. Amerykańska De-
fense Security Cooperation Agency poin-
formowała w końcu września Kongres
USA, że Brazylia jest zainteresowana za-
kupem 15 śmigłowców UH-60L. Wcześniej
kraj ten podpisał z Eurocopterem kontrakt
na licencyjną produkcję 51 EC 725. Zaś fir-
ma Embraer ma w planach dwusilnikowy
odrzutowy transportowiec C-390, mogący
przewozić 19 ton ładunku.
Równie wiele dzieje się w brazylijskiej
marynarce wojennej. Minister Jobim za-
powiedział podział skoncentrowanej w re-
jonie Rio de Janeiro floty na trzy zgrupo-
wania i utworzenie baz morskich u ujścia
Amazonki i na północno-wschodnim wy-
brzeżu, bez wskazania konkretnych lokali-
zacji. Jednak priorytetem będzie południo-
wy wschód, ze względu na złoża ropy na
szelfie kontynentalnym i strategiczne szla-
ki żeglugowe.
Prawdopodobnie podczas grudniowej
wizyty prezydenta Francji Nicolasa Sar-
kozy’ego w Brazylii podpisane zostaną
kontrakty na budowę sześciu fregat typu
FREMM i czterech okrętów podwodnych
typu Scorpene.
Najbardziej spektakularna jest zapo-
wiedź budowy okrętu podwodnego o na-
||
|| || |
Wojska lądowe – 186 tysięcy
‒ 5 brygad piechoty selvy
‒ 4 brygady kawalerii
zmechanizowanej
‒ brygada kawalerii pancernej
‒ 9 brygad piechoty zmotoryzowanej
‒ 2 brygady lekkiej piechoty (jedna
aeromobilna)
‒ brygada zmechanizowana
‒ brygada graniczna
‒ brygada spadochronowa
‒ brygada sił specjalnych
‒ brygada artylerii przeciwlotniczej
‒ 506 czołgów (287 lekkich)
‒ 409 samochodów pancernych
‒ 832 transportery opancerzone
‒ 82 śmigłowce
Siły powietrzne – 66,1 tysiąca
‒ grupa myśliwców
‒ grupa obrony powietrznej
JONATHAN DERDEN
‒ 25 mieszanych grup lotniczych
‒ 5 grup transportowych
‒ 165 samolotów bojowych
Marynarka wojenna – 48,6 tysiąca
‒ dowództwo lotniskowca
‒ 2 dywizjony eskortowe
‒ 5 eskadr lotnictwa
‒ piechota morska (15,6 tysięcy)
‒ lotniskowiec
‒ niszczyciel
‒ 9 fregat
‒ 4 korwety
‒ 5 okrętów podwodnych
BRAZYLIAN NAVY
pędzie atomowym. Na początku roku ogło-
szono, że program będzie realizowany we
współpracy z Argentyną. Okręt ma być
zbudowany na kadłubie konwencjonalnej
jednostki i wyposażony w reaktor atomo-
wy. Wszystko wskazuje na to, że będzie to
francuski typ Scorpene, gdyż Paryż dekla-
ruje dużą otwartość w transferze technolo-
gii militarnych, a tego oczekują Brazylij-
czycy. Jeśli pojawią się jakieś problemy, za-
wsze mają rosyjską alternatywę. 
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
ZAPIS WYDARZENIA
Sygnał
dla Moskwy
NATO. „Sojusz przyjął do akcep-
tującej wiadomości podpisanie
przez Polskę i Republikę Czeską
umów o umieszczeniu na na-
szym terytorium elementów
amerykańskiego systemu obro-
ny przeciwrakietowej”, powie-
dział minister Radosław Sikor-
ski po spotkaniu szefów dyplo-
macji państw NATO. Przyjęto też
mocną deklarację dotyczącą po-
lityki Moskwy: „Wzywamy Rosję
do powstrzymania się od kon-
frontacyjnych oświadczeń, w tym
domagania się uznania jej strefy
wpływów, a także grożenia bez-
NATO
pieczeństwu sojuszników i part-
nerów sojuszu, takiego jak moż-
liwość rozmieszczenia rakiet
krótkiego zasięgu w regionie
Kaliningradu”.
Jednocześnie w Brukseli wyrażo-
no zgodę na wznowienie prac
Rady NATO–Rosja, na początek
na poziomie nieformalnym. So-
jusz zamroził kontakty z Moskwą
po rosyjskiej agresji na Gruzję.
Szefowie dyplomacji zgodzili się
na pogłębienie współpracy
z Gruzją i Ukrainą. Natomiast
zgodnie z oczekiwaniami nie ob-
jęto ich Planem na rzecz Człon-
kostwa w Sojuszu. Zaoferowana
ścisła współpraca ma pomóc
obu państwom w osiągnięciu
NATO-wskich standardów, tak by
w przyszłości mogły wejść do so-
juszu. „Wiele zależy od tych kra-
jów, a także zachowania Federa-
cji Rosyjskiej, oraz przyszłych de-
cyzji: nowej administracji w Ame-
ryce oraz naszych w Europie”,
stwierdził Radosław Sikorski.
W Brukseli potwierdzono, że na
kwietniowym szczycie NATO
w Strasburgu jego nowymi
członkami staną się Albania
i Chorwacja. Natomiast Mace-
donia dostanie zaproszenie,
gdy tylko rozwiąże spór z Grecją
dotyczący swej nazwy. (w)
54 Polska Zbrojna
Wojna o włos
Z powodu pewnego telefonu pakistańscy wojskowi przez kilka godzin oczekiwali w napięciu
na indyjski atak, który na szczęście nie nastąpił.
INDIE–PAKISTAN. 7 grudnia
wieczorem siły bezpieczeństwa
Pakistanu zajęły w administrowa-
nej przez ten kraj części Kaszmi-
ru obóz organizacji Lashkar-e-
-Taiba (Armia Pobożnych) znaj-
dujący się w Shawai, na przed-
mieściach Muzaffarabadu. Na
miejscu zatrzymano kilka osób.
Lashkar-e-Taiba jest podejrzewa-
na o zorganizowanie niedawnych
krwawych ataków terrorystycz-
nych w Bombaju. Do przynależ-
ności do niej miał się przyznać
jedyny żywy terrorysta, którego
schwytały indyjskie służby bez-
pieczeństwa. Politycy i media
w Indiach są zgodne od samego
początku, że napastnicy z Bom-
baju mieli związek z Pakistanem.
Wskazywano na uważany za pań-
stwo w państwie tamtejszy wy-
wiad wojskowy. Dziennik „Times
of India” napisał, że znane są już
nazwiska instruktorów, którzy
szkolili terrorystów, jak też miej-
sca w Pakistanie, w których się
to odbywało. Władze w New Del-
w skrócie
Pożegnanie
z Irbilem
IRAK. Kontyngent południowo-
koreański zakończył działania
w siłach międzynarodowych
w Iraku. 1 grudnia w Irbilu od-
była się uroczystość zakończe-
nia jego misji, którą rozpoczął
hi zażądały od zachodniego są-
siada, by zaprzestał wspierania
antyrządowych grup w Indiach
i zlikwidował ich bazy szkolenio-
we. Także Amerykanie, którzy
zapowiedzieli pomoc w śledz-
twie w sprawie zamachów, dali
pakistańskim politykom i woj-
skowym do zrozumienia, że
oczekują ich pełnej współpracy
z Indiami. Równocześnie Wa-
szyngton aktywnie działa na
rzecz zmniejszenia napięcia mię-
dzy obu państwami. Miały temu
służyć wizyty w regionie sekre-
tarz stanu Condoleezzy Rice
i przewodniczącego Kolegium
Szefów Sztabów Sił Zbrojnych
USA admirała Mike’a Mullena.
To konieczność, biorąc pod
uwagę wypowiedzi polityków
indyjskich. „Mówiliśmy wspól-
nocie międzynarodowej, że
mieszkańcy Indii nigdy nie od-
czuwali takiego gniewu jak po
atakach terrorystycznych na
Bombaj”, ostrzegł 5 grudnia
premier Manmohan Singh.
w sile 3600 ludzi w 2004 roku.
Ostatni z około 600 żołnierzy
z Korei Południowej, którzy
jeszcze zostali, opuszczą Irak
przed 20 grudnia. Republika
Korei jest jednym z 13 państw,
które podjęły decyzję o wycofa-
niu wojsk z tego kraju w związ-
ku z wygaśnięciem 31 grudnia
mandatu Organizacji Narodów
Zjednoczonych dla tej operacji.
Na początku roku w Iraku poza
Amerykanami i Brytyjczykami
US DOD
„Nie wygłaszam żadnych uwag na
temat opcji militarnych. Mówię je-
dynie o prawie każdego suweren-
nego państwa do obrony swej inte-
gralności terytorialnej i podjęcia
stosownej akcji, kiedy uzna to za
konieczne”, mówił szef indyjskiej
dyplomacji Pranab Mukherjee
w telewizji NDTV, choć wcześniej
stwierdził, że New Delhi nie roz-
waża operacji militarnej.
Tymczasem pakistańska gazeta
„Dawn” napisała, że w końcu li-
stopada wojna wisiała na włosku.
Pakistan postawił wojska w stan
podwyższonej gotowości, gdy
ktoś podający się za szefa indyj-
skiego MSZ zadzwonił 28 listo-
pada do prezydenta Asifa Alego
Zardariego i zagroził wypowie-
dzeniem wojny. Mukherjee za-
pytany przez Rice, która natych-
miast zadzwoniła do niego w tej
sprawie, zaprzeczył, że rozmawiał
z Zardarim. Jednak Pakistańczy-
cy twierdzą, że numer, z którego
dzwoniono, należał do ministra
spraw zagranicznych Indii. (t)
pozostaną żołnierze z Australii,
Estonii, Rumunii i Salwadoru.
Dymisje
GRUZJA. „Konieczne są zmia-
ny w dziedzinie obrony”, po-
wiedział 5 grudnia na konferen-
cji prasowej gruziński premier
Grigol Mgalobliszwili. Tego
samego dnia zdymisjonował
ministra obrony Dawida Keze-
raszwilego. Nowym szefem re-
nr 50/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Ryzykowny szlak
PAKISTAN. Droga dostaw za-
opatrzenia dla sił koalicji pod
dowództwem NATO w Afga-
nistanie wiodąca przez Paki-
stan jest poważnie zagrożona.
Dziennie przemierza ją kilka-
set pojazdów. W pierwszej de-
kadzie grudnia rebelianci kil-
kakrotnie zaatakowali termi-
nale w rejonie Peszawaru,
gdzie załadowywane są cięża-
rówki. Jak poinformowała lo-
kalna policja, podczas poran-
nego ataku 8 grudnia spłonę-
ło 50 natowskich pojazdów.
Jeszcze bardziej niszczyciel-
ski był niedzielny atak na in-
ny terminal, odległy o dwa ki-
lometry od miejsca ponie-
działkowego incydentu. W na-
padzie wzięło udział 300 isla-
mistów. Napastnicy zniszczy-
li aż 145 samochodów, przy-
czep i kontenerów. Koalicja
straciła między innymi dwa
transportery opancerzone
Pokój milczenia
Oddali życie „za pokój, prawo i wolność” – ma podkreślać
epigraf na pomniku ku czci poległych żołnierzy
Bundeswehry.
Monument ma powstać do lata
przyszłego roku niedaleko siedzi-
by ministerstwa obrony w Berli-
nie. Pod koniec listopada wmuro-
wano kamień węgielny. To pierw-
sze centralne miejsce pamięci po-
święcone będzie prawie 2900 żoł-
nierzom oraz pracownikom Bun-
deswehry, którzy stracili życie od
1955 roku, gdy utworzono armię
niemiecką.
Pomnik, który ma kosztować
cztery miliony euro, zaprojekto-
wał monachijski architekt Andre-
as Meck. Na żelbetonowej kon-
strukcji osadził osłonę z brązu.
Utworzy ona przyciemnione po-
mieszczenie – „pokój milczenia”
sortu będzie jego dotychczaso-
wy zastępca Batu Kutelia. Nie
jest to pierwsza zmiana w tym
ministerstwie po przegranej
w sierpniu wojnie z Rosją.
Wcześniej stanowisko stracił szef
sztabu sił zbrojnych Gruzji. Poza
ministrem obrony w ubiegły pią-
tek zdymisjonowana została też
szefowa dyplomacji, 31-letnia
Eka Tkeszelaszwili. Jej następ-
cą będzie dotychczasowy mini-
ster kultury Grigol Waszadze.
nr 50/2008
| | | |
i wóz strażacki. Zginął poli-
cjant. Kilka dni wcześniej re-
belianci uderzyli na terminal
Faisal na północno-zachod-
nim przedmieściu Peszawaru,
gdzie parkują ciężarówki prze-
wożące zaopatrzenie dla ko-
alicji. Napastnicy ostrzelali je
z broni maszynowej i granat-
ników. Zginęły dwie osoby,
zniszczono tuzin ciężarówek.
Nie było to pierwsze uderze-
nie w mający żywotne znacze-
nie dla sił międzynarodowych
szlak zaopatrzeniowy przebie-
gający przez Pakistan. Na po-
czątku listopada w rejonie
Przełęczy Chajberskiej rebe-
lianci porwali ciężarówki
przewożące humvee. O tym,
że tranzyt przez Pakistan jest
niebezpieczny, przekonało się
też Wojsko Polskie. Część wy-
słanego tą drogą sprzętu i za-
opatrzenia zaginęła lub zosta-
ła uszkodzona. (t)
– w którym umieszczona zosta-
nie płyta pamiątkowa.
Utworzenie centralnego miejsca
pamięci to inicjatywa ministra
obrony Franza Josefa Junga, któ-
ry wpadł na ten pomysł podczas
wizyty w Kabulu. Niemieccy żoł-
nierze stacjonujący w Afganista-
nie postawili w pobliżu bazy ka-
mień z napisem „Ku czci pole-
głych”, dla oddania hołdu kole-
gom, którzy zginęli podczas mi-
sji. Minister obrony uznał, że ich
poświęcenie należy publicznie
docenić. Niedawno na jego wnio-
sek ustanowiono także nowe od-
znaczenie w armii – Honorowy
Krzyż za Męstwo. (ms)
Tę zmianę premier motywował
potrzebą „wzmocnienia polity-
ki zagranicznej” i „większego
doświadczenia w tej dziedzi-
nie”. Dymisje w gruzińskim
rządzie nastąpiły w momencie,
gdy opozycja nasiliła krytykę
ekipy prezydenta Micheila
Saakaszwilego. W mediach
pojawiają się informacje, że on
sam nie może liczyć na wspar-
cie głównego sojusznika, Sta-
nów Zjednoczonych.
|
| |
Historyczny
niszczyciel
PANAMA. Powracający z mane-
wrów z flotą Wenezueli na Morzu
Karaibskim rosyjski niszczyciel
rakietowy „Admirał Czabanienko”
udał się na Ocean Spokojny
przez 80-kilometrowy Kanał
Panamski. 6 grudnia zacumował
na pięć dni w bazie Rodman na
pacyficznym wybrzeżu Panamy.
Miało to wymiar historyczny, gdyż
niszczyciel był pierwszym od
64 lat okrętem wojennym nale-
żącym do Rosji, który skorzystał
z tego skrótu między największy-
mi oceanami. Przed nim w 1944
roku cztery radzieckie okręty
Karaibska farsa
USA. Publicystka dziennika „Wa-
shington Post” Anne Apple-
baum, komentując wizytę prezy-
denta Rosji Dmitrija Miedwie-
diewa na zachodniej półkuli, za-
sugerowała amerykańskiemu pre-
zydentowi elektowi Barackowi
Obamie, by zignorował rosyjską
aktywność w rejonie Karaibów,
której przejawem są między inny-
mi grudniowe manewry jedno-
stek Floty Północnej z siłami
zbrojnymi Wenezueli. Według
niej, odwiedzenie przez rosyj-
skiego lidera tego kraju to nie kry-
zys kubański. „Historia się po-
wtarza, jak powiedział Marks,
lecz to, co pierwszy raz było tra-
gedią, za drugim razem jest far-
są”, podkreśliła dziennikarka.
Stwierdziła przy tym, że przyjaźń
rosyjskiego lidera z przywódca-
Wirtualny
Dżihad
NIEMCY. Niemiecka prokuratu-
ra federalna aresztowała trzech
obywateli niemieckich podejrza-
nych o umieszczanie w interne-
cie materiałów propagandowych
wspierających organizacje terro-
rystyczne. Mężczyźni prowadzi-
li liczne niemieckojęzyczne
strony internetowe Globalnego
| |
podwodne przez Kanał Panamski
wpłynęły z Atlantyku na Pacyfik.
Wypowiadając się w sprawie
przepłynięcia rosyjskiego nisz-
czyciela, pierwszy wiceprezydent
Panamy i zarazem minister
spraw zagranicznych Samuel
Lewis Navarro podkreślił, że „ka-
nał jest otwarty dla okrętów z ca-
łego świata”. Przedstawiciel ad-
ministracji kanału podkreślił na-
tomiast, że ma on „status neu-
tralnej transoceanicznej drogi
wodnej”. Dodał, że „Admirał
Czabanienko” uiścił opłatę jak
każda inna jednostka. (w)
mi Kuby i Wenezueli nie prze-
trwa, „jeśli ceny ropy zostaną ni-
skie”. Applebaum uznała po-
dróż prezydenta Miedwiediewa
za kolejny przejaw nawrotu Mo-
skwy do zewnętrznych atrybutów
polityki imperialnej. Dziennikar-
ka zwraca uwagę, że szukanie
przyjaciół daleko wynika z tego,
że oferta Rosji nie jest atrakcyj-
na dla obszaru, na którym jej naj-
bardziej zależy, czyli Europy.
„Miedwiediew był w ubiegłym
tygodniu na Kubie i w Wenezueli
po części dlatego, że nie może li-
czyć na ciepłe przyjęcie w Tbili-
si i Kijowie, a tym bardziej w War-
szawie czy Pradze, a także dlate-
go, iż rosyjska polityka zagranicz-
na jest obecnie oparta na dziwnym
paradoksie”, napisała amerykań-
ska publicystka. (t)
Islamskiego Frontu Medialne-
go, a także wspierali Al-Kaidę
i ugrupowanie Ansar al-Islam.
Globalny Islamski Front Me-
dialny jest ugrupowaniem ak-
tywnym dotąd tylko w interne-
cie, gdzie propaguje cele glo-
balnego dżihadu. W listopadzie
2007 roku na jego stronach po-
jawiły się nagrania wideo z żą-
daniami wycofania przez
Niemcy i Austrię żołnierzy
z Afganistanu. (ms)
Polska Zbrojna 55
Czulda Kapetanović Sokała
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

John Rodsted

Dlaczego Twoją pasją

stały się podróże w gorą-
ce miejsca na świecie?
– Moją życiową pasją
jest fotografia. Na początku
lat 80. pracowałem w Mel-
bourne jako zawodowy foto-
graf i nie mogłem narzekać
na brak pieniędzy. Uznałem
jednak, że taka praca pozba-
wiona jest jakiegokolwiek sen-
su. Zawsze interesowali mnie
ludzie i sprawy międzynarodo-
we. Ponieważ z Australii blisko
jest do Azji, złożyło się, że w 1986
roku trafiłem do Laosu, Birmy
i Kambodży. Wtedy pierwszy raz
w życiu zobaczyłem, czym jest
konflikt i mieszkanie w kraju, któ-
ry przez wiele lat był bombardowa-
ny. Później byłem między innymi

Uśpione
niebezpieczeństwo
w Afganistanie, Sri Lance, Pakistanie, Ery-
trei, Mozambiku, Etiopii, Saharze Zachod-
niej, Kosowie, Bośni, Serbii, Libanie, Su-
danie, Irlandii Północnej, Timorze Wschod-
nim. Ostatnio w Gruzji.
Który z regionów wywarł na Tobie naj-
gorsze wrażenie?
– Chyba Bałkany. Tam działy się napraw-
dę straszne rzeczy. Osobiście dotknął mnie
konflikt w Kambodży, bo to naprawdę
przepiękny kraj. Jego mieszkańcy są nie-
zwykle sympatyczni i przyjaźni. Tym bar-
dziej boli mnie to, że muszą żyć w ciągłym
zagrożeniu.
Od lat jesteś świadkiem ludzkiego cier-
pienia. Jak sobie z tym radzisz?
– Rzeczywiście, psychika jest obciążo-
na. Ale gdy starasz się coś zmienić, popra-
wić ich sytuację, wpłynąć na miejsce,
w którym żyją, nie załamujesz się. To da-
je motywację do dalszej pracy. Sam też je-
stem zagrożony. W miejscu konfliktu nie
ma się immunitetu, jest się jego uczestni-
kiem. Na wojnie nie ma turystów. Wielu
moich kolegów zginęło – to otrzeźwia
i sprawia, że człowiek stara się głupio nie
ryzykować.
Byłeś wśród ludzi różnych narodowo-
ści, odmiennych wyznań i poglądów.
Czy coś ich łączy?

56 Polska Zbrojna nr 50/2008


) (2
CZULDA
T
ROBER
Łączy ich wojna. Niezależnie od pocho-
dzenia ofiary są zawsze takie same. Lu-
dzie są tacy sami, tak samo cierpią. Mają
takie same problemy. Na wojnie dostrze-
gam więcej podobieństw niż różnic. Nie-
zależnie czy mieszka się w Stanach Zjed-
noczonych, Europie czy Afryce, każdy
chce się najeść, żyć bezpiecznie, założyć
rodzinę. To cele uniwersalne.
Dlaczego jednak tak dużą uwagę sku-
piłeś na problemach min i broni kase-
towej?
– Bo to jest swoisty spadek po wojnie,
który zostaje jeszcze długo po jej zakoń-
czeniu. Tak było choćby w Kambodży.
Z powodu min nadal w wielu miejscach
nie można uprawiać ziemi, ani niczego
budować. Chodzenie do źródeł wody czy
do szkoły jest niebezpieczne. Nie mogłem
zrozumieć, po co używa się broni, której
wojskowa skuteczność jest znikoma,
nr 50/2008
a konsekwencje jej rozmieszczenia są od-
czuwalne przez całe dekady.
Wojna się kończy, żołnierze wracają do
domów, a zagrożenia zostają?
– Pewnie, tak to już jest. Niezależnie od
tego, jak bardzo się staramy, na wojnie gi-
ną cywile. To się nie zmieni. Cywile mo-
gą jednak nie przetrwać pokoju. Nie wiem,
ile przez ostatnich dwadzieścia lat słysza-
łem historii od ludzi, którzy żalą się, że
nie mogą wrócić do swoich domów, bo
wszędzie są miny albo niewybuchy po
amunicji kasetowej. Nie chcą ani góry pie-
niędzy, ani samochodu. Chcą bezpiecznie
uprawiać pole albo iść do szkoły. Pamię-
tam pewną kobietę w Kambodży, która
przeżyła wiele amerykańskich nalotów,
przetrwała wojnę domową i masakry cy-
wilów dokonanych przez Czerwonych
Khmerów pod koniec lat 70. W 1993 ro-
ku zapanował rzekomo pokój, ale co z te-
go, skoro wszędzie leżały niewybuchy?
To po prostu niesprawiedliwe.
Gdy w kraju na nowo zapanuje pokój,
ludzie nie mogą ginąć z powodów wo-
jennych.
– To bez sensu także z militarnego
punktu widzenia. Nie sądzę, aby znalazł
się generał, który świadomie zgodziłby
się na używanie broni, której skutki są od-
czuwalne wiele lat po wojnie. A jeśli jed-
nak znalazłby się taki, byłby przykładem
ignoranta, który nic nie wie o prawie wo-
jennym i międzynarodowym prawie hu-
manitarnym.
Dlaczego wśród ofiar wybuchów jest tak
wiele dzieci?
– Bo takie niewybuchy są dla nich atrak-
cyjne. Choćby żółta bomba BLU-97.
Dzieci nie da się zamknąć w pokoju.
Wszędzie chodzą, myszkują, interesują
się niezwykłymi przedmiotami. Wielo-
krotnie dochodziło do wypadków z dzieć-
mi, które podnoszą taką bombę. Wiele
z nich straciło ręce lub zginęło. W Kam-
bodży jeden chłopak podniósł przedmiot,
myśląc, że to piłka, i rzucił do brata. Ten
ją złapał, co spowodowało detonację.
Eksplozja urwała mu nie tylko ręce, ale
i głowę. Jego kolega został w stanie cięż-
kim odwieziony do szpitala. Innym ra-
zem taką bombę wyłowił jakiś rybak,
który nie miał pojęcia, co to jest. Wybuch
pozbawił go dłoni i wzroku.
Niedawno wróciłeś z Gruzji. Jak tam
wygląda sytuacja?
– Obie strony konfliktu użyły amunicji
kasetowej. Saperzy mówią, że około
30 procent amunicji nie wybuchło i nadal
stanowi zagrożenie.
OBLICZA WOJNY
Niezależnie od
pochodzenia ofiary wojen
są zawsze takie same.
Mają takie same
problemy. Na wojnie
dostrzegam więcej
podobieństw niż
różnic
Dlaczego akurat amunicja kasetowa wy-
różnia się na tle innych niewybuchów?
– Bomby mają to do siebie, że czasem
nie wybuchają. Gdy jednak zawiedzie zwy-
kła bomba, ryzyko jest mniejsze. Można
w nią walić młotkiem, ale do eksplozji nie
musi dojść. Miny są nieco większym za-
grożeniem, bo ich nie widać. Leżąca na
ziemi amunicja kasetowa jest zawsze goto-
wa do wybuchu. Podmuch wiatru, czasem
przesunięcie, podniesienie, rzucenie mogą
doprowadzić do detonacji.
Czy sądzisz, że wojnę można w przyszło-
ści wyeliminować?
– Idea wykluczenia wojny z życia jest
piękna, ale niemożliwa. Chciałbym być te-
go świadkiem, lecz nie sądzę, aby kiedy-
kolwiek to się stało. W końcu od bardzo
długiego czasu na świecie nie było ani jed-
nego dnia bez wojen, potyczek i starć. Lu-
dzie biją się nieustannie.
Czy można zakazać używania broni,
która już została wymyślona?
– To trudne, ale możliwe. Weźmy choć-
by gaz bojowy zastosowany podczas I woj-
ny światowej. Zakazano go skutecznie
w Genewie w 1925 roku. Od tego momen-
tu gaz został użyty tylko dwukrotnie – przez
Mussoliniego w Abisynii i Husseina prze-
ciwko Kurdom. W 1997 roku zakazaliśmy
min przeciwpiechotnych i obecnie żyjemy
w dużo bezpieczniejszym świecie. Żadne
prawo nie jest idealne, ale to nie zwalnia
nas z działania. 
Rozmawiał Robert Czulda
John Rodsted
Australijski fotograf i działacz, od
25 lat dokumentuje skutki wojen i po-
wojenne życie ofiar szczególnie min lą-
dowych i broni kasetowej. Autor wy-
staw w The Smithsonian Institute,
ONZ, Sydney Opera House, The Royal
Geographical Society oraz amerykań-
skim Kapitolu.
Polska Zbrojna 57
KULISY SŁUŻBA ZASADNICZA
Ta historia może i brzmi nieprawdopodobnie,
lecz zdarzyła się naprawdę.
CIUCIUBABKA
Z KAPRALEM ROMAN PRZECISZEWSKI
Marek Malinowski ma 24 lata, ukoń-
czoną politologię ze specjalizacją bez-
pieczeństwo państwa, dyplom magistra,
a także stopień kaprala podchorążego re-
zerwy zdobyty podczas ubiegłoroczne-
go przeszkolenia w poznańskim Centrum
Szkolenia Wojsk Lądowych. W marcu
tego roku został powołany na krótkie
ćwiczenia rezerwy, w czasie których
gruntownie zweryfikował swą słabość,
a według innych, miłość do munduru.
Na początku, gdy jeszcze nic nie syg-
nalizowało problemu, było tak: „Ojciec
był podoficerem zawodowym i cztery la-
ta temu przeszedł do rezerwy. Wychowa-
łem się jakby przy wojsku, w każdym ra-
zie doskonale poznałem blaski i cienie
służby zawodowej. Poszedłem jednak na
studia cywilne, ukończyłem je, zostałem
magistrem. Po przeszkoleniu wojsko-
wym w Poznaniu oraz tegorocznych ćwi-
czeniach rezerwy doszedłem do wnio-
sku, że moje miejsce jest w armii. I mi-
mo że rozpocząłem pracę zawodową
w cywilu oraz zaliczyłem wymagający
staż, na początku września bieżącego ro-
ku rozpocząłem starania o przyjęcie do
zawodowej służby wojskowej. Wszędzie
podkreślałem, że nie zależy mi na stop-
niach, apanażach i szybkich awansach.
Mówiłem, że na razie chcę być tylko ka-
pralem służby czynnej i sprawdzić się w
codziennym działaniu, w codziennej prak-
tyce liniowej”, relacjonuje Malinowski.
Sęk w tym, że – jego zdaniem – nie-
mal wszędzie został potraktowany per
noga. Dlaczego?
Odprawiony z kwitkiem
„Gdyż profesjonalizacja armii prowa-
dzona jest nieprofesjonalnie”, odpowia-
da on sam. Przeczytał w „Polsce Zbroj-
nej”, że nikt z zainteresowanych zawo-
58 Polska Zbrojna
dową służbą wojskową nigdzie, w żad-
nej jednostce i instytucji wojskowej nie
zostanie odprawiony z kwitkiem i posta-
nowił na własną rękę szukać podoficer-
skiego etatu. Najpierw zapukał do Woj-
skowej Komendy Uzupełnień w Szcze-
cinie, bo „marzyła mi się służba właśnie
w tym mieście i byłem przekonany, że
akurat w tej komendzie pomogą mi naj-
bardziej”. Uprzejmy pan chorąży poin-
formował go jednak zdawkowo, że
„magistrowie raczej nie zostają pod-
oficerami” i że „w dwunastej bryga-
dzie w każdy wtorek od rana prowa-
dzony jest nabór kandydatów na żoł-
nierzy zawodowych. Tam być może
znajdzie pan upragnione przez Pułkownik
siebie stanowisko”. Krzysztof Stachowiak
Do 12 Brygady Zmechanizo- dowodzący 12 Brygadą
wanej Malinowski tylko za- Zmechanizowaną dziwi się,
dzwonił. Już na dzień dobry do- że Malinowski starania
wiedział się, że jego kandydatu- o etat ograniczył tylko
ra raczej nie zainteresuje armii. do kilku telefonicznych
Z prostej przyczyny: ma specjali- rozmów.
zację ogólnowojskową – zmechani-
zowaną, w której kaprali nie brakuje.
I przez dłuższy czas brakować nie będzie,
gdyż wszystkie pojawiające się wakaty
na tych stanowiskach są – zgodnie z roz-
kazami wyższych przełożonych – na-
tychmiast rezerwowane dla najlepszych
starszych szeregowych zawodowych,
którzy – po przeszkoleniu i awansie
– niebawem je obejmą.
„Takie same informacje czekały na
mnie również w batalionie dowodzenia
12 Dywizji Zmechanizowanej oraz
w 5 Pułku Inżynieryjnym w Szczecinie-
-Podjuchach. W każdej telefonicznej roz-
mowie słyszałem zdziwienie, że ja, ma-
gister, chcę zostać podoficerem, i za każ-
dym razem sugerowano mi, abym bar-
dziej zastanowił się nad ewentualną ka-
nr 50/2008
 | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |

rierą oficera, a nie podoficera. Moje tłu-

maczenie, że na razie chcę być kapralem,
przyjmowano jako żart. Tata nawet za-
czął mi podpowiadać: «Marek, nie mów
nikomu, że jesteś magistrem, to być mo-
że twoja kandydatura na kaprala zosta-
nie przyjęta». Należę jednak do ludzi ot-
wartych i dyspozycyjnych. Pomyślałem
sobie, że być może na południu Polski
potraktują mnie inaczej. Do kilkunastu
wojskowych komend uzupełnień przez
internet wysłałem więc prośbę o znale-
zienie etatu podoficerskiego w obojętnie
jakiej jednostce liniowej bądź przesłanie
mi listy wakatów kapralskich w armii.
Najpierw była cisza. Skrzynkę pocztową
otwierałem kilka razy dziennie, ale cały
czas było w niej pusto. Zacząłem wątpić
w otwartość szeregów wojskowych i tyl-
ko z tego powodu skierowałem swoją
ofertę służby także do Straży Granicznej.
Gdy niespodziewanie zadzwonił do mnie
jakiś kapitan z WKU w Sanoku, miałem
już dosyć tej zabawy w ciuciubabkę i po-
wiedziałem swojemu rozmówcy, że do
wojska się zraziłem. Mimo to kapitan sta-
nowczo stwierdził, że skoro o coś oficjal-
nie zapytałem, to on musi oficjalnie od-
powiedzieć”, opowiada Malinowski.
Kandydat na telefon
Podpułkownik Piotr Skworzec, woj-
skowy komendant uzupełnień w Sano-
ku, podobnie jak jeden z jego podwład-
nych, który rozmawiał z Malinowskim,
tematu bagatelizować nie zamierza. Był
e-mail do WKU? Był! Gdyby machnię-
to na niego ręką, pozostawiono bez od-
powiedzi, to dopiero by świadczyło o nie-
kompetencjach wojskowej instytucji!
A tak wszystko w ciągu kilkunastu dni
załatwiono zgodnie z obowiązującym
porządkiem.
„Poinformowaliśmy pana Malinow-
skiego, że – zgodnie z posiadanymi przez
nas danymi – na terenie Podkarpacia nie
ma wolnych etatów w jego specjalności.
Dodaliśmy także, że nie możemy przed-
stawić mu wykazu wakujących stanowisk
podoficerskich w siłach zbrojnych, bo-
wiem są to informacje zastrzeżone. Po-
radziliśmy zarazem, że w sprawie ewen-
tualnego włożenia munduru najlepiej po-
może mu Wojskowa Komenda Uzupeł-
nień w Gryficach, której podlega”, mó-
wi podpułkownik Skworzec.
W gryfickiej WKU robią wielkie oczy.
Marek Malinowski? Rzeczywiście,
znajduje się w zasobach osobowych ko-
mendy. Ale nigdy nawet słowem nie za-
WWW.SXC.HU

sugerował, że jest zainteresowany zawo-

dową służbą wojskową i dlatego nie fi-
guruje choćby w bazie potencjalnych 

nr 50/2008 Polska Zbrojna 59

KULISY SŁUŻBA ZASADNICZA
kandydatów na żołnierzy zawodowych. tym stanowisku? Jak więc nazywa się ten po chwili zastanowienia rodzi także pew-
„Gdyby natomiast wpadł do naszej WKU kapral podchorąży i kiedy złożył doku- ne refleksje: przecież oficjalnie w 21 BSP
choćby na pięć minut, powiedział, że ze menty...?”. Gdy słyszy, że Malinowski – zgodnie z danymi WKU w Sanoku –
swoim wykształceniem i stopniem woj- swoje starania o etat ograniczył tylko do nie ma wakatów w tych specjalnościach
skowym szuka jakiegoś etatu w armii, to kilku telefonicznych rozmów, nie kryje podoficerskich, gdy tymczasem wcale nie
natychmiast byśmy mu coś odpowiednie- zdumienia: „Naprawdę zrobił to czło- jest to takie pewne. Jak zaistniałą sytua-
go znaleźli”, gwarantuje major Piotr wiek po studiach?”. cję można zatem wytłumaczyć?
Szabla, i po kilku kliknięciach w inter- „Nie znam wszystkich kulisów opisy-
netowej bazie danych triumfuje: „O, wi- Ciuciubabki ciąg dalszy wanego przez „PZ” zdarzenia, więc nie
dzi pan, kaprala z jego specjalnością po- „Proszę mnie zrozumieć. Byłem prze- mogę się wypowiedzieć oficjalnie”, za-
szukuje akurat jednostka w Grójcu. konany, że skoro wojsko potrzebuje chęt- strzega jeden z oficerów Inspektoratu
A gdybyśmy jeszcze bardziej poszpera- nych do włożenia munduru, to wystar- Wsparcia Sił Zbrojnych, któremu podle-
li, to być może jakieś stanowisko znaleź- czy jedna rozmowa w obojętnie jakiej gają WKU. Jego zdaniem, ten przykład
libyśmy także w dwunastej dywizji”. WKU lub jednostce wojskowej i sprawa doskonale obrazuje, że odpowiedzialność
W dowództwie 12 Dywizji Zmechani- zostanie załatwiona. Tymczasem wszę- za nabór do służby zawodowej spoczywa
zowanej nie kryją zaskoczenia. Chłopak dzie słyszałem to samo – albo: nie ma nie tylko na terenowej administracji woj-
po studiach wyższych, magister, z zali- dla pana etatu, albo: niech pan szuka skowej, ale również na jednostkach. Tu
czonym przeszkoleniem wojskowym szczęścia gdzie indziej. Nikt mnie nie po- i tam nieraz popełniane są błędy, tu
i stopniem kaprala podchorążego nie mo- informował, że najpierw powinienem i tam sporo jeszcze trzeba poprawić.
że znaleźć u nas stanowiska? To chyba zwrócić się do komendy, której podle- „Gdyby był centralny system ewiden-
jakieś nieporozumienie bądź niedopa- gam. Nikt nigdzie nie powiedział, że swą cjonujący obecne i przyszłe wakaty
trzenie. „Kiedy i gdzie składał dokumen- prośbę muszę przedstawić pisemnie”, ak- w siłach zbrojnych (ze względu na przy-
ty? Sprawą zainteresuję się osobiście”, centuje Marek Malinowski. kład na kadencyjność można je przewi-
od razu gwarantuje generał brygady Czy mówi prawdę? Być może odpo- dzieć), jak i wszystkich chętnych do
Andrzej Gwadera, zastępca dowódcy wie na to pytanie redakcyjny telefon na włożenia munduru (wpisywano by ich
12 DZ. Po wyjaś- przykład do kadrowca – choćby na podstawie dowodu osobi-
nieniu, że Marek Byłem przekonany, 12 BZ. Po drugiej stronie stego – w WKU i jednostkach), to ka-
Malinowski wszyst- słuchawki znajduje się zus pana Malinowskiego nie miałby
ko załatwiał jedy- że skoro wojsko potrzebuje chorąży z S-1, między in- miejsca”, przyznaje nasz rozmówca. Je-
nie telefonicznie, chętnych, to wystarczy nymi zajmujący się nabo- go kolega na koniec wtrąca jeszcze: „in-
generał Gwadera rem podoficerów. Naj- ni członkowie NATO problem kadrowy
nie kryje rozczaro- jedna rozmowa w obojętnie pierw tłumaczy, że z tą rozwiązują inaczej. Każdy obywatel bez
wania. „Dzisiaj
jakiej WKU lub jednostce sprawą „musi się pan udać najmniejszego problemu i w każdym
każda dziewczyna, do swojej WKU”, potem miejscu, nawet w kafejce internetowej,
szukając pracy, wojskowej wyraża zaskoczenie, że może wejść na internetową stronę swo-
ubiera się na roz- magister chce zostać pod- jej armii i dowiedzieć się z niej, gdzie
mowę kadrową jak i sprawa zostanie oficerem zawodowym, aż i w jakich specjalnościach poszukiwani
najlepiej i chce zro- załatwiona. wreszcie – gdy słyszy, ja- są kandydaci na żołnierzy zawodowych
bić wrażenie na ką on ma specjalność oraz jakie muszą spełniać wymogi.
swoim ewentualnym pracodawcy. Pew- – stawia sprawę jednoznacznie: „No nie, Szkoda, że u nas tak nie jest”.
ne procedury obowiązują przecież wszę- u nas nie ma pan szans. W tej specjalno-
dzie, nie tylko w cywilu. A ten chłopak ści mamy nadmiar kaprali. Poza tym PS Marek Malinowski w rzeczywi-
chciałby na telefon dostać etat i zostać w pierwszej kolejności na te stanowiska stości nazywa się inaczej. Zmiana danych
zawodowym podoficerem? To chyba nie będziemy przyjmować wyróżniających się osobowych nastąpiła na wniosek zainte-
tędy droga”, reasumuje zastępca dowód- starszych szeregowych zawodowych”. resowanego. Kilka godzin po rozmowie,
cy dywizji, i podpowiada: „Niech zwró- Tak więc, choć dowódca brygady nie- już poza godzinami służby, z prywatnej
ci się do nas osobiście, chociażby z ja- co wcześniej dawał jakąś nadzieję, to jed- komórki zadzwonił do nas major Szab-
kąś krótką pisemną prośbą”. nak klapa. W 12 BZ nie ma co szukać la z WKU w Gryficach. „Malinowski
W 12 Brygadzie Zmechanizowanej, szczęścia. Czy na południu Polski rzeczy- nie zwracał się do nas z prośbą o po-
gdzie podobno dla Malinowskiego wiście jest podobnie? Pierwszy telefon do moc. Lecz, gdy od „PZ” uzyskałem in-
w ogóle nie było miejsca, jest zaś kon- 21 Brygady Strzelców Podhalańskich nie formację, że myśli o zawodowstwie, na-
sternacja. „W jednych specjalnościach wyjaśnia nic. Jeden oficer odsyła do dru- tychmiast przesłałem mu wszystkie nie-
podoficerskich mamy nadmiar chętnych, giego, aż wreszcie po kilku rozmowach zbędne informacje i poprosiłem o jak
w innych – wakaty. Jednak dobrych, za- i kilkunastu minutach telefonicznych po- najszybszy kontakt”, oznajmił krótko,
angażowanych kandydatów nie pozosta- łączeń ostatni rozmówca przekazuje nu- służbowo. Nieco wcześniej, przed inter-
wimy samych sobie”, podkreśla pułkow- mer do kadrowca 1 Batalionu. Okazuje wencją „PZ”, oferta kaprala podchorą-
nik Krzysztof Stachowiak, obecnie do- się nim podporucznik. Mówi z prędkoś- żego rezerwy Marka Malinowskiego
wodzący brygadą, a następnie przecho- cią karabinu maszynowego: „magister, ka- spotkała się z zainteresowaniem Straży
dzi do konkretów: „Akurat mam pral podchorąży rezerwy, specjalność Granicznej. „Po zaledwie jednym tele-
u siebie kadrowca, który zameldował, że ogólnowojskowa – zmechanizowana? Ko- fonie zostałem zaproszony na rozmowę
jedna z pań kaprali ze wspomnianą przez lego, przydałbyś się nam. Proszę udać się do Warszawy. Co będzie dalej, zobaczy-
pana specjalnością chce się przenieść do do swojej WKU i tam panu powiedzą, co my”, Malinowski nie chciał komento-
garnizonu Czarne. Może zatem jest to trzeba zrobić dalej”. Ta wypowiedź mło- wać zaistniałej sytuacji. 
okazja, by dokonać roszady kadrowej na dego oficera nastraja optymistycznie, lecz roman.przeciszewski@redakcjawojskowa.pl

60 Polska Zbrojna nr 50/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
KAMYCZKI
Prof. dr hab.
Mariusz Jędrzejko
SOCJOLOG I PEDAGOG SPOŁECZNY
W interesujących badaniach sonda-
żowych, jakie przeprowadzono
niemal równolegle w Polsce, Stanach
Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii,
respondenci uznali terroryzm i kryzys
finansowy za najważniejsze zagrożenia
dla bezpieczeństwa i stabilnego rozwo-
ju. Nie jestem ani ekonomistą ani anali-
tykiem militarnym, ale diagnozując pro-
cesy społeczne, skłaniam się ku myśli,
że oba te problemy, niewątpliwie wiel-
kie i widoczne „w naszych kieszeniach”,
przesłaniają sprawy daleko poważniej-
sze. Jest oczywiście „oczywistą oczywi-
stością”, że konflikty w Iraku i Afgani-
stanie wpływają na nasze bezpieczeń-
stwo, jak i krach finansowy promieniu-
jący z USA przysparza problemów poli-
tycznych, militarnych i ekonomicznych.
Zachęcam jednak Czytelników do innej
perspektywy analitycznej.
Dramaty na ulicach afgańskich, irac-
kich, a ostatnio indyjskich miast pochła-
niają setki ofiar tygodniowo. To prawda,
ale jest to tylko ułamek ofiar głodu,
braku dostępu do leczenia i nieprzestrze-
gania standardów pracy (ginie w niej
codziennie około stu dzieci). Codziennie
w Afryce umiera z głodu osiem–dziesięć
razy więcej ludzi niż ginie w zamachach
terrorystycznych, umiera siedem–dzie-
więć razy więcej na AIDS, niż jest ofiar
islamskiego terroru. Mógłbym te wylicze-
nia mnożyć, a przecież nie o to chodzi.
Gdyby tylko jedną dziesiątą wydatków
na utrzymanie wojsk koalicji na Środko-
wym Wschodzie wydać na wsparcie
medyczne dla Afryki, uratowalibyśmy
życie kilkuset tysięcy osób. Problem,
o którym piszę, jest częścią szerszego
zjawiska, coraz częściej zauważanego
przez socjologię społeczną, a nosi ono
nazwę 4xB – bogaci bogacą się, biedni
biednieją. Okazuje się bowiem, że idące
już w bilion dolarów rocznie koszty
powstrzymywania terroru powodują eks-
nr 50/2008
| | | |
Wojny zasłaniają
większe problemy
Dochodzimy do takiego momentu w historii, gdzie możliwy jest
wielki bunt „wykluczonych”.
plozję nowych problemów, na które po
prostu nie starcza środków. Niespełna
20 procent ludzi na świecie posiada
63 procent zasobów ekonomicznych,
a na drugim biegunie kolejne 20 procent
niespełna 1,3 procent. Najbogatszych
400 ludzi na świecie ma więcej środków
niż zasoby stu państw. Współczesny
świat jest przestrzenią, w której niezwy-
kle szybko narastają dysproporcje,
wręcz „pukają” do naszych drzwi. I choć
Polska nie ma takich problemów jak
Francja (bunty imigrantów), czy Meksyk
(favele), to wielowymiarowe konsekwen-
cje tego problemu dotrą także do nas.
Problem drugi to brak zdolności organi-
zmów państwowych do kontrolowania
i zarządzania podległymi sobie zasoba-
mi. Zdaniem najtęższych ekonomistów
i socjologów już co najmniej w trzech
państwach Afryki nie istnieje coś takiego
jak struktura państwowa zdolna do kie-
rowania ludźmi, administracją, gospo-
darką. Czy takie problemy nie grożą
Afganistanowi? Kraj, w którym produku-
je się 90 procent światowych zasobów
heroiny i około 30 procent haszyszu, jak
słyszę od przybyłych stamtąd oficerów,
jest zarządzany jedynie w promieniu
ministerialnych i lokalnych budynków.
I ciężka praca także naszych oficerów
niewielu tu zmienia.
Problem trzeci. Na świecie na jedną
osobę przypada około 19 dolarów dzien-
nie. Owe 19 dolarów to wszystko – prąd,
administracja, służba zdrowia, pensje,
wojsko, edukacja, drogi… Ale ponad
miliard ludzi na ziemi żyje za mniej niż
3 dolary dziennie. A przecież w krajach,
skąd pochodzą, są także miliarderzy
i milionerzy, kacykowie i mafiosi. To
powoduje, że kilkadziesiąt milionów żyje
za mniej więcej 10 centów dziennie… czy
ta „bomba” może eksplodować? Na
razie jest to eksplozja przestępczości
i dewiacji (gwałtowny rozwój przestęp-
czości w favelach, masowa prostytucja
kobiet na afrykańskim szlaku północ–
południe, bezlitosne walki plemienne
w Afryce środkowej, eksploatacja czło-
| | |
wieka w Chinach). Diagnoza socjologicz-
na jest brutalna – to tylko kwestia czasu,
aby ruchy te nabrały innego stopnia zdez-
organizowania (bądź też anomicznej
organizacji). Zapyta Czytelnik, a co to ma
do Polski, przecież jesteśmy oddaleni od
tych problemów o 5–6 tysięcy kilome-
trów? Otóż ma.
W ciągu 15 najbliższych lat do Europy
trafi co najmniej 60 milionów imigran-
tów, dla których będziemy stawali się
coraz atrakcyjniejszym miejscem
okresowego lub stałego osiedlenia.
Dalibóg nie w głowie mi fobie antyemi-
gracyjne czy zamykanie granic (imi-
granci stanowią niespełna 2 procent
mieszkańców Polski, podczas gdy we
Francji jest to 10 procent, a w Niem-
czech 12), ale wiemy, że tym procesom
przemieszczania się ludności będą
także towarzyszyły zagrożenia społecz-
ne. Pierwsze „pierwiastki” już widać.
Kilkanaście dni temu w ramach pro-
gramu diagnozy zjawiska prostytucji
udało nam się namówić część tak zwa-
nych tirówek z podwarszawskich dróg
(głównie kobiety ze wschodu i połu-
dniowego wschodu Europy) na ślinowe
testy HIV. Co siódmy był pozytywny!!!
W obwodzie kaliningradzkim już
mamy eksplozję AIDS.
Oceniamy, że około 2050 roku 37 pro-
cent Europejczyków to będą single. Na
jedną kobietę w Polsce przypada dzisiaj
1,27 dziecka, co jest jednym z najniższych
współczynników na kontynencie. Mamy
jeden z najniższych w Europie wskaźni-
ków obywatelskości, już 9 procent
naszych rodaków żyje w granicach okre-
ślanych jako „wykluczenie społeczne”.
Dlaczego podnoszę te problemy. Otóż
dynamika procesów zmian społecznych
jest podobna do kuli śnieżnej. Nie da się
jej zatrzymać w miesiąc, rok, nawet
w pięć. Mierząc się z ważnymi problema-
mi polityczno-militarnymi, powinniśmy
zauważyć, że narastają kolejne: ekolo-
giczne, energetyczne, społeczne, migra-
cyjne. Co będzie, jeśli w jednej sekwencji
czasowej się skumulują?
Polska Zbrojna 61
FELIETON

Casting
Zglobalizowaliśmy świat, zanim zrozumieliśmy tę nową maszynę Andrzej Jonas
i nauczyliśmy się ją obsługiwać.
REDAKTOR NACZELNY

P restiżowy niemiecki tygodnik

„Der Spiegel” rozniósł pogło-
skę, że zaczął się casting do roli
w większym stopniu. Tej sprawie
na imię NATO dziś i jutro.
Świat zły, ale zdefiniowany, skoń-
„THE WARSAW VOICE”

wiadać. NATO? Innego kandydata

nowego sekretarza generalnego
NATO. Nazwisk padło wiele, ale
w Polsce wyłowiono dwa – byłego
prezydenta Aleksandra Kwa-
śniewskiego i obecnego ministra
spraw zagranicznych Radosława
Sikorskiego. Rzekomi kandydaci,
politycy wszelkiej rangi i prasa,
rzucili się na ten news jak, bez ob-
razy, psy na zająca. Sprawdzono
poparcie – jest powszechne. Zdol-
ności – są duże. Wartość dla Pol-
ski – oczywista. Intencje „Der
Spiegel” – podejrzane. Skoro na-
zwiska ujawniono tak wcześnie, to
nie bez intencji. A jakie mogą te
intencje być? Najpewniej złe, cho-
dzi o to, aby polskich kandydatów
„spalić”. Sprawa jest zbyt ważna,
aby nie spróbować jej zgłębić
czył się wraz z końcem zimnej
wojny. Po przekroczeniu tego pro-
gu znaleźliśmy się w nowej erze.
Wcześniej nieprzewidzianej, a co
za tym idzie – nieopisanej. Zawo-
dowi wróżbici w chwilach szczero-
ści przyznają, że przyszłość jest
nieprzewidywalna. Ale w prawdzi-
we tarapaty wpadamy, gdy teraź-
niejszość jest niezrozumiała.
A jest ona wprost napęczniała wy-
darzeniami o wielkiej wadze, ale
nie do końca zrozumiałymi. Weź-
my choćby 11 września, atak na
Amerykę. Wciąż brak wartościo-
wej odpowiedzi na najprostsze py-
tanie: po co? Albo tak zwany kry-
zys finansowy: dlaczego? Pomiń-
my fakty drobne, ale też nie bez
znaczenia – perspektywy rozwoju
nie widać. A jeśli NATO, to czym
prędzej trzeba zdefiować jego za-
dania. NATO jest sojuszem
państw, i to one muszą to zrobić.
Chin, Indii, problemy energetycz- Ale ktoś musi ich prace organizo-
ne i zanieczyszczenie środowiska, wać, inspirować, nakreślać kie-
imperialne ambicje Rosji, erozję runki. Ten ktoś to sekretarz gene-
światowego przywództwa. Wyglą- ralny. Wśród licznych jego cech
da na to, że zglobalizowaliśmy umieścić trzeba doświadczenie
świat, zanim zrozumieliśmy tę no- własne i osobistą wrażliwość wy-
wą maszynę i nauczyliśmy się ją niesione z pogranicza systemów.
obsługiwać. Czyżby jakaś brzytwa Dobrze byłoby, gdyby sekretarz
w ręku wariata? Gdy świat był sku- generalny czasu przemiany sam
ty zimną wojną, sojusz północno- był tej przemiany potomkiem,
atlantycki pełnił rolę strażnika po- czerpiącym i z pogranicza syste-
koju. Dwadzieścia lat minęło i je- mów, i z obu systemów. Casting
go nowa tożsamość wciąż czeka trwa. Powinien być inny niż zazwy-
na zdefiniowanie. Możemy nie do czaj. Nie idzie tylko o osobę, ale
końca rozumieć nasze czasy, ale o osobę do realizacji nowego pro-
ktoś za pokój na ziemi musi odpo- gramu. I o nowy program też.

PRZEGLĄD MORSKI nr 12/2008

 JUBILEUSZ „PRZEGLĄDU MORSKIEGO”

Przed burzą
kmdr ppor. w st. spocz. FRANCISZEK WALICKI
Z okazji 80. rocznicy powstania „Przeglądu Morskiego” warto
przypomnieć, w jakich warunkach w 1947 roku wznowiono
wydawanie tego czasopisma po ośmioletniej przerwie,
spowodowanej działaniami II wojny światowej.
 TECHNIKA I UZBROJENIE

Samolot Su-32
(Su-34/Su-27IB) Fullback
kmdr por. dypl. rez. TOMASZ JOKIEL
Su-32 (Su-34/Su-27IB) Fullback jest wielozadaniowym samolotem uderzeniowym dalekiego
zasięgu. Jego konstrukcję oparto na projekcie już sprawdzonego w eksploatacji samolotu Su-27.

 HISTORIA MORSKA

Pierwszy dzień… czyli Mała Flota kontra

Luftwaffe (część II)
dr hab. ANDRZEJ OLEJKO
Wspomnienia żołnierzy walczących 1 września 1939 roku ukazują tragizm obrońców polskiego
Wybrzeża – ich zdeterminowanie w obliczu śmiertelnego zagrożenia.

62 Polska Zbrojna nr 50/2008

NAKŁAD: 23 000 egzemplarzy Wymagania
techniczne
OBJĘTOŚĆ: 64 strony
nadsyłanych plików:
FORMAT: 205x295 milimetrów 300 dpi & CMYK,
TYGODNIK formaty: TIF, PDF

Polska Zbrojna to tygodnik skierowany do tych

wszystkich, których interesują sprawy polskiej armii
i szeroko rozumianej obronności. Można w nim znaleźć materiały
dotyczące zarówno instytucji centralnych MON, poszczególnych
dowództw i jednostek, jak i problemów socjalnych żołnierzy,
emerytów i rodzin wojskowych. Czytelnicy znajdą tu również
porady prawne, materiały na temat techniki wojskowej, relacje ze
służby polskich żołnierzy w misjach pokojowych i stabilizacyjnych
oraz informacje o innych armiach świata.

Strony trzyszpaltowe
(wymiary podane
w milimetrach)

1/6 (70x147,5)

1/3 (140x147,5) 1/3

4/8(70x295)
(175x120)

1/2 (205x147,5)

2 okładka 6000 złotych

2/3 (140x295)

3 okładka 5500 złotych

4 okładka 7200 złotych

cała strona 4200 złotych

6/6 (205x295) 2/3 strony 3000 złotych
1/2 strony 2400 złotych

1/3 strony 1700 złotych

1/6 strony 900 złotych
 Spojrzenie
Specjalistów,
Pogląd
Praktyków

ate gia Arm

Str ia
ć
Obronnoś

Tec
Be hn
ik a
k a

z
y

kt iec
zeń a
stwo T

90- BELLONA
lec
ie