NR 10 (581) 9 MARCA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Strategia przetrwania str. 11

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

ZABÓJCZA
Y PULAPKI
MIN

BROŃ
PROF. JANUSZ TAZBIR: Nie byliśmy giermkami historii str. 40
PROFESJONALIZACJA: Ostatni taki pobór str. 28
SZKOLENIE: TRZY OBLICZA PRAWDY str. 16
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

JOINT WARRIORS ’08

W kwietniu ORP Gen. K. Pułaski weźmie udział
w międzynarodowych ćwiczeniach sił NATO
„Joint Warriors ’08”, które odbędą się
na Atlantyku STR. 32

TEMAT NUMERU
ZABÓJCZA BROŃ
Jedną z najgroźniejszych broni
partyzantów i terrorystów są
improwizowane ładunki WOJSKO MARYNARKA WOJENNA
wybuchowe, gdyż można je
skonstruować w warunkach PODWODNY KOSMOS
domowych STR. 4
ORP Piast i ORP Lech to jedyne polskie
okręty ratownicze. Chociaż zbudowano je
jeszcze w latach 70., po odpowiedniej
modernizacji nie ustępują w morzu
młodszym okrętom STR. 22

WOJSKO MISJE

FORUM SIŁY ZBROJNE

STRATEGIA
PRZETRWANIA KULISY PROFESJONALIZACJA ŚMIERĆ ZA POMOC
Reformowanie sił zbrojnych
przypomina manewrowanie wielkim
OSTATNI TAKI POBÓR Daliśmy afgańskim dzieciom
koce, buty, ubrania i żywność,
statkiem. Stery reagują powoli, Czy tegoroczny pobór jest ostatni?
a talibowie tuż za rogiem
promień skrętu jest szeroki, a każdą – to najczęściej zadawane pytanie
wysadzili nas w powietrze
ważną decyzję trzeba planować podczas trwającej właśnie
STR. 42
z dużym wyprzedzeniem STR. 11 rejestracji poborowych STR. 28

Redaktorzy prowadzący: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta,

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
ppłk Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Jakub Czermiński, Anna
Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Paulina Glińska,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32,
CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Predel,
tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868;
Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52
44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
tel. (0-52) 378 25 90, CA MON 415 200;
Gdynia: Tomasz Gos, kmdr ppor. Mariusz
Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON
266 207; Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58)
626 24 13, CA MON 262 413; Kraków:
Magdalena Kowalska-Sendek, Jacek
Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko,
tel.: (0-61) 857 23 59, CA MON 572 359;
Wrocław: Bogusław Politowski,
tel.: (0-71) 765 38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski,
Damian Markowski
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Aleksandra Ogłoza, Katarzyna Pietraszek,
Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 10/2008

 STRAŻNICY
NIEBA
W tym roku Siły Powietrzne
po raz kolejny wystawią
kontyngent do ochrony
przestrzeni powietrznej REDAKTOR
NACZELNY
krajów nadbałtyckich
STR. 20
Artur Bartkiewicz

Dobro i zło
W ciąż dominujący w kulturze wyższej postmodernizm w dużym uproszczeniu
opiera się na stwierdzeniu, że wszystkie wyznawane przez nas wartości są
względne. Artyści powinni dokonać dekonstrukcji takich wielkich słów jak miłość,
wiara, nadzieja, postęp – i bez oglądania się na świętości nadać im zupełnie nowe
znaczenia. W wirze takiej dekonstrukcji dochodzimy zawsze do dwóch podstawo-
wych pojęć – dobra i zła.
WOJSKO MISJE Intuicja podpowiada nam, że dobro i zło to kategorie oczywiste i że nie da się ich
zdekonstruować. Każdy z nas instynktownie klasyfikuje pewne rzeczy jako dobre
NIE TYLKO STRZELANIE albo złe. Dobrem jest wspomożenie potrzebujących, ratowanie czyjegoś życia,
uczciwe postępowanie. Katalog złych uczynków wydaje się równie oczywisty: zła
Przygotowujący się do misji jest kradzież, oszustwo, wyrządzanie krzywdy innym. Nie wszystko jest jednak ta-
w Czadzie żołnierze intensywnie kie proste i jednoznaczne. W sytuacji, kiedy krzyżują się interesy dwóch osób, do-
zgłębiają wiedzę o kraju, w którym bro jednej jest złem dla drugiej. Gdy rywalizujemy z kimś o intratną posadę, to je-
przyjdzie im służyć. Muszą również śli przypadnie ona drugiej osobie, to dla niej jest to decyzja dobra, a dla nas zła.
Jeśli chcemy przeforsować swój pomysł, a ktoś się temu sprzeciwia – to jeśli nam
wiedzieć, jak ograniczyć ryzyko się uda, sytuacja będzie dla nas dobra, a dla tej drugiej osoby zła. Takie przykłady
zarażenia się lokalnymi można by mnożyć. Pod tym względem postmoderniści mają dużo racji, która zresz-
chorobami STR. 24 tą znajduje wyraz w znanym nam wszystkim powiedzeniu, że punkt widzenia zależy
od punktu siedzenia.
WOJSKO SZKOLENIE Klasycznym przykładem sytuacji, w której dobro i zło są względne, jest konflikt
zbrojny. Wojna jest skrajnym antagonizmem – to sytuacja, w której słowa okazują
TRZY OBLICZA PRAWDY się niewystarczające i trzeba sięgnąć po argumenty ostateczne. Każda zaangażo-
Od jakiegoś czasu mamy do wana w konflikt strona jest przekonana o własnej słuszności i o tym, że to właśnie
ona reprezentuje siły dobra. Przeciwnik jest oczywiście tym złym, który w najlep-
czynienia ze zjawiskiem
szym przypadku tkwi w grubym błędzie, a w najgorszym – świadomie przynosi
polegającym na „oddolnym światu zło. Jakby nie było, obie strony uważają, że walczą w słusznej sprawie.
wywieraniu presji na przełożonych”. To dotyczy jednak tylko walki. 26 lutego poległo w Afganistanie dwóch naszych
Sprawców tej sytuacji jest trzech: kolegów. Nie stało się to podczas walki, w momencie zbrojnego ścierania się racji.
misje w Iraku i Afganistanie oraz Polegli, niosąc pomoc potrzebującym. W tym momencie względność sytuacji się
kończy. Pomaganie słabszym, niesienie nadziei potrzebującym są dobrem bez-
powszechny i zapewniający
względnym. Żołnierz wiozący pomoc humanitarną dla odciętych od świata, zama-
anonimowość internet STR. 16
rzających podczas wyjątkowo srogiej zimy wiosek nie jest już stroną konfliktu
zbrojnego. Jest po prostu człowiekiem. Emisariuszem nadziei. I niezależnie od te-
go, co myślimy o jego racjach, niezależnie od tego, czy jest naszym przeciwnikiem
Prenumerata:
– należy mu się za to szacunek. Jutro być może staniemy z nim do walki, ale dziś,
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: (0-22) 684 04 00 kiedy niesie pomoc, nie jest naszym wrogiem. Nie powinien być. A jednak
Kolportaż i reklamacje: st. kpr. Szymon Słowik i kpr. Hubert Kowalewski zostali w takiej sytuacji potrakto-
Bellona SA – (0-22) 457 04 37, wani jak wrogowie. Granica dobra i zła bardzo wyraźnie ukazała się nam wszyst-
6879 041, CA MON 879 041 kim. Każdy konflikt ostatecznie rozlicza historia – i to ona z perspektywy dziejów
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa klasyfikuje, komu przypada szlachetna rola bohatera, a kto jest czarnym charak-
Numer zamknięto: 04.03.2008 r. terem. Jednak w ten bardzo smutny dla nas wtorek talibowie niewątpliwie wcielili
Zdjęcie na okładce: US DoD
się w rolę tych złych. Nie dlatego, że zaatakowali naszych żołnierzy – ale z tego po-
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio
wodu, że zaatakowali żołnierzy niosących pomoc ich rodakom. I tu nie są ważne
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze żadne racje stojące za każdą ze stron. Tu ważne są elementarne wartości
odzwierciedla stanowisko redakcji. człowieczeństwa.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Polscy żołnierze pewnie jeszcze nieraz wyjadą z akcją pomocy humanitarnej. Być
Zastrzega sobie prawo do skrótów. może znowu w trakcie takiej akcji staną się celem ataku. Wierzę jednak, że mimo
to nie odwrócą się od naprawdę potrzebujących pomocy Afgańczyków. Ten biedny,
zwyczajny Afganistan naprawdę potrzebuje pomocy. A pomoc udzielona potrzebu-
jącemu zawsze jest dobrem. Nawet postmoderniści nie mają chyba w tej kwestii
wątpliwości.
Nakład: 20 000 egz.

nr 10/2008 Polska Zbrojna 3

TEMAT NUMERU
Tadeusz
Wróbel
Jedną z najgroźniejszych broni partyzantów i terrorystów są improwizowane ładunki wybuchowe,
bowiem można je skonstruować w warunkach domowych, wykorzystując chociażby niektóre
elementy z urządzeń AGD czy telefony komórkowe.
ZABÓJCZA BROŃ
Pomysłowość rebeliantów jeśli cho-
dzi o miny pułapki nie zna granic.
Śmiercionośny farsz może zawierać nie-
mal każdy przedmiot: beczka, butla ga-
zowa jak też puszka po napoju – mówi
oficer-saper, który służył w Iraku. Do
ich stworzenia używane są telefony ko-
mórkowe, pagery czy nawet programa-
tory pralek automatycznych. Improwi-
zowane ładunki wybuchowe (IED) to
dziś najbardziej śmiercionośna broń
w rękach przeciwników irackich i afgań-
skich sił rządowych, jak też wspierają-
cych je wojsk międzynarodowych. Do
końca minionego roku około 40 proc.
strat koalicji w Iraku spowodowanych
było przez IED.
Improwizowane miny nie są wymy-
słem ostatnich lat. Za IED można uznać
ładunki podkładane w czasie II wojny
światowej przez partyzantów na torach,
którymi wykolejano wrogie transpor-
ty wojskowe. W podobny sposób nisz-
czono też m.in. mosty i wiadukty. Póź-
niej miny pułapki były stosowane pod-
czas wojen partyzanckich w Algierii,
Wietnamie, Kolumbii czy na Sri Lan-
ce. Jednak złowróżbnym symbolem
stały się podczas konfliktów w Afga-
nistanie i Iraku.
Siła prostoty
Najczęściej są umieszczane przy dro-
gach i zamaskowane czekają na nada-
4 Polska Zbrojna
rzającą się okazję do odpalenia, gdy po-
jawi się konwój wojskowy, patrol zmo-
toryzowany lub pieszy. Najprostszy IED
to mina, pocisk artyleryjski czy moź-
dzierzowy lub bomba lotnicza z detona-
torem i systemem inicjującym. Aby
zwiększyć siłę rażenia, bywa, że łączo-
ne są po kilka sztuk. Taki rozciągnięty
wzdłuż drogi łańcuch jest niezwykle
niebezpieczny dla konwojów. Zwiększa
prawdopodobieństwo zniszczenia któ-
regoś z jego pojazdów.
Terroryści nadal wytapiają trotyl z po-
cisków artyleryjskich czy min, którym
potem wypełniają różne metalowe po-
jemniki. Źródła pozyskiwania trotylu są
wręcz nieograniczone. Wciąż przecież
istnieją w Afganistanie i Iraku zapo-
mniane składy amunicyjne, jak też nie-
wybuchy. Trotyl bywa także zastępowa-
ny innymi materiałami wybuchowymi,
w tym domowej roboty. Można wypeł-
nić nimi butlę po gazie, bojler, puszkę
po napoju. Konstrukcja ładunku zależy
od jego przeznaczenia. Jeśli mają ginąć
ludzie, w ładunku umieszcza się mate-
riały wytwarzające odłamki, np. gwoź-
dzie czy łożyska kulkowe. Masa mate-
riału wybuchowego w ładunkach jest
zróżnicowana. Równie dobrze może to
być kilkaset gramów, jak i kilkaset
kilogramów.
Najprostszy sposób ukrycia IED to za-
kopanie go na poboczu drogi. Ale są też
US DOD (2) CANADIAN DOD
inne metody maskowania. W Iraku zda-
rzyły się przypadki, że pociski artyle-
ryjskie zabetonowano w krawężniku.
Do maskowania wykorzystywano też
martwe zwierzęta. Bywa, że do ataków
używane są również żywe. W Afgani-
stanie miał miejsce incydent z obwie-
szonym ładunkiem wybuchowym
osłem.
Najpopularniejszą metodą odpalania
improwizowanych ładunków wybucho-
wych jest sygnał wysyłany z telefonu
komórkowego. Jednak pojawiły się
urządzenia zagłuszające. IED są też od-
palane na podczerwień. Metodę tę po
raz pierwszy zastosowała na początku
lat 90. Irlandzka Armia Republikańska
(IRA). Innym sposobem inicjacji wybu-
chu jest wykorzystanie pola magnetycz-
nego. Klasyczny IED czyni największe
spustoszenia, jeśli eksploduje pod po-
jazdem lub tuż obok niego. Nowym za-
grożeniem stały się tzw. ładunki formo-
wane, których siła eksplozji jest podob-
na jak w kumulacyjnych. Ich wybuch
jest kierowany. Z reguły w miejsca, któ-
re w pojazdach pancernych są najsłabiej
chronione.
Ładunki IED podkłada się także w ło-
dziach. Pomysłodawcami tego sposobu
są Japończycy, którzy planowali pod
koniec II wojny światowej wykorzystać
je przeciwko flocie amerykańskiej. No-
sicielami IED mogą być także samo-
nr 10/2008
 MINY PULAPKI

I mprowizowane miny
nie są wymysłem
ostatnich lat. Za IED
można uznać podkła-
dane w czasie II wojny
światowej przez party-
zantów ładunki na to-
rach, którymi wykole-
jano wrogie transpor-
ty wojskowe. W po-
dobny sposób niszczo-
no też m.in. mosty
i wiadukty.

Na zdjęciu: wybuch improwizowanego ładunku wybuchowego w pobliżu patrolu kanadyjskiego w Afganistanie

chody. Istnieją tu dwie podstawowe for-
my ich użycia. Jedna to nafaszerowany
materiałami wybuchowymi pojazd par-
kowany w pobliżu celu ataku i wysa-
dzany w powietrze w odpowiednim
momencie. Przed kilkoma tygodniami
doszło do takiego ataku na biura ONZ
w stolicy Algierii. Bywa, że samochód
prowadzony przez samobójcę przedo-
staje się na teren obiektu przeznaczo-
nego do zniszczenia. Zanim pojawiła
się Al-Kaida, zaatakowano w ten spo-
sób w latach 80. oddziały amerykań-
skie i francuskie w Libanie. Samobój-
ców obwieszonych materiałami wybu-
chowymi można uznać za pewną for-
mę IED.
Próby przeciwdziałania
Często atak za pomocą miny pułap-
ki jest połączony z ostrzałem z broni
maszynowej i granatników. Jego celem
są ludzie udzielający pomocy ofiarom
eksplozji. Jednym ze sposobów obro-
ny jest bardzo szybka jazda i niezbli-
żanie się do poboczy. Niestety, duża
moc IED powoduje, że rażą one cele
odległe nieraz o kilkadziesiąt metrów.
Stąd patrole czy konwoje starają się nie
jeździć regularnie tą samą trasą i o tej
samej porze. Jednak zamachowcy by-
wają cierpliwi, a dodatkowo sprzyja im
mała liczba tras alternatywnych, po
których mogą poruszać się potencjal-
ne ofiary. Niezwykle ważne są więc in-
formacje wywiadowcze. Na ich podsta- 

nr 7/2008 Polska Zbrojna 5

TEMAT NUMERU
wie żołnierze dostają ostrzeżenia, któ-
rych dróg w danym dniu powinni uni-
kać. Wojskowi, którzy mają za sobą mi-
sje w Afganistanie czy Iraku, mówią,
że należy wzmóc czujność po dostrze-
żeniu zaparkowanych przy poboczu
pojazdów czy leżących przy drodze
przedmiotów, których nie powinno
tam być. Trzeba też zwracać uwagę na

IED – prowizoryczne urządzenia wybuchowe zawierające

elementy zagrażające życiu i szkodliwe dla zdrowia, przeznaczone
do niszczenia środków techniki bojowej, powodowania uszkodzeń,
nękania lub odwracania uwagi przeciwnika

kolor ziemi. Jeśli w jakimś miejscu ma

ona inny odcień, być może ktoś coś
tam zakopał.
Poza taktyką sposobem na ogranicze-
nie zagrożenia dla żołnierzy jest wzmac-
nianie zabezpieczeń w używanych przez
nich pojazdach. Już pierwsze miesiące
działań w Iraku obnażyły słabości pod-
stawowego samochodu w siłach zbroj-
nych USA – HMMWV, a w światowych
mediach ukazały się zdjęcia płonących
wraków. Zresztą ten problem dotyczy
wszystkich typów pojazdów terenowo-
-osobowych.
Początkowo amerykańscy żołnierze
zaczęli opancerzać swe humvee domo-
wymi sposobami, wykorzystując m.in.
płyty pancerne wycięte z wraków irac-
kich pojazdów wojskowych. Podobnie
czynili polscy żołnierze z honkerami.
Jednocześnie zaczęły do jednostek li-
niowych trafiać nowe wersje HMMWV,
zapewniające żołnierzom wyższy po-
ziom ochrony balistycznej. Jednak nie
było to rozwiązanie idealne, jeśli cho-
dzi o odporność na atak z użyciem mi-
ny pułapki. Nadal bowiem ich piętą
achillesową jest płaski spód kadłuba
i mały prześwit, co nie pozwala rozpra-
szać energii wybuchu. Dlatego na po-
czątku tego roku ruszył w USA pełną
parą program prac nad nową generacją
wozów, które zastąpią humvee.
Wiele armii, których żołnierze biorą
udział w działaniach w Afganistanie
i Iraku, zakupiło pojazdy o podwyższo-
nej odporności przeciwminowej. Pierw-
sze ich modele powstały przed kilku-
dziesięciu laty w Republice Południo-
wej Afryki, kiedy toczyła się tam woj-

MJR WALDEMAR BŁĄDEK, saper, starszy wykładowca Cyklu

Taktyki i Szkolenia Ogólnowojskowego Centrum Szkolenia Wojsk
Lądowych im. Stefana Czarnieckiego w Poznaniu:
– Prowizoryczne urządze- daje się być bariera ludzkiej wość radiowego sterowa-
nia wybuchowe (ang. IED) wyobraźni. nia wybuchem. Konstruk-
są tanie, łatwe do skonstru- W ostatnim czasie można cje powstają przy użyciu
owania i możliwe do zasto- zauważyć gwałtowny skok różnego rodzaju amunicji,
T. SZULEJKO

sowania nawet przez słabo jakościowy w konstruowa- materiałów wybuchowych

wyszkoloną osobę. Pomysło-
wość w konstruowaniu tego
typu min pułapek oraz urzą-
dzeń wybuchowych jest
praktycznie nieograniczona.
Jedynym ograniczeniem wy-
niu tego typu urządzeń. Ter-
roryści przechodzą od typo-
wych zapalników mecha-
nicznych do skomplikowa-
nych urządzeń elektronicz-
nych, stwarzających możli-
oraz środków zapalają-
cych. Powstają niepowta-
rzalne urządzenia wybu-
chowe, coraz częściej bar- zniszczenia (collap-
dzo zaawansowane technicz- sing circuit). Wykorzysty-
nie. Nazywane są obwodem wane bywają do eliminowa-

6 Polska Zbrojna nr 10/2008

 MINY PULAPKI
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

Klasyfikacja prowizorycznych
urządzeń wybuchowych:
VBIED (Vehicle Based
Improvised Explosive Devices)
– amatorskie, domowej roboty
urządzenia wybuchowe
umieszczane i eksplodujące
w pojazdach mechanicznych.
Stosowane w działaniach terro-
rystycznych. Trudne do identyfi-
kacji oraz zwalczania z uwagi
na wykorzystanie w pojazdach
przewożących ludność cywilną.
TDIED (Time Delay IED)
– prowizoryczne urządzenia
wybuchowe z zapalnikiem
czasowym.
RCIED (Radio Controlled IED)
– prowizoryczne urządzenia
US DOD (2) wybuchowe sterowane za po-
mocą fal radiowych.
SIED (Suicide IED) – prowizo-
ryczne bomby przenoszone
przez samobójców.
VOIED (Victim Operated IED)
– prowizoryczne urządzenia
wybuchowe – pułapki.
CWIED (Command Wire IED)
– prowizoryczne urządzenia
wybuchowe detonowane prze-
wodowo.
BIED (Based IED) – prowizo-
ryczne urządzenia wybuchowe
założone, ustawione
w gruncie.
EFPIED (Explosive Fordem
Projectiles IED) – prowizorycz-
ne urządzenia wybuchowe
o działaniu kierunkowym
i kumulacyjnym. (szul)

naście tysięcy sztuk. Jednym z pierw-

na domowa. Walczący z rządami białej
mniejszości partyzanci Afrykańskiego
Kongresu Narodowego często stosowa-
li miny pułapki. Południowoafrykańscy
konstruktorzy, by zwiększyć odporność
wozu na tego typu zagrożenia, zapro-
jektowali spód jego kadłuba w kształcie
litery „V”. Rozwiązanie takie powodu-
je, że duża część energii wybuchu roz-
praszana jest na boki. Sprzyja też temu
duży prześwit.
Efektywność wozów południowo-
afrykańskich spowodowała, że w latach
90. zaczęły nabywać je inne kraje, jak
też Organizacja Narodów Zjednoczo-
nych. Zaczęto także konstruować po-
dobne pojazdy poza RPA. Jednak praw-
dziwy boom na tego typu konstrukcje
nastąpił, gdy pojawiło się ogromne za-
grożenie IED w Afganistanie i Iraku.
Siły zbrojne USA zamówiły ich już ty-
siące, a potrzeby oszacowały na kilka-
szych zakupów były wywodzące się
z RPA RG-31, które nabyła również
Kanada. Pojazdy tej kategorii zostały
kupione przez liczne armie europej-
skie. Niedawno, w grudniu 2007 r.,
Hiszpania, która straciła w atakach
z użyciem min pułapek żołnierzy
w Afganistanie i Libanie, kupiła w try-
bie pilnym 40 produkowanych przez Ive-
co wozów Lince. Kilka sztuk kupiły też
Czechy. Szacunkowy koszt jednego eg-
zemplarza Lince to 350 tys. euro.
Należy jednak pamiętać, że nie stwo-
rzono jak dotąd pojazdów gwarantują-
cych pełne bezpieczeństwo. 4 lipca 2007 r.
mina pułapka zniszczyła kanadyjski
RG-31. Zginęło sześciu jadących nim
żołnierzy. Palestyńczykom natomiast
udawało się niszczyć masywnie opan-
cerzone izraelskie czołgi Merkawy. 
Napisz do autora:
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl

nia specjalistów rozbrajają-
cych miny pułapki.
Teren, na którym prowa-
dzono działania bojowe, jest
idealnym miejscem pojawia-
nia się IED. Panujący nie-
ład, stosy śmieci, wraków,
rupieci, pozostałości sprzętu
oraz porzuconego mienia to
znakomite warunki do pod-
kładania min pułapek i pro-
wizorycznych urządzeń wy-
buchowych. Łatwo jest je
ukryć lub zamaskować. Mo-
gą zostać umieszczone
wszędzie. Praktyka pokazu-
je, że lokalizacja może być
niezwykle wyrafinowana.
Walkę z IED komplikuje ła-
twa dostępność do różnych
urządzeń elektronicznych,
takich jak telefony komórko-
we, oraz źródeł zasilania
w postaci baterii.
Podstawowa różnica mię-
dzy taktyką stosowaną
przez terrorystów w Afga-
nistanie i w Iraku wynika
z warunków terenowych.
Ataki na konwoje w Afga-
nistanie mogą być prowa-
dzone przy użyciu min pu-
łapek ustawianych bezpo-
średnio na ubitej, szutro-
wej, kamienistej lub piasz-
czystej drodze, co pozwala
atakować pojazdy od
spodu. IED są stosunkowo
łatwe do ukrycia w podło-
żu. Natomiast Irak dyspo-
nuje lepiej rozwiniętą i
liczną siecią dróg asfalto-
wych, betonowych, utwar-
dzonych. To wymusza sto-
sowanie przez terrorystów
ładunków zaawansowanych
technicznie, kierunkowych,
działających z pobocza
drogi, po której przemiesz-
cza się konwój.
Dostęp do nowoczesnych
technologii, środków finan-
sowych, wsparcie instrukto-
rów w połączeniu z pomy-
słowością dają efekt syner-
gii. Niezwykle trudno jest
im przeciwdziałać. Żołnie-
rze koalicji muszą stosować
proste i czytelne procedury,
aby uchronić się przed skut-
kami działania IED. Umie-
jętność przewidywania, wy-
obraźnia, wiedza i intuicja
są nieodzowne. (ts)

nr 10/2008 Polska Zbrojna 7

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
Pożegnanie
29 LUTEGO i 1 MARCA
odbyły się uroczystości po-
grzebowe żołnierzy poległych
w Afganistanie. Pośmiertnie
zostali awansowani.
Kpr. Hubert Kowalewski został
pochowany na cmentarzu
w rodzinnym Sulechowie
(Lubuskie), a st. kpr. Szymon

KRZYSZTOF WILEWSKI
Słowik w Żabnicy
k. Węgierskiej Górki. Obie uro-
czystości odbyły się z udzia-
łem asysty honorowej WP oraz
przedstawicieli władz pań-
stwowych i kierownictwa re-

Najwyższa ofiara
sortu obrony narodowej.
Żołnierze zostali pośmiertnie
odznaczeni Krzyżem
Kawalerskim Orderu Krzyża
Wojskowego za odwagę i oso-
biste męstwo. KRZYSZTOF WILEWSKI
W imieniu prezydenta RP od-
Było krótko po godzinie 19, gdy jeden z hummerów polskiego patrolu wracającego
znaczenia wręczył rodzinom
z akcji niesienia pomocy humanitarnej „Winter Wind II” najechał
poległych żołnierzy minister
Bogdan Klich i sekretarz MON na improwizowany ładunek wybuchowy. W wyniku eksplozji śmierć ponieśli
Czesław Piątas. W uroczysto- st. kpr. Szymon Słowik i st. szer. Hubert Kowalewski, a st. szer. Jacek D. został ranny.

O
ściach wzięli udział rów-
peracja „Winter Wind II” – 38 stopni zmarło ponad ty- kom odzież, obuwie, opał
nież szef Biura
była odpowiedzią na bar- siąc osób. Polacy bardzo moc- i żywność, czyli wszystko to,
Bezpieczeństwa Narodowego
dzo trudną sytuację mieszkań- no zaangażowali się w niesie- co mogło im pomóc przetrwać
minister Władysław Stasiak,
ców Afganistanu, wśród któ- nie pomocy humanitarnej najdłuższą i najmroźniejszą od
I zastępca szefa Sztabu
rych długa i mroźna zima ze- mieszkańcom prowincji, w któ- prawie pół wieku zimę. Jed-
Generalnego WP gen. broni
brała okrutne, śmiertelne żni- rych stacjonują. Przeprowa- ną z takich właśnie akcji była
Mieczysław Stachowiak, do-
wo. Władze w Kabulu informu- dzono kilka bardzo dużych zaplanowana na koniec lute-
wódca Wojsk Lądowych
ją, że od grudnia w wyniku akcji, podczas których nasi go operacja „Winter Wind II”,
gen. broni Waldemar
mrozów sięgających nawet do żołnierze rozdawali Afgańczy- która, co istotne, była konty-
Skrzypczak oraz dowódca
operacyjny sił zbrojnych gen.
broni Bronisław Kwiatkowski. ST. KPR. SZYMON SŁOWIK KPR. HUBERT KOWALEWSKI
Podczas mszy żałobnych od- Urodził się 20 maja 1974 r. Urodził się 3 sierpnia 1981 r.
czytano decyzje ministra obro- Służbę wojskową rozpoczął Służbę wojskową rozpoczął
ny narodowej o mianowaniu 26 stycznia 1995 r. w Centrum w 2001 r. jako żołnierz zasadni-
żołnierzy na wyższe stopnie Szkolenia MW w Ustce. czej służby wojskowej na stano-
wojskowe. – Żołnierz nigdy nie Od 11 kwietnia 1995 r. do wisku działonowego czołgu
umiera, żołnierz oddaje życie, 24 kwietnia 1996 r. pełnił obowiązki elektryka w 10 Brygadzie Kawalerii
jeśli jest taka potrzeba – po- okrętowego w Grupie Okrętów Rozpoznawczych Pancernej w Świętoszowie. Po ukończeniu zasad-
wiedział biskup polowy w Gdyni. 24 kwietnia 1996 r. został przeniesiony do niczej służby wojskowej złożył wniosek o przyjęcie
Tadeusz Płoski nad grobem rezerwy. Do służby powrócił 1 września 2005 r. jako do służby nadterminowej i na podstawie bardzo
kpr. Huberta Kowalewskiego. elew w Szkole Podoficerskiej Wojsk Lądowych. Po dobrej opinii przełożonych we wrześniu 2002 r.
– St. kpr. Szymon Słowik zgi- jej ukończeniu, 2 września 2006 r. rozpoczął służbę został powołany do służby jako żołnierz nadtermino-
nął, jadąc w konwoju niosą- w 16 Batalionie Powietrznodesantowym wy. Uczestniczył w IV zmianie PKW w Iraku, służąc
cym pomoc humanitarną dla w Krakowie na stanowisku dowódcy drużyny. Udział na stanowisku celowniczego. 15 stycznia 2007 r.
ludności cywilnej. W ten spo- w II zmianie PKW Afganistan był jego pierwszą został powołany do zawodowej służby wojskowej
sób jego śmierć stała się sym- misją poza granicami kraju. Mąż i ojciec dwojga na stanowisko działonowego czołgu Leopard 2A4.
bolem naszych czasów. dzieci. – Szymona znałem bardzo dobrze. To był Służył w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej
Zmagań, w których my, nie tylko kolega z pracy, ale i przyjaciel. Był typem w Świętoszowie. – Znałem Huberta cztery lata.
Polacy, musimy uczestniczyć, żołnierza, jakiego każdy chciałby mieć w swojej Jego śmierć była dla mnie ogromnym ciosem, bo
choć zdajemy sobie sprawę, kompanii. Cieszyło go to, co robił. Służby wojsko- byliśmy dobrymi przyjaciółmi. To był uśmiechnięty
jaką cenę trzeba za to płacić. wej nie traktował tylko jako pracy. To była pasja. facet, zawsze pomocny w potrzebie. Gdy w naszym
To kwestia naszej odwagi i od- Sam mówił, że zmarnował ładnych parę lat, batalionie, a służyliśmy w różnych kompaniach, po-
powiedzialności – powiedział pracując w tartaku, bo to armia była jego powoła- jawiali się nowi żołnierze, zawsze mogli liczyć na
minister obrony narodowej niem – wspomina kolegę z kompanii sierż. ego radę, na zwyczajną, ludzką pomoc – mówi
Bogdan Klich. Grzegorz Wąchała. o koledze z kompanii st. szer. Adam Jelonek.

8 Polska Zbrojna nr 10/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU || | | | | |
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

nuacją bliźniaczej akcji „Win-

ter Wind I” z połowy lutego
bieżącego roku.
Obie operacje, podczas któ-
rych rozdano prawie 30 ton da-
rów, jak pokazały organizowa-
ne w ich ramach szury (spotka-
nia z lokalną starszyzną), zo-
stały bardzo dobrze przyjęte
przez Afgańczyków. Dzięko-
wali oni Polakom zarówno za
dary, jak również za pomoc me-
dyczną, jakiej udzielali chorym
wojskowi lekarze. Niestety,
każda z akcji humanitarnych
jest narażona na takie same za-
grożenie atakami terrorystycz-
nymi jak bojowe patrole. Dla
talibów nie ma bowiem znacze-
nia, że zaatakowany przez nich
konwój właśnie wraca z rozda-
wania darów miejscowej lud-
ności. Boleśnie przekonali się
o tym polscy żołnierze podczas
„Winter Wind II”. 26 lutego
o godzinie 19.15 lokalnego
czasu, czyli o godzinie 15.45
czasu polskiego, przedostatni
HMMWV wracającego do ba-
zy w Szaranie z Yahya Khel
konwoju, trzy kilometry od
FOB Szarana najechał na im-
prowizowany ładunek wybu-
chowy. W wyniku eksplozji
śmierć poniosło dwóch pol-
skich żołnierzy – 34-letni st. kpr.
Szymon Słowik z 16 Batalionu
Powietrznodesantowego z Kra-
kowa oraz 27-letni st. szer. Hu-
bert Kowalewski z 10 Brygady
Dopancerzać czy kupować?
S kłaniam się w kierunku
przejścia na całkiem no-
we pojazdy, bo wydaje się, że
aby wzmocnić pancerze hum-
merów, trzeba by zaangażować
zbyt duże środki – powiedział
2 marca minister Bogdan Klich
w Krakowie.
Cztery dni wcześniej szef MON
poinformował, że polecił uru-
chomić w resorcie procedurę,
która ma ułatwić odpowiedź
Nienowe rozmowy
P rokuratura wojskowa dys-
ponuje pełnym zapisem
rozmów polskich żołnierzy po-
dejrzanych w sprawie ostrzela-
nia afgańskiej wioski Nangar
Khel. – Dla dobra śledztwa nie
chcemy komentować opubliko-
wanych przez prasę dokumen-
tów – powiedział 27 lutego
płk Jerzy Artymiuk, rzecznik
Minister w dowództwie
MON
KARTOTEKA
PŁK KRZYSZTOF PARULSKI,
na pytanie, czy idziemy w kie-
runku dopancerzenia hum-
merów kit 2 i doprowadzenia
prokurator wojskowy, prezes
Stowarzyszenia Prokuratorów
RP, został naczelnym prokurato-
ich do poziomu kit 5 ze świa- rem wojskowym, zastępcą pro-
domością, że to ten dopance- kuratora generalnego.
rzony pojazd wyleciał ostat- Pułkownik przez ostatnie dwa
nio na minie, czy też kupuje- lata był zastępcą wojskowego
my nowe pojazdy. Resort prokuratora okręgowego
obrony czeka też decyzja, czy w Poznaniu.
kupować pojazdy w trybie
przetargowym, czy też w tzw. PPŁK JANUSZ NOSEK, wielo-
trybie pilnej potrzeby. (ATD) letni oficer Agencji
Bezpieczeństwa
naczelnego prokuratora woj-
skowego. Dziennik „Polska”
Wewnętrznego, który był
m.in. szefem delegatury ABW
opublikował 27 lutego frag-
menty zapisu rozmowy pol-
skich żołnierzy prowadzonej
w Krakowie, będzie p.o. szefa
Służby Kontrwywiadu
Wojskowego.
podczas ostrzału wioski. Jak na-
pisała gazeta, dowódca kazał PPŁK SREČKO KARBA rozpo-
przerwać ogień natychmiast, czął misję dyplomatyczną
gdy dowiedział się, że pociski w Polsce na stanowisku atta-
spadły na cywilne zabudowa- ché obrony przy Ambasadzie
nia, a żołnierze pomagali ostrze- Republiki Słowenii w Warszawie
lanym Afgańczykom. (ATD) z siedzibą w Berlinie. (ad)
Spotkania
P odczas wizytacji Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych
28 lutego minister obrony Bogdan Klich zapoznał się z zada-
niami i działalnością DO. Gen. broni Bronisław Kwiatkowski, do-
wódca operacyjny SZ, pokazał m.in. Centrum Dyżurnej Służby
Operacyjnej, miejsce, do którego spływają wszystkie istotne infor-
macje z PKW. – Moim celem jest utworzenie tu w najbliższym cza-
sie Połączonego Centrum Operacyjnego – podkreślił generał.
W czasie wizyty na warszawskim Bemowie nawiązano połączenie
z kontyngentami w Iraku i Afganistanie, dzięki czemu minister

Kawalerii Pancernej w Święto- mógł porozmawiać z dowódcami obu kontyngentów i omówić

szowie, a trzeci, Jacek D., zo-
stał ranny. Rannego żołnierza
natychmiast przetransportowa-
no do szpitala w miejscowości
Orgun-e i według miejscowych
lekarzy jego życiu nie zagraża-
ło niebezpieczeństwo. Rodziny
poległych żołnierzy natych-
miast zostały powiadomione
o zdarzeniu i otoczone pomo-
cą psychologów.
Dla żołnierzy i pracowników
wojska z Polskiego Kontyngen-
tu Wojskowego w Afganistanie
śmierć kolegów to ogromna
tragedia, wszyscy jednak do-
skonale zdają sobie sprawę, że
najbardziej cierpią rodziny po-
ległych. Łączą z się nimi w bó-
lu i smutku, zapewniając, że Ci,
którzy oddali ojczyźnie naj-
większą ofiarę, na zawsze po-
zostaną w ich pamięci.
z nimi obecną sytuację w rejonach odpowiedzialności. (ann)
Śmierć kiedy przyjdzie, przyjdzie nie w porę...
Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o tragicznej śmierci
naszych żołnierzy
st. kpr. zaw. Szymona SŁOWIKA
z 16 batalionu powietrznodesantowego w Krakowie
oraz
kpr. zaw. Huberta KOWALEWSKIEGO
z 10 Brygady Kawalerii Pancernej w Świętoszowie,
którzy zginęli, wracając z akcji niesienia pomocy humanitarnej ludności Afganistanu.
Służyli szlachetnej sprawie przywracania bezpieczeństwa, pokoju i wolności,
aby naród Afgański mógł żyć i pracować w spokoju.
RODZINOM i BLISKIM ZMARŁYCH
składamy szczere wyrazy współczucia
Bogdan Klich, minister obrony narodowej
gen. Franciszek Gągor, szef Sztabu Generalnego WP


nr 10/2008 Polska Zbrojna 9

AAAAAAA WYDARZENIA ZAPIS
AAAAAAAA
Lotniska dla samorządów
PIOTR
S.GUZOWSKA

BERNABIUK – Wojsko przekaże w użytkowanie samorządowi

województwa 240 ha, na których znajduje się część
operacyjna lotniska w Balicach – zapowiedział minister

Nasza klasa Bogdan Klich 2 marca w Krakowie.

D ziś odpoczywam, ponieważ przepisałem z „pamiętnika pułkow-

nika” gorący tekst, napisany parę godzin po spotkaniu z „na-
szą klasą”: spotkanie po latach. Najpierw mrużenie oczu, rozpozna-
wanie, kto jest kim, potem taka szczeniacka radość, zachowania jak
podczas długiej przerwy, wygłupy, żarty... Potem każdy opowiada coś
o sobie – zachwyty, owacje – ale w sumie trochę nudno i nagle eks-
ploduje mina pułapka:
– Rychu, podobno jesteś w wojsku! A chciałeś zostać księdzem!
Rozwija się rozmowa o wojsku, jakby to było spotkanie „naszej kom-
panii”, a nie „naszej klasy”. Mnie zadano jedynie trzy pytania:
– Czy będziesz generałem?
– Nie będę.
– Ile zarabiasz?
Na to pytanie, złośliwcy, sami udzielają sobie odpowiedzi.
– Byłeś w Afganistanie albo w Iraku?
– Nie, byłem w Syrii.
Na tym kończy się moje pięć minut. Czuję, że rozczarowałem klasę,
P ort lotniczy w Balicach jest wykorzystywany przez lot-
nictwo cywilne od czterdziestu lat. Teraz samorząd lo-
kalny ma otrzymać w użytkowanie części operacyjne lotni-
ska – drogi lądowania, kołowania i pas startowy. – Formu-
ła użytkowania z jednej strony zabezpiecza interesy wojska,
z drugiej umożliwia rozwój portu lotniczego – mówił mini-
ster. Zapewniał również, że nowa propozycja – czyli użyt-
kowanie zamiast dzierżawy – pozwoli stronie cywilnej zdo-
bywać środki inwestycyjne na rozbudowę. – Mam nadzie-
BUZDYGANY
ję, że to zapewni impuls do rozwoju lotnisk i umożliwi wła-
dzom cywilnym kontrolę nad lotniskiem, a jednocześnie za-
spokoi potrzeby wojska – powiedział szef MON. Podobne
rozwiązanie może zostać zastosowane we Wrocławiu i Byd-
goszczy. (ATU, MKS)

P
bo trójka spośród obecnych nurkowała w Egipcie. Teraz to oni za- Patronat nad Buzdyganami objął rosimy o nadsyłanie
czynają mówić o wojsku... X opowiada, jak będąc szeregowym, robił minister obrony narodowej kuponów do
w konia sierżanta. Y o tym, jak jego kapitan błagał go na kolanach, 10 marca na adres:
żeby został w armii, bo bez niego kompania runie. Wreszcie Z ma  Kmdr ppor. Leszek Dziadek Redakcja Wojskowa
szwagra, którego drugiej żony wujek był generałem. Próbuję bronić  Kpt. Włodzimierz Kopeć z siedzibą w Warszawie,
pozycji, ale „wypychają mnie z okopów”:  St. szer. Michał Ożóg Al. Jerozolimskie 97,
– Nie uprawiaj propagandy. Dobrze wiemy, jak tam jest! 00-909 Warszawa,
I opowiadają mi o obecnych i przedawnionych aferach.
 Gen. bryg. Mirosław Różański
z dopiskiem „Buzdygany”.
Tylko M, kolejarz, bratnia dusza, nie atakuje, bo my, mundurowi,  Sierż. sztab. Zbigniew Siekierski Kupon można pobrać
musimy trzymać się razem. Na koniec do dyskusji włącza się Jola...  Mjr Tomasz Szulejko również ze strony
Nie pamiętam, czy to ja za nią latałem, czy ona za mną. Jola, pa-  Płk Anatol Tichoniuk www.zolnierz-polski.pl.
trząc na mnie, mówi z wyrzutem:
– Szkoda, że nie przyszedłeś w mundurze, mielibyśmy fajną fotkę.
 Ppłk pil. Cezary „Cezar” Wiśniewski i wysłać na adres:
aneta.wisniewska@
Byliśmy z Julem (to jej mąż) w Szkocji, zrobiliśmy tam sobie zdjęcia  ........................................................... redakcjawojskowa.pl.
z żołnierzami w spódniczkach.
– Przykro mi Jolu, nie noszę spódniczki. W przypadku dopisania do listy swojego kandydata prosimy do kuponu dołączyć
Chyba to jednak ona za mną latała… krótkie uzasadnienie
Na jednym kuponie można wskazać tylko jednego kandydata!

Płk Beata Laszczak, pełnomocnik ministra obrony

narodowej ds. Wojskowej Służby Kobiet
Szwedzi rozważają wprowadzenie obowiązkowej służby zasadniczej także dla kobiet.
Czy tutaj proces równouprawniania płci nie idzie zbyt daleko i jak mogłoby to wyglą-
dać w Polsce?
– Z punktu widzenia wprowadzenia pań. W tej chwili dostęp
naszej obyczajowości obowiązkowej służby za- do niego jest dla kobiet
i sposobu myślenia sadniczej. Jeśli kobiety bardzo ograniczony, ale
o wojsku kształtowanego miałyby służyć jako w przyszłości ma być prze-
przez lata chyba jednak poborowi, to tylko ochot- widziany trening dla
byłoby to dla nas za dużo. niczo. U nas jednak kandydatów, którzy nie
Dobrze, że będziemy mieć właściwie ten problem jest mają żadnego
profesjonalną armię. już przesądzony, bo mamy wykształcenia wojskowe-
Liczę, że kobiety, które mieć armię w pełni go. Właśnie dzięki niemu
SYLWIA GUZOWSKA

będą chciały podjąć profesjonalną. Teraz także panie będą mogły

służbę ochotniczo, przyjdą myślimy o szerszym otwar- zdobywać kwalifikacje
do wojska. Natomiast nie ciu się korpusu szere- potrzebne do służby jako
uważam za słuszne gowych zawodowych dla szeregowy zawodowy. (ad)

10 Polska Zbrojna nr 10/2008

 MOTTO TYGODNIA
JÓZEF PIŁSUDSKI (1867–1935), NACZELNIK PAŃSTWA POLSKIEGO W LATACH 1918–1922
|
ZAPIS FORUM |
I WÓDZ NACZELNY |
ARMII WOJSKO
NA CELOWNIKU | KULISY
POLSKIEJ OD | |
PORADY 1918
11 LISTOPADA PO SŁUŻBIE| HISTORIA
R., PIERWSZY |
MILITARIA
MARSZAŁEK POLSKIPRASA ŚWIAT
OD 1920 |
R.: TO I OWO | |
– Zwycięstwo w trzech czwartych zależy od morale wojska i społeczeństwa,
a w jednej czwartej od poziomu techniki.

Zgodnie z art. 26 pierwszego rozdziału

Konstytucji RP „Siły Zbrojne Rzeczypo-
spolitej Polskiej służą ochronie niepodle-
głości państwa i niepodzielności jego tery-
torium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa
i nienaruszalności jego granic”. Aby to
osiągnąć, muszą mieć skuteczny potencjał
odstraszający, a w ostateczności wystarcza-
jące siły do stoczenia wojny. Tymczasem
zdolność bojową wojska buduje się długo,
reformy trwają latami i właściwie nigdy się
nie kończą. Dlatego tak ważne jest długo-
falowe planowanie obronne, tworzenie
spójnych koncepcji i wizji armii. Armii ro-
zumianej jako integralne siły zbrojne, a nie
zbiór luźno połączonych ze sobą rodzajów
wojsk czy departamentów. Celem każdej
reformy musi być wzrost skuteczności sił
zbrojnych. Tylko tyle i aż tyle.
Trzy razy skuteczniej
Bez wątpienia armia zawodowa jest sku-
teczniejsza od tej opartej, choćby częścio-
wo, na poborze. Żołnierze znają sprzęt,
a oddziały są dyspozycyjne i pozostają
w gotowości do działań. Armia zawodowa
to też skuteczny instrument polityki zagra-
nicznej – wielkie i długotrwałe konflikty
zbrojne zawsze toczą ze sobą armie maso-
we, natomiast konflikty lokalne mocarstwa
oraz ich sojusznicy rozstrzygają skutecz-
niej właśnie dzięki armiom zawodowym.
Norbert A ponieważ Europie na szczęście nie za-

Bączyk
graża dziś wielki konflikt zbrojny, na pyta-
nie, czy Polska potrzebuje w pełni profe-
sjonalnej armii, należy odpowiedzieć twier-
dząco. Tym bardziej że nawet w przypad-
ku wzrostu napięcia międzynarodowego,

Strategia
posiadanie w takiej sytuacji silnej armii za-
wodowej może być skutecznym sposobem
na zapobieganie konfliktom.
Jednak o skuteczności współczesnego
wojska nie przesądza to, czy ma ono sto,

przetrwania
czy może 150 tys. żołnierzy. Nawet dwa
razy mniejsza, ale lepiej uzbrojona, wy-
szkolona i wewnętrznie zintegrowana ar-
mia może okazać się lepsza. O wartości
żołnierza zawodowego nie decyduje prze-
cież tylko to, że służba wojskowa jest jego
stałą pracą. Profesjonalizacja nie może być
celem samym w sobie. Żołnierz może osią-
gnąć profesjonalizm i utrzymywać go na
Reformowanie sił zbrojnych przypomina manewrowanie wysokim poziomie dopiero dzięki odpo-
wielkim statkiem. Stery reagują powoli, promień skrętu jest wiedniemu systemowi szkolenia, warun-
kom socjalnym oraz dostępowi do wypo-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

szeroki, a każdą ważną decyzję trzeba planować z dużym sażenia, które pozwoli mu skutecznie wal-
wyprzedzeniem. Na korektę błędów w decydującym momencie czyć. Nawet z pobieżnych analiz wynika,
może zabraknąć czasu. że żołnierz zawodowy jest faktycznie trzy
razy droższy niż żołnierz z poboru. Dlate-
go nikt nie dokonał jeszcze takiej sztuki, 

nr 10/2008 Polska Zbrojna 11

FORUM SIŁY ZBROJNE
US DOD
Bez nowych programów narodowych podobnych do F-16, finansowanych spoza budżetu MON, Marynarka
aby przy przejściu z armii poborowej na za-
wodową zachować jej wyjściową liczeb-
ność. To jest wprawdzie możliwe, ale wy-
maga, jak wspomniano, proporcjonalnie
trzykrotnego wzrostu wydatków osobo-
wych. Na początek, bo w tej kalkulacji nie
uwzględnia się choćby licznych kosztów
dodatkowych. Co oczywiste, Polski nie
stać, i jeszcze długo nie będzie, na takie
rozwiązanie. Zasadniczo liczebność woj-
ska powinna zatem wynikać wyłącznie
z długofalowych celów militarnych stawia-
nych siłom zbrojnym, oceny realnej sku-
teczności, a nie teoretycznej liczby.
Trzy razy pieniądze
Podobnie jak liczebność, także budżet
MON może robić wrażenie. Na ten rok za-
planowano przeszło 23 mld zł, o ponad
2 mld więcej niż w 2007 r. Trzeba jednak
zdawać sobie sprawę, że aż połowę tej kwo-
ty już dziś pochłaniają wydatki osobowe
(27,6 proc. wydatki osobowe i 21,3 proc.
emerytury). Na modernizację techniczną
12 Polska Zbrojna
wydajemy niemal tyle samo co na wojsko-
wych emerytów, czyli prawie 5 mld zł. Czy
to dużo, czy mało?
Kwoty przeznaczane na modernizację
techniczną, utrzymujące się na poziomie
21–23 proc. wydatków ogólnych na siły
zbrojne, są zbyt niskie, aby umożliwić kom-
pleksową modernizację armii. Kwestię tę
należy rozpatrywać w wymiarze długoter-
minowym, aż do roku 2018 czy nawet po-
za rok 2020 (szerszym niż programy pię-
cioletnie takie jak „Program rozwoju SZRP
w latach 2007–2012”, mimo wszystko zbyt
ograniczone czasowo). Do tego czasu
większość typów uzbrojenia będących
w polskich arsenałach straci wartość bojo-
wą i będzie zasługiwać co najwyżej na mia-
no eksponatów muzealnych. Niestety, ale
nadal nasza armia ma sprzęt w większości
przyjęty do uzbrojenia jeszcze w czasach
Układu Warszawskiego, na domiar złego
później niemodernizowany lub moderni-
zowany pobieżnie. Mało tego, już pod ko-
niec lat 80. planowano wymianę części te-
go sprzętu na wyposażenie nowej genera-
cji, ale zapaść gospodarcza, następnie fun-
damentalne zmiany polityczne i trudny
okres reform, jaki po nich nastąpił, zmia-
nę tę uniemożliwiły (czego przykładem
mogą być zestawy rakiet przeciwlotni-
czych, BWP, okręty podwodne czy samo-
loty myśliwskie). Dziś większość spośród
wymienionych na wstępie czołgów, bojo-
wych wozów piechoty, statków powietrz-
nych czy zestawów artyleryjskich to mode-
le już przestarzałe. Jeśli przez najbliższą de-
kadę budżet MON będzie utrzymywał się
na poziomie 1,95–2,0 proc. PKB, a wydat-
ki na modernizację techniczną będą oscy-
lować na poziomie 25 proc. budżetu, defi-
cyt finansowy w tym obszarze sięgnie we-
dług różnych szacunków 50–80 mld zł i bę-
dzie zbliżony do ponoszonych wydatków.
Innymi słowy, pieniędzy starczy w tym cza-
sie na wymianę co drugiego czołgu, działa
czy śmigłowca, a arsenały trzeba będzie zre-
dukować o połowę. Tyle mówi statystyka,
oparta zresztą na optymistycznych rachun-
nr 10/2008
 |
ZAPIS FORUM
FORUM NA |
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU | | | | |
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

TRZY DO JEDNEGO dernizacji wojska tak samo uciążliwe jak

O becnie możemy
poszczycić się
dość dużą armią,
podoficerów, 11,5 tys. sze-
regowych zawodowych
i 52,5 tys. poborowych
liczącą według (z limitem 150 tys. stano-
oficjalnych da- wisk; wakaty obejmują
nych z przełomu 2,5 tys. stanowisk oficer-
roku ok. 130 tys. skich, ponad 6 tys. podofi-
żołnierzy, w tym cerskich i 3,5 tys. szerego-
24 tys. ofi- wych zawodowych) i wypo-
cerów, sażoną w blisko tysiąc
42,5 czołgów, 2 tys. opancerzo-
tys. nych bojowych wozów pie-
choty, transporterów i wo-
zów rozpoznawczych, po-
nad 500 ciężkich syste-
mów artyleryjskich, kilka-
set statków powietrznych
i kilkadziesiąt okrętów.
Stopień uzawodowienia
brak pieniędzy.
sięga 64 proc. Według
obecnych planów już
w 2010 r. ma zakończyć
Trzy rodzaje wojsk
się profesjonalizacja woj- Obecnie mamy ich wprawdzie więcej,
ska, liczącego wówczas ale podstawę naszych sił zbrojnych tworzą
150 tys. żołnierzy, w tym trzy rodzaje wojsk – Wojska Lądowe, Siły
30 tys. w Narodowych Powietrzne i Marynarka Wojenna. To po-
Siłach Rezerwy (27 tys. sta- dział tradycyjny, ale czasem niezbyt szczę-
nowisk oficerskich, 49 tys. śliwy. Nowoczesne wojsko funkcjonuje bo-
stanowisk podoficerskich, wiem w systemie połączonym, a wartość
17 tys. stanowisk szerego- oddziałów czy uzbrojenia rozpatruje się po-
wych zawodowych, 57 tys. przez jego skuteczność w tym systemie.
stanowisk żołnierzy ochotni- Rozwój i modernizacja muszą być zatem
czej służby kontraktowej, prowadzone w sposób zrównoważony
w tym 30 tys. w NSR). i przemyślany, obejmując nie każdy rodzaj
Zamiar co najmniej bardzo sił zbrojnych z osobna, ale wszystkie rów-
ambitny, pytanie tylko, czy nocześnie. Ostatnio w Wojsku Polskim pod-
wykonalny, ale również, jęto wiele ważnych decyzji związanych
czy zasadny. z racjonalizacją planowania w tym zakre-
sie, co skutkuje m.in. wzrostem znaczenia
SGWP i jego komórek planistycznych. Na-
leży mieć nadzieję, że działania te wpłyną
na lepszą koordynację zadań zmierzających
do modernizacji armii, a przede wszystkim
podporządkują priorytety wszystkich ro-
dzajów sił zbrojnych jednemu celowi nad-
rzędnemu – budowie sprawnego systemu
pola walki, nawet kosztem poważnych cięć
strukturalnych. Już dziś można powiedzieć,
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

że niektórymi z priorytetowych obszarów

Wojenna i OPL nie mają szans na wyjście z zapaści
kach ekonomicznych. W praktyce taki po-
ziom finansowania wojska jest zbyt niski,
aby w ogóle w jakiś sensowny sposób wy-
mienić system obrony przeciwlotniczej czy
odnowić flotę. Bez nowych programów na-
rodowych podobnych do F-16, finansowa-
nych spoza budżetu MON, Marynarka Wo-
jenna i OPL nie mają szans na wyjście z za-
paści. Podobnie ma się sprawa ze śmigłow-
OD KILKU LAT w publicznych dyskusjach
o modernizacji technicznej armii wymienia się
stale te same programy – F-16, tzw. KTO
Rosomak oraz ppk Spike, traktując zaś po
macoszemu choćby rozwój systemów dowodze-
nia czy łączności.
cami. Idea Narodowego Programu Śmi-
głowcowego opierała się właśnie na zało-
żeniu, że budżet państwa wspomoże MON
w zakupie nowych statków powietrznych.
Konkluzja nasuwa się sama – armii mimo
wzrostu nakładów nie stać na samodzielną
wymianę najważniejszych arsenałów.
Oczywiście są i nowe zakupy. Od kilku
lat w publicznych dyskusjach o moderni-
zacji technicznej armii wymienia się jed-
nak stale te same programy – F-16, tzw.
KTO Rosomak oraz ppk Spike, traktując
zaś po macoszemu choćby rozwój syste-
mów dowodzenia czy łączności. Jest to nie-
stety praktyka niezbyt szczęśliwa, gdyż
zwłaszcza Jastrząb i Rosomak, mimo swej
doskonałości technicznej, są przykładem
niedoszacowania ważnych inwestycji i bra-
ku zrozumienia, czym jest kompleksowe
wdrażanie systemu uzbrojenia. Stanowi to
dla nas wciąż ogromny problem, ponieważ
źle określana skala wydatków, rozprosze-
nie inwestycji, chaos kompetencyjny czy
nadmierna biurokracja mogą być dla mo-
rozwoju będą rozpoznanie, dowodzenie
i łączność, obrona przeciwlotnicza, artyle-
ryjskie oraz rakietowe środki rażenia – a za-
tem systemy pozwalające toczyć walkę przy
użyciu sieciocentryczności, z wykorzysta-
niem przewagi informacyjnej i broni śred-
niego zasięgu, obezwładniającej przeciw-
nika, zanim zdąży on wydać klasyczną bi-
twę wojskami zmechanizowanymi.
Wojsko Polskie w najbliżej dekadzie cze-
kają wielkie zmiany. Trudno jednak dziś
powiedzieć, w którą stronę będą one zmie-
rzać. Trudno, bowiem koncepcja ekspreso-
wej profesjonalizacji, zachowania 120–150
tys. armii oraz wymogu maksymalnej sku-
teczności bojowej, przy obecnym systemie
finansowania, wzajemnie się wykluczają.
Problem ten nazywa się oficjalnie „wielkim
wyzwaniem” i trzeba mieć nadzieję, że zo-
stanie on skutecznie rozwiązany. Głębokie
redukcje, tak na poziomie liczebności, jak
i struktur, wydają się jednak nieodzowne.
Jeden nowoczesny dywizjon, eskadra sa-
molotów wielozadaniowych czy batalion
szturmowy mają większą wartość na polu
bitwy niż papierowe brygady czy dywizje.
I kosztują tyle, co całe brygady. Nieważne,
ilu żołnierzy będą liczyć siły zbrojne. Nie-
ważne, czy będą w nich służyć sami zawo-
dowcy, czy też poborowi. Najważniejsza
jest skuteczność. 
Napisz do autora:
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl

nr 10/2008 Polska Zbrojna 13

NA CELOWNIKU

Mieszanka
Ależ Pan dużo słodzi. Ta kawa to już chy-
ba syrop.
– Po kilku misyjnych latach spędzonych
na Bliskim Wschodzie nauczyłem się, że
prawdziwa kawa powinna być bardzo
mocna i jednocześnie słodka. Po niej ina-
czej patrzę i inaczej myślę...

Inaczej, czyli bardziej krytycznie? Rozmowa

– Nie uprawiam krytyki, tylko nazy-
wam rzeczy po imieniu, co nie każdemu z PPŁK. DR. N. MED.
się podoba. Niektórzy na przykład za-
rzucają mi, że jestem przedstawicielem
KRZYSZTOFEM
wyższego personelu medycznego, któ- KORZENIEWSKIM
ry nie zawsze stoi murem za swoim śro-
dowiskiem. z Zakładu Medycyny
Nie jest to prawdą?
Morskiej
– W pewnej części może i jest. Szcze-
gólnie gdy niektórzy koledzy stawiają
i Tropikalnej
„mieć” nad „być”. Mierzi mnie, jeże- Wojskowego
li w pokojach lekarskich, na oddzia-
łach szpitalnych mówi się o tym, kto
Instytutu
jaki dom buduje, jaki samochód sobie
kupił, a nie np. czy napisał artykuł do
Medycznego
fachowego pisma lub wydał kolejną z siedzibą w Gdyni
książkę.

Pan w ostatnich latach wydał ich

kilka.
– Bo to moja pasja, ja tym żyję.
Dobra doczesne są u mnie na dal-
szym planie.

A na pierwszym co: zdobycie

szczytów Kilimandżaro, Elbrusu bądź
Aconcagui?
– Postawiłem sobie za cel, że tam wej-
dę, i wszedłem.
Wybrał się Pan też na wycieczkę do
Iranu.
– Chciałem zobaczyć tę osławioną oś zła.
I srodze się zawiodłem. Ulica teherańska
okazała się życzliwa i pomocna, a śladów
indoktrynacji i totalitaryzmu nie spotkałem
nigdzie. Jednego dnia pojechałem do mau-
zoleum Chomeiniego, które znajduje się na
obrzeżach stolicy. Dla Irańczyka to święte
miejsce, tam wystawiona jest trumna wiel-
kiego ajatollaha. I niestety popełniłem wiel-
ką gafę: wchodząc do środka mauzoleum,
zapomniałem, że starym zwyczajem na pa-
sku spodni mam ukryty nóż i...
Przygwożdżono zapewne Pana do ziemi.
Potraktowano jak terrorystę.
– Tak pewnie byłoby na lotniskach ame-
rykańskich. Tam zaś zabrzęczała bramka
i natychmiast bezszelestnie pojawili się
młodzi, ubrani na czarno strażnicy rewo-
lucji, a jeden z nich płynną angielszczy-
zną zakomunikował: „proszę odpiąć ten
nóż, oddać go nam, a my go schowamy
do skrytki, gdzie będzie na pana czekał po
zwiedzeniu mauzoleum”. Spokojnie, sym-
patycznie.
Podobne przygody miał Pan w Afryce?
– Po Afryce Wschodniej szwendałem się
ponad miesiąc. Wylądowałem z plecakiem
w Kenii, potem była Tanzania, Burundi
i Rwanda. Najbardziej zależało mi na zo-
baczeniu Rwandy, gdzie w 1994 r. miała
miejsce niewyobrażalna rzeź ludzi. Na
miejscu przekonałem się, że cała tamta tra-
gedia poszła już w zapomnienie.
Za to na ustach wszystkich jest dzisiaj
Czad.
– Żałuję, ale jeszcze nie dotarłem do te-
go państwa.
Ale to Pan ma przygotować materiał
o rozpoznaniu epidemiologicznym
rejonu, w którym będą służyli nasi
żołnierze.
– Już przygotowałem.
Nie widząc tego, co faktycznie czeka na-
szych żołnierzy w Czadzie?
– Informatory o zagrożeniach medycz-
nych podczas służby w Libanie, Iraku czy
Afganistanie pisałem na podstawie infor-
macji zebranych w internecie oraz wła-
snych obserwacji poczynionych w danym
rejonie działalności PKW. Dlatego były one
pełne i wyczerpujące. Tym razem musia-
łem zdać się jedynie na internet i literatu-
rę fachową. Z prostego powodu: nie dano
mi szansy wzięcia udziału w jakimkolwiek
rekonesansie.
Czyli dotarł Pan jedynie do informacji
ogólnodostępnych?
– Powiedzmy, że dotarłem także do in-
formacji, które są na specjalnych serwerach
i które można otrzymać jedynie po odpo-
wiednim zalogowaniu się i podaniu swo-
jego identyfikatora.
I co wynika z tych informacji? Afgani-
stan był dla Pana niezwykłym krajem,
gdzie regułą jest brak reguł. Czad jest
inny?
– Czad obok Sierra Leone i Afganista-
nu należy do najuboższych państw świata.
Wśród 177 krajów sklasyfikowanych pod

14 Polska Zbrojna nr 10/2008

 |
ZAPIS FORUM NA |
ZAPIS |
FORUM NA
CELOWNIKU WOJSKO ||
CELOWNIKU
KULISYWOJSKO
PORADY KULISY
PO SŁUŻBIE|
PORADY
ka wybuchowa
I
F KORZENIEWSK
ZTO
ARCHIWUM KRZYS
względem zamożności jest bodajże na
173 pozycji. Nieprawdopodobną nędzę do-
datkowo pogłębia napływ uchodźców:
240 tys. z Darfuru i 45 tys. z Republiki
Środkowoafrykańskiej...
Przepraszam, ale niedawno goszczący
w Polsce arcybiskup Czadu liczbę
uchodźców ocenia już na 400 tys.
– To wskazywałoby na to, że katastrofa
humanitarna zaczyna się tam pogłębiać.
Czy oprócz biedy coś innego jeszcze łą-
czy Afganistan z Czadem?
– Oczywiście – islam, dominujący np.
w strefie, w której znajdą się Polacy.
Wspomniany arcybiskup katolicki
powiedział jednak: możecie liczyć na
sympatię tamtejszych mieszkańców.
Przesadził?
– Dlaczego? Islam jest piękną, mądrą
i pouczającą religią. Ale tylko wtedy, gdy
jego zasady i kanony przyjmuje się bez żad-
nej nadinterpretacji. Koran natomiast ma
nr 10/2008
||
HISTORIA
PO SŁUŻBIE ||
MILITARIA
HISTORIA | | |
PRASAMILITARIA
ŚWIAT TOPRASA
I OWO
to do siebie, że jego zapisy można realizo-
wać – tak, jak to robi Al-Kaida – według
własnego uznania.
Tak też jest w Czadzie?
– Chociaż Al-Kaida być może i tam ma
swoich zwolenników, myślę, że tym rejo-
nie jest inaczej. Trwa wojna domowa, ale
nie obserwuje się zamachów terrorystycz-
nych. Przynajmniej na razie. Niestety jed-
nak – i mówię to jako lekarz – są inne, nie
mniejsze zagrożenia.
Jakie?
– Wyobraża pan sobie, że ponad 10-mi-
lionowa społeczność tego kraju ma jedy-
nie 15 stomatologów i 37 farmaceutów?
Albo, że jeden lekarz przypada na ponad
27 ts., a jedna pielęgniarka na 6,5 tys. lu-
dzi? Zaledwie 16 proc. porodów jest tam
odbieranych przez fachowy personel me-
dyczny, co jest jedną z głównych przyczyn
wysokiej umieralności noworodków oraz
rodzących kobiet. W Czadzie są fatalne wa-
runki sanitarne. Tam nie ma polityki uro-
dzeń. Dziś statystycznie Czadyjczyk ma...
16 lat. Kobieta rodzi od pięciorga do sze-
ściorga dzieci, a co piąte dziecko nie doży-
wa pięciu lat, m.in. z powodu niskiego
wskaźnika szczepień ochronnych. Na do-
datek gospodarka komunalna praktycznie
nie istnieje. Jest też duża liczba bezobjawo-
wych nosicieli chorób zakaźnych i paso-
żytniczych.
Pan straszy coraz bardziej, doktorze...
– Mówię tylko, jak tam jest. Muszę tak-
że zwrócić uwagę, że dla nas, przedstawi-
cieli klimatu umiarkowanego, tamtejsze
warunki są bardzo ciężkie. W dzień tem-
peratura może sięgać 50 stopni, z kolei
w nocy można się wychłodzić. Do tego
w centralnej i południowej części kraju do-
chodzi czteromiesięczna pora deszczowa,
od końca maja do początku października.
Czym to grozi? W najlepszym przypadku
infekcjami górnych dróg oddechowych.
Z kolei północne rejony Czadu charakte-
ryzują się dużym zapyleniem. W zasadzie
znajduje się tam światowe epicentrum emi-
sji pyłu, a burze pyłowe i piaskowe są zja-
wiskiem powszechnym.
W internecie wyczytałem, że przed wy-
jazdem do Czadu powinienem obowiąz-
kowo zaszczepić się m.in. przeciw żółtej
| | | | | || |
gorączce, durowi brzusznemu, wiruso-
wemu zapaleniu wątroby typu A i B, tęż-
cowi, poliomyelitis. Nie za dużo tych za-
strzyków?
– Pan chyba żartuje. Groźna jest też
wścieklizna. Szacuje się, że tylko po stoli-
cy Czadu biega 23 tys. psów, w większo-
ści bezpańskich, wśród których dość czę-
sto można natknąć się na zwierzęta z tą
groźną chorobą. Nie wspomniałem jeszcze
o najgorszym – corocznie na terenie kraju
notuje się kilkaset tysięcy przypadków ma-
larii, która stanowi 25 proc. wszystkich
przyjęć do szpitala. Poza tym jest jeszcze
AIDS. Liczbę zakażonych wirusem HIV
Czadyjczyków ocenia się na mniej więcej
W Czadzie nakładają
się na siebie trzy rzeczy:
ciężkie warunki klima-
tyczne, niski stan sani-
tarno-higieniczny
i działania wojenne,
wychodzi zatem
z tego mieszanka
wybuchowa
200 tys., co roku z powodu AIDS umiera
ponad 10 tys. ludzi. Przeciwko malarii za-
lecam chemioprofilaktykę, przeciwko
AIDS – wstrzemięźliwość.
Jak więc postrzega Pan warunki bezpie-
czeństwa misji w Czadzie?
– Gdyby miała ona miejsce w kraju,
w którym nie występuje konflikt zbrojny,
nie ma obozów dla uchodźców, migracji,
byłoby w miarę bezpiecznie. Jeżeli jednak
nakładają się na siebie trzy rzeczy: ciężkie
warunki klimatyczne, niski stan sanitarno-
-higieniczny i działania wojenne, to wycho-
dzi z tego mieszanka wybuchowa.
I mimo wszystko chciałby Pan znaleźć
się w tym miejscu świata?
– Jestem żołnierzem i lekarzem. To mo-
ja profesja. 
Rozmawiał: Roman Przeciszewski
Polska Zbrojna 15
WOJSKO PROBLEMY

NABIU K
PIOTR BER

su mamy
Od jakiegoś cza
zjawiskiem
do czynienia ze
„oddolnym
polegającym na iu presji
wywieran
h”. Sprawców
na przełożonyc
trzech: misje
tej sytuacji jest
tanie oraz

a
w Iraku i Afganis

licz
pewniający

b
powszechny i za

z y o
ternet.

Tr
anonimowość in

praw d y
O problemach szkolenia kolejnej zmia-
ny ISAF w 12 Brygadzie Zmechanizowa-
nej dowiedziałem się, czytając Niezależ-
ne Forum o Wojsku. Podoficerowie lub
szeregowi zawodowi „bordowych bere-
tów” – bo podpisują się jedynie pseudo-
nimami – ostro krytykują niedociągnię-
cia, zaczynając od marnotrawienia czasu,
kiszenia ludzi na salach, gdy następnie,
na świeżym powietrzu, nie bardzo wiado-
mo co z nimi zrobić... Przytaczam opinie
dotyczące jedynie kilku spraw poruszo-
nych na forum, a następnie, na moją proś-
bę, przesłane przez autorów do redakcji:
„Szkolenie, czyli typowy czterotygodnio-
wy spęd przed wyjazdem, miał chyba
w zamyśle rozpocząć proces zgrywania
zespołów bojowych. Zakwaterowano nas
godnie, zaś to, że w niektórych salach wi-
siały napisy „pomieszczenie do remon-
tu”, a pisuary i krany były niesprawne, sta-
nowiło na pewno element przygotowa-
IN DMOWSKI

nia”. Żywienie... „kawałek mięsa wielko-

ści małej łyżki od herbaty, który miał być
kotletem”.
GRAFIKA: MARC

Warunki zakwaterowania podłe, jedze-

nie jeszcze gorsze, ponadto niezgodne
z obowiązującymi normami. Skargi dalej
płyną szerokim strumieniem: „Przez ko-

16 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
lejne dwa tygodnie, zajęciami godnymi
uwagi były przeprowadzone z pasją szko-
lenie sanitarne, w którym niestety zabra-
kło zestawów sanitarnych używanych
w misji, oraz wykład na temat uwarunko-
wań kulturowych i omówienie sytuacji,
tam, na miejscu, przez uczestników
I zmiany. W sumie dziesięć godzin,
a gdzie reszta?”.
Na zajęcia z taktyki uczestnikom przy-
dzielono hummery, których część przeję-
Zawodowi szeregowi, kaprale, plutonowi i sierżanci
często nadal muszą bardzo głośno walić w bębny,
by ich na górze usłyszano ła do na własny użytek „wierchuszka bry-
gady”. Gdy żołnierze zajęli miejsca
w tych, które pozostały, padła komen-
da, by wracać, bo telewizja przyjecha-
ła. „Tak minął pierwszy dzień. Następ-
ny miał być już lepszy, ale przyjechała
kontrola z saaaaamej góry. Zaczęli od
egzaminu z wychowania fizycznego.
Niestety, doszło tu do poważnej różni-
cy zdań. Pojawiła się wątpliwość czy
„wuef” można zaliczyć do taktyki. Więc
ISAF, ZUPEŁNIE PRYWATNIE
W korespondencji ze Szczecina otrzymaliśmy kilka listów, znacznie
bardziej treściwych od oficjalnej odpowiedzi, prezentujących
poglądy od: „Wreszcie ktoś dostrzegł, co się u nas dzieje”, po:
„Kolegom z desantu zupełnie się już w głowach pomieszało”.
atrzymam się przy jednym z nich,
od oficera prezentującego punkt
widzenia praktyka: „Dowodziłem
plutonem, kompanią i batalionem,
nosząc czarny beret”. Naruszamy tu w pe-
wien sposób dyskrecję, gdyż treść jest skiero-
wana jedynie do redakcji, by – jak pisze autor
– uniknąć najmniej w tej chwili potrzebnego
tworzenia sensacji i animozji między ludźmi,
których różni kolor beretów, a łączyć będą
wspólne, odpowiedzialne i niebezpieczne za-
dania w trakcie pełnienia misji. Szczególnie
irytuje go „rasizm” wynikający z koloru bere-
tów i dzielenie ludzi według takich kryteriów,
bowiem, jak się okazuje, życie dokonuje po-
tem zupełnie innych podziałów.
Następnie wyraża swoją opinię na temat czę-
ści „newsów”, które starannie zweryfikował:
Po pierwsze więc, rzeczywiście był ogromny
problem z zakwaterowaniem dodatkowych
dwóch setek ludzi, a wynika to z ograniczo-
nych możliwości bazy i rozpoczętych remon-
tów, po drugie, co cytuje skrupulatnie za roz-
porządzeniem ministra obrony narodowej,
normy żywieniowe zachowane były zgodnie
z literą dokumentu... Za szczególnie irytujące
uważa jednakże wywoływanie sensacji, bo
„telewizja przyjechała”. Program „Na rozkaz”
kręcony był zgodnie z planem, a przyjazd eki-
nr 10/2008
| | |
oburzenie, że znowu „desant, ta imita-
cja wojska, robi bunt”.
Podczas zajęć strzeleckich rozwiązy-
wano między innymi problem, jak trafić
dwa razy w cel dubletem, skoro tarcza
opada po pierwszym trafieniu. Szybką
jazdę samochodem ćwiczono na terenie
lotniska, jako że Afganistan ma „najlepiej
rozwiniętą sieć autostrad na świecie”. Opi-
sy tygodnia taktycznego kończą się przy-
gnębiającą refleksją: „Zero sensu, zero
środków pozoracji. Jedyne co wynieśli-
śmy to przekonanie, że jak sobie sami nie
pomożemy, to nikt nam nie pomoże”.
Inny z korespondentów podsumowu-
je kilkutygodniowe zajęcia, nie przebie-
rając w słowach: „Beton w czystej po-
staci wybudowany na solidnych funda-
mentach tysięcy kwitów, doprawiony tę-
sknotą za wojskiem z poboru, które mo-
że cały dzień plewić grządki lub zbie-
rać liście. Brak pomysłu na to, jak ma
wyglądać szkolenie, kopiowanie meto-
dą wytnij–wklej rozwiązań, które może
były doskonałe, ale gdzie indziej, i zwy-
czajne „niechciejstwo”. 
py realizatorskiej zbiegł się w czasie z opisy-
wanymi wydarzeniami: „Jeżeli ktoś twierdzi,
że były to pokazy specjalnie przygotowane dla
TVP, to nie wie, co mówi”. Prezentowanie woj-
ska za pośrednictwem mediów nie jest nato-
miast zdaniem autora szukaniem sensacji,
lecz istotnym elementem polityki promocyj-
nej sił zbrojnych.
Bardzo dziwi i jednocześnie boli oficera okre-
ślanie kadry dowódczej 12 BZ mianem „be-
tonu”: – „Żołnierze na stanowiskach dowód-
czych są młodzi, nawet bardzo młodzi, wy-
kształceni na krajowych i zagranicznych
uczelniach. W żadnym przypadku nie można
im przypisać wąskich horyzontów myślowych
i braku wyobraźni. Od lat praktykujemy tu do-
wodzenie przez cele, zostawiając dowódcom
poszczególnych szczebli bardzo dużo samo-
dzielności w szkoleniu swoich podwładnych”.
Może się zdarzyć, że ktoś zaplanuje „prak-
tyczne zajęcia z terenoznawstwa na świetli-
cy”, ale są to sporadyczne przypadki.
Przechodząc do wyposażenia żołnierzy...
„określa je tabela należności do etatu, który
stworzony został przez wyższych przełożo-
nych. Również sprawa jego zakupów nie jest
zależna od 12 BZ. Mimo to, już w styczniu zo-
stał wysłany wykaz dodatkowego wyposaże-
nia i sprzętu do zabezpieczenia III Zmiany
Polska Zbrojna 17
AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO PROBLEM
AAAAAAAA
PKW Afganistan. Uwzględniono w nim po-
trzeby ustalone na podstawie rozmów i
wniosków dowódcy i zastępcy dowódcy ba-
talionu, efektem zaś była narada robocza,
przeprowadzona 26 lutego w Dowództwie
Wojsk Lądowych, w której uczestniczyli re-
prezentanci pododdziału bojowego oraz lo-
gistyki, ludzie z doświadczeniem w takich
misjach”.
Autor listu komentuje także fragment
o strzelaniu: Jeżeli we wszystkim było „zero
sensu, zero środków pozoracji”, zaś „strze-
lanie trwało w dzień i w nocy, w planach
oczywiście”, to jakim cudem zużyto połowę
limitu rocznego środków bojowych w ciągu
miesiąca? Na zakończenie dopisuje reflek-
sję kierowaną nieco wyżej i dalej, niż inter-
netowe forum: „Może, zamiast „szkoły
snajperów”, warto na bazie jednostki woj-
skowej stworzyć ośrodek przygotowań do
udziału w misjach poza granicami kraju
z prawdziwego zdarzenia, z bazą noclego-
wą, zapleczem i instruktorami z praktycz-
nym doświadczeniem?”. (pb)
GŁOŚNO, ALE Z UMIAREM
Daleki jestem od dolewania oliwy do ognia, tym bardziej że wokół poruszonych spraw
znacznie wcześniej podniósł się szumek służbowy.
Nie zamierzam analizować kolejnych
sytuacji punkt po punkcie i dochodzić ja-
kiejś mniej lub bardziej iluzorycznej spra-
wiedliwości. Chcę jedynie zwrócić uwa-
gę na nowe od kilku lat zjawisko natury
tyleż socjologicznej, co obyczajowej, po-
legające na „oddolnym wywieraniu ci-
śnienia na przełożonych”. Sprawców tej
sytuacji jest trzech, a mianowicie misje
bojowe, w Iraku i Afganistanie, oraz po-
wszechny, ale zapewniający anonimo-
wość internetu. Zwyczaj zachowywania
anonimowości ogromnie utrudnia spraw-
dzanie i potwierdzanie wiarygodności,
z drugiej jednakże strony ubarwia powsta-
jącą „literaturę”.
Śmiech i przygnębienie
Co rusz otrzymujemy barwne relacje
z wydarzeń, oscylujących gdzieś pomię-
dzy „Przygodami dzielnego wojaka
Szwejka” a „Paragrafem 22”. Świat wi-
dziany oczami prostego, co wcale nie
znaczy, że durnego żołnierza, bywa
w nich farsą, naigrywaniem się z głupo-
ty, nieudolności organizacyjnej, trakto-
wania obowiązków służbowych na „sztu-
kę”. Wojsko, ze swej natury machina nie-
zwykle groźna, utrzymując się w kon-
wencji paradoksu można by rzec, „śmier-
telnie zabójcza”, często wręcz prowoku-
18 Polska Zbrojna
ISAF, ODPOWIEDŹ OFICJALNA
KPT. JANUSZ BŁASZCZAK, oficer prasowy, przesłał do redakcji
oficjalne stanowisko dowódcy 12 Brygady Zmechanizowanej oraz
dowódcy Polskiej Grupy Bojowej ISAF:
owództwo brygady i dowódca
Polskiej Grupy Bojowej nie czują się
w obowiązku komentowania opinii
anonimowo zamieszczanych na forach in-
ternetowych. Opinie na nich prezentowane
pisane są przez osoby nieposiadające kom-
petencji do oceniania omawianego proble-
mu, a treści wynikają ze stosunku emocjo-
nalnego do przedmiotu, niestety, najczę-
ściej negatywnego. Nadmieniam, że na po-
lecenie przełożonych dowódca PGB składał
stosowne meldunki dotyczące szkolenia i
przygotowania III zmiany ISAF. Jednocześnie
dla informacji Pana Redaktora podajemy
zużycie niektórych środków bojowych, jakie
zostały wykorzystane w styczniu i lutym do
szkolenia grupy bojowej: amunicja do kbs
je do reagowania złośliwością i kpiną.
Radosny, szczery śmiech pełniący rolę
psychoterapii nie zawsze jednak bywa
zdrowy. Czasem opowieści ukazujące
niedoskonałości przygnębiają. Szczegól-
nie wówczas, gdy chodzi o przygotowa-
nia żołnierzy do wyjazdu w rejon objęty
działaniami wojennymi, gdzie od wcze-
śniejszego szkolenia, ćwiczenia, strzela-
nia, demonstrowania... od tych wszyst-
kich niuansików będzie zależało powo-
dzenie misji, to, czy odniesiemy sukce-
sy i ile nas to będzie kosztowało. Stąd zu-
pełnie serio traktujemy każdy niepoko-
jący sygnał, świadomi, że być może je-
steśmy właśnie „wpuszczani w kanał”.
Z tego samego powodu enigmatycz-
nej, oficjalnej reakcji dowódcy 12 Bry-
gady Zmechanizowanej oraz dowódcy
Polskiej Grupy Bojowej ISAF nie moż-
na traktować jako „próby wykpienia się
od odpowiedzi”, bowiem z punktu wi-
dzenia zasad panujących w wojsku,
trudno sobie wyobrazić, że dowódca bę-
dzie się publicznie tłumaczył kilku kry-
tycznie nastawionymi żołnierzom, na
dodatek nie z własnej formacji. Wojsko
rozzuchwaliło się nam okrutnie, nie tyl-
ko przez tę anonimowość zachęcającą
do korespondencji. Niejednokrotnie
z ust cenionych wśród żołnierzy dowód-
Beryl 51000 szt., do karabinu 11000 szt.,
do KTO 1000 szt., amunicji pistoletowej
3000 szt., granatów bojowych – 1200 szt.,
98 mm nabojów moździerzowych 50 szt. Te
liczby świadczą dobitnie o intensywności
przedsięwzięć realizowanych przez PGB.
Opinie, na które powołuje się Pan Redaktor,
są marginalne. W pododdziale, który liczy
850 osób, mniej niż 1 proc. niezadowolo-
nych nie stanowi powodu, dla którego jego
dowódca musi składać wyjaśnienia.
Obecnie Polska Grupa Bojowa realizuje in-
tensywne szkolenie w CSWL Wędrzyn, na
które zapraszamy Pana Redaktora, celem
wyrobienia sobie faktycznego obrazu szko-
lenia żołnierzy III Zmiany Polskiej Grupy
Bojowej PKW w Afganistanie.
ców, także najwyższego szczebla, sły-
szeliśmy zachęty do dzielenia się opi-
niami, uwagami, do zgłaszania propo-
zycji. Również reakcja wysokiej rangi
oficerów na sławetny „bunt” żołnierzy
w Afganistanie była zaskakująca,
a przecież, jeszcze całkiem niedawno,
zupełnie niewyobrażalna.
Walenie w bębny
Od kilku lat powtarzamy niczym man-
trę, że doświadczenie idzie z dołu. Dopie-
ro co pół setki podoficerów, zebrawszy
swój misyjny dorobek, wypracowywało
tezy mające na celu udoskonalenie przy-
gotowania, i w konsekwencji służby w mi-
sjach. Zawodowi szeregowi, kaprale, plu-
tonowi i sierżanci coraz więcej mają do
powiedzenia. Czasem, nie ukrywajmy,
w tym anonimowym objawianiu prawdy
„panowie bracia” z lekka się zapędzają, nie
znając umiaru, oceniając zjawiska według
swej wiedzy i oczekiwań. Z drugiej strony,
często nadal muszą bardzo głośno walić
w bębny, by ich na górze usłyszano.
Kolejny etap szkolenia ISAF odbywa
się na poligonie w Wędrzynie. Zaprosze-
nie brzmiało szczerze, więc pewnie trze-
ba będzie jechać. 
Napisz do autora:
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl
nr 10/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

Czwórka na piątkę
TA D E U S Z W RÓ B E L

Najwyżsi dowódcy sił zbrojnych czterech państw Grupy Wyszehradzkiej na spotkaniu 1 marca w Pradze za
niezwykle ważne uznali wymianę doświadczeń z misji zagranicznych, a także zmiany w szkoleniu wojsk.

owstała inicjatywa odbywania

regularnych wojskowych
warsztatów eksperckich na
określone tematy związane
z naszym zaangażowaniem w operacje
pokojowe i sojusznicze, podczas których
formułowano by wnioski do wykorzysta-
nia przez nasze armie w przyszłości – po-
TADEUSZ WRÓBEL

wiedział szef Sztabu Generalnego Woj-

ska Polskiego gen. Franciszek Gągor po
spotkaniu najwyższych dowódców sił
zbrojnych czterech państw Grupy Wy-
szehradzkiej (V4), które odbyło się
1 marca w stolicy Czech, Pradze. Wyszehradzka
Szefowie sztabów za niezwykle Grupa Bojowa ma
ważną uznali wymianę do- osiągnąć gotowość ope-
świadczeń z udziału w misjach racyjną w 2015 r. Jej utwo-
rzenie uzgodniono w styczniu
zagranicznych. Stwierdzili rów-
2007 r. podczas spotkania
nież, że konieczne jest jak naj- głów państw V4, a w kwiet-
szybsze dokonywanie zmian niu potwierdzili ten za- Szef Sztabu potężne samoloty transportowe pomógł-
w szkoleniu wojsk na podstawie mysł ministrowie Generalnego Sił by rozwiązać pewne problemy z pierw-
tych doświadczeń, a także formu- obrony Zbrojnych Repu- szą z nich. Gen. Kirichenko przedstawił
łowanie oczekiwań wobec przemysłu bliki Czeskiej gen. też uczestnikom spotkania dotychczaso-
zbrojeniowego. por. Vlastimil Picek we efekty restrukturyzacji ukraińskich
w czasie konferencji prasowej poinfor- sił zbrojnych i dalsze plany z tym zwią-
Zaproszenie Ukrainy mował, że w czasie praskiego spotkania zane. Poza tym rozmawiano o bilateral-
W czasie obrad szefowie sztabów V4 nie przyjęto istotnych nowych ustaleń nej współpracy wojskowej Kijowa z po-
wystąpili także z inicjatywą powołania w zakresie inicjatywy powołania Wy- szczególnymi członkami Grupy Wyszeh-
wspólnej grupy roboczej, która będzie szehradzkiej Grupy Bojowej. Wynika to radzkiej. Warto wspomnieć, że o stałe
kontynuować prace związane z opraco- m.in. ze stosunkowo odległej czasowo re- uczestnictwo przedstawiciela Ukrainy
waniem wspólnego katalogu potrzeb alizacji tej inicjatywy. Wyszehradzka w spotkaniach szefów sztabów V4 wy-
szkoleniowych sił zbrojnych poszcze- Grupa Bojowa ma osiągnąć gotowość stąpił w styczniu 2007 r. szef SGWP.
gólnych państw Grupy Wyszehradzkiej operacyjną w 2015 r. Jej utworzenie
i oferty, jaką w tym zakresie posiadają uzgodniono w styczniu 2007 r. podczas V4 w Polsce
poszczególne państwa. Do udziału spotkania głów państw V4, a w kwietniu W Pradze poruszono także kwestie
w pracach grupy roboczej zaproszono potwierdzili ten zamysł ministrowie związane ze zbliżającym się szczytem
Ukrainę. Podczas praskiego spotkania obrony. Do udziału w tym przedsięwzię- NATO w Bukareszcie. Przedyskutowa-
generałowie rozmawiali nie tylko ciu zaproszono Ukrainę. Problematyka no problematykę współpracy sojuszni-
o współpracy szkoleniowej, ale również grupy bojowej będzie jednym z zasadni- czej, w tym m.in. zagadnienia transfor-
o modernizacji technicznej. Zapytany czych tematów kolejnego spotkania sze- macji sojuszu, problemy transportu stra-
przez „PZ” o możliwość dokonywania fów sztabów V4 w Polsce. tegicznego, obrony cybernetycznej, bez-
wspólnych zakupów uzbrojenia i sprzę- Przybyły do Pragi szef sztabu obrony pieczeństwa energetycznego i sojuszni-
tu wojskowego gen. Gągor oświadczył: Ukrainy gen. Siergiej Kirichenko po- czych misji.
– Jako wojskowi uważamy, że byłoby to twierdził zainteresowanie swego kraju Na zakończenie spotkania gen. Picek
dobre rozwiązanie, przynoszące wy- udziałem w tej inicjatywie i mówił o per- przekazał gen. Gągorowi młotek prze-
mierne korzyści ekonomiczne, jak też spektywach zaangażowania w niej wy- wodniczącego obrad, symbol roczne-
podnoszące, niezwykle ważny przy pro- branych jednostek. W tym kontekście po- go polskiego przewodnictwa temu gre-
wadzeniu wspólnych operacji poziom in- ruszono kwestię zdolności bojowych, mium. Następne spotkanie szefów szta-
teroperacyjności naszych sił zbrojnych. które są najtrudniejsze do uzyskania. bów planowane jest w 2009 r. w na-
Niemniej jednak decyzje w tym obsza- Można wymienić trzy: transport strate- szym kraju. 
rze nie należą do kompetencji szefów giczny, śmigłowce i zabezpieczenie me- Napisz do autora:
sztabów. dyczne. Udział Ukraińców posiadających tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl

nr 10/2008 Polska Zbrojna 19

WOJSKO LOTNICTWO

NORBERT BĄCZYK

STRAŻNICY
NIEBA PPŁK
MARIUSZ
BIAJGO został
dowódcą
PKW Orlik 2
(obecnie dowód-
ca malborskiej
eskadry).

20 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

W tym roku Siły Powietrzne po raz kolejny wystawią kontyngent do ochrony przestrzeni powietrznej
krajów nadbałtyckich. I tak jak trzy lata temu, również teraz polecą tam samoloty MiG-29.
Tym razem z Malborka.

Wojskowy samolot odrzutowy naruszył
przestrzeń powietrzną Sambii kilka minut
po godzinie 9. Zidentyfikowano go jako ma-
szynę obcą, więc para dyżurna samolotów
MiG-29 stacjonujących na lotnisku Siauliai
dostała sygnał startu alarmowego. W 16 mi-
nut później oba myśliwce były już w powie-
trzu, a po kolejnych dziesięciu MiG-i prze-
chwyciły intruza. Po rozpoznaniu piloci za-
meldowali dowództwu o gotowości do dal-
szych działań. W ostateczności mieli do
swej dyspozycji groźne uzbrojenie – dział-
ka oraz rakiety powietrze–powietrze R-60
i R-73. Ich użycie nie było jednak koniecz-
ne. Obcy samolot został odprowadzony do
granicy państwowej, gdzie myśliwce za-
wróciły w stronę 222 Bazy Lotniczej.
Wszystko to wydarzyło się 28 lutego te-
go roku, choć w rzeczywistości 222 BL
okazała się 22 BL, Siauliai Malborkiem,
stanowiły cztery myśliwce MiG-29 z 1 elt
z Mińska Mazowieckiego. Dwa w parze
dyżurnej i dwa traktowane jako rezerwa. Te-
raz Siły Powietrzne wystawiają takie zgru-
powanie po raz drugi. Ponownie wyślemy
do Szawli cztery myśliwce MiG-29, ale tym
razem z 41 elt. Nie dziwi więc, że dowód-
cą PKW Orlik 2 został mianowany dowód-
ca malborskiej eskadry, ppłk Mariusz Biaj-
go. Orlik zacznie oficjalnie funkcjonowa-
nie 15 marca, kiedy to przejmiemy obo-
wiązki od Norwegów (cztery F-16), i po-
trwa do końca czerwca. Będziemy już
16 zmianą. Po nas na Litwę przylecą
Niemcy. Przerzut sprzętu naziemnego ru-
szył 4 marca, pierwsza para myśliwców
poleci 12 tego miesiąca.
PKW Orlik 2 będzie stacjonował na zna-
nym już polskim żołnierzom lotnisku. Jego
liczebność jest nieco większa niż poprzed-
fakt, że zespołowi analizy i oceny ćwiczeń
przewodził gen. bryg. pil Andrzej Hać, zaś
z ramienia DOSZ szefem zespołu był gen.
dyw. pil. Sławomir Dygnatowski.
Przeprowadzono trzy realne epizody
z udziałem statków powietrznych. Opisany
na wstępie epizod obejmował przechwyce-
nie obcego samolotu, który naruszył prze-
strzeń powietrzną, a którym okazał się po-
jedynczy Su-22. W drugim epizodzie tre-
nowano udzielenie pomocy wojskowemu
statkowi powietrznemu znajdującemu się
w niebezpiecznej sytuacji – jego załoga
utraciła łączność oraz orientację geograficz-
ną. W takiej sytuacji para dyżurna po prze-
chwyceniu samolotu (był to TS-11 z 41 elt)
przy pomocy międzynarodowych komend
wzrokowego dowodzenia skierowała zagu-
biony samolot na lotnisko swego bazowa-
nia i eskortowała go do czasu lądowania.

P odstawa realizacji misji

„Air Policing” dla państw
Słowenii (Interim Solution
to Air Policing for New Members,
Memorandum Komitetu
Wojskowego Organizacji
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (3)

bałtyckich: Revised – MCM-2010-04); Traktatu Północnoatlantyckiego

Dyrektywa Strategiczna „Porozumienie pomiędzy
Dowódcy Połączonych Sił NATO Dowództwem Sił Powietrznych
w Europie (SACEUR) Rejonu Północnego
w sprawie misji „Air Policing” na NATO a Litwą, Łotwą
Litwie, Łotwie, w Estonii oraz i Estonią”;
a obcym samolotem szturmowym – Su-22 nim razem. To efekt zebranych doświad-
z 40 Eskadry Lotnictwa Taktycznego czeń – okazało się, że na niektórych stano-
ze Świdwina. MiG-29 nie miały też pod- wiskach ludzie byli nadmiernie obciążeni
wieszonych rakiet. Opisane zdarzenie by- obowiązkami. Teraz na Litwę wyjedzie 95
ło zaś elementem ćwiczeń taktycznych żołnierzy (postanowienie prezydenta okre-
„Jastrząb ’08”. śla liczebność PKW do stu żołnierzy), co
powinno rozwiązać sprawę. Obok czterech
Orlik po raz drugi MiG-29 (dwa w gotowości i dwa rezerwo-
Pościg za „tajemniczym” Su-22, jaki we) będziemy mieli na miejscu aż ośmiu
urządziły malborskie MiG-29, wiąże się w pełni przeszkolonych do lotów w różnych
z praktycznymi przygotowaniami Polskie- warunkach pilotów, co da nam świetny prze-
go Kontyngentu Wojskowego Orlik 2, któ- licznik – dwóch pilotów na jeden samolot.
ry oficjalnie zainauguruje swą działalność
15 marca. Przypomnijmy, że od kilku lat Powietrzna policja
NATO prowadzi misje nadzoru powietrz- Loty „Air Policing” i utrzymywanie lot-
nego Litwy, Łotwy i Estonii. Ponieważ pań- niczego kontyngentu na misji zagranicznej
stwa te są członkami paktu, ale nie mają wiąże się z szeregiem wyzwań. Z jednej
własnego lotnictwa myśliwskiego, dostają strony przeciwnikiem może być zawodna
wsparcie od swych sojuszników. Stąd na technika, ale największe emocje wzbudza
niebie Litwy czy Estonii można było już oczywiście potencjalne ryzyko spotkań
zobaczyć maszyny bojowe najróżniejszych z „intruzami”. Stąd bardzo ważne jest prze-
państw NATO wykonujące loty w misjach ćwiczenie jeszcze przed misją jak najwięk-
„Air Policing”. Ich miejscem bazowania, szej liczby prawdopodobnych zdarzeń, dzie-
z rotacją co kilka miesięcy, jest lotnisko woj- jących się zarówno na ziemi, jak i w powie-
skowe w Siauliai (Szawle) na północy Li- trzu. Właśnie temu służyły zorganizowane
twy. Wojsko Polskie także uczestniczy 26–28 lutego w bazie w Malborku ćwicze-
w tej operacji. Pierwszy raz nasz kontyn- nia „Jastrząb ’08”. Kierował nimi gen. dyw.
gent, nazwany PKW Orlik, został wysłany Krzysztof Załęski z szefem sztabu ćwicze-
do ochrony przestrzeni powietrznej krajów nia płk. pil. Ryszardem Grzelińskim. O zna-
nadbałtyckich w 2005 r. Jego główną siłę czeniu tych przygotowań może świadczyć
z 25 lipca 2007 r. (Execution
Authorisation Request – Interim
Air Policing Solution for Estonia,
Latvia, Lithuania and Slovenia
– MCM-0096-07).
Wreszcie w trzecim epizodzie ćwiczono
udzielenie pomocy cywilnemu statkowi po-
wietrznemu w podobnej sytuacji awaryjnej.
I znów w roli maszyny komunikacyjnej wy-
korzystano samolot wojskowy, tym razem
transportowiec z Krakowa. Warto zwrócić
uwagę na scenariusze tych ćwiczeń, bo-
wiem zadaniem naszych pilotów myśliw-
skich na Litwie nie będzie tylko ewentual-
ne „ściganie” intruzów. Nadzór przestrzeni
powietrznej to także udzielanie wsparcia
tym statkom powietrznym, które będą tego
potrzebowały. Należy mieć nadzieję, że
wiosną tego roku nie dojdzie jednak do ta-
kich zdarzeń, a misja PKW Orlik 2 upłynie
spokojnie.
To ważna misja, nie tylko ze względu na
prestiż i potwierdzenie solidarności krajów
NATO. Po raz pierwszy do takiej akcji wy-
ruszają bowiem MiG-29 z malborskiej
41 elt. Choć służy dziś w niej wielu do-
świadczonych pilotów, eskadra dopiero kil-
ka lat temu przesiadła się na ten typ myśliw-
ca. Część maszyn to egzemplarze podaro-
wane nam przez Niemcy i wdrożone do
służby dość niedawno. Będzie to dla tych
samolotów, obsługiwanych w warunkach
polowych, poważny test. 
Napisz do autora:
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl

nr 7/2008 Polska Zbrojna 21

 WOJSKO MARYNARKA WOJENNA
UBIÓR NURKA pozwala na wejście do
zupełnie innego, niemal nieznanego
świata, który swoją tajemniczością
wcale nie ustępuje kosmosowi.

Podwodny
ROMAN PRZECISZEWSKI

kosmos
US NAVY

Piloci F-16 wzbijają się w powietrze, a nurkowie z 3 Flotylli Obrony Wybrzeża schodzą pod wodę
na głębokość ponad stu metrów. I jedni, i drudzy przekraczają granice, które wydawały się
nieprzekraczalne dla człowieka.
Wszystko zostało już ustalone i zapię- newrach, mogą się przecież przydać ba przeprowadzić ewakuację załogi
te na ostatni guzik. Pewne jest więc, że m.in. na szelfach bądź platformach wy- „uszkodzonego” okrętu podwodnego,
tegoroczne ćwiczenia okrętów ratowni- dobywczych – dodaje kpt. Robert Szy- wykorzystując specjalistyczne pojazdy
czych „Bold Monarch” rozpoczną się na maniuk, dowódca pionu ratowniczo- podwodne, i zaprezentować nowe tech-
Morzu Północnym, przy wybrzeżach -nurkowego. niki ratownicze.
Norwegii 25 maja i potrwają dwa tygo- – Będziemy współpracowali m.in. – Nie pamiętam, by w jakichkolwiek
dnie. Wezmą w nich udział jednostki z nurkami włoskimi, którzy obecnie po- ćwiczeniach zabrakło któregoś z na-
państw NATO oraz krajów uczestniczą- sługują się systemem ratowniczym ADS. szych bliźniaków – stwierdza kmdr por.
cych w programie Partnerstwo dla Poko- Krótko mówiąc, polega on na tym, że Kończal.
ju. Oficjalnie zapowiedzieli się również nurek ubrany zostaje w sztywny kom- „Bliźniaki” to ORP Piast i ORP Lech
Rosjanie, którzy po raz pierwszy od tra- binezon, zasilany powietrzem o takim – jedyne polskie okręty ratownicze, zbu-
gedii Kurska zaprezentują swoje morskie ciśnieniu jakie jest na powierzchni, bez dowane jeszcze w latach 70. przez Stocz-
możliwości ratownicze. względu na głębokość. Dzięki temu mo- nię Północną. Kalendarzowo są więc spo-
W basenie Morza Bałtyckiego dobrze że zejść pod wodę bardzo głęboko i pra- ro po trzydziestce, jednak po odpowied-
byłoby nawiązać z nimi współpracę. cować tam bardzo długo – reasumuje niej modernizacji w morzu w ogóle nie
– Może właśnie „Bold Monarch” to uła- kpt. Robert Pełnikowski, zastępca do- ustępują młodszym. Są szybkie i uniwer-
twi? – ma nadzieję kmdr por. Artur Koń- wódcy ORP Lech. salne. Mogą operować na wszystkich
czal, dowódca ORP Piast i jednocześnie akwenach i w każdych warunkach hy-
dowódca grupy ratownictwa morskiego BLIŹNIAKI Z 3 FLOTYLLI drometeorologicznych. Są wykorzysty-
3 Flotylli Okrętów w Gdyni. Podobnych ćwiczeń jest wiele, zmie- wane do prowadzenia akcji ratowniczych
– Na takich ćwiczeniach są obserwa- niają się tylko ich nazwy. Raz jest to i prac podwodnych na głębokości do
torzy z całego świata. Nie tylko żołnie- „Sorbet Royal”, raz „Crown Eagle”, raz 60 m, a przy wykorzystaniu mieszanek
rze. Systemy ratownicze, prezentowane „Bright Eye” lub „Smer/Medex”. Za każ- oddechowych – nawet do 100–120 m.
na tych organizowanych co trzy lata ma- dym razem założenia są podobne: trze- Pozwala to iść z pomocą załogom okrę-

22 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

SWEDISH NAVY
HSWMS BELOS. Ta jednostka na wszystkich robi
wrażenie. Jest supernowoczesna, wywołuje
podziw nawet u Amerykanów.
KRZYSZTOF WYGNAŁ

DLA ORP LECH tegoroczne ćwiczenia „Bold

Monarch” są najważniejszym przedsięwzięciem
szkoleniowym.

Na każdym z okrętów ratowniczych Ta jednostka na wszystkich robi wraże-

Na takich
głębokościach
może nurkować
tylko elita. Tak jak
nie każdy jest
pilotem F-16, tak
nie każdy może
marzyć o zejściu na
ponadstumetrowe
głębokości. Tam nie
każdy wytrzyma
tów podwodnych oraz wydobywać z dna
morskiego przedmioty o masie do 7 t.
– Po modernizacji ORP Lech to już nie
ten sam okręt. Ma m.in. zdalnie sterowa-
ne pojazdy podwodne, nowoczesne sys-
temy nawigacyjne, a także systemy łącz-
ności satelitarnej i podwodnej oraz róż-
ne urządzenia ratownictwa morskiego.
Od specjalistycznych urządzeń dźwigo-
wych i łodzi ratowniczych, przez komo-
rę dekompresyjną, po doskonale wypo-
sażone ambulatorium – podkreśla kpt.
Pełnikowski.
Oba okręty, cumujące tuż obok siebie
w Porcie Wojennym na gdyńskim Oksy-
wiu, na pierwszy rzut oka są identyczne.
Nieoficjalnie można usłyszeć, że różnią
się m.in. systemem zakotwiczenia. ORP
Lech – modernizowany nieco później
– ma liny polipropylenowe, w czasie ćwi-
czeń bezpieczne dla „ratowanego” okrę-
tu podwodnego, podczas gdy ORP Piast
– stalowe, które mogą uszkodzić kadłub
jednostki czekającej na pomoc. – W cza-
sie akcji ratowniczej, gdy chodziłoby
o życie ludzi, to jednak nie ma najmniej-
szego znaczenia. Oba okręty tak samo
gwarantują skuteczny ratunek.
służy 59 żołnierzy. Jedenastu spośród
nich jest oficerami, 24 podoficerami, po-
zostali to marynarze zawodowi.
– I tu, i tam jest po 16 etatów nurko-
wych. Zajmują je m.in. jedyni w Polsce
ludzie z uprawnieniami do pracy na głę-
bokościach 110–115 m pod wodą – mó-
wi kpt. Szymaniuk.
Dowódca pionu ratowniczo-nurkowe-
go (prywatnie miłośnik zwiedzania mor-
skich głębi, ostatnio „buszował” w akwe-
nach pod Meksykiem) zaznacza: nurko-
wać na takich głębokościach może tylko
elita. Tak jak nie każdy jest pilotem
F-16, tak nie każdy może marzyć o zej-
ściu na ponadstumetrowe głębokości.
Z prozaicznego względu – nie każdy tam
wytrzyma...
Okazuje się, że 99 proc. wędrówek
w morską głębię odbywa się „na przewo-
dzie”. Każda para nurków ma na sobie
odpowiednią odzież. Niedawno ważyła
ona 90 kg, teraz – gdy wykorzystano no-
woczesne, lżejsze materiały – trzeba na-
łożyć na siebie o 30 kg mniej. W zasa-
dzie nie zmienił się tylko ciężar butów,
ważących kolejne cztery kilo.
– Ten ubiór pozwala na wejście do zu-
pełnie innego, niemal nieznanego świa-
ta, który swoją tajemniczością wcale nie
ustępuje kosmosowi – emocjonuje się
kpt. Szymaniuk.
Jego emocje łatwo zrozumieć. Nurek
polskiej Marynarki Wojennej pod wodą
pracuje jak automat. Ma zaplanowaną
niemal każdą sekundę. Jest zawodow-
cem, który zaliczył lata szkoleń i tysią-
ce treningów. Należy do pasjonatów za-
angażowanych w swój zawód. Nad wo-
dą jego pracę wspiera 13–14 innych
osób. Praktycznie nie istnieje dla niego
żaden marginesu błędu. Na pewno nie
ma sobie równych w świecie cywilnym,
a i w wojskowym jest wyjątkiem.
– Często ćwiczymy ze szwedzkim
okrętem ratowniczym HswMS Belos.
nie. Jest supernowoczesna, wywołuje
podziw u Amerykanów. Szwedzi uwie-
rzyli, że ten okręt zrobi wszystko i dla-
tego ograniczyli nurkowanie do 40 m.
Okazało się jednak, że na pewnych głę-
bokościach bez pomocy nurka załoga
jest często bezradna. Stąd nasza stała
współpraca, wspólnie tworzymy mie-
szane ekipy ratownicze – dodaje kmdr
por. Kończal.
BYLIŚMY TU PIERWSI
W tym roku na ćwiczeniach „Bold
Monarch” zaprezentuje się ORP Lech.
Za kilka–kilkanaście miesięcy odbędą
się kolejne manewry ratownicze i być
może swoje umiejętności pokażą mary-
narze ORP Piast. W każdym razie za-
łogi obu okrętów wciąż udowadniają,
że w każdej chwili mogą iść z pomocą
zarówno innym okrętom Marynarki
Wojennej, jak i flocie cywilnej.
– Jedną z ostatnich naszych ważnych
akcji była inspekcja na wraku lotniskow-
ca Graf Zeppelin. Na pokładzie okrętu
zostawiliśmy wiadomość: byliśmy tu ja-
ko pierwsi. Być może niebawem tam
wrócimy – opowiadają marynarze.
Oba okręty wciąż są doposażane
i przystosowywane do bieżących wymo-
gów. Nie da się jednak ukryć, że te za-
biegi nie zapewnią im nieśmiertelności.
Co więc dalej? Wielu dzieli się opinią,
że „dopóki będą istniały okręty podwod-
ne, dopóty ratownicze też będą miały
się dobrze”. Bardziej wtajemniczeni
znawcy tematu dodają, że „jeżeli przej-
miemy niemieckie okręty podwodne
typu 214, to szybko trzeba pomyśleć
o nowej jednostce ratowniczej”. Przy-
szłość jest zatem z jednej strony nieco
enigmatyczna, ale już z drugiej bardzo
objecująca. 
Napisz do autora:
roman.przeciszewski@redakcjawojskowa.pl

nr 10/2008 Polska Zbrojna 23

AAAAAAA MISJE
WOJSKO AAAAAAAA
TA D E U S Z W RÓ B E L

Przygotowujący się do misji w Czadzie żołnierze intensywnie zgłębiają wiedzę o kraju,

w którym przyjdzie im służyć, a także zapoznają się z przepisami prawa humanitarnego.
Muszą również wiedzieć, jak ograniczyć ryzyko zarażenia się lokalnymi chorobami.

o okazja do zdobycia informa-
cji o wielu aspektach misji,
a sprawą indywidualną jest,
kto i jak z niej skorzysta – po-
wiedział gen. bryg. Mirosław
Rozmus, zastępca dowódcy 11 Lubuskiej
Dywizji Kawalerii Pancernej. Generał od-
wiedził szkolących się na świętoszowskim
poligonie żołnierzy, którzy przygotowują
się do misji w Czadzie.
Inna mentalność
Szkolenie nie ogranicza się tylko do
kwestii ściśle wojskowych. Pod koniec
minionego tygodnia żołnierze mieli oka-
zję dowiedzieć się sporo o miejscu, do któ-
rego prawdopodobnie wyjadą w najbliż-
szych miesiącach. Prof. Jacek Knopek
z Instytutu Politologii toruńskiego Uniwer-
sytetu im. Mikołaja Kopernika przedstawił
historię tego regionu Afryki, ze wskaza-
niem wpływu procesów zewnętrznych na
dzisiejszą strukturę etniczną oraz religijną
Czadu i państw sąsiednich. Dziś przebie-

NIE TYLKO STRZEL

EKSPERT
Ppłk lek.
Dariusz Żurek,
szef wydziału zdrowia
11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej:

– W przygotowaniach do tej trudnej mi-

sji przedstawiciele wojskowej służby
zdrowia korzystają z olbrzymich do-
świadczeń oraz wiedzy zdobytej pod-
czas wszystkich wcześniejszych misji,
w tym w DR Konga. Do wyjazdu cały
personel medyczny oraz wszyscy
uczestnicy będą między innymi przy-
gotowywani przez specjalistów z dzie-
dziny medycyny tropikalnej. Do bazy
będą dostarczone wszelkie medyka-
menty, które mogą przeciwdziałać
zagrożeniom występującym w tam-
tym klimacie. Pod opieką takiego
zespołu żołnierze mogą się czuć
bezpiecznie.

24 Polska Zbrojna nrnr10/2008

6/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

ga tam granica między dwoma grupami tualności. Europejczycy mają zegarki,

ludności, arabską i afrykańską. Na tym sty-
ku istnieje ciągły, jak określił naukowiec,
rytualny konflikt. A obecne wojny są je-
go kolejną odsłoną. Wykład prof. Knop-
ka znakomicie uzupełnili byli polscy mi-
sjonarze, którzy przez lata działali na
Czarnym Lądzie. Kapucyn, ojciec To-
masz Wołoszyn, który ponad pięć lat spę-
dził w sąsiadującej z Czadem Republice
Środkowoafrykańskiej, przybliżył żoł-
nierzom kwestie obyczajowe i kulturo-
we. Podkreślał, że istnieją różnice men-
talne między mieszkańcami Afryki i Eu-
ropy, których nieznajomość może powo-
dować problemy. Choćby sprawa punk-
MIĘDZY a my mamy czas – brzmi jedna z afrykań-
MIESZKAŃCAMI skich maksym.
AFRYKI I EUROPY ISTNIEJĄ Podobnie jak prof. Knopek, także oj-
ciec Wołoszyn uważa, że źródłem wszel-
DUŻE RÓŻNICE MENTALNE. kiego zła jest porażająca nędza. Misjonarz
CHOĆBY SPRAWA wspominał, że choć przed wyjazdem do
Afryki wiele czytał, to, co zobaczył na
PUNKTUALNOŚCI. miejscu, było dla niego szokiem. Nato-
EUROPEJCZYCY MAJĄ miast franciszkanin, ojciec Michał Borec-
ZEGARKI, A MY MAMY ki, który przez niemal 12 lat mieszkał
w Togo, skupił się na chorobach i innych
CZAS – BRZMI JEDNA zagrożeniach dla zdrowia. Według niego,
Z AFRYKAŃSKICH wiele z nich nie grozi żołnierzom, gdyż
zostali przeciwko nim zaszczepieni.
MAKSYM Niemniej jednak powinni uważać na 

LANIE

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Groźna Afryka BOGUSŁAW POLITOWSKI

Jeszcze żadna misja pod względem zagrożenia zdrowia nie była tak
trudna –mówią lekarze o kontyngencie w Czadzie. I wcale nie mają
na myśli urazów czy ran odniesionych w walce, lecz to,
co może nieść miejscowa fauna i flora.

Porównując misję w Czadzie do pobytu loga, dwóch ratowników medycznych,

naszych wojsk np. w Iraku, można powie-
dzieć, że jest tak, jakby ktoś w upalny dzień
z plaży wszedł nagle do sauny. Na plaży
i w saunie organizmowi grozić może szok
termiczny. W tej środkowoafrykańskiej re-
publice dodatkowym zagrożeniem jest
wszystko, co pełza, fruwa, siedzi na drze-
wach lub rośnie.
ZESPÓŁ MEDYCZNY
Niedawno na poligonie koło miejscowo-
ści Trzebień rozpoczęło się pierwsze ogól-
ne zgrupowanie uczestników misji w Cza-
STANISŁAW WORWA
technika-analityka i dwóch sanitariuszy.
Powód? W tym dniu nie było jeszcze wia-
domo, kto podczas misji obejmie te funk-
cje. Obecny był natomiast szef zespołu
ppłk lek. Przemysław Majchrzak oraz
dwóch kierowców-sanitariuszy.
Mimo że przygotowania weszły w koń-
cową fazę, nadal nie wiadomo, czy do Re-
publiki Czadu medycy zabiorą sanitarki
na podwoziu samochodowym, czy też
dostaną nowoczesne, opancerzone wozy
ewakuacji medycznej Rosomak. Dla ze-
społów ewakuacyjno-ratunkowych ma

dzie. Niestety, nie wszyscy stawili się na to spore znaczenie. Ppłk Majchrzak nie-
pierwszej zbiórce. Zabrakło tam między zrażony sytuacją przygotowuje się jed-
innymi znacznej części personelu medycz- nak do zadań. Zastanawia się, co
nego – drugiego lekarza, lekarza stomato- z urządzeń medycznych, leków i środ- 

nr 6/2008
10/2008 Polska Zbrojna 25
AAAAAAA MISJE
WOJSKO AAAAAAAA
 roznoszoną przez komary malarię. Pod-
stawą jest zachowanie higieny. Uzupeł-
nieniem porad ojca Michała było szko-
lenie sanitarne, które przeprowadził le-
karz-specjalista z Inspektoratu Ochro-
ny Zdrowia.
Co robić, jeśli…
Żołnierze zostali też zapoznani z prze-
pisami międzynarodowego prawa huma-
Oficer prasowy czadyj-
skiego kontyngentu, kpt.
Krzysztof Plażuk podkreśla,
że szkolenie przeprowadzone
w dniach 22–23 lutego jest już
trzecim z kolei. Poprzednie od-
były się w grudniu i styczniu.
Jako że wiedza zasłyszana bywa
ulotna, dla żołnierzy mających
wyjechać do Czadu przygotowa-

nitarnego konfliktów zbrojnych. Mjr Jó-
zef Grzebielucha z Centrum Szkolenia
Wojsk Lądowych w Poznaniu nie ogra-
niczył się tylko do omówienia treści po-
szczególnych konwencji, ale przedstawił
kilka hipotecznych sytuacji. Słuchacze
mieli powiedzieć, jakby się zachowali,
a prelegent oceniał, czy byłoby to zgod-
ne z prawem, czy też nie.
Podczas dwudniowego szkolenia żołnie-
rze dowiedzieli się dużo na temat współ-
pracy cywilno-wojskowej (CIMIC), zasad
użycia siły dla PKW Czad i psychologii.
Nie panikować
no informator o tym kraju. Roz-
prowadzane jest też wśród nich wa-
demekum „Międzynarodowe prawo
humanitarne konfliktów zbrojnych”. Co
prawda Dowództwo Wojsk Lądowych Ojciec MICHAŁ BORECKI,
przygotowało je w minionym roku z my- franciszkanin:
ślą o udających się do Afganistanu, ale
przepisy prawa humanitarnego są nie-
zmienne. Poza tym, niebawem pojawi się
podobny poradnik uwzględniający spe-
Z tego, co wiem, żołnierze zostali za-
szczepieni przeciwko większości cho-
rób zakaźnych, jakie występują w Afryce.
cyfikę misji w Czadzie.  Zagrożenie zmniejsza też to, że są dobrze
Napisz do autora: odżywieni. Podstawą, by uniknąć różnych
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl

ARMEE DE TERRE

BARDZO POMOCNI Polakom, szczególnie

w pierwszej fazie pobytu, będą medycy wojskowi
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

z Francji. Ich pododdziały stacjonują w Czadzie już

od dawna, a lekarze mają duże doświadczenie
w rozpoznawaniu i leczeniu występujących tam
chorób. Do dyspozycji całej misji, a wiec
także polskiego kontyngentu, będą także
dwa szpitale polowe.

ków higieny oraz w jakiej ilości powinno
do Afryki polecieć.
W pracach przygotowawczych pomaga
ppłk lek. Dariusz Żurek – szef wydziału
zdrowia 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii
Pancernej z Żagania. Dywizja sprawuje nad
kontyngentem pieczę organizacyjną. Obaj
lekarze rozumieją potrzeby zespołu.
Uczestniczyli już w wielu zmianach pol-
skich kontyngentów m.in. w Iraku. Ppłk
Majchrzak ma dodatkowe atuty. Był leka-
rzem podczas niedawnej misji w Republi-
ce Konga. Zna więc klimat środkowoafry-
kański, zna miejscową faunę i florę, a tak-
że występujące tam zagrożenia. O Czadzie
mówi z rezerwą. Podczas misji w Republi-
ce Konga czuli się bezpieczni. Tuż za pło-
tem swojej bazy mieli szpital polowy jed-
nej z armii NATO. W Czadzie polska ba-
za położona będzie na sawannie, z dala od
jakiejkolwiek placówki. W nagłym wypad-
ku chorych trzeba będzie transportować do
specjalistów śmigłowcami.
To, że od początku w szkoleniu nie
uczestniczy cały zespół, destabilizuje tro-
chę przygotowania. Szef medyków nie ma
możliwości dobrego poznania swoich pod-
władnych. Nie wie, jakie kwalifikacje bę-
dą mieli pozostali lekarze i ratownicy me-
dyczni oraz pielęgniarka. Najlepszym roz-
wiązaniem byłoby, aby drugi lekarz był spe-
cjalistą chirurgiem lub ortopedą. Pielę-
gniarka powinna mieć kwalifikacje aneste-
zjologiczne. Czy tak będzie, jeszcze nie
wiadomo.
MALARIA, CHOLERA, EBOLA
To nazwy tylko niektórych chorób, ob-
cych Europejczykom, które występują
w tamtej części świata. Jeśli dodać do tego
różne odmiany gorączek roznoszonych
przez owady, żółtą febrę, amebiozę czy
dur brzuszny, to widać, że rygor higienicz-
no-epidemiologiczny musi być podczas
misji wyjątkowo przestrzegany.
Dodatkowym zagrożeniem jest miejsco-
wa fauna i flora. U nas podczas letniego
dnia przyjęte jest chodzenie w klapkach,
krótkich spodenkach z odkrytym torsem.
Tam, mimo temperatur dochodzących na-
wet do 50 stopni, taka lekkomyślność jest
nie do pomyślenia. Gady, płazy, owady, lar-
wy spadające z drzew – wszystko to jest re-
alnym zagrożeniem dla życia.
Misja w Republice Konga pod wzglę-
dem epidemiologicznym zakończyła się
dla żołnierzy pomyślnie. Uczestnicy świa-
domi zagrożeń dbali o higienę. Systema-
tycznie zażywali leki antymalaryczne. Spo-
rym problemem przez cały czas jej trwa-

26 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO |
zakażeń, są higiena i zdrowy rozsądek.
Niemniej jednak istnieje spore prawdopodo-
ŻUK
bieństwo zapadnięcia na roznoszoną przez
TOF PLA
komary malarię. Jeden ze sposobów na jej
zapobieganie to unikanie odsłaniania ciała.
KRZYSZ
U żołnierzy jest to łatwiejsze, bo noszą mun-
dury. Do tego dochodzą: moskitiera, środki
przeciw komarom i leki antymalaryczne.
Objawami malarii są wysoka gorączka, nie-
spodziewane bóle stawów i głowy, a w kon-
sekwencji wymioty. Choroba trwa kilka dni,
najczęściej trzy. Malarii nie należy bagateli-
zować i trzeba ją leczyć. Z drugiej strony nie
wolno panikować, gdyż ta choroba jest
w Afryce tym, czym u nas grypa. Jestem te-
go żywym przykładem. I wyjaśnijmy bzdurę,
którą usłyszałem niedawno w jednej z tele-
wizji. Nie istnieje coś takiego jak epidemia
malarii, gdyż nie można zarazić się nią od
drugiego człowieka. Natomiast taka możli-
wość jest przy zetknięciu się z chorym na
cholerę.
nia były jednak dla Polaków biegunki. Do
dzisiaj nie wiadomo, czy były one spowo-
dowane obcym dla Europejczyków i nie-
sprzyjającym klimatem, czy też francuską
kuchnią, która dla niektórych na dłuższą
metę jest nie do przyjęcia.
Działalność zespołu medycznego na mi-
sji, szczególnie takiej jak ta, to nie tylko
udzielanie pomocy chorym i potrzebują-
cym. To także cały zakres prac z higieną
– obozową oraz żywienia i żywności.
Główne zadania prewencyjne to likwida-
cja zagrożeń związanych z chorobami za-
kaźnymi, roznoszonymi przez owady (ko-
mary, kleszcze) – w tej grupie znajdują się
m.in. malaria, gorączki krwotoczne. Me-
dycy muszą dbać o ciągłą dezynfekcję łaź-
ni i toalet, czuwać nad sterylnością miejsc
przygotowania i spożywania posiłków. Le-
karze będą sprawdzać produkty żywno-
ściowe trafiające do kotła.
Już teraz w fazie przygotowań wszyscy
uczestnicy misji przechodzą różnorodne
szkolenia na temat przestrzegania zasad
epidemiologicznych i higieny. Podczas
trwającego zgrupowania z żołnierzami
PKW Czad będą się spotykać specjaliści
od medycyny tropikalnej. Cały zespół
medyczny przejdzie także szkolenie na
temat zagrożeń występujących w tamtym
rejonie.
Na misję do Czadu lekarze zabierają ze
sobą typowe wyposażenie gabinetu zabie-
gowego, a oprócz tego także aparat rent-
genowski. W polskiej bazie będzie rów-
nież gabinet stomatologiczny. Przy cen-
trum medycznym bazy powstanie izola-
tor na wypadek wystąpienia choroby za-
kaźnej. Będzie działało małe laboratorium
analityki medycznej, gdzie można na bie-
nr 10/2008
| | |
| | |
Poza tym w Afryce można nabawić się
ameby lub tasiemca. Aby tego uniknąć,
należy dezynfekować żywność, pić wodę
gazowaną lub filtrowaną. Objawy zaraże-
nia w obu przypadkach są podobne
– ogólne osłabienie, poczucie głodu i bie-
gunka. Należy pić płyny i jeść mimo braku
apetytu. Jest bowiem takie powiedzenie:
Jeśli nie jesz, to Afryka cię zje. Inne zagro-
żenie to HIV, stąd odradzam kontakty sek-
sualne z miejscowymi kobietami. Jako że
ategia Arm
wirusem można się zarazić w inny sposób,
radzę bardzo uważać na rany. Poprzez
St r ia
kontakt rany ze stojącą wodą można też
zarazić się np. bilarzjozą. To pasożyt rozwi-
ć
Obronnoś
Tec
jający się w organizmie człowieka, który
później opuszcza go przez cewkę moczo-
hn
wą, co nie jest przyjemne. Podczas pobytu
ik a B
w Afryce należy też uważać na skorpiony
i jadowite węże, a także nosić nakrycia gło-
wy. Zalecam również wypoczynek. Jest nie-
zbędny, by zregenerować siły.
ka
zp e
y
t iec
zeń Tak
żąco wykonywać podstawowe analizy stwo
krwi, jak również bardzo istotne, szybkie
badania dotyczące malarii – techniką im-
munofluorescencyjną.
Prawdopodobnie dwie grupy ratunko-
wo-ewakuacyjne będą wyposażone
w opancerzone wozy sanitarne Rosomak.
Przebywający na poligonie sanitariusze
oprócz szkolenia medycznego przeszli tak-
że odpowiedni kurs i mają uprawnienia do
BELLONA
prowadzenia tego właśnie pojazdu.
Nauczony doświadczeniem z Republiki
Konga ppłk lek. Majchrzak, specjalista epi-
demiolog, zgłosił zapotrzebowanie na du-
żą ilość środków przeciw zaburzeniom żo-
łądkowo-jelitowym i biegunce. Z kraju zo-
staną przewiezione duże ilości środków de-
zynfekcyjnych i odkażających.
ZDANI TYLKO NA SIEBIE
Mimo że kontyngent jest zdany na sie-
bie, będzie miał możliwość bezpośred-
nich konsultacji medycznych ze specja-
listami Wojskowego Instytutu Medycy-
ny Tropikalnej w Gdyni. Za pośrednic-
twem internetu będzie można wysłać
z rejonu misji informacje (zdjęcia, filmy),
z prośbą o szybką pomoc w diagnozie
ewentualnych chorób. Jednak ratowanie
życia w nagłych wypadkach nie pozwa-
la czasami na konsultacje. Funkcja leka-
rza w kontyngencie takim jak Czad, od-
dalonym znacznie od najbliższego szpi-
Spojrzenie
tala, jest bardzo odpowiedzialna. Do ze-
społu ppłk. Majchrzaka mają dołączyć
Specjalistów,
wysokiej klasy specjaliści, lekarze, dla
których ta misja będzie wyzwaniem. 
Pogląd
Napisz do autora:
Praktyków
bogusław.politowski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 27
KULISY PROFESJONALIZACJA
Na ścianach plakaty zachęcające do ANNA DĄBROWSKA
wstąpienia do armii i wykaz poszukiwa-
nych specjalności, na stolikach „Polska
Zbrojna”, na wiszącym w poczekalni ekra-
Czy tegoroczny pobór jest ostatni?
nie filmy o służbie szeregowych zawodo- – to najczęściej zadawane
wych i możliwościach nauki w wojsko-
wych szkołach, a na krzesełkach przed pytanie podczas trwającej
ekranem grupa 19-latków. właśnie rejestracji poborowych.
Armia wzywa
Od początku lutego do końca kwietnia
hotel na terenie ośrodka sportowego Zawi-
sza zamienił się w punkt poboru. Przed
dwoma bydgoskimi komisjami powinno się
stawić około dwóch i pół tysiąca młodych
ludzi, przede wszystkim nastolatków uro-
dzonych w 1989 r. – W ostatnim tygodniu
poboru wezwanych zostanie też ok. stu
dziewczyn kończących naukę w szkołach
medycznych i weterynaryjnych oraz na kie-
runkach psychologicznych – mówi Beni-
gna Lubiatowska-Sztok, kierowniczka re-
feratu wojskowego w Wydziale Spraw Oby-
watelskich Urzędu Miasta Bydgoszczy. Jak
dodaje, z paniami jest zawsze mniejszy kło-
pot. – Są bardziej obowiązkowe, zdyscypli-
nowane, nie trzeba im przysyłać ponagleń,
mają ze sobą wszystkie dokumenty – opo-
wiada. A chłopcy, mimo że wszędzie wi-
szą ogłoszenia i informacje, co trzeba ze
sobą zabrać, zapominają zdjęć lub zaświad-
czeń o pobieranej nauce.
– Jak w całym kraju, podobnie i u nas
jest problem z tymi, którzy wyjeżdżają za-
rabiać za granicę – mówi ppłk rez. Euge-
niusz Mastykarz, rzecznik prasowy Woj-
skowej Komendy Uzupełnień w Bydgosz-
czy. Wylicza, że w ciągu ostatnich trzech–
–czterech lat liczba poborowych – emigran-
tów zarobkowych wzrosła trzykrotnie.

OSTATNI
– Jeśli ktoś chce w ten sposób uniknąć po-
wołania do służby, musi się liczyć z tym,
że prędzej czy później i tak będzie musiał
uregulować swoje sprawy z wojskiem
– przypomina mjr Bogdan Ziołek, szef Wy-
działu Poboru i Uzupełnień WKU Byd-
goszcz. – Każdy, kto jest w wieku poboro-
wym, a zamierza na dłużej opuścić kraj,

TAKI
powinien zgłosić swój zamiar w urzędzie
miasta i czasowo się wymeldować – tłuma-
czy Benigna Lubiatowska-Sztok. W Byd-
goszczy nie narzekają jednak na frekwen-
cję – zjawia się ok. 90 proc. wezwanych.
– Choć jest też grupa osób, które nie przy-
chodzą. Takim opornym wysyłamy upo-
mnienia, a jeśli to nie pomoże, jedzie po

POBÓR
delikwenta straż miejska albo policja – mó-
wi przedstawicielka urzędu miasta.
Dziś w kolejce po wojskową kategorię
czeka kilkunastu młodych ludzi. Zdania na
temat służby wojskowej są podzielone, jed-
nak entuzjazm jest umiarkowany i mało kto
marzy o armii. Wojtek wiszące na koryta-
rzu plakaty – „Armia to stabilizacja, moż-

28 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO
KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO|
Najczęstsze
wśród młodych lu-
dzi są wady postawy i pła-
skostopie, spowodowane małą
ilością źle prowadzonego WF
w szkołach, na drugim miejscu wady
wzroku, a następnie alergie – od ka-
tarów sezonowych po astmy – wyli-
cza Bohdan Gajda, przewodni-
czący powiatowej komisji le-
karskiej Bydgoszcz 1
liwość rozwoju i awansu” – omija
wzrokiem. – Uczę się w liceum i mam
zamiar kontynuować naukę na studiach
– tłumaczy, wypełniając wniosek
o odroczenie. – Wojsko to coś
dla tych, którzy nie myślą o stu-
diach – dodaje. Siedzący obok
rówieśnik się nie zgadza. – Teraz
w armii liczą się specjaliści – ar-
gumentuje. Sam jednak nie chce
wkładać munduru. – Po prostu nie
interesuje mnie to – tłumaczy.
Za ścianą dwie komisje lekarskie
przyglądają się nastolatkom. – Chorujesz
na coś? Bierzesz narkotyki? Trenujesz?
nr 10/2008
|| | | |
– wypytują. Potem badanie wzroku, mie-
rzenie ciśnienia, ważenie, mierzenie. Na
koniec lekarze sprawdzają ogólną budowę
ciała, czy nie ma śladów samookaleczeń,
tatuaży. Kto ma poważniejsze dolegliwo-
ści, przedstawia wyniki badań, a przy wąt-
pliwościach kierowany jest do specjalisty.
– Najczęstsze wśród młodych ludzi są wa-
dy postawy i płaskostopie, spowodowane
małą ilością źle prowadzonego WF w szko-
łach, na drugim miejscu wady wzroku,
a następnie alergie – wylicza Bohdan Gaj-
da, przewodniczący powiatowej komisji le-
karskiej Bydgoszcz 1. Ogólnie lekarze oce-
niają, że młodzież lepiej dba o higienę,
mniej jest też osób mających problemy
z psychiką. – Kiedyś co dziesiąty poboro-
wy miał takie kłopoty, teraz najwyżej je-
den na 25 – wylicza Bohdan Gajda. Na ko-
niec komisja nadaje kategorię zdrowia.
– Młodzi ludzie są w niezłej kondycji fi-
zycznej, bo z tych, którzy dotąd stanęli
przed komisją, 80 proc. dostało kategorię
A, co dziesiąty okazał się niezdolny do
służby, a tylko mniej niż 5 proc. trwale nie-
zdolnych – wyjaśnia mjr Ziołek.
Ratunek w edukacji
Z komisji młody człowiek trafia do
przedstawicieli WKU. – Kategoria E, czy-
li nie podlegasz powszechnemu obowiąz-
kowi obrony i nie musisz się zgłaszać do
WKU – wyjaśnia młodemu chłopakowi
ppłk rez. Mastykarz. – Ale mu dobrze – za-
zdrości kolega. – Ja dostałem A, co praw-
da z odroczeniem na naukę, ale kończę za-
sadniczą zawodową w czerwcu i wtedy ar-
mia może sobie o mnie przypomnieć
– martwi się i zastanawia, czy nie podjąć
dalszej nauki. Teraz bowiem już rzadko kto
kombinuje, jak oszukać lekarzy. Chcący
uniknąć armii stawiają na naukę. Niektó-
rzy zaczynają kolejne szkoły, żeby wywi-
| | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
nąć się od wojska. – Zapisałem się do za-
ocznego technikum, żeby nie pójść „w ka-
masze” – przyznaje jeden z oczekujących
na lekarskie badania. Nie jest zresztą trud-
no znaleźć szkołę. Co kilkanaście minut lo-
kalne radio nadaje reklamy płatnych uczel-
ni wystawiających zaświadczenie dla
WKU. Wzrasta więc liczba odroczeń z po-
wodu nauki. – W Bydgoszczy jak na razie
blisko 90 proc. poborowych z kategorią A
nie można z tego powodu wcielić do armii
– mówi ppłk rez. Mastykarz.
Przed hotelem kilku poborowych pali pa-
pierosy. – Dostałem A i nie uczę się, więc
się nie wymigam, a szkoda, bo wojsko to
wyłącznie strata czasu – martwi się jeden
z nich. – Mnie armia pokrzyżowałaby pla-
ny, mam dziewczynę, dobrą pracę – doda-
je drugi. – Dostałem wezwanie, to przysze-
dłem, ale armia mnie nie interesuje, wolę
wyjechać za granicę – przyznaje kolejny.
I dodaje: – Już wolałbym służbę zastępczą.
Panowie z WKU jednak przypominają, że
o taką służbę można się ubiegać wyłącz-
nie z powodu przekonań moralnych lub re-
ligijnych i wcale niełatwo się do niej do-
stać. – Możliwość odsłużenia wojska w jed-
nostkach samorządowych, pomocy spo-
łecznej czy organizacjach pożytku publicz-
nego otrzymuje jedna trzecia chętnych
– informują. Poza tym taka służba trwa
18 miesięcy, czyli dwa razy dłużej niż
w armii, a do tego okres oczekiwania na
skierowanie wynosi aż trzy lata. – Praco-
dawca często wymaga uregulowanego sto-
sunku do służby, więc zdarza się, że mło-
dy człowiek otrzymuje przydział do służ-
by zastępczej, ale potem składa wniosek
o skierowanie go do służby zasadniczej
– mówi rzecznik WKU.
Kolejnemu licealiście po skończeniu na-
uki marzy się straż pożarna albo praca płe-
twonurka. – W tym drugim przypadku war- 
Polska Zbrojna 29
KULISY PROFESJONALIZACJA
to rozważyć służbę w Marynarce Wojen-
nej – zachęca mjr Ziołek, namawiając do
kariery wojskowej. Panowie z WKU tłu-
maczą, że armia to atrakcyjny pracodaw-
ca, gwarantujący stałą pracę, pewną płacę,
możliwości dokształcania się. – Poszuku-
jemy głównie osób z wykształceniem tech-
nicznym, kierowców, inżynierów – infor-
muje major. Poborowi pytają natomiast
o możliwości awansu, mieszkania i zarob-
ki. Często, gdy słyszą, że jako szeregowi
zawodowi będą mieszkać w internacie na
terenie jednostki, miny im rzedną. – Bę-
dzie jak w koszarach, żadnych odwiedzin
czy piwka po pracy – martwią się. Co nie
znaczy, że brakuje zainteresowanych służ-
bą zawodową. – Bydgoszczanie głównie
interesują się szkolnictwem wojskowym,
chcieliby zostać podoficerami lub oficera-
mi. Za to w powiecie nakielskim atrakcyj-
na jest kariera szeregowego zawodowego
– tłumaczy mjr Ziołek.
Jeszcze nie koszary
Czy to już ostatni pobór? – to najczęściej
zadawane w tym roku pytanie. – Tłuma-
czymy, że pobór jako rejestracja obywate-
li polskich dla potrzeb obronnych państwa
i określenie, czy są zdolni do służby woj-
skowej, będzie kontynuowany w jakiejś for-
mie nadal, mimo profesjonalizacji sił zbroj-
nych – wyjaśniają w WKU. Natomiast
zgodnie z planowaną reformą zawieszone
ma być wcielenie do zasadniczej służby.
Niestety, nie tylko poborowi mylą pobór
z wcieleniem, zdarza się to także dzienni-
karzom. Paweł ma już godzinną procedu-
rę poboru za sobą i książeczkę wojskową
w ręku. Czy martwi się, że objął go praw-
dopodobnie ostatni pobór w dawnej posta-
ci? – Nie bardzo. I tak się uczę, więc bym
w kamasze nie poszedł – mówi. – Kiedy
skończę, pewnie już nie będzie wcieleń.
Mniej zadowolony jest Marcin. – Urodzi-
łem się w grudniu. Gdyby mama poczeka-
ła kilka dni, w tym roku by mnie nie wzy-
wali – żali się. Jego kolega studiuje nato-
miast wykaz specjalności poszukiwanych
przez armię – potrzebni są głównie kierow-
cy kategorii C, D i E do służby jako szere-
gowi zawodowi w 1 Bazie Logistycznej
i 1 Bazie Materiałowej. – Chcę się związać
z wojskiem na stałe – planuje. W armii od-
służyli swoje jego brat i ojciec. – Tata wspo-
mina wojsko z rozrzewnieniem, choć dali
mu niezły wycisk – opowiada Tomek. Wie-
le razy słuchał o „fali”, „kotach” i „dziad-
kach”, myciu ubikacji szczoteczką, malo-
waniu trawy czy prasowaniu „wozów” ta-
boretem. – Było malowniczo, ale teraz ar-
mia to zupełnie coś innego, po prostu ko-
lejny pracodawca – podsumowuje.  Państwa tworzące batalion uzupełnia-
Napisz do autorki:
anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl
30 Polska Zbrojna
Wspólnie
dla bezpieczeństwa
JAKUB CZERMIŃSKI
Nad wielonarodowym batalionem policji wojskowej prace trwają
od praskiego szczytu NATO w 2002 r. Tworzą go cztery kraje: Polska,
Chorwacja, Czechy i Słowacja. Polska zainteresowana jest także
udziałem w projekcie Litwy, Łotwy i Estonii.
drugiej połowie lutego Ko-
mendę Główną Żandarmerii
Wojskowej odwiedziły delega-
cje policji wojskowej z Łotwy i Litwy. Te-
matem rozmów było zacieśnianie współ-
JAKUB CZERMIŃSKI
pracy. Podczas wizyt goście z krajów nad-
bałtyckich zaprezentowali strukturę i moż-
liwości policji wojskowych w swoich pań-
stwach. Zapoznali się z zadaniami i orga-
nizacją Żandarmerii Wojskowej oraz funk-
cjonowaniem Oddziałów Specjalnych ŻW.
Wymiana doświadczeń służy nawiązaniu
kontaktów, ma być podstawą przyszłej, ści-
ślejszej współpracy.
ZAPROSZENIE DLA LITWINÓW
Oprócz rozwoju dwustronnej kooperacji
Polska zainteresowana jest udziałem Litwy,
Łotwy i Estonii w formowaniu wielonaro-
dowego batalionu policji wojskowej
(NATO Multinational Military Police Bat-
talion). Prace nad projektem trwają od pra-
skiego szczytu NATO w 2002 r. Obecnie
MNMPBAT tworzą cztery kraje: Polska
(129 żandarmów), Chorwacja (31), Czechy
(30) i Słowacja (34). Na spotkaniu płk Zbi-
gniew Kaleta, szef zarządu operacyjnego
KGŻW, zapraszał litewskich oficerów do
wzięcia udziału w projekcie, podkreślając
otwartość Polski na nowych uczestników.
W rozmowie z „PZ” mjr Vidmantas Ži-
lakauskas, szef sztabu litewskiej Karo Po-
liciji, powiedział, że obecnie współpraca
żandarmerii polskiej i litewskiej jest
na podstawowym poziomie. Mjr Žilakau-
skas wyraził zainteresowanie projektem
MNMPBAT-u. Przyznał jednak, że włą-
czenie się Litwy w skład wielonarodowe-
go batalionu nie jest pewne. Decyzję mu-
si podjąć tamtejsze ministerstwo obrony.
Obecnie policja wojskowa na Litwie to 250
żołnierzy, choć być może siły te zostaną
powiększone o kolejnych 150 żandarmów.
Zdając sobie sprawę z ograniczonej wiel-
kości litewskiej żandarmerii, Polacy prze-
konują, że każdy wkład, nawet na pozio-
mie sztabu, będzie mile widziany.
ją się możliwościami operacyjnymi. Po-
lacy zapewniają kompanię manewrową,
PODCZAS WIZYT goście z krajów nadbałtyckich
zapoznali się z zadaniami i organizacją
Żandarmerii Wojskowej oraz funkcjonowaniem
Oddziałów Specjalnych ŻW.
Chorwaci oddział antyterrorystyczny
i psy wykrywające materiały niebezpiecz-
ne, Słowacy specjalizują się w ochronie
specjalnej, a Czesi – w kontroli ruchu
drogowego.
RAZEM ŁATWIEJ
MNMPBAT jest tworzony, by żandar-
mom państw NATO łatwiej było przepro-
wadzać wspólne ćwiczenia i wypracować
procedury działań. Wiedza przyda się, gdy
zapadnie decyzja o wysłaniu międzynaro-
dowych sił żandarmerii na misję NATO.
MNMPBAT ma możliwość wspierania
także misji UE i ONZ. Do tej pory ćwiczo-
no na poziomie sztabów. W maju odbędą
się kolejne ćwiczenia dowódczo-sztabowe.
Zaplanowane na przełom września i paź-
dziernika tego roku ćwiczenia LIVEX
„Czarny niedźwiedź” będą pierwszym
wspólnym treningiem oddziałów batalio-
nu z wykorzystaniem całości wojsk. Zda-
niem mjr. Žilakauskasa, obserwatorzy z Li-
twy prawdopodobnie przyjmą zaproszenie
i przyjadą na „Czarnego niedźwiedzia”.
Odpowiednią decyzję muszą podjąć litew-
skie władze wojskowe.
Oficerowie KGŻW zainicjowali również
rozmowy na temat formowania komponen-
tu policji wojskowej na potrzeby polsko-li-
tewsko-ukraińskiego batalionu. Międzyna-
rodowy pododdział żandarmów będzie miał
prawdopodobnie wielkość plutonu. Projekt
jest na etapie wstępnej realizacji. 
Napisz do autora:
jakub.czerminski@redakcjawojskowa.pl
nr 10/2008
 ZZKOA TOPAZ
||
ZAPIS FORUM
ZAPIS ||
FORUM NA
NA CELOWNIKU|| ||
WOJSKO KULISY
CELOWNIKU WOJSKO | | | | | PRZEGLĄD
| | PRASY
KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

Zautomatyzowany Zestaw Kierowania Ogniem Artylerii TOPAZ

WB ELECTRONICS posiada szeroki zakres kompetencji

w dziedzinie artylerii. Zautomatyzowany Zestaw
Kierowania Ogniem Artylerii TOPAZ wdrożony w Polsce
stawia Siły Zbrojne RP w czołówce najlepiej
wyposażonych armii świata. ZZKOA TOPAZ to zestaw,
w skład którego wchodzą pojazdy dla wszystkich
szczebli dowodzenia dywizjonu artylerii, wyposażone
w sprzęt komputerowy i łączności oraz specjalistyczne
oprogramowanie. Modułowa budowa wyposażenia
i oprogramowania umożliwia adaptację systemu do
różnych organizacji dowodzenia i środków ogniowych.
Wysoki stopień zautomatyzowania miejsca pracy bojowej
dotyczy również pojedynczego środka ogniowego, gdzie
integracja specjalizowanego wyposażenia prowadzi do
zwiększenia celności, skuteczności i szybkości działania.

ul. Poznańska 129/133, 05-850 Ożarów Mazowiecki

tel.: (+48 22) 7312500, fax: (+48 22) 7312501
http://www.wb.com.pl, e-mail: info@wb.com.pl
nr 2/2008 Polska Zbrojna 31
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

32 Polska Zbrojna nr 10/2008

ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY
PORADYPO PO | |
SŁUŻBIE
SŁUŻBIEHISTORIA | |
HISTORIAMILITARIA | |
MILITARIAPRASA
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO| |
I OWO | |

Fregata rakietowa ORP Gen. K. Pułaski

Z ałoga okrętu, dowodzona przez kmdr. por.
Piotra Niecia, przećwiczy wszystkie ele-
menty działań na morzu i lądzie. Będzie wy-
dzie, a zwłaszcza w reagowaniu kryzysowym.
W kwietniu ORP Gen. K. Pułaski weźmie
udział w międzynarodowych ćwiczeniach sił
konywała zadania z zakresu prowadzenia NATO „Joint Warriors ’08”, które odbędą się
operacji pokojowych, reagowania w sytu- na Atlantyku.
acjach kryzysowych oraz działań bojowych.
Będzie także prowadzić osłony strategicznego
transportu morskiego, poszukiwania i zwal-
czania okrętów podwodnych, zwalczania ce-
lów nawodnych i powietrznych oraz operacje
antyterrorystyczne.
Marynarze ORP Gen. K. Pułaski przeprowa-
dzą również operację ratowania ludności cy-
wilnej z rejonów objętych działaniami bojowy-
mi i kataklizmem. W czasie jej trwania będą
działać na lądzie, co nie jest dla nich codzien-
nością. W ten sposób załogi okrętów państw
sojuszu północnoatlantyckiego doskonalą
swoje umiejętności w działaniu na morzu i lą-

NA MORZU
I NA LĄDZIE MARIAN KLUCZYŃSKI

Fregata rakietowa ORP Gen. K. Pułaski, po ceremonii pożegnalnej, wyszła

z gdyńskiej bazy morskiej 26 lutego i wzięła kurs na Anglię. Przez pewien czas
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

będzie cumować w brytyjskim porcie Plymouth. Załogę czeka

ponaddwumiesięczna rozłąka z krajem i bliskimi. Wspólnie z marynarzami innych
sojuszniczych okrętów będzie w tym czasie doskonalić swoje umiejętności,
m.in. na Morzu Północnym i Oceanie Atlantyckim.

nr 10/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKA LĄDOWE
Elektroniczne dowodzenie
Mimo że stacjonuje w koszarach z 1875 r., jest nowoczesną jednostką
umożliwiającą dowodzenie na miarę XXI w.
Bez tej jednostki dowodze-
nie sztandarową 11 Lubuską
Dywizją Kawalerii Pancernej
byłoby niemożliwe. Żołnierze
batalionu zapewniają dobre
funkcjonowanie sztabu tego
związku taktycznego zarów-
no w miejscu dyslokacji, jak
i w warunkach polowych.
O ile na co dzień w Żaganiu
działalność usługowa ograni-
cza się głównie do transportu
oraz nadzoru nad stałą siecią
łączności, o tyle w polu bata-
lion musi być przygotowany
na rozwinięcie stanowiska do-
wodzenia w każdych warun-
kach i miejscu oraz zapewnie-
nie sztabowcom możliwości
działania.
TAK WIELE W JEDNYM
Można powiedzieć, że łącz-
ność i transport to podstawowe
34 Polska Zbrojna
BOGUSŁAW POLITOWSKI
filary funkcjonowania jednost-
ki. Mówiąc o przekazie infor-
macji, pamiętać jednak trzeba,
że chodzi o systemy cyfrowe,
komputery, najnowsze osią-
gnięcia teleinformatyczne, np.
„Jaśmin”, na których żołnierze
batalionu muszą się bardzo do-
brze znać, aby je sprawnie ob-
sługiwać.
Żołnierze batalionu jeżdżą
zarówno samochodami, jak
i pojazdami gąsienicowymi.
Stare i wysłużone ciężarówki
Star 660 zostały wyparte przez
znacznie nowocześniejsze, bar-
dziej ekonomiczne samochody
nowej generacji, jak np. jelcze
czy mercedesy.
Batalion to jednak nie tylko
łączność i transport. To także
szeroki zakres logistyki, bo
sztabowców na stanowisku do-
wodzenia trzeba nie tylko kwa-
terować, karmić, czy zapewnić
im warunki do pracy, lecz tak-
że na wypadek „W” zorganizo-
wać miejsce kąpieli, prania
Batalion jest
uzawodowiony
w prawie 60 proc.
Dowództwo
jednostki ma jednak
nadzieję, że w tym
roku dostanie kolejne
etaty dla szeregowych
mundurów, a nawet relaksu po
służbie.
W batalionie dowodzenia
w zapomnienie odchodzą po-
woli wysłużone i niefunkcjo-
nalne stanowiska pracy AS-2
oraz AS-250. Ich miejsce za-
jęły niedawno mobilne modu-
ły stanowiska dowodzenia
(MMSD). MMSD to zespół
specjalnych kontenerów wypo-
sażonych zgodnie z najwyższy-
mi standardami, jakie powinny
spełniać takie stanowiska.
W kontenerach, które w dowol-
nym terenie w zależności od
potrzeb można łączyć w modu-
ły, sztabowcy mają do dyspo-
zycji najnowocześniejsze wy-
posażenie. Są w nich kompute-
ry, rzutniki, faksy, drukarki
– słowem wszystko, co jest po-
trzebne do pracy.
Pomieszczenia umożliwiają
swobodną pracę w różnych wa-
runkach klimatycznych. Są
wyposażone zarówno w kli-
matyzację, jak i ogrzewanie,
specjalne rolety w oknach po-
zwalające na zaciemnienie
oraz systemy filtro-wentyla-
nr 10/2008
FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

FLESZ
MIĘDZYRZECZ. – Mamy ranne-
go – krzyczał głos w radiu.
Niezwłocznie dowódca wzywa po-
mocy i po chwili pojawia się KTO
Rosomak w wersji medycznej,
którego załoga przystępuje do
udzielenia pomocy i ewakuacji
rannego z pola walki. Bojowe
Rosomaki zadymiają teren i wyco-

BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)

fują się na kolejną rubież. To je-
den z epizodów w trakcie ćwiczeń
1 Batalionu Zmotoryzowanego
z 17 Wielkopolskiej
Brygady Zmechanizowanej
z Międzyrzecza, które przeprowa-
dzono 26 lutego na obiektach
HISTORIA 11 BATALIONU DOWODZENIA gen. Stanisława Maczka. Wraz z następny-
szkoleniowych brygady. Celem za-
sięga 1945 r. kiedy to w marcu utworzono mi zmianami, na podstawie rozkazu dowód-
jęć było doskonalenie umiejętno-
w Łodzi 18 Samodzielny Batalion Łączności, cy 11 Dywizji Kawalerii Pancernej
ści drużyny i plutonu podczas
który wszedł w skład 11 Dywizji Piechoty z 26 sierpnia 1994 r. rozformowano istnie-
działań opóźniających pościg
3 Armii WP. W lipcu batalionowi nadano na- jący od 1992 r. 11 Batalion Łączności
przeciwnika.
zwę 34 Kompania Łączności. Po kilku latach i w jego miejsce, od 1 stycznia 1995 r. po-
kompania ponownie została przeformowa- wołano do życia 11 Batalion Dowodzenia.
na, otrzymując nazwę 34 Batalionu 12 września 1995 r. batalion otrzymał
OLSZTYN. Działania jednostek
Łączności, i wraz z pozostałymi jednostkami sztandar. Swoje święto jednostka obchodzi
wojskowych na terenie wojewódz-
11 Dywizji przeniesiono ją do Żar, a następ- 29 czerwca. Z inicjatywy kadry zawodowej
twa warmińsko-mazurskiego,
nie do Żagania. 2 listopada 1992 r. bata- batalionu 10 grudnia 2004 r. jednostce
w tym w zakresie reagowania kry-
lion przejął tradycje bojowe 1 Batalionu nadano imię zmarłego rok wcześniej gene-
zysowego i dziedziny współpracy
Łączności wchodzącego w skład 1 Dywizji rała broni Zygmunta Sadowskiego, byłego
cywilno-wojskowej omawiali
Pancernej dowodzonej przez dowódcy 11 Dywizji.
27 lutego marszałek tegoż woje-
wództwa Jacek Protas, dowódca
cyjne ochrony przed bronią wadzany na stanowiska dowo- ży w nim co prawda zaledwie 16 Pomorskiej DZ gen. dyw.
masowego rażenia. dzenia jednostek. ośmiu szeregowych zawodo- Wiesław Michnowicz i dowódcy
System Szafran daje możli- Batalion oprócz obowiąz- wych, lecz znacznie więcej, bo jednostek wojskowych 16 DZ sta-
wość zobrazowania w każdej ków służbowych bardzo dba 36, jest szeregowych nadtermi- cjonujących na tym terenie.
chwili na każdym komputerze o kontakty z lokalnym środo- nowych. Dowództwo jednost- Generał Michnowicz przedstawił
warunków taktycznych oraz wiskiem. Miastem, z którym ki ma nadzieję, że w tym roku marszałkowi zakres zadań wyko-
pozwala zintegrować go z in- utrzymuje szczególne kontak- dostanie kolejne etaty dla sze- nywanych przez dywizję w różnych
nymi systemami typu Łowcza ty, jest Szprotawa. Nie ma regowych i stopień uzawodo- sytuacjach kryzysowych.
czy Rega. Ogromnym i naj- uroczystości państwowych wienia wzrośnie. Szczególną uwagę poświęcono
ważniejszym ułatwieniem jest lub wojskowych, na które żoł- Batalion bierze udział działaniom reagowania kryzyso-
jednak odejście od dużych nierze z „jedenastego” nie by- w przedsięwzięciach dywizyj- wego oraz przedstawiono
klejonych map. Cała praca liby zaproszeni przez szprota- nych wszędzie tam, gdzie jest sposób zaangażowania dywizji
sztabowa na nowym stanowi- wian. Jednostka utrzymuje tak- zaangażowany sztab. Kierow- w sytuacjach szczególnego
sku dowodzenia odbywa się że silne więzi ze szkołami cy przejeżdżają każdego roku zagrożenia.
w komputerach, łącznie z za- w tym mieście oraz ośrodkiem setki tysięcy kilometrów, wie-
mieszczaniem w nim znaków szkolno-wychowawczym. Woj- le zadań szkoleniowych wy-
taktycznych i obrazowania sy- skowi biorą udział w pracach konują łacznościowcy i logi- ŚWIĘTOSZÓW. Przedstawienie
tuacji. W MMSD wszystkie miejscowych drużyn harcer- stycy. modelu koordynacji wsparcia
komputerowe stanowiska są skich, propagując wśród mło- W tym roku przed batalio- ogniowego na różnych szczeblach
połączone w sieć, co umożli- dzieży wartości patriotyczne nem stoją dwa poważne wy- dowodzenia obowiązującego
wia swobodny przepływ da- i historyczne. zwania. Pierwszym będą ćwi- w pododdziałach 11 Lubuskiej
nych pomiędzy oficerami Kadra zawodowa batalionu czenia „Granica”, organizowa- Dywizji Kawalerii Pancernej było
poszczególnych rodzajów bardzo często uczestniczy ne w czerwcu przez jednostki celem metodycznych zajęć poka-
wojsk. w misjach poza granicami kra- dywizji, drugim – jeszcze po- zowych dla dowódców i koordyna-
Nowoczesne samochody ju. Prawie połowa z żołnierzy ważniejsze ćwiczenia „Bor- torów wsparcia ogniowego na po-
Jelcz zapewniają bezawaryjny zawodowych służyła w IV suk” z udziałem batalionu czoł- ziomie brygady, batalionu i kom-
transport kontenerów na naj- i VIII zmianie PKW Irak. gów z 34 Brygady Kawalerii panii. Zajęcia na świętoszowskim
większe odległości. System Pancernej.  poligonie przeprowadzono we
ten znalazł się jak na razie ZADANIA Napisz do autora: współpracy z 10 Brygadą
w wyposażeniu sztabu dywi- Batalion jest uzawodowiony boguslaw.politowski@ Kawalerii Pancernej.
zji. Sukcesywnie będzie wpro- w prawie 60 proc. Obecnie słu- redakcjawojskowa.pl Oprac. SG

nr 10/2008 Polska Zbrojna 35

 SIŁY POWIETRZNE
ORŁY BEZ JASTRZĘBI
10 Eskadra Lotnictwa Taktycznego należy do najlepiej wyposażonych w sprzęt
bojowy jednostek Sił Powietrznych. Mimo elitarnego charakteru jest jedyną
„bezdomną” eskadrą Jastrzębi, ponieważ prace na lotnisku macierzystym w Łasku
wciąż trwają. Lotnicy eskadry przebywają w Krzesinach.
Do końca 2008 r. na tere-
nie 32 Bazy Lotniczej w Ła-
sku na pewno pojawi się
16 samolotów F-16 Jastrząb
w najnowszej wersji Block
52+, w tym trzy w wersji
dwumiejscowej „D”. – Rozpo-
częcie funkcjonowania bazy
w Łasku to jedno z najważniej-
szych zadań stojących przed
2 Brygadą Lotnictwa Taktycz-
nego w tym roku – mówi
mjr Marcin Rogus, zastępca
rzecznika prasowego Dowódz-
twa Sił Powietrznych.
Baza ma osiągnąć goto-
wość operacyjną do końca
czerwca 2008 r., a eskadra do
sierpnia 2008 r. Dowódca
32 Bazy Lotniczej płk pil.
Władysław Leśnikowski za-
pewnia jednak: – Będziemy
robić wszystko, żeby ten ter-
36 Polska Zbrojna
10 ESKADRA
LOTNICTWA
TAKTYCZNEGO
W przyszłości
eskadra, jako jed-
na z nielicznych
w Europie, prze-
znaczona zostanie
do wykonywania
zadań rozpoznaw-
czych, ale również
do wywalczania
przewagi po-
wietrznej i przeła-
mywania obrony
naziemnej prze-
ciwnika
PIOTR LASKOWSKI
min przyspieszyć, żeby nasi którzy są etatowo w 10 Eska- Głównym zadaniem eska-
technicy i piloci mogli się drze, a może duża część jesz- dry w tym roku jest rozpoczę-
szkolić na miejscu. cze zostanie w Krzesinach. cie samodzielnego szkolenia
Samoloty F-16, które Takie m.in. dylematy stoją lotniczego w Łasku. Jeżeli
w grudniu i lutym przylecia- przed 10 elt i mają wpływ na oddanie infrastruktury lotni-
ły z przeznaczeniem dla jej obecną działalność. skowej się nie opóźni, to od
10 elt, nie wykonują jeszcze
lotów, ponieważ trwa ich od-
biór techniczny (Acceptance Przedsięwzięcia
Inspection). Przegląd wyko-
sha i jego samolotu Air Force
nywany jest przez techników
One podczas wizyty w Polsce
z Łasku pod nadzorem perso-
w czerwcu 2007 r. Potem,
nelu z 31 Bazy Lotniczej
w sierpniu, ppłk Malinowski pro-
w Krzesinach. To pewnego
wadził ugrupowanie samolotów
rodzaju lekcja i pomoc, dzię-
PPŁK PIL. DARIUSZ SP podczas defilady powietrznej
ki którym inżynierowie będą
MALINOWSKI (NA ZDJĘCIU) nad Warszawą. Wziął także udział
mogli później przejmować sa-
BRAŁ JUŻ NA „EFIE” UDZIAŁ w niedokończonych pokazach
moloty w Łasku. Ale czy
W WIELU PRZEDSIĘWZIĘ- w Radomiu. W październiku ubie-
wszyscy technicy od razu
CIACH LOTNICZYCH. Pierw- głego roku uczestniczył w święcie
z Krzesin przejdą do Łasku,
szym i najważniejszym było powi- 2 BLT w Poznaniu. 17 lutego br.
nie wiadomo. Uzależnione
tanie w powietrzu, razem z kpt. jako drugi polski pilot przyleciał
jest to od grafiku szkolenia.
Jerzym Marutem, prezydenta Bu- do Polski na F-16 rzez Atlantyk.
Być może przejdą wszyscy,
nr 10/2008
 FLESZ
H I S T O R I A pierwszym dniem funkcjonowania
nowej eskadry.

E
skadra dziedziczy tradycje sięga-
jące II wojny światowej. 24 wrze-
śnia 1944 r. w miejscowości
Karłówka niedaleko Charkowa powstał
10 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego, który
na Jak-9 i Jak-1 do 8 maja 1945 r. pro-
wadził działania przeciwko wojskom
Trzeciej Rzeszy. W tym samym roku
pułk został przeniesiony na lotnisko
Kraków-Rakowice. W 1951 r. otrzymał
pierwsze samoloty odrzutowe,
a w 1955 r. był już w pełni wyposażony
w samoloty MiG-15. W styczniu
1963 r. pułk został przeniesiony do
Łasku. Od 1964 do 2003 r. eksploato-
wał samoloty MiG-21.
Znamiennym okresem dla eskadry był
początek 2001 r., kiedy nastąpiła reor-
ganizacja pułku, w wyniku której utwo-
KRZESINY. Kapitanowie Rafał
13 stycznia 2003 r. eskadra zakończy-
Zdanecki i Paweł Czernikiewicz
ła eksploatację MiG-21. Na cztery kolej-
21 lutego przekonywali mło-
ne lata jednostkę wyposażono w samo- dzież Gimnazjum Lotniczego
loty szkolno-bojowe TS-11 Iskra, na któ- nr 30 w Głuszynie, że warto zo-
rych brała udział m.in. w ćwiczeniach: stać pilotem i latać nowocze-
„Clean Hunter”, „Fruit Fly”, „Orlik snym samolotem odrzutowym.
i Zefir”, „Sirocco”, „Zefir i Raróg”. – Latanie jest naszym życiem
W 2006 r. zakończyło się szkolenie na i nie można go porównywać
Iskrach i nastąpiła rozbudowa infra- z niczym innym – mówili zgod-
struktury lotniskowej. Personel rozpo- nie piloci. W spotkaniu zorgani-
czął szkolenie językowe i specjalistycz- zowanym w klubie garnizono-
ne pod kątem przygotowania do eks- wym działającym przy 31 Bazie
ploatacji nowych samolotów F-16. Lotniczej wzięli także udział
członkowie Stowarzyszenia
Piloci oraz część personelu naziemne-
Miłośników Lotnictwa
go wyjechali na szkolenie do USA.
Wojskowego „Krzesiny”.
W grudniu 2006 r. powrócił ze szkole-
nia w 162 Skrzydle Lotniczym w San
Antonio, jako drugi z pilotów, obecny
dowódca eskadry ppłk pil. Dariusz

PIOTR LASKOWSKI (3)

rzona została 32 Baza Lotnicza – sta- Malinowski.
nowiąca zaplecze logistyczne dla po- Święto 10 Eskadry przypada 23 wrze-

PIOTR LASKOWSKI
wstałej 10 Eskadry Lotnictwa śnia, a jej godłem jest orzeł z wieńcem
Taktycznego. 21 marca 2001 r. był wawrzynu – symbolem zwycięstwa.

D
SPRZĘT

o końca lutego w krzesińskiej bazie znajdowało się pięć samolotów przeznaczonych dla
10 Eskadry w Łasku. Są to Jastrzębie o numerach bocznych: 4085 (przyleciał 22 listopa-
da 2007 r.) oraz 4064, 4065, 4066, 4086 (przyleciały 17 lutego 2008 r.). Kolejna dostawa
planowana jest w kwietniu lub maju.
lipca eskadra powinna już
tam latać, ale ostatecznie nie
zostało to jeszcze potwier-
dzone. Na terenie 32 Bazy
Lotniczej trwa przebudowa
pasa i jeśli zapadną decyzje
związane z poszerzeniem in-
westycji, to lipcowego termi-
nu nie da się utrzymać. Mimo
że wcześniej informowaliśmy
o przeniesieniu eskadry
w końcu lutego, okazało się,
że termin ten był bardzo opty-
mistyczny i nie zakładał zmia-
ny planów inwestycyjnych.
W przyszłości eskadra, ja-
ko jedna z nielicznych w Eu-
ropie, przeznaczona zostanie
do wykonywania zadań roz-
poznawczych, ale również do
wywalczania przewagi po-
wietrznej i przełamywania
obrony naziemnej przeciw-
nika. – Zadania rozpoznaw-
cze mogą okazać się trudne,
zwłaszcza że 10 Eskadra ja-
ko jedyna w siłach powietrz-
nych będzie używać zasob-
ników rozpoznawczych typu
DB-110 firmy Goodrich
– mówi dowódca eskadry
ppłk pil. Dariusz Malinow-
ski. To wynik specjalizacji
eskadr. Na przykład 3 elt wy-
specjalizuje się w szkoleniu
i wykonywaniu misji typu
Air Policing i powietrze–zie-
mia, z kolei 6 elt przeznaczo-
na będzie do wykonywania
zadań typu powietrze–po-
wietrze.
Piloci jeszcze nie mieli
w Polsce okazji latać z za-
sobnikami, ale nowe samo-
loty, które w lutym przyle-
ciały ze Stanów Zjednoczo-
nych, mają już zainstalowa-
ne odpowiednie oprogramo-
wanie. Zdaniem dowódcy
eskadry wcześniej niż za rok
nie uda się rozpocząć lotów
z DB-110.
Obecnie eskadra z Łasku
wykonuje wspólnie zadania
z eskadrami krzesińskim.
Wszyscy jej piloci są już po
kursie podstawowym (Basic
Course) i przygotowują się
do przejęcia roli dowódców
ugrupowania (Flight Lead):
KRAKÓW-BALICE. Uroczyste
przekazanie obowiązków do-
wódcy 8 Bazy Lotniczej
pary i klucza – dowodzenie w Krakowie-Balicach odbyło się
w powietrzu dwoma i cztere- 26 lutego w obecności
ma samolotami. Dowódca dowódcy 3 Brygady Lotnictwa
10 elt kończy w tym roku Transportowego
kurs instruktorski. Eskadra gen. bryg. pil. Adama
liczy na razie tylko sześciu Świerkosza. Dotychczasowy
pilotów, ale do końca roku dowódca płk pil. Sławomir
będzie ich 12. Kolejnych Żakowski przekazał pałeczkę
dwóch wraca w kwietniu ze płk. pil. Mirosławowi
szkolenia w USA. W tym ro- Jemielniakowi – szefowi
ku wylatali już po 30–40 szkolenia 3 BLTr. Pułkownika
godz. Sam dowódca w sumie Żakowskiego, dowodzącego
8 BLot od sierpnia 2006 r.,
ma już ok. 450 godz. na F-16,
wyznaczono na stanowisko za-
w tym na polskim Jastrzębiu stępcy dowódcy 3 BLTr.
prawie 250 godz. – Planuje-
my także u nas w Łasku, po-
dobnie jak w Krzesinach,
dwa wyloty dziennie. Stara- POZNAŃ. Do 26 marca
my się powielać krzesińskie w Centrum Medycznym LIM
wzory, ale też korzystać ze (Stary Browar, III piętro) można
zdobytych doświadczeń podziwiać wystawę zdjęć wiel-
– mówi ppłk Malinowski. koformatowych samolotu F-16.
Przełomowym miesiącem Ekspozycję zorganizowaną
dla eskadry będzie paździer- przez klub garnizonowy działa-
nik, kiedy wszyscy piloci, jący przy 31 Bazie Lotniczej
tworzą fotografie miłośników
którzy zajmą najważniejsze
lotnictwa, a w szczególności
stanowiska w eskadrze, wró- członków Stowarzyszenia
cą do Polski.  Miłośników Lotnictwa
Napisz do autora:piotr.laskowski@ Wojskowego „Krzesiny”.
redakcjawojskowa.pl Oprac. S.G.

nr 10/2008 Polska Zbrojna 37

AAAAAAA
MARYNARKA WOJENNA
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

Dowódcy 3 FO: Ponad trzy ty-

siące marynarzy słu-
KOMANDOR MARIAN
żących w 3 Flotylli
SUCHARZEWSKI – dowódca
Okrętów stacjonuje w naj-
flotylli od 10.05.1971 r.
większej polskiej bazie
do 29.08.1980 r. (w stopniu
morskiej w Gdyni oraz
komandora);
w jednostkach na pół-
WICEADMIRAŁ PIOTR
wyspie helskim
KOŁODZIEJCZYK – dowódca
flotylli od 30.08.1980 r. do
i w Ustce
17.08.1983 r. (w stopniu
komandora);
KOMANDOR BOGUSŁAW
GRUCHAŁA – dowódca flotylli
od 18.08.1983 r. do
09.07.1987 r. (w stopniu
komandora);
ADMIRAŁ FLOTY RYSZARD
ŁUKASIK – dowódca flotylli
od 10.07.1987 r. do 26.02.
1989 r. (w stopniu komandora);
ADMIRAŁ FLOTY ROMAN
KRZYŻELEWSKI – dowódca
flotylli od 27.02.1989 r. do
18.04.1996 r. (w stopniu
kontradmirała);
WICEADMIRAŁ MACIEJ
WĘGLEWSKI – dowódca

ELITA BAŁT
flotylli od 19.04.1996 r.
do 12.07.2004 r. (w stopniu
kontradmirała);
KONTRADMIRAŁ JERZY PATZ
– dowódca flotylli od
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

13.07.2004 do 27.06.2006 r.;

KOMANDOR
MAREK KURZYK – obecny do-
wódca 3 Flotylli Okrętów od
27.06.2006 r.

3 Flotylla Okrętów posiada największą morską siłę ofensywną na polskim wybrzeżu. Składają się
na nią fregaty, korwety i okręty podwodne wchodzące w skład dywizjonów okrętów rakietowych,
okrętów podwodnych oraz okrętów zwalczania okrętów podwodnych.
TOMASZ GOS

Jako uderzeniowy związek
taktyczny 3 Flotylla Okrętów
spełnia rolę określaną w no-
menklaturze natowskiej jako
„Force Provider”. Jest więc od-
powiedzialna za utrzymanie
zdolności bojowej sił własnych,
przygotowanie pod każdym
względem okrętów do działań
oraz pełne wyszkolenie mary-
narzy. Na co dzień okręty 3 FO
odpowiedzialne są za demon-
strowanie obecności biało-
czerwonej bandery na morzu.
Często uczestniczą w między-
narodowych manewrach pod
auspicjami NATO i Partner-
stwa dla Pokoju oraz w krajo-
wych ćwiczeniach. Przygoto-
wywane są w ten sposób do pro-
wadzenia operacji pokojowych
na całym świecie. Każdy
z okrętów, a w szczególności
jednostki ratownicze z ORP
Lech i ORP Piast, jest gotowy
do prowadzenia akcji ratowa-
nia życia na morzu.
W czasie prowadzenia dzia-
łań wojennych okręty 3 FO do-
stają stricte bojowe zadania.
Korwety rakietowe niszczą jed-
nostki nawodne przeciwnika.
Natomiast siły ZOP (zwalcza-
nia okrętów podwodnych), któ-
rych trzon stanowią dwie frega-
ty (ORP Gen. K. Pułaski i ORP
Gen. T. Kościuszko) i jedna kor-
weta (ORP Kaszub), odpowie-
dzialne są za zneutralizowanie
podwodnej floty przeciwnika.
Same okręty podwodne, któ-
rych 3 FO ma pięć (cztery ty-
pu Kobben i jeden typu Kilo),
eliminują zarówno nawodne,
jak i podwodne siły przeciwni-
ka. Jeżeli zachodzi taka potrze-
ba, jednostki 3 FO są w stanie
stworzyć zespoły okrętowe
kompleksowo osłaniające siły
własne. – Siły okrętowe 3 FO
uczestniczą w najistotniejszych
morskich przedsięwzięciach na
świecie – mówi por. mar. Grze-
gorz Łyko, rzecznik prasowy
3 Flotylli Okrętów. – W 1991 r.
okręt ratowniczy ORP Piast
oraz dostosowany do wymo-
gów jednostki szpitalnej okręt
szkolny ORP Wodnik były czę-
ścią międzynarodowych sił
morskich w operacji „Pustynna
burza”. Natomiast fregata ORP
Gen. K. Pułaski oraz okręt pod-
wodny ORP Bielik wzięły
udział w przeprowadzanej na
Morzu Śródziemnym operacji
antyterrorystycznej „Active
Endeavour”.
– Sam ORP Gen K. Pułaski
już dwukrotnie wchodził
w skład elitarnego zespołu so-
juszu północnoatlantyckiego

38 Polska Zbrojna nr 10/2008

 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
3 FLOTYLLA OKRĘTÓW została utworzo-
na na mocy zarządzenia szefa Sztabu
Generalnego WP z 11 marca 1971 r.,
zgodnie z którym dowódca Marynarki
Wojennej wiceadmirał Ludwik Janczyszyn
polecił rozformować:
− 1 Brygadę Okrętów Podwodnych
− 3 Brygadę Kutrów Torpedowych
− 7 Dywizjon Niszczycieli.
Na ich podstawie została sformowana
3 Flotylla Okrętów w składzie:
– 1 Dywizjon Kutrów Rakietowo-
-Torpedowych
– 2 Dywizjon Kutrów Rakietowo-
-Torpedowych
– 3 Dywizjon Okrętów Podwodnych
– niszczyciel rakietowy typu Kotlin SAM
– niszczyciel typu Smiełyj.
Dowództwu 3 Flotylli Okrętów
podlega 11 jednostek:
− 3 jednostki bojowe:
dywizjon okrętów rakietowych
dywizjon okrętów zwalczania okrętów
podwodnych
dywizjon okrętów podwodnych;
ŁTYKU
− 4 jednostki wsparcia bojowego:
grupa okrętów rozpoznawczych
55 Kompania Chemiczna
43 Batalion Saperów
9 Dywizjon Przeciwlotniczy;
− 4 jednostki zabezpieczenia bojowego:
dywizjon okrętów wsparcia
Baza Techniczna Marynarki Wojennej
Komenda Portu Wojennego Gdynia
Punkt Bazowania Hel
TYLKO W 2007 r. okręty 3 FO wzięły udział w największych morskich ćwiczeniach NATO „Noble Marines”,
międzynarodowych manewrach „BALTOPS 2007”, międzynarodowych ćwiczeniach reagowania kryzysowego
„Danex 2007” i „Northern Coast”. Flotylla uczestniczyła również w polsko-szwedzkich ćwiczeniach
ratowania okrętów podwodnych „Crown Eagle 2007” oraz międzynarodowych ćwiczeniach ratowniczych
„Sarex ‘07”. W tym roku marynarze wezmą udział m.in. w natowskich ćwiczeniach reagowania w sytuacjach
kryzysowych, czyli „Northern Coast”, „Neptun Warrior” i „Loyal Mariner”. Będą również uczestniczyć w jed-
nych z największych w historii sojuszu północnoatlantyckiego ćwiczeniach – ratowaniu załóg okrętów pod-
wodnych „Bold Monarch”, które odbędą się u wybrzeży Norwegii.
– SNMG1 (Standing Maritime wód terytorialnych i operacji W 3 Flotylli Okrętów znalazły
Group One) – dodaje rzecznik. ratowniczych (SAR). się wszystkie nawodne i pod-
Załoga okrętu ma uprawnienia Utworzenie 3 Flotylli Okrę- wodne okręty uderzeniowe.
do działań w międzynarodo- tów związane było z reorgani- Dowódcy 3 FO często obsa-
wych zespołach Sił Odpowie- zacją struktury Marynarki Wo- dzani byli na najwyższych sta-
dzi NATO (NRF). Stałą współ- jennej WP, a także z reformą nowiskach w państwie. Wice-
pracę z siłami NATO ORP całych sił morskich Układu admirał Piotr Kołodziejczyk
Gen. K. Pułaski rozpoczął Warszawskiego w rejonie Mo- został ministrem obrony naro-
w czerwcu 2002 r., uczestni- rza Bałtyckiego. W ramach dowej, a admirał floty Ryszard
cząc w międzynarodowych tych działań PRL, ZSRR Łukasik zastępcą szefa Biura
manewrach BALTOPS. i NRD sformowały po trzy Bezpieczeństwa Narodowego
Zasadniczym przeznacze- związki taktyczne, w których – członkiem Rady Bezpieczeń-
niem tej fregaty jest zwalcza- okręty zgrupowano według stwa Narodowego i dowódcą
nie okrętów podwodnych. przeznaczenia. Wtedy też po- MW. To ostatnie stanowisko
Przystosowana jest ona także jawiła się specyficzna numera- piastował również admirał flo-
do ochrony zespołów lotni- cja polskich flotylli. W sumie ty Roman Krzyżelewski. 
skowców, desantowych i za- było ich dziewięć, a Polsce Napisz do autora: tomasz.gos@
opatrzeniowych, patrolowania przypadły numery: 3, 8 i 9. redakcjawojskowa.pl
nr 10/2008
FLESZ
DZIWNÓW. Działanie plutonu ja-
ko przybrzeżno-morskiego oddzia-
łu zaporowego to jeden z tematów
zimowego szkolenia poligonowe-
go pododdziałów 8 Batalionu
Saperów MW. Podczas trwające-
go od 11 do 22 lutego zgrupowa-
nia żołnierze ćwiczyli umiejętności
saperskie na poligonach
i w ośrodkach szkoleniowych gar-
nizonu Dziwnów. Tematyka zajęć
obejmowała m.in. zadania drogo-
we, szkolenie z minerstwa oraz
rozpoznania i budowy zapór
inżynieryjnych.
GDYNIA. Problemy, z którymi sty-
kają się panie służące w morskim
rodzaju sił zbrojnych, były tema-
tem spotkania zorganizowanego
25 lutego w Klubie MW Riwiera w
Gdyni. Większość uczestniczek
pozytywnie oceniła warunki służby
i przyznała, że koledzy coraz czę-
ściej traktują je normalnie.
Kobiece forum, którego inicjator-
ką była kmdr Bożena Szubińska,
przewodnicząca Rady ds. Kobiet
w SZRP, jest jednym ze sposo-
bów bezpośredniego kontaktu
z koleżankami marynarzami, po-
znawania ich problemów zawo-
dowych i osobistych oraz
informowania o zachodzących
zmianach, nowych dokumentach
itp. W marynarce służą
72 kobiety – 49 jest oficerami,
20 podoficerami, 4 szeregowymi
zawodowymi.
ŚWINOUJŚCIE. 18 lat temu po
raz pierwszy podniesiono bande-
rę na ORP Gniezno. Z okazji uzy-
skania przez okręt pełnoletności
25 lutego odbyła się uroczysta
zbiórka, na której dowódca
2 Dywizjonu Okrętów
Transportowo-Minowych kmdr
por. Krzysztof Zdonek i dowódca
okrętu kpt. mar. Jacek Doroś wy-
różnili kadrę i marynarzy.
ORP Gniezno wchodzi w skład
2 Dywizjonu Okrętów
Transportowo-Minowych 8 FOW
w Świnoujściu. Jest przeznaczony
do załadunku z nieuzbrojonego
brzegu, transportu morzem oraz
wyładowania w warunkach bojo-
wych na nieuzbrojonym brzegu
pływającej i niepływającej techniki
wojskowej oraz żołnierzy desantu
morskiego. Może również
transportować i stawiać miny
morskie.
Oprac. SG
Polska Zbrojna 39
Bauman Lew-Starowicz
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
językoznawcy, socjolodzy,
pisarze lub historycy.
Ostatnio media podały, że trwają pra-
ce nad polsko-niemieckim podręczni-
kiem do historii dla gimnazjów i lice-
ów. Książka ma trafić do szkół już za
cztery lata. Czy w związku z tym bitwa
pod Grunwaldem zostanie na nowo zin-
terpretowana?
– Przez wiele lat byłem członkiem ko-
misji ds. podręczników szkolnych historii
stosunków Polska–RFN i strona niemiec-
ka nie zgłaszała wówczas żadnych preten-
sji do sposobu opisywania bitwy pod
Grunwaldem. Natomiast rozmawialiśmy
wtedy o tym, że gdyby powstał taki wspól-
ny podręcznik, to powinno być w nim jak
najmniej informacji o bitwach, a jak naj-
więcej o stosunkach kulturalnych, dlate-
go że od czasu Hołdu Pruskiego aż do
pierwszego rozbioru granica zachodnia
była stosunkowo najspokojniejszą grani-
cą Rzeczypospolitej.
Niemieccy historycy uważają, że zakon
krzyżacki nie skupiał się tylko na mili-
tarnej ekspansji, ale że przyczynił się
także do rozwoju cywilizacji.
– Kiedy wiele lat temu ustalaliśmy pro-
tokół rozbieżności między polskimi a nie-
mieckimi historykami, to jedyną rzeczą,
jaka weszła do niego z czasów średnio-
wiecza, była rola zakonu krzyżackiego
w dziejach Polski. Trzeba przyznać, że za-
kon ten faktycznie sprzyjał rozwojowi
Nie byliśmy
giermkami hi
40 Polska Zbrojna
Pazdjerski- Karolczak
-Pavlovic
Prof. Janusz Tazbir
handlu, a także budował drogi i miasta.
Równocześnie jednak stanowił zagroże-
nie dla Polski.
W niemieckich podręcznikach stali-
nizm nie jest potępiony w takim stop-
niu jak w polskich. Dla nas stalinizm to
totalitaryzm równie okrutny jak fa-
szyzm. Dla Niemców to Hitler jest złem
absolutnym. Doceniają rolę Stalina
w antyfaszystowskiej koalicji, chwalą
sprawiedliwość społeczną i opiekuń-
czość stalinowskiego państwa…
– Nie znam tych najnowszych podręcz-
ników. Znam natomiast te z lat 70. i 80.
Tam „nadopiekuńczość” państwa sowiec-
kiego nie była chwalona, wręcz przeciw-
nie. Pamiętam taką fotografię z niemiec-
kich podręczników: chłopi głosują za
powstaniem kołchozu. Pod zdjęciem był
taki podpis: „Zwróćcie uwagę na miny
tych chłopów. Czy są zadowoleni, że
głosują?”.
Dla nas trudnym tematem do omówie-
nia w tym podręczniku będą przesiedle-
nia Niemców po II wojnie światowej?
– Przede wszystkim to sami Niemcy
dali początek masowym wysiedleniom
w trzydziestym dziewiątym i w czterdzie-
stym roku, na terenach wcielonych do Rze-
szy. Poza tym pod koniec wojny co naj-
mniej jedna trzecia Niemców opuściła te
nr 10/2008

| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
tereny na polecenie władz
hitlerowskich, które kaza-
ły wszystkim się ewaku-
ować i uciekać na Zachód.
Jak Pan sądzi, czy byłoby
możliwe napisanie polsko-
-niemiecko-rosyjskiego
podręcznika do historii?
– To zależy od stopnia
ustępliwości każdej ze stron.
Nie wiem jednak, czy pogo-
dzilibyśmy się z rosyjską in-
terpretacją rozbiorów Polski.
Do dziś w ich podręcznikach
mówi się o tym, że o ile zie-
mie zagarnięte przez Niemcy
i Austrię były zamieszkane
w znacznym stopniu przez Po-
laków, o tyle ziemie zabrane
przez Rosję były zamieszkiwa-
ne głównie przez ludność nazy-
waną później białoruską czy
ukraińską oraz litewską.
Czy dokonywane w przeszłości
zamachy o podłożu politycznym
można porównać z dzisiejszym
terroryzmem?
– Nie. Dawniej świat nie był ta-
ki zglobalizowany. We wczesnym
średniowieczu istniała co prawda
sekta asasynów, czyli zabójców,
którzy byli wynajmowani przez
ośrodki polityczne w różnych pań-
stwach do zabijania przeciwników
politycznych, a na przełomie XIX
i XX w. dość często zdarzało się, że
strzelano do prezydentów. Nie moż-
na tego jednak porównać z terrory-
zmem współczesnym, szczególnie że
tamte zamachy uderzały w konkret-
ne osoby, a te dzisiejsze uderzają
w przypadkowe, niemające nic wspól-
nego z polityką. Obecnie chodzi ter-
rorystom o wywołanie paniki. Istnieje
IEWSKI
w historycznych archiwach interesują-
cy zapis z końca XIX w. mówiący
JAROSŁW WIŚN
o tym, jak terroryści we Francji chcieli
zabić któregoś z prezydentów, ale zoba-
czyli, że jest z żoną, wobec tego odło-
żyli zamach. Uznali, że w takiej sytuacji
nie mogą strzelać. Ale już w Sarajewie
nie miano takich skrupułów. Franciszka
Ferdynanda zabito przecież w 1914 r.
wraz z małżonką.
istorii
Fundamentalista islamski może być do-
brym historykiem?
– Nie. Historyk nie może zakładać sobie
z góry pewnych rzeczy. Historia nie może
służyć do ilustracji tez, które komuś wyda-
ją się niezbite. Żaden fundamentalista,
wszystko jedno czy islamski czy inny, nie
nr 10/2008
OBLICZA WOJNY
| | | |
może być dobrym historykiem. Historia
zakłada bezstronność.
W jaki sposób powinno się dzisiaj uczyć
patriotyzmu młodych ludzi. Należy
wpajać im do głów życiorysy męczen-
ników i rozprawiać z nimi o wspania-
łych bitwach?
– Należy pokazywać nasz udział w roz-
woju cywilizacyjnym Europy. Pokazywać,
że nie byliśmy tylko, jak to się mówi, gierm-
kami historii. Mało kto wie, że po rozbio-
rze Polski nie ustała działalność Komisji
Edukacji Narodowej. Rosja carska pod-
czas reformy szkolnictwa wzorowała się
Terroryści we Francji
chcieli zabić któregoś
z prezydentów, ale zoba-
czyli, że jest z żoną, wobec
tego odłożyli zamach.
Uznali, że w takiej sytuacji
nie mogą strzelać. Ale już
w Sarajewie nie miano ta-
kich skrupułów…
na postanowieniach tej komisji. Właśnie
od tej strony powinniśmy kształtować
nasz patriotyzm.
Pana ulubioną postacią historyczną
jest podobno Stefan Batory…
– Tak. Batory bardzo sprawnie prowa-
dził akcje militarne, a z drugiej strony
umiał je wykorzystywać propagandowo.
Był pierwszym królem Polski, który wo-
ził ze sobą drukarnię polową i tłoczył
broszury przedstawiające jego zwycię-
stwa. Drukował je nie tylko w języku pol-
skim, ale także niemieckim i po łacinie.
Był bardzo sprawny w prowadzeniu po-
lityki zagranicznej.

Rozmawiał Tomasz Gos
Prof. Janusz Tazbir
W ybitny polski historyk. Studiował hi-
storię na Uniwersytecie Warszaw-
skim. Od 1966 r. jest profesorem Instytu-
tu Historii Polskiej Akademii Nauk. Zaj-
muje się badaniem historii kultury i ru-
chów religijnych w Polsce XVI i XVII w.
Jest również przewodniczącym Rady Na-
ukowej Polskiego Słownika Biograficzne-
go i członkiem Stowarzyszenia Pisarzy
Polskich.
Polska Zbrojna 41
WOJSKO MISJE

Śmierć za pomoc
KRZYSZTOF WILEWSKI

Daliśmy tym dzieciom koce, buty, ubrania i żywność, a talibowie tuż za rogiem wysadzili nas
w powietrze. Nie mogli nie widzieć, jak rozdajemy dary. Musieli nas obserwować, gdy podkładali
bombę, a jeżeli była tam wcześniej, pilnowali, aby we właściwej chwili ją zdetonować.

ohna, amerykańskiego sierżanta,
który do końca pobytu w Afgani-
stanie miał niecałe trzy tygodnie,
spotkałem w Bagram, w kolejce
do fryzjera. Gdy powiedziałem
mu, czym się zajmuję, poprosił o anoni-
mowość. Wyjaśniał, że choć wraca do oj-
czyzny, nie zamierza się żegnać z mundu-
KRZYSZTOF WILEWSKI (3)
dłuższą chwilę. – Mógłbym szybko wymie-
nić tysiąc takich rzeczy, prostych, jak pój-
ście do kina, wypad za miasto na ryby – od-
powiedział i zapadła długa cisza. Patrzyłem
jak zapalał papierosa. Gdy zaciągnął się pa-
rę razy, dokończył myśl. – Normalności.
Tak, jej brakowało najbardziej – mówił, pa-
trząc na mnie dłuższą chwilę. Może zasta-
przełożenia. Albo jest wręcz szkodliwy
i niebezpieczny – powiedział smutno, ga-
sząc papierosa. Spojrzał na otaczające ba-
zę góry i wyciągnął następnego. Zapalił, za-
ciągnął się, powoli wypuszczając dym, i za-
czął opowieść.
– Jechaliśmy z pomocą humanitarną dla
niedużego miasteczka leżącego niedaleko

KTOŚ ZAPYTA: to po co my tam jesteśmy? Dla mnie odpowiedzią są ci wszyscy ludzie, którzy chcą, by było TRUDNO SIĘ DZIWIĆ tęsknocie żołnierza.
inaczej, lepiej. Nie my, żołnierze z zagranicy, ale zwykli Afgańczycy. twarz taliba trzymającego w ręku rpg, da w

rem. Mimo to pod koniec rozmowy od-
niosłem inne wrażenie.
Tęsknoty żołnierza
– Zostały trzy tygodnie. Dasz wiarę?
Wreszcie wrócę do domu, rodziny, znajo-
mych. Siądę w ogrodzie, rozpalę grilla, na-
piję się piwa, odpocznę – marzył. Trudno
się dziwić tęsknocie żołnierza. Półtora ro-
ku na misji, gdzie każdy dzień może skoń-
czyć się zamachem, a śmierć miewa twarz
taliba trzymającego w ręku rpg, da w kość
każdemu, nawet najodporniejszemu na stres
człowiekowi. Kiedy zapytałem sierżanta,
czego najbardziej mu brakowało, milczał
nawiał się, czy rozumiem, może rozważał,
jak lepiej wyjaśnić to, co miał na myśli.
– Byłeś poza Bagram, w jednej z baz? Nie
dużej, ale takiej małej, gdzie nie ma murów
z hesco, a od dzikiego, naprawdę dzikiego
Afganistanu oddziela cię jedynie concen-
trina? – spytał. Zaprzeczyłem. – Właśnie
– pokiwał głową ze zrozumieniem, może
z nutką ironii. – Jak będziesz miał okazję,
jedź! To inny świat, w którym my – ważył
słowa – jesteśmy intruzami – wyrzucił szyb-
ko, jakby się ich przestraszył. – W jakim
sensie intruzami? – spytałem. – W kulturo-
wym, koleś, zwłaszcza w kulturowym – od-
parł. – Cały nasz system wartości nie ma tu
bazy. Gdy przejeżdżaliśmy przez maleńką
osadę, jeden z HMMWV się rozsypał. Za-
gotowała się woda w chłodnicy, mimo że
było z 15 stopni mrozu. Wioska to były
trzy–cztery gliniane chałupy, ze dwa drze-
wa, które udawały sad. Zasypane śniegiem,
skute lodem. Dowódca postanowił, że po-
czekamy chwilę i jak „czwórka”, bo takie
było oznaczenie felernego wozu, nie odpa-
li, to wzywamy QRF i oni zabiorą go do
PCC, a my pojedziemy dalej. Minęła mi-
nuta, zaczęły schodzić się dzieci. Jedno,
drugie, po chwili było ich ze dwadzieścio-
ro. Obraz nędzy i rozpaczy. Kilkoro z nich
boso… Rozumiesz to? Bose przy takim

42 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
mrozie. Eh… – westchnął, zaciągając się
mocniej. – Najpierw stały w pewnej odle-
głości, potem zebrały się na odwagę i za-
częły podchodzić bliżej. Widząc, że ktoś
z nas coś je, zaczęły krzyczeć w swoim ję-
zyku, wyciągając wymownie ręce. Gdy
w końcu jeden z naszych rzucił batona, dru-
gi napój w puszce, rozpętały o nie bitwę
– przerwał i zajrzał do fryzjera. Jeszcze nie
nadeszła jego kolej. – To nie był nasz pierw-
szy patrol, nie pierwszy kontakt z tutejszą
biedą. Ale nigdy nie można się uodpornić
na los dzieciarni. Dowódca, widząc, co się
dzieje i w jakim one są stanie, postanowił,
że damy im parę kocy, trochę jedzenia i bu-
ty z darów, które wieźliśmy do miasta. Po-
nieważ udało się uruchomić zepsuty po-
jazd, wydzielone przez dowódcę rzeczy
rozdaliśmy błyskawicznie, starając się, by
w pierwszej kolejności dostały je najmniej-
Półtora roku na misji, gdzie każdy dzień może skończyć się zamachem, a śmierć miewa
kość każdemu, nawet najodporniejszemu na stres człowiekowi.
sze dzieciaki. Myślisz, że za chwilę i tak te
większe zabrały słabszym nasze podarun-
ki. Jednak nie o tym chcę ci powiedzieć
– na chwilę zamilkł. Widać było, jak bije
się z myślami. – W końcu ruszyliśmy. Nie
minęły dwie minuty i gdy pierwszy pojazd
zniknął za najbliższym budynkiem, zoba-
czyłem, jak wylatuje w powietrze. W ta-
kich chwilach widzisz wszystko jak
w zwolnionym tempie. On szybował ułam-
ki sekund, obracając się do góry kołami.
Dla mnie była to nieskończoność. W pu-
łapce zginął dobry kolega – zamilkł. Nie
wiedziałem, czy to koniec historii. I czy ten
brak normalności, o której wspomniał na
nr 10/2008
| | | |
początku rozmowy, to śmierć? Żołnierza,
kolegi, człowieka. Wstydziłem się zapytać.
Przerwał moje rozmyślania, odpowiadając
na kołaczące się w mojej głowie pytanie.
By było normalnie
– Daliśmy tym dzieciom to, co mogli-
śmy. A oni za rogiem wysadzili nas w po-
wietrze. Nie mogli nie widzieć, jak rozda-
jemy koce, ubrania i żywność. Musieli nas
obserwować, kiedy podkładali minę, a je-
żeli była tam wcześniej, to pilnowali, kiedy
można nacisnąć przycisk detonatora – prze-
rwał, upewniając się, czy słucham uważnie.
– Nie potrafię tego zrozumieć. Nawet jeże-
li walczą o jakąś sprawę, to gdzie mają za-
sady, moralność. Pomagaliśmy miejsco-
wym, a oni skorzystali z okazji, by zabić
jednego z nas. Pytałeś, czego mi brakowa-
ło. Powiedziałem, że normalności, bo jako
Pytałeś, czego
mi brakowało.
Powiedziałem, że normalno-
ści, bo jako żołnierz chciałbym
zmierzyć się w bezpośredniej wal-
ce, z konkretnym przeciwnikiem,
a nie tchórzami wysadzającymi
się na wiejskich bazarach. Nie
chcę zostać zabity, gdy
niosę pomoc
WSZĘDZIE rzuca się w oczy wszechobecna bieda.
Pracują nawet kilkuletnie dzieci.
żołnierz chciałbym się zmierzyć w bezpo-
średniej walce, z konkretnym przeciwni-
kiem, a nie tchórzami wysadzającymi się
na wiejskich bazarach. Nie chcę zostać za-
bity, gdy niosę pomoc. Może jednak taka
jest afgańska normalność. Może tutaj to, co
jest dla nas niepojęte, jest zwyczajne, jest
częścią cyklu życia i śmierci. Nie wiem.
W tym momencie otworzyły się drzwi
zakładu fryzjerskiego. Miła kierowniczka
kiwnęła głową w kierunku sierżanta. Rzu-
cił jakieś słowo na pożegnanie. Odmachną-
łem mu ręką. Nie spotkałem go więcej.
Od rozmowy z Johnem minęło kilka ty-
godni. Jestem właśnie w jednej z takich baz,
KOSOWO
| | POLEMIKI
|
o których wspominał. Od znajdującej się
kilkaset metrów dalej wioski oddziela mnie
płot z drutu i concentriny. To dziwne uczu-
cie. Wiem, że żyją tam normalni ludzie. In-
teresuje ich tylko to, by przeżyć zimę, któ-
ra w tym roku mocno daje się we znaki,
w nocy było nawet 37 stopni mrozu. Ale
mam też świadomość, że to nie pokojowa
misja, że za każdym z pobliskich domów
może ukryć się bojownik z rpg albo kara-
binem wyborowym, a w ciągu kilku minut
może zostać rozstawiony moździerz. Po-
dobnie jest poza bazą, gdy patrolujemy wsie
i miasteczka. Podczas jazdy widzimy tubyl-
ców, dla których para butów, ciepła zimo-
wa kurtka czy opał do ogrzania glinianej
chatki są skarbami. Łatwo jest, widząc lu-
dzi żyjących w takiej biedzie, zapomnieć
o tym, o czym wspominał John: że ta sama
osoba, której udzielasz pomocy, dajesz koc,
buty i kurtkę, następnej nocy może cię za-
bić. Ktoś zapyta: to po co my tam jesteśmy?
Dla mnie odpowiedzią są ci wszyscy lu-
dzie, którzy chcą, by było inaczej, lepiej.
Nie my, żołnierze z zagranicy, ale zwykli
Afgańczycy. Ci, którzy budują szkoły. Na-
uczyciele, którzy z narażeniem życia w nich
uczą. Lekarze jeżdżący do wiosek ukry-
tych pośród minowych pól. Policjanci i żoł-
nierze, którzy każdego dnia giną w wal-
kach z talibami. Oni chcą, by było tu nor-
malnie. My także tego chcemy. 
Napisz do autora:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 43
PORADY PRAWO
Masz problem?
Potrzebne dokumenty
§ Jakie dokumenty trzeba skompletować przed wyjazdem na mi-
sję? Czy trzeba je skompletować samemu, czy zbiera je jednost-
ka? Chodzi mi np. o zaświadczenie o niekaralności, jakieś świadec-
twa zdrowia.
W stosunku do żołnierzy za-
wodowych zagadnienie
pełnienia przez nich służby poza
granicami państwa regulują
przepisy ustawy z 11 września
2003 r. o służbie wojskowej żoł-
nierzy zawodowych (DzU nr 179,
poz. 1750 ze zm.) oraz wydane
na jej podstawie rozporządzenia,
w tym zwłaszcza rozporządzenie
Rady Ministrów z 25 maja
2004 r. w sprawie pełnienia za-
wodowej służby wojskowej poza
granicami kraju (DzU z 2004 r.,
nr 140, poz. 1479 ze zm.), a tak-
że przepisy ustawy z 17 grudnia
1998 r. o zasadach użycia lub
pobytu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej poza
granicami państwa (DzU nr 162,
poz. 1117 ze zm.).
Zgodnie z ogólną zasadą
z art. 24 ustawy pragmatycznej,
żołnierz zawodowy może być
wyznaczony lub skierowany do
pełnienia zawodowej służby
wojskowej poza granicami pań-
stwa. Przypadki, w których na-
stępuje wyznaczenie, a w któ-
rych skierowanie do pełnienia
zawodowej służby wojskowej
poza granicami państwa,
szczegółowy tryb postępowania
przy wyznaczaniu lub kierowa-
niu żołnierzy zawodowych do
pełnienia służby poza granica-
mi państwa, a także odwoływa-
nia do kraju z tej służby, warun-
ki pełnienia przez żołnierzy
służby poza granicami pań-
stwa, warunki przyznawania
świadczeń żołnierzom wyzna-
czonym lub skierowanym do
pełnienia służby poza granica-
44 Polska Zbrojna
mi państwa oraz świadczeń
przysługujących żołnierzom
w związku z wyznaczeniem lub
skierowaniem do pełnienia
służby poza granicami państwa
szczegółowo określa wydane
na podstawie art. 24 ust. 8
ustawy pragmatycznej wspo-
mniane już wcześniej rozporzą-
dzenie Rady Ministrów
z 25 maja 2004 r.
Udział żołnierza zawodowego
w misji jest – zgodnie z par. 4
ust. 1 przywołanego rozporzą-
dzenia – przypadkiem skierowa-
nia żołnierza do pełnienia za-
wodowej służby wojskowej po-
za granicami państwa. Takie
skierowanie może nastąpić
w drodze indywidualnego lub
zbiorowego rozkazu bądź też
w drodze decyzji wydanej przez
ministra obrony narodowej
(określeni oficerowie wyżsi)
– par. 5 rozporządzenia.
Dla zadającego pytanie najważ-
niejsze znaczenie mają regulacje
par. 6 i 7 rozporządzenia, zgod-
nie z którymi skierowanie żołnie-
rza do pełnienia zawodowej służ-
by wojskowej poza granicami
państwa następuje po uzyskaniu
orzeczenia lekarskiego stwier-
dzającego brak przeciwwskazań
zdrowotnych do pełnienia tej
służby, a ponadto – w przypad-
ku, gdy służba będzie się wiązać
z dostępem do informacji uzna-
nych za niejawne przez państwo,
w którym działa polskie przed-
stawicielstwo, lub przez organi-
zację międzynarodową, przy któ-
rej takie przedstawicielstwo dzia-
ła, a z tym państwem lub z taką
organizacją została zawarta
umowa o wzajemnej ochronie in-
formacji niejawnych – także po-
świadczenia bezpieczeństwa,
zgodnie z przepisami o ochronie
informacji niejawnych. W tym
ostatnim przypadku przepis sta-
nowi, iż takie poświadczenie
„kandydat jest zobowiązany uzy-
skać”, co inicjatywę w tym zakre-
sie stawia po stronie żołnierza
zawodowego.
Inaczej jest w przypadku ba-
dań lekarskich, na które do
wojskowej komisji lekarskiej
z urzędu kieruje żołnierza za-
wodowego (kandydata do służ-
by poza granicami państwa)
dowódca jednostki wojskowej
po uzgodnieniu z organem wła-
ściwym do wyznaczenia żołnie-
rza zawodowego na stanowisko
służbowe. Badania te są bez-
płatne (art. 67 ust. 3 ustawy
pragmatycznej).
Zakres badań lekarskich żołnie-
rzy zawodowych skierowanych do
służby poza granicami państwa
i powracających do kraju po za-
kończeniu służby, rodzaje i wzory
dokumentów wystawionych po
przeprowadzeniu obowiązujących
badań przed wyjazdem i po za-
kończeniu służby poza granicami
państwa, kalendarz obowiązują-
cych szczepień ochronnych przed
wyjazdem, grupy i tryb kierowa-
nia żołnierzy zawodowych na tur-
nusy leczniczo-profilaktyczne
oraz program tych turnusów
określa, wydane na podsta-
wie art. 67 ust. 6 i 7 ustawy
o służbie wojskowej żołnierzy za-
wodowych, rozporządzenie mini-
stra obrony narodowej
z 16 czerwca 2004 r. w sprawie
badań lekarskich żołnierzy zawo-
dowych skierowanych do służby
poza granicami państwa oraz po-
wracających do kraju po zakoń-
czeniu tej służby (DzU z 2004 r.,
nr 148, poz. 1557).
Szczegółowy wykaz chorób lub
ułomności uwzględniany przy
orzekaniu o zdolności do zawo-
dowej służby wojskowej poza
granicami państwa, właściwość
i tryb postępowania wojskowych
komisji lekarskich oraz szczegó-
łowe warunki orzekania o zdol-
ności do służby wojskowej poza
granicami państwa określa wy-
dane na mocy art. 5 ust. 8 usta-
wy pragmatycznej i w porozu-
nr 10/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
mieniu z ministrem właściwym
do spraw zdrowia rozporządze-
nie ministra obrony narodowej
z 10 maja 2004 r. w sprawie
orzekania o zdolności do zawo-
dowej służby wojskowej oraz wła-
ściwości i trybu postępowania
wojskowych komisji lekarskich
w tych sprawach (DzU z 2004 r.,
nr 133, poz. 1422 ze zm.).
Zarówno pozytywne wyniki ba-
dań lekarskich, jak i właściwe
poświadczenie bezpieczeń-
stwa, mają wpływ na możli-
wość zmiany decyzji o skiero-
waniu żołnierza zawodowego
do pełnienia służby poza gra-
nicami państwa. Zgodnie bo-
wiem z par. 9 ust. 2 rozporzą-
dzenia Rady Ministrów, w ra-
zie zmiany orzeczenia (lekar-
skiego) lub poświadczenia
bezpieczeństwa właściwy or-
gan uchyla (obligatoryjnie) de-
cyzję albo rozkaz o skierowa-
niu żołnierza do pełnienia za-
wodowej służby wojskowej po-
za granicami kraju przed
dniem wyjazdu z kraju.
Zmiany w zakresie wyżej wska-
zanych dokumentów mają swój
skutek także w przypadku żoł-
nierzy już pełniących służbę po-
za granicami kraju i skutkują
odwołaniem (także obligatoryj-
nie) żołnierza do kraju
(par. 10 ust. 3 cytowanego
rozporządzenia).
Dodatkowo wskazać należy, że
w niektórych przypadkach
przed wyznaczeniem lub skie-
rowaniem żołnierza do pełnie-
nia służby poza granicami kra-
ju konieczne jest uzyskanie
zgody na jego przyjęcie przez
państwo lub organizację mię-
dzynarodową. Brak takiej zgo-
dy skutkuje uchyleniem decyzji
albo rozkazu o wyznaczeniu
lub skierowaniu żołnierza do
pełnienia zawodowej służby
wojskowej poza granicami kra-
ju (par. 9 ust. 1 rozporządzenia
Rady Ministrów).
Także odwołanie żołnierza do
kraju może nastąpić na wnio-
sek organu państwa, przy które-
go siłach zbrojnych albo przy któ-
rego innych strukturach obron-
nych żołnierz pełni służbę woj-
skową lub w którym działa misja
organizacji międzynarodowej, al-
bo na terytorium, którego ma
siedzibę polskie przedstawiciel-
nr 10/2008
| | | |
stwo wojskowe, albo na wniosek
organizacji międzynarodowej lub
międzynarodowej struktury woj-
skowej, przy której działa przed-
stawicielstwo, albo też na wnio-
sek organu państwa, na którego
terytorium mają one swoją sie-
dzibę, a także na wniosek do-
wódcy sił międzynarodowych
– par. 10 ust. 1 pkt. 1 rozporzą-
dzenia z 25 maja 2004 r.
Co do zaświadczenia o nieka-
ralności, o które zapytuje
Czytelnik, to żaden przepis
ustawowy czy rozporządzenia
nie wskazuje na konieczność
jego przedstawiania przez kan-
dydata do służby poza granica-
mi państwa. Niemniej – zgod-
nie z przywoływanym już par. 9
rozporządzenia Rady Ministrów
– decyzja lub rozkaz o wyzna-
czeniu do takiej służby mogą
być przez organ, który wydał tę
decyzję lub rozkaz, przed
dniem wyjazdu żołnierza z kra-
ju uchylone w przypadku prawo-
mocnego ukarania żołnierza za
przewinienie dyscyplinarne albo
wszczęcia postępowania karne-
go przeciwko żołnierzowi o prze-
stępstwo lub postępowania
w sprawie o wykroczenie
(par. 9 ust. 2 pkt. 1).
Z tych samych przyczyn oraz
dodatkowo w razie uprawdopo-
dobnionego podejrzenia popeł-
nienia czynu, który jest zabronio-
ny pod groźbą kary według pra-
wa państwa pobytu żołnierz mo-
że być odwołany do kraju
w każdym czasie przez mini-
stra obrony narodowej lub sze-
fa Sztabu Generalnego Wojska
Polskiego (par. 10 ust. 2
pkt. 2 rozporządzenia).
Szczegółowe uprawnienia
i świadczenia przysługujące
żołnierzom zawodowym skiero-
wanym do pełnienia zawodo-
wej służby wojskowej poza gra-
nicami państwa określa art. 24
ust. 7 ustawy pragmatycznej
oraz par. 24–27 oraz 29–31
rozporządzenia Rady Ministrów
z 25 maja 2004 r., a także roz-
porządzenie ministra obrony
narodowej z 16 czerwca
2004 r. w sprawie należności
pieniężnych żołnierzy zawodo-
wych pełniących służbę poza
granicami państwa (DzU
z 2004 r., nr 162, poz. 1698).
Paweł Dąbrowski
| |
| | |
Konkurs
„LEX ET PATRIA”
15 marca upływa termin zgłaszania kandydatów indywi-
dualnych w konkursie „Lex et Patria”. Czekamy na
propozycje wyróżnienia żołnierzy, którzy przyczynili się do
zmniejszenia, ograniczenia czy wykrycia zjawisk lub przypad-
ków rażącego naruszenia prawa bądź wykazali się nieprze-
ciętną wrażliwością społeczną.
Kandydatów indywidualnych zgłasza dowódca jednostki woj-
skowej.
Konkurs „Lex et Patria” organizowany jest przez
Stowarzyszenie Żandarmerii Wojskowej „Żandarm”.
Współorganizatorami są:
– Komenda Główna Żandarmerii
Wojskowej
– Departament Wychowania
i Promocji Obronności MON.
Zapraszamy na stronę
internetową Żandarmerii
Wojskowej www.zw.wp.mil.pl
do pobrania kwestionariusza
zgłoszeniowego.
Konkurs sfinansowany jest
z dotacji MON.
Patronem medialnym jest Redakcja Wojskowa.
CO NOWEGO
§ W Dzienniku Ustaw nr 21 z 2008 r. ogłoszone zostały roz-
porządzenia ministra obrony narodowej:
1) z 23 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w spra-
wie opiniowania żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących
służbę kandydacką w razie ogłoszenia mobilizacji, ogłosze-
nia stanu wojennego i w czasie wojny (poz. 127).
Weszło ono w życie 23 lutego 2008 r.
2) z 24 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w spra-
wie wypłacania żołnierzom zawodowym dodatkowego wyna-
grodzenia (poz. 128).
Weszło ono w życie 23 lutego 2008 r., a przyznawane na je-
go podstawie dodatkowe wynagrodzenie jest należne żołnie-
rzom zawodowym od 1 października 2007 r.
§
W Dzienniku Ustaw nr 23 z 2008 r. ogłoszone zostały roz-
porządzenia ministra obrony narodowej:
3) z 29 stycznia 2008 r. w sprawie zwalniania żołnierzy zawo-
dowych z zawodowej służby wojskowej (poz. 137);
4) z 29 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w spra-
wie umundurowania i wyekwipowania żołnierzy w czynnej
służbie wojskowej (poz. 138);
5) z 29 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w spra-
wie przypadków, w których żołnierze zawodowi są zwolnieni
od obowiązku noszenia umundurowania i oznak wojskowych
(poz. 139).
Weszły one w życie 28 lutego 2008 r.
Polska Zbrojna 45
PO SŁUŻBIE
K S I Ą Ż K A

Księga wyklętych
O niektórych sprawach, kiedyś niewygodnych i „politycznie
niepoprawnych”, pisać można dopiero od niedawna. Podziemna
armia skazana na zapomnienie wychodzi z mroków historii.

„A tlas polskiego podziemia nie-

podległościowego 1944–1956”
był jedną z najbardziej oczeki-
wanych książek ostatnich miesięcy. Nic dziw-
nego, że rozszedł się błyskawicznie i wiele
osób czeka na zapowiedziany już przez IPN
marcowy dodruk.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej na zie-
miach polskich zaczęła się wojna domowa.
Walka toczyła się między narzuconą Pola-
kom władzą komunistyczną a oddziałami
partyzanckimi wiernymi rządowi londyńskie-
mu. Starcia miały charakter partyzancki i ob-
jęły większość obszarów powojennej Polski,
a także Kresy Wschodnie, które znalazły się
w granicach ZSRR. Partyzanci, popierani
przez znaczną część społeczeństwa, stawia-
li opór przez kilka lat, nierzadko staczając re-
gularne bitwy z jednostkami Armii Czerwo-
PLUS MINUS
Atlas został bardzo starannie
wydany od strony edytorskiej.
Dosyć wysoka cena.
nej, NKWD, Korpusu Bezpieczeństwa We-
wnętrznego i Ludowego Wojska Polskiego.
Po przeciwnych stronach barykady stawali
przeciwko sobie nawet członkowie rodziny.
W „Atlasie polskiego podziemia niepodległo-
ściowego 1944–1956” zamieszczono szcze-
gółowy wykaz oddziałów leśnych wywodzą-
cych się z rozmaitych środowisk politycznych
i wojskowych. Obejmuje on właściwie wszyst- „Atlas polskiego podziemia niepodległościo-
kie organizacje, które podjęły walkę z komu- wego 1944–1956”, red. Rafał Wnuk,
nistami: Armię Krajową, Narodowe Zjedno- Sławomir Poleszak, Agnieszka Jaczyńska,
czenie Wojskowe, Zrzeszenie Wolność i Nie- Magdalena Śladecka, Wydawnictwo
zawisłość, Konspiracyjne Wojsko Polskie Instytutu Pamięci Narodowej, Warszawa–
i liczne inne, również samorzutnie powstają- –Lublin 2007
ce grupy niepodległościowe. W skrótowym
opisie podane są daty działania oddziału, je-
go liczebność, kolejni dowódcy i oczywiście chyba tylko za pomocą lupy i linijki. Jest to o
tereny, na których funkcjonował. tyle istotne, że rozmiar ikony zależy od licz-
Praca wzbogacona jest setkami zdjęć przed- by ataków.
stawiających partyzantów, ich dowódców Atlas podziemia niepodległościowego to cie-
i broń. Wiele fotografii nie było dotąd publi-
kowanych.
kawa pozycja. Z czystym sumieniem można
ją polecić także osobom, którym temat książ-
Jednak najważniejszy element atlasu to ma- ki wydaje się obcy. Interesujące zdjęcia,
py. Są one czytelne i nie budzą żadnych za- barwne mapy i krótka charakterystyka naj-
strzeżeń, poza ikonami przedstawiającymi ważniejszych akcji bojowych z pewnością po-
ataki na posterunki Milicji Obywatelskiej, któ- mogą w odkrywaniu dotąd przemilczanych
rych różnicę wielkości da się zidentyfikować stron historii Polski. (DM)

K S I Ą Ż K A
poza Kabul. – Każdego dnia ry-

Warto było… zykowałem życie swoje i swoich

podwładnych – wyznaje generał.
Jeden z nich – płk rez. Jerzy De-
Jest pierwszym polskim generałem, który dowodził reń – przyznaje, że gen. Bieniek
jednostkami NATO, i jedynym na świecie, który wykonał 3 tys. swoją postawą w Afganistanie
skoków ze spadochronem. Osiem z 38 lat służby wojskowej zupełnie go zaskoczył: – Nie spo-
spędził na różnego rodzaju misjach ONZ i NATO. dziewałem się, iż jest tak odważ-
ny, że tak często potrafi narażać

O becny radca ministra obrony

narodowej gen. broni Mieczy-
sław Bieniek uważa, że wojsko od
wczesnych lat młodzieńczych by-
ło jego największą pasją. – Nie
żałuję, że ta misja, którą wybra-
łem w 1969 r., pochłonęła mnie
bez reszty i stała się wielką miło-
ścią życia. Dlatego powiem krót-
ko: – Warto było – wyznaje gene-
rał w książce „Warto było”.
W zbiorze wywiadów, które przepro-
wadził z nim Tadeusz Dytko w la-
tach 1999–2007, generał opowia-
da o swoich misjach w Syrii i na Sa-
harze Zachodniej, w Bośni i Herce-
gowinie, Iraku oraz Afganistanie,
a także o służbie w 6 Brygadzie De-
santowo-Szturmowej, Dowództwie
Krakowskiego Okręgu Wojskowego
i 25 Dywizji Kawalerii Powietrznej.
Opowiada również o doświadcze-
niach wyniesionych z kierowania
Pionem Szkolenia w Kwaterze
Głównej NATO w Mons, pracy na
stanowisku zastępcy dowódcy Wie-
lonarodowego 3 Korpusu Sił Szyb-
kiego Reagowania NATO w Stam-
bule i dowódcy 2 Korpusu Zmecha-
nizowanego w Krakowie.
Tadeusz Dytko, „Warto było.
Wywiad rzeka z generałem
Mieczysławem Bieńkiem”,
Agencja Reklamowo-Wydawnicza
„DYTKO-MEDIA”, Kraków 2008
Generał Bieniek zdradza m.in.,
że w czasie 150 dni służby
w Afganistanie, gdzie w 2007 r.
był doradcą ministra obrony te-
go kraju, zaliczył 180 wyjazdów
swoje życie. Taka nonszalancja
przysługuje raczej porucznikowi
czy kapitanowi, który jest młody,
nie do końca rozsądny i z mło-
dzieńczą werwą chce zawojować
świat. Nigdy nie podejrzewałem
o taką brawurę trzygwiazdkowe-
go generała.
Czytelnicy szukający pikantnych
szczegółów z życia i kariery woj-
skowej gen. Bieńka dowiedzą się
oprócz tego, dlaczego milicjanci
gonili małego Miecia biegającego
z łukiem i czemu Mieczysław nie
został księdzem. (szus)

46 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |
K S I Ą Ż K A I N T E R N E T

www.airliners.net
Myśl, a zwyciężysz
Przepis na poradnik – weź dzieło klasyka, zredaguj, pozmieniaj i wydaj.
Jeśli osiągniesz sukces, przypiszesz go sobie. Jeśli ci się nie uda,
będziesz mógł zrzucić winę na klasyka.

U dzielanie rad przychodzi nam o wiele ła-

twiej, niż ich słuchanie. Są jednak tacy,
których słuchać warto, bo udzielają wskazó-
Ksenofont,
oprac. Larry
Hedrick,
wek sensownych i pożytecznych. Do takich „Cyrus Wielki.
ludzi należy Cyrus Wielki, którego dokonania Sztuka zwy-

N
i przemyślenia spisał 2400 lat temu Kseno- ciężania. ajwiększy serwis poświęcony lotnictwu.
font z Aten. Cyrus był charyzmatycznym przy- Nauki i porady Jego esencją jest imponująca kolekcja
wódcą i genialnym strategiem. Stworzył króla królów zdjęć – 1 250 000 fotografii z całego świata.
– władcy
ogromne imperium perskie i podbił Babilon. Mamy tu lotniska wielkie i małe, samoloty na
Persów”,
Do dziś pozostaje symbolem władcy inteli- pasach, przy starcie, lądowaniu i w powietrzu.
Bellona SA,
gentnego – maksymalizującego zyski i mini- Warszawa Ujęcia reporterskie i artystyczne. A wszystko
malizującego straty. 2008 r. dokładnie opisane – wiadomo, gdzie i kiedy
„Sztuka zwyciężania” to współczesna wersja zdjęcie zostało zrobione. Witryna prezentuje
dzieła Ksenofonta. Larry Hedrick nie zna gre- wszystkie typy maszyn latających, tak cywil-
ki – posłużył się tłumaczeniem z 1906 r. Usu- bie? Czy można się spierać, że dobrze jest nych, jak i wojskowych. Mamy tu helikoptery,
nął niektóre fragmenty, dodał odrobinę wła- przewidywać trudności, analizować ruchy samoloty pasażerskie, transportowe, odrzu-
snej fabuły. Zmienił język na nowoczesny. Po- przeciwnika i zachowywać opanowanie towe i śmigłowe, a nawet sterowce. Można
pełnił co najmniej dwa błędy. Ingerując w ory- w przełomowych chwilach? To są prawdy wsiąść w samolot na Okęciu, a następnie zna-
ginał, posunął się za daleko, zmieniając imio- oczywiste, ale zbyt często o nich zapomina- leźć jego zdjęcie na airliners.net – i to będzie
na niektórych bohaterów, by było „łatwiej je my. Warto więc posłuchać Cyrusa, który od- dokładnie ten model, co łatwo sprawdzić po
zapamiętać i wymówić”. Co gorsza, zmienił świeży nam pamięć. numerze seryjnym. Obok współczesnych ma-
narrację na pierwszoosobową. To może być „Sztuka zwyciężania” reklamowana jest jako szyn airliners.net zawiera fotografie ukazują-
użyteczne w krajach zachodnich. W naszym poradnik przeznaczony dla dowódców i reki- ce rozwój awiacji na przestrzeni ostatnich
kręgu kulturowym obowiązuje jednak para- nów biznesu, ale przyda się wszystkim, którzy 100 lat. Jakość zdjęć jest bez zarzutu, a nie-
dygmat skromności. Deklaracje narratora, że kierują ludźmi lub tylko z nimi współżyją. Mi- które są prawdziwymi dziełami sztuki. Airli-
jest legendarny i słynny, że posiadł nadzwy- mo upływu wieków naszym zachowaniem ners musi znaleźć się w zakładkach fana fo-
czajne umiejętności i umiał sterować ludźmi rządzą te same prawa, a sukces osiąga się tografii i lotnictwa. Serwis prowadzony jest
– to wszystko prawda, ale brzmi jak prze- dzięki myśleniu. (jak) w języku angielskim. (jk)
chwałki i razi.
Uproszczenia dokonane przez Hedricka to
znak naszych czasów. Priorytetem miała być I N T E R N E T
przystępność i cel został osiągnięty, niestety,
kosztem urody tekstu. Mimo to warto „Sztu-
WWW.JUREK.COM.PL/BRON2WS
kę zwyciężania” przeczytać. Opisuje ona
kampanię Cyrusa, podkreślając to, co uczyni-
ło go wyjątkowym: sposób gromadzenia sił,
B roń budzi emocje i cie-
kawość. Być może dla-
tego w sieci tak wiele jest
ta. Opisano tu broń strzelec-
ką, artylerię, wozy bojowe,
samoloty oraz okręty.
nych. Opisy są w większości
zwięzłe, termin „encyklope-
dia” nie jest więc przypad-
postępowania z sojusznikami i przeciwnika- różnego rodzaju stron po- Uwzględniono kraje Osi, naj- kowy. Notki o uzbrojeniu za-
mi, umiejętność zjednywania sobie ludzi. Sze- święconych uzbrojeniu. Nie ważniejszych aliantów wierają najważniejsze dane
roko komentowane są umiejętności stricte wszystkie z nich trzymają (w tym Polskę), ale także techniczne, rok produkcji
wojskowe, jak utrzymywanie dyscypliny w ar- poziom, ale niektóre warto państwa neutralne. Wiary- oraz nazwy i liczbę wyprodu-
mii, zapewnianie wysokiego morale i zwycię- dodać do zakładek. Tak jest godność serwisu zwiększa kowanych modeli. Witryna
żanie silniejszego. Cyrus jawi się jako wytraw- z „Encyklopedią broni II woj- podawanie źródeł informacji jest stale rozbudowywana
ny polityk i strateg, który dzięki wyrozumiało- ny światowej”. Encyklopedia oraz danych bibliograficz- o nowe opisy i zdjęcia. (kub)
ści i tolerancji osiągnął więcej niż inni, używa- wchodzi w skład autorskie-
jący miecza. Historia jego podbojów prezen- go portalu Jerzego Prajzne-
towana jest w ujęciu chronologicznym. ra, twórcy forum poświęco-
Opracowanie Hedricka różni się od oryginału nego uzbrojeniu z II wojny
m.in. subtelnością przekazu, a w zasadzie jej (www.2wojna.pl) oraz kalen-
brakiem. Wszystko jest podane jak na tacy, darza historycznego (www.
nie ma miejsca na refleksje. Krótkie frag- chronologia.pl). Zaletą Ency-
menty tekstu oddzielone są tytułami narzu- klopedii jest przejrzysty spo-
cającymi interpretację i będącymi jednocze- sób przedstawienia mate-
śnie radami Cyrusa. Wszystkie są zrozumia- riału. Interesujący nas
łe, logiczne i zdroworozsądkowe. Czyż można sprzęt znajdziemy, szukając
zaprzeczyć, że warto tak przedstawiać swoje wg typu lub kraju producen-
ambicje, by inni uznali je za korzystne dla sie-

nr 10/2008 Polska Zbrojna 47

AAAAAAA UZE
HISTORIA AAAAAAAA
23 października 1954. Traktat paryski integrował kraje zachodnie z dawnymi przeciwnikami – Niemcami
EKSPERT
Dr Jacek Reginia–Zacharski,
Katedra Historii Stosunków
Międzynarodowych Uniwersytetu
Łódzkiego:

– Powołanie Unii Zachodniej było niezwy-

kle istotne dla zatrzymania Amerykanów
w Europie. Podpisując traktat brukselski,
państwa Europy Zachodniej dały wyraźny
sygnał Waszyngtonowi, że gotowe są po-
nosić wspólny wysiłek w zakresie obrony
przed Sowietami. UZE miało wiele istot-
nych sukcesów jak realizacja europejskie-
go centrum satelitarnego w Torrejon, sfor-
mułowanie misji petersberskich, realiza-
cja europejskiej polityki bezpieczeństwa
także na poziomie operacyjnym, jak choć-
by w ramach misji w Kongo czy Bośni
i Hercegowinie.

Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej

kraje Europy Zachodniej stanęły przed
poważnym dylematem. Jak z jednej strony
przeciwstawić się Związkowi Sowieckiemu,
a z drugiej – uniknąć równie groźnej ponownej
militaryzacji zajętych, podzielonych
i zdruzgotanych Niemiec.
Rok 1948 obfitował w istotne z europej-
skiego punktu widzenia wydarzenia poli-
tyczne. Utworzono Organizację Europej-
skiej Współpracy Gospodarczej, rozpoczę-
to realizację Planu Marshalla. W styczniu
tegoż roku Francja uległa naciskom Wa-
szyngtonu i Londynu, wyrażając zgodę na
przyłączenie swej niemieckiej strefy do Bi-

zonii, tworząc Trizonię. W tym samym ro-
ku powołano w Koblencji Radę Parlamen-
tarną Trizonii, aby przygotowała projekt
konstytucji nowego państwa niemieckie-
go, które wkrótce miało powstać.
Antyniemieckie zjednoczenie
Mocarstwa zachodnie szybko zrozumia-
ły, że konieczna jest bliska współpraca
w zakresie obrony. Jasno wyraził to
w styczniu 1948 r. sekretarz ds. zagranicz-
nych Wielkiej Brytanii, Ernest Bevin, któ-
ry – przemawiając w Izbie Gmin – zaape-
lował o utworzenie wspólnego bloku mili-
tarnego. Miał on się opierać na podpisa-
nym przez Wielką Brytanię i Francję ukła-
dzie dunkierskim z 1947 r. o wzajemnej
pomocy w razie niemieckiej agresji. Prze-
konanie co do słuszności jego argumentów
zostało potwierdzone kilkanaście dni póź-
niej, gdy komuniści dokonali przewrotu
w Czechosłowacji. Był to kolejny dowód,
że koalicja zawarta przeciwko III Rzeszy
przeszła do historii, a zimna wojna stawa-
ła się coraz bardziej realna. Ostatecznie 17
PAPIEROWY
ROBERT CZULDA
marca 1948 r. rządy Wielkiej Brytanii,
Francji, Belgii, Holandii i Luksemburgu
podpisały w Brukseli umowę, która do hi-
storii przeszła jako traktat brukselski. Do
życia powołano Unię Zachodnią.
Traktat brukselski był pierwszym tak
znaczącym dokumentem w europejskiej
polityce kolektywnej obrony. Był też punk-
tem wyjścia do utworzenia Organizacji
Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)
zaledwie rok później. Znamienne jest rów-
nież to, że kraje zobowiązały się do wspar-
cia strony napadniętej środkami militarny-
mi. Takiego zapisu nie ma jednak w do-
kumencie powołującym NATO, gdzie
mówi się wyłącznie o podjęciu natych-
miast indywidualnie i w porozumieniu
z innymi stronami takiej akcji, jaką uzna
się za konieczną.
Przekonanie o konieczności włączenia
Niemiec do zachodnich struktur było co-
raz silniejsze. Już w 1950 r. pojawiła się
propozycja powołania wspólnej, zachod-
nioeuropejskiej armii, jednak wskutek od-
mowy ratyfikacji przez francuski parlament
plan nigdy nie został zrealizowany. Mimo
to udało się osiągnąć coś innego – pierw-
szy raz po wojnie otwarcie wyrażono pla-
ny odbudowy militarnych zdolności Nie-
miec, co stało się faktem po modyfikacji
założeń traktatu brukselskiego w 1954 r.
Wtedy to w Paryżu powołano do życia Unię

48 Polska Zbrojna nr 10/2008

 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO KULISY
KULISY PORADY ||
PORADY PO
PO SŁUŻBIE
i Włochami
SOJUSZ
Zachodnioeuropejską na miejsce Unii Za-
chodniej. Traktat paryski z 1954 r. integro-
wał kraje zachodnie z dawnymi przeciw-
nikami – Niemcami i Włochami. Rozpo-
częto tworzenie 500-tysięcznej Bunde-
swehry, mimo że po wojnie zwycięskie mo-
carstwa zgodnie uchwaliły, że nie dopro-
wadzą do odtworzenia niemieckiej armii.
Wywołało to polityczny wstrząs szczegól-
nie we Francji. Bierny nie pozostał również
blok wschodni, który 14 maja 1955 r. stwo-
rzył Układ Warszawski.
Szansa dla UE
Już w momencie powoływania Unii Za-
chodnioeuropejskiej można było wróżyć
nr 10/2008
||
SŁUŻBIE HISTORIA
|| ||
HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Obawa przed
Niemcami
T o prawdziwy paradoks
historii. Rozpoczęta
z obawy przed niemiecką
agresją europejska inte-
gracja militarna jest teraz
kierowana właśnie przez
Niemców, którzy – nie
bez przyczyny – uważają
siebie za najsilniejsze
państwo Europy.
Najbardziej wtedy wroga
Niemcom Francja jest
obecnie ich największym
sojusznikiem, a Niemcy
– w czasach zimnej wojny
europejski pupil Stanów
Zjednoczonych – są teraz
daleko od Waszyngtonu.
UZE
W LICZBACH
10 członków:
Wielka Brytania, Francja,
Niemcy, Włochy, Belgia,
Holandia, Luksemburg,
Portugalia, Hiszpania,
Grecja
5 obserwatorów:
Dania, Irlandia, Austria,
Szwecja, Finlandia
6 stowarzyszonych
członków:
Turcja, Norwegia, Islandia,
Polska, Czechy, Węgry
7 państw
ARCHIWUM NATO (2)
współpracujących:
Estonia, Litwa, Łotwa,
Słowacja, Bułgaria,
Rumunia, Słowenia
jej niepewną przyszłość. Większość decy-
zji o wymiarze politycznym i ekonomicz-
nym zapadała w Organizacji Europejskiej
Współpracy Gospodarczej. Nie inaczej by-
ło na płaszczyźnie militarnej. Prócz służe-
nia jako forum dyskusyjne nie odegrała ona
więc żadnej istotnej roli. – Nie mogło być
jednak inaczej – uważa dr Jacek Reginia-
-Zacharski z Uniwersytetu Łódzkiego – bo
już w 1954 r. w zmodyfikowanym trakta-
cie brukselskim de facto scedowano bez-
pieczeństwo na NATO.
Przez większość okresu trwania zimnej
wojny Unia Zachodnioeuropejska istniała
głównie na papierze. Pewien przełom na-
stąpił dopiero w 1992 r., gdy zapropono-
| | | |
REALNA GROŹBA ZIMNEJ WOJNY wpłynęła na
decyzję o podpisaniu traktatu brukselskiego.
Na zdjęciu: tablica na granicy amerykańskiej
strefy w Berlinie.
wano bliską współpracę UZE z NATO oraz
powstającą wtedy Unią Europejską. Wyra-
żono również nadzieję, że UZE będzie nie
tylko europejskim filarem NATO, ale rów-
nież podstawą europejskiej integracji w wy-
miarze bezpieczeństwa. Zapowiedziano,
że UZE ma w przyszłości zajmować się nie
tylko kwestiami obronnymi, ale także
zwiększyć swoje zdolności operacyjne,
umożliwiając tym samym przeprowadza-
nie misji humanitarnych, ratowniczych czy
nawet bojowych. W 1996 r. podpisano
z NATO umowę dającą UZE dostęp do do-
kumentów sojuszu z zakresu procedur do-
tyczących kodów tajnej łączności i wywia-
du. W 1999 r. na sekretarza generalnego
UZE wybrano Javiera Solanę (jednocze-
śnie szefa unijnej dyplomacji).
Dyskusje na temat militarnego znacze-
nia Unii Zachodnioeuropejskiej są więc
dyskusjami na temat samej Unii Europej-
skiej i jej zdolności bojowych. Mimo zapo-
wiedzi o zwiększaniu zdolności kraje UE
pozostają militarnie słabe i uzależnione od
pomocy Amerykanów. Wojna na Bałka-
nach czy niedawne problemy z misją
w Czadzie są tego dobitnym przykładem.
„UZE nie dysponuje stosownym doświad-
czeniem politycznym i militarnym, które
NATO zbierało przez 40 lat” – mówi scep-
tyczny Andreas Kreutscheid, swego czasu
członek Bundestagu, obecnie minister
w rządzie krajowym Nadrenii Północnej
Westfalii odpowiedzialny za sprawy euro-
pejskie. Czy jednak może to się zmienić?
– Kraje Unii Zachodnioeuropejskiej mają
znaczące siły konwencjonalne – uważa
Barbara Conry, analityk Cato Institute.
– Może to stanowić dobrą podstawę budo-
wania militarnej samodzielności Europy
w najbliższej przyszłości. 
Napisz do autora:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
POŻEGNANIA

Z głębokim smutkiem przyjąłem wiadomość Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość

o śmierci
st. kpr. Szymona SŁOWIKA
i polegli śmiercią bohaterów 26 lutego 2008 r.
kpr. Huberta KOWALEWSKIEGO
wybitnych żołnierzy Wojska Polskiego,
którzy polegli podczas wykonywania
misji bojowej w Afganistanie.
Cześć Ich pamięci!
Rodzinie i Przyjaciołom
Poległych Żołnierzy
składam serdeczne wyrazy współczucia.
gen. broni Bronisław Kwiatkowski
dowódca operacyjny sił zbrojnych
o tragicznej śmierci naszych dwóch kolegów,
którzy, pełniąc trudną żołnierską misję
w Islamskiej Republice Afganistanu,
Łącząc się w bólu i cierpieniu z rodzinami
śp. st. kpr. Szymona SŁOWIKA
i
śp. kpr. Huberta KOWALEWSKIEGO
składamy ich najbliższym
wyrazy najgłębszego współczucia i solidarności
w tych trudnych dla nas wszystkich chwilach.
Cześć Ich pamięci!
Dowódca, żołnierze i pracownicy wojska
Wojsk Lądowych

Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość Składam na ręce Pana

o śmierci naszego Kolegi mjr. Kaczyńskiego
Koledze
żołnierza 10 Brygady Kawalerii Pancernej serdeczne podziękowania
płk. rez. Markowi
w Świętoszowie Dowódcy i Żołnierzom
KLIMKIEWICZOWI
9 Brygady Kawalerii
wyrazy szczerego
kpr. Huberta KOWALEWSKIEGO Pancernej w Braniewie
współczucia z powodu
za bardzo dobrą
śmierci
Wspaniałego Żołnierza organizację
Człowieka odważnego i prawego uroczystości
TEŚCIA
pełniącego służbę w Polskim Kontyngencie Wojskowym pogrzebowych mojego
w Islamskim Państwie Afganistanu. Syna
składają
sierż. Grzegorza
Koleżanki i Koledzy
Wyrazy najgłębszego współczucia SZUKIEŁOJCIA
z Biura Dyrektora
Rodzinie i Bliskim oraz otoczenie opieką
Generalnego
najbliższej rodziny.
Ministerstwa Skarbu
składają:
Państwa.
dowódca, żołnierze i pracownicy wojska ojciec
10 Brygady Kawalerii Pancernej. Jan Szukiełojć

Wyrazy najgłębszego współczucia Wyrazy szczerego

z powodu tragicznej śmierci naszych kolegów Sz. P. współczucia
ppłk. rez. Markowi i głębokiego żalu
st. kpr. Szymona SŁOWIKA KOWACKIEMU chor. Markowi
i oraz jego żonie KŁOSOWI
st. szer. Huberta KOWALEWSKIEGO i najbliższym z powodu śmierci
wyrazy szczerego
którzy 26 lutego polegli śmiercią żołnierza, współczucia z powodu TATY
wykonując zadania w ramach II zmiany PKW Afganistan śmierci
Ich Najbliższym składają:
MATKI komenda, kadra,
składają pracownicy wojska
dowódca gen. dyw. Marek Tomaszycki składają i słuchacze
oraz żołnierze kadra i pracownicy Szkoły Podoficerskiej
I zmiany PKW Afganistan. WKU w Katowicach. Wojsk Lądowych we
Wrocławiu.

50 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

Roboty w mundurach MANEWRY

RZECZPOSPOLITA
J uż niedługo najbardziej
fantastyczne wizje auto-
rów książek i filmów scien-
ce fiction staną się rzeczy-
wistością. Zdaniem znane-
go brytyjskiego naukowca
za dziesięć lat żołnierzy na
polach bitew zastąpią robo-
ty. Maszyny te nie będą
zdalnie sterowane przez lu-
dzi – jak jest w przypadku
Proste, czyli skuteczne
GAZETA W YBORCZA
używanych obecnie na przy-
kład w Iraku pojazdów bez-
załogowych – ale same bę-
dą podejmowały decyzję,
czy otworzyć ogień do nie-
przyjaciela. – Nad systema-
mi tymi intensywnie pracuje
coraz więcej państw – po-
wiedział cytowany przez
„Daily Telegraph“ prof. Noel
Sharkey z Uniwersytetu
Z POLSZCZYZNĄ
w Sheffield. – Gdy jedno
państwo stworzy już takie
działające samodzielnie
Maciej Malinowski
jest mistrzem
polskiej ortografii,
maszyny, inne oczywiście popularyzatorem
pójdą w jego ślady – powie- poprawnej
dział prof. Sharkey. polszczyzny
Od redakcji: Ciekawe, czy pol-
skim robotom-żołnierzom
udałoby się wreszcie schwy-
tać wszechobecną ambę?
Polacy nie gęsi…
W ydawać by się mogło, że sentencję
„A niechaj narodowie wżdy postronni
znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język ma-
ją” potrafią na zawołanie wyrecytować

T omasz Adamczyk uczy, jak się bronić przed

bandytami. Udowodnił, że można z tego żyć.
Od dziecka ćwiczył różne sztuki walki: dżudo,
karate, dżiu-dżitsu. W 1993r. wyjechał do Fran-
cji. Spotkał tam instruktorów krav-magi, czyli
izraelskiego systemu samoobrony. Opiera się
on na podstawowych odruchach obronnych
człowieka, wykorzystuje pchnięcia, kopnięcia
i uderzenia w czułe punkty ludzkiego ciała.
Dzięki temu jest bardzo skuteczny. A co ważne,
może się go uczyć nie tylko bardzo sprawny fi-
zycznie żołnierz, ale też przeciętny człowiek. No-
wym stylem walki T. Adamczyk postanowił za-
interesować też wojsko. Zorganizował semina-
rium. Ściągnął instruktora z Izraela. Przyjecha-
ło 120 osób ze służb mundurowych. Wkrótce
Równouprawnienie
RZECZPOSPOLITA
dowódcy jednostek sami zaczęli szukać kon-
taktu z Adamczykiem. Łodzianin szkolił m.in.
żołnierzy z 1 Pułku Specjalnego Komandosów
z Lublińca, komandosów Marynarki Wojennej
z Formozy, UOP, ABW, plutony specjalne Straży
Granicznej, antyterrorystów policyjnych. Jest je-
dynym cywilem, któremu jednostki specjalne
zaproponowały przeprowadzenie treningu,
a później długoletnie kontrakty.
Od redakcji: Proste jest piękne i, jak się okazu-
je, dochodowe. Cieszymy się, że z systemu ko-
rzysta wojsko. Mamy tylko nadzieję, że nikt
nie stwierdzi: „to jest za proste”, i nie zacznie
systemu modyfikować. Niektórzy z nas są
w takim komplikowaniu całkiem dobrzy.
wszyscy i wszyscy rozumieją też jej sens.
Przecież to jedno z najważniejszych pol-
skich zdań, z dumą powtarzanych od stule-
ci. Jak wiadomo, autorem owego słynnego
powiedzenia jest ojciec naszej literatury
narodowej Mikołaj Rej. W wierszu „Do te-
go, co czytał” (1562 r.) wybitny polski po-
eta i prozaik okresu odrodzenia grzmiał, że
najwyższy czas, żeby Polacy zaczęli wresz-
cie pisać po polsku, a nie po łacinie. Tym
samym domagał się kulturowej i politycz-
nej niezależności Rzeczypospolitej od pa-
pieskiego Rzymu.
Jak rozumieć sens apelu Reja? Trzeba
mieć na uwadze to, że pisarzowi nie cho-
dziło o to, iż Polacy nie są gęsiami (albo gę-
śmi – obydwie formy są w użyciu i akceptu-
ją je językoznawcy). Rej nie porównywał
nas do gęsi, lecz chciał jedynie powiedzieć
światu, że Polacy mają swój własny język,

S zwedzki dyrektor gene-

ralny urzędu ds. obo-
wiązkowej służby wojskowej
chce, by wprowadzono obli-
gatoryjny pobór do wojska
także kobiet. – To zdumie-
wające, że w roku 2008 ist-
nieje prawo, które jest różne
dla mężczyzn i kobiet – uwa-
ża Björn Körlof. 1 kwietnia
135 tys. siedemnastolatków
w Szwecji otrzyma listownie
pytanie, czy istnieją prze-
szkody uniemożliwiające im
odbycie służby wojskowej. To
wstępny etap poboru. Ale
w bieżącym roku pierwszy
raz pytanie to zostanie także
zadane kobietom, tyle że
w ich przypadku odpowiedź
jest dobrowolna. – Najwyż-
szy czas, by wprowadzić
obowiązek poboru do woj-
ska bez względu na płeć
– twierdzi Björn Körlof.
W Europie jeszcze żadne
państwo nie wprowadziło
obowiązku służby wojskowej
dla kobiet. Pół roku temu
że nie gęgają, tylko mówią po polsku.
Wyraz gęsi nie jest w sentencji rzeczowni-
kiem, ale... przymiotnikiem (tzw. przymiot-
norweska minister obrony nikiem dzierżawczym – czyj? gęsi)!
Anne Grete Strom-Erichsen Wtedy, kiedy żył i tworzył pionier literatury
oświadczyła, że obecny sys- polskiej, na wszechobecną łacinę mówio-
tem jest „prze- no, że jest to „gęsi język” (od brzmienia jej
starzały“ i trze- wymowy, jakby gęgania). A zatem popraw-
ba go zmienić. ne odczytanie powiedzenia Mikołaja Reja
Zapowiedziała też, powinno być takie: „Polacy mają nie gęsi
że nowa ustawa wprowadza- język, tylko swój, nie gęgają, tylko mówią
jąca takie same zasady po- po polsku”. Cały kłopot z właściwą inter-
boru do wojska dla kobiet pretacją słów Reja bierze się z tego, że kon-
i mężczyzn trafi pod obrady strukcja zdaniowa, którą posłużył się po-
parlamentu na wiosnę eta, daleka jest dziś od doskonałości (choć
2008 r. Jeśli tak się stanie, typowa jak na owe czasy – XVI w.). Gdyby
mundury w Norwegii włożą pisarz połączył przymiotnik „gęsi” z rze-
18-letnie dziewczęta. czownikiem „język”, użył – zamiast powtó-
rzonego „iż” – innego spójnika („ale”) i na-
Od redakcji: To zdumiewające, pisał: „A niechaj narodowie wżdy postronni
że w ramach szalonego po- znają, iż Polacy mają język nie gęsi, ale
ścigu za równouprawnieniem swój”, nie byłoby wątpliwości: wyraz „gęsi”
wracamy do starego, dobre- musiałby być odczytany przez wszystkich
go hasła: „kobiety na trakto- jako przymiotnik. Tymczasem Rej sięgnął
ry”. A co – jak równoupraw- po zwrot „iż Polacy nie gęsi, iż swój język
nienie, to równouprawnienie! mają”, co wielu wprowadza w błąd.

nr 10/2008 Polska Zbrojna 51

MILITARIA LOTNICTWO

NOWA ERA PAWEŁ HENSKI

Lockheed Martin podczas ceremonii, która miała miejsce w zakładach Fort Worth w Teksasie
18 grudnia 2007 r., oficjalnie pokazał pierwszy egzemplarz produkcyjny myśliwca
F-35B Lightning II. Ma on możliwość pionowego startu oraz lądowania i z powodzeniem
można go nazwać najbardziej zaawansowanym technologicznie myśliwcem świata.
O F-35 do niedawna nie mówiło się – wzbił się w powietrze 24 czerwca 2001 r. tej generacji o własnościach stealth, który
w Pentagonie inaczej niż JSF (Joint Strike Drugi egzemplarz X-35, w wersji dla może przenosić uzbrojenie w wewnętrz-
Fighter), czyli wspólny myśliwiec uderze- US Navy, oznaczonej jako X-35C, pierw- nych komorach, jak i na sześciu pylonach
niowy. Słowo „wspólny” odnosiło się do szy lot odbył 12 lutego 2001 r. 26 paździer- zewnętrznych. Może tankować w powie-
projektu samolotu, który zaspokoiłby po- nika 2001 r. zwycięzcą w konkursie został trzu i ma pełne zdolności do atakowania
trzeby sił powietrznych, lotnictwa marynar- ogłoszony Lockheed Martin. Przyszły my-
ki wojennej i lotnictwa piechoty morskiej, śliwiec otrzymał oznaczenie F-35.
bez rozpoczynania konkurujących ze sobą 7 lipca 2006 r. z zakładów Lockheeda
programów zbrojeniowych. W 1990 r. wytoczono pierwszy produkcyjny egzem-
Agencja Zaawansowanych Projektów plarz F-35A. Tego samego dnia podczas
Obronnych (DARPA) rozpoczęła projekt oficjalnej ceremonii ogłoszono, że F-35
CALF, czyli budowy lekkiego myśliwca będzie nazywał się Lightning II. Nawiąza-
o własnościach stealth. Równocześnie ru- no tu do nazwy słynnego „diabła z rozwi-
szył projekt rozwoju zaawansowanych tech- dlonym ogonem”, czyli myśliwca P-38
nologii uderzeniowych nazwany skrótem z II wojny światowej, oraz do doskonałe-
JAST. W 1994 r. Kongres połączył oba pro- go brytyjskiego myśliwca z lat 60. BAC
jekty w program Joint Strike Fighter. Lightning. F-35A Lightning II pierwszy
W 1996 r. ogłoszono oficjalny konkurs lot odbył 15 grudnia 2006 r.
na prototyp myśliwca JSF. Stanął do niego
Boeing z prototypem X-32 oraz Lockheed TRZY W JEDNYM
SZACUJE SIĘ, ŻE KOSZT ROZWOJU F-35
z X-35. Samolot Lockheeda swój pierw- Myśliwiec F-35 budowany jest w trzech WYNIÓSŁ OK. 40 MILIARDÓW DOLARÓW.
szy lot jako X-35A odbył 24 października wersjach. Różnice między nimi są na tyle Udziałowcy programu JSF, czyli Wielka
2000 r. Następnie ten sam samolot przebu- duże, że są to trzy różne samoloty. Ogól- Brytania, Włochy, Holandia, Kanada,
dowany do wersji X-35B – zdolnej do pio- nie F-35 to jednosilnikowy, ponaddźwię- Norwegia, Dania, Australia i Turcja, wniosły
nowego startu i lądowania (V/STOL) kowy (maks. ok. 1,8 Macha) myśliwiec pią- do programu 4,375 miliarda dolarów.

52 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

Jak lata F-35B?

F-35B MA REWOLUCYJNY
SYSTEM POZWALAJĄCY
MYŚLIWCOWI STARTOWAĆ
I LĄDOWAĆ PIONOWO.
Główny silnik ma dyszę wyloto-
wą obracaną o 95 st. w dół.
Dodatkowo za kabiną pilota
znajduje się komin, w którym
pracuje położony poziomo
wentylator o przekroju 1,3 m,
składający się z dwóch prze-
ciwbieżnych wirników.
Napędzany jest przez główny
silnik za pomocą opracowane-
go wspólnie przez Lockheeda
i Rolls-Royce’a specjalnego
sprzęgła i przekładni. Komin
przykryty jest od góry dużą, za-
mykaną klapą, a u dołu kadłu-
sterowany jest przez komputer,
który w zależności od prędko-
ści lotu myśliwca rozkłada ciąg
i strumień gazów na główną
dyszę silnika (dodatkowo okre-
śla jej kąt pochylenia), wenty-
lator i dysze kierunkowe. Jeżeli
w zawisie ciąg silnika osiąga
177 kN, to rozkład tej siły wy-
nosi 78,3 kN na wentylator,
82,3 kN na dyszę silnika
i 16,5 kN na podskrzydłowe
dysze kierunkowe. Przejście
od lotu poziomego do zawisu
i odwrotnie odbywa się
w sposób niezwykle płynny.
Dzięki takiemu rozwiązaniu
F-35B może w pełni korzy-
stać z mocy
poziomym i rozwinąć pręd-
kość naddźwiękową, co nie
jest możliwe w przypadku
Harriera posiadającego czte-
ry małe, obracane dysze po-
łożone wzdłuż kadłuba.
Z drugiej strony strumień ga-
zów wylotowych, kierowany
w dół przy lądowaniu, jest
„schładzany” przez zasysane
przez górne włazy powietrze,
i nie niszczy podłoża, na któ-
rym myśliwiec ląduje, jak
dzieje się to w przypadku
Harriera.

USAF (3)
ba ma otwierane drzwi, przez silnika
które powietrze tłoczone jest w locie
w dół. W grzbiecie samolotu
znajduje się dodatkowy, zamy-
kany wlot powietrza, a pod
skrzydłami dysze kierunkowe
do manewrowania samolotem
w zawisie, połączone z głów-
nym silnikiem. Cały system

celów naziemnych dzięki elektro-optycz- silnik F135-PW-600, jednak

nemu systemowi namierzania i celowania
(EOTS). Wyposażony jest w najnowocze-
śniejszy obecnie radar z aktywną matrycą
skanowania elektronicznego (AESA) Nor-
throp Grumman AN/APG-81.
F-35A to myśliwiec konwencjonalne-
go startu i lądowania (CTOL). Naj-
mniejszy i najlżejszy z całej trójki, jako
jedyny ma wewnętrzne działko pokła-
dowe GAU-22/A kal. 25 mm. Może ma-
newrować z przeciążeniami rzędu + 9 g.
Napędzany jest silnikiem Pratt & Whit-
ney F135-PW-600 o ciągu 111 kN (po-
nad 178 kN z dopalaczem). Tak jak F-16
ma „wlew paliwa” umiejscowiony na
grzbiecie i przeznaczony do tankowania
ze sztywnego bomu. W wewnętrznych
zbiornikach mieści 8382 kg paliwa, dzię-
ki czemu maksymalny zasięg F-35A wy-
nosi 2200 km, a promień bojowy (np.
z dwiema bombami GBU-32 JDAM
o wadze 454 kg każda i dwiema rakieta-
mi AIM-120) ok. 1100 km.
F-35B, czyli wersja skróconego/piono-
wego startu i lądowania (STOVL) ma nie-
mal identyczne wymiary jak wersja A.
Jednak dziób samolotu i kabina są szer-
sze, tak aby ich kształt maskował wenty-
lator wspomagający lot w pionie i zawis.
Początkowo w F-35B będzie montowany
wersja brytyjska, a być może
również pewna liczba myśliwców wer-
sji amerykańskiej, otrzyma silnik Gene-
ral Electric/Rolls-Royce F136. F-35B bę-
dzie mógł manewrować z przeciążeniami
do + 7 g. Wyposażony jest w chowaną
sondę do tankowania w powietrzu z ela-
stycznych przewodów. Systemy STOVL
zwiększyły masę F-35B o 1406 kg wzglę-
dem wersji A. Ograniczyły też wielkość
zbiorników wewnętrznych, które mogą
pomieścić 6351 kg paliwa. Zasięg F-35B
wynosi ok. 1600 km, a promień bojowy
ok. 833 km, ale jest i tak dwukrotnie
większy niż Harriera. Wersja B ma rów-
nież mniejsze komory wewnętrzne, przez
co nie może w nich przenosić uzbrojenia
o dużych wymiarach, takiego jak np.
bomby GBU-31 JDAM czy rakiety
AGM-154 JSOW. Nie ma uzbrojenia po-
kładowego – może przenosić pod kadłu-
bem zasobnik z działkiem kal. 25 mm.
Największa jest wersja przeznaczona do
operowania z lotniskowców (CV), czyli
F-35C. Ma skrzydła o większej powierzch-
ni, ze składanymi końcami, jak również
większe usterzenie poziome, ułatwiające
loty z małymi prędkościami. Podwozie
wersji C jest wzmocnione do działań z lot-
niskowców. Samolot ma hak do lądowa-
nia z użyciem liny oraz sondę do tankowa-
nia w powietrzu, taką jak wersja B. F-35C
waży więcej od wersji A o blisko 1300 kg,
ma jednak największe zbiorniki paliwa,
którego zabiera ok. 9 t. Daje mu to rewe-
lacyjny zasięg 2600 km i promień bojowy
ok. 1250 km. F-35C również nie ma uzbro-
jenia pokładowego, ale może przenosić za-
sobnik z działkiem. Komory wewnętrzne
uzbrojenia są takie same jak w wersji A.
POWTÓRKA SUKCESU F-16?
Obecnie F-16 jest najliczniej produko-
wanym i najbardziej rozpowszechnionym
jednosilnikowym myśliwcem na świecie.
F-35 jest na dobrej drodze, żeby powtó-
rzyć jego sukces marketingowy. Początko-
wo głównym partnerem w programie JSF
była Wielka Brytania, jednak Lockheed
zaoferował sojusznikom z NATO F-35 ja-
ko naturalnego następcę używanych przez
nich F-16. Z grubsza rzecz biorąc, koszt
zakupu samolotów miał zostać zmniejszo-
ny o wkład, jaki dane państwo wniosło
w fazę rozwoju programu JSF. W ten spo-
sób Amerykanie chcieli zmniejszyć spira-
lę kosztów rozwoju i przyszłej produkcji
F-35, która zaczęła wymykać się spod kon-
troli. Miały się do tego przyczynić również
przyszłe zyski ze sprzedaży samolotu so- 

nr 10/2008 Polska Zbrojna 53

MILITARIA MARYNARKA WOJENNA
jusznikom. Szacuje się, że koszt rozwoju
F-35 wyniósł ok. 40 miliardów dolarów.
Udziałowcy programu JSF, czyli Wielka
Brytania, Włochy, Holandia, Kanada, Nor-
wegia, Dania, Australia i Turcja wniosły
do programu 4,375 miliarda dolarów. Do-
datkowym atutem jest udział tych krajów
w produkcji F-35 w znaczącym stopniu
(Wielka Brytania, Turcja) lub drobnym
(Holandia, Dania).
Najważniejszym partnerem jest Wiel-
ka Brytania, której firmy BAE Systems
oraz Rolls-Royce są współproducentami
samolotu. Brytyjczycy zainwestowali
w JSF ok. 2,5 miliarda dolarów i planują
zakup 135 F-35B, które zastąpią Harrie-
ry GR.7/GR.9 w RAF i Royal Navy.
Udziałowcem drugiego stopnia są Wło-
chy – 1 miliard dolarów inwestycji i pla-
ny zakupu 109 F-35A dla sił powietrznych
i 22 F-35B dla marynarki wojennej – oraz
Holandia – 800 milionów dolarów i plan
zakupu 85 F-35A. Udziałowcy trzeciego
stopnia to: Kanada (440 mln i 85 F-35A),
Turcja (175 mln i 100 F-35A oraz produk-
cja elementów kadłuba, a od 2013 r. ca-
łych samolotów), Australia (144 mln
i 100 F-35A), Norwegia (122 mln i jesz-
cze nie wiadomo, czy w ogóle, ale jeśli
tak, to kilkadziesiąt F-35A) oraz Dania
(110 mln i ok. 50 F-35A). Poważnym
Włosi przyjęli niedawno do
służby nową fregatę
rakietową Andrea Doria. To
kolejny krok na drodze do
głębokiej modernizacji
Marina Militare.
NORBERT BĄCZYK
Marina Militare, czyli włoska marynar-
ka wojenna, przejęła oficjalnie okręt D 553
Andrea Doria 22 grudnia ubiegłego roku.
Pełną gotowość bojową fregata ma osią-
gnąć jeszcze w tym roku, a w 2009 r. wej-
dzie do służby jej bliźniak – Caio Duilio.
Tym samym Włosi stali się użytkownikiem
jednostki przeciwlotniczej uzbrojonej
w zaawansowany system przeciwlotniczy
PAAMS (Principal Anti-Aircraft Missile
System) z rakietami Aster 15 i Aster 30.
Europejska awantura
Właściwie Andrea Doria to nie fregata,
lecz niszczyciel przeciwlotniczy, i sami
Włosi nazywają ją właśnie w ten sposób.
Zamieszanie z klasyfikacją wynika z za-
wiłej historii tego projektu. Sięga on jesz-

udziałem w programie zainteresowany
jest Izrael. Na razie zainwestował
ok. 20 milionów dolarów i wstępnie wy-
raził chęć zakupu około stu myśliwców
F-35A. Biorąc pod uwagę powyższe da-
ne, trudno jest dzisiaj powiedzieć, ile
kosztuje pojedynczy F-35. Ceny waha-
ją się od 40 do nawet 90 milionów do-
larów za sztukę. Wszystko zależy od te-
go, kto kupuje, w jakiej ilości i w jakim
stopniu zaangażował się w program.
USAF planują zakup 1763 myśliw-
ców F-35A (zastąpią F-16 i A-10),
US Navy 680 F-35C (zastąpią F/A-18A/B
i F/A-18C/D), a USMC 420 F-35B (za-
stąpią AV-8B i F/A-18A/B). Obecnie
F-35A przechodzi serię testów w kalifor-
nijskiej bazie Edwards. Przewiduje się, że
wersja A zacznie wchodzić do służby
w 2012 r., od 2013 r. zacznie zastępować
F-16, a od 2028 r. A-10. Pierwszy pełny
lot F-35B planowany jest na maj 2008 r.
W sumie do testów przeznaczonych zo-
stanie pięć egzemplarzy. F-35B wejdzie
do służby w USMC w 2011 r., a pierwszy
dywizjon ma osiągnąć gotowość bojową
w 2012 r. W tym samym roku wprowa-
dzenie do służby F-35B planują Brytyj-
czycy. Szacuje się wstępnie, że w 2012 r.
na pokładach lotniskowców US Navy
znajdą się również F-35C.  to w 2002 r. w Riva Trigoso, a w 2005 r.
Napisz do autora:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
cze lat 80., kiedy to państwa NATO przy-
stąpiły do prac nad nowoczesną fregatą
NFR-90 (NATO Frigate Replacement of
the 1990’s). Projekt ten upadł po kilku la-
tach z powodu odmiennych wymagań róż-
nych państw, jednak idea budowy samych
okrętów pozostała. Wkrótce opracowano
m.in. brytyjsko-francusko-włoski program
Horyzont, zakładający budowę dużych
i silnie uzbrojonych fregat. Ostatecznie
w 1999 r. Brytyjczycy wycofali się także
i z tego pomysłu, postanawiając samo-
dzielnie opracować taką jednostkę. Efek-
tem tego było powstanie niszczycieli typ
45 – pierwszy z nich, HMS Daring, został
zwodowany na początku 2006 r. i obecnie
przechodzi próby morskie.
Włosi i Francuzi poprowadzili natomiast
program Horizon/Orizzonte do końca, cze-
go zwieńczeniem była budowa czterech
jednostek (po dwie dla każdej floty; pier-
wotnie miały to być po cztery jednostki)
– Forbin i Chevalier Paul dla Francuzów
oraz właśnie Andrea Doria i Caio Duilio.
Okręty te mają być gotowe do walki w la-
tach 2008–2009, w tym samym czasie peł-
ną gotowość bojową osiągnie też HMS Da-
ring. W kolejnych latach do służby wejdą
następne niszczyciele typ 45.
Budowę D 553 Andrea Doria rozpoczę-
okręt został zwodowany. Wkrótce niszczy-
ciel przeholowano do stoczni Fincianteri
OKRĘTY
del Muggiano w La Spezia, gdzie przystą-
piono do dalszych prac. Próby morskie roz-
poczęły się jesienią 2006 r., a trzy miesią-
ce temu jednostkę przyjęto oficjalnie do
służby. Koszty budowy dwóch okrętów ty-
pu Orizzonte/ Andrea Doria szacowane są
na 1,5 mld euro w rozłożeniu na lata 2001–
–2009. Podobnie jak jego brytyjscy i fran-
cuscy bracia (okręty włoskie i francuskie
mają 90 proc. wspólnych podzespołów),
Andrea Doria ma pełnić rolę jednostki
przeciwlotniczej zespołu uderzeniowego
floty i razem z Caio Duilio osłaniać przede
wszystkim własny lotniskowiec bądź gru-
pę okrętów desantowych.
Groźny admirał
Andrea Doria, nazwany tak na cześć
sławnego włoskiego admirała i polityka
z przełomu XV i XVI w., jest dość dużym
okrętem. Przy długości 150 m, szerokości
do 20 m i zanurzeniu 5,4 m ma pełną wy-
porność rzędu 6635 t (według innych da-
nych nawet 7050 t). Do jego napędu służy
CODOG (COmbined Diesel Or Gas), czy-
li zespół napędowy złożony z dwóch tur-

54 Polska Zbrojna nr 10/2008


NA HORYZONCIE
bin gazowych LM 2500 o mocy po 20,5
MW i dwóch silników w układzie Diesla
SEMT Pielstick o mocy 4,3 MW każdy.
Okręt można rozpędzić do blisko 30 w.,
a przy prędkości ekonomicznej 18 w. jego
zasięg jest określany na 7 tys. mil mor-
skich. Załoga to 174–190 marynarzy, a na
jednostce może mieszkać także dodatko-
wa grupa dowódcza.
Jak już wspomniałem, głównym uzbro-
jeniem okrętu jest system PAAMS. Jego
serce stanowią, obok zaawansowanych
systemów radarowych i kierowania
ogniem, pionowe wyrzutnie Sylver VLS/
A50 rakiet przeciwlotniczych Aster 15
i Aster 30. Łącznie w modułach Sylver
tkwi 48 pocisków (16 Aster 15 i 32 Aster
30). Do tego w ramach ochrony przeciw-
lotniczej dochodzą trzy działa uniwersal-
ne kal. 76 mm i dwa działka KBA/KBB
kal. 25 mm. Przeciwko innym okrętom
niszczyciel może użyć rakiet Teseo Mk2/
A – ma osiem wyrzutni, oraz dwie wy-
rzutnie torped MU90. Takie torpedy po-
winien przewozić też bazujący na okrę-
cie śmigłowiec NH 90, ewentualnie EH
nr 10/2008
101, gdyż oba typy znajdują się we wło-
skich arsenałach.
Bardzo rozbudowane są systemy rozpo-
znawcze współpracujące z kompleksem ra-
kietowym (jednoczesne namierzanie
i naprowadzanie pocisków na cele). Na
D553 Andrea Doria znalazł się m.in. radar
EMPAR (European Multifunction Phased
Array Radar), radar dalekiego zasięgu
BUDOWĘ D 553 ANDREA DORIA
ROZPOCZĘTO W 2002 R. W RIVA
TRIGOSO, A W 2005 R. OKRĘT ZOSTAŁ
ZWODOWANY. Wkrótce niszczyciel prze-
MARINA DIFESA (2)
holowano do stoczni Fincianteri del
Muggiano w La Spezia, gdzie przystąpiono
do dalszych prac. Próby morskie rozpoczęły
się jesienią 2006 r., a trzy miesiące temu
jednostkę przyjęto oficjalnie do służby
ARMIE ŚWIATA
Okręty takie
jak Andrea
Doria to
zupełnie nowa
jakość
w arsenałach
europejskich
flot. W sposób
wyraźny
wzmacniają
ich potencjał.
S1850 M, radar RASS czy radar nawiga-
cyjny SPN 753 (v) 4. Na niszczycielu za-
montowano także sonar UMS 4110 CL
oraz zaawansowane systemy samoobrony,
zarówno przed torpedami, jak i pociskami
przeciwokrętowymi – wieloprowadnicową
wyrzutnię SLAT i system SCLAR-H.
Okręt ma również rozbudowane systemy
dowodzenia i kontroli, łączności czy urzą-
dzenia do walki radioelektronicznej – lo-
kalizacji źródeł emisji ESM (Electronic
Support Measures) oraz aktywnego prze-
ciwdziałania ECM (Electronic Counterme-
asures). Andrea Doria może funkcjonować
w systemie sieciocentrycznym z użyciem
LINK 11 i 16 oraz SATCOM.
Jak widać, lista różnorodnego wyposa-
żenia, jakie znalazło się na tej jednostce, tu-
taj sprowadzona tylko do najważniejszych
elementów, jest naprawdę imponująca. Na
zintegrowanie tak wielu urządzeń oraz wy-
szkolenie ich obsługi potrzeba czasu, stąd
budowa, doposażenie i wreszcie przygoto-
wanie okrętu do walki trwa dość długo. 
Napisz do autora:
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 55
ZAPIS WYDARZENIA

Zgoda przed
szczytem
CZECHY. Podczas wizyty
w USA czeski premier Mirek

EJERCITO NACIONAL DE COLOMBIA

Topolanek nie sfinalizował
umowy o umieszczeniu na te-
rytorium swego kraju bazy ra-
darowej amerykańskiego sys-
temu obrony antyrakietowej.

Wojenne werble
2 marca zapowiedział, że
dwie umowy w tej sprawie po-
winny być gotowe na począt-
ku kwietnia, przed szczytem
NATO w Bukareszcie. – Od- Atak wojsk Kolumbii na bazę lewackich rebeliantów na terenie sąsiedniego Ekwadoru
niósł się też krytycznie do i informacje znalezione w ich komputerach wywołały regionalny kryzys.
uzależniania przez Polskę KOLUMBIA–EKWADOR–WE- o powiązaniach FARC z rządami dłuższego czasu. Kolumbijczycy
NEZUELA. Rząd Ekwadoru po- państw ościennych, co od dawna podejrzewają wenezuelskiego
stawił w stan pogotowia wojska podejrzewali. Sam Reyes miał nie- prezydenta Hugo Chaveza
w pobliżu granic z Kolumbią oraz dawno spotkać się z ministrem o wspieranie FARC, zaś ten ma
zerwał stosunki dyplomatyczne bezpieczeństwa Ekwadoru Gu- im za złe bliskie stosunki ze Sta-
RZĄD REPUBLIKI CZESKIEJ

z sąsiadem. Napięcie wzrosło po
przeprowadzonej 1 marca opera-
cji sił kolumbijskich przeciwko
członkom lewackim Rewolucyj-
nych Sił Zbrojnych Kolumbii
(FARC), które od ponad 40 lat to-
czą wojnę partyzancką z władza-
zgody na rozmieszczenie ba- mi w Bogocie. W jej trakcie ko-
zy antyrakiet od wsparcia lumbijscy żołnierze przekroczyli
przez USA modernizacji na- granicę z Ekwadorem. Ich misja
szych sił zbrojnych. Jednak zakończyła się sukcesem. W star-
szef czeskiego rządu wyraził ciu z wojskiem zginął jeden z li-
nadzieję, że Warszawa i Wa- derów FARC, Luis Edgar Devia,
szyngton dojdą do porozu- znany pod pseudonimem Raul
Reyes, oraz kilkunastu innych re-
mienia i projekt będzie kon-
beliantów. Jednak prawdziwą
tynuowany, gdyż – jak pod-
bombą okazała się zawartość
kreślił Topolanek – jest on twardych dysków komputero-
„w interesie europejskich wych, które wojskowi znaleźli
członków NATO”. przy partyzantach. Kolumbijczy-
cy twierdzą, że są tam informacje
stavo Larreą. Polityk ten potwier-
dził 3 marca, że takie zdarzenie
miało miejsce. Podkreślił jednak,
iż była to międzynarodowa misja,
której celem było uwolnienie za-
kładników przetrzymywanych
przez FARC. Podobno kontakty
z lewicową partyzantką w Kolum-
bii miał też utrzymywać ekwador-
ski prezydent Rafael Correa, któ-
ry już temu zaprzeczył.
Bardzo ostro na incydent gra-
niczny zareagowała Wenezuela,
która skierowała w pobliże gra-
nicy z Kolumbią dodatkowe od-
działy żołnierzy i pojazdy pan-
cerne, postawiła w stan gotowo-
ści siły powietrzne i wycofała
swój personel dyplomatyczny
z tego kraju. Stosunki między
Bogotą a Caracas są napięte od
nami Zjednoczonymi.
Tymczasem generał kolumbij-
skiej policji Oscar Naranjo poin-
formował, iż dokumentacja kom-
puterowa znaleziona w obozie re-
beliantów dowodzi, że Chavez
przekazał FARC 300 mln dol.
Wcześniej partyzanci mieli dać
Chavezowi 100 mln pesos (150
tys. dol.) w 1992 r., kiedy to pod-
jął on nieudaną próbę zamachu
stanu. Gen. Naranjo ujawnił, że
lewaccy rebelianci chcieli też ku-
pić 50 kg uranu. – Rewelacje do-
tyczące porozumień grupy terro-
rystycznej FARC oraz rządów
Ekwadoru i Wenezueli zostaną
przekazane Organizacji Państw
Amerykańskich i ONZ – poin-
formowały w komunikacie wła-
dze Kolumbii. (wr)

w skrócie kandydat, Lewon Ter-Petro-
sjan, został osadzony w
areszcie domowym.
Przeciw
prezydentowi Bombardowanie
ARMENIA. Prezydent Arme-
nii Robert Koczarian zapo-
terrorystów
SOMALIA. Amerykanie po-
wiedział 1 marca, że w celu dali, że 3 marca przeprowa-
przywrócenia porządku dzili operację przeciwko
w Erywaniu „zostaną wyko- „znanemu terroryście
rzystane możliwości armii”, z Al-Kaidy”. Jak donoszą
i wprowadził stan wyjątko- miejscowe źródła, na kontro-
wy, który ma potrwać do 20
marca. Od wyborów prezy-
lowaną przez islamskich rebe-
liantów miejscowość Dhoble,
denckich z 19 lutego w stoli- położoną niedaleko granicy
cy trwają protesty opozycji, z Kenią, spadły trzy pociski.
która głosi, że wynik sfałszo- Anonimowy amerykański
nika islamistów, który twier- żu poinformowało, że samo-
dzi, że uderzenie wykonała chód, którym poruszał się
amerykańska latająca kano-
nierka AC-130. W Dhoble
francuski patrol, został całko-
wicie zniszczony, gdy pomył-
zginęło czterech cywilów, ko wjechał na terytorium Su-
a 20 zostało rannych. Prawdo- danu. Nie podano jednak dal-
podobnym celem był Hassan szych szczegółów incydentu.
Turki, który jest na amery-
kańskiej liście osób finansują-
cych terroryzm.
Tragiczna
pomyłka
CZAD. Jeden francuski żoł-
nierz z sił Unii Europejskiej
w Czadzie i Republice Środ-
MILITARYPHOTOS

wany. Zgodnie z nim wojskowy powiedział AFP, że kowoafrykańskiej (EUFOR

w pierwszej turze zwyciężył wystrzelono co najmniej je- Tchad/RCA) zaginął, a drugi
obecny premier Serż Sarki- den pocisk manewrujący. Ta został ranny 3 marca na po-
sjan. Tymczasem jego kontr- sama agencja cytowała rzecz- graniczu z Sudanem. W Pary-

56 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Wzrost napięcia
IZRAEL–AUTONOMIA PALE-
STYŃSKA. Rada Bezpieczeń-
stwa ONZ potępiła 2 marca
wzrost przemocy między Pale-
styńczykami i Izraelczykami.
Wcześniej sekretarz generalny
ONZ Ban Ki Mun powiedział, że
potępia użycie siły przez Izrael
w Strefie Gazy, nazywając je „nad-
miernym i nieproporcjonalnym”.
Potępił także palestyńskie ataki ra-
kietowe na południe Izraela.
W minionym tygodniu izraelska
armia przeprowadziła w Strefie
Gazy dużą operację zbrojną prze-
ciwko palestyńskim ekstremistom.
Cztery bazy
BUŁGARIA. Ministerstwo Obrony
Bułgarii i USA podpisały 28 lutego
11 umów, które otwierają drogę do
eksploatacji przez Amerykanów
czterech baz wojskowych od jesie-
ni. Będą to poligon Nowo Seło pod
Sliwenem, lotniska Bezmer pod
Jambołem i Graf Ignatiewo pod
Płowdiwem oraz magazyny koło Aj-
tos, blisko wybrzeża Morza Czarne-
go. W bazach na terytorium Bułga-
rii ma stacjonować 2,5 tys. amery-
kańskich żołnierzy. Zgodnie z poro-
Nieproszony gość
LIBAN. – Nie zwracaliśmy się do
kogokolwiek o jakiekolwiek okrę-
ty – powiedział 29 lutego premier
Fuad Siniora podczas spotkania
z arabskimi dyplomatami. – Chcę
jasno powiedzieć, że na libańskich
wodach terytorialnych nie ma żad-
nych obcych okrętów wojennych.
Gorąca linia
CHINY–USA. Pekin i Wa-
szyngton podpisały 29 lute-
go w Szanghaju porozumie-
nie o instalacji gorącej linii,
bezpośredniego połączenia
40
telefonicznego, między do-
wództwami sił zbrojnych
obu krajów. Ma ona zapobie-
gać incydentom pomiędzy
armiami Chin i USA. Kraje
te uzgodniły utworzenie ta-
kiego kontaktu w listopadzie
2007 r., podczas pekińskiej
wizyty sekretarza obrony
USA Roberta Gatesa. Jednak
wcześniej plany takie poja-
ARNE FLAATEN
wiły się podczas spotkania
prezydentów USA i Chin,
George’a W. Busha i Hu Jin-
tao. (ted)
nr 10/2008
| | | |
Do niedzieli zginęło w niej ponad
stu Palestyńczyków. Najkrwaw-
szym dniem była sobota, kiedy za-
bito 61 osób. Miejscowe służby
medyczne oceniły, że połowa ofiar
to cywile. Strona izraelska poinfor-
mowała o stracie dwóch żołnierzy.
Działania Tel Awiwu były reakcją
na nieustające palestyńskie ataki
rakietowe na tereny Izraela grani-
czące ze Strefą Gazy. Premier
Ehud Olmert nie wykluczył kon-
tynuacji operacji przeciwko rady-
kałom z Hamasu, którzy po za-
kończeniu akcji izraelskich wojsk
ogłosili swe zwycięstwo. (tw)
US DOD
zumieniem USA będą je użytkować
przez dziesięć lat. Umowa może być
wypowiedziana z rocznym wyprze-
dzeniem. Amerykanie zainwestują
60 milionów dolarów w poligon No-
wo Seło i pomogą w modernizacji
bułgarskich sił zbrojnych. (w)
Jest tam jedynie libańska marynar-
ka wojenna i jednostki tymczaso-
wych sił ONZ – dodał poprzed-
niego dnia. Amerykanie skierowa-
li w rejon wybrzeży Libanu nisz-
czyciel rakietowy USS Cole. Mia-
ła to być demonstracja poparcia
dla tego kraju, który od roku jest
sparaliżowany przez wewnętrzny
kryzys polityczny. (t)
LICZBA TYGODNIA
40 miliardów dolarów
kosztować będzie
179 samolotów-cystern,
w tym cztery do testów, dla
amerykańskiego lotnictwa woj-
skowego. 29 lutego ogłoszono,
że maszyny te dostarczy kon-
sorcjum utworzone przez EADS
i Northrop Grumman.
Zaoferowało ono KC-30 oparty
na projekcie Airbus A330
MRTT. Pasażerskich A330 za-
mówiono już blisko 900.
W USAF nowa maszyna bę-
dzie nosiła oznaczenie
KC-45A. Tym samym Airbus
pokonał Boeinga, który pro-
ponował latającą cysternę na
bazie B767.
| | | | |
ściwszym, choć żartobli-
wym nazwiskiem byłoby
Putwiediew. Być może po
jakimś czasie mógłby zmie-
nić je na Miedwin. Byłby to
jednak sygnał bardziej
zmiany personalnej, może
nawet koteryjnej, niż pro-
Andrzej Jonas
gramowej.
W rosyjskim społeczeń-
REDAKTOR NACZELNY
stwie nie widać na razie
„THE WARSAW VOICE”
wpływowych sił zaintereso-
Putwiediew wanych zasadniczą zmianą
wizji państwa. Nieśmiałe
strumyki zmian fundamen-
M
edia oceniają przebieg talnych wyschły wraz
kampanii wyborczej z odejściem Jelcyna bez wi-
w Rosji, wynik wyborów, licz- docznego żalu ze strony
bę głosów oddanych na lidera
komunistów Ziuganowa oraz
większości Rosjan. Utrzy-
muje się tradycyjny stosu-
frekwencję i starają się wycią- nek do roli władzy i roli
gać wnioski na temat Rosji, obywateli, którym jak na
demokracji i kierunku przy- razie wystarcza pozycja
szłej polityki Kremla. Czy bę- poddanych i oczekujących
dzie bardziej, czy mniej impe- opieki. Nie rzuca się także
rialny, w większym czy też w oczy postać historyczne-
mniejszym stopniu proza- go olbrzyma, który wi-
chodni, bardziej putinowski, działby Rosję nową i inną,
czy bardziej miedwiediewow- i który byłby zdolny prze-
ski? Analizy te muszą być konać miliony.
prowadzone, ale wydają się Osobowość prezydenta ma
tyleż potrzebne, co jałowe. oczywiście wielkie znacze-
Nie sądzę bowiem, by wynik nie, bo i Rosja ma wielkie
prezydenckich wyborów znaczenie. Ewentualne
zmienił dotychczasowe oceny
lub umożliwił odpowiedzi na
zmiany w kursie państwa
będą jednak raczej związa-
pytania, na które dotąd odpo- ne z przesłankami pałaco-
wiedzi nie było. wo-psychologicznymi niż
Nowy lokator Kremla nazy- filozoficzno-strategicznymi.
wać się będzie Dimitrij Mie- Wnioski dla Polski: jak naj-
dwiediew. Jeśli jednak zważy- więcej realizmu, dobrego
my na miejsce zajmowane sąsiedztwa, Unii i Ameryki.
w drużynie, karierę i źródło Wnioski dla świata: jak naj-
wyborczego sukcesu to wła- więcej realizmu.
Pomóżmy Wojtkowi
Społeczność akademicka Wojskowej Akademii Technicznej zwraca
się z apelem do wszystkich ludzi dobrej woli, którzy chcieliby wspo-
móc leczenie i rehabilitację naszego doktoranta Wojciecha
Kicińskiego, który 14 lutego tego roku uległ tragicznemu wypadkowi
w laboratorium. Wpłaty na jego rzecz można kierować na konto:
Nr 41 1240 1037 1111 0010 1321 9362
z dopiskiem:
na leczenie i rehabilitację Wojciecha Kicińskiego
Konto należy do:
Fundacja Dzieciom „Zdążyć z pomocą”
ul. Łomiańska 5, 01-685 Warszawa
KRS: 0000037904
Na pomoc dla Wojtka można też przekazać 1 proc. podatku dochodo-
wego, rozliczając się z urzędem skarbowym. W tym celu wystarczy po-
dać nazwę i numer KRS Fundacji oraz nazwisko i imię podopiecznego
w rubryce „Inne informacje, w tym ułatwiające kontakt z podatnikiem”.
Ponadto w Niedzielę Palmową, tj. 15 marca tego roku w kościele garni-
zonowym p.w. Matki Bożej Ostrobramskiej na Boernerowie podczas
wszystkich mszy świętych będzie prowadzona zbiórka pieniędzy na
rzecz poszkodowanego. Ofiary do puszek będą zbierać podchorążowie
Wojskowej Akademii Technicznej. Prosimy o szczodrość.
Polska Zbrojna 57
AAAAAAA
ŚWIAT BEZPIECZEŃSTWO
AAAAAAAA
Baker Spring jest
analitykiem polityki
bezpieczeństwa
i obrony
przeciwrakietowej
z amerykańskiej
konserwatywnej Heritage
Foundation
Wierzy Pan, że niezależnie od rozwoju
sytuacji, w Polsce powstanie element
tarczy?
– Zdecydowanie tak. Im bardziej będzie-
my się zagłębiać w finalizowanie umów
z partnerami i podejmowanie wstępnych
decyzji wykonawczych, tym łatwiej będzie
nam to szło. I tym lepsza atmosfera będzie
towarzyszyła projektowi w NATO i stosun-
kom dwustronnym. Zarazem coraz więk-
sza grupa osób i państw o umiarkowanych
poglądach będzie przechodzić na pozycje
zwolenników projektu.
Czy my na tym raczej zyskamy, czy ra-
czej stracimy?
– Waszych zysków nie sposób kwestio-
nować. Załóżmy, że Polska – sojusznik
USA – zostaje zaatakowana bronią maso-
wej zagłady. W dzisiejszych realiach Ame-
ryka mogłaby jedynie odpowiedzieć od-
wetem, totalnie demolując państwo agre-
sora. Porażonych Polaków to nie uszczęśli-
wi. Gdybym był Polakiem, życzyłbym so-
bie, aby Stany Zjednoczone rozciągnęły
Nie sprzedamy sojuszników
Rozmowa z Bakerem Springiem
nade mną parasol, chroniąc mnie przed ta-
kim atakiem.
Od wznowienia pomysłu w latach 90.
koncepcja tarczy antyrakietowej bar-
dzo się zmieniła. Dekadę temu wasi po-
litycy mówili o systemie, który ochro-
ni terytorium USA, później, że także
wasze wojska i sojuszników. W zeszłym
roku okazało się, że może chronić,
58 Polska Zbrojna
chcąc nie chcąc, także część Rosji. Czy
nie wymaga on zatem redefinicji ide-
ologicznej?
– W wymiarze ideologicznym zmiany
następują wolniej niż w technice. USA od-
chodzą stopniowo od polityki powstrzyma-
nia wrogów, opierającej się na groźbie od-
wetu, właściwej czasom zimnej wojny,
zmierzając ku – jak to nazywam – strate-
gii ograniczania zniszczeń, właściwej wie-
lobiegunowości współczesnego świata.
Jakie ma to znaczenie w praktyce?
– Ameryka przestanie straszyć użyciem
przytłaczającej siły zbrojnej, gdy znajdzie
się jakieś państwo chcące zaatakować na-
szych, przyjaciół czy sojuszników. Mając
tarczę antyrakietową, będziemy mogli ta-
ki atak zniweczyć. Zamiast o odparowaniu
ciosu będziemy mówić o ochronie i obro-
nie. Ochrona i obrona to dla wojska trud-
ne zadania. Wymagają innych zdolności
operacyjnych niż wykorzystywane w cza-
sie zimnej wojny. Na samym dole wojska
będzie to oczywiście mieszanka sił ofen-
sywno-defensywnych, ale na szczeblu stra-
tegicznym zniknie konieczność utrzymy-
wania sił zdominowanych przez składnik
ofensywny. Nie będzie już potrzeby umiesz-
czania w sercu Europy Pershingów w od-
powiedzi na sowieckie SS-20.
Czy Polska może jeszcze wpłynąć
na architekturę tarczy?
– Pewnie. Mam nawet pomysł – powin-
niście powiedzieć naszym politykom: „Do-
brze, instalujcie u nas antyrakiety, ale jesz-
cze lepiej zrobicie, jeśli umieścicie je w ko-
smosie. To wzmocni i polską instalację,
i całą tarczę”. Bo umieszczenie rakiet-nisz-
czycieli na orbicie wokółziemskiej pozwo-
li uzyskać całodobową gotowość do zwal-
czania rakiet przeciwnika już w fazie wzno-
szącej i na obszarze całego globu.
Jak budowa bazy rakiet przechwytują-
cych i radaru wpłynie na wyścig zbro-
jeń? W Europie bliższe są nam losy trak-
tatu CFE i konwencji ottawskiej niż po-
gróżki ajatollahów.
– W przeszłości politycy przesadzili,
szermując argumentem o zagrożeniu ra-
kietowym ze strony Iranu. Przecież w świe-
cie wielobiegunowym mamy do czynienia
z nieprzewidywalną naturą zagrożeń. Stąd
zmiana w geostrategii USA.
Ja również uważam, że idea ochrony
przed nieprzewidzianymi zagrożeniami
bardziej przekonałaby ludzi do tarczy
niż straszenie Iranem.
– Kiedy mamy do czynienia
z relacjami konfrontacyj-
nymi, jak kiedyś na li-
nii USA–ZSRR, gdy
dwóch hegemonów
zachowuje się w spo-
sób dość przewidy-
walny, strategia
wzajemnego gwa-
rantowanego
zniszczenia ma
sens. Ale
w świecie wielobiegunowym element ofen-
sywny nie może dominować w polityce
międzynarodowej. Potrzebna jest mieszan-
ka sił ofensywnych i defensywnych. Gwa-
rantuje ona elastyczność reakcji w nieprze-
widywalnych dziś okolicznościach. Sądzę,
że błędem jest podkreślanie, w jakichkol-
wiek scenariuszach i sytuacjach, tylko jed-
nego źródła zagrożeń i jednej zdolności
militarnej, która stanowiłaby odpowiedź
nr 10/2008
 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY
PORADY PO ||
POSŁUŻBIE
SŁUŻBIE HISTORIA
na zagrożenie. W świecie wielobieguno-
wym łatwo oceniać zdolności bojowe. Jed-
nak zamiary przeciwnika mogą się zmie-
niać bardzo szybko. W tym tkwi sedno pro-
blemu nieprzewidywalności.
My w Polsce obawiamy się głównie re-
akcji Rosji.
– Niepotrzebnie. Narasta we mnie prze-
konanie, że rosyjski sprzeciw wobec ame-
rykańsko-polskiej umowy o lokalizacji an-
tyrakiet to kwestia taktyki, nie strategii. Są-
dzę, że źródłem prawdziwego dyskomfor-
tu Rosji jest rozszerzanie NATO. Jeśli tak
jest w istocie, Rosjanie używają tematu
obrony antyrakietowej do poróżnienia so-
juszników. I gdyby nie pojawiła się tarcza,
znaleźliby dla niej zastępstwo.
nr 10/2008
||
||
HISTORIA MILITARIA ||
PRASA ŚWIAT
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
W świecie wielobiegu-
nowym łatwo oceniać zdol-
ności bojowe. Jednak za-
miary przeciwnika mogą
się zmieniać bardzo szyb-
ko. W tym tkwi sedno
problemu nieprzewidy-
walności
GRZEGORZ PREDEL
Może chcą targować się z Ameryką po-
nad naszymi głowami o coś, czego nie
dostrzegamy?
– Stany Zjednoczone nie sprzedadzą so-
juszników. Kongres, gdy tylko otrzyma
projekt umowy polsko-amerykańskiej,
szybko ją zatwierdzi, bo parlamentarzy-
ści wiedzą, że fiasko wynegocjowanego
projektu mogłoby wywołać niezadowo-
lenie w NATO.
O co zatem gra Moskwa?
– Na Kremlu rozgrywa się grę dwóch ro-
dzajów: krótkoterminową i perspektywicz-
ną. Politycy rosyjscy wolą robić rzeczy, któ-
re przynoszą im szybkie korzyści, nawet
jeśli w dłuższej perspektywie są one ryzy-
kowne. Weźmy ich bardzo bliskie relacje
|| || || |
z Iranem, związane z dostawą surowców
promieniotwórczych do elektrowni w Bu-
szer oraz sprzedażą uzbrojenia. Czy oni
handlują z Iranem na zasadzie umowy, że
dopóki będą ich wiązać takie stosunki, Iran
powstrzyma się od wspierania radykalnych
ruchów islamskich w Rosji?
Może tak właśnie jest...
– A czy Rosjanie założyliby się o wiel-
kie pieniądze, że Irańczycy zawsze pozo-
staną wstrzemięźliwi wobec rozwoju sytu-
acji w azjatyckich republikach byłego
ZSRR? Podobnie powinni patrzeć na sto-
sunki z Chinami. Dziś mają szybkie profi-
ty ze sprzedaży uzbrojenia, ale rozumieją,
że jeśli ich sąsiad będzie się rozwijać tak
dynamicznie jak dotąd, u ich południowej
granicy wyrośnie mocarstwo militarne. Są-
dzę, że dylematy efektywności polityki
krótko- i długoterminowej wywołają dys-
kusję w rosyjskich elitach władzy i Rosja-
nie staną się powściągliwsi w działaniu.
Czy to przekonanie ma podstawy empi-
ryczne?
– Przekonała mnie do tego zorganizowa-
na w Heritage Foundation w 2005 r. „gra
atomowa” – ćwiczenie dla dyplomatów.
Ilustrowała ona rzeczywistość świata,
w którym wiele krajów ma broń atomową
i nagle wybucha kryzys w stosunkach mię-
dzy nimi. Symulacja pokazała, że w chwi-
li kryzysu, grożącego użyciem broni A, Ro-
sja zmieni strategię. Zamiast rywalizacji
z USA i rozbijania jedności NATO, przy-
stanie na bliską współpracę.
Ja mam dla Pana inny scenariusz: za
kilkanaście–kilkadziesiąt lat, gdy
pewne technologie staną się dla nich
dostępne, a interesy narodowe okażą
się spójne, Rosja, Chiny, Iran stwo-
rzą własną tarczę antyrakietową.
– Nie adaptowaliśmy naszej gry do
potrzeb studium nad skutkami wyścigu
zbrojeń, ale nie zdziwiłbym się, gdyby do
tego doszło.
Jak wtedy zachowają się Stany Zjedno-
czone?
– Nasi politycy będą się zastanawiać, po
co tym krajom taki system. Jeśli – na co li-
czę – będzie to urzeczywistnienie strategii
ograniczania zniszczeń, tak jak w naszym
przypadku, nie miałbym nic przeciwko tar-
czy chińsko-irańsko-rosyjskiej. Lecz jeśli-
by tworzyli obronę, by ułatwiać prowa-
dzenie polityki zagrożeń, moja reakcja
byłaby negatywna. Najistotniejszą spra-
wą jest więc to, jaki koncept polityczny
stałby za takim systemem. 
Rozmawiał Artur Goławski
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA
ŚWIAT BAŁKANY
AAAAAAAA

ROZMIARY obecności wojskowej w byłej Jugosławii zmieniały się przez lata. Na przykład siły US DOD
UNPROFOR wystartowały w Chorwacji w 1992 r. z 15 tys. żołnierzy, a trzy lata później w pięciu repub-
likach byłej Jugosławii było 39 tys. obcych wojskowych. Następca UNPROFOR, natowskie siły IFOR
w Bośni i Hercegowinie liczyły w 1996 r. 60 tys. ludzi. Ich unijny spadkobierca, siły EUFOR, ma dziś

NIEPEWNA PRZYS
2228 żołnierzy.

Wsparcie niepodległości Kosowa może pociągnąć za sobą niebezpieczne konsekwencje w tak

zapalnym rejonie świata, jakim są Bałkany. Tak jak Serbia straciła swą prowincję, tak teraz secesja
może dotknąć Bośnię i Hercegowinę, co de facto oznaczałoby koniec tego państwa.

ROBERT CZULDA

Secesja Kosowa to dla bośniackich Ser-
bów nie tylko kolejny cios w ich macierz
– Serbię, ale także szansa na własną nie-
podległość. Tuż przed proklamacją nie-
podległości przez Kosowo, obradujący w
Banja Luce parlament Republiki Serbskiej
– wchodzącej w skład wieloetnicznej fe-
deracji – dał do zrozumienia, że odłącze-
nie od Bośni i Hercegowiny będzie po-
ważnie rozważane. Miałaby to być reak-
cja na utratę Kosowa i kres marzeń o tzw.
Wielkiej Serbii. – Póki żyjemy nie uzna-
my aktu przemocy, jakim była secesja Ko-
sowa od Serbii – ostrzegł premier Repu-
bliki Serbskiej, Milorad Dodik. Wsparł
ich serbski polityk i były szef MSZ Ser-
bii Vuk Draskovic: – Jeśli tylko Rada Bez-
pieczeństwa ONZ poprze postulaty Al-
bańczyków w Kosowie, to obywatele Re-
publiki Serbskiej będą mieli takie samo
prawo do samostanowienia i niepodległo-
ści jak obywatele Kosowa.
Obecna Bośnia i Hercegowina jest nie
tylko słabym, ale do pewnego stopnia tak-
że sztucznym tworem. Obie części skła-
dowe kraju mają własne gospodarki i wła-
sne siły policyjne. Rząd centralny jest sła-
by, instytucje państwowe nie mają realnej
władzy. Bośniaccy Serbowie żalą się, że
bośniaccy muzułmanie starają się zdomi-
nować cały kraj, traktując ich jak obywate-
li drugiej kategorii.
BURZA W SZKLANCE WODY?
Republika Serbska w Bośni jest niemal
suwerennym bytem – ma własnego pre-
zydenta, rząd oraz parlament, prowadzi
ograniczoną politykę zagraniczną. Do nie-
dawna republika związkowa miała swoją
własną armię. Co zrozumiałe, Republika
Serbska utrzymuje bliskie kontakty z Ser-
bią. W 2006 r. podpisano strategiczną
umowę o współpracy ekonomicznej i po-
litycznej. Serbowie z Bośni – stanowiący
37 proc. mieszkańców kraju – mieliby wy-
powiedzieć się na temat swojej przyszło-
ści w referendum.
Czy ewentualne odłączenie przebiegło-
by w sposób pokojowy, skoro powstanie
Bośni i Hercegowiny było wynikiem dłu-
giej i krwawej wojny? Premier Milorad Do-
dik jeszcze przed secesją uspokajał:
– Nie pozwolę na przemoc i użyję policji,
jeśli będzie taka konieczność. Musimy za-
chować spokój. Jak na razie zwolennicy sa-
modzielności ograniczają się do demon-
stracji oraz starć z policją. Demonstranci

60 Polska Zbrojna nr 10/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PORADY PO
POSŁUŻBIE||
SŁUŻBIE HISTORIA||
HISTORIA MILITARIA ||
PRASA ŚWIAT
MILITARIA PRASA ||
ŚWIAT TO I OWO || || |

Krwawa historia
BOŚNIA I HERCEGOWINA w latach zimnej wojny sta-
nowiła formalnie jedną z sześciu republik wchodzą-
cych w skład Jugosławii. Akcję oderwania się od fede-
racji podjęli muzułmanie, na których czele stanął Alija
Izetbegović. W lutym 1992 r. rząd Bośni
i Hercegowiny przeprowadził referendum, w którym to
większość głosujących poparła samodzielność. Na to
nie zgodzili się mieszkający w tym kraju Serbowie
chcący powołać samodzielną Republikę Serbską.

Wkrótce wybuchła krwawa wojna pomiędzy

Bośniakami (muzułmanie) i bośniackimi Serbami
(prawosławni). Dopiero presja międzynarodowa do-
prowadziła do zawieszenia broni. W maju 1994 r.
podjęto decyzję o podziale Bośni i Hercegowiny na
dwie części. Jedną z nich jest Republika Serbska ze
stolicą w Banja Luce. Drugi element stanowi
Federacja Bośni i Hercegowiny ze stolicą w Sarajewie.
Zamieszkują ją głównie Bośniacy i Chorwaci, przez co
zwana jest często Federacją Bośniacko-Chorwacką.

W listopadzie 1995 r. w amerykańskim Dayton podpi-

sano układ w sprawie Bośni i Hercegowiny, który zo-
stał uznany przez Serbów dopiero miesiąc później.
Wtedy to, aby wprowadzić w życie porozumienie
z Dayton, do kraju wysłano siły NATO w ramach misji
IFOR (grudzień 1995 – grudzień 1996) oraz SFOR
(grudzień 1996 – czerwiec 1998). We wrześniu

SZŁOŚĆ
1996 r. przeprowadzono wybory do władz centralnych
– wybrano parlamenty republik i prezydium federacji,
w którego skład weszli przedstawiciele muzułmanów,
Chorwatów i Serbów. Wojna w Bośni pochłonęła życie
około 100 tys. osób, w większości cywilów. Szacuje
się, że ponad 1,3 mln osób musiało uciec z miejsca
swojego zamieszkania.

skandują antyamerykańskie okrzyki, nio-
sąc flagi Serbii i portrety prezydenta Fede-
racji Rosyjskiej Władimira Putina.
Do działania gotowa jest policja Repu-
bliki Serbskiej. – Zdajemy sobie sprawę,
że może dojść do niepokojów – przyzna-
je szef policji Uros Pena. Nie postawio-
no jednak w stan pogotowia 2500 żołnie-
rzy sił międzynarodowych stacjonują-
cych w Bośni i Hercegowinie. Rzecznik
prasowy sił EUROFOR, mjr David Fiel-
der stara się łagodzić sytuację. – Zarów-
no dla Kosowa, jak i Bośni mamy prze-
widziane plany działania, jednak jak do-
tąd nie ma żadnych powodów do niepo-
koju – uspokaja.
DMUCHAĆ NA ZIMNE
Wstrzemięźliwość zachowuje także
rząd centralny Bośni i Hercegowiny. Jak
zapowiedział szef MSZ tego kraju, Sven
Alkalaj, Bośnia i Hercegowina nie za-
mierza uznawać niepodległości Kosowa.
Władza centralna ma tutaj oczywiste
wsparcie samych bośniackich Serbów,
dla których ważniejszą sprawą wydaje
się być jedność państwa serbskiego
i utrzymanie Kosowa przy Belgradzie niż
własna niepodległość. Zgoda na uznanie
Kosowa oznaczałaby co prawda realną
drogę ku secesji, ale byłby to koniec pla-
nów o budowie Wielkiej Serbii. – Jedy-
ne, co mogą zaakceptować bośniaccy
JEDYNE, CO MOGĄ
ZAAKCEPTOWAĆ BOŚNIACCY
SERBOWIE, TO KONTYNUACJA
ROZMÓW NA TEMAT KOSOWA
PRZEZ SERBÓW
I ALBAŃCZYKÓW
Serbowie, to kontynuacja rozmów na te-
mat Kosowa przez Serbów i Albańczy-
ków – zapowiedział w wywiadzie tele-
wizyjnym prezydent Republiki Serb-
skiej Rajko Kuzmanovic. Na koniec do-
dał: – Serbscy przedstawiciele we wła-
dzach państwowych Bośni i Hercego-
winy będą głosować przeciwko uznaniu
Kosowa.
Unia Europejska milczy, co nie powin-
no dziwić, bo politycy europejscy wie-
lokrotnie dawali dowód swej krótko-
wzroczności i bezsilności. Europejska
polityka względem Bałkanów jest jed-
nym pasmem porażek i błędów. Już na
początku lat 90. kraje europejskie nie by-
ły w stanie zapobiec krwawym konflik-
tom, które targały dawną Jugosławią.
W 1999 r. siły NATO okazały się niesku-
teczne w atakach na wojska serbskie
w Kosowie. Mimo zapowiedzi, nie po-
trafiły pokonać Serbów, co zmusiło pla-
nistów do rozszerzenia operacji.
Teraz Europejczycy zrobili kolejny
błąd – pozbawili Serbię jej istotnej czę-
ści oraz wepchnęli Belgrad w objęcia
przyjaznej im Rosji. A co gorsza – do-
prowadziło to do powstania niebezpiecz-
nego precedensu. Czy jednak Republika
Serbska zdecyduje się na samodzielność?
O tym zadecydują już sami jej mieszkań-
cy – bez pytania o zgodę biurokratów
z Brukseli. 
Napisz do autora:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 10/2008 Polska Zbrojna 61

TO I OWO
UCY WILIZOWANY
SZPIEG
Uśmiech
dziecka
K iedy kapral Szymon Słowik wyjeż-
dżał do Afganistanu, jego żona
spodziewała się drugiego dziecka. Jego
syn przyszedł na świat, kiedy żołnierz
16 Batalionu Powietrzno-Desantowego
pełnił służbę w tym górzystym kraju.
Przed kilkunastoma dniami pewnie za-
czął już liczyć dni do powrotu i do chwi-
li, kiedy ujrzy swojego sześciomiesięcz-
nego synka. 26 lutego przestał je liczyć.
Syn nigdy już nie pozna swojego ojca.
St. kpr. Szymon Słowik i st. szer. Hubert
Kowalewski zginęli w zamachu podczas
powrotu do bazy z akcji humanitarnej pro-
wadzonej w ramach operacji „Winter
Wind II”. Tegoroczna zima nie oszczędza
Afgańczyków – zabiła już ponad tysiąc
osób. Niedawno widziałem w prasie
wstrząsające w swojej prostocie zdjęcie.
Obrazek z Afganistanu. Zasypana śnie-
giem wioska. Spod śnieżnych czap ledwo
widać domy. Na pierwszym planie stoi ma-
ła dziewczynka. Jest bosa, ubrana w cie-
niutkie ubranie. A temperatura w Afgani-
stanie osiąga –37 st. C.
Ile warte jest ludzkie życie? Odpowiedź na
to pytanie pada automatycznie: życie ludz-
kie jest bezcenne. Ale gdybym koniecznie
musiał tę cenę ustalić, powiedziałbym, że
życie dorosłego człowieka warte jest
uśmiechu dziecka. Dorośli zazwyczaj po-
noszą konsekwencję własnych wyborów
– a dzieci wciąż jeszcze zbyt często płacą
straszliwą cenę za decyzje dorosłych. My-
ślę, że Afganka ze zdjęcia potrafi uśmie-
chać się równie pięknie jak sześciomie-
sięczny syn st. kpr. Słowika. Myślę, że chce
żyć równie mocno jak drugi, kilkuletni syn
polskiego żołnierza. Między nimi jest tylko
jedna różnica – synowie kaprala Słowika
urodzili się w kraju wolnym i bezpiecznym.
W kraju, który jest taki m.in. dzięki temu,
że ma takich żołnierzy jak kapral Słowik.
Nie wiem, ile dzieci udało się ocalić
dzięki operacji „Winter Wind II”. Ale je-
stem pewien, że polscy żołnierze podaro-
wali uśmiech niejednemu dziecku. To
w niczym nie umniejsza bólu po stracie
naszych kolegów. Ale pozwala ją lepiej
zrozumieć.
62 Polska Zbrojna
Cena życia
Kiedy odchodzi jeden z nas
Wiedzcie wy, którzy łzy ronicie
Tam, gdzie żołnierska płynie krew,
Tam się ocala czyjeś życie
150 – tyle śmigłowców kupią
w ciągu najbliższych dziesię-
ciu lat od PZL Świdnik Chińczycy.
Zawarty niedawno kontrakt dotyczy
śmigłowców SW-4, W3-W Sokół oraz
Kani, a także części niezbędnych do
montażu Sokołów. Prawdopodobna
wartość umowy to kilkaset milionów
OKRĘT Z WIEŻ
złotych.
T ysiące osób zebrały się w bazie
Marynarki Wojennej w Avondale,
w stanie Luizjana, aby obejrzeć
chrzest nowego amerykańskiego
okrętu wojennego USS New York.
Przy budowie okrętu wykorzystano
PIOTR REISS, 7,5 tony stali, którą zabrano ze Strefy
piłkarz Lecha Zero – miejsca, gdzie runęły po terro-
rystycznym ataku 11 września
Poznań: 2001 r. wieże Światowego Centrum
Handlu. Przyjaciele i rodziny ofiar byli
wśród widzów i uczestników ceremo-
– W celowaniu do tarczy nii chrztu nowego okrętu bojowego.
Żona zastępcy sekretarza obrony
nie miałem sobie Gordona Englanda, matka chrzestna
równych. Strzelanie okrętu, w swoim wystąpieniu powie-
działa, że nazwa okrętu będzie źró-
z karabinka zawsze dłem siły i inspiracji dla załogi.
W amerykańskiej marynarce wyłącz-
kończyło się w ten sam nie okręty podwodne otrzymują na-
sposób – Reiss wygrywał zwy stanów, ale dla USS Nowy Jork
zrobiono wyjątek. (ad)
przepustki. Od tamtej
pory śmieję się,
że właśnie w armii
wyrobiłem sobie
skuteczność, która
przeniosła się potem na
US NAVY
boisko. (Dziennik)
Nonsens tygodnia: Świat według szaleńców
Talibowie w Afganistanie postawili ultimatum tamtejszym operatorom sieci komórko-
wych. Jeśli nie zaczną wyłączać stacji nadawczych między piątą po południu a siódmą ra-
no, staną się celem ataków fundamentalistów.
To kolejny odcinek z cyklu znaleźć można w świętej wie dziwi trochę to, że talibo-
„świat według szaleńców”. księdze islamu – Koranie. wie, chcący uczynić z Afgani-
To nic, że badania przepro- Garstka fanatyków i tak wie stanu XIX-wieczny skansen,
wadzone ostatnio przez In- wszystko lepiej i proponuje korzystają z będącej tworem
stytut Gallupa wśród muzuł- całej reszcie świata dwa roz- „szatana” technologii. Ale
manów wskazują, że ponad wiązania: poddaj się lub zgiń. abstrahując od tego – znają
90 procent z nich potępia Co skłoniło talibów do groże- tylko jeden argument, argu-
przemoc i pragnie dla swo- nia lokalnym sieciom telefo- ment brutalnej siły. A taki nie
ich krajów demokracji i roz- nii komórkowej? Otóż dzięki przemówi do wolnego świa-
szerzenia zakresu praw czło- sygnałowi z komórek wojska ta. Co najwyżej zostanie od-
wieka oraz że zakazy stoso- koalicyjne namierzają lide- notowany jako kolejny non-
wania przemocy i terroru rów terrorystów. W tej spra- sens. (ap)
nr 10/2008
 Zas|łyszan| e w
koszar|ach | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

Pewien ko menda
jekt strony inte nt szkoły, oglądając nowy
rnetowej, pyta pro-
prasowego: – sw
Dlaczego w na ojego rzecznika ROZMOWY NA SPOCZNIJ
duje się pańs główku strony
kie zdjęcie pr znaj-
ku? Rzecznik zy sprzęcie, i
to z Ira-
mendancie, że
odpowiada: –
te
M elduję panie ko
-
SWOJSKIE KLIMATY
głem zobaczyć n sprzęt łatwiej i szybciej m – Co tam słychać w kompanii, panie sier- Wróciłem do kompanii, pytam, co słychać,
w Iraku niż u o-
Nadesłał: Obs nas w szkole.
erwator żancie? a chłopaki za głowy się łapią: Przerąbane
– Po staremu, wszystko w porządku, panie stary, panika na okrągło... Wie pan major,
Jeżeli usłysz majorze! takie swojskie klimaty.
eliście równi
lub zwroty żo e zabawne ro
łnie zmowy – Wszystko w porządku? – Inny świat?
aneta.wisniew rzy, przyślijcie je do nas: – Tak jest, panie majorze! – Panie majorze, dużo problemów bierze się
ska@redakc
jawojskowa.pl
– Po staremu, to jak pamiętam, nie wszyst- z nieporozumień językowych. Amerykanie
ko było w porządku. tylko po swojemu gadają, a nie jak my,
– Tak jest, panie majorze. w dwóch albo i więcej językach, i przez to co
– Nie rozumiem. rusz jakieś wtopy zaliczają.
– Jest tak, jak pan major sobie życzy! – Lingwiści to oni nie są?
– Życzę sobie otrzymać jakąś sensowną od- – Właśnie. Gada jeden do mnie, że jakiś
powiedź. dziwny naród jesteśmy, bo jak rozmawiałem
SUBTELNY MOBBING. Dyżurną opowiastką – Myślałem, że pan major tylko przez grzecz- ze swoją żoną przez telefon, to naliczył, że
w jednym ze sztabów jest historia o tym, jak ność pyta. Tak odpowiadam po szkoleniu ponad trzydzieści razy „no” powiedziałem.
się major zaparł i nie chciał zostać kapita- z Amerykańcami. Kolesie są z gruntu pory- Jak wy możecie tak żyć, jak u was wszystko
nem... a porucznik owszem. Do kolejnego nie- pani, bo im wszystko pasuje. O co ich nie jest „noł”? Tłumaczę, że u nas „no”, to jest
porozumienia doszło oczywiście podczas zapytasz, wszystko „oki” i „oki”. Ładne pra- takie gwarowe tak, a nie ichnie „noł”.
komponowania składu do wyjazdu na misję. nie mózgu muszą tam przechodzić. – A w kompanii co słychać?
Dwa etaty kapitańskie postanowiono, z braku – I pan sierżant przesiąkł cały tym optymi- – Serio?
jakiejkolwiek innej możliwości, podzielić mię- zmem? – Serio.
dzy majora i porucznika. Pan major oświad- – No nie, żeby tak do końca, to nie powiem. – Przerąbane, panie majorze.
czył, że degradację przyjmie jedynie w przy-
padku prawomocnego wyroku sądowego,
w następstwie podłości, których jeszcze nie
poczynił. Naciski przełożonych uznał za „sub- HISTORIA Z PRZYMRUŻENIEM OKA
telny mobbing” i zakamuflowaną próbę de- Justus von Liebig, niemiecki chemik, z okazji powrotu wojsk po zwycięstwie nad
gradacji oficera bez sensownych powodów.
Francją zaprosił do siebie kilku żołnierzy na obiad. Jeden z nich ogląda z zaciekawie-
Porucznik zaś awans przyjął: – Co mi szkodzi?
Jak szczęśliwie wrócę, to zrobię, jak pan ma- niem półki z książkami, pokrywające wszystkie ściany, po czym powiada:
jor. Stopnia już nie oddam. – Pan chyba jest introligatorem, ma pan tyle książek.
D O M O W A
O J N A

nr 10/2008 Polska Zbrojna 63