NR 5 (576) 3 LUTEGO 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Loty we mgle str. 13

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

OSTATNIE
GODZINY
WSZYSTKO O... PKW AFGANISTAN: W pogoni za misją
SPADOCHRONIARSTWO: Skok w nieznane str. 18
str. 20

KULISY: DRUGA STRONA MEDALU str. 28

AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

TAKTYKA GÓRSKA
Żołnierze pododdziałów rozpoznawczych
11 Dywizji Kawalerii Pancernej przez
dwa tygodnie stycznia szkolili się
w górach STR. 32

TEMAT NUMERU
OSTATNIE GODZINY
Ten dzień zostanie zapewne
zapamiętany jako jeden
WOJSKO MISJE
z najbardziej ponurych
w najnowszej historii Wojska AKADEMIA
Polskiego. W jednej chwili MAJORA WÓJCIKA
zginęło dwudziestu żołnierzy
lotnictwa STR. 4 Krzysztof Wójcik jest jedynym
rezerwistą w liczącym 900 żołnierzy
FORUM LOTNICTWO polskim kontyngencie stacjonującym
obecnie w Iraku. Ten były oficer
LOTY WE MGLE operacyjny GROM-u szkoli irackich
komandosów w Al-Kut STR. 24
Rok 2007 okazał się dla naszych lotników szczęśliwy. W siłach zbrojnych nie
doszło do żadnej katastrofy lotniczej. Problem stanowią natomiast coraz
starszy sprzęt i braki kadrowe. STR. 13

WOJSKO SPADOCHRONIARSTWO
SKOK W NIEZNANE
Spadochroniarzy z 6 Brygady
Desantowo-Szturmowej niepokoją wszelkie
plany dotyczące ich przyszłości. Mają bowiem
bolesne doświadczenia, gdy niszczono coś
wbrew ich opiniom lub wcale o zdanie
nie pytając STR. 16

Redaktorzy prowadzący: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, Markowski, Jarosław Witkowski,

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
ppłk Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Jakub Czermiński, Anna
Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Paulina Glińska,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32,
CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Predel,
tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868;
Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52
44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
tel. (0-52) 378 25 90, CA MON 415 200;
Gdynia: kmdr ppor. Mariusz Konarski,
tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON 266 207;
Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13,
CA MON 262 413; Kraków: Magdalena
Kowalska-Sendek, Jacek Szustakowski,
tel.: (0-12) 613 17 80,CA MON 131 780;
Poznań: Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857
24 46, CA MON 572 446; Wrocław:
Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38
53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Marcin Kaczmarski,
Włodzimierz Kaleta, Damian
Henryk Suchar
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Aleksandra Ogłoza, Katarzyna Pietraszek,
Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 5/2008


WOJSKO WSZYSTKO O...
W POGONI ZA MISJĄ
Misja stabilizacyjna w Afganistanie
uznawana jest dziś w NATO za
kluczową. Od wiosny zeszłego roku
także Polska znacznie zwiększyła
w niej swoje zaangażowanie S T R . 2 0
STRÓŻE
NADZEI
Centrum rehabilitacyjne
w Stróżach pomaga afgańskiemu
żołnierzowi wrócić do zdrowia.
Najprawdopodobniej wkrótce
trafi tam również
14-letnia Afganka
STR. 26
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: (0-22) 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
Bellona SA – (0-22) 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
Numer zamknięto: 29.01 .2008 r.
Zdjęcie na okładce: P.Kępka
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Nakład: 20 000 egz.
nr 5/2008
REDAKTOR
NACZELNY
Artur Bartkiewicz
Ostatni lot
D wudziestego trzeciego stycznia ok. godziny 19.00 czas zatrzymał się dla
nas wszystkich. Na taką tragedię nikt nie był przygotowany. Nikt nie mógł
być przygotowany. Dwudziestu naszych kolegów, oficerów i podoficerów Woj-
ska Polskiego, opuściło nas, udając się na wieczną służbę. Nie sposób wyrazić
naszego bólu i cierpienia. Naszego – bo to tragedia całej wojskowej rodziny.
Każdego żołnierza i pracownika wojska. Rodziny straciły swoich synów, ojców,
mężów, braci – ale i my straciliśmy bliskich. Czujemy pustkę, bo wiemy, że tam,
gdzie będziemy szukali ich twarzy, nie zobaczymy już nic. Czujemy żal – bo nie
będziemy im już mogli powiedzieć, jak dobrymi byli żołnierzami. Nie możemy
uwierzyć – bo przecież odeszli za wcześnie. To jeszcze nie był ich czas.
Cóż możemy dziś powiedzieć? Tragedia, nieszczęście, smutek, cierpienie
– wszystkie te wielkie przecież słowa maleją wobec tego, co się stało. Składane
z nich zdania brzmią sztucznie, choć przy każdym z nich dziwnie drży głos.
A jednocześnie nie chcemy milczeć, chcemy powiedzieć wszystkim, jak wielką
stratę ponieśliśmy. Chcemy wykrzyczeć, że nie zgadzamy się na to. Na nasz
krzyk odpowiada jednak tylko echo.
Na śmierć nie można się przygotować. Nie sposób się z nią oswoić. Trudno so-
bie z nią poradzić. Ale w tych bardzo trudnych dla nas dniach pamiętajmy, że
ludzie nie umierają całkiem, dopóki żyją w pamięci swoich bliskich. Nie giną
– tylko odchodzą. Oni też nie zginęli, lecz po prostu od nas odeszli. I jestem
pewien, że będą pełnić swoją służbę dalej – w miejscu, gdzie żołnierz walczy już
tylko miłością.
„To wasza ostatnia misja”
zameldował im
„Wasz bilet do nieba
ma numer 019”
oni zasalutowali
„Tego rozkazu nie wolno nam wykonać
dochowamy wierności przysiędze
nasza służba nie kończy się nigdy”
lot ostatni
jest zawsze
pierwszy
Rodzinom, przyjaciołom, kolegom
z wojska oficerów i podoficerów,
którzy zginęli w katastrofie lotniczej w Mirosławcu,
wyrazy głębokiego i szczerego współczucia
składają
dziennikarze i pozostali pracownicy
Redakcji Wojskowej z siedzibą w Warszawie.
Polska Zbrojna 3
TEMAT NUMERU Ks. Jan Twardowski: - Spieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą
Ocaleni
Lista osób, które leciały lotem
PLF050 23.01.2008 r. na trasie
Warszawa–Powidz–Krzesiny–
–Mirosławiec-Świdwin-Kraków
i wysiadły przed Mirosławcem
1. Gen. bryg. Adam Świerkocz – Powidz
2. Ppłk Mirosław Jemielaniuk – Powidz
3. Mjr Krzysztof Janica – Powidz
4. Płk rez. Ryszard Michałowski – Powidz
5. Por. Mariusz Góra – Powidz
6. Mjr Cezary Zdebski – Powidz
7. Ppłk Maciej Trelka – Powidz
8. Płk Lesław Dubaj – Powidz
9. Kpt. Paweł Błach – Powidz
10. Gen. bryg. Włodzimierz Usarek – Krzesiny
11. Mjr Kazimierz Górka – Krzesiny
12. Ppłk Wojciech Zgrabczyński – Krzesiny
13. Mjr Robert Beneditct – Krzesiny
14. Ppłk Zbigniew Zawada – Krzesiny
15. Mjr Dariusz Płóciennik – Krzesiny
16. Ppłk Jarosław Zieliński – Krzesiny
17. Ppłk Cezary Wiśniewski – Krzesiny
18. Mjr Wiesław Grzyb – Krzesiny
19. P. Urbański – Krzesiny
20. Płk Mirosław Grochowski – Krzesiny

Ostatnie godziny
Ten dzień zostanie zapewne zapamiętany jako jeden
z najbardziej ponurych w najnowszej historii Wojska Polskiego.
W jednej chwili zginęło dwudziestu żołnierzy Sił Powietrznych.
NORBERT BĄCZYK

Kraków-Balice, 23 stycznia 2008 r.,
godz. 3:45. Wojskowy samolot transporto-
wy C-295 z 13 Eskadry Lotnictwa Trans-
portowego o numerze bocznym „019” star-
tuje właśnie z macierzystej bazy. Zadanie
– zabezpieczenie transportu dla części
uczestników 50. konferencji „Bezpieczeń-
stwo lotów”. Typowa misja wpisana w for-
malne zadania eskadry, m.in. odpowie-
dzialnej za przewóz wojska, sprzętu bojo-
wego, środków materiałowych i innych ła-
dunków w ramach zabezpieczenia szkole-
nia i działań Sił Powietrznych oraz innych
rodzajów SZ.
Załoga wie, że będzie to pracowita do-
ba. Trzeba kolejno polecieć do Świdwina,
Mirosławca, Krzesin, Powidza i wreszcie
do Warszawy, zabierając na pokład przed-
stawicieli kadry dowódczej ze wszystkich
trzech brygad wojsk lotniczych. Potem od-
poczynek w Warszawie i podróż w odwrot-
nym kierunku.
Dla pilotów z „trzynastej” taka misja to
chleb powszedni. W 2007 r. wylatali kilka
tysięcy godzin, w tym tylko na maszynach
C-295 blisko 4500, przekraczając znacz-
nie pierwotnie zaplanowany nalot.
Kraków
Dowódcą załogi jest 36-letni por. pil. Ro-
bert Kuźma, starszy instruktor w sekcji
szkolenia lotniczego 13 eltr. Lotnicze szli-
fy wyrobił 13 lat temu, teraz ma II klasę pi-
lotażu i może poszczycić się 2409 godzi-
nami w powietrzu, w tym 750 za sterami
C-295. Drugim pilotem jest por. pil. Mi-
chał Smyczyński, z III klasą i stanowiskiem
starszego pilota, z nalotem 728 godzin. Naj-
starszy stopniem jest natomiast mjr Jaro-
sław Haładus, szef techniki lotniczej
eskadry i technik pokładowy, który spę-
dził w powietrzu 1285 godzin. Towarzy-
szy im również jeden podoficer,
sierż. Janusz Adamczyk, starszy technik
samolotu i technik załadunku z nalotem
600 godzin. Lecą jednym z najnowszych
nabytków eskadry. CASA C-295 numer
kadłubowy „019” ma zaledwie pół roku.
Oblatany w lipcu 2007 r., z numerem se-
ryjnym 043, jest jeszcze na rocznej gwa-
rancji, do 18 lipca 2008 r. Do ewidencji
krakowskiej eskadry został wpisany
1 sierpnia i niemal natychmiast rzucony
na „transportowe” trasy.
C-295 latają bardzo dużo i każda
sprawna maszyna jest intensywnie eks-
ploatowana. Zgodnie z procedurami ob-
sługę A wykonuje się co 300 godzin.
W przypadku „019” wykonano ją już 29
listopada, po 266 godzinach pracy, co
świadczy o intensywnej pracy samolotu.
Intensywnej, ale pod stałą kontrolą nad-
zoru technicznego. Do połowy stycznia
opisywany egzemplarz spędził w powie-
trzu 393 godziny i wykonał grubo ponad
300 startów. Zgodnie z planem na

4 Polska Zbrojna nr 5/2008

 ZGINELI

fiony rakietą, katapultował się z Su-22 nad

Bałtykiem. Teraz podlegają mu prawie
wszystkie eskadry Su-22 i wszystkie
MiG-29. Są też specjaliści od Jastrzębi – do-
wódca 2 BLT gen. bryg. Włodzimierz Usa-
rek i piloci, będący jednocześnie dowódcami
i instruktorami od F-16, tacy jak ppłk Zbi-
gniew Zawada czy ppłk Cezary Wiśniew-
ski. Wszyscy oni będą wracać w „019”.
Mirosławiec
Po prezentacjach i obiedzie duża grupa
uczestników konferencji jedzie na Okęcie.
„019” startuje o godz. 16:51 jako PLF050.
Jest pochmurno, temperatura oscyluje
NORBERT BĄCZYK
Jego pierwszym przydzia-
łem służbowym był 8 plm.
W drugiej połowie lat 90.
kontynuował służbę
w 40 plmb. W 2000 r. ob-
jął stanowisko starszego
gen. bryg. pil. inspektora w dowództwie
ANDRZEJ ANDRZEJEWSKI nowo powstałej 1 BLT.
dowódca Później został zastępcą
1 Brygady Lotnictwa Taktycznego dowódcy tej jednostki.
Wówczas to, 19 sierpnia
2003 r. ppłk Andrzejewski cudem uniknął śmierci.
Został też awansowany na pułkownika. 11 listopada
2006 r. otrzymał awans na pierwszy stopień general-
ski i objął dowództwo 1 BLT. Generał Andrzejewski był

w granicach zera, ale podstawa chmur się- żonaty. Osierocił dwie dorosłe córki. Pośmiertnie
ga w tym momencie 600 m, a widzialność awansowany na stopień generała dywizji.
wynosi aż 30 km. Na pokładzie jest cała
załoga oraz 36 pasażerów. Samolot poru-
sza się ze średnią prędkością 400 km/h na W 1988 r. rozpoczął służ-
bę w 41 PLM w Malborku,
założonej zgodnie z planem lotu wy-
gdzie latał w eskadrze
sokości 4900 m. Maszyna na ca- szkolnej na samolotach
Katastrofa
C-295 jest największą łejjesttrasie lotu obserwowana
przez radary, a jej pozy-
MiG-21. Dwa lata później
od momentu zakończenia przeszedł do 21 Bazy
cję monitorują systemy Lotniczej w Świdwinie,
II wojny światowej w polskim lot- płk pil.
kontroli przestrzeni po- DARIUSZ MACIĄG z którą był już od tej pory
nictwie wojskowym i w ogóle naj-
wietrznej ASOC i Dunaj. dowódca cały czas związany.
większą w Polsce katastrofą lotni-
36 pasażerów C-295 nie 21 Bazy Lotniczej Przechodził tu kolejne
czą od czasu rozbicia się w war-
jest liczbą maksymalną, szczeble lotniczej kariery
szawskim Lesie Kabackim sa-
molotu linii lotniczych
ale tym razem leci nim – od starszego pilota, przez dowódcę klucza, szefa
23 stycznia miał wyko- ogromna część kadry kie- rozpoznania, szefa sekcji operacyjnej, dowódcę
PLL Lot w 1987 r. eskadry, do dowódcy bazy. Pozostawił żonę
nać kolejnych dziesięć. rowniczej SP. Wszyscy do-
wódcy brygad lotnictwa taktycz- Bożenę. Pośmiertnie awansowany na stopień ge-
Warszawa nego, kilku dowódców eskadr i baz lot- nerała brygady.
Transportowiec ląduje w Warszawie niczych, szefowie szkolenia, specjaliści od
o godz. 7:57. Załoga zgodnie z procedura- techniki lotniczej. Trasa jest zgodna z usy- Służbę wojskową rozpo-
mi udaje się na odpoczynek na terenie tuowaniem baz lotniczych: Powidz, Po- czął w 1981 r. skierowany
do 66 LPSz, gdzie służył ja-
1 Bazy Lotniczej. Mają spędzić w stolicy znań, Krzesiny, Mirosławiec i Świdwin
ko pilot instruktor oraz star-
ponad osiem godzin. W tym czasie w Do- – gdzie bazuje obecnie pięć spośród ośmiu szy pilot instruktor klucza
wództwie Sił Powietrznych trwa konferen- eskadr lotnictwa taktycznego i jedna lotniczego. Karierę kontynu-
cja poświęcona bezpieczeństwu lotów z dwóch eskadr lotnictwa transportowego ował w 60 LPSz w Radomiu,
płk pil.
w lotnictwie SZ. W centrali zbiera się pra- oraz funkcjonują wszystkie trzy dowódz- JERZY PIŁAT służąc jako instruktor, a na-
wie cała kadra kierownicza wojsk lotni- twa brygad lotniczych. dowódca stępnie nawigator i dowód-
czych, przedstawiane są wydarzenia mi- W rejonie Powidza pogoda jest już gor- 12 Bazy Lotniczej ca eskadry lotniczej. W la-
nionego roku. Dobrego roku, w którym sza – widoczność 3 km, podstawa chmur tach 2001–2004 dowodził
nikt w armii nie zginął tragiczną śmiercią 150 m. C-295 ląduje na lotnisku 33 Bazy eskadrą lotniczą w 2 Ośrodku Szkolenia Lotniczego.
lotnika, a nasze wojsko nie utraciło bez- Lotniczej o godz. 17:35, startuje zaś 16 mi- W drugiej połowie 2005 r. otrzymał stopień pułkowni-
powrotnie żadnego statku powietrznego. nut później. W tym czasie pokład „019” ka i stanowisko dowódcy 12 BL w Mirosławcu.
Co na konferencji mówi się o maszynach opuszcza dziewięciu żołnierzy, m.in. Płk pil. Jerzy Piłat pozostawił żonę Iwonę i dwie doro-
CASA? Największy nalot, minimalna licz- gen. bryg. Adam Świerkocz. Z Powidza do słe córki. Miał 46 lat. Pośmiertnie awansowany na
stopień generała brygady.
ba incydentów i usterek, bezpieczne, bar- Krzesin nie jest daleko, „019” szybko prze-
dzo użyteczne. Bardzo dobra statystyka. mierza ten dystans. Poprawia się też trochę
Problemem jest czekanie na części, nawet pogoda – podnosi się podstawa chmur. Sa- W dowództwie 1 BLT zaj-
wiele miesięcy, ale przecież to zagadnie- molot ląduje w Poznaniu o godz. 18:11. mował stanowisko szefa
nie nie ma wpływu na ocenę stanu tech- Gen. bryg. Włodzimierz Usarek dziękuje szkolenia. Wcześniej był
m.in. dowódcą 8 elt
nicznego sprawnych samolotów. Znacznie załodze za bezpieczną podróż i wysiada
w Mirosławcu. Oficer był
więcej problemów sprawiały silniki Su-22, wraz z dziesięcioma oficerami. też znany z działalności
obecnie dość intensywnie eksploatowa- – Nic nie wskazywało na to, że coś mo- na rzecz lokalnej mło-
nych. Jednak i tu dzięki zachowaniu pro- że się zdarzyć. Gdyby tak było, lot zakoń- ppłk pil.
dzieży. W 2006 r. został
cedur bezpieczeństwa skończyło się na stra- czyłby się w Krzesinach i dziś wszyscy by- ZDZISŁAW CIEŚLIK
szef szkolenia
odznaczony Brązowym
chu. Na sali siedzą ci, którzy najlepiej zna- śmy tu siedzieli i czekali na wyjaśnienie 1 Brygady Lotnictwa Taktycznego Krzyżem Zasługi. Ppłk
ją „suki”. Między nimi jest dowódca 1 Bry- sprawy – powie później generał. Tymcza- Cieślik pozostawił żonę
gady Lotnictwa Taktycznego gen. bryg. sem późnym popołudniem 23 stycznia i dwóch synów. Pośmiertnie awansowany na
Andrzej Andrzejewski. Kilka lat temu, tra- w rejonie Krzesin pogoda jest dobra do lo-  stopień pułkownika.

nr 5/2008 Polska Zbrojna 5

TEMAT NUMERU Ks. Jan Twardowski: - Spieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą
tów. Widoczność wynosi wprawdzie jedy- przez nią toru kolejowego. Maszyna na sku-
nie 5 km i występują zamglenia, ale pod- tek zderzenia z ziemią rozpada się i eks-
Absolwent Wyższej
stawa chmur sięga 400 m. O godz. 18:24 ploduje. Na miejscu giną wszyscy znajdu-
Oficerskiej Szkoły
samolot C-295 „019”, z 20 osobami na po- jący się na pokładzie „019”. O godz. 19:07
Radiotechnicznej. Od lip-
ca 2004 r. – szef szkole-
kładzie, startuje po raz ostatni. Dyżurna Służba Operacyjna Centrum Ope-
nie w 21 BLot. Do Do Mirosławca załoga por. pil. Roberta racji Powietrznych odbiera informację
Malborka trafił w połowie Kuźmy dolatuje po półgodzinie. Jednakże z bydgoskiego 22 Ośrodka Dowodzenia
ubiegłego roku. Na co dzień płk
warunki pogodowe nad 12 Bazą Lotniczą i Naprowadzania o katastrofie lotniczej sa-
mieszkał w Świdwinie. ZBIGNIEW KSIĄŻEK są złe – zamglenie, mżawka, podstawa molotu PLF050, 1–2 km od pasa startowe-
Pozostawił w żałobie żonę zastępca dowódcy chmur sięga jedynie 90 m. Lotnisko ma go lotniska w Mirosławcu.
Annę i dwie dorosłe córki. 22 Bazy Lotniczej sprawne systemy USL/RSL (uproszczony Natychmiast zostają wydane dyspozycje
– To był wspaniały człowiek, radiowy system lądowania) oraz system dla śmigłowców ratowniczych w Bydgosz-
który miał ogromną wiedzę – opowiada o nim na por- oświetlenia CALVERT, natomiast miejsco- czy i Darłowie, które odpowiednio
talu „Nasze Miasto” ppłk Mirosław Skwarczyński, szef wy nadajnik ILS typ MK 20A (Instrumen- o godz. 19:10 i 19:12 są gotowe do akcji.
sztabu 22 BLot. Podwładni wspominają natomiast, tal Landing System) nie działa, gdyż z po- Jednak nie startują z powodu złych warun-
że podpułkownik był bardzo wymagający, także w sto-
wodu częstych awarii nie został jeszcze ków atmosferycznych. O godz. 19:15, po
sunku do siebie. W tym roku skończyłby 50 lat.
wdrożony do bieżącej eksploatacji. Zało- kilku minutach od podniesienia alarmu, go-
Pośmiertnie awansowany na stopień pułkownika.
ga wie o tym dobrze, lądowała na tym lot- towość bojową uzyskuje także Grupa Na-
Po ukończeniu „Szkoły nisku kilkanaście godzin wcześniej, tak- ziemnego Poszukiwania 12 Bazy Lotni-
Orląt” służył w jednost- że w ciemnościach, dodatkowo piloci ko- czej. Dowodzenie akcją ratowniczą zosta-
kach wojskowych m.in. rzystają z aktualnego tzw. wykazu zawie- je powierzone ppłk. Zbigniewowi Wolewi-
w Bydgoszczy, Mirosławcu rającego zbiór informacji lotniskowo-na- czowi, a w kierunku lasu wyrusza z zada-
i Świdwinie. Zasłynął tym, że
wigacyjnych o lotniskach bazowania lot- niem odnalezienia ofiar katastrofy pierw-
11 listopada 1998 r. pod-
nictwa SZRP. O godz. 18:54 PLF050 zni- sza grupa 15 żołnierzy. W pierwszych go-
czas obchodów Święta
Niepodległości jako jedyny
ppłk pil. ka z ekranów radarów, ponieważ samolot dzinach po katastrofie żołnierzy wspiera
WOJCIECH MANIEWSKI obniżył lot, podchodząc do lądowania. Policja (28 policjantów i 11 radiowozów),
przeleciał swym Su-22 dowódca
nad pl. Piłsudskiego 40 Eskadry Lotnictwa Taktycznego
Manewr nie udaje się jednak, zaś pilot Pogotowie Ratunkowe (24 pracowników,
w Warszawie, choć w rejonie zgłasza złą widoczność pasa i podrywa 8 karetek), Państwowa Straż Pożarna
stolicy były bardzo trudne warunki pogodowe. Był zna- „019”. Radary namierzają maszynę po- (42 strażaków, 6 wozów ogniowych)
komitym pilotem myśliwsko-bombowych „suchojów”. nownie o 19:01, tym razem na dwie mi- i Ochotnicza Straż Pożarną (24 strażaków,
Starał się też o uprawnienia do pilotażu samolotów cy- nuty. Na lotnisku zostaje włączone dodat- 4 wozy ogniowe). Jak się później okazało,
wilnych. Oficer miał żonę i dwoje dzieci: córkę i syna. kowe oświetlenie. O godz. 19:03 CASA sprawność i szybkość akcji ratowniczej,
Pośmiertnie awansowany na stopień pułkownika. ostatecznie znika z radarów i systemu z powodu okoliczności katastrofy, nie mia-
ASOC w czasie kolejnego podejścia do ły jednak żadnego znaczenia.
Służbę wojskową rozpoczął
w 1987 r. Od września
lądowania. Informacja o katastrofie lotniczej zosta-
1992 r. służył w 8 plmb je upubliczniona w ciągu kilkudziesięciu
Wypadek minut. Dowódca SP rozkazuje powołać ze-
w Mirosławcu, pełniąc obo-
wiązki dowódcy klucza eks- Samolot nie dociera do lotniska, społy organizacyjne mające udzielić wszel-
ploatacji uzbrojenia lotnicze- o godz. 19:07 spada ok. 1 km przed nim, kiej pomocy rodzinom żołnierzy, którzy
go. Po rozformowaniu ppłk w rejonie przecinki leśnej i biegnącego zginęli w katastrofie PLF050. Rodziny

Dlaczego?
8 plmb służył w 12 BLot DARIUSZ PAWLAK
w Mirosławcu. W 2004. dowódca dywizjonu, szef sekcji
awansowany na stopień techniki lotniczej 12 Bazy Lotniczej
majora. Niedawno został
mianowany dowódcą dywizjonu zabezpieczenia oraz
otrzymał nominację na stopień podpułkownika.
Etat podpułkownikowski miał objąć 1 lutego
2008 r. Nie zdążył. Miał 40 lat. Pozostawił żonę
Annę oraz 6-letnią córkę. Pośmiertnie awansowany Rozmowa z płk. ZBIGNIEWEM DROZDOWSKIM, zastępcą
na stopień pułkownika. szefa Inspektoratu MON ds. Bezpieczeństwa Lotów,
Od 1990 r. kształcił się ja- przewodniczącym Komisji Badania Wypadków Lotniczych
ko podchorąży Wyższej
Oficerskiej Szkoły Lotnictwa Państwowego zajmującej się badaniem przyczyn
Radiotechnicznej. W 1994 r. katastrofy samolotu transportowego CASA w Mirosławcu.
trafił do 28 br w Gryficach,
gdzie objął stanowisko do-
wódcy obsługi stacji radio-
Skład komisji ustalał Pan tuż po wia- nie wiedziałem nic o ofiarach, jednak
mjr
lokacyjnej. W 2001 r. domości o katastrofie. czułem, że muszę mieć silną ekipę. Od
PIOTR FIRLINGER
otrzymał stopień kapitana, – Brałem udział w odprawie doty- razu zacząłem telefonować do różnych
szef sekcji techniki lotniczej
pełnił służbę w 39 elt w 21 Bazy Lotniczej czącej bezpieczeństwa lotu. Moi kole- specjalistów, aby ustalić skład komi-
Świdwinie. Po dwóch la- dzy i przyjaciele polecieli do domów sji. Około godz. 21 byłem w Pozna-
tach przeniesiony do 21 BLot. Miał 37 lat. Zostawił samolotem. Ja jechałem samochodem. niu. Z domu zabrałem niezbędne
żonę Beatę oraz dwójkę dzieci – 5-letnią córkę Wiadomość o tragedii usłyszałem rzeczy, na chwilę wstąpiłem do in-
i 13-letniego syna. Pośmiertnie awansowany na w radiu, gdy byłem w połowie trasy. spektoratu i około północy byłem już
stopień podpułkownika. W pierwszej chwili był szok. Jeszcze w Mirosławcu.

6 Polska Zbrojna nr 5/2008

 ZGINELI
| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

N I E D O W I E R Z A N I E
Jego pierwszym przydzia-

C zęść pasażerów wysiadła

kilkadziesiąt minut przed
katastrofą samolotu w
8 elt, dowódcy baz.... To
straszne. Teraz do mnie do-
tarło, że narodziłem się na
największa katastrofa w na-
szym lotnictwie wojskowym
od kilkudziesięciu lat. To wiel-
łem służbowym był 13 pltr.
W 2001 r. awansowany na
stopień majora. Do
Powidzu i Krzesinach. Do tej nowo. W Krzesinach, tuż ka tragedia i strata, tam byli Mirosławca leciał jako
pory trudno im uwierzyć w to, przed następnym lądowaniem moi koledzy. Z kolei technik pokładowy.
co się stało. W Powidzu w Mirosławcu, wysiedli także gen. Usarek do tej pory nie mjr Mjr Haładus był żonaty.
szczęśliwie wylądował do- dowódca 2 BLT w Poznaniu kryje, jak bardzo poruszyła go JAROSŁAW HAŁADUS Osierocił żonę i 16-letnią
wódca 7 Eskadry Lotnictwa gen. bryg. pil. Włodzimierz ta wielka tragedia, która do- szef techniki lotniczej z 13 Eskadry córkę. Odznaczony brązo-
Lotnictwa Transportowego wymi i srebrnymi medala-
Taktycznego ppłk pil. Maciej Usarek i dowódca 3 elt ppłk tknęła siły powietrzne.
mi „Za zasługi dla obron-
Trelka: – Tam byli moi kole- pil. Cezary Wiśniewski: – Nie Załamuje mu się głos, gdy
ności kraju” oraz „Siły Zbrojne w służbie
dzy: dowódca 1 BLT, szef mogę o tym mówić i nie chcę mówi o swym przyjacielu, któ- Ojczyzny”. Pośmiertnie awansowany na stopień
szkolenia brygady, dowódca – mówił zaraz po tym, jak do- ry zginął śmiercią lotnika, podpułkownika.
40 elt, zastępca dowódcy wiedział się o katastrofie. To gen. Andrzejewskim. (pl)
Na początku służył
w 6 Pułku Lotniczym
wszystkich ofiar zostają powiadomione czele. Jej celem jest wyjaśnienie przyczyn w Pile. Potem został prze-
o śmierci bliskich między godz. 22:00 wypadku. W katastrofie lotniczej C-295 niesiony do 8 elt
a 04:30 dnia następnego. Dla wytypowa- numer kadłubowy „019” zginęło śmier- w Mirosławcu, gdzie latał
nych oficerów, wspieranych przez psycho- cią lotnika dwudziestu żołnierzy Wojska głównie na Su-22. Był do-
logów i kapelanów, jest to szczególnie trud- Polskiego, w stopniach od gen. brygady mjr pil. świadczonym pilotem i in-
ne zadanie. Często muszą odwiedzać zna- do sierżanta. GRZEGORZ JUŁGA struktorem, cenionym i lu-
jome domy, informować o śmierci przyja- Jedną z ofiar jest gen. bryg. Andrzej An- zastępca dowódcy bianym przez kolegów.
ciół i kolegów. Jednocześnie jeszcze wie- drzejewski, który już raz otarł się o lotniczą 8 Eskadry Lotnictwa Taktycznego W 2002 r. został wybrany
czorem na miejsce tragedii wyruszają śmierć, gdy w 2003 r. pilotowany przez nie- pilotem roku w eskadrze,
przedstawiciele władz państwowych i ar- go samolot trafiła rakieta. Katapultował się a kilka miesięcy temu objął stanowisko zastępcy
dowódcy 8 elt. Miał 37 lat. Pozostawił żonę Iwonę
mii. O godz. 00:53 w Mirosławcu ląduje wówczas i przez półtorej godziny pływał
i dwóch synów. Pośmiertnie awansowany na sto-
samolot M-28 z szefem Sztabu Generalne- w samej tylko kamizelce w wodach Bałty-
pień podpułkownika.
go WP i dowódcą SP na pokładzie. Kilka ku. – Od momentu, gdy ujrzałem błysk
minut później w Świdwinie ląduje również pierwszego trafienia, do chwili, gdy znala- Służbę rozpoczął
Tu-154M, przywożąc premiera Donalda złem się poza kabiną, minęło maksymal- w 26 plm, gdzie służył jako
Tuska i ministra obrony narodowej Bogda- nie pięć sekund. Wystrzeliłem się, gdy sa- pilot klucza lotniczego.
na Klicha, którzy udają się następnie na molot nie miał już lewego skrzydła i z du- W 1995 r. został dowódcą
miejsce katastrofy. żym przeciążeniem spadał w kierunku mo- klucza. Po uzyskaniu stop-
Następnego dnia miejsce tragedii odwie- rza, rozpoczynając obroty – wspominał nia majora przez dwa lata
dza także prezydent Lech Kaczyński, wpro- w 2004 r., jeszcze jako pułkownik i zastęp- mjr pil. był szefem strzelania po-
wadzając jednocześnie dwudniową żałobę ca dowódcy 1 BLT. – Ludzie powiadają, że ROBERT MAJ wietrznego, a przez ponad
szef sekcji szkolenia lotniczego trzy – nawigatorem eska-
narodową. Do pracy przystępuje Komisja w sytuacjach krytycznych przed oczami 1 Brygady Lotnictwa Taktycznego dry lotniczej. Po rozfor-
Badań Wypadków Lotniczych Lotnictwa przewija im się film z całego życia. Ja cze- mowaniu 9 plm przeszedł
Państwowego z płk. Zbignie- goś takiego nie doświadczyłem.  do 9 elt. Karierę kontynuował w 1 BLT
wem Droz- Napisz do autora: norbert.baczyk@ w Świdwinie, gdzie od 2004 r. był szefem sekcji
dowskim na redakcjawojskowa.pl szkolenia lotniczego – pilotem instruktorem.
Miał 44 lata. Pozostawił żonę Małgorzatę
i 15-letnią córkę. Pośmiertnie awansowany na
stopień podpułkownika.
Dlaczego W Siłach Powietrznych nie było
właśnie Pan nigdy tak tragicznego w skutkach W Centrum Szkolenia Sił
się tym zaj- wypadku? Powietrznych w Koszalinie
muje? – Do tej pory najtragiczniejsze było pracował jako szef lektora-
– Mój szef zdarzenie w okolicach Goleniowa, gdzie tu języków obcych.
LITOWSKI

płk Mirosław w lutym 1973 r. podczas lądowania ude- Specjalista Oddziału

Grochowski rzył o ziemię samolot An-24. Śmierć po- Operacyjnego Zarządu
Operacji Sił Powietrznych
jest chory. Ja niosło wówczas 18 osób, w tym mini-
BOGUSŁAW PO

go zastępuję.
Powołanie skła-
du komisji wy-
nika z moich
obowiązków, pełnionej funkcji i do-
świadczenia. W służbie bezpieczeństwa
lotów pracuję już 17 lat. Jako przewod-
niczący komisji badałem już cztery wy-
padki lotnicze, a jako przewodniczący
podkomisji technicznej – około 60.
mjr
KRZYSZTOF SMOŁUCHA A-3 w sztabie DSP.
ster spraw wewnętrznych Wiesław Mieszkał w Koszalinie.
Dowództwo
Ociepka i czechosłowacki minister Sił Powietrznych Wspominany przez kole-
spraw wewnętrznych Radko Kaska. Mi- gów jako wspaniały czło-
mo wielu spekulacji, przyczyną tamte- wiek i dobry żołnierz. – Rzadko zdarzają się tacy
go wypadku było oblodzenie samolotu. oficerowie. Uczynny, koleżeński, w żadnej sytuacji
Mówimy oczywiście o wypadkach sa- nie odmawiał pomocy – wspomina zmarłego kole-
molotów wojskowych. W lotnictwie cy- ga, fotoreporter Mariusz Czajkowski.
wilnym mieliśmy znacznie tragiczniej- Mjr Smołucha miał 54 lata. Pozostawił żonę
sze zdarzenia, jak chociażby katastrofa Barbarę i dorosłego syna. Pośmiertnie awansowa-
samolotu Ił-62M „Tadeusz Kościuszko”,  ny na stopień podpułkownika.

nr 5/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT NUMERU Ks. Jan Twardowski: - Spieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą

Karierę wojskową rozpo-

czął od studiów w WAT.
Ukończył Wydział DZIEŃ
PO TRAGEDII
Mechaniczny na kierunku
samoloty i śmigłowce.
W dowództwie 1 Brygady
Lotnictwa Taktycznego mjr
mjr Wilczyński był szefem MIROSŁAW WILCZYŃSKI
sekcji techniki lotniczej. szef sekcji techniki lotniczej
Zostawił żonę i dwójkę 1 Brygady Lotnictwa Taktycznego
dzieci: 21-letnią córkę Pierwszy dzień po tragedii spędziliśmy
i pięcioletniego syna. Pośmiertnie awansowany z żołnierzami 12 Bazy Lotniczej i 8 Eskadry
na stopień podpułkownika.
Lotnictwa Taktycznego w Mirosławcu. Był to dzień
Służbę rozpoczął smutku, przygnębienia i żałoby.
w 40 pułku lotnictwa
myśliwsko-bombowego BOGUSŁAW POLITOWSKI
w Świdwinie. Zaczynał
w 1994 r. jako dowód-
ca klucza eksploatacji Po całonocnej jeździe samochodem te- To właśnie tutaj, na tę dyżurkę, poprzed-
osprzętu. Wykonywał kpt.
renowym o 4:30 docieramy do Mirosław- niego dnia około 19:10 zadzwonił kontro-
obowiązki inżynieryjne GRZEGORZ STEPANIUK ca. Od tragedii, która wydarzyła się w le- ler lotniska, informując o tragedii. Stąd po-
jako kierownik sekcji szef techniki lotniczej sie okalającym kompleks koszarowy i lot- szły sygnały uruchamiające potężną ma-
– inżynier SIL GOT oraz 40 Eskadry Lotnictwa Taktycznego nisko, minęło niespełna dziesięć godzin. chinę systemu ratunkowego. Jako pierw-
w sekcji inżynieryjno- Jest 24 stycznia. Jednak jest to ta sama noc, sze sygnał alarmowy otrzymały grupy ra-
-lotniczej. Przez ponad dwa lata był dowódcą która pogrążyła w bólu i rozpaczy miejsco- tunkowo-ewakuacyjna i naziemnego po-
klucza technicznego. 1 stycznia 2007 r. wych, armię i cały kraj. szukiwania. Kilka sekund później infor-
objął stanowisko szefa techniki lotniczej Przed bramą jednostki stoi kilka samo- macja o wypadku dotarła do Straży Po-
w 40 elt. Miał 40 lat. Zostawił żonę Mariolę chodów stacji telewizyjnych i radiowych. żarnej i Pogotowia Ratunkowego. Z tego
i dwójkę dzieci: 23-letnią córkę i 11-letniego Mimo bardzo wczesnej pory co jakiś czas miejsca o zdarzeniu powiadomiono służ-
syna. Pośmiertnie awansowany na stopień
operatorzy zapalają światła, a stojący przed by operacyjne Sił Powietrznych. Wówczas
majora.
kamerami reporterzy na żywo nadają in- nie było czasu na niedowierzanie, zasta-
formacje o zdarzeniu. nawianie się, refleksje.
Dowódca klucza tech-
Oficer dyżurny dziennikarza prasy re- Mimo wczesnej pory przez bramę jed-
nicznego 8 elt
sortowej zaprasza na dyżurkę. Na pytanie nostki wjeżdżają lub wyjeżdżają różne sa-
w Mirosławcu. Był jedną
z najmłodszych osób,
o rzecznika prasowego podnosi słuchaw- mochody. Właśnie wjechały trzy busy peł-
które zginęły w kata- kę telefonu. – Rzecznik mjr Bogdan Ziół- ne żandarmów z Wałcza. To wsparcie dla
strofie – niedawno ob- kowski niedawno pojechał do domu. Po wi- tych, którzy w lesie od wielu godzin pilnu-
chodził 34. urodziny. kpt.
zycie premiera, ministra i wielu bardzo ją rejonu, w którym zdarzył się wypadek.
W ubiegłym roku pełnił KAROL SZMIGIEL ważnych gości chciał się umyć i ogolić Chwilę później wjeżdża autobus pełen żoł-
służbę w Libanie, jed- dowódca klucza technicznego – wyjaśnia kapitan. – O spaniu nie ma na- nierzy. To z kolei wsparcie dla jednostki.
nak przez większość 8 Eskadry Lotnictwa Taktycznego wet mowy. Ma tu być za godzinę. Żołnierze Sił Powietrznych na miejscu tra-

Dlaczego?
służby wojskowej był
związany z bazą w Mirosławcu. Pracował tam
przy obsłudze technicznej samolotów Su-22.
Mieszkał także w tym mieście z żoną Elżbietą która wydarzyła się 9 maja 1987 r. mentować, także wizualnie. W podko-
i pięcioletnią córką. Pośmiertnie awansowany
w Lesie Kabackim. Zginęły wówczas misji medycznej natomiast pracują leka-
na stopień majora.
183 osoby. rze z WIML i psycholodzy.
Miał 38 lat, a na swoim Powołana komisja składa się z 29 osób. Psycholodzy?
koncie wylatane ponad
Kim są ci ludzie? – Oczywiście. Na podstawie zapisu
dwa tysiące godzin na
TS11 i Su-22.
– Są to najwybitniejsi specjaliści z róż- rozmów i wywiadów specjaliści ci od-
Wspominany jako bardzo nych dziedzin. Komisja składa się z kil- twarzają zachowania zarówno załogi,
życzliwy i służący pomo- ku podkomisji: lotniczej, technicznej jak i personelu naziemnego. Interpretu-
cą instruktor. Mieszkał i medycznej. W skład lotniczej wcho- ją motywację działania. Psycholodzy
kpt. pil.
w Pile, gdzie pozosta- PAWEŁ ZDUNEK dzą piloci, nawigatorzy, spece od łącz- uczestniczą w przesłuchaniach. Obser-
wił żonę Agnieszkę dowódca klucza lotniczego ności i dowodzenia. W zespole tech- wują, oceniają i bardzo pomagają w wy-
i dwójkę dzieci – syna 8 Eskadry Lotnictwa Taktycznego nicznym są biegli od silników, kon- pracowaniu właściwych wniosków.
i córkę. Casą wracał strukcji płatowca, awioniki i uzbroje-
z warszawskiej konferencji, na której został nia. W tej komisji są także oficerowie Komisja nie jest stałym gremium.
odznaczony honorową odznaką bezpieczeń- zajmujący się animacją, bowiem po – Oczywiście, że nie. W razie potrze-
stwa lotów. Pośmiertnie awansowany na sto- zbadaniu wypadku, określeniu jego by, a taka na pewno będzie, mam upo-
pień majora. przyczyn musimy to dobrze udoku- ważnienie ustawowe do powoływania

8 Polska Zbrojna nr 5/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO|
gedii, w lesie i na jego obrzeżach, tworzą
drugi, zewnętrzny kordon.
DLACZEGO?
Tej nocy w dyżurce oficera dyżurnego
to pytanie padało setki razy. Dlaczego do-
szło do takiej tragedii? Dlaczego zginęło
tylu doskonałych ludzi lotnictwa?
– To był taki porządny człowiek. Taki fa-
chowiec – mówią dyżurni o swoim dowód-
cy bazy płk. pil. Jerzym Piłacie. Mówią
niepytani. Chyba z potrzeby wyżalenia się.
– Albo Darek... Wspaniały człowiek – mó-
wią o Dariuszu Pawlaku – dowódcy dywi-
zjonu technicznego swojej jednostki. – Po-
leciał na odprawę jako podpułkownik.
W jednostce jest już rozkaz awansowy na
pułkownika. Dzisiaj miał być oficjalnie od-
czytany... Zostawił żonę w ciąży... Taka tra-
gedia... Dlaczego?
Powoli się rozwidnia. Do jednostki wjeż-
dżają kolejne auta. Inne wyjeżdżają. Sani-
tarka bazy podjeżdża pod bramę. – Dokąd
ona jedzie? – pyta oficer dyżurny służbę
z biura przepustek. – Lekarz jedzie do szpi-
tala w Wałczu po worki na zwłoki – pada
makabryczna odpowiedź.
Po chwili do jednostki wjeżdżają popro-
szeni o pomoc psycholodzy. Po jakimś cza-
sie pojawia się zwierzchnik wojskowej stra-
ży pożarnej. Przybywają także kolejni
żandarmi, prokuratorzy. Do pracy, jak
zwykle, tyle że ze smutkiem na twarzy
przyjeżdżają żołnierze zawodowi i pra-
cownicy bazy. Wielu ukradkiem zerka
na opuszczoną flagę.
DZIENNIKARZE
Przedstawicieli mediów przybywa.
W świat idzie informacja o znalezieniu
czarnej skrzynki. Skąd się wzięła – niewia-
domo. Jest to fałszywa wiadomość, jak wie-
le w ostatnich godzinach.
ekspertów z każdej dziedziny, nie tylko
z wojska, ale także z cywila.
Praca komisji przypomina układa-
nie puzzli. Z miejsca tragedii trze-
ba zabrać setki elementów i ułożyć
je w całość.
– Jest to bardzo trudne zadanie. Ko-
misja na podstawie tysięcy kawałków
musi określić stan techniczny maszyny
przed wypadkiem. Każdą blaszkę trze-
ba czasami obejrzeć dziesiątki razy.
Przy takim ważnym zadaniu od cze-
go zaczynacie pracę?
– Od pochylenia głów na miejscu zda-
rzenia i uczczenia minutą ciszy pamię-
ci naszych kolegów. Proszę pamiętać, że
nr 5/2008
ZGINELI
| | |
| | |
Rzecznik bazy mjr Ziółkowski niechęt-
nie rozmawia z przedstawicielami cywil-
nych mediów. – Oni przekłamują informa- Od początku służby woj-
cje. Mówiłem, że podczas wypadku samo- skowej był związany z jed-
nostką w Świdwinie, naj-
lot zahaczył skrzydłem o drzewa. Tłuma-
pierw 40 Pułkiem
czyłem, że było to w jakiejś fazie upadku. Lotnictwa Myśliwsko-
Dziennikarze źle zrozumieli. W świat po- -Bombowego, a później po-
szła wiadomość, że to właśnie było głów- wstałą w wyniku jego
kpt. pil.
ną przyczyną tragedii. Tak się nie robi – ża- restrukturyzacji
LESZEK ZIEMSKI
li się major. inspektor bezpieczeństwa lotów 40 Eskadrą Lotnictwa
W dyżurce odzywa się głos w radiosta- 40 Eskadra Lotnictwa Taktycznego Taktycznego. Ostatnio
cji. Patrol strzegący terenu w pobliżu miej- był w niej inspektorem
sca zdarzenia informuje oficera dyżurne- bezpieczeństwa lotów – szefem sekcji. Jednym
go, że pojawił się tam wóz transmisyjny z wyróżnień, jakie spotkało kpt. Ziemskiego, był
niemieckiej telewizji. Oficer dyżurny, któ- zaszczyt wbicia symbolicznego gwoździa w drze-
ry niedawno przejął służbę od swojego wiec sztandaru świdwińskiej eskadry. Kapitan
zmęczonego kolegi, wzywa kilku żołnie- miał żonę i dwójkę dzieci, 14-letnią córkę i dwu-
letniego syna. Pośmiertnie awansowany na sto-
rzy pododdziału alarmowego. Wojskowy
pień majora.
samochód rusza do lasu. Żołnierze mają
zawrócić natrętnych ludzi z kamerami. Pseudonim „Kuziem”.
Katastrofa W 1995 r. dostał przydział
do 46 plm. W 1997 r. trafił
K atastrofa, do jakiej doszło
w Mirosławcu, jest drugą w 50-let-
niej historii krakowskiego lotnictwa
do 13 Pułku Lotnictwa
Transportowego. Zanim
zasiadł za sterami samolo-
transportowego. 13 maja 1977 r. rozbił por. pil. tu CASA C-295M, latał ro-
się w Bejrucie, przy podchodzeniu do lą- ROBERT KUŹMA syjskimi maszynami An-
starszy instruktor z 13 Eskadry 26. W powietrzu spędził
dowania, samolot An-12 wypożyczony
Lotnictwa Transportowego ponad 2,5 tys. godzin,
przez LOT z 13 Pułku Lotnictwa
w tym ok. 700, pilotując
Transportowego. Zginęła cała dziewię- Casy. Podczas feralnego lotu z Warszawy był pierw-
cioosobowa załoga. szym pilotem i dowódcą załogi. Pozostawił żonę
Małgorzatę. Odznaczony brązowym medalem „Siły
Zbrojne w służbie Ojczyzny”. Pośmiertnie awanso-
Mija godzina i kolejne zgłoszenie. Patrol wany na stopień kapitana.
zatrzymał dwóch dziennikarzy jednej ze
stacji telewizyjnych. Żołnierze w obszarze W 2000 r. trafił do
zakazanym zarekwirowali ekipie kamery 7 Eskadry Lotnictwa
oraz kasety z nagraniami. Na polecenie ofi- Taktycznego w Powidzu.
cera dyżurnego przekazują zatrzymanych Od 2004 r. służył
oraz ich sprzęt żandarmerii. – Hieny, nicze- w 13 Eskadrze Lotnictwa
go nie uszanują – rzuca ktoś nieprzyjemną Transportowego, gdzie naj-
uwagę. Znów odzywa się telefon. Ktoś pierw latał samolotami
por. pil.
z Dowództwa Sił Powietrznych chce znać  MICHAŁ SMYCZYŃSKI An-26, a potem C-295M.
starszy pilot z 13 Eskadry
Na tych drugich wylatał
Lotnictwa Transportowego ok. 800 godzin. Podczas
lotu do Mirosławca był
drugim pilotem. Zostawił żonę Aleksandrę
w tych szczątkach spoczywają nasi przy- i 3-letnią córkę. Pośmiertnie awansowany
jaciele. Ludzie, z którymi widzieliśmy na stopień kapitana.
się kilkadziesiąt godzin wcześniej, któ-
rych doskonale znaliśmy... Wracając do Początkowo służył
pytania, pracę w terenie zaczynamy od w 13 Pułku, a potem
oględzin. Robimy szkice rozrzutu po- w 13 eltr jako technik na-
szczególnych części. Następnie wspól- ziemny. W 2005 r. prze-
nie z prokuraturą zabieramy zwłoki. szedł pomyślnie wszystkie
Później powoli kompletujemy elementy wymagane badania lekar-
statku powietrznego i zaczynamy ukła- sierż. skie i został dopuszczony
dać je w wyznaczonym miejscu w jed- JANUSZ ADAMCZYK do latania jako technik po-
nostce. Tam dopiero wykonuje się do- technik pokładowy z 13 Eskadry kładowy. Na pokładzie sa-
kładne oględziny i analizy. Już podczas Lotnictwa Transportowego molotu CASA C-295M, któ-
pierwszych czynności zaczynają się ro- ry rozbił się w Mirosławcu,
pełnił funkcję technika załadunku. Sierż. Adamczyk
dzić hipotezy. Każda podkomisja stawia
pozostawił żonę Agnieszkę i syna. Pośmiertnie
przypuszczenia co do przyczyn wypad-
awansowany na stopień chorążego.
ku. Później, na zasadzie eliminacji ko-
lejnych, dochodzimy do sedna.  Oprac. AD, JC, J.S, TW
Polska Zbrojna 9
TEMAT NUMERU Ks. Jan Twardowski: - Spieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą
L E K C J A P O K O R Y – Wie pan, że on drugi raz podchodził
do lądowania? – jeden z żołnierzy zawo-
DOWÓDCA 13 ESKADRY i por. pil. Michała i przyjaciele. Każdy pilot dowych jakby nabrał zaufania do przedsta-
LOTNICTWA Smyczyńskiego na samolo- jest entuzjastą lotnictwa. wicieli naszej gazety. – To nie znaczy, że
TRANSPORTOWEGO tach An-26. – Byli moimi Z Robertem byliśmy za ko- coś było nie tak. Takie rzeczy się zdarzają.
PPŁK PIL. LESZEK uczniami – powiedział łem podbiegunowym. Mógł źle podejść za pierwszym razem.
LEŚNIAK W NOCY Z 23 NA ppłk Leśniak. – Z pozostały- Lataliśmy w bardzo trud- Z miejsca katastrofy wracają żandarmi.
24 STYCZNIA WRAZ Z PSY- mi członkami załogi też wy- nych warunkach. On był Ściszonym głosem dzielą się uwagami
CHOLOGAMI POWIADA- konywałem loty. Lataliśmy drugim pilotem. Dzięki jego z tymi, którzy pojadą tam za chwilę. – Nie
MIAŁ RODZINY ZMARŁYCH i do Wietnamu, i na Wyspy wzorowej pomocy i współ- podchodź zbyt blisko. To makabryczny wi-
LOTNIKÓW O ICH ŚMIERCI. Zielonego Przylądka, i do pracy całej załogi wylądo- dok. Lepiej nie patrzeć. – mówi jeden ka-
– To były najgorsze chwile Konga. Odbyliśmy wiele lo- waliśmy bezpiecznie za ko- pral do drugiego. – Pilnuj terenu, stań ty-
w moim życiu – przyznał. tów na trasach krajowych. łem podbiegunowym łem, tak będzie najlepiej.
Dowódca 13 eltr szkolił To byli wysokiej klasy fa- i w ogóle cały ten ekstre- Kapral ma rację. Obraz na miejscu
por. pil. Roberta Kuźmę chowcy, wspaniali koledzy malny wylot był udany. (szus) uderzenia samolotu o ziemię jest maka-
bryczny. Potwierdził to szef komisji
nazwiska ludzi odpowiedzialnych za cere- dział na grupy. Gdy komisja będzie już płk Drozdowski. O tym, że niektórym
monię pogrzebową. Zdumiony oficer od- w komplecie, pojedzie na miejsce zdarzenia, żołnierzom przeszukującym teren nocą
kłada słuchawkę. Ktoś jest nadgorliwy. gdzie jak na razie pracują prokuratorzy. trzeba było udzielić pomocy psycholo-
Ktoś w dowództwie sprawujący funkcję Gdy biegli pod kierow- gicznej, mówili także ofi-
urzędniczą nie zdaje sobie sprawy, co dzie- nictwem płk. Drozdow- Rzecznik bazy cerowie jednostki.
je się w Mirosławcu. Nie ma zielonego po- skiego staną w miejscu Popołudnie. Na dyżurkę
jęcia, że zwłoki nadal pozostają w miejscu upadku C-295M o nume-
mjr Ziółkowski dociera z Warszawy infor-
wypadku, że prokuratura nie zakończyła rze „019”, najpierw po- niechętnie rozmawia macja o przylocie prezy-
jeszcze czynności dokumentacyjnych. Te- chylą głowy i minutą ci- denta. Sprzeczne okazują
go pierwszego dnia nikt jeszcze nie myślał szy oddadzą hołd tym, z przedstawicielami się wersje dotyczące miej-
o pogrzebie. którzy zginęli. Tak robi cywilnych mediów. sca lądowania głowy pań-
W nocy minister obrony powołał Komi- się zawsze. Tym razem stwa. Najpierw mówi się
sję Badania Wypadków Lotniczych Lot- biegli uczczą pamięć Twierdzi, że oni o Świdwinie, po jakimś
nictwa Państwowego. Na jej czele stanął swoich kolegów i przyja-
przekłamują informacje czasie o lotnisku w Gole-
płk Zbigniew Drozdowski – zastępca sze- ciół, z którymi kilkadzie- niowie. Wieczorem Lech
fa Inspektoratu MON ds. bezpieczeństwa siąt godzin wcześniej uczestniczyli w odpra- Kaczyński odwiedza Mirosławiec. Zapa-
lotów. Specjaliści wybrani do 29-osobowe- wie na temat bezpieczeństwa lotów. da decyzja o żałobie narodowej. Zbliża
go zespołu przez całą noc zjeżdżali do Mi- się wieczór. Kadra niezaangażowana
rosławca. Około południa pułkownik Droz- ŻAŁOBNE DZWONY w akcję oraz pracownicy wojska udali się
dowski prosi do siebie rzecznika prasowe- – O godzinie siedemnastej w naszym ko- do swoich domów. Gdy usłyszą dzwony,
go bazy. Korzystamy z okazji i zabieramy ściele odbędzie się msza żałobna – infor- pójdą na mszę oddać hołd swoim kole-
się do domku pilotów, aby poprosić szefa muje oficer dyżurny. – O dwudziestej msza gom i przełożonym. Następnego dnia po-
komisji o chwilę rozmowy. będzie także w Świdwinie. W chwilę póź- wrócą do jednostki wypełniać zadania. Do
Pułkownik dyktuje mjr. Ziółkowskiemu niej w telewizji słychać informację o tym, jednostki tej samej, ale już innej, bowiem
treść komunikatu dla mediów. Tego dnia że żałobne dzwony ogłoszą nabożeństwa naznaczonej tragedią. 
nie spotka się z dziennikarzami. Trwa do- także w Warszawie i wielu innych miej- Napisz do autora: boguslaw.politowski@
piero tworzenie się zespołu biegłych i po- scach w kraju. redakcjawojskowa.pl

Dlaczego?
Mając do dyspozycji tylu specjalistów,
nie sposób chyba nie ustalić jedno-
znacznie przyczyny katastrofy?
– Niestety, zdarza się, że nie da się
jednoznacznie określić powodów. Wte-
dy w protokole widnieje słowo, że
prawdopodobną przyczyną katastrofy
było to czy tamto. Tak się dzieje, gdy
komisja nie ma dowodów. Bywa, że ta-
kich niepodważalnych dowodów nie
jest w stanie dostarczyć nawet czarna
skrzynka.
Czym zatem jest czarna skrzynka?
– Jest to rejestrator parametrów lotu.
Kiedyś rejestrował on jedynie trzy pa-
rametry: czas, prędkość i wysokość lo-
tu. Obecnie obudowane mocno rejestra-
tory oparte na rekorderach rejestrują
bardzo wiele parametrów, a także roz-
mowy załogi ze sobą i z ziemią. Samo-
loty mają rejestratory katastroficzne
i eksploatacyjne. Te drugie mogą ulec
zniszczeniu podczas wypadku. Kata-
stroficzne zawsze jednak powinny po-
zostać nienaruszone.
Pracujecie w miejscu, gdzie leżą cia-
ła dwudziestu osób. Czy do takiej sy-
tuacji można się przygotować?
– Wczoraj z tymi ludźmi siedziałem
w jednej sali na konferencji o bezpie-
czeństwie lotów. Z mównicy chwaliłem
ich. W 2007 r. po raz pierwszy w histo-
rii nie mieliśmy w lotnictwie Sił Zbroj-
nych żadnego ciężkiego wypadku lot-
niczego. Znałem wszystkich. Z niektó-
rymi współpracowałem, inni byli kiedyś
moimi podwładnymi. To jest dla mnie
olbrzymie przeżycie… Nie, do takiej sy-
tuacji nie można się przygotować.
Na tę chwilę nie określi Pan przypusz-
czalnego czasu, jakiego potrzebuje
komisja do zakończenia pracy? Co
właściwie kończy prace komisji?
– Oczywiście, że nie wiem, jak dłu-
go przyjdzie nam pracować. Mogą to
być tygodnie, ale również miesiące. Za-
kończeniem jest podpisanie protokołów
oraz omówienie katastrofy i jej przyczyn
na szczeblu rodzaju sił zbrojnych.
Rozmawiał
Bogusław Politowski

10 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO POŻEGNANIA
„Umarłych wieczność dotąd trwa,
Dokąd pamięcią im się płaci.”
/W. Szymborska/
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość
o tragicznej w skutkach katastrofie samolotu, w której
Siły Zbrojne RP straciły doskonałych dowódców,
wspaniałych oficerów i wzorowych żołnierzy
gen. dyw. Andrzeja ANDRZEJEWSKIEGO
gen. bryg. Dariusza MACIĄGA
gen. bryg. Jerzego PIŁATA
płk. Zdzisława CIEŚLIKA
płk. Zbigniewa KSIĄŻKA
płk. Wojciecha MANIEWSKIEGO
płk. Dariusza PAWLAKA
ppłk. Piotra FIRLINGERA
ppłk. Jarosława HAŁADUSA
ppłk. Grzegorza JUŁGĘ
ppłk. Roberta MAJA
ppłk. Krzysztofa SMOŁUCHĘ
ppłk. Mirosława WILCZYŃSKIEGO
mjr. Grzegorza STEPANIUKA
mjr. Karola SZMIGLA
mjr. Pawła ZDUNKA
mjr. Leszka ZIEMSKIEGO
kpt. Roberta KUŹMĘ
kpt. Michała SMYCZYŃSKIEGO
chor. Janusza ADAMCZYKA
Pamięć o NICH
na zawsze pozostanie w naszych sercach!
W tym smutnym dla nas wszystkich czasie łączymy się
w bólu i żalu
z RODZINAMI i BLISKIMI ZMARŁYCH
Bogdan Klich, minister obrony narodowej
generał Franciszek Gągor, szef Sztabu Generalnego WP
„A jeśli komu droga otwarta do nieba,
Tym, co służą Ojczyźnie”
Jan Kochanowski, Pieśń XII
Wyrazy solidarności w bólu i smutku
oraz szczerego współczucia dla
Pani IWONY PIŁAT
oraz RODZINY i BLISKICH
z powodu tragicznej śmierci
gen. bryg. mgr. Jerzego PIŁATA
składają
głęboko poruszeni tragedią
dowództwo 12 Bazy Lotniczej
wraz z całą wspólnotą żołnierską garnizonu Mirosławiec.
„Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych”
nr 5/2008
| | | | |
| |
Pogrążeni w niewymownym smutku
składamy wyrazy głębokiego żalu i współczucia
RODZINOM i BLISKIM OFIAR
katastrofy lotniczej w Mirosławcu.
Z bólem żegnamy wspaniałych
PILOTÓW, LOTNIKÓW I KOLEGÓW
z SIŁ POWIETRZNYCH
SYNÓW, MĘŻÓW i OJCÓW.
Nie ma słów ani czynów, które mogłyby złagodzić nasz
ból i rozpacz po tak wielkiej i niepowetowanej stracie
najlepszych z pośród nas.
Ich dokonania pozostaną na zawsze w naszej pamięci.
Śmiercią lotnika odeszli
gen. dyw. Andrzej ANDRZEJEWSKI
gen. bryg. Dariusz MACIĄG
gen. bryg. Jerzy PIŁAT
płk Zbigniew KSIĄŻEK
płk Wojciech MANIEWSKI
płk Zdzisław CIEŚLIK
płk Dariusz PAWLAK
ppłk Piotr FIRLINGER
ppłk Jarosław HAŁADUS
ppłk Grzegorz JUŁGA
ppłk Robert MAJ
ppłk Krzysztof SMOŁUCHA
ppłk Mirosław WILCZYŃSKI
mjr Grzegorz STEPANIUK
mjr Karol SZMIGIEL
mjr Paweł ZDUNEK
mjr Leszek ZIEMSKI
kpt. Robert KUŹMA
kpt. Michał SMYCZYŃSKI
chor. Janusz ADAMCZYK
Cześć Ich pamięci!
Dowódca oraz kadra i pracownicy Sił Powietrznych
Pozostając w głębokim żalu i smutku
z powodu tragicznej śmierci
NASZYCH KOLEGÓW z SIŁ POWIETRZNYCH,
którzy zginęli 23 stycznia,
RODZINOM ZMARŁYCH LOTNIKÓW
w imieniu własnym oraz żołnierzy
i pracowników Wojsk Lądowych
składam wyrazy najgłębszego współczucia.
Cześć Ich pamięci!
Dowódca Wojsk Lądowych
gen. broni Waldemar Skrzypczak
Polska Zbrojna 11
AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
KARTOTEKA
GEN. CZESŁAW
PIĄTAS, do 2006 r.
– kiedy odszedł
do rezerwy – szef
SGWP, został sekre-
tarzem stanu
w MON. Będzie
odpowiadał za
profesjonalizację armii

GRZEGORZ PREDEL
i sprawy społeczne.

Dyplomatyczne spotkanie PROF. STANISŁAW

KOZIEJ, emerytowa-
ny generał, wykła-

M am nadzieję, że ten rok będzie owocny

dla współpracy wojskowej i politycznej
oraz że w jeszcze większym stopniu pomoże bu-
go spotkania minister Bogdan Klich. Była to tak-
że okazja do lepszego zapoznania się szefa MON
z akredytowanymi w Polsce wojskowymi dyplo-
dowca, wiceminister
obrony w okresie,
gdy MON kierował
dować międzynarodowe bezpieczeństwo. Tego matami, z dziekanem Wojskowego Korpusu Dy- Radosław Sikorski,
życzę naszym krajom i naszym narodom – zwró- plomatycznego attaché akredytowanych w Pol- objął zwolnione przez
cił się do wojskowych dyplomatów akredytowa- sce Lasse Lindalenem, attaché obrony Norwe- gen. Piątasa stanowisko
nych w Polsce 23 stycznia podczas noworoczne- gii, na czele. (GP) radcy ministra obrony. (ad)

PARLAMENTARNE DYSKUSJE
Podsekretarz stanu w MON Stanisław Komorowski zostałych celów gen. Błasik
na posiedzeniu sejmowej Komisji Obrony Narodowej wymienił modernizację
23 stycznia poinformował, że dostawy F-16 przebiegają PZL-130 Orlik, zapewnienie
możliwości zaawansowanego
szybciej niż planowano.
szkolenia w ośrodkach zagra-

W Polsce są już 33 ma-

szyny, 15 kolejnych
zostanie dostarczonych
w tym roku. Do prioryteto-
wych zadań wiceminister za-
liczył stworzenie pełnych na-
rodowych możliwości szko-
lenia, a wśród największych
zagrożeń pojawiła się kwe-
stia odchodzenia wykwalifi-
kowanych specjalistów do
firm cywilnych. W 2007 r.
odeszło 24 żołnierzy, na po-
czątku bieżącego odejdzie ko-
lejnych 29. Aby zatrzymać fa-
chowców w armii, resort obro-
ny planuje wdrożenie systemu
motywacyjnego, który gwaran-
towałby specjalistom dodatko-
we pieniądze. Dowódca Sił Po-
wietrznych gen. broni pil. An-
drzej Błasik poinformował, że
głównym zadaniem mającym
na celu zmniejszenie kosztów
szkolenia oraz zwiększenie je-
go efektywności będzie zakup
16–18 samolotów typu LIFT
(Lead-In Fighter Trainer).
Dzięki temu proces szkolenia
będzie mógł się odbywać w ca-
łości w Polsce, a nasz kraj zy-
ska możliwość zarobku przez
oferowanie usług szkolenio-
wych innym państwom mają-
cym F-16. Nie wybrano jesz-
cze konkretnego modelu samo-
lotu LIFT, nie zdecydowano
także, czy będą to nowe, czy też
używane maszyny. Wśród po-
nicznych do czasu zakupu
LIFT-ów oraz reorganizację
systemu szkolenia w WSO
SP, która spowoduje obniże-
nie jego kosztów przy jedno-
czesnym skróceniu czasu
trwania. Docelowo w Polsce
na jeden F-16 ma przypadać
dwóch w pełni wyszkolonych
pilotów. Plany DSP zakłada-
ją przeszkolenie do końca
2009 r. 48 pilotów, a do koń-
ca 2012 r. – 72. (kub)

Mjr Dariusz Kacperczyk, rzecznik prasowy Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych

Czy katastrofa Casy w Mirosławcu będzie miała wpływ na zabezpieczenie lotnicze
polskich misji wojskowych?
– Obecna sytuacja transpor- stamy z transportu strate- Do lotów tzw. rotacyjnych
towa nie obniży ani poziomu gicznego w ramach w przypadku Iraku
bezpieczeństwa polskich tzw. mostów powietrznych, i Afganistanu używane są
żołnierzy, ani ich zdolności dzięki którym kontyngenty samoloty czarterowane
bojowej w rejonie misji. są zabezpieczane logi- przez Amerykanów na pod-
Zarówno w przypadku kon- stycznie. Mosty te są orga- stawie tego samego poro-
tyngentu w Afganistanie, nizowane raz w miesiącu, zumienia. Sporadycznie
jak i w Iraku mamy podpi- na potrzeby strony pol- zdarzało się wykorzystanie
saną umowę dwustronną skiej. W związku z tym mo- do tego celu samolotów
SYLWIA GUZOWSKA

ze Stanami Zjednoczonymi że wydłużyć się oczekiwa- CASA. Nie ma więc żadne-

dotyczącą wsparcia nie na doraźne przerzuty go zagrożenia co do termi-
w transporcie lotniczym. materiałów i sprzętu między nowej rotacji IX i X zmiany
W obu tych misjach korzy- mostami powietrznymi. PKW Irak. (nb)

12 Polska Zbrojna nr 5/2008


| | WOJSKO
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU GAJUSZ |
KULISY
JULIUSZ
PORADY
CEZAR
(102–44
LOTY
WE MGLE
NORBERT BĄCZYK
Rok 2007 okazał się dla naszych lotników szczęśliwy. W siłach
zbrojnych nie doszło do żadnej katastrofy lotniczej. Problem
stanowią natomiast coraz starszy sprzęt i braki kadrowe. Niestety,
dziś już wiemy, że podsumowanie kolejnego roku będzie znacznie
bardziej ponure.
atrząc na zeszłoroczne staty-
styki, można stwierdzić, że by-
ło naprawdę nieźle – w Siłach
Powietrznych odnotowano
647 incydentów oraz 17 wy-
padków lotniczych. Ktoś może jednak za-
pytać, jak można się z tego cieszyć. Moż-
na, gdyż w terminologii lotniczej „wypad-
ki” dzieli się na ciężkie (WC) i lżejsze
(WL), a w 2007 r. w polskim lotnictwie
wojskowym nie było ani jednego zdarze-
nia, które kwalifikowałoby się do tej pierw-
szej kategorii. Owszem, miała miejsce jed-
na awaria lotnicza zakończona rozbiciem
samolotu AMX-T na skutek zderzenia
z ptakiem, ale maszyna należała do wło-
skich sił powietrznych.
Nic więc dziwnego, że na zorganizowa-
nej 23 stycznia jubileuszowej 50. Konfe-
rencji Bezpieczeństwa Lotów Lotnictwa
SZRP podsumowującej miniony rok pano-
wały dobre nastroje. Jednak zainaugurowa-
no ją minutą ciszy. Dla upamiętnienia
dwóch pilotów grupy akrobacyjnej Żela-
zny, którzy zginęli 1 września w czasie po-
kazów Air Show. Choć formalnie tragedia
nr 5/2008
MOTTO TYGODNIA
|
|
POR.SŁUŻBIE
| |
HISTORIAPOLITYK,
P.N.E.), RZYMSKI MILITARIA PRASA
WÓDZ,
ŚWIAT TO I OWO
DYKTATOR:
– Na wojnie wielkie wydarzenia bywają wynikiem
błahych przyczyn
KAROLINA PRYMLEWICZ
nie dotknęła wojska, to śmierć kolegów po-
ruszyła lotników. Niestety, tragicznym
zrządzeniem losu, kilkunastu uczestników
konferencji jeszcze tego samego dnia zgi-
nęło w katastrofie lotniczej i to – paradok-
salnie – w najbezpieczniejszym dotąd sa-
molocie w całych Siłach Powietrznych.
Kłopoty z silnikami
Nasze wojskowe lotnictwo, a więc sto-
sowne jednostki Sił Powietrznych, Wojsk
Lądowych i Marynarki Wojennej, zakoń-
czyło miniony rok z wynikiem 53 860 go-
dzin łącznego nalotu dla wszystkich stat-
ków powietrznych, z czego na SP przypa-
dło 35 625 godzin, WL – 11 980 godzin
(plus 2769 w PKW Irak), zaś MW wyla-
tała ich 3485. Wynik poprawny, jeśli po-
równać go choćby z tym sprzed pięciu lat,
gdy wszyscy razem wylatali niespełna
47 tys. godzin, choć jest to tylko ułamek
dawnej potęgi naszego lotnictwa. Jesz-
cze dziesięć lat temu, gdy użytkowali-
śmy MiG-21, same tylko Wojska Lotni-
cze i Obrony Powietrznej robiły większy
nalot niż dziś całe siły zbrojne.  czeństwo lotów.
|
| | |
Podział
zdarzeń
lotniczych
i ich definicje
Z darzenia lotnicze ze względu na skutki
dzielą się na następujące kategorie:
a) wypadki lotnicze
b) incydenty lotnicze.
Wypadki lotnicze dzielą się na wypadki cięż-
kie (WC) i wypadki lżejsze (WL).
Wypadki ciężkie dzielą się na:
Katastrofy lotnicze (K) – jeśli następstwem
jest śmierć lub zaginięcie osób przebywają-
cych na pokładzie w chwili zdarzenia.
Awarie lotnicze (A) – jeśli następstwem jest
całkowite zniszczenie statku powietrznego
bądź takie jego uszkodzenie, że remont jest
nieopłacalny bądź niemożliwy.
Poważne obrażenia ciała (POC) – jeśli oso-
ba przebywająca na pokładzie doznała cięż-
kich obrażeń ciała bądź jeśli jakikolwiek ele-
ment statku powietrznego, w tym taki, który
oddzielił się od niego lub został wytworzony
przez statek powietrzny (np. strumień gazów
wylotowych), przyczynił się do śmierci osoby
przebywającej poza statkiem powietrznym.
Wypadki lżejsze dzielą się na:
Znaczne uszkodzenie statku powietrznego
(UZ) – jeśli jego następstwem jest uszkodze-
nie statku powietrznego lub jakiegoś główne-
go elementu w stopniu wymagającym jego
naprawy przez zakład produkcyjny bądź
remontowy.
Obrażenie ciała (OC) – jeżeli jego następ-
stwem jest konieczność leczenia szpitalnego
poniżej 30 dni osoby przebywającej w chwili
zdarzenia na pokładzie statku powietrznego.
Uszkodzenie statku powietrznego (U) – jeśli
jego następstwem są uszkodzenia umożliwia-
jące naprawę w miejscu użytkowania.
Incydenty lotnicze dzielą się na poważne in-
cydenty lotnicze (PI) i incydenty lotnicze (I).
Poważny incydent ma miejsce m.in. wtedy,
gdy następuje uszkodzenia statku powietrz-
nego umożliwiające naprawę jego użytkowa-
nia, a nie zostaje zaklasyfikowane jako U, gdy
mają miejsce lekkie obrażenia ciała, wtedy,
gdy od statku powietrznego oderwie się jaki-
kolwiek element niepowodujący jednak skut-
ków wypadku lotniczego, gdy ma miejsce koli-
zja statków powietrznych bez skutków wypad-
ku lotniczego, gdy zachodzi konieczność lądo-
wania z niepracującym silnikiem.
Incydent – każde inne niż wypadek i poważ-
ny incydent lotniczy zdarzenie związane z eks-
ploatacją statku powietrznego, które ma lub
mogło mieć niekorzystny wpływ na bezpie-
Polska Zbrojna 13
FORUM LOTNICTWO
Obecnie możliwości bojowe mierzy
się jednak nie liczbą, a nowoczesnością sa-
molotów i ich sprawnością techniczną.
A z tym jest mimo wszystko coraz lepiej.
Z jednej strony mocno eksploatujemy no-
we F-16 i C-295M, z drugiej dość inten-
sywnie latają uważane za nieperspekty-
wiczne Su-22. W zeszłym roku Suchoje
spędziły na niebie ponad 3500 godzin, co
klasyfikuje je na trzecim miejscu w kate-
gorii wykonanego nalotu, zaraz po trans-
portowcach CASA C-295M i M-28. Dla
porównania – F-16 i MiG-29 spędziły
w powietrzu odpowiednio po 2500 i 2100
godzin. Jednak coraz starsze Su-22 miały
najwięcej wypadków lotniczych – ze wspo-
mnianych 17 aż osiem.
16 października 2007 r. samolot
Su-22M4 z 8 Eskadry Lotnictwa Taktycz-
nego z Mirosławca szykował się do kolej-
nego lotu. Pilot wkołował na pas startowy
i zaczął zwiększać obroty silnika. W tym
momencie w kabinie zapaliła się lampka
„zmniejsz obroty”, wobec czego pilot sko-
łował na płaszczyznę postojową i wyłączył
silnik. Okazało się, że urwała się połowa
łopatki nr 51 na pierwszym stopniu turbi-
ny, uszkadzając pozostałe łopatki. Zdarze-
nie zakwalifikowano jako lżejszy wypadek
lotniczy ze znacznym uszkodzeniem stat-
ku powietrznego. To wydarzenie pokazu-
je, jaki charakter miały zeszłoroczne awa-
rie samolotów wojskowych. Prawie wszyst-
kie były niegroźne. Zdarzały się zarówno
na ziemi, jak i w powietrzu, a źródło pro-
blemów w aż 16 na 17 zdarzeń określo-
nych jako wypadek miało jakiś związek
z awarią jednostki napędowej, najczęściej
urwaniem łopatek turbiny.
Dla wspomnianych Su-22 szczególnie
ciężki okazał się sierpień 2007 r., kiedy to
między 13 a 29 dniem tego miesiąca aż
trzy razy doszło do uszkodzenia silników
tylko w eskadrze ze Świdwina. 3 wrze-
śnia natomiast, podczas obsługi przed lo-
tem, w jednym z samolotów Jastrząb tech-
nik stwierdził uszkodzenie krawędzi na-
tarcia łopatki pierwszego stopnia sprężar-
ki, a później uszkodzenie kolejnych łopa-
tek. Przyczyną było zassanie ciała obce-
go z płyty lotniska. Co ważne, tylko to zda-
rzenie uznaje się za jedyny lżejszy wypa-
dek w historii eksploatacji F-16 w zeszłym
roku. Natomiast piloci naszych najnow-
szych maszyn zapewne najbardziej zapa-
miętali cztery przypadki, w których drob-
ne awarie zmusiły ich do przerwania lotu
i skierowania się na najbliższe lotnisko
(zgodnie z procedurą). Nie były to jednak
wypadki, a incydenty.
Z bardziej znanych zdarzeń minionego
roku należy jeszcze wymienić uszkodzenie
belki ogonowej i łopat wirnika głównego
w czasie lądowania autorotacyjnego śmi-
głowca SW-4 3 kwietnia w Dęblinie oraz
wytoczenie się MiG-29 z pasa startowego
27 listopada w Malborku, w wyniku czego
silniki myśliwca zassały duże ilości błota
i trawy. Łącznie na 17 wypadków lotniczych
w SP osiem dotyczyło Su-22, trzy MiG-29,
dwa samolotów M-28, zaś pojedyncze
– SW-4, Mi-2, TS-11 i F-16. To naprawdę
mało, zważywszy na ponad 30 tysięcy go-
dzin spędzonych w powietrzu. Najbezpiecz-
niejszym i najmniej awaryjnym samolotem
w 2007 r. okazały się C-295M. Wylatały
4500 godzin bez wypadku.
Spokojny rok
Jeszcze lepsze statystyki bezpieczeństwa
lotów miały w zeszłym roku jednostki
Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej
– łącznie zaledwie dwa wypadki lżejsze
w WL i jeden w MW. Najbardziej znanym

Paradoksem
naszego lotnictwa jest
konieczność jednoczesnego
radzenia sobie
z eksploatacją maszyn
awangardowych, jak i wręcz
muzealnych. Na razie
w służbie muszą pozostać
zarówno jedne, jak
i drugie

Liczba zdarzeń lotniczych w zależności

200
od typu statku powietrznego w 2007 r.
180
160

140
120

100
80
60
40

20
0
MiG-29

F-16

Su-22

PZL-130

TS-11

Mi-2

M-28/An-28

An-26

CASA-295

An-2

SW-4

Mi-8

Tu-154

Jak-40

Bell-412
W-3

14 Polska Zbrojna nr 5/2008

 ZAPIS FORUM|
FORUM NA |
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO|
był bez wątpienia wypadek, który wyda-
rzył się w Nowym Glinniku 11 kwietnia.
W stojącym jeszcze na płycie lotniska
śmigłowcu W-3W „0615” na skutek ko-
rozji urwały się cięgna wielopłytkowe,
co z kolei doprowadziło do urwania ło-
paty śmigła ogonowego i poważnych
uszkodzeń całego ogona.
Specyficzny charakter miały zdarze-
nia w Iraku. W 2007 r. nasi piloci
z 25 BKPow i pułków śmigłowców bojo-
wych latający w PKW nie popełnili żad-
nego błędu, który doprowadziłby do incy-
dentu lotniczego, natomiast kilkakrotnie
ostrzelano polskie śmigłowce. Na ogół ku-
le trafiały w belkę ogonową, choć raz po-
cisk karabinowy wpadł do kabiny pilotów,
na szczęście już po wytraceniu prędkości
o elementy zewnętrzne kadłuba.
Ogólnie 2007 r. okazał się jednym
z najbezpieczniejszych w ostatnich la-
tach. Choć wspomniane powyżej wypad-
ki mogą sugerować coś innego, dzięki
surowym procedurom bezpieczeństwa
i ciężkiej pracy techników nie doszło do
sytuacji, która mogłaby zakończyć się
tragedią. Mieliśmy też mnóstwo szczę-
ścia – poważne defekty, jeśli już wystę-
4500
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
CASA-295
M-28/An-28
Su-22
Mi-2
nr 5/2008
| | |
| |
powały, to na ziemi. Również ani jedno
zderzenie z ptakiem nie doprowadziło do
katastrofy czy awarii lotniczej polskiego
samolotu (a odnotowano 17 zderzeń).
Lepiej nie będzie
Szkoda, że tego samego nie można po-
wiedzieć o roku bieżącym, który zaczął się
jedną z największych katastrof w historii
naszego lotnictwa. Jej przyczyny zbada
specjalna komisja. Tymczasem zagrożenia
dla bezpieczeństwa lotów od kilku lat po-
zostają niezmienne. Po pierwsze należy
usprawnić system kształcenia techników
lotniczych (personel służby inżynieryjno-
-lotniczej eskadr i kluczy), ponieważ z po-
wodu niskich pensji czy wręcz degradacji
etatowej wielu doświadczonych żołnierzy
odeszło do cywila, gdzie bez problemu zna-
lazło pracę. To właśnie nie piloci, ale służ-
ba inżynieryjno-lotnicza stała się obecnie
wąskim gardłem naszego lotnictwa. Do te-
go występuje duża rotacja kadry na stano-
wiskach bezpośrednio związanych z orga-
nizacją lotów.
Zresztą nawet najbardziej oddani służ-
bie ludzie mogą okazać się bezradni wo-
bec problemów technicznych, ponieważ
Nalot ogólny statków
powietrznych w 2007 r.
TS-11
PZL-130
F-16
MiG-29
Mi-8
Tu-154
An-2
W-3
| | |
park sprzętowy starzeje się coraz bar-
dziej. Samoloty TS-11 czy śmigłowce
Mi-2 już dawno powinny zostać wyco-
fane, przedłużanie resursów nie może
trwać w nieskończoność.
Kłopoty dotykają i młodsze konstrukcje.
Pół biedy, jeśli brakuje części i trzeba uzie-
miać statki powietrzne, czasem nawet na
długie miesiące. Gorzej, jeśli samoloty czy
śmigłowce otrzymują wadliwe części za-
mienne lub zostają wyremontowane w za-
kładach naprawczych w sposób nieprofe-
sjonalny i następnie są dopuszczane do lo-
tów, bo to może przynieść tragiczne kon-
sekwencje. Paradoksem naszego lotnictwa,
a zwłaszcza SP, jest konieczność jednocze-
snego radzenia sobie z eksploatacją ma-
szyn awangardowych, używanych według
zupełnie nowych procedur (F-16 Block
52+), i samolotów wręcz muzealnych. Na
razie w służbie muszą pozostać zarówno
jedne, jak i drugie. I będą coraz intensyw-
niej eksploatowane. Na rok 2008 same tyl-
ko SP planują nalot na poziomie 45 tys. go-
dzin, czyli aż 25 proc. większy niż w roku
minionym. 
Napisz do autora:
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
PAWEŁ KĘPKA
An-26
Jak-40
SW-4
Bell-412
Polska Zbrojna 15
BUZDYGANY 2007

WYBIERZMY NAJLEPSZYCH

Szanowni Czytelnicy!
W
ubiegłym tygodniu opublikowaliśmy regulamin tego-
rocznych Buzdyganów, a w tym – zgodnie z zapo-
wiedzią – publikujemy listę dziesięciu żołnierzy, któ-
rych zdecydowaliśmy się wskazać jako kandydatów do tytułu
żołnierza roku. Listę układaliśmy tak, by była jak najbardziej re-
prezentatywna – znaleźć więc można na niej zarówno pierwsze-
go żołnierza Rzeczypospolitej – szefa Sztabu Generalnego WP,
jak i starszego szeregowego. Na liście są przedstawiciele wszyst-
kich trzech rodzajów sił zbrojnych, żołnierze z linii, a także ci,
którzy zajmują się pracą koncepcyjną. I – co najważniejsze – lista
pozostaje otwarta. Jedenasta, wolna pozycja, jest przeznaczona
dla Was. Jeśli uważacie, że wśród wskazanych przez nas kandy-
datów nie ma tego, który powinien otrzymać nagrodę żołnierza
roku, wystarczy, że dopiszecie na kuponie swój typ. Tytuł ten mo-
że bowiem zdobyć każdy, kto nosi mundur żołnierza wojska pol-
skiego. Jeśli każdy żołnierz nosi w plecaku buławę marszałkow-
ską – to każdy nosi też buzdygan. Wybierzmy najlepszych!
Redakcja

Kmdr ppor. Leszek Dziadek
– dowódca okrętu podwodnego
ORP „Kondor”. W listopadzie 2007 r.
brał udział w zabezpieczeniu szkolenia
jednostek NATO przy-
gotowujących się do
działań w ramach
NRF (Sił Odpowiedzi
NATO) na wodach
Kanału Angielskiego.
Załoga polskiej jed-
nostki szkoliła
i sprawdzała okręty sił morskich NA-
TO w zwalczaniu okrętów podwod-
nych, wykonywała m.in. pozorowane
ataki torpedowe, nękała, prowadziła ak-
cje blokadowe oraz inne działania, któ-
re utrudniały życie egzaminowanym
jednostkom nawodnym starającym się
o wejście do Sił Odpowiedzi NATO.
Podczas ćwiczeń okręt przepłynął 2600
mil morskich, z czego 1500 pod wodą.
Gen. Franciszek Gągor – szef
Sztabu Generalnego WP, pierwszy żoł-
nierz Rzeczypospolitej. W zeszłym ro-
ku o jeden głos przegrał walkę o stano-
wisko przewodniczą-
cego Komitetu Woj-
skowego NATO. De-
cyzją ministra obrony
narodowej Bogdana
Klicha kierowany
przez niego Sztab Ge-
neralny odzyskał do-
minującą pozycję w polskiej armii
i dziś znów jest najważniejszą instytu-
cją wojskową, której podporządkowane
są rodzaje sił zbrojnych i nowo powoła-
ne dowództwa. Gen. Gągor przed obję-
ciem stanowiska szefa SGWP był m.in.
dowódcą misji UNIKOM w Iraku, do-
wódcą misji UNDOF na Wzgórzach
Golan oraz polskim przedstawicielem
wojskowym przy komitetach wojsko-
wych NATO i UE w Brukseli
w latach 2004–2006 r.
Kpt. Włodzimierz Kopeć – wraz
z mjr rez. Piotrem Tarnawskim zakoń-
czył w 2007 r., po wielu latach pracy,
przygotowanie systemu walki wręcz.
Entuzjaści krav-magi samodzielnie
opracowali program
walki w bliskim kon-
takcie dla żołnierzy
Sił Zbrojnych RP, wy-
dali podręcznik meto-
dyczny i przeszkolili
521 instruktorów woj-
skowych, którzy uzy-
skali uprawnienia do szkolenia w woj-
sku. Przygotowanie tego wszystkiego
zajęło im blisko pięć lat, kolejne dwa
były potrzebne na wdrożenie systemu
do armii. Obaj oficerowie są prezesami
i instruktorami Stowarzyszenia Krav-
Maga Polska należącego do prowadzo-
nej przez Richarda Douieba Europej-
skiej Federacji Krav-Maga.
St. szer. Michał Ożóg – żołnierz
kompanii inżynieryjnej 1 Brzeskiej
Brygady Saperów. Służbę w wojsku
rozpoczął w 2000 r. jako żołnierz służ-
by zasadniczej. Po jej
odbyciu postanowił
związać się z woj-
skiem i od 2004 r. słu-
ży jako szeregowy za-
wodowy w 1 BSap.
Od tego czasu zdążył
wziąć udział w czte-
rech misjach: w Syrii, Afganistanie,
Pakistanie i ponownie w Afganistanie.
W lipcu 2007 r. podczas patrolu hum-
mer, którym jechał, natrafił na minę.
Pojazd spłonął doszczętnie,
a szer. Ożóg doznał bardzo poważnych
poparzeń, obejmujących 8 proc. po-
wierzchni ciała. Nie załamał się jed-
nak, nie zniechęcił do munduru. Pra-
gnie wrócić do służby i nie czuje obaw
przed wyjazdem na kolejną misję.
Gen. bryg. Mirosław Różański
– dowódca 17 Brygady Zmechanizowa-
nej. W 2007 r. wyjechał ze swoimi żoł-
nierzami do Iraku,
gdzie stanął na czele
stacjonującej
w Al-Kut Polskiej
Grupy Bojowej. Dzię-
ki aktywności PGB
udało się aresztować
34 terrorystów, prze-

16 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
chwycić 26 sztuk broni, ponad 3200
sztuk amunicji, 32 rakiety, 134 pociski
artyleryjskie i 94 kg materiałów wybu-
chowych. Wszyscy żołnierze dowodze-
ni przez generała Różańskiego wrócili
bezpiecznie do domu. W kraju dowód-
ca 17 BZ był jednym z inicjatorów
utworzenia Szkoły Snajperów, która
w przyszłości ma szkolić polskich
strzelców wyborowych.
Sierż. sztab. Zbigniew
Siekierski – żołnierz 56 Kujawskiego
Pułku Śmigłowców Bojowych. W cza-
sie akcji bojowej w Iraku uratował ży-
cie rannemu koledze
i ocalił śmigłowiec
przed zniszczeniem.
Za męstwo i odwagę
został odznaczony
Krzyżem Kawaler-
skim Orderu Krzyża
Wojskowego, a kole-
dzy podoficerowie wybrali go na pod-
oficera roku Wojsk Lądowych. Swoją
postawą udowodnił, że słowa: „żołnie-
rze nie pracują, lecz służą”, nie są tylko
pustą formułką.
Gen. broni Waldemar
Skrzypczak – dowódca Wojsk Lądo-
wych. Od lat uwielbiany i podziwiany
przez swoich żołnierzy. Na szacunek
zasłużył sobie ciężką
pracą (w której często
nie liczy się z wła-
snym zdrowiem)
i tym, że zawsze sta-
wał po stronie dowo-
dzonych przez siebie
żołnierzy. W minio-
nym roku bardzo szybko reagował na sy-
gnały dotyczące niedostatecznego wypo-
sażenia naszych wojskowych pełniących
służbę w Afganistanie. Po zatrzymaniu
nr 5/2008
| | | |
polskich żołnierzy biorących udział w
tragicznym incydencie, do jakiego doszło
w Nangar Khel, konsekwentnie bronił
swoich podwładnych, ręcząc za nich wła-
snym stanowiskiem. Żołnierze mówią o
nim krótko: „prawdziwy dowódca”.
Mjr Tomasz Szulejko – rzecznik
prasowy Centrum Szkolenia Wojsk
Lądowych w Poznaniu. Jeden z naj-
aktywniejszych
przedstawicieli służ-
by prasowej w woj-
sku – to dzięki nie-
mu, czytając lokalną
prasę, można czasem
odnieść wrażenie, że
Poznań jest wojskową
stolicą Polski. Aktywny zarówno jeśli
chodzi o przygotowywanie informa-
cji, jak i inspirowanie dziennikarzy
do publikowania materiałów na temat
centrum. Jak mało kto zasługuje na
tytuł PR-owca w mundurze.
22 stycznia mjr Tomasz Szulejko ob-
jął obowiązki publicysty Redakcji
Wojskowej.
Płk Anatol Tichoniuk – Dziekan
Konwentu Dziekanów Korpusu Ofice-
rów Wojska Polskiego. Jedyny żołnierz
w polskiej armii, który na swoje stano-
wisko wybierany jest w demokratycz-
nym głosowaniu – tym większym suk-
cesem jest jego zeszłoroczny wybór na
kolejną kadencję. Do sukcesów
płk. Tichoniuka w mijającym roku na-
leży zaliczyć noweli-
zację ustawy pragma-
tycznej, opiniowaną
przez konwent, pod-
wyżki płac dla żołnie-
rzy wojska polskiego
oraz dziesiątki spraw,
w których konwent
| | |
bez błysków fleszy pomagał potrzebu-
jącym żołnierzom.
Mjr pil. Cezary „Cezar”
Wiśniewski – zastępca dowódcy
6 Eskadry Lotnictwa Taktycznego. Za
sterami samolotów od-
rzutowych spędził bli-
sko 1500 godzin (łącz-
nie 62,5 dnia!). Dzięki
doświadczeniu i umie-
jętnościom zdobytym
w 41 elt z Malborka
jako pierwszy polski
pilot przeleciał nad Oceanem Atlantyc-
kim z USA do Polski.
Uwaga! Na jednym kuponie można
wskazać tylko jednego kandydata!
 Kmdr ppor. Leszek Dziadek
 Gen. Franciszek Gągor
 Kpt. Włodzimierz Kopeć
 St. szer. Michał Ożóg
 Gen. bryg. Mirosław Różański
 Sierż. sztab. Zbigniew Siekierski
 Gen. broni Waldemar Skrzypczak
 Mjr Tomasz Szulejko
 Płk Anatol Tichoniuk
 Mjr pil. Cezary „Cezar” Wiśniewski
 ...........................................................
P rosimy o nadsyłanie kuponów do
10 marca na adres: Redakcja
Wojskowa z siedzibą w Warszawie,
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa,
z dopiskiem „Buzdygany”. Kupon można
pobrać również ze strony www.zolnierz-
polski.pl. i wysłać na adres: aneta.wi-
sniewska@redakcjawojskowa.pl.
W przypadku dopisania do listy swojego kandydata
prosimy do kuponu dołączyć krótkie uzasadnienie
Polska Zbrojna 17
AAAAAAA SPADOCHRONIARSTWO
WOJSKO AAAAAAAA
Skok
w nieznane PIOTR BERNABIUK
Spadochroniarzy z 6 Brygady Desantowo-Szturmowej niepokoją
wszelkie plany dotyczące ich przyszłości. Mają bowiem bolesne
doświadczenia po tym, gdy niszczono coś wbrew ich opinii
lub wcale o zdanie nie pytając.
Spadochroniarze z 6 Brygady Desanto-
wo-Szturmowej nie chcą wylewać swoich
żali publicznie, żeby nie zepsuć atmosfery
przed rozmowami na temat szerokiej wizji
spadochroniarstwa w siłach zbrojnych.
A takie wkrótce mają się odbyć. Są prze-
konani, że wreszcie, po latach, będzie z kim
i o czym rozmawiać. Zatem na czym po-
lega problem?
Chodzi o to, że w brygadzie wielkie emo-
cje budzi wizja przeprowadzania szkolenia
spadochronowego w mającym powstać
niebawem Ośrodku Szkolenia Aeromobil-
nego i Spadochronowego w Leźnicy Wiel-
kiej. Spadochroniarzy nie przekonały też
zupełnie argumenty płk. Tomasza Bere-
zowskiego, szefa wojsk aeromobilnych
Wojsk Lądowych, zaprezentowane na ła-
mach „Polski Zbrojnej” („Trzeci wymiar”
nr 50/2007). Nie podważają potrzeby szko-
lenia aeromobilnego związanego ze śmi-
głowcami, a tym samym nie kwestionują
powierzenia 25 Brygadzie Kawalerii Po-
wietrznej misji zorganizowania ośrodka.
Jeśli można postawić tu jakiekolwiek sen-
sowne pytanie, to jedynie: dlaczego do-
piero teraz? Dziś każdy powinien być oby-
ty z „trzecim wymiarem”, łącznie z żoł-
nierzami dywizji pancernych i zmechani-
zowanych. Natomiast nie ma wyspecjali-
zowanego sprzętu i ogólnodostępnych
procedur, jasnych nie tylko dla specjali-
stów, ale też dla każdego szeregowego.
Podobne problemy są zresztą ze szkole-
niami specjalistów Medevac czy TZKOP,
czyli taktycznych zespołów kontroli obsza-
ru powietrznego.
Dziwne połączenie
Emocje wzięły się również stąd, że nikt
do tej pory nie rozmawiał o tym z żołnie-
rzami 6 Brygady Desantowo-Szturmowej,
głównym beneficjentem przygotowywane-
go projektu. Nie było żadnych uzgodnień,
żadnych konsultacji, a przepisy mówią ja-
18 Polska Zbrojna
sno, że wypowiadać się formalnie i publicz-
nie jako rzeczoznawca w sprawie szkole-
nia spadochronowego może jedynie spe-
cjalista z uprawnieniami instruktora kla-
sy mistrzowskiej. Poza tym spadochro-
JACEK SZUSTAKOWSKI
niarze dziwią się, że znalazły się etaty na
obsadzenie kadrą powstającego ośrodka,
a nie było ich dla kompetentnych fachow-
ców, którzy zasiedliby w Sztabie Gene-
ralnym i Dowództwie Wojsk Lądowych.
A to również nie są żadne krakowskie fa-
naberie, bowiem obowiązek utworzenia
wyspecjalizowanych komórek, koordy-
nujących sprawy szkolenia spadochrono-
wego w dowództwach rodzajów wojsk
i SG, wymusza obowiązująca dziś in-
strukcja. Zapis w niej z mocy prawa ma być
ochroną przed konsekwencjami decyzji
podejmowanych przez osoby nie w pełni
kompetentne.
Ponadto działania spadochronowe nie
mają żadnego przełożenia na działania ae-
romobilne. Bardziej pasuje już do nich
wspinaczka, techniki wysokościowe,
w tym węzły, liny, osprzęt i wszystko, co
we współpracy ze śmigłowcem może oka-
zać się niezbędne. Deklaracja, że przy oka-
zji przenosin szkolenia nikt niczego nie za-
bierze brygadzie, wydaje się spadochronia-
rzom sformułowaniem dość lekkomyśl-
nym. Skąd bowiem pojawią się nagle do-
datkowe limity nalotu? Skąd przylecą do-
datkowe samoloty? Żołnierze brygady
uważają, że nie broni się również pomysł
przeniesienia do Leźnicy Wielkiej szkole-
nia instruktorów spadochronowych. Od po-
nad czterdziestu lat robi to Wrocław, i nikt,
jak do tej pory, nie przedstawił rozsądnych
argumentów na rozbicie działającego tam
systemu. A przede wszystkim trudno dziś,
ich zdaniem, znaleźć jakikolwiek sens
w rozdrabnianiu niewielkich przecież
w naszym wojsku sił spadochronowych.
Swej opinii na ten temat nie zamierza
ukrywać płk Tomasz Piekarski, zastępca
dowódcy 6 BDSz, zarazem instruktor spa-
dochronowy klasy mistrzowskiej, przez la-
ta szef służby spadochronowej brygady
i niekwestionowany autorytet w tej dzie-
dzinie: – Po co mamy tworzyć coś, co bę-
dzie konkurencją lub zbędnym dublowa-
niem dla istniejących i sprawnie działają-
cych struktur? Nie widzimy potrzeby, aby
ktoś w naszej brygadzie szkolił żołnierzy,
bo to my od tego jesteśmy, mamy odpo-
wiednie struktury i wiemy, jak prowadzić
wszelką działalność związaną z jednostką
powietrznodesantową. Najbardziej bulwer-
sujący wydaje się płk. Piekarskiemu po-
mysł ściągania do ośrodka instruktorów
z jednostek: – Nie wyobrażam sobie odda-
nia kogokolwiek z Krakowa! Pozbycie się
jednego człowieka byłoby poważnym
uszczerbkiem dla szkolenia spadochrono-
wego w brygadzie. W służbie spadochro-
nowej w efekcie zaniedbań proceduralnych
sprzed kilku lat brakuje dziś instruktorów
odpowiedniej do potrzeb klasy.
Efekt uzawodowienia
Zbędnym więc dobrodziejstwem wyda-
je się deklaracja odciążenia 6 Brygady De-
santowo-Szturmowej od obowiązków czy
też mówienie o zracjonalizowaniu pracy jej
instruktorów. Jak twierdzą w Krakowie, nie
było przypadku, żeby w związku z jakimi-
kolwiek zadaniami, łącznie z przygotowa-
niem kontyngentów do misji, zaniedbano
szkolenie spadochronowe. Nikt też tu nie
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO |
narzeka na brak zajęcia, bowiem desanto-
wanie odbywa się systemem ciągłym – to
jest niczym taśma produkcyjna, której rytm
może zakłócić jedynie brak samolotów czy
załamanie pogody.
Pułkownik Piekarski uważa, że warto
przypomnieć sprawy oczywiste: – Bryga-
da jest pracującym nieustannie kombina-
tem, a nie manufakturą. Tylko ktoś zupeł-
nie niezorientowany może sobie wyobra-
żać, że prowadzimy skoki od czasu do cza-
su, a następnie sobie leżymy. Taka sytuacja
mogłaby zaistnieć, gdyby skakała jedna
kompania, a nie kilka tysięcy osób.
Pułkownik obawia się również, że pro-
jektodawcy mylnie pojmują specyfikę spa-
dochroniarstwa. Nie dostrzegają, że po
czterdziestoczterogodzinnym szkoleniu na-
ziemnym i wykonaniu pięciu skoków żoł-
nierz, otrzymując tytuł skoczka, kończył-
by zajęcia w ośrodku. W brygadzie prze-
chodziłby do wykonywania skoków szkol-
no-treningowych i szkolno-bojowych, do
udziału w ćwiczeniach.
Owszem, przez długie lata największą
zmorą było dla dywizji, a potem brygady,
doprowadzenie tysięcy żołnierzy służby
zasadniczej do tytułu skoczka spadochro-
nowego. Do lat 80. jednostki korzystały
z pomocy ośrodka w Krośnie, gdzie po-
borowi wykonywali pierwsze trzy skoki,
będące również wstępną weryfikacją. Na-
stępnie wcielano ich do wojska. Dziś, po
uzawodowieniu, nie mamy już takich po-
| | | |
| |
EKSPERT
Płk Tomasz
Piekarski,
zastępca dowódcy
6 Brygady
Desantowo-
-Szturmowej:
– Jesteśmy w 6 BDSz na etapie wypra-
cowywania nowej, w pełni powietrzno-
desantowej formuły dla naszych jedno-
stek. Mam nadzieję, że uzyska ona
przychylność Dowództwa Wojsk
Lądowych i w najbliższym czasie bę-
dziemy mogli przedstawić interesującą
perspektywę rozwoju.
NAJPILNIEJSZĄ SPRAWĄ w wojsko-
wym spadochroniarstwie jest ulokowa-
nie w Sztabie Generalnym i rodzajach
sił zbrojnych, zgodnie z wymogami in-
strukcji, wysokiej klasy specjalistów
spadochronowych. Od lat bowiem bra-
kuje jednego organu, który by kontrolo-
wał i koordynował zjawiska spadochro-
nowe, a ponadto prowadził standaryza-
cję w całym wojsku.
trzeb. Przy rotacji kilkudziesięciu żołnie-
rzy rocznie roboty będzie ledwie na parę
dni. A co będzie robił ośrodek przez resz-
tę czasu?
Jeśli brygada oczekuje jakiegokolwiek
wsparcia z zewnątrz, to z pewnością przy-
gotowywania instruktorów, specjalistów
organizujących skoki, sprawdzających
żołnierzy na liniach kontroli, pracujących
na pokładzie samolotu... A tym z dobrym
skutkiem zajmuje się od blisko pół wie-
ku zakład spadochronowy WSOWL. Płk
Tomasz Piekarski obawia się, że jeśli
szkolenie na najwyższym poziomie spe-
cjalistycznym zostanie przerzucone gdzie
indziej, system ponownie „siądzie” na
kilka lat: – Przecież dopiero co pozbie-
raliśmy się po zapaści będącej efektem
zaniedbań formalnych poprzednich lat.
Przygotowanie do desantowania metodą
spadochronową wymaga wiele czasu, wy-
soko wykwalifikowanych instruktorów
i zaplecza, które buduje się pokoleniami.
Pułkownika Piekarskiego, podobnie jak
innych spadochroniarzy z 6 Brygady De-
santowo-Szturmowej, niepokoją wszelkie
plany dotyczące ich przyszłości. Mają bo-
wiem bolesne doświadczenia po tym, gdy
niszczono coś wbrew ich opinii lub wcale
o nią nie pytając. I wkrótce okazywało się,
że to, co zniszczono, jest potrzebne, i że
trzeba wszystko budować od nowa. 
Napisz do autora:
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 19
WOJSKO WSZYSTKO O...
JACEK MATUSZAK

W POGONI ZA NORBERT BĄCZYK

Misja stabilizacyjna w Afganistanie uznawana jest dziś w NATO

za kluczową. Od wiosny zeszłego roku także Polska znacznie zwiększyła
w niej swoje zaangażowanie. To dla nas wciąż wielki test z organizacji
wojskowego kontyngentu.
asi żołnierze służą w Afga- racja iracka, nie budzą większych kon- nia dowódczo-sztabowe i taktyczne pod
nistanie już od 2002 r., kie- trowersji. Tymczasem dla naszego woj- kryptonimem „Bagram”.
dy to wysłaliśmy niewielki ska misja w środkowej Azji stała się oka- Tworzeniu struktur nowego PKW to-
kontyngent w ramach ope- zją do tego, aby po raz kolejny sprawdzić warzyszyła pewna nerwowość, ponieważ
racji „Enduring Freedom”. poziom gotowości armii do tego typu misje sojusznicze wymagają wielu mię-
Polscy żołnierze trafili naj- przedsięwzięć. dzynarodowych konsultacji, a ustalenia
pierw do Bagram, gdzie powstał pierw- i plany co do rozmieszczenia czy zadań
szy z obozów – Biały Orzeł (Camp Whi- Pierwsza odsłona oddziałów mogą ulegać zmianom (jeśli
te Eagle). Łącznie w ramach tej misji wy- O tym, że polska armia wyśle do Afga- jakiś kraj nie jest w stanie samodzielnie
stawiliśmy dziesięć kontyngentów. Ostat- nistanu nowy, duży kontyngent, mówiło wystawić pełnego kontyngentu, wpływ
ni, pod dowództwem ppłk. Piotra Soło- się już od kilku lat. Jednak dopiero jesie- na skład jego oddziałów mają także ro-
monowa, powrócił do kraju pod koniec nią 2006 r. rozpoczęto formowanie pod- tacje i możliwości sprzętowe sojuszni-
kwietnia 2007 r., w tym samym czasie, oddziałów i wstępne szkolenie żołnie- ków). Stąd m.in. przez pewien czas roz-
gdy ruszała I zmiana PKW Afganistan rzy. Wkrótce wprowadzono szkolenie ważano nawet wysłanie kompanii czoł-
w ramach operacji Międzynarodowych specjalistyczne i zgrywające, które gów, ale później wycofano się z tego
Sił Wsparcia Bezpieczeństwa ISAF (In- w szczególny sposób uwzględniało pomysłu.
ternational Security Assistance Force) działania w terenie górzystym. Trenin- Ostatecznie zgodnie z postanowieniem
pod auspicjami NATO. Dzięki temu, gi odbywały się nie tylko na poligonach prezydenta RP z 22 listopada 2006 r.
że działania w Afganistanie firmuje w Polsce, ale również w niemieckim siły kontyngentu zostały ustalone na
NATO, uważane są one za wzorcowe pod ośrodku Hohenfels. Zwieńczeniem 1200 żołnierzy. PKW został podzielo-
względem politycznym i, inaczej niż ope- przygotowań kontyngentu były ćwicze- ny na dowództwo, batalion manewrowy

20 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

Region Północ (tylko I zmiana)

Baza Mazar-i Szarif:
– Prowincjonalny Zespół Odbudowy
(Provincional Reconstruction Team – PRT)
– Mobilny Zespół Obserwacyjny (Mobile
Observation Team – MOT).

PKW Afganistan
(I i II zmiana)

PAWEŁ KĘPKA
Region Południe
Kandahar:
– zespół operacji specjalnych.

Region Wschód Gardez:

MISJĄ
Baza Bagram:
– dowództwo Polskiego Kontyngentu
Wojskowego w Afganistanie (PKW
Afganistan),
– grupa Narodowego Elementu
Wsparcia (National Support Element
– NSE).
Kabul:
– zgrupowanie nr 3
– grupa zastępcy dowódcy
Połączonego Dowództwa
ds. Bezpieczeństwa i Transformacji
ALEKSANDER RAWSKI
– Operacyjny Zespół Doradczo-
-Łącznikowy (Operational Mentoring
and Liaisoning Team – OMLT),
Ghazni:
– zespół Alfa ze składu Polskiej Grupy
Bojowej,
Szarana:
– dowództwo Polskiej Grupy Bojowej,
– zespół Bravo ze składu Polskiej
Grupy Bojowej,
– grupa zasadnicza Narodowego
Elementu Zaopatrzenia,

(Combined Security Transition Wazi Khwa:

Command – Afghanistan – zespół Charlie ze składu Polskiej
CSTC–A), Grupy Bojowej.

nazwany Polską Grupą Bojową, zespoły
operacji specjalnych i doradczo-łączni-
kowy, mobilny zespół operacyjny, naro-
dowy element zaopatrywania oraz gru-
py doradcze. W tym czasie mieliśmy
jeszcze dużą grupę oficerów w naczel-
nym dowództwie kompozytowym ISAF
(HQ ISAF) i w stołecznym dowództwie
regionalnym (RCC), potem ich liczba zo-
stała zmniejszona.
Przerzut wojsk rozpoczął się na dobre
w marcu 2007 r. Miał on charakter kom-
binowany – część sprzętu przetranspor-
towano drogą powietrzną, ale większość
płynęła na statkach, potem zaś przez Pa-
kistan była przerzucana drogą lądową.
Ludzie przemieszczali się natomiast sa-
molotami (w Kuwejcie urządzono bazę
dla krótkiej aklimatyzacji), zarówno pa-
sażerskimi (Boeing 767), jak i transpor-
towymi (C-295, amerykańskie C-17).
Formalnie I zmiana PKW ISAF zainau-
gurowała swą działalność 25 kwietnia,
choć np. uroczyste przejęcie przez Pol-
ską Grupę Bojową odpowiedzialności za
swoje rejony działań miało miejsce do-
piero w połowie czerwca (żołnierze wy-
ruszyli na patrole już wcześniej). PGB
wchodziła wówczas w skład amerykań-
skiej 4 Brygadowej Grupy Bojowej
(4 BCT – Brigade Combat Team) pod
dowództwem płk. Schweitzera. Zadania
o charakterze bojowym spadły na barki
przede wszystkim żołnierzy z OMLT
oraz PGB. Ci pierwsi wykonali podczas
I zmiany 164 zadania tego rodzaju,
w tym wielotygodniowe misje poza swą
bazą macierzystą (tzw. FOB – Forward
Operational Base), w sumie spędzając
w operacjach wielodniowych 141 dni.
Ponieśli też najcięższą stratę – 14 sierp-
nia zginął por. Łukasz Kurowski. Był je-
dynym polskim żołnierzem, który poległ
w czasie I zmiany PKW Afganistan. Ba-
talion manewrowy przeprowadził nato-
miast w tym samym czasie 503 patrole
w strefie odpowiedzialności, 45 działań
eskortowych związanych z konwojowa-
niem zaopatrzenia oraz 109 zadań ognio-
wych siłami plutonów ogniowych. For-
malnie I zmiana PKW zakończyła dzia-
łalność 30 października 2007 r., dziś ma-
my tam drugą jego odsłonę.
Dylematy
Czy Wojsko Polskie dobrze przygoto-
wało się do nowej misji? Gdy w marcu
zeszłego roku w centrali MON podsu-
mowywano ówczesne dokonania, szef
Sztabu Generalnego gen. Franciszek Gą-
gor podkreślał, iż „udział w operacji
w Afganistanie jest dla nas wielkim mo-
torem transformacyjnym”. Z kolei do-

nr 5/2008 Polska Zbrojna 21

WOJSKO WSZYSTKO O...
wódca Wojsk Lądowych, gen. Waldemar
Skrzypczak zauważył, że „nigdy do tej
pory WL nie miały tyle czasu na przy-
gotowanie się do udziału w misji”.
I rzeczywiście, misja afgańska jest naj-
lepiej jak dotąd przygotowana, zwłasz-
cza jeśli weźmie się pod uwagę począt-
ki funkcjonowania kontyngentu irackie-
go. Nowe wyposażenie osobiste (część
oporządzenia żołnierze nabywali indy-
widualnie), broń z nowoczesnymi syste-
mami celowniczymi, rozbudowana łącz-
ność, w tym satelitarna, roboty saperskie,
wreszcie wozy opancerzone Rosomak,
wszystko to stanowi dowód na wyraźny
wzrost naszych możliwości w zakresie
wyposażenia kontyngentu. Nie ma jed-
nak róży bez kolców.
Problemy, problemy...
Wojsko na misję taką jak ta w Afgani-
DARIUSZ LUDWIKOWSKI

stanie wystawiło wszystko, co ma najlep-

sze, co niestety nie oznacza, że wszyst-
ko, co posiada, jest najlepsze. Nadal bo-
wiem trwa u nas „pogoń za misją”. Mo-
żemy wyróżnić zasadniczo trzy obszary
problemów, z jakimi boryka się nasza ar-
mia przy formowaniu kontyngentów: ope-
racyjny, strukturalny i sprzętowy. Pierw-
szy objawił się właśnie w Afganistanie,
za sprawą tragedii w Nangar Khel. Nasz
PKW został początkowo rozproszony na
ogromnym obszarze, od północnego Ma-
zar-i Szarif aż po oddziały specjalne
w Kandaharze.
Charakter ISAF, sił złożonych z wojsk
wielonarodowych, wymusił poniekąd roz-
bicie oddziałów, nawet do tego stopnia, że
zmechanizowany batalion manewrowy
(PGB) został podzielony na trzy samo-
dzielne kompanie, zwane odpowiednio
zespołami „A”, „B” i „C”, czyli Alfa, Bra-
vo oraz Charlie i wymieszany z formacja-
mi sojuszniczymi. Tymczasem każdy kraj
może na misji sam ustalać zakres działań,
w których powinni uczestniczyć jego żoł-
nierze, i wprowadzać odpowiednie ogra-
niczenia. Czasem to, co w jednym kon-
tyngencie uchodzi za normę, w drugim
może budzić ostry sprzeciw.
Operacyjne podporządkowanie mo-
że więc doprowadzić do niezamierzo-
nego kryzysu, zwłaszcza jeśli nie jest
to „klasyczna” misja pokojowa, a teren
walk partyzanckich, wymagający dzia-
łań ofensywnych. Jak zauważył gen. Sta-
nisław Koziej na łamach „PZ”, rozpro-
szenie naszych wojsk „zminimalizowało
do najniższego, wyłącznie taktycznego
poziomu nasz narodowy wpływ na ope-
racyjne użycie polskich pododdziałów”.
Próbą zmiany tej sytuacji jest obecny plan
centralizacji PKW Afganistan. Dzięki te-
mu, jak zauważył minister Bogdan Klich,
„nasza flaga byłaby w Afganistanie le- medycznej, pododdział transportowy, gru-
piej widoczna”. py remontowe, patrol saperski i wreszcie
Drugim zagadnieniem są struktury, siły uderzeniowe – dwa plutony piechoty
a dokładniej możliwości tworzenia na ba- zmotoryzowanej z trzema drużynami pie-
zie istniejących jednostek jednorodnych choty zmotoryzowanej każdy (w zespo-
wewnętrznie pododdziałów misyjnych. łach „A” i „B”) i pluton szturmowy z trze-
Wystawienie dużego PKW wymaga czę- ma drużynami szturmowymi (lub trzy plu-
sto sformowania bardzo wielu formacji tony szturmowe w zespole „C”), sekcję
– sztabu, grupy odbudowy, logistyki, strzelców wyborowych i pluton ogniowy
CIMIC itd., które siłą rzeczy zostaną artylerii (moździerze 98 mm). W kraju
sformowane na bazie bar- Wojsko część z tych pododdziałów
dzo różnych jednostek. funkcjonuje dopiero na po-
I tutaj na przykładzie PKW na misję taką ziomie batalionu, w Afga-
Afganistan widać, jak nistanie planowano je na po-
wielki postęp dokonał się jak ta w Afganistanie ziomie każdej z kompanii.
w ostatnich latach w naszej wystawiło wszystko, PGB tworzono przede
armii. Z drugiej jednak wszystkim z żołnierzy już
strony wciąż dotyka nas co ma najlepsze, uzawodowionych batalio-
problem krótkiej kołdry. co niestety nie nów – 1 Batalionu 17 BZmot
Dotyczy to zwłaszcza pod- i 18 Batalionu 6 BDSz (dru-
oddziałów liniowych. Z za- oznacza, że wszystko, ga zmiana – 16 Batalion).
łożenia powinny opierać Wyboru większego zresztą
się one na żołnierzach za- co ma, jest najlepsze nie było, zwłaszcza wobec
wodowych i rekrutować się z tych samych dużego zaangażowania innej doborowej
oddziałów, nie tylko na poziomie dywi- jednostki, 25 BKPow, a szczególnie jej
zji czy brygady, ale też batalionu i kom- 7 Batalionu, w Iraku.
panii. „Aktywne bagnety” w Afganista- Zakładając, że każdy pododdział po-
nie to przede wszystkim właśnie PGB. winien mieć dodatkowo dwóch swoich
Liczy ona ok. 750 żołnierzy, ale jak zmienników (jeden jest na misji, drugi
wspomniano, już w okresie planowania się do niej szkoli, trzeci regeneruje po
struktur przewidziano jej duże rozpro- jej odbyciu), widać niestety, jak wciąż
szenie, stąd każda kompania (zespół) mało jest w naszej armii w pełni zawo-
otrzymała sporą autonomię. dowych, względnie kompletnych kadro-
Według założeń każdy zespół bojowy wo i dobrze wyposażonych batalionów
powinien mieć dowództwo, drużynę za- i kompanii liniowych, na których można
bezpieczenia, lądowy zespół ewakuacji oprzeć zgrupowania bojowe kontyngen-

22 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

Kluczowe pododdziały PKW Afganistan

PGB – Polska Grupa Bojowa
– prowadzenie w przydzielonym sektorze odpowiedzialności operacji
przeciw rebeliantom,
– wspieranie zadań podejmowanych przez siły afgańskie,
– włączanie się w akcje humanitarne, samodzielne lub w ramach ISAF
i cywilnych władz lokalnych w prowincjach Ghazni i Paktika,
– prowadzenie patroli rozpoznawczych,
– zapewnienie ochrony i obrony baz oraz wyznaczonych dróg
strategicznych,
– zapobieganie przedostawaniu się rebeliantów do chronionych obszarów
oraz niedopuszczenie do przemytu broni i narkotyków,
– zapewnienie ochrony przydzielonym zespołom odbudowy.
OMLT – Operacyjny Zespół Doradczo-Łącznikowy – Operational
Mentoring and Liaisoning Team
– doradzanie i szkolenie wydzielonych pododdziałów afgańskich,
– wspieranie wyznaczonych sił afgańskich w planowaniu i prowadzeniu
operacji bojowych,
– organizowanie i koordynowanie współdziałania pomiędzy siłami afgań-
skimi i ISAF.
NSE – Narodowy Element Zaopatrywania – National Suport Element
– logistyczne zabezpieczenie działań PKW,
– rotowanie zapasów środków materiałowych i sprzętu (w tym do kraju).
PRT – Regionalny Zespół Odbudowy – Provisional Reconstruction Team
(planowana, w I zmianie PKW funkcjonował Ruchomy Zespół
Obserwacyjny MOT – Mobile Observation Team przy szwedzkim PRT).

tów. Pewnym problemem okazuje się też
zdekompletowanie wręcz plutonów w ra-
mach misji – niektórzy etatowi funkcyj-
ni nie byli uwzględniani w strukturach
ekspedycyjnych, co rodziło frustrację.
Profesjonalizacja kolejnych batalionów
piechoty liniowej z jednej strony podnie-
sie zatem wartość armii jako takiej, a jed-
nocześnie umożliwi łatwiejsze niż do tej
pory dobieranie pododdziałów na misje.
Jednak, jak pokazuje praktyka, jest to za-
danie trudne i długotrwałe, związane nie
tylko z koniecznym wzrostem wydatków
majątkowych (pensje, sprzęt), ale też ze
stworzeniem przejrzystego i czytelnego
systemu służby dla żołnierzy.
Trzecie ze wspomnianych zagadnień
dotyczy sprzętu. Także na tym polu PKW
Afganistan umożliwił serię ważnych ob-
serwacji, choć wnioski, jakie z nich płyną,
były właściwie zgłaszane już na wiele mie-
sięcy (a czasami nawet… lat) przed misją.
Mimo ogromnego wysiłku modernizacyj-
nego i zakupów specjalnie pod misję afgań-
ską dodatkowego wyposażenia, wielu żoł-
nierzy uznało takie działania za półśrodki,
wskazując zwłaszcza na niezadowalający
ich osprzęt osobisty (kamizelki, broń).
Dzięki misji zaczęto jednak wreszcie
doceniać rolę nie tylko łączności czy cięż-
kiego sprzętu, ale właśnie wyposażenia
osobistego, często poprawiając je na pod-
stawie wskazówek samych żołnierzy.
Szkoda tylko zmarnowanego czasu. Infor-
macje o koniecznych zmianach w oporzą-
dzeniu czy choćby ważnej roli 40 mm
automatycznych granatników postulowa-
no już bardzo dawno temu. Największym
problemem okazał się jednak brak odpo-
wiednio zabezpieczonych pojazdów
patrolowych.
Niestety, szykując kontyngent afgański,
przyjęliśmy założenie, że stosowne wozy
dostarczą nam sojusznicy, bo własnych
nie mamy. Jeszcze przed wysyłaniem
PGB zaplanowaliśmy, iż większość
jej żołnierzy będzie jeździć właśnie wy-
pożyczonymi samochodami (wszystkie
plutony szturmowe, dzielone na sekcje
szturmowe, używają do przemieszczania
HMMWV). Innymi słowy, mimo realnej
siły, żaden zespół PGB już z założenia nie
mógłby funkcjonować samodzielnie.
W Afganistanie zabrakło również na-
szych śmigłowców. I w tym przypadku
chcieliśmy skorzystać z pomocy sojusz-
ników. Tymczasem trudno w ogóle wy-
obrazić sobie np. wyjazd patrolu bez pew-
ności, że w pogotowiu czeka latająca gru-
pa medyczna. Nasi żołnierze jeszcze zi-
mą 2007 r. w ramach pierwszego ćwicze-
nia Bagram trenowali atak partyzantów
na patrol i ewakuację własnych rannych
śmigłowcem Mi-8. W Afganistanie jed-
nak polski sprzęt się nie zjawił, choć słu-
ży w nim pewna grupa żołnierzy z wojsk
aeromobilnych. Dopiero III zmiana ma
otrzymać wsparcie maszyn Mi-17 (kupio-
nych okazyjnie w 2006 r.) i Mi-24. Takich
śmigłowców – odpowiednio zmodernizo-
wanych – jest jednak w polskim wojsku
bardzo mało i podobnie jak ma to miejsce
z batalionami liniowymi, wystawianie
pododdziałów lotniczych powoduje silny
drenaż zasobów krajowych (grupa lotni-
cza funkcjonuje też w Iraku). Problem ten
można rozwiązać, modernizując większą
liczbę posiadanych wiropłatów i kupując
nowe. Na razie zaś i na tym polu gonimy
misję, bo śmigłowce do Afganistanu są
dopiero szykowane. Widać jednak wyraź-
nie, że jeśli nasz kontyngent chce funk-
cjonować w miarę samodzielnie, musi
mieć własne wsparcie lotnicze.
Rosomak w natarciu
Wielkim sukcesem okazała się nato-
miast eksploatacja Rosomaków (24 sztu-
ki wysłano wraz z PKW). Formalnie są
one, obok czterech opancerzonych trans-
porterów medycznych Ryś-Med, w zespo-
łach „A” i „B”, po dwa w dowództwach ze-
społów i w czterech plutonach piechoty
zmotoryzowanej, w każdym po trzy wozy
(reszta to rezerwa). Zgodnie z założeniami
od trzeciej zmiany ich liczba zostanie jesz-
cze zwiększona. Rosomak, odporny na
ostrzał i dobrze chroniący załogę oraz de-
sant przed minami, okazał się najlepiej
przystosowanym pojazdem kontyngentu.
I pomyśleć, że przed misją to właśnie te po-
jazdy budziły najwięcej, zupełnie zresztą
nieuzasadnionych, kontrowersji, do tego
stopnia, że wysłaliśmy do Afganistanu
w ogóle tam nieplanowane i zupełnie nie-
porównywalne BRDM-2 Szakal. 
Napisz do autora:
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl

nr 5/2008 Polska Zbrojna 23

WOJSKO MISJE
Czasu na szkolenie jest śmiesznie mało, nawet jeśli trafiają tu żołnierze mający za sobą co najmniej
Na trening plutonu były oficer GROM-u ma zaledwie cztery tygodnie. Dlatego zajęcia trwają
Krzysztof Wójcik (36 l.) jest jedynym re-
zerwistą w liczącym 900 żołnierzy polskim
kontyngencie stacjonujących obecnie
w Iraku. Ten były oficer operacyjny
GROM-u szkoli irackich komandosów
w Al-Kut. Obecnie przygotowuje do dzia-
łań w mieście już trzeci pluton. Dwa inne,
które wcześniej wyszły spod jego twardej
ręki, odegrały ogromną rolę w zaprowa-
dzeniu porządku w Diwanii, mieście, z któ-
rego przez kilka miesięcy wystrzeliwano
pociski moździerzowe i rakiety w stronę
polskiej bazy. Irakijczycy stacjonują w pol-
skiej bazie, pozostając w stałej dyspozycji
dowódcy wielonarodowej dywizji. Mogą
wejść tam, gdzie nie można wysłać naszych
żołnierzy. Nawet do szyickiego meczetu.
TYLKO OSTRA AMUNICJA
– Nie kręćcie się wokół siebie. Poszu-
kajcie osłony, wymierzcie i strzelajcie do
Ali Baby. Szybciej – woła major do kilku
zdezorientowanych Irakijczyków ze szko-
lonego przez siebie plutonu specjalnego.
Zajęcia są prowadzone na strzelnicy z uży-
ciem wyłącznie ostrej amunicji. Zadaniem
postawionym przez polskiego majora irac-
kim żołnierzom jest odparcie ataku na
konwój, którym jechali. Żołnierze wyska-
kują z samochodów i szukają osłony przed
ogniem wroga. Zaczynają strzelać i posu-
wają się w specjalnym szyku umożliwia-
jącym im strzelanie we wszystkich kie-
runkach. Wroga imitują nadmuchane do
wielkości głowy gumowe rękawiczki. Ce-
lowanie utrudnia słońce świecące żołnie-
rzom prosto w oczy.
– To lepsze niż tarcza, bo od razu widać,
czy strzela się celnie, czy nie. W Polsce ta-
kie treningi z ostrą amunicją, kiedy strzela
się między kolegami, odbywają się tylko
w GROM-ie. Tutaj nie ma podobnych ogra-
niczeń – mówi mjr Wójcik. Widząc strze-
lających we wszystkie strony Irakijczyków,
trudno w to uwierzyć, ale nikt jeszcze
w trakcie tych szkoleń nie oberwał od swo-
jego kolegi. Treningi z ostrą amunicją od-
bywają się także w „domu śmierci” wybu-
dowanym przez mjr. Wójcika podczas je-
go pierwszego pobytu w Iraku w 2004 r.
Jest to specjalny budynek wyłożony w środ-
ku starymi oponami. Podczas kursu Irakij-
czycy wielokrotnie szturmują „dom śmier-
ci” i strzelają do nadmuchanych rękawi-
czek rozmieszczonych przez instruktorów
za każdym razem w innych miejscach.
Szkolenie obejmuje przede wszystkim
intensywną naukę strzelania. Każdy z tych
żołnierzy do końca kursu wystrzela po bli-
sko 2 tys. sztuk amunicji. Oprócz tego
mjr Wójcik i czterech instruktorów z puł-
ku komandosów z Lublińca uczy Irakij-
czyków przeszukiwania i walki w budyn-
kach, zatrzymywania podejrzanych i za-
sad poruszania się w konwojach. Ćwiczą
nawet desantowanie się na dachy budyn-
ków z polskich śmigłowców Sokół.
Czasu na szkolenie jest śmiesznie ma-
ło, nawet jeśli trafiają tu żołnierze mają-
cy za sobą co najmniej trzy lata służby
w irackiej armii. Na trening plutonu były
oficer GROM-u ma zaledwie cztery tygo-
dnie. Dlatego zajęcia trwają codziennie
po osiem godzin. Po kursie żołnierzy cze-
ka jeszcze dwutygodniowa praktyka w re-
jonie ich przyszłych działań w „polskiej”
Diwanii pod okiem stacjonujących tam
naszych komandosów.
UMIEJĘTNOŚCI ZAMIAST SPRZĘTU
W ciągu czterech czy sześciu tygodni
z nikogo nie da się zrobić prawdziwego ko-
mandosa. Tym bardziej że irackim pluto-
nom specjalnym brakuje sprzętu, jakiego

Akademia
majora Wójcika TOMASZ ROGOWSKI
Od dwóch miesięcy ci iraccy żołnierze wykonują najbardziej niebezpieczne
zadania w Diwanii. Akcje przeprowadzają w dzień i w nocy. Zatrzymują coraz
więcej terrorystów, choć zużywają dziesięć razy mniej amunicji niż przed
szkoleniem kierowanym przez mjr. Krzysztofa Wójcika. Strzelają oszczędniej,
ale są groźniejsi dla przeciwnika.

24 Polska Zbrojna nr 5/2007

 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA HISTORIA ŚWIAT TO I OWO | |
trzy lata służby w irackiej armii.
codziennie po osiem godzin
używają podobne formacje. Kałasznikow
i równie przestarzałe radzieckie karabiny
maszynowe pk oraz hełmy i kamizelki ku-
loodporne to wszystko, czym dysponują
iraccy „komandosi”. Ich atutami, w porów-
naniu z innymi irackimi jednostkami sta-
cjonującymi w kontrolowanej przez Pola-
ków prowincji Kadisija, są umiejętności KRZYSZTOF WÓJCIK, były oficer operacyjny GROM-u, szkoli
zdobyte pod okiem polskich instruktorów. irackich komandosów w Al-Kut.
Poza tym, nawet po takim krótkim trenin-
gu nabierają pewności siebie, która poma-
ga im w późniejszych akcjach.
– Niebawem wyposażenie wyszkolo-
nych przez nas plutonów ma się zmie-
nić. Amerykanie docenili wartość bojo-
wą tych pododdziałow, które wykonują
tu najbardziej niebezpieczne zadania.
W planach amerykańskiego dowództwa
jest wyposażenie kierowanych do Diwa-
nii jednostek w nowoczesną broń strze-
lecką, samochody hummer i noktowi-
zory. Poza tym iraccy absolwenci „aka-
demii majora Wójcika” mają dostać tak-
że indywidualne wyposażenie – nowe
hełmy, rękawice nomeksowe, nakolan-
niki i ochronne gogle. 
Napisz do autora: polska-zbrojna@
redakcjawojskowa.pl

nr 5/2007 Polska Zbrojna 25

WOJSKO LUDZIE
Dr Andrzej
Mysłakowski
i por. Mashal M.:
– Każdy dzień
rehabilitacji przy-
nosi efekty.
Jednak cały pro-
ces zajmie kilka
miesięcy.

Centrum rehabilitacyjne
w Stróżach pomaga
afgańskiemu żołnierzowi
wrócić do zdrowia.
Najprawdopodobniej
wkrótce trafi tam również
14-letnia Afganka.

Stróże nadziei
ROMAN PRZECISZEWSKI

Ponad sto kilometrów od Krakowa, po-
łudniowo-wschodnia część województwa
małopolskiego. Stróże położone są z da-
la od zgiełku dużych miast – jest to wę-
złowa stacja kolejowa i zarazem wieś,
jakich w Polsce już mało. Na pół dzieli
ją droga wojewódzka nr 981, łącząca
Tarnów z Krynicą. Obok typowych za-
budowań, kościoła, pawilonów handlo-
wych widać obiekty jakby z innego świa-
ta. Najpierw nowoczesne Centrum Szko-
leniowo-Rehabilitacyjne im. Ojca Pio,
do którego przylega kryty basen z sau-
ną i jacuzzi. Nieco dalej – działające
przez okrągły rok Centrum Hipoterapii
i Autyzmu oraz przedszkole integracyj-
ne, jakiego nie powstydziłoby się niejed-
no duże miasto. Od razu widać, że Stró-
że – jeszcze kilka lat temu wieś znana
tylko z kolejarskich tradycji – wybiły się
ponad przeciętność. – Dzięki Staszkowi
– mówią wszyscy.
Staszek to Stanisław Kogut, senator
RP. Miejscowy, budzący sympatię góral.
Technik-mechanik po studium zawodo-
wym w pobliskim Grybowie, związany
z koleją. Jako 20-latek uratował dwójkę
tonących dzieci i dostał medal „Za ofiar-
ność i odwagę”. Jako 50-latek był sze-
fem sekcji krajowej kolejarzy NSZZ „So-
lidarność” i – jak pisały gazety – postra-
chem dla kolejnych rządów. Chociaż dla
tych niewierzących w jego bezinteresow-
ność jest nadal solą w oku. Jakby w od-
powiedzi na ich zarzuty podczas ostat-
nich wyborów parlamentarnych uzyskał
ponad 160 tys. głosów wyborców i pią-
ty wynik w kraju.
Kolejny raz zaprocentowało to, że dzie-
sięć lat temu powołał Fundację Pomocy
Osobom Niepełnosprawnym, której ce-
lem była budowa integracyjnego ośrod-
ka życia i nauki dla osób niepełnospraw-
nych oraz sprawnych, i która zmieniła też
życie mieszkańców Stróży. W 1988 r.
w statucie fundacji zapisano m.in. „dzia-
EKSPERT
Gen. bryg. Jerzy
Biziewski,
dowódca Polskiego
Kontyngentu
Wojskowego
w Afganistanie:
– Wskazane byłoby utworzenie w Pol-
sce wojskowego ośrodka rehabilita-
cyjnego, w którym mogliby być lecze-
ni także żołnierze afgańscy.
łania na potrzeby bezpieczeństwa pu-
blicznego i obrony narodowej”. Za tym
hasłem kryło się „upowszechnianie wie-
dzy i umiejętności na rzecz obrony pań-
stwa, ratownictwo i ochrona ludności, po-
moc ofiarom katastrof, klęsk żywioło-
wych, konfliktów zbrojnych i wojen
w kraju i za granicą”. – Kto z nas mógł
wtedy przypuszczać, że w ten sposób do-
trą do Stróży echa wojny w Afganistanie
– zastanawia się senator Kogut.
Kulisy jednego patrolu
Mashal M. ma afgańskie obywatel-
stwo, 26 lat i stopień porucznika armii
afgańskiej. Nazwiska ujawnić nie może:
– Kilkanaścioro rodzeństwa, a także bliż-
sza oraz dalsza rodzina mogłyby znaleźć
się w niebezpieczeństwie. O Stróżach
nigdy wcześniej nie słyszał. O Polsce
wiedział tylko to, co usłyszał w czasie
luźnych rozmów podczas wspólnych,
polsko-afgańskich patroli.
Brał udział w jednym z takich patro-
li w połowie października 2007 r. Zwy-
kłe zadanie, typowy rekonesans w po-
bliżu miejscowości Zormat. Nagle usły-
szał huk. Pojazd obrócił się o 180 stop-
ni. Chyba w tym momencie Mashal stra-
cił przytomność. W oficjalnym komu-
nikacie stwierdzono, że patrol z Wielo-

26 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |
EKSPERT

Gen. bryg.
Andrzej
Wiśniewski,
szef Inspektoratu
Wojskowej Służby
Zdrowia:

– Przedstawialiśmy i nadal przedsta-

wiamy natychmiastową gotowość do
leczenia bądź rehabilitacji kontuzjo-
wanych w czasie wypełniania zadań
bojowych żołnierzy – naszych sojusz-
ników. Mamy do tego odpowiednią,
specjalistyczną bazę. Niestety, musie-
libyśmy najpierw wiedzieć kto – zgod-

ROMAN PRZECISZEWSKI (2)

Co wyróżnia Stróże
spośród innych wsi? nie z obowiązującymi przepisami – za
Między innymi to wszystko zapłaci. To pytanie skiero-
ten obiekt waliśmy do ministerstwa spraw za-
rehabilitacyjny granicznych, lecz jak dotąd nie uzy-
zbudowany przez skaliśmy odpowiedzi.
fundację.
OGRANICZENIA
Ireneusz Lelwic, dyrektor
narodowej Dy- 22 Wojskowego Szpitala beznadziejnie nych, czego efektem był niemal całko-
wizji Centrum– Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnego – relacjonuje wity zanik mięśni.
–Południe wje- w Ciechocinku, twierdzi, że w 2007 r. przyjęli Zygmunt Fry-
chał na minę tylko kilkudziesięciu polskich żołnierzy na czek, dyrektor To jeszcze nie koniec
pułapkę. Ran- rehabilitację i odnowę biologiczną po misjach. Centrum Szko- Dyrektor Fryczek jest dobrej myśli,
nych zostało Natomiast możliwości szpitala są znacznie leniowo-Reha- tym bardziej że w Stróżach z powodze-
dwóch ofice- większe. Bez trudu mógłby swoją ofertę bilitacyjnego niem zajmowano się znacznie bardziej
rów – polski przedłożyć także kontuzjowanym im. Ojca Pio. skomplikowanymi przypadkami.
i afgański. Obu żołnierzom afgańskim. Decyzje 9 stycznia Ma- W pierwszym tygodniu por. Mashal zo-
natychmiast prze- zależą jednak od Warszawy. shal wylądował stał przewieziony do Nowego Sącza na
wieziono do szpitala w Krakowie. Następ- dodatkowe prześwietlenia, a potem do
w Bagram. nego dnia wojskowi prze- Gorlic na tomografię. Lekarze byli
Zdjęcia kości nóg Ma- wieźli go do Stróży. 11 stycz- zgodni: można mówić o późnych powi-
shala mogą wywołać szok. Lewa nia w Centrum im. Ojca Pio odby- kłaniach urazu, cechach osteoporozy
kość skokowa i piętowa są rozerwane na ły się zaplanowane wcześniej jasełka po- i zaburzeniach neuronaczyniowych.
drobne strzępy. Prawa piszczel i kostka łączone z opłatkiem. Mashal musiał – Z prośbą o konsultację zwróciliśmy
tylna – tak samo. Amerykańscy lekarze w nich uczestniczyć. – Nigdy nie słysza- się do prof. Bogusława Franczuka
robią, co mogą. Rozszarpane kości dru- łem o takiej tradycji. Najpierw czułem się z Krakowa, który zapewnił nas, że re-
tują, zakładają specjalne śruby. Po nieswojo, potem jak w rodzinie... habilitacja prowadzona jest prawidło-
42 dniach od operacji Mashal zostaje Bolesław Dywan – po szkole podofi- wo. Już dzisiaj widać, że mięśnie uda
wypisany ze szpitala z zaleceniem: nie- cerskiej w Jeleniej Górze – jest dzisiaj i podudzia się odbudowują. Zajmie to
zbędna rehabilitacja. prezesem Klubu Sportowego „Kolejarz” jednak minimum trzy–cztery miesiące
Polskiego oficera rannego podczas w Stróżach, który w bordowo-niebie- – dodaje dr Mysłakowski.
zamachu przewieziono do szpitala sko-białych barwach walczy o wejście Senator Kogut informuje natomiast, że
w Ramstein, a następnie do kraju. Ma do... drugiej ligi piłkarskiej. Wcześniej w najbliższym czasie do Centrum im. Oj-
zapewnioną pełną opiekę medyczną. przez 27 lat był sołtysem Stróż. Tuż ca Pio w Stróżach najprawdopodobniej
Mashal może zaś liczyć jedynie na le- przed jasełkami dowiedział się, że Ma- trafi druga osoba z Afganistanu
karzy afgańskich. Lecz gdzie oni są? shal nie wziął ze sobą żadnej walizki, – 14-letnia dziewczynka. O jej proble-
Który z nich wie, co powinna oznaczać żadnych rzeczy. – Natychmiast klub za- mach dowiedział się od generała Jerze-
rehabilitacja? Po udanej operacji było fundował mu to, co najbardziej tu po- go Biziewskiego, dowódcy PKW.
więc coraz gorzej. Mashal w ogóle nie trzebne, czyli dresy i kurtkę. Chcieli- – Wiem, że wiele placówek służby
mógł chodzić. śmy, aby czuł się u nas jak najlepiej zdrowia w naszym kraju nie wyraziło za-
– opowiada Bolesław Dywan. interesowania pomocą Afgańczykom.
Druty i śruby Dr Andrzej Mysłakowski, specjalista W Stróżach również liczymy każdą zło-
– Na początku stycznia zadzwonił rehabilitacji ogólnej, przyznaje jednak, tówkę, jednak nie możemy być obojęt-
Staszek i poinformował, że Stróże mu- że Mashala czeka sporo pracy. – Niech nymi wobec potrzeb naszych sojuszni-
szą połączyć się z Bagram, aby przy- pan spojrzy na te zdjęcia rentgenolo- ków – mówi senator. 
jąć na rehabilitację jednego z afgań- giczne: wszędzie są druty i śruby. Po Napisz do autora: roman.przeciszewski
skich oficerów, z którym jest podobno operacji zabrakło zajęć rehabilitacyj- @redakcjawojskowa.pl

nr 5/2008 Polska Zbrojna 27

KULISY LUDZIE
Dla jednych był

DRUGA
buntownikiem, który nie
wykonał rozkazu, a ponadto
porzucił swoich ludzi na
polu walki, dla drugich
profesjonalistą

STRONA
i bohaterem ryzykującym
karierę wojskową
w trosce o życie
i bezpieczeństwo żołnierzy.

MEDALU
czerwcu ubiegłego roku
jedenastu polskich żołnie-
rzy z 18 Bielskiego Bata-
lionu Desantowo-Sztur-
mowego stacjonujących w bazie Wazi-
-Khwa w Afganistanie zwróciło się do
dowództwa z wnioskami o wcześniej-
szy powrót do kraju. Powodem był brak
odpowiedniego zabezpieczenia humvee,
PIOTR BERNABIUK
którymi mieli wyjeżdżać na patrole.
Z chwilą podjęcia przez przełożonych de-
cyzji o opancerzeniu podłóg w pojazdach
niektórzy z żołnierzy złożyli prośby o po-
zostanie w rejonie misji. Jednym z żoł-
nierzy, którzy na własną prośbę (złożyli
wniosek o rotację) powrócili do kraju,
był st. kpr. Paweł Ożga. Prokurator wsz-
czął postępowanie wyjaśniające w spra-
wie okoliczności zaistniałej sytuacji.
EMOCJE
Wydarzenie to wywołało ożywioną
dyskusję na temat zbiorowego „buntu”
zawodowców z elitarnej jednostki. Prze-
łożeni, wojskowi eksperci, media i inter-
nauci z Niezależnego Forum o Wojsku
podzielili się na dwa obozy. Jedni widzie-
li w żołnierzach buntowników, tchórzy,
ba – nawet zdrajców i oczekiwali wycią-
gnięcia najsurowszych konsekwencji,
łącznie z wsadzeniem na długie lata
do więzienia. Drudzy dostrzegali w żoł-
nierzach bohaterów, którzy w dobrej spra-
wie zaryzykowali kariery wojskowe.
Emocje, jak zwykle w takich przypad-
kach, opadły dość szybko. Ucichł rów-
nież szum medialny. W drugiej połowie
listopada Forum zelektryzowała jednak
wiadomość, że st. kpr. Paweł Ożga, jeden
z odesłanych do kraju na własną prośbę
żołnierzy, został uniewinniony i oczysz-
czony z wszelkich zarzutów, m.in. z naj-
poważniejszego, dotyczącego odmowy
WOJCIECH KALISZCZAK

wykonania rozkazu. Miało to miejsce po-

dobno już w sierpniu, ale zainteresowany
dowiedział się o werdykcie prokuratury
dopiero wtedy, gdy zasięgnął języka
w Żandarmerii Wojskowej.

28 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO
KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
„Szturman”, internauta utożsamiany
ze st. kpr. Ożgą, zbierał gratulacje, wy-
rastał na bohatera, oczekiwano również
reakcji prasy, która wcześniej lekkim pió-
rem ferowała wyroki. Reakcji jednak nie
było, ale w tym czasie „Buntownik
z Afganistanu” stał się głównym preten-
dentem do tytułu Żołnierza Roku w ogło-
szonym na Forum plebiscycie.
PROBLEM POWRACA
Wkrótce jednak pojawił się problem,
gdyż kapralowi Ożdze kończyła się ka-
dencja, a o przedłużeniu służby miała za-
decydować opinia wystawiona przez prze-
łożonych. W pierwszych dniach grudnia,
w pełnej niepokoju korespondencji „Sztur-
man” napisał na Forum o kłopotach z tą
opinią i o możliwości odejścia z wojska.
Wtedy media doceniły temat i ruszyły
z odsieczą żołnierzowi, który „...w swo-
jej karierze zaliczył kilka misji: Kosowo,
Irak, Liban, Afganistan. Jest jednym z naj-
lepiej wyszkolonych spadochroniarzy
w swojej jednostce, zaliczył mnóstwo kur-
sów i szkoleń natowskich. Koledzy z je-
go jednostki podkreślają też, że jest wy-
jątkowym człowiekiem, który nigdy nie
zawahał się, gdy trzeba było pomóc inne-
mu żołnierzowi”. Na drugim biegunie
znalazł się „czarny charakter”, ppłk Adam
Stręk, dowódca batalionu, a zarazem au-
tor niekorzystnej zdaniem prasy opinii, na
którego spadły pierwsze gromy. „Sztur- 
Na dobre i na złe
Generał Jerzy Wójcik, dowódca 6 Brygady Desantowo-Szturmowej,
uważa całą tę historię za wyolbrzymioną przez media, zaś żołnierz,
strojąc się w piórka bohatera, w rzeczywistości usiłuje wykorzystać
wydarzenia z Afganistanu do ukrycia swoich niedostatków.
C o więcej, twierdzenie, że opinia była tak
napisana, by wyrzucić kaprala z wojska,
jest według generała nieprawdą: – W pełni do-
ceniam postawę st. kpr. Pawła Ożgi
w Afganistanie, to, że podniósł sprawę niedo-
pancerzenia hummerów, dbając o większe
bezpieczeństwo swoich żołnierzy. Jednak
wszystko, co zrobił potem, odziera go z piórek
bohatera. Nieuczciwością i manipulacją jest
bowiem przekazanie prasie jedynie elementu
opinii, którą mu wystawiono, bez ujawnienia
części zasadniczej, w której przełożony wyzna-
cza żołnierzowi prognozę na kolejnych co naj-
mniej dziewięć lat. W opinii podpisanej przez
ppłk. Adama Stręka jest napisane jednoznacz-
nie, że w „perspektywie bliższej i dalszej”
st. kpr. Paweł Ożga przewidywany jest na sta-
nowisko dowódcy drużyny, zaś perspektywicz-
nie, na stanowisko pomocnika dowódcy pluto-
nr 5/2008
|| | | |
| |
Rozmowa z ppłk. Adamem Strękiem, dowódcą
18 Bielskiego Batalionu Desantowo-Szturmowego
Nikt nie pytał
Przed spotkaniem zastrzegł Pan, że nie
będziemy rozmawiali o treści opinii.
– Opinia wystawiona panu kapralowi
Pawłowi Ożdze jest sprawą służbową, po-
nadto stanowi jego dobro osobiste i nie
mam zamiaru w żaden sposób upublicz-
niać ani komentować jej treści. Mimo że
jej część, dobierając moim zdaniem frag-
ment pasujący do założeń artykułu, opu-
blikowano w gazetach. Zrobiono to nie-
uczciwie, wypaczając istotę dokumentu,
bowiem nikt nie zamierzał skrzywdzić
kaprala Ożgi ani wyrzucić go z armii.
Kłamstwem jest również to, że od mo-
mentu upublicznienia sprawy na łamach
gazety do przyjazdu komisji Dowództwa
Wojsk Lądowych opinię zmieniono ze
złej na dobrą.
Jednak druga strona przedstawia tę
sprawę inaczej...
– Byłoby to żenujące i poniżające, gdy-
by dowódca batalionu skarżył się dzien-
nikarzom na swojego kaprala lub toczył
z nim spory na łamach pism. Mam pro-
cedury obowiązujące wszystkich żołnie-
nu. Generała Wójcika w wypowiedziach kapra-
la Ożgi szczególnie oburza stwierdzenie, że do-
wódca batalionu mści się na podoficerze, bo-
wiem wydarzenia w Afganistanie kosztowały
go awans na wyższe stanowisko: – Ten zarzut
jest niepoważny, ponieważ wyższe stanowisko
zaproponowałem pułkownikowi Strękowi już
kilka miesięcy przed wyjazdem do
Afganistanu. Powiedział wówczas, że ze wzglę-
du na wiele niewiadomych i wyjątkowy ciężar
tej misji chce wyjechać z batalionem,
by na dobre i na złe dzielić los ze swoimi
żołnierzami.
Gdyby ktoś chciał się zemścić, wystarczyłoby
dziś trzymać się jedynie przepisów, które sta-
nowią, że żołnierz, chcąc przedłużyć kontrakt,
powinien sześć miesięcy wcześniej złożyć w tej
sprawie wniosek. Kapralowi Ożdze umowa
z wojskiem kończy się w kwietniu, a wniosek
| |
rzy, nie widzę więc powodu
komentowania postępowania
swoich żołnierzy w mediach.
Może jednak dobrze byłoby powie-
dzieć swoje zdanie, przy okazji kolej-
nych publikacji, prezentujących punkt
widzenia kaprala Ożgi?
– Przykro mi, ale żaden z dziennikarzy
o zdanie mnie nie pytał. Wystarczy więc,
że mogę sobie spokojnie patrzeć w oczy
podczas golenia.
Zakazał Pan kpr. Pawłowi Ożdze kon-
taktów z mediami?
– Paradoks polega na tym, że zgodnie
z przepisami, na każdy temat związany
z życiem służbowym w jednostce tylko
dowódca może się wypowiadać bez po-
trzeby uzyskania zgody przełożonych.
Autor artykułu zabrnął tu nieco w „ślepą
uliczkę”, bowiem jaki sens miałoby do-
datkowe zakazywanie z mojej strony in-
formowania prasy, skoro żołnierz nie mo-
że tego czynić z mocy rozporządzenia
ministra obrony narodowej?
złożył przed kilkoma dniami. Dowódca brygady
zapewnia, że wysyłał dokument do przełożo-
nych z poparciem, chociażby dlatego, aby na-
gle nie okazało się, że to formalizm przesądził
o całej sprawie. Zastanawia się jednak: – Czy
po takich wydarzeniach ten człowiek będzie
czuł się w „osiemnastce” dobrze, czy znajdzie
sobie miejsce w którymkolwiek pododdziale
batalionu? Czy powinien nadal służyć pod do-
wództwem ludzi, których „pokonał” w niezbyt
czystej i jednostronnej walce medialnej?
Chętnie znajdę mu miejsce w innej jednostce
brygady, w Gliwicach lub w Krakowie, gdzie
w nowym środowisku będzie od początku bu-
dował sobie opinię, gdzie nie będzie się za
nim nic ciągnęło.
Na zakończenie pozostaje kwestia „działań
agenturalnych” dowództwa, które nieudolnie
chciało dowiedzieć się, kto jest autorem prze-
cieków do prasy, oraz wydania zakazu komu-
nikowania się z mediami st. kpr. Pawłowi
Ożdze. Generał nie ma wątpliwości, kto prze-
kazał fragmenty opinii, skoro dostał ją jedynie
zainteresowany. Następnie przytacza decyzję
numer 299 ministra obrony narodowej
z 1 sierpnia 2006 r., która w punkcie 23 mó-
wi: „W przypadku zainteresowania mediów,
żołnierze oraz pracownicy resortu, mają prawo
Polska Zbrojna 29
KULISY LUDZIE
man”, broniąc swoich racji i czując mocne

WOJCIECH KALISZCZAK
wsparcie, poszedł na całego. Nie bacząc na
szarżę, czynił uwagi nawet generałowi Sta-
nisławowi Koziejowi.
Na NFoW pojawiły się głosy, w tym pod-
oficerów z bielskiej jednostki, podważają- Osiemnastka
ce bohaterstwo „Szturmana”, starające
się powstrzymać jego triumfalny pochód,
a także broniące dobrego imienia dowód-
D oskonale wyszkolony
i doświadczony w naj-
trudniejszych misjach
w Kosowie, następnie
w Iraku. To tu utworzono
system opieki i współpracy
o wielkiej satysfakcji z te-
go, że wrócili w komplecie:
– Mamy żołnierzy z ośmio-
cy „Osiemnastki”.
18 bielski bdsz co naj- z rodzinami żołnierzy prze- letnim stażem służby, zna-
Ograniczone miejsce w gazecie pozwa-
mniej od dekady należy do bywających w misji oraz komicie wyszkolonych,
la jedynie na streszczenie historii, która za-
awangardy lekkich forma- szkolono paramedyków, z doświadczeniem zdoby-
cząła przypominać scenariusz filmowy. To,
cji naszych sił zbrojnych. którzy potem nieśli pomoc wanym w warunkach bojo-
co się stało w bazie Wazi-Khwa, trudno
Przed ośmiu laty właśnie kolegom na polu walki. wych, a przez to bezpiecz-
osądzać komuś, kto nawet przez chwilę tam
tu sformowano zawodową Problemy? Były przez cały nych dla samych siebie.
nie był. Z pewnością jednak należy roz-
kompanię szturmową. czas i wynikały głównie O „osiemnastce” dobrze
dzielić dwa wątki: to, co wydarzyło się
„Osiemnastka” nieustan- z absurdów etatowych świadczy m.in. to, że star-
w Afganistanie, od reakcji w kraju. Chcie-
nie była liderem przemian i wąskich gardeł awanso- si szeregowi i kaprale
liśmy więc zaprezentować opinie osób
i terenem kolejnych ekspe- wych. Tracili przez to cen- znajdują przez tak długi
bezpośrednio zainteresowanych wydarze-
rymentów dyktowanych nych ludzi, m.in. wspania- czas motywację do służby,
niami. Niestety, na moją mailową ofertę
przez praktykę współcze- łych ratowników. Do mimo że jest ona bardzo
zajęcia się tematem „Szturman” nie od-
snego pola walki. Afganistanu przygotowy- ciężka i często ryzykowna.
powiedział, na rozmowę nie zgodził się
Wartość bojową żołnierze wali się szczególnie sta- Z drugiej strony cieniem
również st. kpr. Ożga, gdy zwróciłem się
budowali jednak przede rannie, wiedząc, że to bę- położyło się na batalionie
do niego z taką prośbą za pośrednictwem
wszystkim na trudnych mi- dzie trudna misja. Dziś dochodzenie prowadzone
przełożonych. 
sjach pokojowych i stabili- dowódca batalionu w sprawie ostrzelania wio-
Napisz do autora:
zacyjnych, najpierw ppłk Adam Stręk mówi ski Nangar Khel.
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

za wiedzą i zgodą dowódcy udzielać wypowie-
dzi przedstawicielom mediów, jeśli to nie stoi
na przeszkodzie, w związku z następnymi
punktami, o których mówi ta decyzja”. Po
czym dodaje: – Absurdem byłoby wydawanie
komukolwiek zakazu komunikowania się
z mediami, skoro na mocy zarządzenia żoł-
nierz bez zgody dowódcy, w tym przypadku
mojej lub ppłk. Stręka, nie ma prawa do
udzielania dziennikarzom informacji. Poza
tym ktoś pisze absurdy, że Stręk i Wójcik ka-
zali przeprowadzić śledztwo. Tak prymitywny-
mi metodami? Autor tego pomówienia najwy-
raźniej próbuje sprowadzić nas do swojego
poziomu. Absurd polega na tym, że doku-
ment publikowany we fragmentach
w gazetach, formalnie otrzymał jedynie
zainteresowany...
Kolejnym absurdem jest zdaniem generała
pomówienie ppłk. Adama Stręka, że wydał ne-
gatywną opinię, a następnie, pod presją me-
diów i samego zainteresowanego, zmienił ją
na pozytywną. I dlaczego w ogóle zajmował
się tym dowódca batalionu, skoro zgodnie
z przepisami żołnierza opiniuje bezpośredni
przełożony? Generał Wójcik nie ukrywa, że
w tym przypadku popełniono błąd, z którego
się następnie wycofano: – Nie mam prawa in-
gerować w treść opinii, zastrzeżenia miałem
do spraw formalnych. Dowódca kompanii
i plutonu są zatrzymani w związku ze sprawą
ostrzelania wioski afgańskiej, więc nie mogli
opinii wystawić. W takiej sytuacji obowiązek
spadał na dowódcę batalionu, bo nie było in-
nego przełożonego. Zrobił to jednak kilka dni
za późno, już po wyznaczeniu nowego dowód-
cy kompanii. Dokument więc anulowano,
a nowy sporządził bezpośredni przełożony
żołnierza. Merytorycznie nic to nie zmieniło.
Opinie w treści są podobne, również w tym
punkcie, który mówi, że kpr. Paweł Ożga speł-
nia wymagania w ograniczonym zakresie.
Na zakończenie rozmowy generał Wójcik mó-
wi o paradoksie, o tym co go w sprawie
„Szturmana” najbardziej zbulwersowało:
– Kapral Ożga nie jest buntownikiem, bo
każdy żołnierz ma prawo złożyć wniosek
i wrócić z misji. Przyczynił się również do te-
go, nie sam zresztą, bo już zapomina się
o jego dziesięciu kolegach, że opancerzone
hummery wcześniej dotarły do żołnierzy, po-
prawiając ich bezpieczeństwo. Jednak ataki
mediów na złe wyposażenie polskich żołnie-
rzy uczestniczących w misji w Afganistanie,
będące konsekwencją całej tej historii, wy-
paczają obraz rzeczywistości.
Od chwili decyzji o sformowaniu PKW
Afganistan zdawaliśmy sobie sprawę, jak nie-
bezpieczne i ryzykowne będzie to przedsię-
wzięcie. Nigdy dotąd nie zabiegano tak zdecy-
dowanie i konsekwentnie na wszystkich
szczeblach o właściwe przygotowanie tech-
niczne, uzbrojenie, wyposażenie, wreszcie
o odpowiedni dobór żołnierzy. Czuło się potęż-
ny nacisk od dołu. Również na górze, szcze-
gólnie na poziomie Dowództwa Wojsk
Lądowych, toczyła się walka o każdy element,
łącznie z interwencjami na najwyższych
szczeblach.
Opowieści w mediach o złym wyposażeniu są
brednią. Ślepy by dostrzegł, że zmieniamy ten
świat w niewyobrażalnym tempie, że każde
kolejne półrocze to zupełnie inna rzeczywi-
stość. Między pierwszą zmianą w Iraku a dru-
gą w Afganistanie poszliśmy do przodu o kilka
generacji. Amerykanie, którzy stanowią wzo-
rzec pod względem technicznym, zazdroszczą
nam na przykład wyposażenia każdego żoł-
nierza w sprzęt noktowizyjny... W jakim stop-
niu to było możliwe, zrobiono wszystko, by od-
powiednio wyposażyć pierwszą zmianę.
Żołnierze, którzy byli w Afganistanie, mogą po-
twierdzić, że nie było dotąd tak wyposażone-
go polskiego kontyngentu na żadnej misji. Nie
wszystko możemy mieć jednak z najwyższej
półki, bo jest to olbrzymi wysiłek finansowy.
– Są na wysokich szczeblach ludzie – zapew-
nia generał Jerzy Wójcik – którzy wkładają
wszystkie swoje siły w walkę o profesjonalne,
nowocześnie wyposażone wojsko. I jakby nikt
tego nie widział, nieustannie próbuje się ich
za coś rozliczać, nieustannie słyszą pytania:
– Dlaczego tego nie ma? Dlaczego to jeszcze
nie zrobione? Dlatego, że nie można zrobić
wszystkiego naraz, bo nas na to nie stać, bo
nigdy nie będzie tak, że żołnierz pojedzie na
wojnę i bezpiecznie będzie walczył, niczym
nie ryzykując. Problem w tym, żeby to nie było
głupie i zbędne ryzyko.

30 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | | | | | | EKOLOGIA
| | | WOJSKO
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

nr 5/2008 Polska Zbrojna 31

AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA
Żołnierze
11 DKPanc ćwiczyli
patrolowanie w te-
renie zaśnieżonym
na nartach turo-
wych oraz rakie-
tach śnieżnych,
podchodzenie na
strome wzniesie-
nia, bytowanie czy
pokonywanie stro-
mych górskich

BOGUSŁAW POLITOWSKI (2)

ścian techniką
linową.

BOGUSŁAW POLITOWSKI

Żołnierze pododdziałów rozpoznawczych 11 Dywizji Kawalerii Pancernej

przez dwa tygodnie stycznia szkolili się w górach. W Zieleńcu, w Ośrodku
Szkolenia Górskiego „Jodła”, trenowali jazdę na nartach. Kilkadziesiąt
kilometrów dalej, w masywie Śnieżnika, na wysokości ponad

Rozpozna
800 m n.p.m., ćwiczyli elementy taktyki górskiej.

w śniegu
32 Polska Zbrojna nr 5/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS ||
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU | | | | | | | |
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

anie
i w lodzie
nr 5/2008 Polska Zbrojna 33
 WOJSKA LĄDOWE

SGWP, JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Gen. Franciszek Gągor, płk. Marek Sokołowski, ppłk. Adam Grela

Tomaszów Mazowiecki jest siedzibą dowództwa 25 Brygady

Kawalerii Powietrznej i jej doborowego 7 Batalionu Kawalerii
Powietrznej. „Siódmy” to jednostka złożona w większości
z zawodowców, którzy od lat są podstawą polskich sił
szybkiego reagowania w Iraku.

LATAJĄCY KAWALERZYŚCI NORBERT BĄCZYK

Kiedy w 2003 r. rozważano,
z jakich jednostek skierować
pododdziały na misję iracką,
co do kawalerzystów nie było
żadnych wątpliwości. Musieli
jechać. Kawaleria powietrzna,
wyposażona w śmigłowce,
z których desantują się piesze
oddziały szturmowe, jest bo-
wiem zdolna do błyskawicz-
nych działań na ogromnym ob-
szarze, a jej znaczenie zarów-
no w wymiarze taktycznym,
jak i operacyjnym jest nie do
przecenienia. Nic więc dziw-
nego, że to właśnie 25 Bryga-
da Kawalerii Powietrznej z To-
maszowa Mazowieckiego mo-
że poszczycić się nieprzerwa-
nym udziałem swych podod-
działów w PKW Irak. Także
i dziś ok. 300 żołnierzy Samo-
dzielnej Grupy Powietrzno-
Szturmowej, w większości re-
krutujących się z brygady, sta-
nowi poważną część naszego
kontyngentu i jest jego
„ostrzem”. Bardzo ważną rolę
odgrywa tu 7 Batalion Kawa-
lerii Powietrznej – jeden z na-
szych „misyjnych” batalionów
liniowych.
Szturmani, czyli ułani
Podobnie jak w przypadku
7 Dywizjonu Lotniczego
25 BKPow, który opisywali-
śmy na łamach „PZ” dwa ty-
godnie temu, także 7 Batalion
Kawalerii Powietrznej ma wła-
ściwie dwie równorzędne na-
zwy. Drugi jest 7 Dywizjon
Ułanów Lubelskich. Wynika
ona z najnowszej historii jed-
nostki oraz kultywowanych
tradycji z okresu II Rzeczypo-
spolitej. Gdy w połowie lat 90.
formowano 25 Dywizję Kawa-
lerii Powietrznej, jednym z jej
elementów był 2 Pułk Kawa-
lerii Powietrznej. W 1996 r.
zmienił on nazwę na 7 Pułk
Ułanów Lubelskich, a gdy po
kilku kolejnych latach dywizję
przeformowano w brygadę,
a pułk rozwiązano, numer sie-
dem zachowały mniejsze for-
macje – 7 Dywizjon Lotniczy
i właśnie 7 Batalion Kawale-
rii Powietrznej. Dziś podlega-
ją one bezpośrednio dowódz-
twu brygady, przy czym o ile
śmigłowce bazują w Nowym
Glinniku, o tyle żołnierze li-
niowi mają swe koszary
w Tomaszowie Mazowiec-
kim, wraz z dowództwem
25 BKPow, 25 Batalionem
Dowodzenia oraz kompania-
mi remontową i medyczną
brygady. Co niezwykłe, to
właśnie „siódmy” jest oddzia-
łem gospodarczym dla wszyst-
kich tamtejszych jednostek.
7 Batalion Kawalerii Po-
wietrznej jest oddziałem linio-
wym przeznaczonym do bez-
pośredniej walki z przeciwni-
kiem (batalion piechoty po-
wietrzno-szturmowej). Może
prowadzić działania w każ-
dych warunkach na obszarze
kraju i poza jego granicami,
samodzielnie i we współdzia-
łaniu z innymi oddziałami,
w tym sojuszniczymi. Bata-
lion za pomocą transportu po-
wietrznego (śmigłowce) moż-
na desantować na tyłach zgru-
powania przeciwnika, dezor-
ganizując jego system dowo-
dzenia i logistyczny. Żołnierze
po opuszczeniu helikopterów
działają samodzielnie, często
przez dłuższy czas w oderwa-
niu od własnych sił ciężkich.
Z tego względu do jednostki
trafiła duża ilość broni lekkiej
oraz wsparcia, w tym moź-
dzierze 98 i 60 mm, ppk Spi-
ke czy działka ZU-23-2. Mo-
że także korzystać ze wsparcia
lotnictwa uderzeniowego dzię-
ki operatorom TZKOP (Tak-
tyczny Zespół Kontroli Obsza-
ru Powietrznego). Batalion
wraz z 7 Dywizjonem Lotni-
czym bez jednej eskadry, za to
wzmocniony eskadrą z 1 Dy-
wizjonu Lotniczego, tworzą
7 Taktyczną Grupę Bojową
(7 TGB), która jest zdolna do

34 Polska Zbrojna nr 5/2008

 DO GŁÓWNYCH ZADAŃ 7 BATALIONU
W CZASIE POKOJU NALEŻY:
– utrzymywanie w ciągłej sprawności i
gotowości do działań systemów po-
kojowych i wojennego uzupełnienia
wojsk oraz ich mobilizacyjnego rozwi-
nięcia i operacyjnego użycia;
– utrzymywanie nakazanego stanu go-
towości bojowej pododdziałów oraz
ich przygotowanie do prowadzenia
działań na obszarze kraju i poza jego
granicami, a także przygotowanie
części z nich do udziału w akcjach
ratowniczych i likwidacji skutków
FLESZ
awarii, katastrof czy klęsk żywioło-
MIĘDZYRZECZ. Obrona bazy to
wych;
kolejny element ćwiczeń żołnierzy
– utrzymywanie gotowości do udziału 17 Wielkopolskiej Brygady
w misjach pokojowych organizacji Zmechanizowanej z Międzyrzecza
międzynarodowych oraz uczestniczenie i Wędrzyna przygotowujących się
w programie współpracy bilateralnej ze do misji w Czadzie. Jako pierwsze
związkami taktycznymi sojuszników; ogień otworzyły KTO Rosomak.
– organizowanie i nadzorowanie szko- – Zajęcia się udały. Niemal
lenia pododdziałów oraz udział 90 proc. celów zostało zniszczo-
w przedsięwzięciach szkoleniowych nych – powiedział dowódca 1 plu-
organizowanych na szczeblu taktycz- tonu manewrowego ppor. Dariusz
nym w ramach procesu zgrywania. Miller. Przygotowania żołnierzy
17 BZ potrwają do końca stycz-
nia. W lutym odbędzie się szkole-
nie zgrywające kompanię i bata-
lion manewrowy.

prowadzenia wybranej opera-
cji manewrowej. Dowódcą
7 TGB jest właśnie dowódca
7 Batalionu.
Struktury
Dziś batalion, o liczebności
ok. 750 żołnierzy, jest uzawo-
dowiony w 85 proc., a zgod-
nie z planem do końca tego ro-
ku będą w nim służyć wyłącz-
nie zawodowcy. Na razie żoł-
nierze służby zasadniczej znaj-
ZADANIA ŻOŁNIERZY 7 BATALIONU
W IRAKU W RAMACH PKW
– prowadzenie działań manew-
rowych siłami szybkiego re-
agowania jako odwód do-
wódcy Wielonarodowej
Dywizji Centrum–Południe;
– prowadzenie ewakuacji me-
dycznej;
– reagowanie na wszelkie sytu-
acje kryzysowe w punktach
zapalnych;
– ochrona patroli rozminowa-
nia w czasie wykonywania
SZCZEPAN GŁUSZCZAK
KAROLINA PRYMLEWICZ
SZCZECIN. Dziennikarze szcze-
cińskiego Oddziału Regionalnego
Batalion TVP gościli w 12 Brygadzie
za pomocą trans- Zmechanizowanej w Szczecinie,
portu powietrznego (śmi- gdzie od 21 do 22 stycznia przy-
głowce) można desantować gotowywali materiał do kolejnego
na tyłach zgrupowania przeciwni- odcinka programu „Na rozkaz”.
ka, dezorganizując jego system do- Tym razem jego bohaterami będą
dują się wodzenia i logistyczny. Żołnierze po ochrony in- żołnierze zawodowi batalionu
jeszcze opuszczeniu helikopterów działa- formacji nie- manewrowego przygotowujący
głównie ją samodzielnie, często przez jawnej itp., się do udziału w III zmianie
w baterii dłuższy czas w oderwaniu oddziały linio- PKW Afganistan.
przeciwlot- od własnych sił cięż- we – kompania
niczej batalio- dowodzenia, trzy
kich
nu. Struktura jed- szwadrony kawalerii
nostki obejmuje do- powietrznej, kompania WĘDRZYN. Na poligonie
w Wędrzynie zespół oficerów
wództwo (dowodzi ppłk Adam wsparcia (98 mm moździe-
i podoficerów z Centrum
Grela), sztab, samodzielny ze- rze), bateria przeciwlotnicza
Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia
spół TZKOP i stosowne sek- oraz kompania logistyczna w Toruniu, któremu przewodni-
cje zabezpieczenia – służba i pluton medyczny. Każdy czył mjr Jarosław Piersa, przepro-
zdrowia, logistyka, pion szwadron szturmowy, czyli wadził certyfikację obsług moź-
kompania, ma po trzy plutony dzierzy 60 mm znajdujących się
szturmowe i pluton wsparcia w wyposażeniu żołnierzy
z 60 mm moździerzami. Ozna- 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii
czenie „szwadron” jest oczy- Pancernej, przygotowujących się
przez nie zadań;
wiście związane z kawaleryj- do misji w Czadzie. Certyfikacja
– ochrona konwojów zabezpie- obejmowała sprawdzenie obsług
skimi tradycjami jednostki.
czenia logistycznego i VIP; moździerzy oraz koordynatorów
W strukturach 25 BKPow 7 Ba-
– rozpoznanie szlaków komuni- wsparcia ogniowego plutonów do
talion zajmuje miejsce szcze-
kacyjnych i transport po- wykonywania zadań zgodnie z ich
gólne, ponieważ obok dywizjo-
wietrzny oraz demonstracje przeznaczeniem. – Z praktycz-
nów lotniczych ma najwięcej
siły w całej strefie odpowie- nych działań, w tym przede
żołnierzy zawodowych, a przez wszystkim ze strzelania, nasi żoł-
dzialności dywizji;
to jego kompanie kieruje się nierze uzyskali oceny bardzo do-
– zapewnienie bezpiecznego
w pierwszej kolejności na nie- bre – powiedział płk Błażewicz,
ruchu lotniczego na lotni-
bezpieczne misje.  szef wojsk rakietowych i artylerii
skach i lądowiskach w stre-
Napisz do autora: norbert. 11 DKPanc.
fie odpowiedzialności.
baczyk@redakcjawojskowa.pl Oprac. SG

nr 5/2008 Polska Zbrojna 35

AAAAAAA
SIŁY POWIETRZNE
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

Gen. bryg. Andrzej Łosiński, dowódca 1 Brygady Rakietowej Obrony

Powietrznej (1 BROP) w Bytomiu, często mówi o nim: „to mój najlepszy
dywizjon”. 76 Dywizjon Rakietowy z Ławicy znany jest z tego,
że wzorowo przygotowuje artylerzystów i rakiety do strzelań
na poligonach wojskowych w Ustce i Wicku Morskim.

PIOTR LASKOWSKI

PRZECIWLOTNICY
Z ŁAWICY
ywizjon jest podpo-
rządkowany 1 Bryga-
dzie Rakietowej OP
w Bytomiu. Jego sta-
łe przeznaczenie to zwalczanie
środków napadu powietrznego
oraz osłona ważnych obiektów
strategicznych, lotnisk i wę-
złów komunikacyjnych.
Dowódca 1 BROP wyzna-
czył na 2008 r. najważniejsze
zadanie dla tej jednostki, które
polega na przygotowaniu jej do
osłony ośrodków administra-
cyjnych, baz lotniczych i zgru-
powań wojsk w ramach udzia-
łu w tzw. połączonej operacji
obronnej. Ponadto dywizjon
będzie musiał przygotować si-
ły i środki do działania w kom-
ponencie Sił Powietrznych.
Szkolenie zintegrowane
Odbywa się m.in. w trakcie
treningów jednoszczeblowych,
taktyczno-ogniowych oraz
w czasie przedsięwzięć organi-
zowanych przez dowódcę bry-
gady. Nacisk kładziony jest na
utrzymanie wysokiej kondycji
bojowej oficerów naprowadza-
nia i operatorów oraz baterii
technicznej, od których zależy
ostateczny efekt strzelania.
Pododdziały szkolą się w te-
renie, zgrywając obsługi, plu-
tony i drużyny. Takie zintegro-
wane szkolenie odbywa się
każdego tygodnia w ramach
treningu pracy bojowej na
sprzęcie. Współdziałają więc
podstawowe pododdziały
ogniowe. Każda komórka or-
ganizacyjna pracuje w ramach
jednego systemu. Jeżeli jedno
ogniwo pęknie, cały dywizjon
i brygada nie wykonają zada-
nia. Kulminacją wysiłków
szkoleniowych są dla dywizjo-
nu strzelania na Centralnym
Poligonie Sił Powietrznych
w Ustce, które zawsze wypa-
dają bardzo dobrze. Duże za-
sługi w sukcesach dywizjonu
miał jego długoletni dowódca
płk Waldemar Ząbek. Pełniący
od 2007 r. obowiązki dowódcy
tej jednostki mjr Marek Szku-
dlarek nie miał jeszcze okazji
sprawdzić się jako dowódca na
usteckim poligonie.
Dowodzenie i struktura
76 Dywizjon funkcjonuje
według natowskich koncepcji
dostosowanych do polskich re-
aliów. Jego dowódca ma jedne-
go zastępcę, jednocześnie sze-
fa sztabu, a pionami funkcjonal-
nymi kierują szefowie szkole-
nia, sztabu i logistyki. W skład
dywizjonu rakietowego wcho-

36 Polska Zbrojna nrnr52/2007

5/2008
FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

FLESZ
KRZESINY. Pilotem Roku
2007 w 6 Eskadrze Lotnictwa
Taktycznego w Krzesinach został
mjr Tomasz Łyżwa – od 2007 r.
szef szkolenia 6 elt, absolwent

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił

PIOTR LASKOWSKI
Oznaka dywizjonu
Pojawiła się dopiero w 1999 r. i jest sym-
bolem wspólnego wysiłku rakietowców
i radiotechników. Widnieje na niej poznań-
ski ratusz – miejsce służby – oraz numer Powietrznych w Dęblinie (1995).
dywizjonu. Autorem oznaki jest mjr rez. Podczas służby zawodowej zaj-
Józef Antas, były żołnierz dywizjonu. Wcześniej, w drugiej poło- mował m.in. stanowiska starsze-
wie lat 90. XX w., próbnie malowano na pojazdach stylizowany go pilota klucza lotniczego i star-
szyszak i głowę rycerza. szego nawigatora eskadry. W la-
tach 2004–2007 odbył szkole-

Uzbrojenie nie w USA na samolot F-16.

Dywizjon od 2002 r. używa cyfrowego przeciwlotniczego zesta-

wu rakietowego (pzr) Newa SC, który powstał w wyniku moder- KRZESINY. Tytuł Technika Roku
nizacji pzr S-125 M produkcji ZSRR. Dzięki niej wyrzutnie rakiet 2007 w 6 elt dostał st. chor.
przeniesiono na mobilne podwozia czołgów T-55A. To typowy Artur Dutkowski – absolwent
zestaw średniego zasięgu do obrony obiektów i terytorium kra- SCHPTWL w Oleśnicy (1994). Był
ju. Zestaw może strzelać rakietami typu 5W27U i D. Bateria technikiem samolotu Su-22. Po
przeciwlotnicza używa armat przeciwlotniczych S-60 (na zdjęciu kursie i przeszkoleniu na F-16
górnym) i karabinów PKM-Z. W parku technicznym jednostki w Poznaniu objął stanowisko
znajduje się także ponad sto pojazdów transportowo-załadow- starszego technika klucza samo-
czych i przyczep. lotu wielozadaniowego F-16
w 6 elt. Ukończył kurs języka an-
Dowódcy dywizjonu gielskiego na poziomie III oraz
mjr Stanisław Kowalski (1979 –1981) kurs frazeologii języka angielskie-
ppłk Włodzimierz Baraniak (1981 – 1989) go w Dęblinie.
mjr Henryk Graczyk (cz.p.o) (1987 – 1989)
PIOTR LASKOWSKI

mjr Józef Łukasiewicz (1989 – 1990)

dzą cztery baterie: radiotech-
niczna, startowa, przeciwlotni-
cza i dowodzenia. Jego mó-
zgiem jest bateria radiotech-
niczna, która decyduje o sku-
teczności walki z celami po-
wietrznymi i ostatecznie
o wykonaniu zadania przez
cały dywizjon. Do jej zadań
należą m.in. wykrycie, prze-
jęcie i po postawieniu zada-
nia ogniowego – zniszczenie
celu. Bateria dysponuje zmo-
dernizowaną stacją naprowa-
dzania rakiet, kabiną dowo-
dzenia i naprowadzania oraz
radiolokacyjną stacją wstępne-
go poszukiwania.
mjr Andrzej Jaroszuk (p.o)
ppłk Waldemar Ząbek
mjr Marek Szkudlarek (cz.p.o)
Głównym zadaniem baterii
startowej jest doprowadzenie
wyrzutni do gotowości oraz
współpracy z kabiną dowodze-
nia i naprowadzania. Bateria
przygotowuje rakiety do odpa-
lenia po dostarczeniu ich na sta-
nowisko startowe przez baterię
techniczną. Zapewnia też prze-
ładowanie rakiet na wyrzutnię
i przeprowadza ich kontrolę. Jej
sprzęt to samobieżna wyrzutnia
na podwoziu gąsienicowym
czołgu T-55. Zgranie wszyst-
kich tych elementów jest nie la-
da sztuką, a żołnierze muszą
mieć dobrą kondycję fizyczną,
bo przeładowanie rakiet z sa-
(1990 – 1991) SKWIERZYNA. Szczegółowa
(1991 – 2007) analiza poziomu zdyscyplinowa-
(2007 – obecnie) nia kadry i żołnierzy zasadniczej
służby, wskazanie głównych za-
grożeń oraz sposobów przeciw-
mochodu transportowo-zała- działania negatywnym tenden-
dowczego na belki wyrzutni cjom – to główne tematy poru-
wymaga siły. Bateria przeciw- szane 21 stycznia podczas rocz-
lotnicza nie bierze udziału nej oceny dyscypliny wojskowej
w odpaleniu rakiet, bo jest prze- w 61 Skwierzyńskiej Brygadzie
znaczona do osłony bezpośred- Rakietowej Obrony Powietrznej.
niej rejonu stanowiska ognio- Podczas odprawy przedstawiciele
wego i technicznego dywizjo- wojskowych organów ścigania
nu. Została wyposażona w ar- i wymiaru sprawiedliwości omówi-
maty przeciwlotnicze S-60 i ka- li m.in. główne kierunki zmian
rabiny PKM-Z. Stanowisko w obowiązujących w armii przepi-
ogniowe dywizjonu znajduje sach dyscyplinarnych oraz plano-
się w Murowanej Goślinie, a je- wane w 2008 r. rodzaje działań
go sprawne działanie zapewnia profilaktycznych. Dowódca
bateria dowodzenia.  61 BROP płk Kubiak postawił za-
Napisz do autora: dania dotyczące pracy wycho-
piotr.laskowski@ wawczej w bieżącym roku.
redakcjawojskowa.pl Oprac. SG

nr 52/2007
5/2008 Polska Zbrojna 37
 MARYNARKA WOJENNA
CENTRUM organizuje szkolenie
podstawowe i specjalistyczne
wszystkich żołnierzy zasadniczej służby
wojskowej wcielanych do marynarki
w przeszło 50 specjalnościach
wojskowych.
MARIAN KLUCZYŃSKI

Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej im. wiceadmirała Józefa

Unruga jako jedyna jednostka wojskowa w siłach zbrojnych została
w zeszłym roku wyróżniona statuetką Husarza za wybitne osiągnięcia
w działalności kulturalno-oświatowej i rekreacyjnej.
CSMW jest największym zakładem pracy w Ustce.
TOMASZ GOS

Przedwojenne Narybek
w marynarce
tradycje
P oczątki szkolnictwa mor-
skiego sięgają roku
1919, kiedy to 9 lipca utwo-
rzono Szkołę Marynarzy

w Modlinie. Pierwszy kurs
specjalistów morskich został
uruchomiony na początku
września (stąd data święta
jednostki i nadania sztanda-
ru – 3 września) i trwał trzy
miesiące.
Wojna polsko-bolszewicka
na niecały rok przerwała
działalność szkoleniową pla-
cówki. W lipcu 1920 r. mary-
narzy wysłano na front
w składzie Pułku Morskiego
i Flotylli Wiślanej. Szkolenie
wznowiono jednak w paź-
dzierniku 1921 r., a Szkołę
Marynarzy przemianowano
na Szkołę Specjalistów Mor-
skich w Świeciu nad Wisłą.
W 1927 r. szkoła została
przeniesiona ze Świecia na
zakupiony we Francji krą-
żownik ORP „Bałtyk”.
G
łównym zadaniem
CSMW jest przy-
gotowanie specjali-
stów dla Marynar-
ki Wojennej na stanowiska
przewidziane w służbie za-
sadniczej i zawodowej. Cen-
trum organizuje szkolenie
podstawowe i specjalistycz-
ne wszystkich żołnierzy za-
sadniczej służby wojskowej
wcielanych do marynarki
w przeszło 50 specjalno-
ściach wojskowych. Należą
do nich m.in.: nawigacja i hy-
drografia, artyleria okrętowa,
uzbrojenie rakietowe, broń
podwodna, hydrolokacja, ra-
diolokacja, łączność, sygna-
lizacja, siłownie okrętowe,
elektrotechnika okrętowa,
obrona przeciwchemiczna,
logistyka i ratownictwo mor-
skie. Centrum uczestniczy
też w szkoleniu ogólnym
oraz specjalistycznym słu-
chaczy kursów kandydatów
na podoficerów rezerwy. Or-
ganizuje również kursy prze-
kwalifikowania żołnierzy re-
zerwy i przeszkolenia stu-
dentów ochotników.
MARYNARSKA KREW
Jako jednostka wojskowa
i jednocześnie największy za-
kład pracy w Ustce CSMW
zajmuje bardzo ważne miejsce
w życiu regionu słupskiego.
– Współpraca Centrum
Szkolenia Marynarki Wo-
jennej ze środowiskiem lo-
kalnym przebiega głównie
na płaszczyźnie promocyj-
nej, edukacyjnej, sportowej
i rekreacyjnej – wyjaśnia
kpt. Robert Biernaczyk, ofi-
cer prasowy CSMW. – War-
to zaznaczyć, że centrum re-
gularnie przekazuje krew
do Regionalnego Centrum
Krwiodawstwa i Krwiolecz-
nictwa. W zeszłym roku na-
si marynarze oddali prawie
600 litrów tego bezcennego
leku. Wzięliśmy udział, jako
jedni z pierwszych w kraju,
w akcji honorowego krwio-
dawstwa dla Agaty Mróz, na-
szej siatkarki, która choruje
na białaczkę – dodaje.
Centrum jako pierwsza
jednostka wojskowa w pol-
skich siłach zbrojnych przy-
stąpiła do programu Funda-
cji WOŚP „Ratujemy i uczy-

38 Polska Zbrojna nr 5/2008


WYRÓŻNIENIE
26 października 1998 r.
szef Sztabu Generalnego WP
wyróżnił CSMW Znakiem
Honorowym Sił Zbrojnych RP
za najlepsze wyniki w dzia-
łalności służbowej
w 1998 r.
10 LUTEGO 1999 R. za
utrzymanie 80-letniej
tradycji Szkoły Marynarzy
i propagowanie historii
oraz tradycji Polski
morskiej Liga Morska
uhonorowała Centrum
Szkolenia MW
„Pierścieniem Hallera”.
my ratować”. – Na ten cel do-
staliśmy w darze od Jurka
Owsiaka treningowy sprzęt
medyczny (defibrylatory
i fantomy), który wspomaga
szkolenie medyczne naszych
marynarzy – mówi kpt. Bier-
naczyk. – Instruktorzy fun-
dacji przeszkolili również
kilkunastu żołnierzy zawo-
dowych w udzielaniu pierw-
szej pomocy medycznej.
Uzyskali oni certyfikaty
ukończenia szkolenia podsta-
wowego, sygnowane przez
amerykańskie stowarzysze-
nie AHA (American Heart
Association) – dodaje.
PROMOWANIE
Centrum współorganizuje
Dni Morza i Święto Mary-
nr 5/2008
narki Wojennej w Ustce. Or-
ganizuje też koncerty mu-
zyczne z udziałem Orkiestry
Reprezentacyjnej MW lub
Garnizonowej ze Świnouj-
ścia oraz występy artystycz-
ne zespołów i solistek Klu-
bu Garnizonowego w Ustce.
Promuje wychowanie mor-
skie w szkołach podstawo-
wych w Ustce i Słupsku.
Uczniowie z tych szkół
uczestniczą w uroczysto-
ściach wojskowych, prelek-
cjach i konkursach o tematy-
ce morskiej. W CSMW do
zwiedzania udostępniona
jest ponadto sala tradycji.
Uczniowie lokalnych szkół
mają możliwość zapoznania
się z bazą szkoleniową ośrod-
ka. Udostępnia on również
FLESZ
GDYNIA. 15 podchorążych od-
bywających w Akademii
Marynarki Wojennej przeszko-
lenie wojskowe absolwentów
szkół wyższych 19 stycznia zło-
żyło przysięgę wojskową.
Następnie przejdą oni specjali-
styczne szkolenie na Wydziale
Mechaniczno-Elektrycznym. Po
zaliczeniu egzaminów czeka
ich praktyka podoficerska
w jednostkach MW. Szkolenie
zakończą w połowie marca.
Otrzymają wówczas stopień
mata podchorążego i zostaną
przeniesieni do rezerwy.
GDYNIA. 26 stycznia 1974 r.
po raz pierwszy podniesiono
biało-czerwoną banderę na
okręcie ratowniczym ORP
„Piast”. Od tego momentu jed-
nostka wychodziła w morze po-
nad 500 razy, pokonując ponad
200 tys. mil morskich.
W 1991 r. okręt uczestniczył
w operacji „Pustynna burza”,
sześciokrotnie wziął udział
w międzynarodowych manew-
rach „Baltops” oraz w najwięk-
szych ćwiczeniach NATO
– „Strong Resolve”, manewrach
okrętów podwodnych „Baltic
Porpoise” oraz w serii ćwiczeń
ANDRZEJ WOJTUSIK
typu „Passex”. W 2000 r.
wszedł w skład sił szybkiego re-
agowania NATO. Dowódcą okrę-
tu jest kmdr por. Artur Kończal
pływalnię mieszkańcom Ust- PO KATASTROFIE. Na znak
ki, ale przede wszystkim żałoby dowódca Marynarki
szkołom, które prowadzą na Wojennej wiceadm. Andrzej
niej zajęcia z wychowania fi- Karweta rozkazał opuścić ban-
zycznego. To jedyny basen derę do połowy masztu na
w mieście i okolicach. wszystkich okrętach. Marynarze
Centrum Szkolenia Mary- opuścili też do połowy masztu
narki Wojennej im. wicead- flagę państwową i odwołali
mirała Józefa Unruga, jako je- wszelkie imprezy o charakterze
dyna jednostka wojskowa rozrywkowym. Kapelani odpra-
w siłach zbrojnych, decyzją wili modlitwę żałobną w intencji
dyrektora Departamentu Wy- tragicznie zmarłych żołnierzy Sił
Powietrznych. W drugim dniu
chowania i Promocji Obron-
trwania ogólnonarodowej żało-
ności Ministerstwa Obrony by na wszystkich okrętach
Narodowej została wyróżnio- i w jednostkach Marynarki
na statuetką Husarza za wy- Wojennej odbyły się zbiórki, na
bitne osiągnięcia w działalno- których odczytano nazwiska tra-
ści kulturalno-oświatowej gicznie zmarłych żołnierzy. Ich
i rekreacyjnej.  pamięć uczczono minutą ciszy.
Napisz do autora:
tomasz.gos@
redakcjawojskowa.pl Oprac. SG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO METEOROLOGIA

40 Polska Zbrojna nr 5/2007

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
AGNIESZKA SZKODA
Smaczne jedzenie, zróżnicowane menu, doświadczeni
kucharze i estetyczne wnętrza – takie zmiany w żołnierskich
stołówkach zapowiada Szefostwo Służby Żywnościowej
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych.
PRZEMEBLOWANIE W KUCHNI
łużba żywnościowa po latach ży-
wienia żołnierzy przez poszcze-
gólne rodzaje sił zbrojnych znów
została scentralizowana. Teraz
wyzwaniem dla niej będzie reforma żoł-
nierskich stołówek. Mają one bowiem słu-
żyć nie tylko kadrze uprawnionej do dar-
mowego żywienia, ale również tym, któ-
rzy za to zapłacą.
JAK W RESTAURACJI
Dziś prawo do bezpłatnego żywienia
mają żołnierze jednostek powietrznode-
santowych, płetwonurkowie, technicy na
lotniskach, a także wszyscy żołnierze za-
wodowi, którzy wykonują zadania służbo-
we powyżej 12 godzin dziennie, np. pod-
czas ćwiczeń i szkoleń. Prawdopodobnie
w przyszłości będą je też mieli szeregowi
zawodowi. Pozostali jadają w wojskowych
punktach żywienia za niewielką opłatą,
która de facto jest zwrotem kosztów za su-
rowce, bo za robociznę płaci MON. I tak
też pozostanie.
Zmieni się natomiast jakość świadczo-
nych przez żołnierską stołówkę usług
– mają one działać jak restauracje. Zatem
żołnierz nieuprawniony do darmowego po-
siłku nie będzie musiał deklarować chęci
zjedzenia go już dzień wcześniej. Zapłaci
za niego w stołówce, która zaoferuje mu
zróżnicowane menu – będzie mógł wybrać
jeden z wielu proponowanych zestawów
lub skomponować własny. Żołnierze
uprawnieni do darmowego żywienia będą
nr 5/2007
| | | |
| | |
Afrykańskie menu
SZCZEGÓLNIE WAŻNA JEST KWESTIA
DOSTAW ŻYWNOŚCI NA MISJE,
ZWŁASZCZA DZIŚ, KIEDY POLSCY LO-
GISTYCY PRZYGOTOWUJĄ SIĘ DO KOM-
PLEKSOWEGO ŻYWIENIA 400 POL-
SKICH ŻOŁNIERZY W CZADZIE. Do tej
pory nasi „misjonarze” korzystali ze sto-
łówek amerykańskich lub ONZ. Po raz
pierwszy będziemy autonomiczni – od
wybudowania stołówki, przez zorganizo-
wanie dostaw żywności, po wydanie po-
siłków. Na razie nie podjęto ostatecznej
decyzji co do tego, kto będzie dostarczał
produkty. Warto byłoby zachować nieza-
leżność i w tej sprawie, jednak transpor-
BOGUSŁAW POLITOWSKI
towanie żywności co dziesięć dni
Rusłanem z Polski byłoby wyjątkowo
kosztowne. Rozwiązaniem alternatyw-
nym jest zatrudnienie firmy cywilnej, naj-
prawdopodobniej francuskiej.
znali wysokość dziennej i miesięcznej nie będą korzystali żołnierze służby zasad-
stawki. Zakładając, że dzienna będzie wy- niczej, co przyniesie znaczne oszczędno-
nosiła 10 zł, jeśli jednego dnia wybiorą ze- ści. Oczywiście i tak najważniejsze jest to,
staw za 8 zł, drugiego mogą zjeść za 12 zł że podawane jedzenie ma być smaczne
lub za każdą inną sumę, ponieważ na ko- – ono bowiem zdecyduje o frekwencji,
niec miesiąca albo dostaną zwrot niewy- zwłaszcza osób nieuprawnionych do bez-
korzystanych pieniędzy, albo będą musie- płatnego żywienia. Płk Adam Barański,
li dopłacić. Eksperyment z takim sposo- szef Szefostwa Służby Żywnościowej In-
bem żywienia zostanie Na początek logistycy spektoratu Wsparcia SZ,
przeprowadzony w tym uważa, że zapewnienie do-
roku na Cytadeli. Jego zabiorą do Czadu zapas brej jakości produktów, za-
wynik pokaże wady trudnienie na wszystkich eta-
i zalety nowych pomy- żywności na 60 dni tach zawodowych kucharzy,
słów na żywienie woj- – suchą żywność a nie żołnierzy z poboru,
ska, więc będzie wiado- i podniesienie estetyki sto-
mo, co należy zmienić. paczkowaną, konserwy, łówki sprawi, że żołnierze
Chociaż w wyniku makarony itp. chętnie będą tam jadać. Nie-
zakończenia służby stety, różnie bywa z jakością
z poboru wraz z niektórymi jednostkami produktów, a zakupy nadal będą centralne.
zlikwidowane zostaną także stołówki, to Płk Barański zapewnia jednak, że czynni-
ich liczba drastycznie się nie zmniejszy. kiem decydującym o wygranym przetargu
Obecnie jest ich ponad 200 i prawie każ- nie będzie wyłącznie najniższa cena.
da będzie się musiała przeorganizować Umowy z dostawcami mają gwarantować
z żywienia np. 2 tys. szeregowych na sto- możliwość automatycznego ich zerwania w
łówkę dla 800 lub nawet 500 żołnierzy za- przypadku dwukrotnego dostarczenia pro-
wodowych. Nie zmieni się też liczba za- duktów niższej jakości, niż zawierało zobo-
trudnianych w stołówkach kucharzy, choć wiązanie. Jest to o tyle ważne, że od wielu
będą to wyłącznie żołnierze zawodowi, lat dużo kłopotów sprawia odbiór żywno-
przeszkoleni do wykonywania zadań rów- ści, a nie jego specyfikacja. Nieuczciwi do-
nież na misjach. stawcy wysyłają produkty niespełniające
warunków umowy, a magazynierzy nie po-
SMACZNIE I NIEDROGO trafią określić, czy towar, którego odbiór
Zaletą eksperymentu jest to, że nie wy- kwitowali, spełnia te warunki, czy nie. 
maga dodatkowych nakładów finanso- Napisz do autorki:
wych, ponieważ ze zbiorowego żywienia polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 41
PORADY PRAWO
Jeszcze o rozłąkowym

Masz problem? § Jestem absolwentem WAT z roku 2004. Na V roku studiów byłem w dyspozycji Departamentu Kadr
i Szkolnictwa Wojskowego. Później dostałem przydział służbowy do pracy w konkretnej JW i tam mam
etat w stopniu porucznika. Ucieszyłem się z wiadomości o rozporządzeniu ministra obrony na temat zwro-
tu kosztów dojazdu i wypłaty tzw. rozłąkowego. Okazuje się jednak, że prawdopodobnie mi się nie należy,
ponieważ w myśl prawa w moim przypadku nie doszło do przeniesienia służbowego. Nadmienię tylko, że
jestem zameldowany na pobyt stały wraz z żoną i dzieckiem w miejscowości oddalonej od JW o 70 km,
z której dojazd środkami komunikacji jest niemożliwy, mieszkam więc w internacie. Sytuacja ta trwa już
trzy lata i tak będzie pewnie jeszcze przez kilka kolejnych. Czuję się pokrzywdzony. Za rozłąkę z rodziną
ponoszę takie same koszty i utrudnienia jak ci, którzy przenieśli się z innych jednostek. Przecież na wybór
miejsca pracy nie miałem żadnego wpływu!
Drugie pytanie brzmi: Czy żołnierzowi zawodowemu mającemu rodzinę, któremu przydzielono kwaterę
zastępczą w postaci kawalerki (nie jest to lokal do zamieszkiwania z rodziną, ponieważ nie spełnia on
norm) i który odmawia jej przyjęcia, nie należy się już dodatek za rozłąkę?

R ozporządzenie ministra
obrony narodowej z 5 paź-
dziernika 2007 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie na-
leżności żołnierzy zawodowych
za przeniesienia i podróże
służbowe (DzU z 2007 r.
nr 192, poz. 1389) wprowadzi-
ło do wskazanego rozporzą-
dzenia dodatkową należność
finansową przysługującą żoł-
nierzowi zawodowemu
z tytułu przeniesienia służbo-
wego, a mianowicie dodatek
za rozłąkę.
W myśl art. 7a ust. 1
rozporządzenia, dodatek
za rozłąkę przysługuje żołnie-
rzowi mającemu rodzinę
w przypadku, gdy nie przesie-
dliła się ona wraz z nim do no-
wego miejsca pełnienia służby
i zamieszkuje w miejscowości,
do której nie jest możliwy co-
dzienny dojazd publicznymi
środkami transportu.
Zgodnie z par. 2 pkt 4 zmie-
nionego rozporządzenia
w sprawie należności żołnierzy
zawodowych za przeniesienia
i podróże służbowe z 28 maja
2004 r. (DzU z 2004 r.
nr 140, poz. 1487), pod poję-
ciem przeniesienia służbowe-
go należy rozumieć wyznacze-
nie żołnierza na stanowisko
służbowe poza miejscowością
będącą siedzibą jednostki woj-
skowej lub wydzielonego pod-
oddziału, w której żołnierz zaj-
mował ostatnio stanowisko
służbowe.
W sytuacji zadającego pytanie
nie ma jednak mowy o jakim-
kolwiek zajmowanym dotych-
czas stanowisku służbowym.
Co więcej, z pojęciem pozosta-
wania w dyspozycji jedno-
znacznie łączy się brak w da-
nej chwili konkretnego stano-
wiska służbowego żołnierza
zawodowego. Art. 19 ustawy
z 11 września 2003 r. o służ-
bie wojskowej żołnierzy zawo-
dowych (DzU nr 179,
poz. 1750 ze zm.) stanowi, że
żołnierz zawodowy pełni zawo-
Urlop żołnierza
zawodowego
§ We wrześniu ubiegłego ro-
ku zostałem żołnierzem za-
wodowym – szer. zawodowym.
Dotychczas byłem żołnierzem
nadterminowym i wykorzysta-
łem należny mi urlop. Jak to
się ma do urlopu żołnierza za-
wodowego? Czy należy mi się
urlop wprost proporcjonalnie
do końca tego roku kalenda-
rzowego – część urlopu za
służbę zawodową? Od ilu dni
urlopu wypoczynkowego nale-
ży się gratyfikacja urlopowa?
R egulacje dotyczące wy-
miaru i zasad udzielania
urlopu wypoczynkowego żoł-
nierzowi zawodowemu zosta-
ły zawarte w ustawie
z 11 września 2003 r. o służ-
bie wojskowej żołnierzy zawo-
dowych (DzU nr 179, poz.
1750 ze zm.) oraz w wyda-
nym na jej podstawie rozpo-
rządzeniu ministra obrony
narodowej z 28 maja 2004 r.
w sprawie urlopów żołnierzy
zawodowych (DzU z 2004 r.
nr 138, poz. 1465).
W myśl zatem art. 61 ustawy
pragmatycznej, żołnierze za-
wodowi otrzymują corocznie
urlop wypoczynkowy w wy-
miarze dwudziestu sześciu
dni roboczych. Za dni robo-
dową służbę wojskową
m.in. w dyspozycji. Zgodnie
zaś z art. 21 ust. 2 ustawy,
żołnierza zawodowego z dniem
przeniesienia do dyspozycji
zwalnia się z dotychczas zaj-
mowanego stanowiska
służbowego.
cze w tym znaczeniu rozumia-
ne są wszystkie dni, z wyjąt-
kiem niedziel i świąt określo-
nych w ustawie z 18 stycznia
1951 r. o dniach wolnych od
pracy (DzU z 1951 r. nr 4,
poz. 28 ze zm.) oraz dodatko-
wych dni wolnych od służby
określonych w rozporządzeniu
ministra obrony narodowej
z 29 sierpnia 2006 r. w spra-
wie dodatkowych dni wolnych
od służby oraz rozkładu czasu
służby żołnierzy zawodowych
(DzU z 2006 r. nr 161,
poz. 1138).
Jeżeli ważne względy służbowe
nie pozwalają na udzielenie
żołnierzowi zawodowemu urlo-
pu wypoczynkowego w całości
lub w części w danym roku ka-
lendarzowym, urlopu tego
udziela się w ciągu następne-
go roku kalendarzowego.
Dla sytuacji prawnej zadające-
go pytanie znaczenie zasadni-
cze ma z kolei norma par. 5
rozporządzenia w sprawie urlo-
pów żołnierzy zawodowych.
Zgodnie z tym przepisem, żoł-
nierzowi w roku kalendarzo-
wym, w którym został powoła-
ny do zawodowej służby woj-
skowej, udziela się urlopu wy-
poczynkowego w wymiarze
proporcjonalnym do okresu
pozostającego do końca dane-
go roku kalendarzowego.
Żaden z przepisów, czy to

42 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Zatem, literalnie rzecz biorąc,
dodatek za rozłąkę rzeczywiście
zadającemu pytanie się nie na-
leży. W jego przypadku nie zo-
stał bowiem spełniony warunek
przeniesienia służbowego.
Co do drugiego pytania, to wła-
ściwe w tym zakresie są prze-
pisy ustawy z 22 czerwca
1995 r. o zakwaterowaniu Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej (DzU z 2005 r. nr 41,
poz. 398 ze zm.) oraz wydane
na podstawie art. 53 ust. 9
ustawy rozporządzenie mini-
stra obrony narodowej
z 20 grudnia 2004 r. w spra-
wie zakwaterowania tymczaso-
wego i odpłatności za to za-
kwaterowanie (DzU z 2005 r.
nr 4, poz. 19).
W myśl art. 1a pkt 7 ustawy,
pod pojęciem kwatery zastęp-
ustawy pragmatycznej, czy to
wskazanego rozporządzenia,
nie określa stosunku wykorzy-
stanego wcześniej w naturze
urlopu wypoczynkowego obec-
nego żołnierza zawodowego,
sprzed powołania do służby,
do nowego, wynikającego z po-
wołania do zawodowej służby
wojskowej. Żadnych tego typu
regulacji nie zawiera również
mające poprzednio zastosowa-
nie do zadającego pytanie roz-
porządzenie ministra obrony
narodowej z 2 lipca 2004 r.
w sprawie urlopów żołnierzy
niezawodowych.
Zatem zadający pytanie nabył
w roku kalendarzowym, w któ-
rym został powołany do zawo-
dowej służby wojskowej, prawo
do urlopu wypoczynkowego
w wymiarze proporcjonalnym
do okresu pozostającego do
końca danego roku kalenda-
rzowego, z zaokrągleniem do
pełnego dnia w górę.
Zagadnienie gratyfikacji urlo-
powej (art. 73 ust. 1 pkt 6
ustawy pragmatycznej) regu-
luje z kolei przepis art. 87
wspomnianej ustawy. Zgodnie
z tą normą, żołnierzowi zawo-
dowemu przysługuje raz w ro-
ku prawo do gratyfikacji urlo-
powej. Przy ustalaniu jej wy-
sokości uwzględnia się rów-
nież małżonka, a także dzieci
pozostające na utrzymaniu
nr 5/2008
| | | |
czej należy rozumieć lokal
mieszkalny o powierzchni użyt-
kowej podstawowej mniejszej
od minimalnej normy tej po-
wierzchni przysługującej żoł-
nierzowi służby stałej.
Z kolei, ilekroć w ustawie jest
mowa o lokalu mieszkalnym
(art. 1a pkt 1), należy odwołać
się do pojęcia samodzielnego
lokalu mieszkalnego w rozu-
mieniu ustawy z 24 czerwca
1994 r. o własności lokali
(DzU z 2000 r. nr 80,
poz. 903 ze zm.), zgodnie
z którym jest to wydzielona
trwałymi ścianami w obrębie
budynku izba lub zespół izb
przeznaczonych na stały pobyt
ludzi, które wraz z pomieszcze-
niami pomocniczymi służą za-
spokajaniu ich potrzeb miesz-
kaniowych.
żołnierza zawodowego.
W myśl art. 87 ust. 3 ustawy,
wysokość gratyfikacji urlopo-
wej dla jednej osoby uwzględ-
nianej przy ustalaniu jej wyso-
kości nie może być niższa niż
30 proc. najniższego uposa-
żenia zasadniczego żołnierza
zawodowego.
Na dokładnie 30 proc. najniż-
szego uposażenia zasadnicze-
go żołnierza zawodowego obo-
wiązującego 1 stycznia roku
kalendarzowego, w którym
żołnierz nabył prawo
do urlopu wypoczynkowego,
wysokość gratyfikacji urlopo-
wej określa par. 2 właściwego
w tym temacie rozporządzenia
ministra obrony narodowej
z 29 marca 2004 r. w sprawie
gratyfikacji urlopowej żołnierzy
zawodowych (DzU z 2004 r.
nr 66, poz. 611).
Warunkiem wypłaty gratyfika-
cji urlopowej danemu żołnie-
rzowi zawodowemu (poza zło-
żeniem przez niego odpowied-
niego wniosku) jest spełnienie
jednej z okoliczności określo-
nych w par. 3 ust. 1 tegoż roz-
porządzenia, a mianowicie:
1) przed rozpoczęciem urlopu
wypoczynkowego za dany rok
kalendarzowy w wymiarze co
najmniej siedmiu kolejnych
dni kalendarzowych;
2) po przedstawieniu dowodu
dokonania opłaty lub przedpła-
| |
| |
Zasadą jest, że – zgodnie
z art. 24 ust. 1 ustawy – dy-
rektor oddziału regionalnego
WAM właściwy dla garnizonu,
w którym żołnierza służby sta-
łej wyznaczono na stanowisko
służbowe lub w którym zajmu-
je takie stanowisko, na wnio-
sek dowódcy jednostki wojsko-
wej, wydaje decyzję o prawie
zamieszkiwania na czas peł-
nienia obowiązków na tym sta-
nowisku w lokalu mieszkal-
nym, w miejscowości, w której
żołnierz został wyznaczony na
stanowisko służbowe lub zaj-
muje takie stanowisko albo
w miejscowości pobliskiej.
W przypadku braku możliwości
zrealizowania wniosku dowód-
cy jednostki wojskowej dyrek-
tor oddziału regionalnego
agencji informuje o tym do-
ty za odpłatną formę wypo-
czynku żołnierza, jego małżon-
ka lub dziecka pozostającego
na jego utrzymaniu;
3) po wyznaczeniu
lub skierowaniu żołnierza do
pełnienia służby poza
granicami państwa.
Liczbę osób, na które przysłu-
guje gratyfikacja urlopowa
– zgodnie z par. 3 ust. 2 roz-
porządzenia – ustala się na
podstawie oświadczenia za-
wartego we wniosku według
stanu rodzinnego żołnierza
istniejącego w dniu złożenia
wniosku.
W przypadku, gdy żołnierz nie
złoży wniosku w danym roku
kalendarzowym, gratyfikację
urlopową wypłaca się w grud-
|
wódcę i wydaje decyzję o pra-
wie zamieszkiwania w kwate-
rze zastępczej albo kwaterze
internatowej bądź skierowanie
do internatu na warunkach
określonych w rozdziale
5 ustawy.
Odmowa zamieszkiwania
w lokalu mieszkalnym znajdu-
jącym się w miejscowości,
w której żołnierz służby stałej
zajmuje stanowisko służbowe,
lub w miejscowości pobliskiej,
powoduje utratę uprawnień
związanych z zakwaterowa-
niem przez czas zajmowania
danego stanowiska służbowe-
go (art. 24 ust. 3 ustawy).
Pod pojęciem lokalu miesz-
kalnego w tym znaczeniu na-
leży również rozumieć kwate-
rę zastępczą.
Paweł Dąbrowski
niu tego roku lub w ostatnim
dniu pełnienia zawodowej
służby wojskowej (jeżeli żoł-
nierz został z tej służby zwol-
niony). W takich przypadkach
żołnierz zobowiązany jest do
złożenia oświadczenia o licz-
bie osób, na które przysługuje
gratyfikacja urlopowa.
Na koniec należy jeszcze przy-
pomnieć ogólną zasadę, że
– w myśl art. 75 ustawy prag-
matycznej – roszczenia z tytu-
łu prawa do uposażenia i in-
nych należności, o których mo-
wa w art. 73 (w tym i gratyfika-
cji urlopowej), przedawniają
się z upływem trzech lat od
dnia, w którym roszczenie sta-
ło się wymagalne.
Paweł Dąbrowski
Polska Zbrojna 43
AAAAAAA
PO SŁUŻBIE AAAAAAAA
SPORT
Najwięcej dwój z egzaminu z wf. dostają młodzi oficerowie
skoncentrowani na robieniu kariery.
BIEG PO KOND ubiegłym roku w sporcie
wojskowym przynajm-
niej trzy wydarzenia za-
sługiwały na wyróżnie-
nie i szczególną uwagę. W sporcie wy-
czynowym były to IV Światowe Wojsko-
we Igrzyska Sportowe w Indiach, na któ-
rych zdobyliśmy 16 medali, zajmując
ósme miejsce. To znacznie lepiej niż
przed czterema laty, kiedy przywieźli-
śmy z Sycylii tylko cztery złote medale
i zajęliśmy dwunastą pozycję.
W sporcie powszechnym od kilku lat
„perłą w koronie” jest Wojskowy Klub
Biegacza „Meta” Lubliniec, który orga-
nizuje m.in. biegi długodystansowe
– „Bieg o Nóż Komandosa”, „Maraton
Komandosa”, „Bieg Katorżnika” „Zimo-
wy Maraton na Raty” czy „Mistrzostwa
Polski w Biegu Tyłem”. Wierzyć się nie
chce, że za tą potęgą ogarniającą całe si-
ły zbrojne stoi grupka podoficerów, zna-
komitych organizatorów i entuzjastów
biegania.
WALKA O OCENĘ
Wreszcie egzaminy z kultury fizycz-
nej, dziedziny zupełnie przyziemnej
i obowiązkowej. Meldunek złożony w tej
sprawie ministrowi obrony narodowej na-
44 Polska Zbrojna
PIOTR BERNABIUK
pawa pewnym optymizmem, bowiem
żołnierze zawodowi podciągnęli średnią
ocenę z egzaminów o dwie dziesiąte
punktu – z 3,84 w roku ubiegłym na 3,86
w bieżącym. To niedużo, ale tendencja
jest zwyżkowa, gdyż przybyło również
ocen bardzo dobrych, a to głównie dla-
tego, że warto trochę nad sobą popraco-
wać i jeszcze dostać za to pieniądze.
Z 17 511 piątkowiczów (ocena powy-
NORMY EGZAMINACYJNE
W ŻADNYM PRZEDZIALE
WIEKOWYM NIE NALEŻĄ DO
WYCZYNOWYCH. WYSTARCZY
UPRAWIAĆ REKREACYJNIE
JAKĄKOLWIEK DYSCYPLINĘ
SPORTU, BY NIE MIEĆ
PROBLEMÓW Z EGZAMINAMI
żej 4,75) można by więc sformować zu-
pełnie pokaźny zastęp. Nagrodę finanso-
wą dostali jednak tylko ci, którzy uzy-
skali wynik 5,00. Po przeciwnej stronie
pozostała spora grupa, prawie cztery
i pół tysiąca osób, z ocenami niedosta-
tecznymi. Zgodnie z nową ustawą prag-
matyczną, licząc od początku 2008 r., po
dwóch latach takich „sukcesów” będzie
to powód do zwolnienia żołnierza z za-
wodowej służby wojskowej. Co zaskaku-
jące, wśród dwójarzy nie dominują wca-
le starsi panowie, którym nie chce się już
wysilać przed emeryturą. Oni osiągają
całkiem niezłe wyniki. Problemy mają
głównie młodzi, przed czterdziestką,
z drugiej i trzeciej grupy wiekowej.
Zdaniem płk. Michała Bułkina, żołnie-
rze będący na tym etapie życia, szcze-
gólnie zaś oficerowie, wkładają wiele
czasu i sił w rozwój zawodowy. Przez
pierwsze trzy lata, dowodząc plutonami,
z natury rzeczy są aktywni i uzyskują do-
bre wyniki. Awansując, zmieniają jednak
priorytety, uczestniczą w licznych kur-
sach, studiują, uczą się języków. W efek-
cie tego pojawiło się ponad 1200 ocen
niedostatecznych.
Specjaliści od wychowania fizyczne-
go podkreślają, iż normy egzaminacyjne
w żadnym przedziale wiekowym nie na-
leżą do wyczynowych. Wystarczy upra-
wiać rekreacyjnie jakąkolwiek dyscypli-
nę sportu, by nie mieć z egzaminami pro-
blemów. Proste testy składające się z pod-
ciągnięć na drążku, pompek, skłonów
i przebiegnięcia wskazanego dystansu
nr 5/2008
 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO
KULISY PORADY PO SŁUŻBIE||
SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
DYCJĘ
RAFAŁ DERDA
umożliwiają przygotowanie się bez spe-
cjalistycznej bazy treningowej.
Niemniej, pod wpływem wniosków
płynących z instytucji i jednostek, w tym
roku egzaminy zostaną w pewnym stop-
niu zmodyfikowane. Płk Bułkin prezen-
tuje w tej kwestii otwarte podejście: – Pa-
dały propozycje z różnych środowisk,
więc idziemy ludziom na rękę. Chcemy
utrzymać żołnierzy zawodowych na
przyzwoitym poziomie sprawności, a nie
ich gnębić. Zatem w trzech punktach bę-
dzie możliwość wyboru konkurencji. Za-
miennikiem biegu na 3 tys. m stanie się
pływanie na dystansie od 400 do 600 m
(w zależności od grupy wiekowej). Oczy-
wiście jedynie tam, gdzie jest pływalnia
i konkurencja znajduje się w programie
szkolenia kadry, bo egzaminator nie bę-
dzie jechał z jednym zawodnikiem sto ki-
lometrów na basen. Dla efektów dyscy-
plina nie ma tu bowiem większego zna-
czenia, gdyż chodzi o mniej więcej dwu-
nastominutowy sprawdzian wydolno-
ściowy, oparty na teście Coopera, uży-
wanym na całym świecie do kontroli
wytrzymałości.
Będzie można również wybrać ugina-
nie rąk na ławeczce lub podciąganie na
drążku, następnie slalom po „kopercie”
nr 5/2008
|| || |
| |
EKSPERT
Płk Tomasz
Piekarski,
szef Oddziału
Wychowania
Fizycznego i Sportu
SGWP:
– Zajęcia programowe z wychowania
fizycznego nie są jedyną drogą do osią-
gnięcia poziomu sprawności fizycznej
umożliwiającego zaliczenie sprawdzia-
nu. Cel ten można osiągnąć również
w inny sposób – na przykład przez za-
angażowanie się w uprawianie jakiejś
dyscypliny sportu dla własnej satysfak-
cji i przyjemności. I właśnie na tej dro-
dze szukamy rozwiązań. Zadaniem do-
wódców wspomaganych przez kadrę in-
struktorską wychowania fizycznego jest
zaś zapewnienie ludziom – w miarę
możliwości – czasu, warunków i bazy.
ZBIGNIEW PŁACZKIEWICZ
wymienić na bieg dziesięć razy 10 m.
Bez alternatywy zostały jedynie skręto-
skłony, sprawdzające ważne partie mię-
śni brzucha.
WALKA BEZ OCENY
W połowie 2008 r. ważnym wydarze-
niem będzie zakończenie czteroletnich
prac i oddanie do użytku regulaminu kul-
tury fizycznej, dokumentu normującego
wszystkie przedsięwzięcia związane
z kulturą fizyczną w wojsku – wychowa-
niem fizycznym, sportem powszechnym,
sportem kwalifikowanym, współpracą ze
służbą zdrowia i pracami naukowymi
w tej dziedzinie.
W nowym, po raz pierwszy komplek-
sowym i całościowo opracowanym doku-
mencie znajdzie również miejsce dział
walki w bliskim kontakcie, która zdaniem
płk. Michała Bułkina nie może już być ję-
zyczkiem u wagi, decydującym o ocenie:
– Od 1 stycznia 2009 r. mamy być armią
profesjonalną, więc nie będzie potrzeby
przygotowywania żołnierzy służby zasad-
niczej do służby wartowniczej. Szkolenie
w walce wręcz będzie prowadzone obo-
wiązkowo jedynie w szkolnictwie wojsko-
wym. Od szkoły młodszych specjalistów,
którą przejdzie każdy kandydat na szere-
| |
gowego zawodowego, przez szkoły pod-
oficerskie, po wyższe uczelnie oficerskie.
W zależności od czasu pobierania nauki
w szkole czy centrum szkolenia słucha-
cze będą opanowywać odpowiednie za-
kresy tej dziedziny. Czyli – w szkolnic-
twie wyższym, podczas pięcioletnich stu-
diów magisterskich, przyszły oficer doj-
dzie do trzeciego poziomu, zaś absolwen-
ci rocznych kursów osiągną poziom pierw-
szy lub drugi. Po egzaminie wszyscy do-
staną certyfikaty potwierdzające ich umie-
jętności. Osiąganie wyższych poziomów
tej sztuki będzie następowało w miarę po-
trzeb jednostki.
Takie podejście wzbudzi zapewne
spore kontrowersje, jednak argumenty
płk. Michała Bułkina są dość przekonują-
ce: – Walka wręcz zaciemniała dotąd oce-
ny sprawności fizycznej podczas egzami-
nów. Nie były one obiektywne, w znacz-
nym stopniu zależały od subiektywnej
oceny egzaminatora. Jeśli jednostka po-
trzebuje wejść na wyższy poziom szkole-
nia w walce w kontakcie bezpośrednim,
ma do dyspozycji poznański ośrodek, do-
kąd zawsze będzie można wysłać swoich
instruktorów na kursy doskonalące, a na-
stępnie wykorzystać ich umiejętności do
szkolenia żołnierzy.
W wojsku jest dziś ponad pół tysiąca in-
struktorów walki w bliskim kontakcie wy-
szkolonych przez poznański ośrodek. Przez
pierwsze półtora roku autorzy programu,
mjr rez. Piotr Tarnawski i kpt. Włodzimierz
Kopeć, przygotowywali do prowadzenia
zajęć kadrę wychowania fizycznego. Teraz
na kursach podstawowych zajmują się
przede wszystkim dowódcami plutonów.
Przy okazji w ramach tych zajęć uczest-
nicy uzyskują, nadawane przez poznań-
ską Akademię Wychowania Fizycznego,
uprawnienia instruktorów rekreacji rucho-
wej o specjalności samoobrona. Ma to bar-
dzo duże znaczenie nie tylko ze względu
na możliwość wykorzystywania umiejęt-
ności instruktorskich poza wojskiem.
Otóż, ustawa o kulturze fizycznej z 1996 r.
jasno określa, kto ma prawo prowadzić za-
jęcia z wychowania fizycznego, sportu
i rekreacji ruchowej, dla wojska nie czy-
niąc żadnego wyjątku. Siły zbrojne do
dziś mają trudności z dostosowaniem się
do jej wymogów, ponieważ zajęcia w jed-
nostkach prowadzą przeważnie dowód-
cy plutonów, a nawet drużyn niemający
jakichkolwiek uprawnień państwowych.
Coraz liczniej zdobywane przez żołnie-
rzy zawodowych licencje instruktorów
rekreacji ruchowej, nie tylko w samo-
obronie, są próbą sensownego rozwiąza-
nia problemu. 
Napisz do autora:
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 45
PO SŁUŻBIE
Ralf Georg Reuth, „Rommel. Koniec pewnej
legendy”, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2007.
Bez imienia i przeszłości
Bohaterowie filmu
z Nelsonem Mandelą
„T sotsi” to historia prze-
miany wewnętrznej mło-
dego czarnoskórego przywód-
cy ulicznego gangu. Chłopak
stara się, żeby nikt nic nie wie-
dział o jego przeszłości, nikt
nie zna nawet jego prawdzi-
wego imienia, a to, którego
wszyscy używają, Tsotsi, zna-
czy zbir. Nie ma także żad-
nych ambicji ani planów na
przyszłość – jedyne, co go in-
teresuje, to chwila obecna.
Jego życie jednak nie przypo-
mina sielanki. Bieda, bezsil-
ność wobec niesprawiedliwo-
ści społecznych (rzecz dzieje
się na przedmieściach Joha-
nesburga ogarniętego ideolo-
gią apartheidu) i brak jakich-
46 Polska Zbrojna
K S I Ą Ż K A
Lis Pustyni
Był najpopularniejszym niemieckim generałem
II wojny światowej, legendą wojsk lądowych,
ulubieńcem narodu i propagandy III Rzeszy.
E rwin Rommel, znany też jako „Lis Pusty-
ni”, w młodości wahał się między dwo-
ma zawodami: inżyniera i żołnierza. Ku
radości ojca wybrał ten drugi, jednak w szkole
miał opinię przeciętnego kadeta, charaktery-
zującego się jednak poczuciem obowiązku i si-
łą woli. Cechy te ujawniły się szczególnie pod-
czas I wojny światowej, gdy Rommel dowodził
batalionem górskim i odnosił na polu walki du-
że sukcesy. Po wojnie został za nie odznaczo-
ny Krzyżem Żelaznym I klasy oraz orderem
Pour le Merite, najwyższym pruskim odznacze-
niem wojskowym. Dzięki tym sukcesom w póź-
niejszych latach zwrócili na niego uwagę poli-
tycy, m.in. sam Adolf Hitler.
K S I Ą Ż K A – F I L M
ście nakreślił tło społeczno-
-kulturowe.
W bardzo plastyczny sposób
ten aspekt powieści przeniósł
na ekran Gavin Hood, reżyser
filmu powstałego na podsta-
wie książki. Niektóre sceny
z jednej strony wywołują odra-
zę i litość (rozległe tereny pro-
wizorycznych domów z blachy
falistej, w których mieszkają
całe rodziny), inne natomiast
akcentują piękno (twarz ma-
łego dziecka czy wzorzyste,
barwne tkaniny, w które ubra-
kolwiek perspektyw rozwoju
wywołuje w młodych pogardę
dla takiego porządku społecz-
ne są kobiety).
Na uwagę zasługuje także
przejmująca gra aktorów
nego. Bunt prowadzi do (Presley Chweneyagae jako
zbrodni, która staje się ich Tsotsi, Terry Pheto jako Mi-
rozrywką. Bezmyślna egzy- riam Ngidi) oraz bardzo wy-
stencja zostaje zakłócona razista, ze specyficznym kli-
przez niespodziewane wyda- matem muzyka. Warto do-
rzenie – w życiu Tsotsiego po- dać, że do powstania filmu,
jawia się dziecko. który w 2006 r. zdobył Osca-
Autor – wychowany w RPA ra, przyczynił się producent
syn Afrykanerki i Brytyjczyka polskiego pochodzenia Piotr
– próbuje pokazać, jak żyją Fudakowski. (mq)
mieszkańcy tamtego rejonu
(warunki życia, rozwarstwie- Athol Fugard, „Tsotsi”,
nie społeczne, sposób my- Wydawnictwo Sonia
ślenia). Dlatego nie skupił Draga, Katowice 2006
się tylko na portrecie psy- „Tsotsi”, reż. Gavin Hood,
chologicznym tytułowego bo- Wielka Brytania, RPA,
hatera, ale również wyrazi- 2005, Best Film
Biografia generała dotyczy głównie tego wła-
śnie okresu. Niewiele miejsca autor poświę-
cił w niej dzieciństwu czy młodzieńczym la-
tom Rommla, skupiając się na jego znajomo-
ści z Hitlerem.
Ralf Georg Reuth pokazuje tę niezwykłą zna-
jomość wodza i generała, jej rozwój przez la-
ta wojny, szczególnie pod kątem udziału Rom-
mla w spisku przeciwko Hitlerowi, i stara się
obalić stawiane generałowi zarzuty. Często cy-
tuje również listy generała adresowane do żo-
ny, Lucie, w których Rommel nie ukrywa po-
dziwu dla Führera.
Autor analizuje, na czym polegał fenomen
generała. Zastanawiająca jest jego niezwy-
kła popularność wśród obywateli niemiec-
kich, która sprawnie wykorzystywana była
przez aparat propagandy Goebbelsa. Popu-
larność, która przeniosła się także do kra-
jów alianckich, gdzie dowódca cieszył się
dużym szacunkiem. Niestety, nie wzbudzał
takiej sympatii wśród podległych mu żołnie-
rzy, gdyż stawiał im nieludzkie wymagania.
Nie liczył się ze stratami, do których dopro-
wadzały jego decyzje podejmowane z chę-
ci odniesienia spektakularnego i całkowicie
nierealnego sukcesu.
Ralf Georg Reuth pokazuje też gorsze okre-
sy w życiu Rommla, jego pogłębiającą się
depresję, którą wywoływały porażki na fron-
tach i ogólna sytuacja, w jakiej znalazła się
walcząca Rzesza. Zwraca również uwagę na
to, że generał chciał na drodze pokojowej
zakończyć wojnę i opowiadał się za podpi-
saniem porozumienia z Wielką Brytanią, co
niejednokrotnie poróżniło go z Hitlerem i do-
prowadziło do zaliczenia Rommla do grona
opozycji antyhitlerowskiej wśród dowódców
wojskowych.
Autor książki, chociaż pisał o niemieckim ge-
nerale bardzo cenionym przez Hitlera, potrafił
ukazać ludzkie oblicze Rommla i tragedię jego
życia, co jest największym atutem tej książki
i sprawia, że warto po nią sięgnąć. (AO)
PLUS MINUS
Rzetelne ujęcie tematu z wy-
korzystaniem wielu źródeł
historycznych
Za mało miejsca poświęcono
życiu osobistemu Rommla
nr 5/2008

23 stycznia 2008 r. w katastrofie samolotu wojskowego
CASA tragiczną śmiercią zginęli
śp.
gen. dyw. pil. Andrzej ANDRZEJEWSKI,
gen. bryg. pil. Dariusz MACIĄG,
gen. bryg. pil. Jerzy PIŁAT,
płk pil. Zdzisław CIEŚLIK,
płk Zbigniew KSIĄŻEK,
płk pil. Wojciech MANIEWSKI,
płk pil. Dariusz PAWLAK,
ppłk Piotr FIRLINGER,
ppłk Jarosław HAŁADUS,
ppłk pil. Grzegorz JUŁGA,
ppłk pil. Robert MAJ,
ppłk Krzysztof SMOŁUCHA,
ppłk Mirosław WILCZYŃSKI,
mjr Grzegorz STEPANIUK,
mjr Karol SZMIGIEL,
mjr Paweł ZDUNEK,
mjr pil. Leszek ZIEMSKI,
kpt. pil. Robert KUŹMA,
kpt. pil. Michał SMYCZYŃSKI,
chor. Janusz ADAMCZYK.
Głęboko poruszeni tą tragedią
łączymy się w bólu
z ICH RODZINAMI i NAJBLIŻSZYMI
Władysław Stasiak
szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego
gen. dyw. Roman Polko
zastępca szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego
Wstrząśnięci tragiczną śmiercią
ŻOŁNIERZY SIŁ POWIETRZNYCH RP
składamy wyrazy serdecznego współczucia
RODZINOM TRAGICZNIE ZMARŁYCH,
DOWÓDZTWOM JEDNOSTEK
i DOWÓDCY SIŁ POWIETRZNYCH RP
Członkowie Oddziału Bydgoskiego
Klubu Generałów WP z rodzinami.
RODZINOM, NAJBLIŻSZYM
oraz PRZYJACIOŁOM
tragicznie zmarłych
LOTNIKÓW SIŁ POWIETRZNYCH
wyrazy głębokiego i szczerego współczucia
składają:
dowódca, dowództwo, kadra, marynarze
oraz pracownicy wojska
Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej.
nr 5/2008
POŻEGNANIA
AAAAAAAA AAAAAAA
„A jeśli komu droga otwarta do nieba,
Tym, co służą Ojczyźnie”
Jan Kochanowski, Pieśń XII
Wyrazy solidarności w bólu i smutku
oraz szczerego współczucia dla
Pani Anny PAWLAK
oraz RODZINY i BLISKICH
z powodu tragicznej śmierci
płk. mgr. inż. Dariusza PAWLAKA
składają głęboko poruszeni tragedią
dowództwo 12 Bazy Lotniczej
wraz z całą wspólnotą żołnierską
garnizonu Mirosławiec.
„Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych”
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość
o tragicznej w skutkach katastrofie lotniczej
samolotu wojskowego.
W imieniu swoim, wszystkich żołnierzy i pracowników
wojska Kwatery Głównej Wielonarodowego Korpusu
Północno-Wschodniego w Szczecinie składam
RODZINOM i BLISKIM
OFIAR KATASTROFY
najszczersze wyrazy żalu i współczucia.
Generał broni Zdzisław Goral,
dowódca Kwatery Głównej Wielonarodowego
Korpusu Północno-Wschodniego w Szczecinie
RODZINOM,
które straciły najbliższych w katastrofie lotniczej
23 stycznia 2007 r.
wyrazy głębokiego współczucia i szczerego żalu
składają:
dowódca, kadra, żołnierze i pracownicy wojska
56 pułku śmigłowców bojowych z Inowrocławia.
RODZINOM I BLISKIM
OFIAR
TRAGICZNEJ KATASTROFY LOTNICZEJ
W MIROSŁAWCU
wyrazy szczerego żalu
i głębokiego współczucia
składają
komendant, kadra, żołnierze zasadniczej
służby wojskowej oraz pracownicy wojska
Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych Drawsko.
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA TRADYCJE
HISTORIA AAAAAAAA
Wietrzny, mroźny ranek pod koniec li-
stopada 1939 r. Grupka fińskich zwia-
dowców obserwuje z przygranicznego
wzgórza ćwiczenia oddziału czerwono-
armistów po drugiej stronie granicy.
Wszystko przebiega tak, jak powinno
– oficer krzyczy na żołnierzy, a ci czoł-
gają się w śniegu. Nagle wśród nich za-
czynają wybuchać pociski moździerzo-
we. Kilka osób pozostaje na ziemi w ka-
łużach szybko zamarzającej krwi.
Stalin natychmiast oskarżył Finlandię
o ostrzelanie sowieckiej jednostki wojsko-
wej na terytorium ZSRR. W rzeczywisto-
ści była to prowokacja. Kilka dni później
rosyjskie bomby spadły na Helsinki. Tak
rozpoczęła się wojna radziecko-fińska, na-
zwana później wojną zimową.
TWIERDZA FINLANDIA
„Wróg nie podejmuje otwartej walki.
Ubrani w białe stroje, a więc dobrze za-
kamuflowani, wypadają nagle z lasu
i strzelają do zbliżających się naszych od-
działów. Po czym wszyscy w pośpiechu
uciekają, często ściągając buty i sunąc
na nartach tylko w skarpetkach” – pisa-
48 Polska Zbrojna
Dawid
DAMIAN
MARKOWSKI
i Goliat
Wydawało się, że los tej kampanii od samego
początku był przesądzony.
Historia jednak lubi zaskakiwać…
ła o walkach w Finlandii jedna z rosyj-
skich gazet.
Prawda była trochę inna. Nacierające
sowieckie dywizje natrafiły wszędzie na
twardy opór, którego mimo znacznej
przewagi nie mogły przełamać. Obroń-
cy już wcześniej przygotowali się na wy-
padek ataku wschodniego sąsiada i wy-
budowali wzdłuż granicy setki drewnia-
no-ziemnych schronów bojowych. Na
Przesmyku Karelskim między Zatoką
Fińską a jeziorem Ładoga, gdzie spodzie-
wano się głównego uderzenia, wzniesio-
no 135-kilometrowy pas umocnień zwa-
ny Linią Mannerheima. Tworzyło go 150
betonowych bunkrów uzbrojonych
w działa i karabiny maszynowe.
Głównodowodzący wojsk fińskich
gen. Carl Gustaf Mannerheim słusznie
przypuszczał, że Rosjanie będą próbo-
wali rozbić obronę czołowymi natarcia-
mi, nie licząc się z tym, że poniosą stra-
ty. Dlatego każdy ich szturm kończył się
krwawą jatką. Nie mogąc przełamać Li-
nii Mannerheima, sowieckie dowództwo
rozkazało brygadom pancernym obejść
umocnienia i atakować przez zamarznię-
te jezioro Ładoga. Finowie nie dali się za-
nr 5/2007
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO KULISY
KULISY PORADY
PORADY PO ||
SŁUŻBIE HISTORIA
PO SŁUŻBIE || ||
HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO || | | | |

W świetle zorzy polarnej

W ojna radziecko-
-fińska toczyła się
w bardzo trudnych wa-
runkach, podczas cięż-
kiej zimy. Olej zamarzał
w zbiornikach samolo-
SIŁY PRZECIWNIKÓW tów, powodując ich pę-
kanie. Temperatura
dali do ust ampułki
z morfiną, aby się
ogrzały. Dezercje były
w zasadzie niemożliwe.
Prawie jedna trzecia te-
rytorium Finlandii znaj-
duje się za kręgiem po-
larnym. Surowa zima

K ilkumilionowy zaledwie naród fiński zdo-

był się na duży wysiłek i zmobilizował ar-
mię liczącą 200 tys. żołnierzy. Finowie przy-
spadała do 40 st. poni-
żej zera. Opatrując ran-
i niemal bezludne tere-
ny odstraszały poten-
nych, sanitariusze wkła- cjalnych uciekinierów.
stąpili do wojny uzbrojeni w 599 dział, 116
przestarzałych samolotów i 60 czołgów. WSPARCIE
Dopiero po kilku tygodniach zaczęły napły- Armię fińską wsparli ochotnicy z krajów niechętnych
wać dostawy broni i wyposażenia od aliantów ZSRR. Najwięcej było Szwedów – ok. 8 tys. Wśród
oraz zagraniczni ochotnicy. Przeciwko tym si- ochotników znalazło się też sześciu Polaków. Finowie
łom Związek Radziecki wystawił w pierwszej dostali także dużo sprzętu m.in. z Francji, Szwecji,
fazie najazdu co najmniej 550 tys. żołnierzy, Afryki Południowej, Niemiec i Norwegii. Sama tylko
2,2 tys. czołgów i tysiąc samolotów. Wielka Brytania przysłała im 78 samolotów.

Pewien sowiecki
generał tak pod- Groźne „kukułki”
sumował wojnę
z Finlandią: „Zdo-
F ińscy snajperzy opanowali do perfekcji
sztukę maskowania w zimowej scene-
rii. Rekrutowali się spośród leśników, my-
śliwych i fanatycznej młodzieży. Nazywani
byliśmy dostatecz- byli „kukułkami”, ponieważ zazwyczaj zaj-
nie dużo ziemi, mowali pozycje strzeleckie na drzewach.
WINTER WAR 1939 (6)

Najczęściej strzelali do oficerów, żołnierzy

żeby pogrzebać obsługujących karabiny maszynowe
i strzelców wyborowych. Najlepszy fiński
naszych
snajper kpr. Simo Häyhä (na zdjęciu) miał
zmarłych” na koncie ok. 500 zlikwidowanych celów.

skoczyć i gdy tylko czołgi zbliżyły się do
brzegu na odległość kilkuset metrów, roz-
poczęli ostrzał artyleryjski. Eksplozje za-
łamały lód i kilkanaście „stalowych tru-
mien” pogrążyło się wraz z załogami w
lodowatych wodach Ładogi.
Niepowodzenia Armii Czerwonej spo-
wodowały, że sowieckie prasa i radio
przedstawiały jako wielkie sukcesy nawet
zdobycie pojedynczych skarp! Oprócz
strzelców wyborowych czerwonoarmi-
stom szczególnie dawały się we znaki mi-
ny pułapki z drewnianą obudową (niewy-
krywalne przez wykrywacze metali) i od-
działy narciarskie przenikające na głębo-
kie tyły, porywające żołnierzy i urządza-
jące zasadzki na kolumny z zaopatrze-
niem. Rosjanie ściągali na front zawodo-
wych narciarzy z całego ZSRR, ponieważ
nie mieli szans dogonić Finów, którzy
świetnie poruszali się na nartach. Cięższy
sprzęt natomiast przewozili na saniach za-
przęgniętych w renifery.
OBRONIĆ DOM
„Zawiasy furtki zgrzytnęły jak zawsze.
Zanim rzuciliśmy dwa czy trzy granaty
i kilka koktajli Mołotowa, usłyszeliśmy
chrapanie śpiących. Eksplozja nastąpiła,
zanim zbiegliśmy z ganku i widzieliśmy
ją przez okno. Rozległy się głośne krzy-
ki, ludzie próbowali wydostać się z bu-
dynku. Tych, co wyszli, spotkał morder-
czy ogień z pistoletów maszynowych”
– wspominał walkę o swój dom rodzin-
ny żołnierz fiński Toiro Marttinen.
Finowie często walczyli w pobliżu
swych rodzinnych stron, dzięki czemu
mieli przewagę, gdyż znakomicie znali
teren. Ponadto byli wyposażeni w bar-
dzo dobre pistolety maszynowe typu Su-
omi z bębnowymi magazynkami. Ich
nieprzyjaciele nie dysponowali jeszcze
taką bronią, co często decydowało o wy-
niku starć na bliższych dystansach.
Największe zwycięstwo Finowie od-
nieśli pod miejscowością Suomossal-
mi. Zgodnie z tzw. taktyką motti (mot-
ti – kawałek porąbanego drewna, któ-
ry drwal ma zabrać później), otaczali
i zamykali w kotłach małe i duże gru-
py Rosjan, a następnie czekali, aż skoń-
czy się im żywność i amunicja. Utwo-
rzyli w sumie kilkanaście takich ko-
tłów, przy czym największe dwa znaj-
dowały się pod Suomossalmi, gdzie
okrążono 163 DP i 44 DZmot. W cią-
gu kilku tygodni walk zostały one cał-
kowicie zniszczone, chociaż zrzucano
im z powietrza zaopatrzenie.
Wojna zimowa zakończyła się
12 marca 1940 r. podpisaniem układu
pokojowego. Finlandia zachowała nie-
podległość, chociaż straciła część te-
rytorium. Fińscy żołnierze płakali, do-
wiedziawszy się o postanowieniach
traktatu. Uważali się za zwycięzców,
a niektórzy z nich musieli opuścić swo-
je domy z obszaru przekazanego So-
wietom. Straty obu stron w ponadczte-
romiesięcznym konflikcie były nie-
współmierne: zginęło 71 tys. Rosjan
i 25 tys. Finów. Armia Czerwona stra-
ciła ponad tysiąc czołgów. Wyszły na
jaw wszelkie jej braki i niedociągnię-
cia. Pewien sowiecki generał tak pod-
sumował wojnę z Finlandią: „Zdobyli-
śmy dostatecznie dużo ziemi, żeby po-
grzebać naszych zmarłych”. 
Napisz do autora:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 5/2007 Polska Zbrojna 49

POŻEGNANIA
AAAAAAA AAAAAAAAA
AAAAAAA

Dowództwo, kadra, Łącząc się w bólu Pogrążeni w głębokim

żołnierze służby smutku, łączymy się
zasadniczej z RODZINAMI i KOLEGAMI w bólu
oraz pracownicy wojska OFIAR KATASTROFY LOTNICZEJ,
2 Brygady Z RODZINAMI
Zmechanizowanej w imieniu własnym oraz kadry zawodowej OFIAR
Legionów i pracowników wojska Dowództwa Pomorskiego KATASTROFY
im. Marszałka Józefa Okręgu Wojskowego pragnę przekazać wyrazy LOTNICZEJ KOŁO
Piłsudskiego najgłębszego współczucia MIROSŁAWCA
w Złocieńcu
składają RODZINOM, Wyrazy żalu
oraz najszczersze
BLISKIM OFIAR które w środowy wieczór utraciły najbliższych. kondolencje
KATASTROFY Wiem doskonale, że żadne słowa otuchy nie są składają
LOTNICZEJ w stanie wyrównać ogromu cierpienia, które spadło dowódca, żołnierze
na Wasze barki, i tylko ten, kto doświadczył i pracownicy
najserdeczniejsze utraty najbliższych, będzie w stanie ocenić 15 Sieradzkiej
wyrazy współczucia. bezmiar Waszej rozpaczy. Brygady Wsparcia
Jesteśmy Dowódca POW Dowodzenia.
z Wami w tych gen. bryg. Zygmunt DULEBA
najtrudniejszych CZEŚĆ
dla Was chwilach. ICH PAMIĘCI!
W związku z katastrofą lotniczą 23 stycznia 2008 r.
wyrazy najszczerszego współczucia
Jednostka Strzelecka „Brakuje nam słów,
nr 2007 ZS „Strzelec” dla RODZIN i NAJBLIŻSZYCH OFIAR TRAGEDII by wyrazić ból i żal
OSW w Tymbarku składają: za naszymi »Orłami«,
składa kondolencje dowództwo, kadra zawodowa oraz pracownicy wojska jedynie łzy płyną
6 Bazy Lotniczej w Dęblinie. z oczu każdego z nas.
RODZINOM W cierpieniu, bólu
ŻOŁNIERZY, i współczuciu modlimy
Pogrążeni w smutku i żałobie się za dusze naszych
którzy zginęli tragicz- Kolegów – Żołnierzy,
nie w katastrofie SZANOWNYM MATKOM, OJCOM, tak niewiele,
lotniczej. MAŁŻONKOM I CZŁONKOM RODZIN a najwięcej,
Jest to ogromna strata co możemy w takiej
nie tylko dla sił wyrazy najgłębszego współczucia po stracie swoich chwili uczynić”.
zbrojnych, ale również najbliższych osób w tragicznej katastrofie lotniczej
dla nas wszystkich. składają Zarząd Główny
Rada i Zarząd Fundacji Pomocy Emerytom Niezależnego
Tymbarscy Strzelcy i Rencistom Wojskowym. Samorządnego
Związku Zawodowego
W żołnierskim smutku i żałobie łączymy się również Pracowników Wojska
Wyrazy szczerego z kadrą zawodową Ich macierzystych jednostek
współczucia wojskowych oraz Sił Powietrznych.
i głębokiego żalu Rada i Zarząd Fundacji RODZINOM
Pomocy Emerytom i Rencistom Wojskowym i NAJBLIŻSZYM
RODZINOM NASZYCH
i BLISKIM POLEGŁYCH
POLEGŁYCH Cześć Ich pamięci! KOLEGÓW,
W KATASTROFIE Z wielkim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość
LOTNICZEJ o ofiarach tragicznej katastrofy lotniczej koledzy
23 stycznia 2008 r. w Mirosławcu. z Pomorskiego
składają: Stowarzyszenia
dowódca, kadra, Z RODZINAMI I BLISKIMI Pilotów Wojskowych
żołnierze oraz NASZYCH KOLEGÓW – LOTNIKÓW ze Słupska pragną
pracownicy wojska złożyć wyrazy
14 batalionu usuwania łączymy się w bólu i składamy wyrazy najszczerszego żalu
zniszczeń najgłębszego współczucia. i współczucia, łącząc
lotniskowych w Elblągu Zginęli śmiercią lotnika! się z Wami w bólu.

Cześć Ich pamięci! Konwent Dziekanów Korpusu Oficerów WP Cześć Ich pamięci!

50 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

nr 5/2008 Polska Zbrojna 51

AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
Jednym z najważniejszych zadań każdej jednostki lotniczej jest szkolenie
personelu latającego. Treningi odbywają się nie tylko na statkach
powietrznych, ale też na urządzeniach naziemnych.

PRAWIE
JAK W NIEBIE NORBERT BĄCZYK

52 Polska Zbrojna nr 5/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY
PORADY PO
POSŁUŻBIE
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Uczeń i instruktor siedzą w kabinie śmi-
głowca. Maszyna z dużą prędkością leci na
wysokości kilkuset metrów i wzdłuż drogi
zbliża się do skraju lasu. – Otwierasz ogień
na mój sygnał – rzuca instruktor. Na szo-
sie stoi kolumna ciężarówek. Za pierwszym
razem uczeń zbyt gwałtownie porusza
drążkiem, a śmigłowiec chwieje się na bo-
ki. Tylko pierwszy samochód z kolumny
staje w ogniu, pozostałe pociski lecą w ko-
rony drzew. – Delikatniej, naciskaj tylko
spust – komentuje instruktor. – Podejdzie-
my jeszcze raz. W śmigłowcu W-3W,
uzbrojonym w zdwojone 23 mm działka
GSZ-23Ł zamontowane na prawym boku
kadłuba, na cel trzeba naprowadzić odpo-
wiednio całą maszynę. Nie strzela się z nich
punktowo, tylko raczej obszarowo. Nowi-
cjusz może zatem mieć pewne problemy
z trafieniem w pozornie tak łatwy cel jak
nieruchoma kolumna. Jednak za drugim
JAROSAW WIŚNIEWSKI (2)
Klaudia
K ompleksowy symulator misji bojowych
śmigłowca W-3WA Sokół
Przeznaczenie:
– szkolenie i trening w pilotażu śmigłowca,
– szkolenie w sytuacjach awaryjnych,
– trening lotów nawigacyjnych,
podejściem, dzięki większemu skupieniu
i zachowaniu spokoju, wylatują w powie-
trze wszystkie ciężarówki.
Oczywiście w realnych warunkach po-
ligonowych aż tak dynamiczna akcja nie
byłaby możliwa, a piloci co najwyżej mo-
gliby ostrzelać makiety pojazdów. Jednak
co innego w świecie wirtualnym – z uży-
ciem zaawansowanego symulatora, zwa-
nego też trenażerem. W naszej armii jest
pewna liczba takich urządzeń, a jedno
z najciekawszych i najmłodszych znajduje
się w Nowym Glinniku. To Klaudia – kom-
pleksowy symulator misji bojowych śmi-
głowca W-3WA Sokół.
LOT Z KLAUDIĄ
Klaudia jest eksploatowana przez lotnic-
two Wojsk Lądowych od 2003 r. i co jakiś
czas modernizowana. Symulator umiesz-
czono w specjalnie dla niego zbudowanym
budynku obok lotniska, na którym bazują
śmigłowce 7 Dywizjonu Lotniczego
nr 5/2008
||
|| ||
||
25 Brygady Kawalerii Powietrznej. Jed-
nostka z Nowego Glinnika jest najwięk-
szym użytkownikiem Sokołów w Wojsku
Polskim, stąd decyzja o takiej lokalizacji
trenażera. Korzystają z niego miejscowi pi-
loci, a ostatnio zapadła również decyzja
o szkoleniu na nim lotników z Sił Powietrz-
nych. Budynek dzieli się na centralny han-
gar, gdzie stoi potężny symulator, oraz po-
mieszczenie instruktorów, którzy na spe-
cjalnych pulpitach obserwują, co dzieje się
w kabinie. Instruktorzy mogą uruchomić
symulator, zaprojektować i kontrolować
przebieg ćwiczenia, wywoływać symulo-
wane awarie i sterować wirtualnym otocze-
niem. Wydarzenia z kabiny są również na-
grywane.
Każdy, kto chce odbyć wirtualny lot, mu-
si wejść po schodach do kabiny symulacyj-
nej zamontowanej na ruchomej platformie.
Urządzenie jest dość wysokie – w tzw. try-
– trening użycia uzbrojenia,
– trening misji bojowych,
– trening lotów z wykorzystaniem NVG.
Parametry techniczne:
– wierna kopia kabiny śmigłowca W-3WA,
– hydrauliczny system ruchu o sześciu
stopniach swobody i nośności 8500 kg,
– układ prezentacji sytuacji zewnętrznej
o ciągłym polu widzenia obrazu pozornego
200 st. w poziomie i 60 st. w pionie,
– system komputerowy oparty na kompute-
rach PC i generator obrazu SGI (Silikon
Graphics) Onyx.
Producentem Klaudii” jest spółka ETC-PZL
Aerospace Industries z Warszawy. Historia
firmy sięga 1984 r., kiedy to w ramach
Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL
Warszawa-Okęcie utworzono zespół projek-
bie spoczynkowym ma wys. 7 m., a mak-
symalnie może się unieść aż do 8,8 m. Cał-
kowity udźwig platformy hydraulicznej
wynosi aż 8500 kg, ma ona też sześć róż-
nych stopni swobody (ruchu w różnych
płaszczyznach) i da się na niej wywołać
przyspieszenia do 0,9 g. Czasem jednak nie
trzeba uruchamiać systemu hydrauliczne-
go kabiny, aby zasiadający w niej piloci po-
czuli się jak w czasie prawdziwego lotu.
We wnętrzu symulatora odwzorowano
wiernie kabinę W-3WA, oczywiście z peł-
ną sprawnością wszystkich urządzeń po-
kładowych. Po włączeniu wizualizacji te-
renu (pięciokanałowy układ tylnej projek-
cji Panorama) widoczny jest on w płasz-
czyźnie 200 st. w poziomie i 60 st. w pio-
nie. Innymi słowy, można wyglądać przez
szyby śmigłowca niemal tak samo jak
w rzeczywistych warunkach i tylko głębo-
ko z boku pojawia się nienaturalna ściana
ciemności. Co niezwykłe dla tego symula-
tora, najbliższe 1000 km kw. wokół Nowe-
|| | | |
go Glinnika zostało odwzorowane niezwy-
kle precyzyjnie – pas startowy, drogi, za-
budowania, roślinność (wykorzystano ba-
zę danych wysokiej dokładności). W „lo-
tach” na wysokości kilkuset metrów moż-
na wręcz odnieść wrażenie, że naprawdę
znajduje się nad bazą 7 Dywizjonu. Na-
stępne 40 tys. km kw. jest już zaznaczone
dość schematycznie (baza danych średniej
dokładności), a obszar całego kraju opar-
to na najmniej szczegółowej, nawigacyjnej
bazie danych.
STRZELAĆ KAŻDY MOŻE
Klaudia nie jest oczywiście idealna. Nie
każdy wymagający precyzji manewr da się
na niej odtworzyć, niemniej dla pilotów So-
kołów z Wojsk Lądowych jest bardzo cen-
na. Nowicjusz zapoznaje się w niej z wy-
posażeniem kabiny załogi i procedurami
przedstartowymi. Takiej wierności szcze-
towania i budowy symulatorów lotni-
czych. W 1991 r. na bazie zakładu inno-
wacyjno-wdrożeniowego powstała spółka
handlowa ETC-PZL Aerospace Industries.
Jej udziały należą obecnie do amerykań-
skiej firmy Environmental Tectonics
Corporation oraz firmy EADS-PZL
Warszawa-Okęcie SA. ETC-PZL opracowa-
ło wiele symulatorów zarówno dla odbior-
ców zagranicznych, jak i polskich. Spółka
przygotowała m.in. projekt symulatora
MiG-21bis (1991), Irydy (1992, zmoder-
nizowany w 1998 r. do standardu urzą-
dzenia badawczego do selekcji kandyda-
tów na pilotów wojskowych), symulatora
TS-11 Iskra (1993), PZL-130 Orlik (1995
i 2001) czy Su-22M4 (1999, pod krypto-
nimem „Izolda”).
gółom wnętrza statku powietrznego próż-
no by szukać choćby w najnowszym pol-
skim symulatorze F-16 na Krzesinach.
Klaudia zapewnia trening w zakresie pi-
lotażu, przelotów nawigacyjnych, lotów na
niskiej wysokości czy konturowych. Na
tym symulatorze można ćwiczyć loty w pa-
rze, symulację awarii (ponad 60 różnych
zdarzeń), loty dzienne i nocne z widoczno-
ścią i bez widoczności, wreszcie ataki z uży-
ciem każdego typu uzbrojenia W-3WA,
w tym rakiet powietrze–powietrze (można
zestrzelić rakietą samonaprowadzającą
np… C-130 Hercules). Takie urządzenia
nie zastąpią oczywiście realnego szkolenia,
ale są jego cennym uzupełnieniem. I ina-
czej niż w prawdziwym śmigłowcu, konse-
kwencją nerwowego szarpania za drążek
sterowniczy oraz gwałtownego upadku jest
jedynie szybki restart obrazu. A potem moż-
na startować jeszcze raz. 
Napisz do autora:
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
AAAAAAA ŁĄCZNOŚĆ
MILITARIA AAAAAAAA
Rozmowy
ARTUR BARTKIEWICZ
niekontrolowane
Resort obrony zamówił trzy trankingowe systemy łączności radiowej. Ich użytkownikami będą żołnierze
Sił Powietrznych z jednostek w Krzesinach, Łasku i Śremie.
Systemy trankingowe służą do zapew-
nienia łączności grupom użytkowników
rozproszonych w terenie – pracownikom
jednego przedsiębiorstwa lub instytucji.
Idealnie sprawdzają się w służbach ener-
getycznych, gazowniczych, wodociągo-
wych, policji, pogotowiu ratunkowym
czy na kolei. Pracujący w tych zawodach
muszą liczyć się w każdej chwili z moż-
liwością wystąpienia awarii czy wypad-
ków wymagających szybkiej reakcji.
W używanych przez nie sieciach radio-
wych połączenia abonentów nie muszą
spełniać wygórowanych wymagań jako-
ściowych. Za to wymaga się od nich du-
żej niezawodności i szybkiej dostępno-
ści usługi.
Tranking zdaje egzamin tam, gdzie te-
ren nie sprzyja budowie łączności przewo-
dowej ze względu na ubogą infrastrukturę
techniczną, trudne położenie geograficzne
54 Polska Zbrojna
PRZEMYSŁAW MILLER
lub zagrożenie konfliktami zbrojnymi.
Z takimi sytuacjami mamy do czynienia
nie tylko w Iraku i Afganistanie, ale rów-
nież w służbach odpowiedzialnych za ob-
sługę i bezpieczeństwo portów, lotnisk czy
dworców kolejowych.
Najnowszy nabytek resortu obrony prze-
znaczony dla Sił Powietrznych trafi w po-
dobne miejsca. Trzy systemy cyfrowe
w standardzie Tetra, produkcji Motoroli,
Dimetra IP Compact, z setką przypomina-
jących telefony komórkowe radiotelefonów
MTP-850 każdy, wyposażonych w moduł
lokalizacji GPS, trafią do baz lotniczych
w Krzesinach i Łasku oraz 6 Batalionu
Wsparcia Dowodzenia w Śremie.
MAŁE PRAWDOPODOBIEŃSTWO
Przyjęta z telefonii analogowej koncep-
cja trankingu bazuje na teorii prawdopodo-
bieństwa. Jej fundament stanowi założenie,
że możliwość, aby wszyscy użytkownicy
w tym samym momencie chcieli skorzy-
stać z systemu, jest stosunkowo mała. Tu
wielu użytkowników może wykorzystywać
pewną liczbę kanałów efektywniej i spraw-
niej, niż gdyby każdy z nich był na stałe
przydzielony do konkretnego kanału.
Na świecie tranking stosowany jest od
dawna nie tylko w wojskowej, ale i pu-
blicznej sieci telefonicznej (kablowej).
Jeśli korzystając z trankingu dzwonimy
do innej jednostki wojskowej, miasta lub
dzielnicy, to nasze połączenie przekazy-
wane jest przez dowolną linię, przy czym
jako abonenci nie dokonujemy jej bez-
pośredniego wyboru. Wybieramy tylko
właściwy numer, a centrala telekomuni-
kacyjna sama przydziela nam wolną li-
nię. Kiedy zakończymy rozmowę, linia
natychmiast zostanie przyznana innemu
abonentowi.
nr 5/2008
 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY||
PORADY PO
Nie mamy tradycji
W Polsce systemy tran-
kingowe działają od
1991 r. Wtedy powstała
pierwsza sieć Radio-Net,
której operatorem jest
spółka Uni-Net. Pracuje
w standardzie MPT.
Później powstały dwie sie-
ci o mniejszych zasięgach.
Metrobip działa w kilku
miastach, wykorzystuje
system firmowy Motoroli
StartSite. Akselnet działa
na Śląsku, wykorzystując
standardy MPT.
Wymienione sieci mają
nieciągłe pokrycie radio-
we i oferują łączność
w większych aglomeracjach oraz ich bez-
pośredniej okolicy. Poza sieciami publicz-
nymi mamy też sieci specjalne. Należą
do nich: oparty na standardach MPT sys-
tem AktionNet firmy Nokia używany przez
petrochemię w Płocku, Digicom firmy
Alcatel obsługujący energetykę, system
Key firmy Key Radiosystems używany
przez PLL LOT oraz Edacs firmy Ericsson
wykorzystywany w policji.
Założeniem trankingu jest efektywne
wykorzystanie środków przesyłania in-
formacji (kanałów) przez odpowiednie
zarządzanie ruchem panującym w syste-
mie. Głównym celem jest więc optyma-
lizacja liczby użytkowników danego ka-
nału, co prowadzi do lepszego wykorzy-
stania spektrum dostępnych częstotliwo-
ści. Jeden kanał może tu być wykorzy-
stywany przez około stu użytkowników,
a czasami nawet więcej. Taki radiowy
system trankingowy oferuje użytkowni-
kom 90-procentowe prawdopodobień-
stwo dostępu do kanału w czasie sekun-
dy lub mniejszym. I to jest główny atut
w porównaniu z konwencjonalnymi sys-
temami radiowymi.
W przeciwieństwie do konwencjonal-
nej łączności radiowej użytkownicy nie
muszą monitorować kanałów, dzięki cze-
mu uzyskuje się dużą poufność – pry-
watność rozmów. Użytkownik inicjuje
rozmowę do konkretnego radiotelefonu
bądź grupy radiotelefonów. Radiotelefon
wywołujący i wywoływany (lub wywo-
ływana grupa) są przez centralny kontro-
ler automatycznie przydzielani do pierw-
szego wolnego kanału, tylko do ich dys-
pozycji, aż do zakończenia rozmowy.
W przypadku uszkodzenia jednego z ka-
nałów rozmowy są automatycznie kiero-
wane do pozostałych. Ponieważ żaden
nr 5/2008
||
POSŁUŻBIE ||
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA || ||
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |
radiotelefon nie jest na stałe przypisany dzonych rozmów. W trakcie rozmowy ża-
do konkretnego kanału, awaria nie jest den inny użytkownik systemu nie może
zauważalna dla użytkownika. przełączyć się na inny, zajęty wcześniej
W klasycznych systemach dyspozytor-
skich, jeśli w danym momencie w niektó-
przez innych abonentów kanał. Zatem nie
ma możliwości zakłócania lub podsłu-
rych grupach użytkowników jest więcej niż chiwania zestawionego wcześniej połą-
jeden chętny do uzyskania dostępu do ka- czenia innej grupy użytkowników.
nału, a inne grupy mają właśnie niewyko- Wadą publicznych systemów trankin-
rzystane kanały, to niektóre żądania dostę- gowych jest niedostateczna liczba abo-
pu do kanału nie zostaną obsłużone, bo nie nentów. Optymistyczne prognozy doty-
ma w tych systemach dynamicznego przy- czące szybkiej popularyzacji trankingu
działu kanałów z dostępnej grupy. Nato- się nie spełniły. Przesądził o tym brak
miast nowoczesne systemy tworzą wspól- dłuższej tradycji stosowania łączności
ną kolejkę dla wszystkich kanałów. Jeśli przez średnie i małe firmy, a do nich
więc abonent żąda natychmiastowego do- głównie adresowana jest oferta publicz-
stępu do kanału, to zostanie błyskawicznie nych sieci trankingowych. Problemy ope-
obsłużony, gdy tylko znajdzie się jakikol- ratorów sieci prywatnych mają inny cha-
wiek wolny kanał. rakter. Podmioty finansowane z budżetu
państwa – policja, służby celne, straż po-
PUBLICZNE I PRYWATNE żarna – nie dysponują dostatecznymi
Pod względem administrowania sieci środkami, co opóźnia wprowadzenie no-
dzielimy na publiczne oraz specjalne. Sie- wych generacji systemów łączności.
ci publiczne przeznaczone są dla grup
użytkowników niezwiązanych ze sobą KOMÓRKOWA KONKURENCJA
i niewymagających łączności między po- Opinie ekspertów z branży dotyczące
szczególnymi grupami. Ich użytkowni- perspektyw rozwoju systemów trankingo-
cy stają się abonentami po wykupieniu wych na świecie są bardzo rozbieżne. A to
abonamentu u wyspecjalizowanego ope- za sprawą szybkiego upowszechniania się
ratora. Użytkownikami sieci specjalnych i poszerzania wachlarza usług oferowanych
(zwanych też prywatnymi) są najczęściej przez telefonię komórkową. Z jednej stro-
odbiorcy zbiorowi, działający na ograni- ny, wojsko i służby publiczne w każdym
czonym obszarze. Sieci takie są dedyko- kraju mają specyficzne wymogi, dlatego
wane wyłącznie określonemu użytkow- trudno sobie wyobrazić, by korzystały one
nikowi, np. wojsku, straży ze stricte publicznych syste-
granicznej, policji, służbie Abonenci nie muszą mów komórkowych, nawet
SAR czy straży pożarnej. ubiegać się po uzupełnieniu ich o prio-
Poszczególni użytkownicy rytetowanie rozmów, wy-
są właścicielami jednej lub o przydział wołania grupowe i rozbudo-
kilku częstotliwości oraz waną transmisję danych
częstotliwości
systemu trankingowego. Sa- z systemem operacyjnym
mi eksploatują i zabezpie- i ponosić kosztów gwarantującym odpowied-
czają swą sieć. nie bezpieczeństwo (kryp-
Systemy trankingowe ma- związanych z ich tografia).
ją wiele zalet, co nie ozna- ewentualną Z drugiej strony, dla po-
cza, że są bez wad. Głów- tencjalnych abonentów tran-
nym atutem jest duża pojem- dzierżawą, jak ma to kingowych systemów pu-
ność systemu przy ustalonej miejsce w przypadku blicznych zmodyfikowane,
liczbie kanałów. W trankin- masowe, a przez to bardzo
gu możemy zredukować konwencjonalnej tanie systemy komórkowe
liczbę kanałów wymaga- mogą stanowić w niedale-
nych do obsługi grupy użyt- łączności radiowej kiej przyszłości atrakcyjną
kowników i obniżyć koszty połączeń. alternatywę. Odpowiada to tendencji do
Druga zaleta to wysoka niezawodność. tworzenia telekomunikacyjnych syste-
Awaria pojedynczego kanału powoduje mów zintegrowanych, w których ta sama
tylko spadek jakości oferowanych usług, infrastruktura oferuje możliwie szeroki
nie blokuje połączeń w żadnej grupie zakres usług. Wydaje się, że bezdyskusyj-
użytkowników. Kolejną zaletą jest moż- na, przynajmniej w policji i służbach ra-
liwość dogodnej realizacji priorytetowa- towniczych, jest przyszłość standardu Te-
nia rozmów. W przypadku utworzenia tra. Większość państw UE zadeklarowa-
wspólnej kolejki abonentów o połącze- ła już przejście w przyszłości swoich po-
niu może decydować kolejność zgłoszeń licji właśnie na Tetrę. 
lub priorytet zgłoszonego żądania. Po-
nadto systemy te oferują dużą prywat- Napisz do autora:
ność – poziom bezpieczeństwa prowa- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 55
POŻEGNANIA
AAAAAAA AAAAAAAA

Serdeczne wyrazy Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość Strata, jaką poniosły

współczucia o tragicznej śmierci Siły Zbrojne
i głębokiego żalu Rzeczypospolitej
ŻOŁNIERZY SIŁ POWIETRZNYCH RP Polskiej w katastrofie
RODZINOM lotniczej, jest
oraz WSZYSTKIM którzy zginęli w katastrofie lotniczej 23.01.2008 r. niewymierna i żadne
BLISKIM pod Mirosławcem. słowa nie są w stanie
W imieniu żołnierzy i pracowników wojska oddać jej ogromu.
tragicznie zmarłych 7 batalionu kawalerii powietrznej z Tomaszowa
lotników w katastrofie Mazowieckiego składamy wyrazy współczucia RODZINOM OFIAR
samolotu wojskowego oraz KADRZE
13 Eskadry Lotnictwa BLISKIM i KOLEGOM SIŁ POWIETRZNYCH
Transportowego WSZYSTKICH TRAGICZNIE ZMARŁYCH.
z Krakowa wyrazy głębokiego
składa Dowódca, żołnierze i pracownicy wojska współczucia
Towarzystwo 7 batalionu kawalerii powietrznej. z powodu śmierci
Miłośników Twierdzy zasłużonych i wybitnych
Boyen w Giżycku.
Z głębokim żalem i smutkiem łączymy się ŻOŁNIERZY
WOJSKA
„Śpieszmy się ludzi z RODZINAMI POLEGŁYCH POLSKIEGO
kochać, tak szybko POLSKICH PILOTÓW,
odchodzą”. składają:
którzy tragicznie zginęli w Mirosławcu. dowódca operacyjny
Wyrazy głębokiego Pamięć o bohaterskich Żołnierzach Sił Powietrznych Sił Zbrojnych,
współczucia na zawsze pozostanie w naszych sercach. kadra i pracownicy
i płynące z głębi serca Cześć Ich pamięci! wojska Dowództwa
kondolencje Dowództwo, żołnierze i pracownicy wojska Operacyjnego
11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej Sił Zbrojnych RP
dla RODZIN oraz żołnierze
i BLISKICH Polskich Kontyngentów
Z głębokim smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość Wojskowych.
osób tych, którzy o tragicznej śmierci Naszych Kolegów Lotników
tragicznie zginęli z 13 eskadry lotnictwa transportowego
w wojskowej katastrofie Z ogromnym
lotniczej 23.01.2008 r. Podpułkownika mgr. inż. Jarosława HAŁADUSA smutkiem przyjęliśmy
pod Mirosławcem Kapitana pil. mgr. inż. Roberta KUŹMY wiadomość
składa w imieniu Kapitana pil. mgr. inż. Michała SMYCZYŃSKIEGO o tragicznej śmierci
Zarządu Rejonowego Chorążego Janusza ADAMCZYKA naszych przyjaciół
ZBŻZiOR w katastrofie lotniczej
i wszystkich Na zawsze pozostaniecie w naszych sercach w okolicach
byłych żołnierzy i życzliwej pamięci. Szczere wyrazy współczucia Mirosławca. Strata tak
zawodowych wielu wybitnych
regionu słupskiego RODZINIE i NAJBLIŻSZYM żołnierzy Sił
składają: Powietrznych jest dla
prezes ppłk(r) dowódca, kadra oraz pracownicy wojska nas powodem
Romuald Detmer. 32 Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania do ogromnego smutku
im. gen. bryg. pil. Stanisława Skalskiego w Krakowie. i głębokiej refleksji.
Cześć Ich pamięci! Łącząc się w bólu
ŻONOM
I RODZINOM z RODZINAMI
ZMARŁYCH Z ogromnym żalem zawiadamiamy, i BLISKIMI
KOLEGÓW że 23 stycznia 2008 r. zginął tragicznie w katastrofie ZMARŁYCH,
lotniczej dowódca 1 Brygady Lotnictwa Taktycznego
najszczersze wyrazy składamy im
współczucia gen. dyw. pil. Andrzej ANDRZEJEWSKI najszczersze wyrazy
żalu i głębokiego
składają ŻONIE, CÓRKOM i RODZINIE współczucia.
żołnierze Dowództwo,
i pracownicy wojska wyrazy współczucia kadra i pracownicy
1. Brygady Lotnictwa składają: wojska 2 Brygady
Taktycznego. żołnierze i pracownicy wojska 1 BLT. Lotnictwa Taktycznego

56 Polska Zbrojna nr 5/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO KULISY ||
KULISY PORADY
PORADY PO
PO SŁUŻBIE ||
SŁUŻBIE HISTORIA ||
HISTORIA MILITARIA ||
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO
PRASA ŚWIAT ||
TO II OWO
OWO || || || ||

Asymetryczna
odpowiedź
ROSJA. – Na dążenia USA, aby
wciągnąć nas w wyścig budo-
wy obrony przeciwrakietowej,
Rosja może odpowiedzieć in-
nymi działaniami – o charakte-
rze asymetrycznym – oświad-
czył 25 stycznia dowódca
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

wojsk kosmicznych gen. Władi-

Start misji
UNIA EUROPEJSKA. Ministrowie
spraw zagranicznych państw UE,
którzy spotkali się w Brukseli, jed-
nomyślnie podjęli 28 stycznia for-
malną decyzję o wysłaniu do Cza-
du i Republiki Środkowoafrykań-
skiej sił pokojowych. W misję
wspólnoty zaangażowało się
21 państw, z których 14 wyśle żoł-
nierzy do Afryki. Większość zgru-
powania EUFOR liczącego 3,7 tys.
ludzi (wraz batalionem rezerwy
strategicznej 4,3 tys.) stanowią
J E S T A T O M
BELGIA. – Minister
obrony nie zaprzecza
tym informacjom, ani ich
nie potwierdza, ale wszy-
scy wiemy, że w bazie
Kleine Brogel jest poten-
cjał nuklearny – powie-
dział belgijskiej telewizji
VRT szef resoru obrony
mir Popowkin. Generał przy-
znał, że budowa takiego syste-
mu jak amerykański byłaby
przydatna, ale bardzo kosz-
towna. Jednocześnie zasuge-
rował, że pociski rozmieszczo-
Francuzi. Będzie ich ok. 2 tys. lak, gen. dyw. Bogusław Pacek.
ne przez Stany Zjednoczone
– Pan prezydent wydał postano- Pełną gotowość operacyjną misja
w Polsce „mogą stać się in-
wienie. Wysyłamy 400 żołnierzy ma osiągnąć jeszcze przed porą
strumentem nie tylko obrony
i będziemy drugim co do wielko- deszczową, w maju–czerwcu. Jed-
przeciwrakietowej, lecz także
ści kontyngentem w misji – powie- nym z głównych celów operacji UE
przeciwsatelitarnej”.
dział szef polskiej dyplomacji Ra- w Afryce jest ochrona obozów z co
Tymczasem Rosja rozwiązała
dosław Sikorski. Podobnej wielko- najmniej 240 tys. uchodźców
z Ukrainą umowę o dzierża-
ści siły – 360–400 żołnierzy – za- z sudańskiego Darfuru, gdzie od
wie dwóch stacji radarowych,
deklarowała Irlandia. Pozostałe początku 2003 r. trwa krwawa
w rejonie Mukaczewa i w Se-
kraje wyślą mniejsze kontyngen- wojna domowa. Wojska unijne bę-
wastopolu na Krymie. Wice-
ty. Dowódcą operacji jest Irland- dą współpracowały z policjantami
minister obrony Nikołaj Pan-
czyk, gen. por. Patrick Nash, a jed- z misji ONZ oraz miejscowymi si-
kow przyznał w parlamencie,
nym z jego zastępców będzie Po- łami bezpieczeństwa. (Ted)
że krok ten ma związek
z działaniami podjętymi przez
władze w Kijowie w celu przy-
Pieter De Crem podczas nuklearne, tak jak oskarżyła rząd, że nara- spieszenia integracji z NATO,
swej pierwszej wizyty w okresie zimnej wojny. ża Belgię na wielkie nie- natomiast gen. Popowkin
w tej natowskiej bazie Stacjonuje tu amerykań- bezpieczeństwo, a prze- ujawnił, że Moskwa chce też
23 stycznia. Do tej pory ska jednostka, wodniczący grupy parla- zrezygnować ze stacji radiolo-
pojawiały się tylko niepo- 701st Munitions Sup- mentarnej flamandzkiej kacyjnych w Azerbejdżanie,
twierdzone pogłoski, że port Squadron (MUNSS). partii socjalistycznej Białorusi i Kazachstanie. Za-
w Brogel na północnym Wypowiedź ministra De SP.A, Peter Vanveltho- stąpią je instalacje na teryto-
wschodzie kraju nadal Crema wywołała poli- ven, zażądał „rozbroje- rium Rosji, w rejonie Uralu
składowane są ładunki tyczną burzę. Opozycja nia atomowego”. (tw) i na Dalekim Wschodzie. (t)

w skrócie Natomiast w sąsiedniej Francji działalnością, np. policjantów. We-

Ostatni weterani
NIEMCY–FRANCJA. Odchodzą
ostatni niemieccy i francuscy we-
terani I wojny światowej. Niemiec-
ka gazeta „Die Welt” poinformo-
wała w ubiegłym tygodniu, że
zmarł 20 stycznia jeden z dwóch
ostatnich uczestników I wojny
światowej. Louis de Cazenave,
który dożył 110 lat, walczył na
froncie zachodnim w latach
1916–1918. Był uczestnikiem
m.in. bitwy nad Sommą. We
dług gazety, problemem jest rów-
nież to, kto ma płacić za szkody
wyrządzone przez funkcjonujący
radar państwom trzecim. Strona
amerykańska chce, by Czechy po-
krywały jedną czwartą strat, zaś
Praga uważa, iż całość powinni
NATO

1 stycznia zmarł w Hanowerze Francji żyje jeszcze rówieśnik płacić Amerykanie.

w wieku 107 lat Erich Kaestner.
Według tygodnika „Der Spiegel”,
dopiero internauci redagujący Wi-
kipedię połączyli nekrolog, który
ukazał się 5 stycznia w dzienni-
ku „Hannoversche Allgemeine
Zeitung”, z hasłem poświęconym
ostatniemu niemieckiemu żołnie-
rzowi I wojny światowej. Według
mediów, w Niemczech żyje jesz-
cze jeden weteran Wielkiej Woj-
ny. Urodzony w lipcu 1900 r. Franz
Kuenstler służył w armii austro-
węgierskiej.
Cazenave, Lazare Ponticelli.
Nie tylko radar
CZECHY. Dziennik „Pravo” podał
28 stycznia, że USA są zaintereso-
wane ulokowaniem na terenie
Czech nie tylko radaru obrony ra-
kietowej. Amerykanie chcą też,
aby ich żołnierze nie podlegali
tamtejszemu wymiarowi sprawie-
dliwości. Wiąże się z tym kwestia
prawa wejścia na teren stacji ra-
darowej osób niezwiązanych z jej
Rezygnacja
ministra
SŁOWACJA. Minister obrony
Frantiszek Kaszicky (na zdję-
ciu) oświadczył 25 stycznia, że
ustępuje ze stanowiska. Jako
powód podał oskarżenia o nie-
prawidłowości w przetargach
publicznych w jego resorcie.
Brak informacji, o jakie trans-
akcje chodzi. Kaszicky jest
drugim ministrem, który od-
szedł z rządu premiera Rober-
ta Fico. W listopadzie zdymi-
sjonowany został szef resortu
rolnictwa Miroslav Jurenia.
Nadzorowany przez niego w ra-
mach ministerialnych obowiąz-
ków Słowacki Fundusz Nieru-
chomości miał sprzedawać po
zaniżonych cenach atrakcyjne
działki budowlane, które naby-
wały prywatne firmy powiąza-
ne z politykami ugrupowania
ministra, Partii Ludowej – Ru-
chu na rzecz Demokratycznej
Słowacji (LS-HZDS).

nr 5/2008 Polska Zbrojna 57

AAAAAAA
ŚWIAT FRANCJA
AAAAAAAA
LEPIEJ PÓŹNO
Profesjonalizacja francuskich sił zbrojnych wiązała się ze znaczącą redukcją ich liczebności.
Mniej jest zarówno żołnierzy służby czynnej, jak i rezerwistów.
Nie można powiedzieć, by po zakończe-
niu zimnej wojny Francja spieszyła się
z profesjonalizacją swych sił zbrojnych.
Wcześniej rozpoczęli ją jej sąsiedzi – Bel-
gia i Hiszpania, nie wspominając o Wiel-
kiej Brytanii, która zrobiła to już w 1963 r.
Jednak Francuzi mieli świadomość, że
w nowej rzeczywistości ich model armii nie
jest efektywny. Sygnałem ostrzegawczym
był pierwszy konflikt w rejonie Zatoki Per-
skiej w latach 1990–1991. Mieli wówczas
problemy ze zgromadzeniem sił ekspedy-
cyjnych stanowiących równowartość dywi-
zji, chociaż dysponowali dwa razy mniej-
szą liczbą żołnierzy niż Brytyjczycy.
Mimo to musiało upłynąć jeszcze kilka
lat, żeby zapadła decyzja o profesjonaliza-
cji. Miała ona wymiar polityczny, ponieważ
armia obywatelska, oparta na żołnierzach
z poboru, uchodziła za jeden z symboli re-
publiki. Pierwszy pobór miał miejsce
w 1798 r. W siłach zbrojnych Francji od
dawna istniały jednostki ochotnicze, np. le-
gii cudzoziemskiej i piechoty morskiej (bę-
58 Polska Zbrojna
POTRZEBNI
OCHOTNICY
Francuskie siły zbrojne potrzebu-
ją co roku ponad 30 tys. nowych
żołnierzy. Niemal połowa z nich trafia
do wojsk lądowych. Roczne zapotrze-
bowanie żandarmerii to ok. 8 tys. lu-
dzi. Podobnej liczby ochotników
potrzebują razem siły po-
wietrzne i marynarka
wojenna
TA D E U S Z W RÓ B E L
dącej w strukturze wojsk lądowych i daw-
niej nazywanej kolonialną).
Wielkie odchudzanie
Profesjonalizacja rozpoczęła się oficjal-
nie w 1997 r. Z danych resortu obrony wy-
nika, że przed startem reformy siły zbroj-
ne, włącznie z Żandarmerią Narodową, li-
czyły ok. 500,5 tys. osób personelu mun-
durowego. Było wśród nich 299,6 tys. za-
wodowców. Oznacza to, że poziom profe-
sjonalizacji sił zbrojnych wynosił niemal
60 proc. Do tego w resorcie obrony praco-
wało ponad 99 tys. cywilów.
Liczba żołnierzy z poboru w armii fran-
cuskiej od 1990 do 1996 r. zmniejszyła się
o blisko 50 tys., ale nadal było ich ponad
200 tys. Jednak od 1997 r. ich liczba zaczę-
ła szybko spadać. W 1999 r. było ich nie-
co ponad 84 tys., natomiast dwa lata póź-
niej służbę zakończyło ostatnich 13,6 tys.
poborowych. Jednocześnie rosła liczba
ochotników służących na kontraktach. Nie-
mniej jednak siły zbrojne Francji znacznie
się zmniejszyły. W 2002 r. czynną służbę
pełniło 339 tys. żołnierzy i żandarmów.
W następnych latach ich liczba wzrosła
o kilka tysięcy. W 2005 r., według źródeł
resortu obrony, było 347 903 żołnierzy,
w tym 97 723 żandarmów, czyli o ponad
30 proc. mniej niż w przededniu reformy.
Według planu na lata 2003–2008, w tym
roku liczba żołnierzy miała wzrosnąć
do 365 tys., przy czym najbardziej, bo
o 7,14 proc. w stosunku do stanu z 2003 r.,
miała zwiększyć się liczba personelu Żan-
darmerii Narodowej. Równocześnie z re-
dukcją liczby żołnierzy w służbie czynnej
zmniejszano rezerwy. Gdy w 1996 r. było
801,2 tys. rezerwistów, to cztery lata póź-
niej zostało ich już 409,4 tys. Największy
spadek, o ponad 60 proc., miał miejsce
w marynarce wojennej, wojskach lądowych
i żandarmerii. Co ciekawe, wzrosła w tym
czasie liczba rezerwistów sił powietrznych.
Plany zakładają zwiększenie rezerwy ope-
racyjnej docelowo do 94 tys., przy osiągnię-
ciu poziomu 68 tys. w tym roku. W jej skład
nr 5/2008
 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY
PORADY PO ||
POSŁUŻBIE ||
SŁUŻBIE HISTORIA ||
HISTORIA MILITARIA ||
PRASA ŚWIAT
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO || || || |
Redukcja personelu resortu obrony
w latach 1990–2003
Rok Żołnierze
profesjonalni Poborowi Cywile Razem
1990 299 681 250 568 129 379 679 628
1991 310 270 247 813 114 558 672 641
1992 299 899 243 005 112 036 654 940
1993 300 979 220 354 107 885 629 218
1994 300 364 211 246 104 281 615 891
1995 299 254 206 717 102 179 608 150
1996 299 599 200 873 99 225 599 697
1997 307 715 170 372 96 567 574 654
1998 312 165 130 588 94 361 537 114
1999 324 408 84 255 90 899 499 562
2000 332 357 53 574 94 076 480 007
2001 339 006 13 654 93 523 446 183
2002 339 523 – 93 427 432 950
2003 347 490 – 81 229 428 719
Źródło: „Annuaire statistique de la defense. Decembre 2005”

NIŻ WCALE
TADEUSZ WRÓBEL
Rezerwa operacyjna 2012
Korpus osobowy Oficerowie Podoficerowie Szeregowi Razem
wojska lądowe 6500 10 000 12 500 29 000
marynarka wojenna 1959 3455 2264 7700
siły powietrzne 2590 3152 2515 8250
Żandarmeria Narodowa 2019 14 746 23 235 40 000
wojskowa służba zdrowia 3300 4660 640 8600
służba paliwowa 20 30 450 500
AFSOUTH

razem 16 388 36 043 41 604 94 050

wchodzą – przez pięć lat po odejściu z woj-
ska – byli żołnierze służby czynnej oraz
ochotnicy. Ci drudzy podpisują kontrakty,
w których zobowiązują się służyć w rezer-
wie od roku do pięciu lat. Poza rezerwą ope-
racyjną istnieje jeszcze rezerwa obywatel-
ska, której członkowie nie mają przydzia-
łów mobilizacyjnych. Jednym z jej zadań
jest podtrzymywanie „ducha obronności”
w społeczeństwie.
Podstawą podoficerowie
W sprofesjonalizowanych siłach zbroj-
nych Francji są żołnierze służby stałej i kon-
traktowi. Służba stała dominuje w korpu-
sie oficerskim. W tej formie pełni ją ponad
30 tys. oficerów. Na kontrakcie jest też nie-
mal co trzeci z podoficerów. W odróżnie-
niu od Polski, we Francji nie ma szerego-
Źródło: Ministere de la Defense
wych zawodowych. Wszyscy oni są żoł-
nierzami kontraktowymi. Natomiast mogą
wybrać okres, na jaki wiążą się z armią.
Stąd wyróżnia się odrębną kategorię tzw.
volontaires (ochotników). Podpisują oni
tylko roczne kontrakty. Mogą je później
czterokrotnie odnowić. Dominują jednak
tzw. engages volontaires (zaangażowani
ochotnicy), podpisujący kontrakty na trzy
lub pięć lat, które również mogą przedłu-
żać o kolejne pięcioletnie okresy.
Wśród formalnych wymogów, jakie się
im stawia, jest konieczność posiadania oby-
watelstwa francuskiego i odpowiedni wiek.
W tym drugim przypadku są różne grani-
ce, zależnie od rodzaju sił zbrojnych, jak
też korpusu osobowego, do którego chce
wstąpić ochotnik. I tak np. w wojskach lą-
dowych jest to przedział od 18 do 29 lat dla
„zaangażowanych ochotników”, a dla krót-
koterminowych 17–26 lat. W czasie służ-
by żołnierze kontraktowi mogą awansować.
Znaczący odsetek francuskich podoficerów
ma za sobą tę ścieżkę kariery. Ich korpus li-
czy ponad 200 tys. żołnierzy i jest trzonem
francuskiej armii. Są też doceniani. Starszy
podoficer zarabia z reguły więcej niż świe-
żo upieczony oficer. Kadra oficerska ma
stanowić, według tegorocznych planów,
10,4 proc. żołnierzy służby czynnej. Około
13 proc. personelu mundurowego to kobie-
ty. Najbardziej sfeminizowane są wojskowa
służba zdrowia i siły powietrzne. Jednak
przed trzema laty kobiety stanowiły tylko
8 proc. korpusu oficerskiego, za to aż jed-
ną trzecią volontaires. 
Napisz do autora:
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl

nr 5/2008 Polska Zbrojna 59

AAAAAAA
ŚWIAT USA AAAAAAAA

Amerykanie na świecie
WIELKA BRYTANIA
10 967
Lakenhead
Mildehall
US DOD (5)

PORTUGALIA
W kraju i za granicą Lajes (Azory)

W 2007 r. Stany Zjednoczone miały

5311 obiektów wojskowych, z czego po-
nad 800 za granicą (razem prawie 57 tys. bu- KUBA
WŁOCHY BUŁGARIA
HISZPANIA 11 653 Bezmer
dynków). Najwięcej zagranicznych baz mają woj- Guantanamo Rota Aviano
ska lądowe (371), lotnictwo (268), marynarka Neapol
(154) i marines (30). Oficjalna lista jest jednak Sigonella
niepełna i nie zawiera wszystkich obiektów, na Vicenza
przykład Camp Bondsteel w Kosowie czy baz
w Iraku, Katarze, Kirgistanie i Afganistanie.
Według listy, Amerykanie mają obiekty różnego Najważniejsze instalacje woj-
typu, m.in. w: Australii, Bahrajnie, Arubie, Belgii, skowe według magazynu
Niemczech, Kanadzie, Ekwadorze, Grecji, „Foreign Affairs”
Islandii, Indonezji, Japonii, Kenii, Holandii,
Inne ważniejsze bazy i zgrupo-
Omanie, Portugalii, Hiszpanii, Zjednoczonych wania wojsk USA za granicą
Emiratach Arabskich.

KONSTELACJA ROBERT CZULDA

Niecałe pół miliona żołnierzy stacjonujących poza granicami kraju umożliwia

Stanom Zjednoczonych kontrolę nad większością świata i szybkie reagowanie
w każdym zapalnym punkcie globu. Nie byłoby to jednak możliwe bez potężnej
sieci baz i obiektów wojskowych w ponad 120 krajach.
Przeprowadzana od kilku lat transfor- czy w Japonii, są bezpośrednim rezulta- Istotna zmiana w amerykańskiej struk-
macja sił zbrojnych ma zapewnić Stanom tem zwycięstwa w II wojnie światowej turze obiektów zagranicznych wiąże się
Zjednoczonym pełną dominację na polu i rozpoczęcia aktywnej polityki zagranicz- choćby z chęcią wycofania się z Euro-
walki nie tylko dzięki precyzji ognia nej. Inne zbudowano tylko po to, aby po- py, co – o dziwo – z zadowoleniem przyj-
i manewrowości, ale również mobilno- wstrzymywać rozszerzanie się wpływów mują sami Europejczycy. Choć kilka ty-
ści. Projekt zakłada uzyskanie zdolności Związku Sowieckiego w czasach zimnej godni temu sekretarz obrony Robert Ga-
przerzucenia brygadowej grupy bojowej wojny. Choć komunistyczne zagrożenie tes cofnął decyzję swego poprzednika,
w dowolny punkt świata w czasie krót- zniknęło wraz z upadkiem muru berliń- Donalda Rumsfelda, o redukcji kontyn-
szym niż 96 godzin, dywizji w ciągu 120 skiego, to archipelag baz i obiektów nadal gentu w Europie, to nie brakuje głosów,
godzin, a pięciu dywizji w czasie krót- umożliwia utrzymywanie i poszerzanie że Amerykanie powinni ją opuścić.
szym niż 30 dni. Takie zdolności wyma- strefy wpływów amerykańskich. Zmniejszenie znaczenia Starego Kon-
gają szerokiego zaplecza logistycznego. Zmiana źródła zagrożeń – ze Związku tyngentu w polityce bezpieczeństwa Wa-
Liczne bazy na całym świecie umożli- Sowieckiego na globalną sieć terrory- szyngtonu jest oczywiste – nie jest to już
wiają także realizację koncepcji „geo- stów – wymusza zmiany w konstelacji obszar priorytetowy. Teraz taką rolę od-
obecności” wysuniętej kilka lat temu baz i obiektów. Regiony, które jeszcze grywa Azja Środkowa oraz Bliski
przez gen. Gregory’ego Martina. kilkanaście lat temu były priorytetowe, Wschód, szczególnie Zatoka Perska. Jak
teraz tracą na znaczeniu, a na ich miej- zauważył kilka lat temu Colin Powell,
Zmiana priorytetów sce pojawiają się niespodziewanie nowe. bazy w Europie „stanowią odbicie prze-
Dopiero po 1945 r. Amerykanie aktyw- Obecnie Amerykanie preferują tzw. ba- starzałych zagrożeń z czasów wojny
nie przystąpili do tworzenia swych zamor- zy liliowe – małe obiekty wypadowe, i nadmiernie statycznej postawy obron-
skich przylądków. Wcześniej ich polityka skąd żołnierze niczym żaby przeskakują nej”. Zdaniem części wojskowych zor-
bezpieczeństwa ograniczała się praktycz- z jednej do drugiej, w zależności od wy- ganizowane w archaiczny sposób jed-
nie do obszaru Pacyfiku i Ameryki Łaciń- konywanego zadania, podobnie jak na nostki, oparte na sprzęcie ciężkim, nie
skiej. Wiele baz, jak choćby te w Europie Pacyfiku podczas II wojny światowej. prezentują dużej wartości bojowej we

60 Polska Zbrojna nr 5/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO KULISY
KULISY PORADY ||
PORADY PO ||
PO SŁUŻBIE ||
SŁUŻBIE HISTORIA
HISTORIA MILITARIA ||
PRASA ŚWIAT
MILITARIA PRASA ||
ŚWIAT TO I OWO || || |
YOKOSUKA
NIEMCY - 63 958
KIRGISTAN
Ramstein
Manas
Spandahlen
REPUBLIKA KOREI
Manheim GUAM - 6587
- 29 477
Schweinfurt Andersen
Kunsan
Heidelberg Apra Harbor
Osan
Baumholder
Camp Casey
Vilesck IRAK (Tongduchon)
Camp Camp Humphreys
Anaconda (Pyongtaek)
(Balad) Seul RAMSTEIN

BAHRAJN JAPONIA - 48 844

Manama Yokohama
Yokosuka
KATAR Misawa

GRAFIKA: M. DMOWSKI/T. WRÓBEL

Al Udeid Sasebo
Kadena (Okinawa)
Camp Kinsew (Okinawa)
BRYT. TERYTO- Futemma (Okinawa)
RIUM OCEANU
INDYJSKIEGO
Diego Garcia

BAZ
MANAS AVIANO

współczesnym świecie, gdzie liczy się
zdolność adaptacji i mobilność. Podob-
nie uważał były zastępca Powella, Mark
Grossman: „NATO rozszerza się na Po-
łudnie i Wschód, a nasze bazy powinny
mieć możliwość przemieszczania się
wraz z kierunkiem rozszerzania”.
Nic dziwnego, że Amerykanie zado-
mowili się w Bułgarii, Rumunii oraz
Gruzji, co jeszcze kilkanaście lat temu
byłoby nie do pomyślenia. Warto dodać,
że USA magazynują w Europie kilkaset
termojądrowych bomb lotniczych B61.
Nowe pola rywalizacji
Sporym niepowodzeniem w amery-
kańskich planach zwiększania domina-
cji jest faktyczna porażka w Azji Środ-
kowej, szczególnie po wybuchu wojny
w Afganistanie. Przed 2001 r. region ten
miał drugorzędne znaczenie, jednakże
teraz amerykańska obecność tam jest
ważna z kilku powodów – daje realną
możliwość zmniejszania wpływów zbli-
żających się do siebie Chin i Rosji, a tak-
że kontroli surowców energetycznych.
Już w 1997 r. zastępca sekretarza stanu
Strobe Talbott określał obszar kaspijski
jako „strategicznie istotny”, którego nie
można zaniedbać. Azja Środkowa jest
ważna także z powodu prowadzenia dzia-
łań na Bliskim Wschodzie – w Iraku rych obiektów w Arabii Saudyjskiej w ce-
i ewentualnie w Iranie. lach tankowania, zwiadu, rozpoznania
Obecnie praktycznie jedyną bazą w re- i transportu. Jeszcze w 2003 r. minister
jonie (prócz Afganistanu) jest Manas obrony bin Abd al-Aziz przyznał, że wła-
w Kirgistanie. Jednak nie można wyklu- dze saudyjskie zezwolą na użytkowanie
czyć żadnych scenariuszy, szczególnie że dwóch lotnisk na północy kraju w „spra-
postanowiono zwiększyć Amerykanom wach technicznych”. Inne informacje mó-
opłaty za bazę z 2 do 200 mln dol. rocz- wią o stacjonowaniu w Arabii Saudyjskiej
nie, utrzymując jednocześnie darmową amerykańskich oddziałów specjalnych.
dzierżawę bazy Kant Rosjanom. Najnowszy plan Amerykanów zakła-
Region Azji Środkowej jest o tyle waż- da rozszerzenie ich obecności w Afry-
ny, że Amerykanie prak- ce, choć jak na razie
tycznie wycofali się Najnowszy plan koncepcję przyjęcia
z Arabii Saudyjskiej afrykańskiego do-
i zmniejszyli obecność
Amerykanów zakłada wództwa Africom od-
w Turcji. Po wybuchu rozszerzenie ich obecności rzuciła Nigeria. Do-
wojny z terroryzmem wództwo, obecnie
zaktywizowali współ- w Afryce, choć jak na razie tymczasowo funkcjo-
pracę z krajami Zatoki koncepcję przyjęcia nujące w Niemczech,
Perskiej (głównie z Ka- może powstać w Li-
tarem, Kuwejtem i Bah- afrykańskiego dowództwa berii, jedynym kraju,
rajnem), jednak obiekty
w tych krajach mogą
Africom odrzuciła Nigeria który wyraził zgodę
na przyjęcie amery-
okazać się niewystarczające, szczególnie kańskiego personelu wojskowego. Ame-
że kraje te zgodnie opowiadają się przeciw rykański pomysł skrytykowały między
ewentualnemu atakowi na Iran. W 2003 r. innymi Libia i RPA. Już teraz Ameryka-
oficjalnie ogłoszono przeniesienie centrum nie mogą korzystać z obiektów w Gabo-
operacyjnego US Air Force dla Bliskiego nie, Kenii, Mali, Maroko, Senegalu,
Wschodu do Kataru. Według nieoficjal- Ugandzie, Zambii i Senegalu. 
nych informacji, siły koalicji (Amerykanie Napisz do autora:
i Brytyjczycy) mogą korzystać z niektó- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 5/2008 Polska Zbrojna 61

TO I OWO
UCY WILIZOWANY
SZPIEG
Bolesne
słowa
C k
zy zastanawialiście się kiedyś, które
ze słów znajdujących się w słowniku
języka polskiego jest najbardziej drama-
tyczne? Mnóstwo bólu jest w takich sło-
wach, jak: cierpienie, tragedia, dramat, tę-
sknota – ale w tej oryginalnej klasyfikacji
żadne z nich nie zasługuje na pierwsze
miejsce. Moim zdaniem najbardziej dra-
matyczne jest słowo „dlaczego”, po któ-
rym następuje bolesny znak zapytania.
W słowie „dlaczego”, z pozoru neutralnym
i nieniosącym w sobie emocji, kryje się ca-
ły ocean rozpaczy. W pytaniu zaczynają-
cym się od „dlaczego” jest bunt przeciwko
niesprawiedliwości; niezgoda na to, co się
stało; niedowierzanie, że do takiej sytuacji
doszło i rozpaczliwa chęć poznania powo-
du, który jest przyczyną tego bólu. Pytanie
zaczynające się od „dlaczego” jest bardzo
często pytaniem retorycznym i nigdy nie
poznamy na nie odpowiedzi. Nie rozumie-
my, nie godzimy się, cierpimy – ale nigdy
nie dowiemy się, dlaczego.
Od zeszłej środy pytanie „dlaczego” zada-
je sobie cała Polska. I nie chodzi tylko
o chęć uzyskania odpowiedzi na pytanie,
jaka była przyczyna katastrofy w Miro-
sławcu. Pytamy sami siebie, dlaczego
w ogóle się zdarzyła? Dlaczego dwudzie-
stu naszych kolegów – ojców, mężów, bra-
ci – nie ma już wśród nas? Dlaczego ode-
szli tak wcześnie, dlaczego do tragedii do-
szło tak blisko celu podróży, dlaczego to
właśnie oni stali się jej ofiarami? Ale to
tylko pytania, które dziś, i już zawsze, po-
zostaną bez jednoznacznej odpowiedzi.
Chyba że za odpowiedź przyjmiemy
stwierdzenie: bo los tak chciał.
Dlaczego? Któż z nas zna logikę losu. Lu-
dzie są jednak takimi stworzeniami, które
chcą porządkować świat, nadając różnym
wydarzeniom sens. I ja też chcę wierzyć,
że ta tragedia miała sens. Dlaczego zginę-
li? Może dlatego, że los chciał nam przy-
pomnieć o tym, co ważne. Że trzeba się
spieszyć kochać ludzi, bo szybko odcho-
dzą. Abyśmy, gdy znów naszym życiem
wstrząśnie tragedia, nie żałowali słów,
których nie zdążymy już komuś powie-
dzieć. Żebyśmy pamiętali, że wszyscy je-
steśmy tu tylko na chwilę…
Cześć Ich pamięci!
62 Polska Zbrojna
Cudowna
ROZMOWY NA SPOCZNIJ
moc referentki
OCZEKIWANIE
Żołnierz powinien być przygotowany na
każdą sytuację. Szczególnie zawodowy
A rmia wciąż się zmienia, wdrapuje na
wyżyny nowoczesności i tylko kapsle
wypełnione plasteliną, w której zamykają-
żołnierz, profesjonalista. Plutony zamel- cy gabinety odciskają referentki, opierają
dowały gotowość wejścia do walki. Amu-
się upływowi czasu. Mają najwidoczniej ja-
nicja załadowana, silniki wozów bojowych
uruchomione, załogi czekają na rozkaz.
kąś cudowną moc ochronną. Jak bowiem
ego
ow
Będą ćwiczyć wyjście z zasadzki oraz nie- inaczej wytłumaczyć, że dziś kap-
m
spodziewany atak przeciwnika na konwój. sle z plasteliną równie po-
u
Na razie czekają. Czekają! Czekają!!! I nic wszechnie strzegą po-
s
mieszczeń jak przed
z
się nie dzieje. Adrenalina powoli spada,
woj
u
a w szeregi wkrada się niepokój: dwudziestoma laty.
M
– Dlaczego czekamy? W gabinetach, które ni-
– Bo znajdujemy się w rejonie wyczeki- czym prastary talizman
a b su
d
wania. ochraniają, znajdują się
r
– No to może zmieńmy rejon, bo się na często naszpikowane elek-
śmierć zaczekamy. troniką sejfy i szafy pancerne
– Nie możemy, bo nie ma zgody z wieży.
– Jak długo mamy czekać?
– Aż się doczekamy!
Zawodowiec powinien ćwiczyć cierpliwość.
Zasłyszane w
Mija godzinka, dwie, trzy i nagle informacja
„z góry”:
koszarach
Płk Iksi ński wpa
– Macie czekać, bo przyjedzie rekonesans
głos krzyknął dł do kancelarii i na cały
klasy VIP. :
– Płk Iksiński
„Rekonesans” gada, spogląda przez lornet- ma się natych
wać u mnie! miast zamel
ki, zwiedza, kontempluje... Plutony czeka- do-
Zrobił obrót
ją!!! Czekają!!! Czekają!!! I znów kolejna i gdy stanął pr
cy w kancelar zy drzwiach,
dziwna informacja: ii usłyszeli: stoją-
– Hi hi hi! Ale
– A wy na co czekacie? Zwijajcie się, bo numer! Przeci
eż płk Iksiński
o piętnastej zamykamy poligon. to ja!
Jeżeli usłysz
eliście równi
lub zwroty żo e zabawne ro
łnie zmowy
aneta.wisniew rzy, przyślijcie je do nas:
ska@redakc
jawojskowa.pl
KRZYSZTOF ROGACZ,
komendant WKU w Białymstoku:
– Opowieści z koszar są dla mężczyzny wartością
bezcenną (Gazeta Współczesna)
Nonsens tygodnia: Śmierć za artykuł
Zdarza się nam oburzać na brak wolności prasy, ale to, co się dzieje w Afganistanie, to
coś znacznie poważniejszego, co trudno już właściwie nazwać nonsensem – to łamanie
praw człowieka w najgorszej postaci.
Na karę śmierci skazał sę- trafił do więzienia po tym, jak stują przeciwko wyrokowi i do-
dzia z Mazar-i Szarif studen- jeden z jego kolegów z uniwer- magają się, by Karzaj ułaska-
ta, który pokazał kolegom sytetu doniósł na policję, że wił Kambaksza. Natomiast
ściągnięty z internetu artykuł student przyniósł na warszta- prokurator grozi, że każe aresz-
o tym, że Mahomet nie dbał ty dziennikarskie znaleziony tować każdego publicystę, któ-
o prawa kobiet. Jak informu- w internecie artykuł pewnego ry wystąpi publicznie w obro-
je 24 stycznia „Gazeta Wy- Irańczyka, który kwestionował nie bluźniercy. Po 2001 r., gdy
borcza”, spodziewając się przywiązanie proroka do praw Amerykanie obalili panują-
apelacji, a także wyrozumia- kobiet. Uznano to za bluźnier- cych w Kabulu muzułmań-
łości prezydenta Hamida Ka- stwo, które w Afganistanie ka- skich fanatyków, talibów, już
rzaja, który może ułaskawić rane jest śmiercią. Kambaksz przynajmniej dwóch dzienni-
studenta, mułłowie demon- przyznaje, że pokazywał arty- karzy zostało skazanych na
strowali pod sądem, doma- kuł, ale uważa, że skoro nie na- śmierć za bluźnierstwo. Uda-
gając się niezwłocznego stra- pisał go sam, to nie może być ło im się jednak uciec za gra-
cenia 23-letniego Sajjeda Per- oskarżany o bluźnierstwo. nicę, gdzie otrzymali azyl poli-
weza Kambaksza. Chłopak Afgańscy dziennikarze prote- tyczny. (ad)
nr 5/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

zapewniające najwyższy poziom bezpie-

czeństwa. To nic. Odcisk referentki w pla-
stelinie musi być. Warty i służby sprawdza-
ją, czy jest on wyraźny.
W jednym z wojskowych muzeów, na szczę-
ście mało znanych, w którym jest więcej ob-
razów wybitnego polskiego malarza niż w
Muzeum Narodowym, kapsel z plasteliną,
oprócz zamka na zwykły klucz, stanowi je-
dyne zabezpieczenie drzwi wejściowych do
budynku po godzinach pracy.
HISTORIA
Z PRZYMRUŻENIEM OKA
Gdy krążownik grecki „Helios” z kró-
lem Jerzym II na pokładzie wpływał do
portu Faleron, bateria oddała 101
strzałów powitalnych. Po ostatnim
strzale jakiś antymonarchista syknął
ze złością: – Psiakość! Sto jeden strza-
łów i ani jeden nie trafił!
NIEWIDZIALNY SZEREGOWY. Media, za
magazynem „Science”, rozpowszechnia-
ją zupełnie serio podaną wiadomość
o zaawansowanych pracach fizyków nad
znikaniem materii. I nie chodzi tu o sza-
lejącą tu i ówdzie w koszarach „ambę”
(znikanie przedmiotów stanowiących

m
Więcej, wojskowy patent na bezpieczeń- własność wojska w sposób niewyjaśnio-
stwo zrobił także karierę w cywilu. Nawet ny), lecz raczej coś w rodzaju czapki nie-
w ministerstwach (przykładem jest choćby Pilotom widki czy raczej peleryny niewidki.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) wid- Gdy piloci odchodzą Zjawisko, co naturalne, zaintereso-
nieje niemal na każdych drzwiach. Może pełnić wieczną służbę wało przede wszystkim wojsko.
u

nie warto więc demontować kapsli z drzwi Na rozgwieżdżone niebo Generalicja czołowych armii
d

(jakie to koszty), ale system opatentować.
W końcu magiczne rozwiązania to też na-
sza wojskowa specjalność.
Czy wiesz, że…
…zespół najlepszych na-
ukowców wojskowych, któ-
rzy zaprojektowali najnowo-
cześniejszy atomowy okręt
podwodny marynarki wo-
jennej, pomoże brytyjskim
olimpijczykom w zdobywa-
niu medali.
Supertechnologia, zarezer-
wowana dla szpiegów i żoł-
D O M O W A
O J N A
Bo tam gdzie jeszcze wczoraj
nierzy, zostanie udostęp-
niona sportowcom walczą-
cym o podium w Pekinie
i cztery lata później w Lon-
dynie. Pięcioletnia umowa
między UK Sport – pań-
stwową agencją finansują-
cą sport wyczynowy a BAE
Systems – firmą wojskową
produkującą między innymi
niechaj spojrzy każdy
było całkiem ciemno
Dziś już z całą pewnością
świecą nowe gwiazdy.
samolot wielozadaniowy
Eurofighter, opiewa na
1,5 mln funtów. Sportowcy
i ich trenerzy będą mogli
skorzystać z rad 18 tys. in-
żynierów specjalizujących
się w aerodynamice, symu-
lacji i modelowaniu mate-
matycznym. (ann)
świata z niecierpliwością oczeku-
je efektów pozwalających ukryć
przed przeciwnikiem już nie poje-
dyncze egzemplarze sprzętu, ale
całe dywizje.
Zapytaliśmy o opinię w tej sprawie do-
świadczonego oficera komórki zajmują-
cej się kontrolą w naszym wojsku: – Tego
brakowało! I tak w jednostkach kamuflu-
ją ten bałagan jak mogą, jeszcze im pe-
lerynę dać.
Zaprzyjaźniony szef kompanii również nie
okazał entuzjazmu: – Dziś co drugi wra-
ca z przepustki w stanie nieważkości
i miga się przed konsekwencjami. Takich
szeregowych niewidków musiałbym z wy-
krywaczem min po kompanii szukać!

nr 5/2008 Polska Zbrojna 63